NUMER 265-266 | VITI 26 | gUshT-shTaToR 2012 | shEVVal- DhUl-kaDE 1433 | REVIsT MUJoRE, FETaRE, shkENCoRE E kUlTURoRE | MIMI 1

dituria islame
Fitr-Bajrami

Urime festn e fitr - Bajramit t gjith Besimtarve Brenda trojeve tona etnike, dhe t gjith atyre q gjenden n diaspor dUke e lUtUr allahUn e madhrishm pr mirsi e shndet dhe npr mes ksaj feste t Uroi pr 100 vjetorin e pavarsis s shqipris, dhe prfUndimit t mBikqyrjes s pavarsis s kosovs. allahU na ndihmoft n realizimin e t gjitha dshirave tona.

Fest dashurie dhe solidariteti

www.dituriaislame.net

shtpia (xhamia) e par e ndrtuar pr njerz sht ajo q u ngrit n Bek (Meke), e dobishme, udhrrfyese pr mbar njerzimin. aty ka shenja t qarta: vendi i Ibrahimit dhe kush hyn n te, ai sht i sigurt. Pr hir t allahut xh.sh., vizita e shtpis (Qabes) sht obligim pr at q ka mundsi udhtimi te ajo, e kush nuk e beson (ai nuk e viziton), allahu xh.sh. nuk sht i nevojshm pr (ibadetin q e bjn) njerzit.
(ali Imran, 96-97)

PEJgaMBERI a.s. ka ThN: Islami ndrtohet mbi pes shtylla: dshmia se nuk ka Zot tjetr prve allahut dhe se Muhamedi sht i Drguari i Tij, falja e namazit, dhnia e zekatit, vizita e Qabs si dhe agjrimi i Ramazanit.
[Muttefekun alejhi]

Vijoni ndrmjet haxhit dhe Umrs, sepse ato dyja ndalojn varfrin dhe mkatet si largon gjyryku i farktarit t kqijat e hekurit, arit dhe argjendit, dhe pr haxhin e pranuar nuk ka shprblim tjetr prpos xhennetit.
[Transmeton ahmedi dhe Tirmidhiu]

Nga umra n umre sht falje gjynahesh ndrmjet tyre, ndrsa haxhi i pranuar nuk ka shprblim tjetr vese xheneetin.
[Transmeton ahmedi, Buhariu, Muslimi, Et Tirmidhiu, En Nesaiju dhe Ibn Maxheh]

kush dshiron t kryej haxhin, t shpejtoj, sepse ai mund t smuret, apo ti humb kafsha e udhtimit ose ti dal ndonj nevoj.
[Transmeton ahmedi, Ibn Maxheh]

dituria islame

Prmbajtja 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

Fitr - Bajrami fest dashurie dhe solidariteti f5 hytBeja e MyFtiut t koSovS Pr Fitr BajraM Ramazani dhurat vjetore pr besimtart nga i Madhi Zot xh. sh. f8 Mr.naiM eF. trnava, u kremtua solemnisht n tr kosovn f42 MyFtiu i koSovS komentimi i sures Er-Rrahman (4) f11 SaBri Bajgora si filloi frymzimi hyjnor drgata (4) f15 dr. Sci. MuSa vila amr ibn Jasiri dhe familja e tij e prgzuar me Xhenet f17 dr. FahruSh rexhePi Veorit e ymmetit paralajmrojn ngadhnjimin e tij f20 Sedat iSlaMi T menduarit e paqes n Islam f23 alBinot Maloku

MalDIVET f24 Mr. SaMir B. ahMeti Islamistt nga represioni n pushtet f27 Mr. QeMajl Morina a sht kombi popull apo gjeografi? f29 FejSal aBdul raiF* a do t kaloj ligji pr lirin fetare? f32 Mr. jeton MehMeti sami Frashri pr qytetrimet (2) f34 ProF. dr. Mehdi PoliSi Nj libr pr vakfet dhe bamirsit tan - i ln si vakf f35 Mr. Sadik MehMeti ... dhe vjen nj koh f37 haMdi nuhiju Pasojat e mosrespektimit t prindrve f38 BuriM BiBaj

Festa e Fitr - Bajramit

dituria islame / revist mujore, fetare, shkencore e kulturore / Boton: kryesia e Bashksis islame t kosovs, Prishtin. Kryeredaktor: Mr. Rexhep Suma / Redaksia: Driton Arifi, Mr.Ejup Haziri, Fitim Flugaj, Mr.Imer Hajdini, Dr. Islam Hasani, Kasim Grguri, Muhamed Mavraj dhe Sedat Islami. Gazetar n redaksi: Ramadan Shkodra / Lektor: Isa Bajinca / Korrektor: Skender Rashiti / Redaktor artistik, teknik dhe operator kompjuterik: Edib Ali Agagjyshi. Adresa: Dituria Islame, rr. Bajram Kelmendi nr. 84, 10000 Prishtin / Tel&Fax: 038 224 024 / email: dituriaislame@hotmail.com / dituriaislame@yahoo.com www. dituriaislame.net /Parapagimi: Evrop 25 / Amerik 40 USA$ / Shtypi: Shtypshkronja Iliri, Prishtin / Dorshkrimet dhe fotot nuk kthehen!

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 Editoriali

Birmania me politik shfarosse ndaj myslimanve autokton

kena gjaku, masakr, spastrim etnik, djegie dhe therje masive e trysni q po ushtron shteti i Birmanis (Burma) me fe budiste ndaj pakics myslimane t pambrojtur, prbn shkelje t t drejtave m elementare dhe privon nga jeta nj popullat t tr, vetm sepse kan bindje fetare jobudiste. Kjo gjendje johumane duhet t shqetsoj e t prek patjetr ndjenjat njerzore dhe faktorin ndrkombtar pr t marr n mbrojtje popullatn myslimane t pambrojtur e t prbuzur t ktij vendi. Pamje rrqethse trishtuese t shfaqura n mediet t gjendjes s pakics myslimane n Arakan, n perndim t Birmanis, q jeton n Birmani, vrtet kan shokuar opinionin dhe ndrgjegjen e popujve liridashs. Askush nuk mund t shpjegoj se pse Rohingyat prballen me nj urrejtje t till. Gazetat shtetrore n Birmani ata i quajn shpesh kalar, pra t zinj. Ata n mnyr fyese quhen edhe arab e bengal, pra q nuk e kan vendin n Birmani. Regjimi sundues n Birmani nga organizatat e mbrojtjes s t drejtave t njeriut, si Human Rights Vatch, Amnesty International etj., konsiderohet si regjimi m represiv e m abuzues. Sipas t dhnave, n kt shtet jetojn mbi 10 milion mysliman (4%) nga popullata 56 milionshe e tij, prej t cilve 53.42 milion jan budist (89%). Shifrat flasin se mbi 200 mij mysliman Rohingya n 20 vitet e fundit jan larguar nga persekutimi e jan strehuar n Bangladesh. Myslimant trajtohen n mnyrn m njerzore, shteti ushtron gjenocid fetar dhe etnik t papar ndaj tyre, sepse Qeveria n vitin 1982 u ka hequr padrejtsisht dhe mizorisht nnshtetsin rohinyanve mysliman n Arakan, pr t hapur rrugn e zhvendosjes dhe dbimit t tyre, q vazhdon edhe sot e ksaj dite. Dhuna nuk ka kursyer as institucionet fetare. Prndjekja e myslimanve arakan, q mblidheshin n xhami pr namazin e xhenazeve t vllezrve t tyre t masakruar barbarisht nga etat, kur protestonin kundr masakrave q vazhdojn prej muajsh (deri tash kan humbur jetn dhjetra mijra mysliman) sht br objektiv i qeveris s Presidentit Thein Sein. Pozita n kt vend, xhamit i cilsoi si qendra kryengritjeje dhe mori vendim pr mbylljen e t gjithave xhamive n Arakan. etat budiste dogjn dy xhami dhe masakruan 7 hoxhallar, pasi i torturuan. Lideri i myslimanve arakan, Dr. Muhammed Yunus, bri thirrje pr ndrprerjen urgjente t masakrave ndaj myslimanve duke shtuar: Budistt, vazhdojn t plakitin duke u mbshtetur edhe nga qeveria. Me armt e forcave t siguris, n vend po vriten myslimant . Marvin Ott, profesor pr strategjit e sigurimit kombtar n Kolegjin Kombtar Amerikan t Lufts, tha se kjo sht nj sfid e fuqishme ndaj gjeneralve.Murgjit jan mbrojts dhe mishrim i kulturs tradicionale budiste t Birmanis. Ata kan autoritetin moral. Ata jan m t respektuarit n shoqri. Dhe kur ata japin publikisht mendime mbi regjimin, me gjykime t ashpra, kjo sht nj akuz e fuqishme ndaj qeveris,- thot studiuesi. Myslimanve u jan br edhe padrejtsi t tjera lidhur me lirin e lvizjes brenda dhe jasht vendit, duke arrestuar dhe ushtruar dhun ndaj tyre si dhe duke i detyruar t kryejn pun t detyrueshme, si hapje llogoresh, rrugsh n zona t thella malore, pa pages, pastaj konfiskimi i vakfeve, prons dhe tokave pjellore si dhe pengimi pr import dhe eksport. Po ashtu qeveria ka vendosur politik diskriminuese si dhe barrikada e pengesa pr shkollimin e fmijve mysliman, pr t mos msuar pr fen e tyre, pengesa pr martes, caktimin e lindjeve t fmijve etj. etj.. Fshatra dhe vendbanime t tra jan djegur e shkatrruar. Qeveria sht vn n ndjekje t atyre q kan mbijetuar djegiet dhe shkatrrimin, i ka zn ata qoft n male ose n brigje detare, i ka vrar a djegur n mnyr masive e, pr t zhdukur gjurmt e krimit, trupat e pajet i ka varrosur n balt t detit dhe nuk jan lejuar mediet t afrohen pr t zbuluar krimet qeveritare t ktij vendi. Nga popullata myslimane, shumica e kan origjinn nga Gadishulli Arabik, q nga koha kur tregtart mysliman bnin tregti me Kinn, kurse t tjert jan nga ata q kishin pranuar Islamin nga sinqeriteti, modestia dhe dinjiteti dhe drejtsia n shitblerje, q kishin par tek myslimant, si dhe kur ushtria myslimane kishte liruar kto troje n vitin 172 h., n kohn e dinastis s Abasitve, kur tregtart arab arritn n kryeqytetin Port -Akiab (simbolit shtylla) gjat mbretrimit t halifit Harun Er rashijd. Tregtart dhe imigrantt arab ishin vendosur n kt rajon para disa shekujsh, kshtu q ky komunitet krijoi nj kultur, gjuh dhe identitet t veant. Pas lirimit t Birmanis nga pushteti kolonial i Britanis m1948, Rohingyat siguruan statusin e pakics. Mirpo, ushtria q n vitin 1962 mori prsipr pushtetin, ndoqi politikn e birmanizimit t vendit: gjat viteve t kaluara refugjatt n vazhdimsi raportonin pr spastrime etnike n pjest perndimore t Birmanis, pr dhunime masive dhe pr vrasje sistematike t meshkujve. Mr. Rexhep Suma

hytbeja e Myftiut 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

Fitr - Bajrami fest dashurie dhe solidariteti

Hytbeja e Myftiut t Kosovs pr Fitr Bajram
T nderuar vllezr e motra! uaji i Bekuar i Ramazanit kaloi, dhe sot,e festojm festn e Fitr Bajramit, kt dit gzimi, mshire dhe respekti, ku festojn banuesit e toks dhe qiellit, fest dashurie dhe solidariteti. Sikur dje q respektuam urdhrin e Allahut pr ibadet, sot do t jemi t gatshm duke prqafuar dhe uruar njri-tjetrin, ta shtojm edhe m gzimin dhe haren brenda familjeve tona. Ngase prmes agjrimit t ktij muaji t bekuar, besimtart manifestuan ndjenjn e respektit ndaj Allahut xh.sh.. Sot, n kt dit feste, dit madhrimi e nderimi, mbi nj miliard mysliman, n katr ant e bots, ngren zrin e tyre lart duke thirrur: Allahu Ekber, Allahu Ekber, Allahu Ekber ve Lilahil Hamd. Tekbireve t tyre u bashkohen edhe engjjt, dhe e tr gjithsia. Ata edhe me kt rast konfirmojn se Krijuesi i tyre sht Nj dhe se t gjith besimtart jan vllezr, n mes t cilve duhet t dominoj uniteti, urtsia dhe vendosmria. allahu n kuran na mson: dhe kapuni (lidhuni) q t gjith pr litarin (fen) e Allahut, e mos u prani. Besimtart si asnjher m par jan t gzuar ngase Allahu i mbajti n jet q ata ta kryejn edhe kt obligim. Jemi t gzuar ngase ia dolm q me nj bindje t madhe dhe prkushtim t madh ta kryejm me sukses edhe kt obligim. E kemi agjruar kt muaj me bindje se Zoti sht nj i pa fillim dhe i pa mbarim, Krijues i ksaj gjithsie, Krijues i do gjje, krijues edhe i vet njeriut, t cilit i takoi prgjegjsia dhe mkmbsia mbi siprfaqen e

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 hytbeja e Myftiut

toks. Allahu xh.sh. thot: Zoti juaj (q meriton adhurim) sht Nj, Allahu, nuk ka Zot pos Atij q sht mshirplot, gjithnj mshiron. (El Bekare,163). Q t gjith duhet t kemi bindjen se Zoti sht nj i vetm, i Gjithdijshmi, i Plotfuqishmi, Krijues i do gjje n kt gjithsi, dhe se vetm Atij i takon sundimi. Shptimi e mshira sht vetm tek Ai, nuk ka kush tjetr i cili ka mundsi t na fal e t na gradoi me t mirat e tij pos Allahut xh sh.. Allahu xh.sh. thot: E ata q besuan dhe bn vepra t mira, ne do ti vendosim n xhennete, ku rrjedhin lumenj e ku do jen prgjithmon. Premtimi i sakt i Allahut. E kush mund t jet m i sakt n fjal se Allahu. (En-Nisa,122). N mesin ton kemi shum jetim, familje t varfra, skamnor q nuk kan ushqim ditor t mjaftueshm. Andaj, s paku n kt dit feste, t tregojm se ne vrtet jemi solidar dhe ti ndihmojm nevojtart. Besimtari i sinqert nuk e prjeton e as q duhet ti gzohet fests nse fqinji i tij ose fmija jetim nuk ka me se ti gzohet fests. Pejgamberi a.s. n nj rast ka thn: Shembulli i besimtarve pr solidaritetin dhe mshirn e ndrsjell sht sikurse shembulli i nj trupi t vetm: nse vetm nj organ i tij smuret, ather edhe organet tjera nuk jan t qeta. Ne edhe pse po ndahemi sot nga muaji i mshirs dhe ibadetit- nga Muaji i ramazanit t bekuar, kjo nuk do t thot se po lirohemi edhe nga detyrimet e fes.

Ne n ditt q vijn assesi nuk guxojm ti lm pas dore namazin dhe ibadetet tjera, vese praktikn q e kemi realizuar gjat Ramazanit duhet ta vazhdojm gjat tr vitit. Nuk bn t lm adhurimin dhe sevapet e fituara e tu kthehemi mkateve e gjrave t ndaluara. Shoqria jon ka nevoj pr themele t shndosha dhe duhet t ngritt mbi bazn e puns s ndershme. Shoqria jon si asnjher deri m tash ka nevoj pr vlera t mirfillta shpirtrore, prandaj un, duke shfrytzuar kt rast, n kt dit t shenjt dhe nga ky vend i shenjt, i ftoj t gjith besimtart tan, t gjith njerzit e vullnetit t mir, q t bashkveprojm drejt ndrtimit t nj shoqrie t shndosh, t pastr, e t ndershme dhe t mos lejojm q n mesin ton t deprtoj virusi degjenerues e devalvues. Ky vend dhe ky popull, me t drejt presin dit m t mira, pun e ndershmri. T nderuar vllezr e motra: Agjruam edhe kt muaj t Ramazanit t shoqruar me lutje dhe adhurim, kt muaj t sakrifics e solidaritetit,muajit t Kuranit, muajit t fitoreve t shumta t besimtarit, muaj ku n vazhdimsi ishin n gar e mira dhe e keqja. Me bindjen e thell n Allahun ia dolm q edhe kt muaj ta agjrojm dhe at ta shoqrojm me shum dua lutje,me adhurim ngase vetm Ai meriton t adhurohet . Sa i veant ishte ky muaj i Ramazanit, prplot mshir, mirsi. sikur ti kuptonim

hytbeja e Myftiut 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

mir vlerat e ktij muaji vrtet edhe sot n kt dit t Bajramit kishim dshiruar si thot Pejgamberi q I tr viti t jet Ramazan. Sigurisht se ne duhet n vazhdimsi t krkojm falje nga i Madhi Zot,i cili na fali jet,n t ciln po shijojm begatit e shumta t saj,si nga ana materiale dhe ajo shpirtrore. Kjo jet ku n vazhdimsi grshetohet e mira dhe e keqja jan gjithher n gar. Allahu xh.sh. thot: Dhe ngutuni (me pun q meritoni) n falje mkatesh nga Zoti juaj dhe pr nj xhennet, gjersia e t cilit sht si gjersia e qiejve dhe e toks, i prgatitur pr t devotshmit. (Ali Imran,133). Nprmjet ksaj thnie i Madhi Zot krkon nga ne q n vazhdimsi t shpejtojm n vepra t mira, n kryerjen e obligimeve q dalin nga kurani dhe porosit e muhamedit a.s., thrret ndrgjegjen ton q ajo t mos pasivizohet por t jet gjithher e gatshme t prshpejtoj kah shprblimi m i madh pr besimtarin i prgatitur nga ana e Allahut xh.sh.. Premtimi i Allahut se besimtart t cilt bjn vepra t mira do ti shprblej me xhenet,n t cilin do t qndrojn prgjithmon sht premtim q ne duhet ta fitojm nprmjet kryerjes s veprave t mira. Allahu nuk e humb mundin e asnjrit qoft ai mashkull apo femr Ai thot: Kush bn ndonj nga punt e mira, qoft mashkull ose femr duke qen besimtar, t tillt hyjn n xhennet dhe nuk u bhet far padrejtsie. (En-Nisa,124).

Agjrimi shtoi n t madhe solidaritetin dhe ndjenjn pr ti dal n ndihm atij q ka nevoj,ngase agjrimi motivoi besimtarin, i zbuti zemrn atij,e bri q t mendoj edhe m shum pr skamnort dhe njerzit n nevoj. Ndaj edhe sot n kt dit t bajramit ju ftoi t gjithve q t shtrini dorn e ndihms te njerzit n nevoj, t mos mungoj ndihma e solidariteti mes nesh, ti dalim n ndihm skamnorit, jetimit, ngase sipas islamit i varfri ka hise n pasurin e t pasurit. Ti gzojm fmijt me sadaka me ndihm, por qoft edhe me nj buzqeshje. N kto momente t gzimit t harrojm znkat, t falim njri - tjetrin se Zoti i don ata q falin. T shtrijm dorn e pajtimit mes vete, t bashkohemi drejt uarjes para t gjitha proceseve n Kosovn ton, ku i Madhi Zot na ka krijuar dhe na ka obliguar q ti dalim zot ktij vendi. Te Allahu nuk humb asnj vepr qoft e vogl apo e madhe ai do t shprblehet pr veprat e mira t tij. N fund m lejoni q tua uroj festn e Fitr - Bajramit t gjith besimtarve brenda trojeve tona etnike, dhe t gjith atyre q gjenden n diaspor duke e lutur allahun e madhrishm pr mirsi e shndet dhe npr mes ksaj feste t uroi pr 100 vjetorin e pavarsis s Shqipris, dhe prfundimit t mbikqyrjes s pavarsis s kosovs. Allahu na ndihmoft n realizimin e t gjitha dshirave tona. Urime festa e Fitr - Bajramit

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

Ramazani dhurat vjetore pr besimtart nga i Madhi Zot xh. sh.

Mr.Naim ef. Trnava, Myftiu i Kosovs

oti sht nj i pa fillim dhe i pa mbarim, Krijues i ksaj gjithsie,Krijues i do gjje, krijues edhe i vet njeriut t cilit i takoi prgjegjsia dhe mkmbsia mbi siprfaqen e toks. I Madhi Zot i dhuroi njeriut veori, atribute e cilsi me t cilat e dalloi nga t gjitha krijesat e tjera, duke krkuar n vazhdimsi prej tij nprmjet shpalljes dhe drgimit t pejgamberve besimin n Zotin Nj, dhe largimin nga idhuj adhurimet, apo besimet e kota, ngase i vetmi Allahu xh.sh., sht Ai i cili meriton t adhurohet dhe Ai sht mshirplot dhe sht Ai i cili mshiron. Allahu xh. sh., thot: Zoti juaj (q meriton adhurim) sht Nj, Allahu, nuk ka zot pos Atij q sht mshirplot, gjithnj mshiron. (El Bekare, 163). Allahu na drejtohet nprmjet ktij ajeti kuranor duke na br me dije se Allahu sht nj, pavarsisht vendin se ku jetojm, pozitn q mbajm, far race kemi apo gjuhe flasim q t gjith duhet t kemi bindjen se Zoti sht nj i vetm, i Gjithdijshm, i Plotfuqishm, Krijues i do gjje n kt gjithsi, dhe se vetm Atij i takon sundimi. shptimi e mshira sht vetm tek Ai nuk ka kush tjetr i cili ka mundsi t na fal e t na gradoi me t mirat e tij pos Allahut xh sh., andaj Ai thot: E mos e ngatrroni t vrtetn me t pavrtetn dhe me vetdije t fshihni realitetin. (El Bekare, 42). Te nderuar vllezr e motra! Kaluam gati edhe kt muaj t Ramazanit t shoqruar me lutje dhe adhurim, kt muaj t sakrifics e solidaritetit, muajit t Kuranit, muajit t fitoreve t shumta t besimtarit, muaj ku n vazhdimsi ishin n gar e mira dhe e keqja. Me

bindjen e thell n Allahun ia dolm q edhe kt muaj ta agjrojm dhe at ta shoqrojm me shum dua lutje, me adhurim ngase vetm Ai meriton t adhurohet. Sa i veant sht ky muaj i RamazanitKuranit, prplot mshir, mirsi e begati, nprmjet t cilit i Madhi Zot i dha mundsi njeriut q ai ta njoh vetn, ta fus vetn n gar se kush po fiton m tepr nga kto shprblime q i ofron ky muaj. Sikur ti kuptonim mir vlerat e ktij muaji vrtet kishim dshiruar si thot Pejgamberi q I tr viti t jet Ramazan. Sigurisht se ne duhet n vazhdimsi t krkojm falje nga i Madhi Zot, i cili na fali jet,n t ciln po shijojm begatit e shumta t saj, si nga ana materiale dhe ajo shpirtrore. Kjo jet n vazhdimsi ku grshetohet e mira dhe e keqja jan gjithher n gar, por Allahu edhe ktu na mson se cils gar ti japim prparsi kur thot: Dhe bni gara n vepra t mira. Pastaj ajeti: Dhe ngutuni (me pun q meritoni) n falje mkatesh nga Zoti juaj dhe pr nj xhenet, gjersia e t cilit sht si gjersia e qiejve dhe e toks, i prgatitur pr t devotshmit. (Ali Imran, 133). Nprmjet ktij ajetit i Madhi Zot krkon nga ne q n vazhdimsi t shpejtojm n vepra t mira, n kryerjen e obligimeve q dalin nga kurani dhe porosit e muhamedit a.s., thrret ndrgjegjen ton q ajo t mos pasivizohet por t jet gjithher e gatshme t prshpejtoi kah shprblimi m i madh pr besimtarin i prgatitur nga ana e Allahut xh.sh.. T gjitha kto mundsi e tjera po na i ofron ky muaj i shenjt i Ramazanit q i madhi Zot e

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

zgjodhi t jet edhe muaj i Kuranit. A thua i jemi sa duhet mirnjohs Allahut t nderuar vllezr e motra pr kt t mir q po na e prsrit do vjet, me mundsin edhe m t madhe n faljen e mkateve, dhe fitimit t shprblimeve t shumta. Un kam bindjen se besimtart e Kosovs i jan mirnjohs Allahut pr kt. N familjet e besimtarve t besimit Islam gjat ktij muaji po ndryshon jeta n krahasim me muajt e tjer. Po jemi m afr Zotit si n aspektin shpirtror ashtu edhe at praktik n kryerjen e adhurimeve t shumta. Syfyri nj prjetim i mrekullushm, ngritja nga shtrati n koh t syfyrit vrtet ka nj vler shum t madhe n Islam, njhersh sht edhe dallimi kryesor mes agjrimeve t m hershme. N kt koh shum t rinj e t reja ia msyn furrave pr t siguruar samuna - pitalka t nxehte njjta situat edhe n iftar pran furrave rendi duke pritur pr t marr samun t nxeht. U ndala dhe i vshtroja nga larg:E pyesja vetn vall: A jan sa duhet t vetdijshm kta t rinj e t reja se po nxitojn qysh nga agimi n drejtim t dyerve t xhenetit. Sigurisht se po i thosha vets ngase nuk do t kishte fuqi tjetr q ata ti zgjoj nga gjumi n kt koh t gjith prnjher dhe t prgatiten pr agjrim.

I tr qyteti n drit n koh t syfyrit,kt drit e rrisin dhe i japin kuptim edhe m kur shikojm se pothuajse npr t gjitha banesat e shtpit, zonjat e shtpis jan zgjuar dhe prgatisin syfyrin, far ndjenje, kur ato prgatisin kt ushqim pr fmijt e tyre antaret e familjes, dhe kt e bjn vetm pse sht urdhr i allahut xh. sh.. Por ato duhet t din se kan shum shprblime te Allahu edhe n vet prgatitjen e ushqimit, pr syfyr dhe iftar. Presim ezanin duke lexuar nga Kurani apo duke br ndonj lutje, dgjohet ezani nga t gjitha ant e kryeqytetit, si nj ambrell e cila e ruan nga t kqijat kryeqytetin tan,mburoj e fort pr ata q din ta kuptojn, dshmon toka e dshmon qielli, dshmojn besimtart mbi Njshmrin e Allahut dhe at e reflektojn edhe nprmjet faljes s namazeve npr xhami. Namazi i sabahut kur shejtani na thot q t flem e fuqia e besimit ta falim namazin, far lufte e madhe po zhvillohet, besimtari me faljen e namazit triumfon mbi t keqn mbi shejtanin e mallkuar. Gjat dits shihet se n Kosov dika ka ndryshuar n raport me frekuentimin e restoranteve, e kafiterive n krahasim me ditt e mparshme, ka m pak t pranishm, e natyrshme ngase sht Ramazan e ne e agjrojm kt muaj. Edhe pse gjat ktij muaji kryesisht ditt ishin me vap megjithat besimi i thell n Allahun bri q ne tia dalim t agjrojm dhe adhurojm Allahun edhe npr xhami ashtu si duhet. Nj dit ramazani n pik t dits dola pr t par se far po ndodh n kryeqytet n kt vap t madhe, si po i prballojn besimtart kto dit t nxehta duke agjruar. M ndaluan shum nga kalimtart duke m uruar ramazanin dhe duke thn: Myfti mos u brengos se pavarsisht vaps shumica jemi duke agjruar, ndrsa disa t tjer: Paske dal me na kontrollua, si po ju duket - thoshin ata. Dy vajza t reja m ndaluan n sheshin kryesor t Prishtins at dit duke m prshndetur me Eselamu Alejkum ua ktheva prshndetjen dhe i pyeta far dshironi, m than se jan besimtare t devotshme agjrojn, falen dhe mundohen t bjn vepra t mira, por dika i mundon e far sht ajo iu thash: Myfti m than: Dshirojm ta njohim fen ton m shum, t dim m shum pr Zotin, pr Muhamedin pr t lejuarat e t ndaluarat. Un ua ktheva se po e kuptoj mesazhin e tyre dhe sigurisht se sht detyr e Bashksis Islame por edhe e institucioneve t dala nga vota e lir e qytetarve t Kosovs q ata ti prmbushin krkesat e kamotshme, t futjes s msimit fetar npr shkolla, kjo sht krkes e popullit t kosovs. Po i afrohemi Bajramit dhe nuk dshiroj q para ksaj feste t rndoj edhe kt shkrim q jam duke e shkruar n ora nj t mesnats, me

10

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

probleme q jan t njohura pr qytetart e Kosovs, sigurisht se pr Kosovn dhe qytetart e saj po vijn dit edhe m t mira edhe n aspektin islam. Dola prap n kohn e Iftarit. Qyteti pothuajse i boshatisur, a thua ku jan gjith ata vllezr e motra q kryesisht n at koh edhe ua msyjn shtitoreve. Po: Ata jan ulur prreth sofrs s iftarit sofrs s Allahut t gzuar se arritn t agjrojn edhe nj dit. far ndjenje kur gjendemi rreth sofrs s iftarit,n ato momente e lusim Zotin q t na ket pranuar agjrimin, e lusim Allahun pr shndet e mbarsi n familjet tona, pr shrimin e t smurve, pr faljen e mkateve, dhe dgjojm muezinin:Allahu Ekber Zoti sht m i Madhi fmijt: baba erdh iftari, tash hani iftar, oh far ndjenje e bukur, me bismilah e n shenj falnderimi marrim nga ushqimet e lejuara. Pas iftarit qyteti plot deri n syfyr sa bukur,pas namazit t teravive shum xhematlinj ulen npr ndeja e restorante t ndryshme pr ta pir nga nj kafe,dhe pr t biseduar pr tema t shumta. T nderuar vllezr e motra! Kjo ndjenj e veant sht gjat ktij muaji ngase si tham m hert n kt muaj Allahu e zbriti Kuranin. N kt muaj sht edhe Nata e Kadrit,e cila pr nga vlera sht e pakrahasueshme me ndonj nat tjetr. Allahu xh.sh. thot: . Ne e zbritm at (Kuranin) n Natn e Kadrit. E t bri ty t dish se sht Nata e Kadrit? Nata e Kadrit sht m e rndsishme se nj mij muaj! Me lejen e Zotit t tyre n (at nat) t zbresin engjjt dhe shpirti (Xhibrili) pr seciln shtje. Ajo (q prcakton Zoti) sht paqe deri n agim t mngjesit. Kjo nat karakterizohet me zbritjen e engjjve n tok, zbret edhe meleku i shpalljes Xhibrili, si asnj nat m par toka nuk sht e mbushur me engjj si Natn e Kadrit. Zbresin melaiket, toka mbushet me pranin e tyre, e lusin Allahun pr faljen e mkateve pr besimtart deri n agim t mngjesit. Myslimant pothuajse jan n gar se kush m shum po adhuron allahun, kush m shum bn lutje n faljen e mkateve. Ndaj edhe sht parim islam t bjm gara n t mir, Allahu xh. sh. thot: Dhe bni gara pr vepra t mira. Nuk guxon besimtari q kjo nat ta gjej t pa prgatitur, ta gjej larg nga porosit e Allahut, sht mkat t mos prgatitemi edhe pr kt nat ku Allahu po na tregon se n kt nat sht edhe shptimi i allahut, xh.sh.. A thua se sht e logjikshme q mysafirt q na vijn nga qiejt njher n vit n kt numr ne ti presim fjetur, npr gjra t ndaluara,me t cilat sht i hidhruar Allahu xh.sh. Jo besimtari i mir gjat ksaj nate lutet deri n agim q t fitoj shprblimin dhe knaqsin e Allahut xh.sh.

sht kshtu ngase besimtart edhe gjat ktij muaji shtojn n ibadet-adhurim dhe vepra t mira ,ngase edhe shprblimi i Allahut sht m i madh. I shohim besimtart npr iftare t shumta tek farefisi, shokt, miqt etj. me t vetmin qllim q t fitojm shprblime edhe m shum. Shtohet me t madhe solidariteti dhe ndjenja pr ti dal n ndihm atij q ka nevoj, ngase agjrimi motivon besimtarin, ia zbut zemrn atij, e bn q t mendoj edhe m shum pr skamnort dhe njerzit n nevoj. Ngase shprblimi sht shum i madh Allahu xh.sh. thot: E ata q besuan dhe bn vepra t mira, Ne do ti vendosim n xhenete, ku rrjedhin lumenj e ku do jen prgjithmon. Premtimi i sakt i Allllahut. E kush mund t jet m i sakt n fjal se Allahu? (En-Nisa,122). Premtimi i Allahut se besimtart t cilt bjn vepra t mira do ti shprblej me xhenet, n t cilin do t qndrojn prgjithmon sht premtim q ne duhet ta fitojm nprmjet kryerjes s veprave t mira. Pra rastin nuk duhet humbur kt e kemi para vetes, e kemi Ramazanin, Natn e Kadrit e ta shfrytzojm kt muaj dhe kt nat si duhet, ngase vetm Allahu e din se a do t kemi jet q ta presim edhe nj ramazan tjetr. Allahu nuk e humb mundin e asnjrit qoft ai mashkull apo femr Ai thot: Kush bn ndonj nga punt e mira, qoft mashkull ose femr duke qen besimtar, t tillt hyjn n xhenet dhe nuk u bhet far padrejtsie. (En-Nisa, 124). Mundin ton pr vepra t mira i madhi Zot nuk e humb, do njri do t shprblehet sipas angazhimit t tij, por edhe m tepr se q mendon e kjo vjen nga mshira e Allahut ndaj njeriut krijess m t prsosur mbi siprfaqen e toks. Krijes e cila pranoi amanetin e Allahut dhe ia doli q porosit e Allahut ti kryej me prkushtim, ndaj me t drejt q t gjith ne shpresojm n shprblimet e t Madhit Zot. Pas agjrimit t ktij muaji na vjen festa e Fitr - Bajramit, po me t drejt besimtart festojn ngase me sukses ia doln q ata ta kryejn edhe nj nga obligimet vjetore si sht agjrimi, dhe tash gzohemi, dhe fytyrat tona ditn e bajramit jan prplot gzim e hare, ngase e dgjuam fjaln e Allahut dhe Resulullahut dhe ne ditn e bajramit me krenarin m t madhe festojm dhe shpresojm n shprblimet e Allahut. Ata t cilt pr shkaqe t ndryshme nuk agjruan ju mbetet atyre q t shikojn vetn e tyre n raport me Zotin xh. sh., ku e kan vendin dhe pse vepruan kshtu, me shpres t madhe se vitin q vjen do t agjrojn dhe bashkngjiten numrit t agjruesve. N fund e lusim Allahun q t ket pranuar kt agjrim dhe kt ibadet.

Tefsir 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

11

Komentimi i sures Er-Rrahman (4)

Sabri Bajgora Ai e krijoi njeriun nga balta e terur si (en balte) e pjekur. Dhe Ai krijoi xhint nga flaka (pa tym) e zjarrit. E, ciln t mir t Zotit tuaj po e mohoni? Zot i dy lindjeve dhe Zot i dy perndimeve. E, ciln t mir t Zotit tuaj po e mohoni? (Er-Rrahman, 14-18) 14. Ai e krijoi njeriun nga balta e terur si (en balte) e pjekur. Komentatort e Kuranit jan unanim se njeriu i krijuar nga balta pr t cilin bn fjal ajeti, sht babai i njerzimit Ademi a.s.. Fjala Salsal nnkupton baltn e terur (t thar), ende t papjekur n zjarr, e cila nse grvishtet me gisht, me dor apo thyhet, lshon nj tingull (z). Ndrsa, kur kjo balt e terur i ekspozohet nxehtsis s zjarrit dhe piqet, ather kjo materie shndrrohet n Feh-harargjil e pjekur. Kurani famlart e ka prmendur krijimin e Ademit a.s. n shum ajete kuranore. I Madhrishmi I ka cekur madje edhe etapat e krijimit, npr t cilat ka kaluar babai i njerzimit, para se t frymzohej n t Shpirti. N suren Ali Imran, ajeti 59, thuhet: At (Ademin) e krijoi nga dheu, dhe kjo nnkupton etapn e par t krijimit. Pastaj i Lartmadhrishmi ktij dheu I hodhi uj, i cili u shndrrua n balt (llo). N lidhje me kt etap t dyt, jep shenj ajeti 71 i kaptins Sad, kur Allahu xh.sh. u tha engjjve: Un po krijoj nj njeri nga balta. Pas ksaj, kjo balt filloi t nxihej dhe t ndryshoj n ngjyr dhe er, duke u shndrruar n Hamein mesnun, dhe ather ky dh i tubuar, i lagur e pastaj i nxir e i thar, dalngadal me lejen e Allahut merr formn njerzore, pa shpirt. N lidhje me kt etap, allahu xh.sh. thot: Dhe (prkujto) kur Zoti yt engjjve u tha: Un po krijoj njeriun nga balta e thar, e zez e me er. (El-Hixhr, 28). I Drguari i Allahut ka thn: Allahu xh.sh. e ka krijuar Ademin nga nj grumbull dheu, t cilin e kishte tubuar nga t gjitha pjest e toks, prandaj bijt e Ademit vijn n kt bot t ktill. Prej tyre ka t kuq, t bardh e t zi Pas ksaj etape, vjen etapa e parafundit e krijimit t njeriut t par, n gjendjen t ciln e prshkruan ajeti q jemi duke e komentuar: Ai e krijoi njeriun nga balta e terur si (en balte) e pjekur. - (Er-Rrahman, 14). Ndrsa etapa e fundit e krijimit sht ajo kur Allahu xh.sh. e frymzoi me gjallri e jet trupin e ademit a.s., duke i dhuruar shpirtin pr ta shndrruar kt krijes t krijuar nga balta-dheu, n nj qenie t gjall njerzore, t respektuar e dinjitoze. Madje, edhe i urdhroi melekt q ti binin n sexhde atij-Ademit, sexhde respekti e jo madhrimi 15. Dhe Ai krijoi xhint nga flaka (pa tym) e zjarrit. Me krijimin e exhinve n kt ajet, synohet babai i exhinve apo shejtanve Iblisi, mallkimi i Allahut qoft mbi t. Iblisi u krijua nga zjarri, m saktsisht nga flakt e tij .Exhint jan krijesa t padukshme dhe t pakapshme pr syt tan. Ata jetojn jetn e tyre, krahas sons, por n nj dimension tjetr. Prderisa nuk mund ti shohim, ata na shohin neve. Prej tyre, ashtu sikur edhe tek njerzit, ka besimtar dhe jobesimtar. Jobesimtart nga radht e exhinve i binden shejtanit-Iblisit dhe jan nn urdhrat e tij, duke u prpjekur n do ast q t fusin vesvese e dyshime n mendjet e

12

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 Tefsir

njerzve, pr ti larguar ata nga drita e udhzimit hyjnor. allahu xh.sh. n kuran thot: Esht e vrtet se prej nesh (xhinve) ka besimtar (mysliman) dhe prej nesh ka q jan jasht rrugs (jobesimtar), e kush e pranoi Islamin, t tillt msyn rrugn e shptimit. Ndrsa, ata q lshuan rrugn, ata u bn lnd e xhehenemit! - (El-Xhinn, 14-15) Ashtu si na msojn ajetet kuranore, xhint martohen e shtohen dhe kan pasardhs. ata kan vetdije, intelekt dhe jan t ngarkuar me obligime nga Allahu xh.sh. ashtu sikur edhe Ne. 16. E, ciln t mir t Zotit tuaj po e mohoni? Prsritja e ktij ajeti, ashtu si kemi thn m par, vjen pr t na prkujtuar mirsit e panumrta q Allahu i ka dhuruar njerzve, po edhe exhinve. Ajeti n fjal, m tepr e v n spikam njerzit, pr shkak se ata kan eprsi ndaj exhinve, meq sipas mendimit t t gjith dijetarve, Allahu i Madhrishm, drgoi pejgamber vetm nga lloji njerzor, e jo edhe nga exhint. T gjitha kto mirsi, duhet tia prkujtojn njerzve mirsit e Krijuesit, i Cili ua ka dhn mendjen dhe lirin e t vepruarit. Ata q i jan mirnjohs Allahut pr t gjitha kto dhunti, ata do t gzojn mirsit e Tij t pakufishme edhe n Ahiret, ndrkoh q jobesimtart do t mbesin n humbtir dhe n ndshkim t vazhdueshm pr shkak t veprave t tyre t liga n kt bot, dhe t mohimit t allahut xh.sh.. 17. Zot i dy lindjeve dhe Zot i dy perndimeve. 18. E, ciln t mir t Zotit tuaj po e mohoni? Kurani sht mrekulli e prjetshme, sepse sht Fjal e Allahut dhe atribut i Tij. Ajetet kuranore kan sfiduar n do koh mendjet njerzore, duke i ln kto mendje t stepura, para madhshtis s tyre. Edhe ajeti n fjal, prbn nj mrekulli t till, ngase fjala mashriklindje dhe magrib- perndim, ka ardhur n Kuran n tri forma (trajta). Ka ardhur n njjs n ajetin 9 t sures El-Muzzemmil Zot i lindjes dhe i perndimit, nuk ka zot tjetr vetm Ai, pra At merre pr mbshtetje.. Dhe: Zot i lindjes dhe i perndimit dhe ka ndrmjet tyre (Esh-Shuara, 28) Ka ardhur n trajtn e shumsit: Pra, betohem n Zotin e lindjeve e t perndimeve, se Ne kemi fuqi, - (El-Mearixh, 40) Dhe ka ardhur n trajtn e dyjsis, si n kt ajet t 17 t sures Er-Rrahman: Zot i dy lindjeve dhe Zot i dy perndimeve. Ata q Kuranin e shikojn dhe e lexojn me dyshim e skepticizm thon se n mes ktyre tri ajeteve ka kundrthnie, sepse prmenden nj lindje, dy lindje dhe shum lindje, ashtu si edhe perndime. Por, kto dyshime jan t pabaza,

sepse kuptimet e tyre jan shum t drejta, kuptimplote dhe shum t thella. Dijetart mysliman, q t tri kto ajete i kan komentuar ashtu si duhet, e ne do t prpiqemi q shkurtimisht t sjellim edhe mendimet e tyre, pr t qetsuar zemrat e t gjith besimdrejtve, meq bhet fjal pr Fjalt e t Gjithdijshmit absolut. N Kuranin fisnik kan ardhur shum ajete q flasin rreth ksaj ekzistence dhe proceseve q ndodhin n t me Lejen dhe Vullnetin e Krijuesit. T gjitha kto ajete kan ardhur si argumente t pakontestueshme rreth vrtetsis s ekzistencs s Allahut xh.sh. E ska dyshim se Lindja dhe Perndimi jan nj prej ktyre argumenteve hyjnore, t cilat njeriu i prjeton pr do dit gjat jets s tij mbi kto tok. T prmendurit e Lindjes dhe Perndimit n disa trajta, na nxit q t hulumtojm e t thellohemi edhe m tepr meditimin dhe mblsin e fjals hyjnore. Nse thellohemi n kuptimin e ktyre ajeteve, do t vrejm se ato s pari dftojn pr madhshtin e Krijuesit, sepse Allahu xh.sh. sht i pranishm me Qenien e Tij n Lindje dhe n Perndim me rububijetin e Tij, me Dritn, Udhzimin dhe Dijen e Tij, dhe s dyti, t gjitha kto argumente n gjithsi kan peshn dhe rndsin e tyre shkencore, n t njohurit e Rregullave t ksaj Ekzistence q e shohim. T gjitha kto q i shohim, Allahu ia ka nnshtruar njeriut, q n baz t vrojtimit t tyre dhe meditimit n to, t mos e humb arsyen e shndosh, por t udhzohet n Dritn e s vrtets, ashtu si na mson i Gjithdijshmi: Po kshtu Allahu ua sqaron juve argumentet e veta q ju ta gjeni t vrtetn e t udhzoheni. - (Ali Imran, 103) Ajeti n trajtn e njjsit: Zot i lindjes dhe i perndimit dhe ka ndrmjet tyre nnkupton faktin, se do dit e ka lindjen dhe perndimin e saj, q ndryshon nga lindja dhe perndimi i dits paraprake, ose ka kuptimin e ans, si kuptim gjeografik: t Lindjes dhe t Perndimit, kurse kuptimi i ajeti n trajtn e shumsit: Pra, betohem n Zotin e lindjeve e t perndimeve, se Ne kemi fuqi, nnkupton lindjen dhe perndimin e planetve, yjeve, Diellit dhe Hns etj. Ndrsa sa i prket trajts s dyjsis, n ajetin q jemi duke e komentuar: Zot i dy lindjeve dhe Zot i dy perndimeve, sipas mendimit t shumics s dijetarve t tefsirit, nnkupton dy lindjet e diellit, njra n solsticin veror, kurse tjetra n at dimror, ashtu si dhe dy perndimet e tij, n solsticin veror dhe dimror. Sipas matjeve astronomike dhe astrologjike, solstici veror, fillon me 22 qershor dhe sht momenti n t cilin Dielli arrin kndin m t lart ndaj ekuadorit, duke br q kjo dit t jet dita m e gjat e vitit dhe pr pasoj nata m e shkurtr. N astin e solsticit veror, Dielli

Tefsir 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

13

arrin pjerrsin m t madhe t lvizjes s tij n krahasim me eklipsin (errsimin), dhe sht n zenit t tropikut t shenjs s Gaforres. Ndrsa data e solsticit dimror fillon me 22 dhjetor dhe shnon ditn m t shkurtr e natn m t gjat t vitit. Dielli n kt dit mbrrin pjerrsin m t vogl dhe ndodhet n zenit n tropikun e shenjs s Bricjapit. Ibn Abbasi rreth ktij ajeti kuranor thot: Dielli ka nj lindje n dimr, e po ashtu edhe nj perndim, ashtu si ka nj lindje e nj perndim n ver, q ndryshon nga lindja dhe perndimi i tij n dimr.1 Natyrisht, ka edhe mendime t tjera rreth ktij ajeti, t cilt i kan dhn komentatort, e ndr to, spikat edhe mendimi se ktu sht pr qllim lindja dhe perndimi i Diellit, dhe lindja e perndimi i hns.2 Mbase, ky komentim, fle m s shumti n zemr, nse ktij ajeti i bhet ndrlidhja me ajetin 5-t, t po ksaj sureje: Dielli dhe Hna udhtojn sipas nj prcaktimi t sakt. Allahu sht Zot i tr ksaj ekzistence, e cila funksionon n baz t rregullit dhe Ligjit t prcaktuar nga Ai. N kuadr t ktij Ligji hyjnor, lind dhe perndon Dielli, lind e perndon edhe hna, ndrrohen dita dhe nata, ndrrohen stint e vitit, Pranvera, Vera, Vjeshta dhe Dimri etj. I Madhrishmi nga mshira e Tij, nuk i la njerzit t jetonin n errsir, por prcaktoi q pr do dit, rrezet e Diellit ta ndriojn Tokn pr ti dhn asaj gjallri e jet, ashtu si edhe Hns ia prcaktoi rolin e saj n jetn e njerzve. Ndrsa n nj mendim tjetr, thuhet se fjala Zot i dy Lindjeve dhe i dy Perndimeve nnkupton Lindjen e par t Diellit, n fillim t krijimit, kurse Lindja e dyt nnkupton momentin e fundit t ksaj bote, kur Dielli do t lind nga Perndimi, n t kundrtn e trajektores t ciln e ka ndjekur pr miliona vite. I njjti komentim vlen edhe pr dy perndimet e diellit. Nj mendim i till, sipas dijetarve ka mbshtetje n Kuran dhe n hadithet e Pejgamberit a.s.. allahu xh.sh. n kuran thot: (n) ditn kur vijn disa shenja t Zotit tnd, asnj njeriu nuk i vlen besimi i Tij nse nuk ka besuar m par (El-Enam, 158) Kurse i Drguari i Allahut n lidhje me kt thot: nuk do t ndodh kiameti, pa lindur Dielli nga Perndimi Allahu alem-Allahu e di m s miri! T prmendurit e fjals Rabb-Zot, n vend t fjals Allah, tek ajeti: Rabbul meshrikajni ve rabbul magribejni dfton se Ai (I Larmadhrishmi), pr do dit, n do lindje dhe perndim t Diellit e t Hns, e ka nn mbikqyrje kt njeri, duke e edukuar dhe udhzuar n rrugn e drejt. Kjo dshmon se Allahu xh.sh. nuk e imponon zotrimin e ksaj ekzistence me ashprsi e forc, por me

mshir e butsi dhe edukim t vazhdueshm. Ai derdh mirsit e Tij t pakufishme mbi Tok, q njerzit po edhe exhint ti shfrytzojn ato. Ia nnshtroi njerzimit dritn e Diellit dhe shklqimin e Hns, q drita e tyre t ndrioj edhe skutat m t errta, q ata, njerzit, t punojn e t jetojn t lumtur n mesin e ktyre begative. Me lindjen dhe perndimin e Diellit e t Hns, vijn edhe ndryshimet e stinve t vitit, q njeriu t shfrytzoj t mirat e tyre n t mbjella e n t korra, n mbledhjen e frutave t llojllojshme etj. T gjitha kto mirsi do t mjaftonin q njerzit dhe exhint t ishin mirnjohs e falnderues ndaj Fuqiplotit dhe t Gjithmshirshmit. Urtsia e ktyre ajeteve: (14-18) - Allahu xh.sh. e krijoi njeriun e par Ademin a.s. nga elementet e Toks. Ky krijim kaloi npr disa etapa q pastaj t frymzohej me shpirt e gjallri. Argumenti m i madh se njeriu e ka prejardhjen prej dheut (balts) jan elementet e prbashkta n mes dheut (Toks) dhe trupit t njeriut. Shkenctart kan vrtetuar se n trupin njerzor ka shum minerale apo elemente kimike q gjenden edhe n prbrjen e dheut-Toks. T gjitha kto elemente luajn rol jetik n funksionin normal t organizmit t njeriut. Ja disa prej tyre mineraleve dhe elementeve kimike: Kaliumi (K) sht elementi m i bollshm n qeliz. Trupi prmban rreth 250 miligram kalium. Qeliza luan nj rol t rndsishm n reagimet energjike, sintezn e proteinave, si dhe n ruajtjen e ekuilibrit t acideve n trup. Natriumi (Na) sht elementi m i bollshm n likuidin (lngun) e jashtm t qelizave. Si nj elektrolit n likuidet jasht qelizs, natriumi ndihmon n ruajtjen e presionit osmotik jasht membrans s qelizs dhe ka nj ndikim t njjt si kaliumi brenda qelizs pr ruajtjen natyrale t balancs s ujit. Nevoja ditore pr t sht llogaritur nga 3 n 7 gr. Hekuri (Fe) sht metali (element) m i bollshm i trupit dhe prbn rreth 0.004 pr qind t peshs trupore. n mnyr t natyrshme, sasia e tij varion nga 3 n 5 gr. Por edhe kjo sht e ndryshueshme, sepse varet nga mosha, gjinia, madhsia, shndeti dhe sasia e rezervuar e tij n trup. N t vrtet, hekuri sht nj lnd me ngjyr gjaku q transporton oksigjen t mjaftueshm pr frymmarrje dhe gaz karbonik (dioksid karboni) nga qelizat n mushkri. do dit, trupi yn me an t ushqimit prfiton 10 deri 30 miligram hekur.

14

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 Tefsir

Azoti (N) Organizmi yn prmban sasi t mdha azoti, i cili luan nj rol kryesor n strukturn e proteinave. Fosfori (P) Luan nj rol kryesor n organizmin e njeriut, kryesisht n procesin e marrjes apo t lirimit t energjive t organizmit. Kalciumi (Ca) sht nj element mineral q prbn 1.5 deri n 2 pr qind t peshs s trupit te personat e rritur. Nga kjo sasi, 99 pr qind e kalciumit gjendet n kocka dhe te dhmbt. Magneziumi (Mg) N momentet e lindjes, n trupin e njeriut ndodhet 0.5 gr, ndrsa n mosh t rritur n trup ai ka nj sasi 2128 gr, ku 50-60 pr qind ndodhet n kocka dhe roli kryesor i tij sht n qelizat nervore pr t lehtsuar funksionimin e tyre. Sulfuri (S) Prbn 0.25 pr qind t peshs trupore t njeriut dhe ndodhet n do qeliz t trupit t njeriut. M tepr ndodhet n flok, lkur dhe thonj. Sulfuri vepron si nj element antihelmues, duke u przier me prbrsit helmues dhe i shndrron ata n t padmshm apo i eliminon plotsisht. Jodi (I) N organizm ndodhet rreth 1523 miligram jod ose jodi prbn 0.00004 pr qind t peshs trupore t njeriut. Ai ndodhet n t gjitha qelizat e trupit, por 7080 pr qind e sasis s jodit ndodhet n gjndrat e tiroideve. Kjo lnd sht pjesrisht n formn e hormoneve t trioksins q sintetizohet nga gjndra e tiroideve dhe luan nj rol t rndsishm n forcimin dhe metabolizmin e trupit. Magnezi (Mn) sht shum i nevojshm pr skeletin dhe gjymtyrt. Ai gjendet n sasin e m tepr se 10 miligramve n trupin e njeriut dhe kryesisht ndodhet n kocka, mli dhe veshka. Bakri (Cu) Njihet si pjesa m e rndsishme e shum enzimave. Luan nj rol mjaft t rndsishm n pengimin e paksimit t sasis s gjakut n trup. Fmijt kan nevoj jetike pr kt prbrs, i cili ndodhet n sasi t konsiderueshme te produkti i qumshtit. Nikeli (Ni) Gjendet n kokrrat e grurit, orizit, fasules, thjerrzs etj. dhe luan nj rol kryesor n

rritjen natyrale, shumimin si dhe strukturn e veprimtaris s qelizave. Uji (H2O) Uji sht elementi m i rndsishm q ndodhet n tok, i cili luan nj rol kryesor n transportimin e elementeve baz n qelizat e bimve. Prbn 60-70 pr qind t peshs trupore. Uji cilsohet ndryshe si elementi jetik i gjallesave. Ai sht prbrsi kryesor i urins dhe plazms s gjakut. Gazrat Dioksidi i karbonit dhe oksigjeni ndodhen n sasi t ndryshme n tok. Kto dy lloj gazrash (n sasi t prcaktuara) gjenden n gjak dhe qeliza, duke luajtur nj rol kryesor n procesin e frymmarrjes q sht po ai proces i shkmbimit t oksigjenit dhe dioksidit t karbonit ndrmjet atmosfers dhe qelizave t trupit.3 Gjithashtu, vlen pr tu theksuar se prve elementve t lartprmendur ka edhe element t tjer t ndryshm, q ndodhen edhe n tok por edhe n trup si: Oksigjen (O), Hidrogjen (H), Karbon (C), Nitrogjen (N), Klor (Cl), Silic (Si), Zink (Zn), Bor (B), Kobalt (Co), Vanadium (V), Selen (Se), Mangan (Mn), Molibden (Mo), Krom (Cr) etj. - Prderisa njeriu u krijua nga dheu, exhint u krijuan nga flaka e zjarrit. Exhint jan nj lloj tjetr i krijesave me intelekt dhe vullnet t lir, q bashkjetojn me ne n nj dimension tjetr t padukshm pr Ne. Edhe ata, sikurse Ne, jan t ngarkuar me obligime dhe, n baz t veprave t tyre n kt bot do t shijojn ose knaqsit e Xhenetit, ose ndshkimet e Xhehenemit. - Allahu sht Krijues i tr ktij Universi q e shohim dhe t atij q shikimi yn nuk arrin ta perceptoj dot. Ai sht Zot i lindjes dhe i perndimit. Ashtu si pam nga ajeti q e komentuam, mendimet rreth tij jan t shumta, por shumica e dijetarve jan prcaktuar pr mendimin se ktu bhet fjal pr solsticin veror dhe dimror t diellit, kur ai lind e perndon n pozicione t ndryshme. Mund t jet edhe lindja dhe perndimi i diellit dhe e hns, mendim ky, q po ashtu ka pas vetes nj grup t madh dijetarsh. Prej mrekullive shkencore q shprfaqen nga ajeti n fjal, del se meq ka lindje dhe perndim t Diellit, ather Toka sht nj form eliptike. Ajo lviz rreth boshtit t saj, e pastaj lviz edhe rreth Diellit, me shpejtsi marramendse, shpejtsi t ciln syri yn nuk e heton dot... vijon [1] Ibn Ebi Hatim, Tefsirul Kuranil adhim, vll. 10, f. 3323. [2] Imam Maturidiu Tevilatu Ehli-s-Sunneti vll. 9, f. 469. Bejrut 2005; Shih edhe: Shevki Dajf , Suretu er-Rrahman ve suver kisar f. 68. [3] http://sq.wikipedia.org/wiki/Trupi_i_njeriut

hadith 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

15

Si filloi frymzimi hyjnor drgata (4)

Dr. sci. Musa Vila Ndrprerja e frymzimit hyjnor kishte ndodhur n mnyr q Profeti a.s. t prgatitej pr frymzimet e tjera, t cilat do t vinin njra pas tjetrs, sepse ajo ishte nj detyr shum e rnd dhe e madhe Shprehja Hatixheja i tha atij: O biri i xhaxhait tim! Dgjo pak se thot ky djali i vllait tnd! ormulimi i komunikimit n kt mnyr i bn ata q t ndiejn afrsi. Ky komunikim me nj edukat t lart, e bn at t prgatitet pr ti dgjuar fjalt e Profetit a.s., Nga ky komunikim duhet marr msim n ndrtimin e raporteve n mes atyre q merren me arsimimin e gjeneratave. Cilsimi i Profetit a.s. si djali i vllait t Vereks nuk ka t bj me afrsit e gjakut a farefisit, por ktu kemi nj ekuilibr n prejardhjen apo origjinn ndrmjet Vereks dhe Abdullahut. (Shih tab.) Pastaj Vereka e pyeti me kureshtje: ka biri i tim vllai? far ka par? Profeti a.s., e lajmroi pr at q i kishte ndodhur dhe i prshkroi at q i kishte ngjar. Syt e Vereks, q rroku n fjalt e tij t vrtetn m t lart, n fillim shklqyen, pastaj, duke u zhytur n mendime t thella, ai tha:Ky sht i nderuari i madh, q Zoti ia pat drguar edhe Musait. Nocioni en-namus ka disa kuptime: bartsi i s fshehts, meleku, i cili nuk paraqitet, prvese pr dika t mir; bartsi i s fshehts n prgjithsi, si pr t mir ashtu edhe pr t keqe; bartsi i s fshehts pr t mir, ndrsa spiuni sht barts i s fshehts pr t keqe. Pra, me fjaln en-namus nnkuptohet Xhibrili a.s., i deleguari special i drgats dhe i s fshehts, ku nuk ka qasje askush nga melekt. Pse Vereka veoi Musain a.s. dhe nuk e prmendi Isain a.s., edhe pse ishte i krishter? Prgjigjja sht me sa vijon: - Libri i Musait a.s. sht legjislacion q prfshin shumicn e dispozitave, ndryshe nga libri i Isait a.s., q ka fare pak dispozita. Ndrkaq, libri i Profetit

Muhamed a.s., Kurani famlart, prfshin t gjitha dispozitat e fes dhe t jets. - Musai a.s. sht drguar nn presionin e faraonit dhe ushtris s tij, ndryshe nga Isai a.s.. Po ashtu edhe Profeti a.s. sht drguar nn presionin e faraonit t ktij Ymeti, Ebu Xhehl bin Hishamit dhe prkrahsve t tij n Bedr. Drgimi i Xhibrilit a.s. tek musai a.s. sht i pranueshm pr ithtart e librave, tek hebrenjt dhe t krishtert (ehlil kitab). Profetsia e tij sht e vrtetuar, ndryshe nga profetsia e Isait a.s., t cilin e mohojn pjesa drmuese e hebrenjve, kurse t krishtert e lartsuan n shkalln e hyjnis. ...Ah, sikur (n ditt e ftess sate) t isha i ri! Kjo shprehje sht prdorur n formn metaforike, q nnkupton t riun energjik. Ndrsa fjala el-xhedhu n aspektin leksikor ka kuptimin e kafshs s re. Tek devet, me fjaln (el xhedhu) nnkuptohet deveja q ka mbushur katr vje dhe ka hyr n vitin e pest. tek lopt (el xhedhu) sht lopa q ka mbushur dy vje dhe ka hyr n vitin e tret. Tek delet (el xhedhu) sht delja q ka mbushur nj vit dhe ka hyr n vitin e dyt. Vereka shpresonte t ishte i ri dhe energjik, q t ishte n gjendje ta ndihmonte n misionin e tij, n ditt kur Profeti do ti ftonte njerzit n besim. ...Ah, sikur t isha n jet kur fisi yt t t largoj (nga atdheu)! s pari, vereka shpresonte t ishte i ri dhe energjik q t ishte n gjendje ta ndihmonte Profetin a.s. n mesazhin e tij. Pastaj, kur e pa se ishte e pamundshme t ishte i ri pr shkak t dobsis dhe t moshs s madhe t pleqris, ai shpresoi

Vereka dhe abdullahu takohen n prejardhje tek strgjyshi i pest ose tek kuseji: 1. abdullahu 2. I abdulMutalibit 3. I hishamit 4. I abdulMenafit 5. I kusej-t 1. Vereka 2. I Nevfelit 3. I Esedit 4. I abdul Izij-t 5. I kusej-t

16

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 hadith

tjetrn, q ishte m afr realitetit, t ishte gjall q ta prkrahte Profetin a.s. me gjuhn dhe forcn e besimit. Profeti a.s. i tha me udi: Mos, vall, kan pr t m przn ata (prej atdheut)?! Mos, vall, ata do t m keqtrajtojn n at mas, sa t arrij armiqsia n kulm dhe t m przn nga atdheu?! Profetit a.s. nj gj e till iu duk e pakapshme, ngase m par ai ishte prshkruar nga Hatixheja me moral dhe cilsi t larta, q sjellin vetm t mira dhe afrsi n mes njerzve e jo ftohje marrdhniesh dhe largim. Pastaj Vereka i tha: Po! Sepse ndr ata nuk ka njeri si ti, q ti ket ardhur drgata e t mos jet prballur me armiqsi. N nj version tjetr ka ardhur shprehja t mos jet prballur me persekutime, keqtrajtime. Shkaku ishte se Profeti a.s. do t krkonte ti largonte nga ajo gjendje, nga adhurimi i idhujve, por ata ishin msuar n at klim pagane dhe politeiste. Vereka kishte njohuri paraprake nga librat e mparshm dhe e dinte q populli nuk do ti prgjigjej me lehtsi ftess s tij. Si rezultat i ksaj, Profeti a.s. do t ndeshej me armiqsi, persekutime dhe tortura t ndryshme. Vereka nuk i tha prvese do t t largojn, ngase forma e shprehjes s tij nuk nnkupton prznie nga fisi Kurejsh, por ai sht bazuar n tekste t mhershme nga librat qiellor. Pastaj Vereka tha: Po qe se do t m arrij dita jote (do t fillosh ftesn), do t t ndihmoj gjer n fund. N nj version tjetr thuhet: Po qe se do ta arrij at dit, kur t fillosh ftesn e profetsis dhe t thirrjes s popullit tnd, do t t prkrah fuqishm dhe pa rezerva. Fjala muezeren rrjedh nga paskajorja (el ezru), q nnkupton forcn, ndrsa (et-tezijr) nnkupton prforcim. Pra, Vereka e kishte konsideruar veten e tij si prforcim n radht e Profetit a.s.. Ebu Shame thot: Kjo fjal ka mundsi q ta ket prejardhjen prej (el izaru) , q nnkupton veshjen e poshtme dhe shtrngimin e rripit. Thuhet populli kur lufton, shtrngon rripin. N nj hadith autentik thuhet: Profeti a.s., kur futej n dhjetditshin e fundit (t Ramazanit), e mblidhte dhe e shtrngonte veshjen e poshtme (me rrip). Kt e bnte q trupi i tij t ishte m i shtrnguar dhe t ngrihej me lehtsi pr namazin e nats. Ai q shtrngon rripin n trupin e tij, prforcon muskujt dhe mban drejtpeshimin e trupit. ...pas ktij takimi, pa shkuar shum koh, Vereka vdiq Fjala (lem jensheb) d.m.th. (lem jelbeth) Vereka bin Nevfel nuk qndroi gjat dhe vdiq. Ky ishte takimi i fundit i Vereks pr ndonj shtje. Kjo shprehje sht alegori q nnkupton se ai nuk kishte m jet pas atij takimi, ngase i gjalli, si do q t jet, duhet t bj dika. Kjo pjes e hadithit dhe shprehjet e mhershme tregojn m s miri se Vereka kishte vdekur besimtar i Muhamedit a.s., ashtu si kishte besuar Musain dhe Isain a.s.. Ndoshta ky u takon besimtarve q i kan shprblimet t dyfishta. Vini re! Ibn Haxheri thot: Kjo pjes e hadithit bie n kundrshtim me at

q Ibn Ishaku ka cekur n librin e tij Es-Sire. Ai thot se Vereka ka jetuar deri n kohn e thirrjes dhe n kohn kur disa njerz kishin pranuar Islamin dhe ka qen dshmitar i vuajtjeve t Bilallit r.a.. Nse mundohemi ti japim prparsi njrit nga kto dy mendime, ather mendimi q vjen nga libri autentik, Es-sahih, mbizotron ndaj mendimit tjetr, pasi nuk mund t themi se ka m autentik se autentiku i Buhariut .16 Pra, mendimi se vereka ka vdekur menjher pas atij takimi, ka prparsi ndaj do mendimi tjetr, sepse ka mbshtetje n Sahihun e Buhariut. ...dhe iu pre frymzimi hyjnor. Pas zbritjes s pes ajeteve t para, Profetit a.s. iu ndrpre drgata pr nj koh t gjat, q nnkupton dika q nuk sht e afrt dhe gjra q nuk vijn njra pas tjetrs. Kjo tregon se frymzimi ishte ndrprer pr nj koh t gjat, aq sa Profeti a.s. dshironte shum t fillonte srish, e priste me padurim. Ibn Haxheri thot: N librin Et-Terih t Ahmed bin Hanbelit thuhet se ndrprerja e drgats kishte ndodhur pr tre vjet. Kt e thot n mnyr t qart edhe Ibn Ishaku, ndrsa Bejhekiu thot se faza e ndrrave besnike ka zgjatur gjasht muaj. Pra, ndrrat besnike dhe faza e ndrprerjes s drgats kan zgjatur tre vjet. Kjo ishte faza e profetsis n t ciln Profeti a.s. nuk ishte urdhruar pr predikim dhe komunikim. Ata q kt faz trevjeare e llogarisin si qndrim t Profetit a.s. n Mek, thon se ai kishte qndruar aty pr trembdhjet vjet, kurse ata q nuk e llogarisin fazn e ndrprerjes s frymzimit, thon se Profeti ka qndruar aty vetm dhjet vjet. Ndrprerja e frymzimit hyjnor kishte ndodhur n mnyr q Profeti a.s. t prgatitej pr frymzimet e tjera, t cilat do t vinin njra pas tjetrs, sepse ajo ishte nj detyr shum e rnd dhe e madhe, tepr e vshtir pr tu prballuar dhe prvetsuar. (fund)
(1) Sahihul Buharij, vll.1, f. 18, nr. 3, Fethul Bari, vll. 1, f. 30, nr. 3. Sahihu Muslim, vll. 2, f. 197. Musned Ahmed, vll. 6, f. 153. Sunen Et-Tirmidhij /3711.(2) Sahihu Muslim bi sherh En-Nevevij, vll.2, f. 197.(3) Tuhfetul ahvedhij, bi sherh Et-Termidhij, vll. 10, f. 109; Ibn Hisham Fis-Sire, vll. 1, f. 251. (4) Dr. Ramadan Butij, Fikhus-sire, f. 84; Dr. Diraz, El-Muhtar min kunuzis-sune, f. 12.(5) Ky sht Muhamed bin Muslim bin Ubejdilah bin Abdilah bin Shihab Ez-Zuhrij Ebu Bekr. I njohur si hafidh dhe fekih. Nga ky kan regjistruar hadithe autort e gjasht koleksioneve t hadithit. Ka vdekur m 125h (Ibn Haxher, Takribut-tehdhib, f. 506, nr. 6296.(6) N hadith kjo ndrhyrje quhet el-idraxh, d.m.th. fjal q nuk sht nga teksti apo origjinali i hadithit, por sht futur nga transmetuesi i tij.(7) Muhamed Ibn Ishak El-Vakidij, i njohur si autor ky n transmetimin e luftrave t Profetit a.s. sahibul megazij dhe autor ky n transmetimin e biografis s Profetit a.s. (Ibn Haxher, Tehdhibu tehdhib, vll. 9, f. 42; Ez-Zejleij, Nasbu Rraje, vll. 1, f. 107).(8) Siretu Ibn Hisham, vll. 1, f. 253.(9) Pas Hatixhes, Profeti u martua me Sevdijen (Sevde bint Zema). Ai bashkoi n shtpin e tij dy gra vetm pas emigrimit, pas nj viti e gjysm, kur u martua edhe me Aishen r.a.(10) Fethul Bari, vll. 1, f. 32; Muslim bi sherh Nevevij, vll. 2, f. 199.(11) Sahihu Muslim bi sherh En-Nevevij, vll. 2, f. 199.(12) Fethul Bari, vll.1, f. 33.(13) Sahihul Buharij, nr. 5989.(14) Sahihu Muslim, bi sherh En-Nevevij, vll. 2, f.202. (15) Fethul Bari, vll.1, f. 34.(16) Fethul Bari, vll. 1 f. 37.

oaza e sahabve 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

17

Amr ibn Jasiri dhe familja e tij e prgzuar me Xhenet

Dr. Fahrush Rexhepi Abdullah ibn Omeri r.a. transmeton: E pash n ditn e betejs s Jemames, Amr ibn Jasirin si thrriste prej nj shkmbi: O mysliman, vall po ikni prej Xhenetit? Un jam Amr ibn Jasiri, ejani ktu! Kur e pash, vrejta se veshi i tij ishte prer dhe i rrinte varur, mirpo ai luftonte ende me ashprsi. madhruar n kuran ka thn: kurrsesi t mos mendoni se jan t vdekur ata q ran dshmor n rrugn e Allahut. Prkundrazi, ata jan t gjall duke u ushqyer te Zoti i tyre. (Ali Imran, 169) Familja e Jasirit u sprovua e tra pr shtjen e fes islame. Ata duruan torturat m t vrazhda dhe secili i jepte guxim dhe kuraj tjetrit, duke pruar shpirtin e qndress dhe t durimit. Ajo q dha familja e Jasirit n shrbim t Islamit, ishte vet jeta e tyre. I vetmi q shptoi nga kjo familje, ishte djali i tyre Amri. Fjalt e t Drguarit t Allahut drejtuar ksaj familjeje: Duroni, o familja e Jasirit, n t vrtet jan nj moto q duhet ta mbajm lart dhe t msojm nga shembulli i ksaj familjeje, q t durojm keqtrajtimet dhe vuajtjet pr kauzn islame. Sikur t ekzistonin njerz q kan lindur n Xhenet, t edukuar dhe t rritur atje, e pastaj t kthyer n Tok pr ta zbukuruar e ndriuar at, ather me siguri Amri, nna e tij - Sumeja dhe babai i tij - Jasiri do t ishin n mesin e tyre. Cila sht biografia e Amr ibn Jasirit N t vrtet babai i Amrit - Jasir ibn Amri e kishte lshuar vendin e tij t lindjes n Jemen n krkim t vllait t tij. Mekn e kishte vshtruar si nj vend trheqs, prandaj edhe ishte vendosur aty. Jasir ibn Amri ishte shoqruar me Hudhejfe ibn Mugiren, i cili e kishte martuar me njrn prej robreshave t tij - Sumeje bintu Hajat. Prej asaj martese, Allahu xh.sh. deshi q t lindte djali i tyre i bekuar - Amri. Si tham edhe m par, kta e kishin pranuar islamin hert dhe kishin prjetuar si t gjith myslimant e tjer t par shum keqtrajtime dhe terrorizime prej kurejshve.

ga myslimant e prgzuar me Xhenet, sht edhe familja e Jasirit, Allahu qoft i knaqur me ta. mund t themi se sht nj rast i veant dhe unik, q i Drguari i Allahut paralajmron nj familje t tr me Xhenet. Kjo familje si duket u prgzua me Xhenet pr shkak se sakrifikoi tej mase, duke u keqtrajtuar mizorisht nga mushrikt kurejsh n shkrettirn e Meks. Ata u torturuan vazhdimisht, pa u mshiruar as nat e as dit. Pr kt ngjarje dhe prjetimet e tr familjes, Pejgamberi a.s. kt familje e prgzoi me Xhenet, duke thn: Duroni, o familja e Jasirit, pasi vendtakimi juaj do t jet Xheneti.1 Jasir ibnu Amir El-Kendij sht dshmori i par n islam, ndrsa gruaja e tij - Sumeje bintu Hababi, prej grave sht dshmorja e par n Islam. Djali i tyre Amr ibnu Jasiri, sht personi i par n islam q ka ndrtuar xhami. Pr shkak t torturave dhe keqtrajtimeve njerzore, Amri ishte detyruar t shprehej se e mohonte Islamin. Edhe pse e kishte thn nga dhimbjet dhe torturat mizore, n vete ai ishte i shqetsuar pr shkak se kishte mohuar Islamin, qoft edhe formalisht . Ai kishte frik se mos vrtet konsiderohej si jomysliman, edhe pse ato fjal i kishte thn nn trysnin e torturave. Kur kishte dgjuar pr kt, Pejgamberi a.s. e qetsoi Amrin duke i thn se ai vazhdonte t konsiderohej mysliman, sepse ai kishte par me syt e tij vrasjen e nns e t babait dhe mohimin e kishte shprehur jo me mendje e me shpirt, po vetm pr t shptuar nga vdekja dhe torturat.2 N historin islame dihet fare mir se gjaku i dy prindrve t Amrit ishte gjaku i par i derdhur n rrugn e Allahut xh.sh.. Lidhur me kt, Zoti i

18

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 oaza e sahabve

Kurejsht, si dihet kishin vn pusi n do an, me qllim q t`i sulmonin besimtart islam. Nse ndonjri prej besimtarve ishte me prejardhje nga familjet me autoritet e me fuqi, kurejsht i prcillnin dhe i krcnonin. Sidomos Ebu Xhehli prcillte do besimtar dhe i thoshte: Ti ke lshuar fen e strgjyshve t tu, e ata kan qen m t mir se ti. Ne do t shkatrrojm iluzionet tuaja. Do t`ju prishim tregtin dhe do t humbim e do t tretim pasurin tuaj.3 Nse besimtart ishin prej familjeve t pafuqishme, t varfra dhe robr t Meks, kurejsht i digjnin me nxehtsin e ferrit. Familja e Amrit i takonte ksaj kategorie shoqrore. urdhrin pr mundimin e tyre e kishte marr fisi Benu Mahzum. Ata shpesh Jasirin, Sumejen dhe amrin i nxirrnin n shkrettirn e nxeht t meks dhe i mundonin n mnyra t ndryshme. Sumeja prjetoi tmerret m t mdha t atyre mundimeve. Mjafton t prmendim, pa u zgjeruar n kt tem, q ajo vdiq si shehide. Ajo ditn e sakrifics qndroi e fort, prandaj pr tr njerzimin meriton fam t prhershme dhe dinjitet t madh. Qndrimi i till i saj e bri at nn t besimdrejtve n t gjitha periudhat dhe pr t gjith njerzit e ndershm t t gjitha kohve. Jo rrall gjat historis, viktimat e shumta dhe bujare bhen themeli m i fort q garantojn qndrueshmrin e prhershme t pavdekshmris s fes dhe t besimit. Kto jan knaqsit q zemrn e besimtarit e mbushin me prkushtim, lumturi dhe knaqsi. Ato jan fanar q drejtojn gjeneratat e tjera drejt realitetit t fes, drejt s vrtets dhe drejt madhshtis s saj. Pr kt shkak, islami sht dashur t kishte sakrifica dhe viktimat e tij. Kuptimi i ktyre sht ilustruar dhe u sht prsritur myslimanve n disa ajete kuranore. Allahu xh.sh. thot: A menduan njerzit t thon: Ne kemi besuar, e t mos vihen n sprov?. (Ankebut, 2) Pastaj ajeti

tjetr: A mos menduat ju se do t hyni n Xhenet pa e ditur allahu (pa e vrtetuar n praktik) se cilt prej jush kan luftuar dhe pa e ditur cilt prej jush ishin t durueshm.(Ali Imran, 142) Lidhur me sprovat, Allahu xh.sh. n ajetin vijues thot: ne i sprovuam ata q ishin para tyre, kshtu q Allahu do t`i dalloj gjithqysh ata q e than t vrtetn e do t`i dalloj edhe gnjeshtart. (Ankebut,3) Dhe ajeti tjetr: A mos menduat se do t mbeteni anash (pa u provuar), e pa u sqaruar tek Allahu ata q luftuan prej jush.(EtTevbe, 16) Kjo sht e vrteta. Kshtu i msonte Kurani bartsit dhe pasardhsit e tij, se sakrifica sht esenca e besimit; se rezistenca ndaj provokimeve t padrejta ofron prhershmri, durim dhe qndrueshmri, t cilat virtytin e besimit e bjn m t mir dhe m t fuqishm. Pr kt shkak, feja e Allahut, kur vuri themelet e saj, pra duke i vn parimet dhe duke prezantuar modelet e shembujt e saj, sht dashur t mbshtetet n sakrific dhe t pastrohet nprmjet saj. Pr kryerjen e ksaj detyre mjaft me rndsi, jan zgjedhur disa ithtar, antar dhe njerz me qllime t mira, q t bheshin shembuj t mdhenj dhe bujar pr besimtart e ardhshm. Durimi i Amrit Shokt e Amrit n shum rrfime t tyre kan prshkruar torturat q kishte prjetuar ai. Amr ibn Hakemi ka thn: Amrin e mundonin aq shum, saq sdinte se far po thoshte. Amr ibn Mejmuni ka thn: Idhujtart e digjnin Amr ibn Jasirin me zjarr, ndrsa i Drguari i Allahut kalonte prskaj tij dhe shtrinte dorn e tij drejt koks s Jasirit, e thoshte: O zjarr, bhu i ftoht dhe i padhembshm pr Amrin, sikurse ke qen i ftoht dhe i padhembshm pr Ibrahimin a.s.. (En- Nahl, 106) Atij ia digjnin me zjarr lkurn, e shtrinin n rrn e nxeht t shkrettirs dhe mbi t vinin gur t nxeht. Ia futnin kokn n uj, n mnyr q vshtir t mund t merrte frym dhe plagt e djegiet ia kishin shkatrruar lkurn plotsisht. Sikur t ishte pushtuar edhe disa aste nn ndjenja t tilla, ata do ta kishin mbytur. Ai i duronte mundimet vdekjeprurse npr trup, sepse shpirti i tij ishte i fuqishm. Mirpo, kur kishte menduar se ia mundn shpirtin, ishte strngarkuar me brenga dhe me frikn nga vdekja e shkatrrimi. Allahu i Lartsuar deshi q ajo pamje shqetsuese t prfundonte n mnyr t dinjitetshme. Kshtu, Shpallja ia shtriu dorn Amrit, duke i thn: Ngrihu, o trim! Ti nuk je as fajtor e as i shkatrruar. Kur i Drguari i Allahut shkoi ta shihte, Amri qau. Duke ia fshir lott q i rridhnin npr faqe, i thoshte: Idhujtart t zun, ta futn kokn n uj dhe ti ke thn kt e kt? Amri, duke qar, i ishte prgjigjur: Po, o i Drguar i Allahut!Ather i Drguari a.s., me buzqeshje i thoshte: Nse ta bjn kt srish, ti thuaju njsoj! Pastaj lexoi ajetin kuranor: me

oaza e sahabve 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

19

prjashtim t atij q dhunohet (pr t mohuar), e zemra e tij sht e bindur plotsisht me besim4 Kontributi i Amr bin Jasirit pas hixhretit Myslimant pas hixhretit (shprnguljes) t t Drguarit t Allahut,ishin vendosur n Medin. Atje bashksia myslimane filloi t formohej e t prsosej shum shpejt. N at grup t besimtarve, Amrit iu dha pozit e dinjitetshme. I drguari i Allahut, e donte shum dhe shpesh ishte krenuar n mesin e ashabve pr fen e Amrit dhe rrugn e tij. Ai pr t kishte thn: Me t vrtet, Amri sht plotsisht i mbushur me fe. Kur ndrmjet Halid ibn Velidit dhe Amrit ndodhi nj mosmarrveshje e vogl, i Drguari a.s. tha: Kush zihet me Amrin, ai zihet me allahun xh.sh.. kush e urren amrin, allahu xh.sh. e urren at.5 Pas ksaj, Halid ibn Velidi, heroi i Islamit, u detyrua ta gjente Amrin me t shpejt, pr ti krkuar falje atij, duke shpresuar pr faljen e tij t sinqert. i till ishte amri. allahu xh.sh. e kishte shprblyer me shum bekime dhe me udhzim. Kur flitet pr udhzimin dhe dshmin e Amrit, ai kishte arritur nivel aq t lart, saq i Drguari a.s. lavdroi imanin e tij dhe n mesin e ashabve e ngriti at si shembull e model, kur tha: Merrni pr shembull dy veta q do t m pasojn: Ebu Bekrin dhe Omerin. Kurse pasoni udhzimin e Amrit.6 Bibliograft e prshkruajn: Ishte i madh, kishte sy t kaltr n t mbyllt, shpatulla t gjera dhe ishte ndr m t heshturit, pra nga personat q flasin m s paku.Bashk me msuesin dhe me t Drguarin e tij, kishte marr pjes n t gjitha betejat: n Bedr, n Uhud, n Hendek, n Tebuk dhe n beteja t tjera. Kur i Drguari a.s. u shprngul n Botn tjetr, ky ashab i dalluar vazhdoi rrugtimin e tij. Kur myslimant u prleshn me persiant, me bizantint dhe, para ksaj, me ushtrin e mynafikve (dyfytyrshve), Amri gjithmon ishte atje n radht e para, i sinqert dhe lufttar trim, q kurr nuk kishte lshuar shansin. Ishte besimtar q I friksohej Zotit. Kurrfar lakmie nuk do t mund ta largonte prej Allahut xh.sh.. Kur prijsi i besimdrejtve, Omer ibn Hatabi, zgjidhte me kujdes mkmbsit e tij pr myslimant, zakonisht syt me plot besim i ndalonte tek Amr ibn Jasiri. Kt e kishte emruar mkmbs t Kufs, kurse Ibn Mesudin e kishte emruar t ishte ndihmsi i tij pr thesarin (bejtul-mal). Pastaj popullit t Kufs i kishte drguar letr inauguruese, n t ciln kishte shkruar: Po ju drgoj Amr ibn Jasirin pr mkmbs, kurse Ibn Mesudin pr msues dhe ministr. Q t dy jan ashab t dalluar t t Drguarit t Allahut, dhe kta jan njerzit e Bedrit.7 Gjat udhheqjes s tij, Amri kishte pasuar drejtimin q ishte i vshtir, me qllim q t pasohej nga njerzit e ksaj bote, kshtu q mungoi fare pak q t ngriheshin kundr tij. Pr

sa u prket knaqsive t ksaj bote, pozita e tij e udhheqjes e kishte br edhe m modest, m t devotshm dhe m t ashpr ndaj vetvetes. Njri prej bashkkohanikve t tij n Kuf, Ibn Ebi Huzejli, pr t kishte thn: E kam par Amr ibn Jasirin kur ishte mkmbs i Kufs, si blinte disa perime. Ai i kishte lidhur ato me litar dhe i bartte n shpin pr n shtpi.8 Derisa ishte mkmbs n Kuf, nj njeri e kishte thirrur: Hej, ti me vesh t prer! Ai ishte tallur me t pr shkak t veshit q ia kishin prer shtizat e dyfytyrshve n kohn e betejs s Jemames. Mkmbsi, i cili n duart e tij e kishte ligjin dhe forcn, atij q e ofendoi, vetm i tha: Ti e ke ofenduar pjesn m t vlefshme t veshit tim. Kjo pjes sht kputur n rrugn e Allahut. Kjo sht e vrtet. Veshi i tij ishte kputur n rrugn e Allahut n ditn e betejs s Jemames. Pra, ajo ishte njra prej ditve m t famshme t Amrit. Ky njeri trim ishte nisur me vullnetin dhe fuqin pr ti shkatrruar lufttart e ushtris s Musejleme Kedhabit. Kur e ndiente mungesn e entuziazmit n mesin e myslimanve, ngrinte fuqishm zrin e tij. Ai z i onte prpara dhe ishte si shigjet e gjuajtur. Abdullah ibn Omeri r.a. transmeton: E pash n ditn e betejs s Jemames, Amr ibn Jasirin si thrriste prej nj shkmbi: O mysliman, vall po ikni prej Xhenetit? Un jam Amr ibn Jasiri, ejani ktu! Kur e pash, e vrejta se veshi i tij ishte prer dhe rrinte varur, mirpo ai ende luftonte me ashprsi.9 Prfundim Nse dikush ka ndonj dilem n lidhje me shmblltyrn e Muhamedit a.s., me msuesin e prsosur pr mbar njerzimin, le ta korrigjoj vetveten dhe le ta krahasoj me kta shembuj t nxnsve t t Drguarit e le t shtroj pyetjen: A mund t krijoj dikush tjetr prve Muhamedit a.s., msuesit bujar dhe t famshm, mnyr kaq t drejt t t jetuarit? Kur ishin n fushbetej n rrugn e Allahut, ata vraponin sikur t krkonin vdekjen dhe jo vetm fitoren. Kur zgjidheshin halif apo mkmbs, shkonin vet t`i milnin kafsht pr jetimt dhe kshtu t`i ushqenin ata, si kishin vepruar Ebu Bekri dhe Umeri r.a.. Kur bheshin mkmbs, ushqimin e bartnin n shpin t lidhur me litar, si kishte vepruar amri. a nuk duhet t prulemi e t shprehim respekt para fes islame, e cila kishte ndrtuar personalitete t tilla edhe para t Drguarit t Allahut, q i msonte ata. Kta shembuj duhet t jen model edhe pr besimtart e ditve t sotme, pra edhe pr ne. allahu i past mshiruar me Xhenetin firdeufs!
(1) Xhasim Mutava, T prgzuarit me Xhennet, Shkup, 2010, f. 222. (2) Po aty, f. 223. (3) Halid Muhamed Halid, Burrat prreth Pejgamberit, Shkup, 2008. f. 161-162. (4) Halid Muhamed Halid, Ibid. f. 164. (5) Halid Muhamed Halid, Ibid. f. 166. (6) Po aty, f.167. (7) Po aty. (8) Po aty, f. 168. (9) Po aty.

20

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 hytbe

Veorit e ymmetit paralajmrojn ngadhnjimin e tij

Sedat Islami Premtimi hyjnor pr ngadhnjimin e besimtarve T nderuar vllezr besimtar! rgzimet pr triumfin e besimtarve, ksaj radhe do ti gjurmojm n karakteristikat dhe veorit pr t cilat shquhet Ymeti islam. Do t ndalemi n disa prej tipareve t rndsishme t ktij Ymeti q e bjn t denj pr t qen ngadhnjyes. Tema e sotme sht nj analiz e disa veorive t Ymetit, t prshkruara n Kuran dhe Synet si dhe t kultivuara nga dijetar eminent t Islamit, e n baz t t cilave sht marr edhe ky sihariq apo kjo myzhde pr t ardhmen e ndritur t ksaj feje. 1. Ymeti m i mir dhe m i dashur tek Allahu i Madhruar Ymeti islam sht m i muari, m i dashuri dhe m i respektuari tek allahu. thot allahu: Ju jeni populli m i dobishm, i shfaqur pr t mirn e njerzve, t urdhroni pr mir, t ndaloni nga veprat e kqija dhe t besoni n Allahun.... (Ali Imran, 110) Kt t vrtet e gjejm dhe n Synet, n thniet e Muhamedit a.s., madje edhe me m shum detaje. Ibni Maxheh, n Sunenin e tij, sjell hadithin e Behz Ibn Hakimit, t prcjell nga babai dhe gjyshi i tij, se Pejgamberi a.s. ka thn: Ju jeni kompensuar (plotsuar) sa 70 ymete, nga t cilat jeni m t mirt dhe m t nderuarit tek Allahu.1 Munaviu, duke shpjeguar kt karakteristik t Ymetit islam, shpjegon se ajo prfshin pothuajse do aspekt t jets individuale dhe shoqrore2 2. Ymet mesatar Ymeti islam shquhet dhe pr mesataren si karakteristika m e theksuar e tij. Allahu, duke

na folur pr kt, thot(Shih:El Bekare, 143) Ka thn Imam Taberiu: I prshkroi Allahu i madhruar me mesatari pr shkak t kursit mesatar q ndjekin ndr ymetet e tjera n shtjen e besimit (fes): nuk pasuan t krishtert q shpikn murgrin dhe than pr Isain a.s. at q than, sikurse nuk ecn hapave t ifutve, t cilt shtrembruan librin fetar, prgnjeshtruan profett a.s., e disa madje edhe i mbytn. Ymeti islam nuk jan t ktill, prkundrazi, ata jan mesatar dhe t matur n qndrimet e tyre, ndrsa atributi i ktij tipari u sht dhn pr shkak se allahu i madhruar masataren e do m s shumti. 3. Dshmitar pr t tjert Ajeti q cituam pak m par, prmban n vete dhe nj tjetr veori t Ymetit ton. Fjala sht pr at se ithtart e tij do t dshmojn n favor t profetve Ditn e Kiametit. Buhariu transmeton nga Ebu Seid el-Hudrijji, se Pejgamberi a.s. ka thn: Ditn e Kiametit do t sillet Nuhu, t cilit do ti thuhet: A ke kumtuar? Po, o Zoti im!- do t thot. Ather pyetet Ymeti i tij: A ka kumtuar? Thon: Jo, neve nuk na ka ardhur asnj qortues. Ather i thuhet (Nuhut): Cilt i ke dshmitar? Thot: Muhamedin dhe Ymetin e tij. Ather, ju do t vini dhe do t dshmoni. Pastaj, Pejgamberi a.s.,lexoi ajetin (me t cilin po dshmojm). 4. Ymet q ka trashguar tr kulturn dhe trashgimin e monoteizmit Ymeti islam sht nj ymet me fat, pasi shtrirja e tij vertikale nnkupton prfshirjen e t gjith

hytbe 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

21

profetve, q mundson lidhjen e s kaluars me t ardhmen, dhe, rrjedhimisht, atij i jep epitetin e trashgimtarit t asaj pasurie t monoteizmit. allahu i madhruar ka thn (shih: el Bekare, 136). 5. Ymet q kurr nuk bien dakord pr t keqen Ymeti islam, si prgjegjs pr kumtimin e Fjals s Zotit n Tok dhe bartjen e mesazhit t Tij tek njerzit, me gjith mospajtimet q mund ti ken, prapseprap nuk bien dakord pr t keqen kurr. Pra, nuk ka mundsi konsensusi t myslimanve rreth nj gjje, q sht e ndaluar fetarisht. Abdullah ibn Omeri transmeton se Pejgamberi a.s. ka thn:Vrtet, Allahu nuk lejon q ymeti im t bashkohet rreth ndonj gjje humbse (devijuese)... .3 Munaviu sqaron se kjo ka t bj me elitat e dijetarve t Ymetit, sepse masa (popullata) fen e merr prej tyre4. 6. Ymet i lehtsimeve Islami si prmbyllje e misioneve qiellore, erdhi me lehtsime q nuk i kishin ymetet paraprake. Sigurisht, kjo sht mshir nga Krijuesi, i Cili ua do t mirn atyre. allahu, duke prshkruar misionin e Muhamedit a.s., sjell kto sqarime: ...e q i urdhron ata pr do t mir dhe i ndalon nga do e keqe, u lejon ushqimet e kndshme dhe u ndalon ato t pakndshmet, dhe heq nga ata barrn e rnd t tyre dhe prangat q ishin mbi ta.... (El Araf, 157) Se pr far lehtsimesh bhet fjal -sa pr ilustrim- do t shohim n vijim:

1) Jan Ymeti q punojn m pak e shprblehen m shum. Allahu i Madhruar ua ka dhn mundsin q t fitojn shum, n rast se shfrytzojn disa shanse q kan, si jan f.v. Nata e Kadrit, vlera e t cils sht m e madhe se vlera e nj mij muajve; Dita e Arafatit, agjrimi i s cils shlyen mkatet e dy viteve, vitit t kaluar dhe vitit vijues; agjrimi i Dits s Ashurs, q fal mkatet e vitit t kaluar, e kshtu me radh5. 2) Kursimi nga llogaritja pr gjrat q u shkojn ndrmend, po nuk i bjn. Ebu Hurejre transmeton se Pejgamberi a.s., ka thn: Vrtet, Allahu nuk i krkon llogari Ymetit tim pr vesveset apo gjrat q u shkon ndrmend ti bjn, prderisa t mos i zbatojn n praktik, apo nuk flasin pr to. 3) Nuk gjykohen pr raste t caktuara. muhamedi a.s, ka thn: allahu ka hequr llogarin pr Ymetin pr gabimet, harresn dhe rastet kur jan t detyruar (t bjn dika, ndonse ata urrejn nj gj t till.).6 3) Lejohet plaka e lufts 4) Toka u sht br pastrim dhe vendfalje 5) Syfyri, t cilin ymetet para nesh nuk e kishin 7. Ymet i Senedit Ymeti islam shquhet edhe pr faktin se fen dhe trashgimin shkencore t saj arrin ta bart nga gjeneratat n gjenerat n mnyrn m t sakt t mundshme, duke u dalluar kshtu nga t gjitha ymetet e tjera. Kt e arrin fal senedit ose vargut zinxhiror t transmetuesve, t pashkputur asnjher. Pejgamberi a.s. ka thn:

22

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 hytbe

Do t dgjoni dhe do t dgjohet prej jush dhe prej atyre q kan dgjuar prej jush.7 n kt form arrihet ruajtja e haditheve t Pejgamberit a.s. nga humbja apo shtrembrimi, sikurse ruhet edhe vet feja. 8. Ymet i reformatorve Ymetet para nesh ishin viktima t tradhtis s parimeve nga ata q ishin caktuar pr ti ruajtur ato, kurse n Ymetin ton puna qndron krejtsisht ndryshe. Dijetart mysliman, jo q nuk bashkohen rreth ndonj gjje t ndaluar, porse Allahu i Madhruar, nga koha n koh, drgon t atill q riprtrijn msimet fetare duke i kthyer n bazat origjinale, ashtu si kan qen n t vrtet. Pejgamberi a.s, ka thn: Vrtet, Allahu n do kryeshekull i drgon ktij Ymetit dijetar q riprtrin fen e tij.8 9. Ymet i personaliteteve Ebu Bekri edhe n qiell u quajt i sinqerti (es-siddiku)9. Djalli ikte nga Omeri; Prej Uthmanit turproheshin melekt; Pr vdekjen e Sad ibn Muadhit ishte dridhur edhe Arshi i Allahut t Madhruar; Hatixhes i drgonte selame Allahu i Madhruar; Kufomn e Amir ibn Fuhejres e bartnin melekt; Zejneb Bint Xhahshin e kurorzoi Allahu me Muhamedin a.s., prej prmbi shtat pal qiejve; Aishes i jepte selam Xhibrili; Fatimeja ishte zonja e grave t besimtarve, e shum e shum personalitete t tjera. 10. Ymet i favorizuar n Botn tjetr Ymet i dalluar nga t tjert n baz t shenjave t namazit n trup dhe n baz t shenjave t abdesit; Ymet, pr t cilin Dita e Kiametit do t zgjas sa koha ndrmjet dreks dhe ikindis. Ebu Hurejre transmeton se Pejgamberi a.s.,ka thn: Dita e Kiametit pr besimtart do t zgjas sa koha ndrmjet dreks dhe ikindis (mesdits dhe pasdites).; Ymeti i par q jep llogari; Ymeti q ndrmjetsohet nga i Drguari i tyre; Ymeti q kalon i pari Siratin; Ymeti q hyn i pari n Xhennet; Ymeti me m s shumti ithtar n Xhennet; 70.000 do t hyjn n Xhennet pa llogari paraprake; Njerzit m t nderuar n Xhennet do t jen nga ky ymet. Prfundim T nderuar vllezr besimtar! Kto jan karakteristika dhe veori, q, nse nuk prkthehen n veprime konkrete, mund t mos ken ndonj efekt. rndsi ka nse ti thua se kam besim t pastr n Allahun, prderisa vepron plotsisht n kundrshtim me parimet e ktij besimi?! Thirrja me ide dhe botkuptime t tilla, mbase sht vetm nj mashtrim, iluzion, apo edhe keqinterpretim i fes. Ymeti do t triumfoj kur t marr rolin dhe detyrn q ka, pr t urdhruar pr t mir dhe pr t

ndaluar nga e keqja, pr ta dshmuar n praktik besimin n Allahun, nnshtrimin ndaj Tij, bindjen e fort se vetm prej Tij vjen fitorja dhe, rrjedhimisht, se vetm feja e Tij sht e denj pr tu prvetsuar si sistem jete, se kundrthniet ndrmjet nesh dhe mospajtimet q ojn n konflikte e ndrprerje marrdhniesh, nuk jan pjes e fes, se dijetart duhen respektuar dhe se duhet punuar q Ymeti t ket personalitete me ndikim, sepse vetm ather mund t shpresojm se fitorja sht afr. Allahun E lus q ta prshpejtoj ngadhnjimin e Ymetit!
(1) Sunen Ibni Maxheh (4278). Albani n Sahihu ve daifu Suneni Ebi Davud (9/288) e cilson pr t mir hasen.(2) Shih: Fejdu-l-Kadir, 2/553.(3) Albani ka thn se hadithi pjesa e tekstit q sht ktu- sht autentik. Shih: Sahihu-l-xhamiis-sagir, 1/378.(4) Shih: Fejdu-l-Kadir, 1/27.(5) Pejgamberi a.s., sjell dhe nj shembull tjetr pse myslimant n raport me t tjert fitojn m shum, ndonse kan punuar m pak. Buhariu transmeton nga Ebu Musai se Pejgamberi a.s., ka thn: Shembulli i myslimanve, ifutve dhe t krishterve sht sikur shembulli i atij q merr me pages nj grup puntorsh pr ti kryer nj pun (nga mngjesi) deri n mbrmje. Ata punojn deri n mesdit e pastaj thon: Nuk kemi nevoj pr shprblimin tnd!, kshtu q ai detyrohet t marr puntor t tjer, t cilve u thot: Mbarojeni punn e juve do tjua jap shprblimin edhe t atyre t mparshmve (do tjua paguaj ditn sikur t keni punuar q nga mngjesi). Kta punojn deri pasdreke (ikindi) dhe thon: Merre kt q kemi br! (dhe e braktisin punn). Prandaj ai mori nj grup tjetr, t cilt punuan deri n perndimin e diellit dhe morn fitimin edhe t dy palve (paraprake).(6) Ibni Maxheh n Sunen (1/659) ndrsa Albani n Sahihu-l-xhamii-s-sagir, (1/375) e cilson autentik.(7) Ebu Davudi n Sunen (3/321), ndrsa Albani n Sahihu-l-xhamii-s-sagir (1/567) e vlerson autentik.(8) Ebu Davudi n Sunen (4/109), ndrsa Albani n Mishkatu-l-mesabih (1/82) e cilson autentik. (9) Shih ajetin 33 t kaptins Ez-Zumer.

PJEsa shkENCoRE 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

23

T menduarit e paqes n Islam

Albinot Maloku Si fe universale, Islami mbron trsisht shtjen e paqes s prgjithshme, duke e trajtuar at si nj ideal t arritshm q duhet t jet pjes integrale e jets dhe q duhet t mbizotroj n t gjitha fushat e veprimtaris njerzore. Zoti ia transmetoi Pejgamberit Muhamed pr tua kumtuar besimtarve, dhe at e ndaloi rreptsisht. Zoti Fuqiplot la mundsi pr zgjedhje t mnyrs s t besuarit, por prmendi shprblimet pr ata q ndjekin rrugn e paqes. Paqen Islami e mendon si hyrje n parimin e harmonis, q l t kuptohet se harmonia e prgjithshme, planetare, dhe ligjet e jets t prcaktuara me prpikri, formojn harmonin, pra paqen. Islami zhduk t gjitha arsyet pr t mos pasur paqe, kurse luftn e sheh si prjashtim. Kur jemi tek lufta, Islami edhe n gjendje luftrash prcakton rregulla t mosprekjes s paqes. Dnon thelbsisht luftrat t bazuara n racizm, sepse kto jan trsisht n kundrshtim me uniken e qenies njerzore. Njerzimin, Islami e sheh si nj familje t madhe, globale, s cils i nevojitet paqja, si parakusht i jets, veprimtaris, puns, angazhimit e t tjera. Drejtsia Islame paqen e sheh si barazi dhe respekt absolut, pavarsisht nga raca, gjinia a besimi. E inkurajon paqen si universale, t pacenueshme dhe pr t gjith. Si fe universale, Islami mbron trsisht shtjen e paqes s prgjithshme, duke e trajtuar si nj ideal t arritshm, q duhet t jet pjes integrale e jets dhe q duhet t mbizotroj n t gjitha fushat e veprimtaris njerzore. Duke ndjekur kriteret islame, paqja nuk mund t vendoset duke u trhequr nga lufta, kur zotrojn shtypja, korrupsioni, despotizmi dhe mohimi i pushtetit suprem t Perndis. Para s gjithash, Islami e fut paqen n vetdijen e njeriut, pastaj n familjen e tij, n bashksi dhe, n fund, n marrdhniet ndrkombtare. Islami krkon q paqja t vendoset n marrdhniet reciproke t grupeve, n lidhjet midis njerzve dhe pushtetit t tyre dhe, n fund, n mes shteteve. Pr t arritur kt, Islami shtrihet q nga paqja e ndrgjegjes, deri tek paqja n shtpi, pastaj n shoqri dhe prfundon me paqen botrore. Ndjenja e paqes, qetsis dhe prehjes shpirtrore - n Islam prfaqsohet si ide kozmopolite.

analizuarit dhe t vshtruarit e paqes nga qasja e trajtimi q i jep Islami, sht jo shum i vshtir pr t mos thn i leht. Kjo, jo pse islami nuk i dedikon shum hapsir paqes, po prkundrazi, nga fakti q paqja sht baza nga e cila frymon Feja islame. Nominalisht, Islam do t thot paqe, e m pastaj koncepti Islam i paqes shtjellohet m hollsisht, qoft nga libri i shenjt Kurani dhe qoft edhe nga Syneti. Fjala islam sht trajta e katrt gramatikore e s njjts rrnj selama: islam, esleme dhe d.m.th. t dhurohesh, ti mbshtetesh krejtsisht Zotit me paqen n zemr. Jo shum koh pas prhapjes s Islamit, filloi nj propagand e fuqishme pr ta cilsuar Islamin si jopaqsor, mirpo kto cilsime nuk kishin nj mbshtetje n asnj fakt, e m s paku n predikimin q bnin pasuesit e Islamit. Kjo propagand dshtoi gjithher, dhe sidomos pas zbritjes s librit drejtues t jets pr besimtart, t Kuranit famlart. Kurani me prpikri shpjegoi, drejtoi, tregoi, udhzoi pr paqe dhe rndsin e saj. T gjitha dokumentet, traktatet, marrveshjet, ligjet ndrkombtare, t cilat u miratuan dhe u ratifikuan nga shtete, organizata ndrkombtare e organizma t tjer, u munduan maksimalisht t ekzaminojn, trajtojn, kodifikojn paqen dhe konceptin e saj. Ishte nj mund i madh, por e meta e tyre ishte se nuk e perfeksionuan trajtimin e paqes sikurse islami. n islam t menduarit dhe t shqyrtuarit e paqes, nuk ishte metaforik, i nj konsumi me skadim kohor, por kontinual-i vazhdueshm, gjithprfshirs, pr t gjitha koht, shumdimensional. Kjo ngase Islami inkurajon s pari paqen shpirtrore, pa t ciln nuk bn pun paqja e prgjithshme shoqrore. sht propaganduar se hapat e shtrirjes s Islamit ishin t dhunshm, nj etiketim ky q nuk gjen mbshtetje n asnj urdhr apo direktiv q dalin nga libri drejtues pr besimtart, Kurani apo nga Syneti. Predikimi fondamental i Islamit sht: Nuk ka dhun a detyrim n besim. Dhuna n shtrirjen e Islamit nuk prkon me rregullat q

24

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 Bota Islame

MALDIVET
Mr. Samir B. Ahmeti
Pozita gjeografike epublika e Maldiveve prbhet nga disa ishuj koral, q shtrihen n Oqeanin Indian, prkatsisht n nj largsi 480 km n jugperndim t Indis, ose n nj largsi rreth 671 km n jugperndim t Srilanks. Ishujt koral t Maldiveve prbjn nj arkipelag q ka 1190 ishuj, t shprndar n nj siprfaqe ujore, q prfshin 90 000 km2. trualli sht pothuaj i rrafsht n t gjith ishujt. Siprfaqja e ishullit m t madh t vendit sht rreth 13 km2; jan t banuar vetm 198 ishuj, t tjert jan kryesisht t pabanuar. Maldivet kan nj pozit t veant gjeografike. Maldivet jan nj shtet q nuk ka kufij toksor, sepse nga t katr ant rrethohet nga ujra. Pika m e ult n Maldive ndodhet n zona t brigjeve t Oqeanit Indian, dhe sht n nivelin e detit, kurse ajo m e larta ndodhet n nj zon t paemrtuar n ishullin Wilingili, arrin lartsin deri n 2.4 metra mbi nivelin e detit2. Shum shkmbinj t njpasnjshm q rrethojn ishujt koral t vendit, formojn nj mburoj, e cila ndihmon mbrojtjen e ktyre ishujve nga deti. Trualli sht i mbuluar me barra dhe me disa bim tropikale. Aty rriten arra dhe disa pem t tjera frutore3. Bazuar n t dhnat e vitit 2010, Republika e Maldiveve ka gjithsej 5 aeroporte, prej t cilave 3 jan t asfaltuara dhe dy t paasfaltuara. Vendi ka edhe nj numr t konsiderueshm portesh detare; kryesori sht porti Male4. Shteti i Maldiveve ka nj numr t konsiderueshm institucioneve t larta arsimore. Prej universiteteve m t njohura jan:

T dhna statistikore1: Emri ndrkombtar n anglisht: Maldives. Emri zyrtar: Republika e Maldiveve. Sistemi i qeverisjes: Republik. Siprfaqja: 298 km. Numri i banorve: 394.999 (korrik 2011). Dendsia: 1,012 (banor n 1 km). Feja: Mysliman 100%. Kryeqyteti: Mal (konsiderohet qyteti m i madh i vendit). Qytete t tjera: Farukolhufunadhoo, Hulhumeedhoo, Veymandhoo, Viligili, Gan, Maroshi, Mula etj.. Grupet etnike: drafed (n ishujt verior), arab (n ishujt qendror), sinhalez (n ishujt jugor) dhe zezak. Gjuht kryesore: dhivehi (gjuh zyrtare) dhe gjuha angleze. Njsia monetare: Maldivian Rufiyaa, (1.00 MVR = 0.051 EUR). Data e pavarsis: 26 korrik 1965 (nga Britania). Fest kombtare: 26 korrik 1965 (shpallja e pavarsis)1. Universiteti Kombtar i Maldiveve, Universiteti i Sri- Jayewardenepura, Kolegji i Arsimit t Lart i Maldiveve, Kolegji Mandhu, Kolegji Vila, etj..5 Male: Si kryeqytet i Republiks s Maldiveve dhe qyteti m i madh i vendit, z nj siprfaqe 1,77 km2. N kt qytet jetojn pothuajse nj e treta e popullats s vendit. N Male sht e prqendruar Qeveria e vendit, me t gjitha institucionet shtetrore. Ishujt e tjer t vendit varen nga kryeqyteti n t gjitha aktivitetet financiare dhe n zhvillime t tjera administrative. Ndonse ka nj siprfaqe t vogl toksore, kryeqyteti Male sht i veant dhe trheqs, dhe u ngjet mjaft qyteteve t mdha t shteteve t tjera, pr shkak t pastrtis, rendit t sistemuar n rrugt e qytetit, xhamive t shumta, tregjeve t ndryshme e t pasura, si dhe pr panorama t bukura t qytetit. Ky qytet ka afrsisht 65.000 banor, por me punonjsit e huaj dhe turistt, numri i tyre arrin deri n 100.000. Qyteti Male, q nga viti 1887 e deri n vitin 1965 ka qen protektorat britanik, ndrsa kur vendi fitoi pavarsin nga Britania e Madhe, u b kryeqyteti i shtetit t ri t pavarur t Maldiveve6. Historia e Maldiveve Sipas vlersimeve t historianve, nga ngulimet e para n ishujt e Maldiveve konsiderohen popullsi budiste nga India dhe Sri-Lanka. N baz t studimeve krahasimore gjuhsore, pastaj t zakoneve dhe traditave t Maldiveve, dshmohet se ardhja e par e kolonistve ishte ajo e dinastis Al Dravidah

Bota Islame 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

25

nga krahina Kerala, n vitet 300 para ers son. Kto studime prcaktojn se kolonialistt ishin peshkatar, q, me anijet e tyre, vinin nga brigjet jugperndimore t Indis, gjegjsisht nga jugu i subkontinentit indian, si dhe nga brigjet perndimore t Sri -Lanks. Populli garavarro konsiderohet nga kolonistt e par n Maldive. Disa studime dshmojn po ashtu pr mundsin e ardhjes s disa prej emigrantve t hershm nga Azia Juglindore, n periudhn midis viteve 543 para ers son deri n 483 p.e.s.. Disa dshmi t tjera historike tregojn pr ardhjen e arabve dhe aziatikve n Maldive, sidomos n ishujt koral jugor t Maldiveve, andej nga shekulli II miladi (pas ers son). Ishujt Maldive, nga arabt, t cilt zotronin rrugt tregtare n Oqeanin Indian, ishin t njohura si Ishujt Kapital7. Ishujt e Maldiveve gjat periudhave t ndryshme t historis kan qen n shnjestr t shteteve evropiane kolonialiste dhe t shteteve t tjera. Nga viti 1558 deri n vitin 1573 Maldivet u nnshtruan nga portugezt, kurse n vitin 1645, duke qen si pjes e Sri-Lanks, Maldivet u kolonializuan nga Holanda (deri n vitin 1796), sepse Sri-Lanka ishte nn qeverisjen e Holands. Ndrkaq, n vitin 1887 ishujt e Maldiveve hyn nn protektoratin britanez, n kuadr t t cilit gzonin autonomi, por si pjes e Sri-Lanks deri n vitin 1948. Mandej, n vitin 1953 Ishujt e Maldiveve u bn Republik, n kuadr t Federats Britaneze. M von, n vitin 1965, vendi fitoi pavarsin e vet t plot dhe doli jasht sfers s Federates Britaneze pr tu shpallur Republik e pavarur8.

Historia e prhapjes s Islamit n Maldive deprtimi i fes islame pr her t par n Ishujt e Maldiveve dshmohet t ket ndodhur n shekullin vi hixhri (Xii miladi). ky deprtim u realizua prmes iniciativs individuale t pedagogut mysliman Ebul Berekat Jusuf El Berberi, q vinte nga Magrebi (Afrika Veriore). historin e deprtimit t fes islame n Maldive e tregon krijimtaria letrare popullore vendse. Sipas saj, kur kishte arritur n Maldive, pedagogu i siprprmendur i kishte gjetur banort e saj t zhytur trsisht n bestytni dhe n injoranc t thell. Sipas tyre, banorve u bhej thirrje q t sakrifikonin do muaj nj nga vajzat e tyre t bukura duke e hedhur n oqean, pr t parandaluar (mbrojtur) mallkimet e njrit prej shpirtrave t kqija q rrethojn ishujt e vendit. Pedagogu mysliman El Berberi kishte arritur ti bindte banort e Maldiveve pr mosekzistimin e shpirtrave t kqija, duke qndruar gjat tr nats duke lexuar Kuran n vendin ku i sakrifikonin vajzat e tyre, dhe - nuk pasksh ndodhur asnj mallkim, si mendonin ata. Mandej mbreti i Malidiveve u bind pr vlern e madhe t Islamit, e prqafoi at dhe veten e quajti Muhamed ibn Abdullah si quhej edhe Pejgamberi yn i fundit - Muhamedi a.s.. Me at rast, mbreti Muhamed kishte lshuar menjher nj dekret mbretror, prmes t cilit u bnte thirrje t gjith maldivianve q t prqafonin Fen Islame, dhe t gjith i qen prgjigjur ftess s mbretit t tyre, dhe qen rreshtuar n radht e myslimanve9.Afrsisht po kt ngjarje, pr sa i prket hyrjes s Islamit n Maldive, e tregon edhe udhprshkruesi me

26

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 Bota Islame

Klima Ishujt e Maldiveve, pr shkak t shtrirjes gjeografike n kuadr t klims tropikale, karakterizohen pr klim t nxeht dhe me shi gjat tr vitit. Klima n vend sht e ndikuar nga errat stinore verore, q vijn nga qendra e Oqeanit Indian, si dhe nga errat stinore dimrore, q vijn nga Azia Qendrore. Kur kalojn npr Ishujt e Maldiveve, kto erra verore e dimrore vijn t ngarkuara me avuj uji... Kjo klim ka ndihmuar krijimin e nj atmosfere shum mahnitse dhe shum mbreslnse n tr Ishujt e Maldiveve. Shirat e mdha n vend derdhen kryesisht n mes muajve maj e tetor dhe t shoqruara me er. Ndrkaq, shirat e vogla bien nga nntori deri n prill. Temperaturat nuk shnojn shum ndryshime, kryesisht jan mesatare gjat gjith vitit; ato sillen prej 26 gradsh (m t ultat) deri n 30 grad celsius m t lartat11. Gjendja ekonomike Peshkimi, q kontrollohet krejtsisht nga Qeveria e maldiveve, konsideerohet shtylla kryesore e ekonomis s vendit. Shitja e peshkut t thar n Sri-Lanka sht nga burimet kryesore t t ardhurave q mbushin buxhetin e shtetit. Gjithashtu turizmi luan nj rol t rndsishm n ekonomin e maldiveve, sepse nga turizmi llogaritet q krijohen rreth nj e pesta e t ardhurave t vendit. N ishullin Gan jan dy fabrika t mdha t industris s rrobave, ku prodhohen kmisha dhe rroba t tjera t brendshme prej leshi. Eksportin kryesor t Maldiveve prbn mishi i peshkut. ka edhe eksporte prodhimesh t tjera, sikur jan ato nga kokosi, krmijt e ujit dhe disa ushqime t prgatitura nga mishi i peshkut. Ndrkaq, orizi, sheqeri, gruri dhe disa prodhime industriale, konsiderohen nga importimet e vendit. Shtetet si India, Japonia, Singapori dhe Sri-Lanka llogariten prej vendeve kryesore, me t cilat kan marrdhniet tregtare Maldivet. Mjetet q prdoren m s shumti pr udhtim t brendshm, jan anijet e vogla me vela, ose edhe aeroplant e vegjl pr udhtime prej nj ishulli n tjetrin, kurse anijet me avull lundrojn rregullisht midis kryeqytetit Male dhe Sri-Lanks.12
(1) Muhammed Atris; Muxhem Buldan El Alem, fq:. 144. Mektebetul Adab, 2007 m 1428 h, Kajro. Amir B. Ahmeti; Atlas i Bots Islame, f. 21. Logos-a, 2009, Shkup. Vladimir Zoto; Enciklopedi gjeografike e bots, f. 146, 147. Dasara, 2007, Tiran. (2) Dr. Muhammed Mahmud Es-serjani; El Vexhiz fi Gjugrafia El Alem El Islami, f.178. Dar Alem El Kutub, 1997 , Rijad. Muhammed Atris; f.144. (3) www.moqatel.com(4) www.moqatel.com. (5) ar.wikipedia.org(6) ar.wikipedia.org/wiki. (7) lalipost. almountadaalarabi.com (8) Muhammed Atris; Ibid f. 145. (9)www.akhbartaiba.com. 10) ikholane.vraiforum.com. (11) www.startimes.com(12) www.marefa.org

fam n Botn Islame, si e quajn edhe Prijsi i udhprshkruesve mysliman - Muhamed ibn Abdullah ibn Muhamed Et-tanxhi, i njohur me nofkn Ibn Betuta (703 779 h / 1304 1377 m), i cili n vitin 1345 m kishte vizituar Ishujt Maldive dhe aty kishte qndruar si gjykats i drejtsis islame pr nj vit e gjysm. Pa marr parasysh rrfimet e ndryshme t historianve pr hyrjen e Fes Islame n Maldive, duhet theksuar fakti se paraardhsit tan mysliman kishin kontaktuar me popuj t tjer dhe u kishin komunikuar atyre mesazhin e Fes Islame, si sht rasti i pedagogut mysliman El Berberi, i cili prhapi denjsisht Islamin ndr banort maldivian pa derdhjen e gjakut, pa prdorur asnj mjet dhune, pa lakmuar pasurin apo tokn e t tjerve dhe pa i imponuar askujt vlerat islame. Historia nuk e prmend Ebul Berekat Jusuf El Berberiun q t kishte krkuar pushtet apo t kishte lakmuar poste a privilegje, q t kishte vrar njerz t pafajshm ose t kishte br zhvendosjen e popullats maldiviane, apo t kishte arabizuar popullin me dhun a t kishte shkatrruar vendin ku pati arritur. El Berberi gjat tr jets s tij i ishte prkushtuar predikimit dhe thirrjes islame n maldive, ku edhe pati vdekur. el Berberi kishte gzuar respekt t veant atje, pr se banort maldivian do ta kujtonin me mall. Edhe varri i tij, sigurisht n shenj respekti, vazhdon t ruhet q nga koha e vdekjes s tij, pr t muar kontributin e tij dhn banorve vends10.

PJEsa kUlTURoRE 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

27

Islamistt nga represioni n pushtet

Mr. Qemajl Morina
Muhamed Mursi dhe Rashid Ganush, jan shum mendjeholl. Po ashtu ata jan mysliman q kan pr qllim modernizimin e vendeve t tyre. Prioritet i tyre nuk sht imponimi i Sheriatit, po krijimi i vendeve t reja t puns pr nj numr t madh t t rinjve q jan pa pun, kthimin e siguris tek qytetart; sundimi i ligjit dhe ringjallja e ekonomis, e cila u shkatrrua aq shum gjat ngjarjeve t vitit t shkuar. araqitja e suksesshme n sken e lvizjeve islame pas disa dekada shtypjesh, konsiderohet prej dukurive q i dalloi revolucionet arabe gjat tetmbdhjet muajve t shkuar. Pas ardhjes n pushtet, kto lvizje do ti nnshtrohen nj kontrolli t hollsishm pr veprimet e tyre. T gjitha kto lvizje kan nga nj krah ekstrem dhe secili prej atyre krahve do t bj prpjekje t bj anulimin e ndarjes aktuale t fes nga politika, nj shtje kjo q konsiderohet tejet e rndsishme pr opinionin perndimor. Mirpo, pyetja kryesore q shtrohet, sht: A do t mund ti zbutin prijsit mysliman n pushtet ekstremistt q kan n radht e tyre? Kjo sht sfida me t ciln ballafaqohet presidenti i porsazgjedhur i Egjiptit, Muhamed Mursi, po dhe lideri historik i partis En-nehda t Tunizis, Rashid Ganush. Dy partit politike t tyre, n zgjedhjet e fundit demokratike, fituan shumicn dhe ata kan pushtetin n t dyja vendet. Islamistt korrn fitore edhe n vende t tjera, si sht Maroku, ku morn koncesione t mdha nga mbreti. Ata ka gjasa ta marrin pushtetin edhe n Jemen, Jordani dhe n ndonj vend tjetr. Pavarsisht nga shpresa t mdha, islamistt humbn n zgjedhjet e fundit q u mbajtn n Libi, ku fitoi koalicioni i prbr prej 58 partive politike t udhhequra nga Mahmud Xhibrili, ish-kryetar i Kshillit Nacional Transitor, i cili udhhoqi Libin pas rnies s ish-liderit libian Muamer El-Gaddaf. Si duket, konflikti n Siri do t jet pa kompromis. Islamistt jan n fazn e lufts n mes jets dhe vdekjes me presidentin sirian, Beshar El-Asad, i cili tr fuqin e tij e mbshtet

n partin Baath si dhe n pakicat, si jan: t krishtert, druzt dhe pakica alevite, e cila mbizotron n forcat ushtarake t vendit. Raporti i forcave deri tash nuk dihet, por, n baz t prvojs s vendeve t tjera, regjimi i El-Asadit po numron ditt e fundit. Islamistt t preferuarit e zgjedhsve N secilin nga vendet e Bots Arabe, po afrohet momenti kur islamistt do t vijn n pushtet. Kjo ndoshta nuk do ti plqej Perndimit. Kjo mund t shkaktoj frik tek pakicat. Ksaj mund ti friksohen shtresat e mesme - se do t humbin modelin perndimor t jets s tyre. Nga kjo mund t tmerrohen grat, sepse tr kjo mund t oj n izolimin e tyre. Izraeli mund t shqetsohet pr vazhdimin e marrveshjes s Kamp- Dejvidit t vitit 1979, e nnshkruar me Egjiptin, n baz t s cils ai siguroi dominimin rajonal t shtetit ifut pr m shum se tri dekada. Mirpo, kto shqetsime mund t jen paksa t ekzagjeruara. Kt mund ta argumentojm nga fakti se t dy lidert, Muhamed Mursi dhe Rashid Ganush, jan shum mendjeholl. Po ashtu ata jan mysliman q kan pr qllim modernizimin e vendeve t tyre. Prioritet i tyre nuk sht imponimi i Sheriatit, po krijimi i vendeve t reja t puns pr nj numr t madh t t rinjve q jan pa pun, kthimin e siguris tek qytetart; sundimi i ligjit dhe ringjallja e ekonomis, e cila u shkatrrua aq shum gjat ngjarjeve t vitit t shkuar. Muhamed Mursi, president i porsazgjedhur i Egjiptit, ka marr diplomn e doktorats nga Universiteti i Kalifornis s Jugut n inxhinieri. Ai

28

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 opinione

vazhdoi pr disa vite t studionte dhe t ligjronte n ShBA. Dy fmijt e tij, t lindur n ShBA, prej pesve sa ka gjithsej, kan nnshtetsin amerikane. Rashid Ganush ka marr edukim islam tradicional. Mirpo, hapja e tij shihet nga profesionet q kan zgjedhur bijat e tij. E bija e tij e madhe ka doktoruar n fizikn astronomike. E dyta punon avokate n fushn e t drejtave t njeriut; ka studiuar n Universitetin e Kembrixhit. Kurse vajza e tij tret sht profesore e filozofis dhe hulumtuese n fakultetin e studimeve Lindore dhe Afrikane n Londr. Pr ta realizuar programin e tyre, islamistt n Egjipt dhe ata n Tunizi, duhet t formojn koalicione me aleat vends dhe duhet ti ln ekstremistt sa m larg q t jet e mundshme. Me qllim t qetsimit t shqetsimeve t grave dhe t koptve, t cilt prbjn 10% t popullats s Egjiptit, presidenti i Egjiptit, Muhamed Mursi, propozoi caktimin e nj zonje t krishter n postin e zvendspresidentit, ndr koh q partia En-nehda n Tunizi,duke ditur rndsin e qeverisjes n kt faz, e formoi qeverin n koalicion me dy parti laike: me partin e Kongresit pr Republik me Munsif El-Merzukin n krye, dhe me partin Uniteti me Mustafa bin Xhafer-in n krye. Mustafa El-Merzuki sht president i Republiks, ndrkoh q bin Xhafer sht kryetar i parlamentit. N kongresin e par q partia En-nehda kishte mbajtur koh m par e q ishte kongresi i par pas zgjedhjeve t tetorit t vitit t shkuar, kryetari partis, Rashid El-Ganush, bri prpjekje pr ta paraqitur imazhin e tolerancs dhe moderimit, q konsiderohen kryesore pr trheqjen e investitorve dhe t turistve n Tunizi. Islamistt shtresa m e persekutuar Shfaqja e islamistve n skenn arabe ka ndodhur pr disa shkaqe. Po prmendim disa prej tyre: Rezultat i reagimit gjithpopullor ndaj masave represive t diktatorve t korruptuar si dhe ndaj dhuns policore, ishte reagim i dominimit perndimor ndaj pushtetarve, t cilt preferonin interesat strategjik t Perndimit ndaj aspiratave t popujve t tyre pr liri dhe pavarsi. N ann tjetr fitorja e islamistve konsiderohet reagim ndaj nj shtypjeje t dhunshme prej disa dekadash q ishte ushtruar kundr tyre n vendet ku ata jetonin, nga pushtetart vendor. N Egjipt, n vitin 1948, ishte ndaluar aktiviteti i Lvizjes Vllezrit Mysliman, e cila ishte themeluar n vitin 1928, kurse nj numr i konsideruar i tyre antarve t saj arrestuan nn akuzn se po prgatitnin grusht shteti kundr mbretit Faruk. Nj vit m von u vra Hasan El-Bena, n moshn 42-vjeare, themelues i Lvizjes, nga ana e forcave t sigurimit t shtetit. N kohn, kur Vllezrit Mysliman tentuan t bnin atentat ndaj liderit t Revolucionit egjiptian, Xhemal Abdu Naser,

n vitin 1954, u arrestuan me mijra, kurse 6 prej paris u dnuan me varje, si dhe u ndalua lvizja e Vllezrve Mysliman. Kjo bri q nj numr i madh i tyre ta lshonin Egjiptin pr t shptuar jetn. Arrestimi i Vllezrve Myslimandhe persekutimi i tyre vazhdoi edhe n kohn e ishpresidentit egjiptian Husni Mubarak, pr tri dekada, deri m 11 shkurt 2011, kur u detyrua t ikte nga skena politike. N Tunizi kishte ndodhur njsoj me partin En-nehda. Ajo ishte ndaluar n kohn e ishpresidentit Burgiba, si dhe n kohn e Zejn ElAbidin ben Ali, pr m shum se nj erekshekull. Kryetari i partis, Rashid Ganush, ishte dnuar me burg disa her pr vite t tra, kurse mbi 20 vjet i kishte kaluar n mrgim n Britanin e madhe. N Algjeri islamistt i luftoi ushtria n kuadr t asaj q quhej luft qytetare, n vitet nntdhjet t shekullit t shkuar, gjat s cils u vran mbi 150.000 njerz. N Libi ish-lideri libian Muamer El-Gadaf i luftoi islamistt sa her q kishte nevoj t ndrmerrte ndonj fushat pr kt. N Siri regjimi i ish-diktatorit Hafidh ElEsed, Vllezrve Mysliman u shpalli luft pa kompromis n vitin 1982, pas nj prpjekjeje t ktyre t fundit pr atentat kundr tij dhe regjimit t tij, n vitin 1980. Gjat asaj ekspedite ushtarake i tr qyteti Hama qe rrnuar nga themeli prej artileris s rnd, kurse me mijra antar t Lvizjes qen pushkatuar. Q nga ajo koh Vllezrit Mysliman u shpalln organizat jolegjitime dhe kushdo q dyshohej se i prkiste organizats n fjal, mund t pushkatohej pa pasur nevoj pr kurrfar gjykimi. Kjo sht arsyeja pse sot islamistt n Siri po bjn prpjekje pr tu liruar nga ky regjim diktatorial. N Jemen, ish-kryetari Ali Abdullah Salih, i cili sundoi prej viti 1978, islamistt i prdori kundr marksistve n luftn e tij n Jemenin e Jugut. Mirpo, n momentin kur ai e gjeti veten pr tiu bashkuar lufts s Ameriks kundr terrorizmit u kthye kundr tyre. Islamistt shpresojn se pas shkuarjes nga skena politike t ish-presidentit Ali Abdullah Salih, do ti rikthejn t drejtat e tyre. N dritn e ksaj s kaluare t ashpr, nuk duhet t na habis fakti se n mesin e islamistve ka njerz ekstremist, t cilt krkojn hakmarrje ndaj ish-persekutuesve. Mirpo, prijsit e tyre duhet t jen largpams dhe t guximshm, t mbshteten n Islamin e moderuar dhe tolerant, i cili pranon pluralizmin dhe modernizmin. Ata duhet ta mbshtesin barazin sociale n shoqri dhe t ruajn pavarsin dhe sovranitetin shtetror e kombtar t vendeve t tyre. T bjn mos pr ringjalljen ekonomike t vendeve, duke krijuar vende t reja pune. Ata nuk do t ken sukses n prpjekjet e tyre, vetm nse jan t vetdijshm se vendet e tyre jan pjes e nj bote, n t ciln shtetet mbshteten tek njri-tjetri.

opinione 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

29

A sht kombi popull apo gjeografi?

Fejsal Abdul Raif*
Fragment nga libri ka sht e ndershme pr Islamin, ajo sht e ndershme edhe pr Amerikn: Shembull pr kt ishte Nigeria n Afrik, ku m shum se dyqind grupe t ndryshme religjioze, fisnore dhe gjuhsore u detyruan t bhen pjes e nj shteti t ri nacional, t quajtur Nigeria. Pasqyr e ksaj gjendjeje ishte lufta qytetare nigeriano-biafrikane/ nga viti 1967 deri 1970/. Pr shembull, npr krahina ku Irani kufizohet me Azin Qendrore dhe Indin, iraniant q flasin gjuhn perse, kufizoheshin dhe prziheshin me uzbekistanez q flasin t njjtn gjuh. Territori i quajtur Afganistan u vizatua n hart, duke i ndar uzbegistanezt brenda kufijve t tij nga bashkkombsit e tyre n Uzbekistan; shiitt, t cilt flisnin gjuhn perse, dhe hazart (ky popull nuk ekziston m, sht histori e gjat pr t sqaruar Sh. V.), u ndan nga bashkkombsit e tyre n Iran; edhe pashtunt q flisnin gjuhn e tyre, po ashtu u ndan nga pashtunt e Pakistanit, q dikur ishte provinc e Indis. Si mund ti bind dikush kto tri grupe q t shkrijn identitetin e tyre n kt identitet t ngritur gjeografikisht? Si t presim prej tyre q ta ndiejn veten me tradit pjesrisht uzbekistane, pashtuane dhe hazare, prej t cilve i kan ndar? Iraku sht kombi tjetr q u formua me trheqjen e vijave nga bashksit (lexo: Fuqit e Mdha Sh. V.) q e ndan cop e grim. Me kt rast kurdt prjetuan nj dshtim. n vend q t kishin kurdistanin e tyre, ata u ndan n mes irakut, iranit dhe turqis, edhe pse ata kishin nj lidhje t fort me kulturn dhe identitetin etnik t vetin. Ata q jan prgjegjs pr kt vendim, britanikt-asnjher nuk kan menduar se si do t deklaroheshin kurdt e ndar me kufij jonatyror nga populli vetjak i tyre, - me identitetin turk apo irakian, me t tjert q flasin gjuh tjetr, ose shiitt me myslimant sunit. Kto jan disa nga provokimet me t cilat ballafaqohet sot SHBA, me prpjekjet pr t vendosur paqe dhe rend t ri n Lindjen e Mesme t Bots Myslimane. Imagjinoni sikur n fund t Lufts s Par Botrore, pakti i Versajs

istorikisht njerzimi e identifikonin veten si komb, sipas fisit, gjuhs, tradits dhe religjionit. Gjeografia ka qen pjes e definicionit por rrallher si definicion parsor a i vetm. Kjo rrjedh shkon rrugs natyrore dhe organike: individi sht pjes e familjes, e klanit dhe fisit e pastaj pjes e kombit. N momente t caktuara, grupet e caktuara kombin fillojn ta mendojn si dika parsore, e caktuar gjeografikisht, dhe grupin e identitetit t tyre ata e dallojn n kuadr t vendit. Mund t jetoni n territore t caktuara gjeografike vetm nse i takoni nj grupi specifik njerzish, t cilt kan gjuhn e prbashkt, pamjen etnike dhe fisin, t cilt e posedojn vendin-territorin, t prcaktuar si shtet apo vend nacional. Mund t shihni se si kjo ide fillon t mbjell konflikte n mes njerzve t cilt do t hedhin pronsin e themeluar n cilndo qoft karakteristik t identitetit. Prfundimi logjik sht ky-je i inkuadruar vetm nse heq dor nga veprat dhe t drejtat e tua t patjetrsueshme, t identitetit personal. Pas Lufts Par Botrore, Britania, Rusia dhe Franca ndan Perandorin Osmane dhe krijuan identitete kombtare, duke i ngritur gjeografikisht. U vendosn kufijt territorial q m par ishin t paqart, por jo gjithmon duke respektuar edhe dallimet rajonale, kulturore dhe fetare. Identitete t reja nacionale u krijuan prgjat vijave gjeografike. Disa shoqri shekullore u ndan n copa, q njkohsisht filluan dhe vazhduan varrosjen e rezistencs s dmshme dhe t pabesueshme t pluralizmit n shoqri, deri n at shkall sa u detyruan t jetojn bashk n hapsira t njjta gjeografike.

*ka lindur n kuvajt m 1948, n nj familje angleze. U shkollua n Egjipt dhe Malajzi. ka kryer studimet e fiziks n Universitetin kolumbia n Nju-Jork. sht themelues i iniciativs kordoba dhe i shoqats pr prparimin e myslimanve EsMa, si dhe imam n xhamin Mesxhidul-Ferah, e cila gjendet dymbdhjet blloqe prtej piks zero. gjithashtu sht themelues i shum asociacioneve t ndryshme t karakterit islam dhe ndrkombtar.

30

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 opinione

ti fshinte nga harta kufijt e Gjermanis dhe Austris. Nj pjes e Gjermanis sot do t ishte me Polonin, pjesa tjetr me Francn, nj pjes me Holandn dhe pjesa e mbetur do t ngelnin n Itali. Supozojm se ndarja e mtejshme do t prodhonte gjendjen q shumica e gjermanve katolik t ishin nn sundimin e protestantve holandez dhe q Vatikani n Rom t ishte shum i brengosur pr statusin e katolikve, t cilt do t vuanin nga keqtrajtimet e protestantve. A do t ishte e uditshme q ky komb, njerz me nj identitet t fort teutonik, q nuk i prton lufts, t grmonin n Franc pr Vendin Teuton- Dojlandin n Gjermani, apo q Italia t mbante lidhje speciale me katolikt gjerman? Do t ishte nj ndarje e ngjashme sikur e kurdve n mes turqis e irakut, dhe e shiitve n mes Irakut, Iranit dhe Afganistanit. Ti ndash njerzit q kan qen pjes e nj kombi, gjuhe a kulture dhe ti detyrosh t bhen pjes e nj identiteti tjetr, apo t krijosh nj identitet t ri t gjithmbarshm, dhe t pressh prej tyre q t ngulin rrnj n baz t identitetit gjeografik, ishte receta pr konfliktet n Botn Myslimane. Ideja origjinale islame e UMET-it, komunitetit apo shoqris, ishte ndrtuar gjithmon sipas popullats e jo sipas tyre t ngritura gjeografikisht. Kur Palestina dhe Egjipti u liruan nga ana e kalifit t dyt, Omerit r. a., t krishtert, hebrenjt dhe grupe t tjera religjioze ishin t lir q t praktikonin traditat e tyre religjioze. Omeri r. a. thirri 70 familje t hebrenjve q t ndrtonin rezidencn n qytetin e Jerusalemit, prej nga hebrenjt ishin ndjekur n vitin 70 t ers s re. Shihet qart se Omeri r. a. nuk konsideronte q gjeografia krkon identitet religjioz unitar, sepse ai ndrtoi nj shtet/identitet, i cili ishte pluralist. Egjipti nuk u b shoqri me shumic myslimane deri nj gjysm shekulli m von. Sido qoft, q kur myslimant, n mes t tjerash, n shekujt XVII e XiX ran nn ndikimin e normave evropiane, ideja jonatyrore e shtetit nacional islamvendet myslimane t pastra, t ndrtuara gjeografikisht-lshuan sytha n vetdijen e myslimanve. Kjo u realizua prfundimisht n gusht t vitit 1947, n nnkontinentin indian, kur India u nda gjeografikisht prgjat vijs religjioze, n Indi dhe Pakistan. Me miliona njerz humbn jetn, q ather lindi konflikti n mes dy vendeve, t cilat sot jan fuqi nukleare, dhe vazhdojn t ekzistojn deri n ditt tona. Hindust dhe myslimant jetuan n Indi me shekuj, t ndar pak pr nga religjioni. Ndrkaq, konfliktet ndodhn pas krijimit t Pakistanit. Deri nga mesi i shekullit XX, fjala HINDU shfrytzohej n kuptimin nga vendi i Indis, dhe kshtu e plot, npr shkrime dhe biseda n nnkontinent termi hindu-mysliman do t nnkuptonte myslimanin e indis. tashm ky term nuk prdoret, por sot do ti gjeni hindust

dhe myslimant nga Gudxherati, q flasin t njjtn gjuh, e po ashtu edhe n Kashmir, kurse nj situat t till kemi n shum shtete dhe provinca t Indis dhe Pakistanit. A jan myslimant dhe hindust e nnkontinentit n situat m t mir n shtetin religjioz- si pjes e nj kombi n shtet, i cili m tepr sht religjioz pluralist, sesa ishin m par? Cili model sht m i harmonishm me shtetin e Abrahamit, q sht themel i etiks islame dhe njerzore? Krijim i shtetit religjioz-nacional, q prodhoi nj konflikt t dhembshm global, sht krijimi i shtetit t Izraelit m 1948. Deri ather, hebrenjt jetonin pjesrisht n Botn Islame, q prej Marokut, Afganistanit Perndimor, Uzbekistanit lindor e turqis dhe Ballkanit e deri tek jemeni n pjesn jug perndimore t Gadishullit Arabik. Gjat kohve t ndryshme t vendeve t historis islame, npr pjest e qendrave t kulturs islame si ishin Egjipti, Siria, Iraku, Irani dhe Turqia - ekzistonin komunitete t mdha hebreje. Duke jetuar me shekuj npr kto pjes t bots, ata dukeshin, flisnin dhe ushqeheshin, deri edhe kndonin sikurse njerzit e tjer prreth tyre, me prjashtim t detajeve liturgjike t tyre q kan prejardhje nga hebraizmi, prpara t atyre krishtere dhe islame. Krijimi i Izraelit, dhe mnyra e krijimit t tij, filloi skizmn m fatkeqe n mes myslimanve dhe hebrenjve, t cilt gjat tr kohs pjesn m t madhe t historis e shijuan n afrsi intime t thell. N syt e joevropianve, Izraeli ishte krijes evropiane, produkt i ides nacionaliste. Pr shkak t konfliktit, sefard,t pr fat t keq, n shum shoqri myslimane u bn viktim, q sht nj situat piklluese, jo vetm pr komunitetin e hebrenjve, por, gjithashtu, edhe pr komunitetet myslimane, t cilat, duke i humbur qytetart hebrenj, u bn m pak pluraliste. Imagjinoni sikur shumica e hebrenjve amerikan, pas vitit 1948, pr shkak t Izraelit, t largoheshin nga Shtetet e Bashkuara. A nuk do t prjetonte Amerika nj humbje t tmerrshme? Historikisht, prania e madhe e hebrenjve amerikan ka formsuar me t madhe kuptueshmrin amerikane t lirive qytetare dhe ka kontribuar pr kulturn amerikane. Gjithnj deri n vitet 60 (t shekullit t shkuar) Egjipti ishte po ashtu nj shoqri e madhe pluraliste, duke i prfshir jo vetm komunitetet q aty kan jetuar q nga koht m t lashta (ezela, e kaluara q nuk ka fillim Sh. V.), si koptt dhe hebrenjt, por edhe komunitete m t mdha - greke dhe italiane, q ruanin identitetet e tyre kulturore dhe gjuhsore greke e italiane. Pr keqardhje, ky varietet sht shtje e s kaluars. Kt shtje mund ta kuptojm m mir nse srish imagjinojm sikur hebrenjt e Ameriks ta kishin lshuar vendin m 1948. A do t mbetej Amerika nj vend pluralist apo ndoshta do t bhej nj shtet i ashpr, i prcaktuar n mnyr rigoroze sipas

opinione 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

31

etiks partizane e krishtere? Disa konsiderojn q hebrenjt dhe myslimant gjenden n pozit m t mir nse jetojn ndaras. Mendoj q modeli i Shteteve t Bashkuara ofron, pa kurrfar dyshimi, dshmi se shoqrit jan m t shndosha nse zhvillohen n pluralizm, duke forcuar ekonomit e veta n pajtim me pjesmarrje t njjt pr t gjith njerzit q jetojn bashk n nj vend. Nuk do ta harroj kurr vitin 1973, kur n cilsin e studentit t diplomuar, shoqroja biznesmenin e njohur egjiptian Ahmed Aboushakir, themeluesin e zinxhirit t lokalit t shishqebapve, kolonelin Sanders t Lindjes s Afrt, n krkimin gjithpopullor pr t gjetur shokun e tij t fmijris - Albert Mizrahi. Aboushakiri ishte religjioz i thell mysliman, kurse Mizrahi nj hebre egjiptian. M n fund u takuan srish n Kanzassity, kurse dashuria, dashamirsia dhe lott e gzimit q vreheshin tek t dy, ishin aq intensive, sikur t takoheshin dy vllezr t ndar me dhun. Myslimant palestinez, gjenerate e babait tim, tregojn se, kur ishin fmij, prindrit e tyre i qortonin nse n shenj respekti nuk u puthnin duart edhe rabinve, sikurse vepronin me klerik dhe me imam. Shumica shpresojn q me nj paqe t vrtet n mes Izraelit dhe Palestins, ky lloj respekti t dyanshm do t mbinte srish. Pr shkak se shum mysliman n Botn myslimane nuk po rriten m n afrsi t hebrenjve dhe nuk po i njohin personalisht, shikuar n prgjithsi - a sht udi q tensionet e komuniteteve fetare po bhen gjithnj e m t helmuara? duke shtuar, sikurse kemi diskutuar edhe n hyrje t librit, kolonializmi evropian ka krijuar at q dijetari politik i Harvardit - Samuel Hantington e quan komunitet dhe bashksi t grisur, lidert e t cilve etnikisht jan tradicional, por mnyra e mendimit e t cilve i takon popullit t kolonizuar. Dy shembuj pr kt nga Bota Myslimane jan Kemal Ataturku n turqi dhe shahu n iran. ataturku ishte gjeneral i Turqis, hero ushtarak. Ai n vitin 1924 rrnoi kalifatin osman, qendra e t cilit ishte n Stamboll. Trauma e ksaj ngjarjeje ende ndihet n shum komunitete myslimane. osama bin Ladeni, nj nj prej incizimeve t tij, kishte theksuar kt shtje, kur foli haptazi pr fyerjen e para tetdhjet vjetve, q kishte uditur shum amerikan. Thn me gjuhn e Hantingtonit, Ataturku dhe Shahu kan zhveshur shoqrin e tyre. ata, sipas mnyrs s mendimit t tyre, ishin evropian dhe mendonin dhunshm q shoqrin e tyre ta transformonin sipas imazhit perndimor. Nga fundi i kolonializmit, n gjysmn e par t shekullit XX: me paraqitjen e regjimeve shekullare militariste, n mesin e t cilave asokohe ishin qytete kryesore islame t Turqis, Egjiptit dhe Iranit, myslimant i qeverisnin lidert e pazgjedhur, shekullar, sikur ishte Kemal Ataturku, i cili i detyroi me dhun q mnyrn e veshjes s tyre ta ndrronin me

veshje perndimore, duke prdorur republikn (lloj kapele, cilindr) n vend t fesit...Kurse, n ann tjetr, Shahu i Iranit urdhroi policin q me bajoneta ti detyronin femrat ti hiqnin ferexhet. Amerikant mund t pyesin pse t ket kjo ndonj rndsi. Sillni n mend faktin q ne n Shtetet e Bashkuara nuk i detyrojm fmijt tan q uniformn e shkolls ta bartin n shkolla publike, dhe t gjitha ua ofrojm me dashuri, edhe ather kur insistojn q t shpenzojm shum t holla pr veshje sportive t tenisit, t cilat jan n mod. Pr ta kuptuar m mir dhe plotsisht se far ka br Ataturku duke e anuluar kalifatin, imagjinoni sikur Musolini t anulonte papatin dhe Vatikanin ta shndrronte n muze. Si do ta ndienit veten, po t ishit katolik? Ndrkaq, sa pr faktin se ka br Shahu, imagjinoni sikur Presidenti i Ameriks, i cili e ka dashur shum kulturn franceze, t urdhronte gardn nacionale q ti detyronin grat amerikane q, npr plazhet e Florids, n emr t civilizimit, ti zhvishnin kostumet e tyre nga trupi! Si do ta ndienit veten po t ishit baptist apo hebrenj? A thua baptistt e jugut nuk do ta konsideronin kt si rrshqitje n amoralitet, sikurse edhe zotrinjt e Iranit ti konsideronin sjelljet e Shahut t pamoralshme? Pr dallim prej Shahut dhe Ataturkut, nj shembull me rndsi sht pr dik q ka shijuar traditn e kolonizimit por q nuk ia ka kthyer kurrizin tradits s vet, i till ka qen Mahatma Gandi. Duke u kthyer n Indi, ai pikrisht bri t kundrtn: e hodhi posht veshjen perndimore, sepse ai ka ditur si t trheq vijn n mes identitetit kolonizator dhe t kolonizatorit, duke e mbajtur identitetin personal t barabart m t huajin, kshtu q ai u respektua nga t dy ant. Ishte kundr ndarjes s Indis n Pakistan, q kjo pozit ishte n harmoni me etikn e Abrahamit. Po ashtu, ishte kundr padrejtsive shoqrore t sistemit t kasts hinduse dhe ndaj myslimanve mbante qndrim si ndaj vllezrve e motrave, prap n harmoni me etikn e Abrahamit. Me cilin prej ktyre shembujve, t cilt jan demonstruar gjat historis, do t krenoheshin m shum, qofshin edhe n Perndim, t cilt jan n harmoni me traditat dhe aspiratat e vendit, t cilat mbarojn n fund t dits. E vrteta nuk sht vetm shtje e fakteve: ajo n vete sht po aq edhe si i konceptojm faktet. Ajo q e shohim si t vrtet, shpesh sht interpretimi personal i fakteve tona, t dekoruara me vlefta t skalitura aq thell n nn vetdijen ton, saq shum shpesh as q i vrejm. Shpesh nuk e shohim t vrtetn e ans tjetr, gjithnj derisa ngjashmria e prvojave tona personale t mos na i hap syt.
Prgatiti dhe prshtati: Shevki Sh. Voca

32

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 aktuale

A do t kaloj ligji pr lirin fetare?

Mr. Jeton Mehmeti
Ligji pr lirin fetare n Kosov, i miratuar n korrik t vitit 2006, sht nj ligj tepr i prgjithsuar, i cili m tepr sht prkujdesur tia garantoj qytetarit t Kosovs t drejtn pr t pasur ose pr t mos pasur fe, pr ta mbajtur apo pr ta ndrruar fen, se sa q rregullon jetn institucionale t bashksive fetare n Kosov. trhiqet prsri nga ana e Qeveris, n baz t rregullores s puns s Kuvendit t Kosovs, ky ligj duhet t miratohet brenda ktij viti. Sido q t jet, ajo q vlen t theksohet jan plotsimet rrnjsore q prmban projektligji i ri krahasuar me ligjin aktual pr lirin fetare. N vazhdim do t prmendim disa nga nenet m t rndsishme t ktij projektligji. Pr dallim nga ligji aktual i cili nuk prmend asnj bashksi fetare, projektligji i ri prmend se n Republikn e Kosovs ekzistojn pes bashksi fetare, t cilat prbjn edhe trashgimin historike, kulturore dhe shoqrore t vendit. Kto bashksi jan: Bashksia islame e kosovs, kisha ortodokse Serbe, Kisha Katolike, Bashksia e Besimit Hebrej, dhe Kisha Protestante Ungjillore e Kosovs. Edhe pse i njeh ligji, megjithat, q t gjitha bashksit fetare duhet t aplikojn pr regjistrim si person juridik, me rast duhet t paraqesin edhe aktin e themelimit t bashksis dhe statutin, n t cilin prshkruhet struktura e organizimit t bashksis, organet, drejtuesit dhe funksionart, mnyra e zgjedhjes apo e emrimit t tyre, detyrat dhe kompetencat prkatse, burimet e financimit dhe procedura n rast falimentimi (Neni 4.2.3). Por, projektligji lejon edhe regjistrimin e bashksive t reja fetare nga ato t prmendura m lart, me kusht q me rastin e themelimit t ket t paktn 500 antar, shtetas t Kosovs (Neni 7A). Pr regjistrimin e bashksive fetare do t themelohet nj zyre kompetente pran Ministris s Drejtsis, e cila prbhet nga stafi i Ministris. Kjo zyre ka edhe disa kompetenca t tjera sikurse organizimi i aktiviteteve t ndryshme n lidhje

kt ligj askund nuk prmenden emri i ndonj bashksie fetare t Kosovs, dhe si i till ky ligj del t jet tepr i prgjithsuar dhe para s gjithash tepr jo prmbajtjesor. sht dashur t kalojn gjasht vite q Qeverit e Kosovs t prpilojn nj ligj t ri pr lirin fetare n Kosov, i cili do t rregullonte m n fund mnyrn dhe kushtet pr regjistrimin e bashksive fetare n Kosov, pozitn e tyre juridike dhe statusin financiar t tyre si dhe t npunsve fetare dhe administrativ q punojn pran tyre. Me gjith risit q prmban projektligji i ri, n formn aktuale t tij edhe ky del t jet i mangt n disa aspekte, disa prej t cilave do t diskutohen m posht.

Dispozitat e projektligjit t ri Vitin e kaluar Qeveria kishte ndrmarr nj hap konkret pr t sjell nj ligj t ri pr lirin fetare. M 23 nntor 2011 Qeveria e Kosovs kishte miratuar projektligjin pr ndryshimin dhe plotsimin e ligjit pr lirin fetare n Kosov. M pas, projektligj i ishte dorzuar Kuvendit t Kosovs pr procedim t m tejm. N ditn kur pritej q ky projektligj t diskutohej n parlament, n seancn plenare t mbajtur m 23 janar 2012, Qeveria e Kosovs, si sponzorizues i ktij ligji, krkoi q projektligji t trhiqet pr konsultime dhe plotsime t m tejme.1 kshtu projektligji nisi nga fillimi duke u futur edhe nj her n programin legjislativ t Qeveris pr vitin 2012, dhe me pak ndryshime u miratua prsri n mbledhjen e Qeveris s Kosovs m 21 mars 2012. Tani projektligji pritet t dal pr diskutim n kuvendin e kosovs, dhe nse nuk

aktuale 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

33

me religjionin. Kjo zyre do t monitoroj edhe aktivitetet e bashksive fetare, t cilat me hyrjen n fuqi t ktij ligji do t jen t obliguara q ta njoftojn zyrn pr pjesmarrje n organizime apo konferenca t ndryshme jasht vendit ku marrin pjes si prfaqsues t Kosovs. Nj ndr nenet m t rndsishme t projektligjit sht neni q ka t bj me financat e bashksive fetare dhe obligimet tatimore dhe pensionale t npunsve t tyre. Npunsit fetar si dhe stafi administrativ dhe teknik q punon pr bashksin fetare obligohen n pagimin e tatimit n t ardhura personale dhe kursimeve n fondin pensional dhe sigurimet tjera n baz t legjislacionit n fuqi (Neni 12A). I njjti nen prmend shprehurazi se Qeveria nuk financon asnjrn prej bashksive fetare, por, l t hapur disa mundsi pr prfitimin e granteve qeveritare koh pas kohe. aty thuhet se qeveria mund t ftoj bashksit fetare pr marrjen e fondeve q kan t bjn me mirmbajtjen e monumenteve kulturore q jan n pronsi t bashksive fetare. Edhe organizatat bamirse t bashksive fetare mund t aplikojn pr fonde pr zbatimin e programeve t tyre. Ndrkaq sa i prket raportimit t pasqyrave financiare, bashksit fetare jan t obliguara q deri me datn 31 mars t vitit pasardhs t drgojn pasqyrat financiare pr vitin paraprak n administratn tatimore t kosovs. Tatimi n t ardhura dhe kursimet pr fondin pensional Me hyrjen n fuqi t ligjit t ri, bashksit fetare n Kosov duhet ta modifikojn sistemin financiar t tyre n baz t ligjit n fuqi. Kostoja e kontributit pensional pr t punsuarit sigurisht se do ta prek m s shumti Bashksin Islame, e cila prbn organizatn m t madhe fetare n Kosov dhe ka numrin m t madh t punonjsve n krahasim me bashksit tjera fetare. Pagesa pr fondin pensional si dhe pagimi i tatimit n t ardhura jan dy obligime me t cilat do t ngarkohen imamt, myezint, stafi administrativ dhe teknik q jan t punsuar nga Bashksia Islame. N baz t Ligjit pr Fondin Pensional2 dhe Rregullors3 q specifikon format e pensioneve n Kosov, pensionet obligative prfshijn dy forma t pensionit: pensionin baz dhe pensionet e bazuara n kursimet individuale.4 Pensioni baz sht pensioni q e siguron Ministra e Puns dhe e Mirqenies Sociale pr t gjith shtetasit e Kosovs q arrijn moshn e pensionimit, e q kap shumn prej 45, respektivisht 80 n muaj. Ndrkaq pensioni i bazuara n kursime pensionale, sht pension i cili mblidhet pas kontributeve t vazhdueshme q do pundhns sht i obliguar q t kontribuoj n emr t punonjsve t vet, si dhe vet punonjsit obligohen q t kontribuojn

n emr t vetin. Mnyra se si bhet kjo sht q 5% t pags bruto t t punsuarit e paguan pundhnsi dhe 5% e paguan puntori. Qeveria nuk financon bashksit fetare Nj ndr mangsit e dukshme t ligjit sht se bashksive fetare nuk iu garantohet ndonj fond nga ana e Qeveris. N projektligj shprehurazi thuhet se Qeveria nuk financon asnjrn nga bashksit fetare. Kjo do t thot se edhe m tej bashksit fetare nuk do t ken buxhet t garantuar vjetor dhe se t hyrat e tyre do t varen ekskluzivisht nga aktivitetet e tyre pr grumbullimin e fondeve, ashtu si kan vepruar deri m sot. Megjithat, projektligji parasheh q Qeveria t ndaj fonde vjetore pr qllime bamirsie apo pr mirmbajtjen e monumenteve kulturore. Problemi qndron n at se kto fonde nuk jan t garantuara pasi se bashksit fetare duhet t konkurrojn pr fitimin e tyre dhe ksisoj nj bashksi fetare nuk do t mund t llogaris n ato fonde n prpilimin e shpenzimeve vjetore, dhe e dyta, Qeveria mund t vendos q fondet pr bashksit fetare tua ndaj n mnyr t barabart pes bashksive fetare t njohura me ligj, gj q nuk do t ishte e drejt marr parasysh specifikat kuantitative dhe organizative t bashksive fetare. Nj problem tjetr sht se vet ligji ka mundsi t zvarritet dhe mos t kaloj edhe kt vit. T kujtojm se sht dashur t kalojn shtat vite q nga paslufta q Kuvendi t miratoj Ligjin pr Lirin Fetare, dhe gjasht vitet t tjera q Qeveria t prgatis projektligjin pr ndryshimin dhe plotsimin e atij ligji. Duke marr parasysh ndjeshmrin e ksaj teme, leht mund t ndodh q projektligji pr lirin fetare t trhiqet prsri nga Kuvendi nga ana e Qeveris. Megjithat, shum shpejt projektligji pritet t jet n duart e Komisionit Parlamentar pr t Drejtat e Njeriut, kryetare e s cils sht deputetja e KKR, Suzan Novoberdali.5 Zakonisht n mbledhjet e komisionit marrin pjes edhe grupet e interesit pr t lobuar sa m shum q ligji t jet n favor t tyre. Andaj, u mbetet bashksive fetare q t prgatisin argumentet e tyre n mnyr q ta bindin komisionin pr shtimin, heqjen apo modifikimin e neneve q nuk jan n favor t tyre.
[1] Transkript i mbledhjes plenare t Kuvendit t republiks s Kosovs, t mbajtur m 20 dhe 23.01.2012[2] Ligji Nr. 03/L-084 pr ndryshimin e rregullores s UNMIK-ut 2005/20 pr ndryshimin e rregullores s UNMIK-ut 2001/35 pr Fondin Pensional t Kosovs[3] Rregullorja Nr. 2005/20 pr ndryshimin e rregullores s UNMIK-ut nr. 2001/35 mbi Pensionet n Kosov[4] Prve ktyre dy formave obligative, pundhnsit po ashtu mund t sigurojn pr punonjsit e tyre pensione plotsuese q i siguron pundhnsi pr punonjsit e tij. Individt mund t blejn pensione plotsuese individuale prmes personave q sigurojn pensione.[5] Pr mnyrn e procedimit t projektligjeve n Kuvend shih Rregulloren e Kuvendit t Republiks s Kosovs (2010)

34

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 Qytetrim

Sami Frashri pr qytetrimet (2)

Prof. dr. Mehdi Polisi
Kur Krishterimi prfshiu gati tr Evropn, ai, ashtu si prhapej n vendet, si: Azia e Vogl, Siria, Egjipti, po ashtu prhapej edhe n shum an t Azis dhe Afriks. Kjo fe, q kishte filluar t largohej nga bota dhe q kishte filluar ta shihte at si nj burg, kishte ardhur n nj gjendje q botn ta kthente me t vrtet n nj burg. shembull, Vasili i Madh, i cili nuk e kundrshtoi qytetrimin. ai u prpoq t vrtetonte se krishterimi dhe normat morale t qytetrimit grek ishin n pajtueshmri me vendimet e Inxhilit, si dhe formimi dhe caktimi i dogmave t Krishterimit, edhe n koh t fundit, ishte i ngjashm. Ishin dukur (shfaqur) disa dijetar dhe filozof q nuk pranuan disa dogma q nuk u prshtateshin dhe nuk pajtoheshin me logjikn dhe filozofin si dogmat trinia dhe I biri i Zotit. Nga ata dijetar, t pakt, sado q u refuzuan, u dbuan dhe u dnuan me vdekje, disa shptuan, ikn dhe u strehuan madje n Azin e Mesme. Kjo u b shkak pr ngritjen dhe prhapjen e veprave filozofike dhe t qytetrimit drejt Azis, q ishte prsri burim kryesor. Pasi kaluan gjasht-shtat shekuj n kt gjendje, domethn, me mizorit (errsirn) e nj injorance e nj fanatizmi shum t ngjeshur (t theksuar) n Perndim dhe n Lindje me disa vepra t dobta e t pakta qytetrimi, t cilin nuk mundi ta rrnjoste e ta zhdukte krejtsisht nj fanatizm e injoranc m e leht se ai (n Perndim), u shfaq dhe u prhap Feja islame n vendet ku shklqyen nxnsit e shkolls s Aleksandris, e cila i dha bots shum filozof. Veprat e mbetura t qytetrimit t grekve, sirianve, koptve, hebrenjve dhe t popujve t tjer, te Feja islame sikur gjetn oksigjenin q nuk mund ta gjenin te Krishterimi. Kshtu filloi t ndizej nj pishtar i ri, u formua nj qytetrim i prsosur islam, i cili i shptoi popujt nga klima e injorancs dhe fanatizmit. Qytetrimi islam nuk u mjaftua vetm me veprat e qytetrimit q gjeti n duart e popujve dhe kombeve q prqafuan e ndoqn rrugn e Fes Islame. Ai futi n gjirin e vet edhe veprat e qytetrimit grek, t cilat kishin mbetur

regullat dhe parimet e Inxhilit, q prbheshin nga morali i mir, i cili ruhej plotsisht nga t krishtert e par q ishin nn udhheqjen e romakve, harruan. Krishterimi arriti t kishte pushtetin. udhheqsit shpirtror q e konsideronin veten e tyre zvends t Hazreti Isait n faqe t dheut, e ndoshta t Allahut t Madhrishm, ashtu si mendonin se jan kompetent tia falnin mkatet popullit, po ashtu mendonin se kishin t drejt ta mundonin at n kuadr t autorizimit t tyre, prandaj filluan t imagjinonin vrtet ferre n faqe t dheut. N Perndim fuqia e popujve t egr q zbritn nga veriu, trashgoi fuqin e romakve. T gjith banort e saj u kthyen n nj ushtri. Disa prej tyre i ndan tokat n mes tyre me emrin feude, e disa t tjer mbetn robr t tyre dhe qen t detyruar t punonin sikur kafsh pr zotrinjt e tyre. Edhe injoranca e fanatizmi i Krishterimit t asaj kohe qen ngritur si nj re e zez. Botn Perndimore, domethn Evropn, ai e mbajti pr shekuj nn errsirn e nj injorance dhe mizorie. N Lindje, ndrkaq, mbetn t pavdekshme e t prhershme disa vepra t qytetrimit grek. Aleksandria dhe Konstantinopoja fituan autoritetin e dy qendrave shkencore, t njohurive e t artizanateve dhe, sidomos filozofia dhe qytetrimi grek, meq ndriuan, edhe pse me nj drit t dobt, vendet si: Sirin, Irakun, Iranin, Hixhazin, Jemenin dhe Habeshin, Krishterimi n ato an nuk arriti t terrorizonte, ose nuk mundi t zhdukte krejtsisht veprat e ndritura t qytetrimit t tyre. Prkundrazi, nga ato vepra t ndritura qe ndriuar deri n nj shkall edhe vet. n dekadat e para t periudhs s Krishterimit erdhn (jetuan) disa dijetar, si, pr

Qytetrim 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

35

krejtsisht n harres t kohs. Ata u ringjalln. Filozoft islam i gjurmuan veprat e filozofve antik grek dhe i uan n shkalln m t prparuar filozofin dhe qytetrimin q lan Platoni dhe aristoteli. N kt mnyr, Bota Islame, e cila arriti t shtrihej nga ana jugperndimore e Evrops deri n ant qendrore t Azis dhe Afriks, sipas kohs, u qytetrua me nj qytetrim m t prsosur. N Konstantinopoj, q sht Lindja e Largt e Bots s Krishter, ekzistonin disa vepra t qytetrimit t lasht grek. Mirpo, edhe pse qen ruajtur disa vepra artistike, si: shkenca e arkitekturs dhe piktura, megjithat, ana perndimore, domethn, tr Evropa nuk bri gj tjetr vese rriti dhe m tepr injorancn, fanatizmin, egrsin dhe urrejtjen. Injoranca, fanatizmi, barbaria dhe urrejtja e Evrops kishin arritur deri n fyt. Nuk ishte e mundur t durohej e t pranohej nj gj e till, dhe kjo sht e natyrshme. Disa priftrinj, t cilt u prpoqn t entuziazmonin fanatizmin dhe t rrisnin urrejtjen e popullit, shtitnin npr tr evropn dhe, duke u br sikur mizat q t mrzisin shpirtin, e bn evropn t villte. N fund, Evropa volli helm e vrer. E ishte kjo e vjell? Nuk mund t ishte vese dika q do t arrinte deri n fyt dhe nuk do t mund t durohej. Gjja q volli nuk qe gj tjetr vese injoranc, fanatizm, egrsi dhe urrejtje. Trupin e mbshtillnin me hekur. Fund e krye mbuloheshin me forma kryqesh. Nj mas e prbr nga njerz injorant, fanatik dhe gati-gati barbar e t egr, dhe nj pjes tjetr ushtar, t gjith villnin helm! Kta filluan t vrsuleshin grupe-grupe mbi Botn Islame. Nga vinin? Nga gjith Evropa. Asokohe nuk kishte gjyq popullor e kombtar. Sado q do pllmb toke e Evrops ishte n duart e feudalve, ato pjes (vende) t mdha, sipas Krishterimit, ishin s bashku. Franca, Anglia, Gjermania, Austria, Italia, q t gjitha ishin s bashku. Mbretrit ishin komandant t zakonshm n pushtet, sa pr sy e faqe. Ishte papa udhheqsi i shtetit, q bnte at luft. Ai agresion ishte luft e shpallur e krishterimit kundr islamit, e evrops kundr Azis e Afriks dhe, m sakt, e injorancs, fanatizmit dhe egrsis kundr qytetrimit. Ja, kto jan agresione q u thon lufta t kryqzatave, t cilat kan nj rndsi t madhe n historin e qytetrimit. Bota e Krishter, qe bashkuar pr t sulmuar Botn Islame, por a ishte bashkuar Bota Islame pr tiu kundrprgjigjur dhe pr t rezistuar? Evropa ishte e bashkuar, po a ishin nj dhe t bashkuar edhe Azia e Afrika? Jo. Ishte her nj Melikshah dhe her nj Salahudin, q prballeshin me tr Evropn. Evropa e krishter e bashkuar i shpalli luft tr Bots Islame, ndrkoh q disa shtete t vogla islame, si: Siria, Egjipti, Tunizia, rezistonin, jo t bashkuar, kundr gjith asaj fuqie; donjri pre tyre rezistonte vean. Megjithat, Evropa nuk mundi t bnte gj, sepse sht qytetrimi ai q gjithmon mbizotron dhe ka fuqi t madhe.

Me at t vjell helm e vrer, Evropa nuk mundi t glltiste e t mposhtte Botn Islame, ashtu si pritej e shpresohej, nuk mundi t bnte asgj prvese t njollos disa faqe t historis. Megjithat, ajo e vjell helm e vrer i solli dobi vet asaj, sepse u shkarkua deri diku nga terrori, fanatizmi injoranca dhe urrejtja. Shumica e feudalve, t cilt u binin n qaf njerzve dhe mass prgjithsisht, q nuk kishin ndikim n pushtet, u shkatrruan e u zhdukn n ato luftra t tmerrshme. Me rnien e tyre n beteja, populli shptoi nga dora e tyre, nga njra an, dhe, nga ana tjetr, pushtetet u pavarsuan. Pushteti i tyre kaloi n duart e qytetarve dhe kshtu, n do an t Evrops, u formuan shtete t mdha. Ndrkaq, prfitimi m i madh q pati Evropa n ato luftra, sht fakti se mori msim nga veprat e qytetrimit q pan pjesmarrsit e kryqzatave n Botn Islame. Pas atyre luftrave ndrmjet Evrops dhe Bots Islame, u hapn rrugt e tregtis dhe do bashkpunimi tjetr e, kshtu, dalngadal filluan t kalonin shkencat, artet dhe artizanatet nga popujt islam te popujt evropian. Rezultatet e tilla q doln nga ato agresione, q ishin mbshtetur n fanatizm, barbari, egrsi dhe urrejtje, pr Evropn ishin t papritura dhe shum t uditshme. Me rimarrjen e Spanjs nga islamikt dhe me rnien n duart e evropianve t veprave prparimtare e qytetruese t atij vendi t shptuar nga fanatizmi e barbaria, nga njra an, dhe, me rnien e Konstantinopojs n duart e osmanlinjve e angazhimin e disa dijetarve grek, t cilt u shprnguln prej atje n Itali, pr tia msuar Evrops letrsin greke, nga ana tjetr, i shptuan evropiant nga fantazmi dhe injoranca n t ciln gjendeshin. Dhe, t gjitha kto u bn shkak q t niseshin rrugs s prparimit dhe t qytetrimit. N artikullin e botuar n numrin paraprak me titullin Medeniyyet (Qytetrimi), kemi trajtuar historin e qytetrimit t lasht. edhe n kt numr sht trajtuar gjendja dhe shkolla e qytetrimit n mesjet. Ndrkaq, diskutimi q ka t bj me faktin se n mnyr ishte paraqitur dhe kishte prparuar qytetrimi i tanishm n evrop, meq i thuhet qytetrim i ri, u pa e arsyeshme t shtjellohet n vazhdimin e numrit t ardhshm. Si kuptohet nga ky shkrim prmbledhs, qytetrimi i shekujve t mesjets sht formuar kryesisht nga qytetrimi islam. Shumica e veprave t qytetrimit t lasht, q nuk mundi ti zhdukte terrori i krishter n Lindje, u bartn te qytetrimi islam. Po edhe disa vepra q pjesrisht mbetn n gjendjen e tyre burimore n Konstantinopoj, nuk mund t pajtoheshin me fanatizmin e asaj kohe, prandaj u gjendn n nj gjendje t pandikuar dhe t pashuara. Dijetart q migruan nga Konstantinopoja n Evrop, nuk jan msues t qytetrimit. Ata vetm ia msuan rinis evropiane gjuhn e Sokratit dhe t Platonit. Ata, n mes Greqis q kishte vdekur7 dhe Evrops q sapo lindte, kishin krijuar njfar lidhjeje dhe marrdhnie t brisht. (vijon)

atyre q dshirojn t din m shum pr qytetrimin islam, u sugjeroj ti referohen veprs sime prmbledhse, q sht botuar me titullin (*Medeniyyet-i Islamiyye, Cep kutuphanesi, nr. 18, prandaj nuk e shoh t arsyeshme e t nevojshme q ktu t trajtoj kt shtje n hollsi. Edhe msimin pr shkaqet dhe mnyrn e rnies s qytetrimit islam, do ta trajtojm n nj rast tjetr.9

36

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 Qytetrim

Nj libr pr vakfet dhe bamirsit tan - i ln si vakf

Mr. Sadik Mehmeti
Dr. Hasan Kaleshi, Dokumentet m t vjetra t vakfeve n gjuhn arabe n Jugosllavi, prktheu Ismail Rexhepi, botoi Kryesia e BIK, Shtpia botuese Dituria Islame, Prishtin, 2012, f. 412. t madh n qarqet shkencore dhe akademike t orientalistiks n shum qendra shkencore, jo vetm brenda federats artificiale t quajtur Jugosllavi, por sidomos n ato evropiane. Dhe jo vetm n qendrat shkencore t orientalistiks, por edhe t historis, gjuhsis etj.. Pr kt arsye, n revistat m eminente t kohs, q trajtojn probleme historike, filologjike etj., dhe q merren me studimin e dokumenteve t vakfit n gjuht orientale, qen botuar disa recensione e vlersime. Kjo vepr e Dr. Kaleshit ka ngelur si nj pik referimi edhe sot e gjith ditn pr studiuesit q merren me kto shtje, dhe ka nj prdorim t gjer n shum vende t Evrops, n Turqi, n Botn Arabe etj.. meq sht kshtu, e shohim me vend q ta njohim opinionin shkencor e kulturor shqiptar me shtjet e shtruara dhe t trajtuara n kt vepr, e cila vjen n gjuhn shqipe 40 vjet pas botimit t saj n gjuhn e hartimit.Libri ndahet n tet kaptina. Hapet me Parathnien (f 11-14). Vijon Pasqyra e transkribimit t alfabetit t gjuhs arabe (f. 15) dhe Hyrja (15-17).N Kapitullin e par (27-45) autori jep nj studim shterues prkitazi me hyrjen dhe prhapjen e gjuhs arabe n rajone t caktuara t ish- Jugosllavis. Bn fjal pr ndikimin e kulturs dhe qytetrimit islam n kto an dhe mishrimin e njerzve tan me shkrimin dhe kulturn orientale n trsi. Pr her t par ktu flitet ve e ve pr disa lloje dokumentesh, si jan mbishkrimet, kopjimet/ prshkrimet, dokumentet e ndryshme, diplomat, certifikatat, dokumentet e kurorzimit etj., t cilat jan shkruar n gjuhn arabe dhe jo osmanisht, megjithse i prkasin periudhs s administrats osmane. N kt kaptin msojm se edhe t krishtert kurorzoheshin dhe shkurorzoheshin

nstitucioni i vakfit n asnj religjion dhe n asnj shoqri tjetr nuk ka luajtur rol m t rndsishm sesa n islam dhe n shoqrin islame. Pothuajse nuk ekziston asnj aspekt, qoft fetar, moral, ekonomik, politik apo social i jets s popujve dhe shteteve myslimane, tek t cilt vakfi t mos ket pasur ndikim t madh, sht ky konstatimi me t cilin albanologu, ballkanologu dhe orientalisti i shquar shqiptar - Dr. Hasan Kaleshi (7 mars 1922 - 19 korrik 1976) e nis studimin e tij monografik Dokumentet m t vjetra t vakfeve n gjuhn arabe n Jugosllavi, i cili lexuesve u ofrohet n gjuhn shqipe i prkthyer nga Ismail Rexhepi dhe botuar nga shtpia botuese Dituria Islame n Prishtin. Libri i Dr. Hasan Kaleshit Dokumentet m t vjetra t vakfit n gjuhn arabe n Jugosllavi, vjen n gjuhn shqipe si i vetmi studim shkencor i ktij lloji, jo vetm n Kosov, por n gjith hapsirat shqiptare, dhe paraqet nj kontribut t muar pr shkencn dhe kulturn shqiptare e m gjer. Roli i institucionit t vakfit dhe i themeluesve t vakfeve ndr shqiptart pr ndrtimin e nj vargu objektesh sakrale dhe profane, madje edhe n ndrtimin dhe themelimin e qyteteve tona, deri m sot, nuk ka qen objekt studimi i shkencs shqiptare. Prandaj botimi i librit t Dr. Hasan Kaleshit, prve t tjerash, merr vler dhe rndsi ku e ku m t madhe dhe paraqitet m se i nevojshm, sidomos, sepse gjith problematika e shqyrtuar, ka t bj me vakfet dhe vakflnsit n trojet shqiptare. N t vrtet, vepra e Dr. Hasan Kaleshit, e cila me pak ndryshime sht teza e doktoraturs s ktij studiuesi, mbrojtur n Beograd, dhe n kohn kur qe botuar (1972), kjo vepr kishte zgjuar nj interesim

Recension 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

37

para kadiut mysliman. Kjo ka rndsi pr studime sociologjike dhe shtjen e shtrirjes s ndikimit t qytetrimit islam. Pr t gjitha kto autori ka dhn edhe tekstin origjinal, n gjuhn arabe. Kapitulli i dyt (67-89) u kushtohet dokumenteve t vakfit ose vakfnameve dhe botimeve t tyre, si lloj i veant i dokumenteve q jan shkruar n gjuhn arabe gjat periudhs osmane. Ktu autori bn ndarjen n tri grupe: Mbishkrimet e vakfit, prshkrimet e vakfnameve, t cilat paraqesin rezymen e origjinalit t ndonj vakfnameje t humbur dhe vakfnamet ose vakfijet. Kto t fundit paraqesin burime t dors s par pr studimin e vakfeve, si n pikpamje historike, juridike, filologjike etj.. Po n kt kaptin bhet edhe prpunimi diplomatik i vakfnameve, i elementeve diplomatike t tyre, si jan: Ekspozicioni, dispozicioni, kushtzimi, legalizimi, sanksioni, datimi etj.. N kapitujt III. IV, V, VI, VII dhe VIII (f. 89-338) ndrkaq jan prfshir nnt vakfnamet m t vjetra n gjuhn arabe n Jugosllavi, nga viti 1435 e kndej, t cilat radhiten si vijon:1.Vakfnameja e Sunkur aush beut nga Manastiri, e cila mban datn 9-19 prill 1435. Autori pohon se ky sht dokumenti m i vjetr i ktij lloji, q sht zbuluar deri tani n ish-Jugosllavi. 2. Vakfnameja e Is-hak beut nga Shkupi, 9-18 shkurt 1445. 3. Vakfnameja e Sinanuddin elebiut nga Ohri, 1491. 4. Vakfnameja e Is-hak elebiut nga Manastiri, e dats 22-30 qershor 1506. 5.Vakfnameja e Is-hak elebiut nga Manastiri, 10-19 korrik 1508. 6.Vakfnameja e Is-hak elebiut nga Manastiri, e dats 18-27 qershor 1511, dhe 7.Vakfnameja e Is-hak elebiut nga Manastiri, e dats 24 shtator 3 tetor 1511. Nga kto katr vakfname t Is-hak elebiut nga Manastiri, dy t parat jan legalizuar n Manastir, kurse dy t fundit n Selanik. 8. Vakfnameja e Muslihuddin al- Madinit, ndrtuesit t Kurshumli hanit n Shkup, q mban datn 21 dhjetor 1549, 2 janar 1550, sht nj nga dokumentet q e entuziazmoi autorin pr shkrimin shum t bukur dhe stilin fantastik, dhe 9.Vakfnameja e pes her sadriazemit t perandoris Osmane, Koxha Sinan Pashs, 23 korrik 1556.Secilit nga kto dokumente i prin studimi i posam mbi themelimin e vakfit. Duke folur pr kto vakfname, autori Dr. H. Kaleshi, prve deshifrimit dhe prkthimit t tyre, ka arritur n mnyr shkencore, objektive dhe t argumentuar t ndrioj kta vakflns, ose pr m tepr t bj shum korrigjime prkitazi me personalitetin e tyre. Pr shembull, ktu kemi studimin m t hollsishm pr Vezirin e Madh, Koxha Sinan Pashn, pr t cilin Dr. Hasan Kaleshi ka dshmuar me fakte se ishte me origjin shqiptare nga fshati Topojan i Lums. Autori hedh drit edhe mbi nj varg personalitetesh t tjera me origjin shqiptare. Pastaj, n vija t prgjithshme, u bn vshtrim kritik vakfnameve, n pikpamje historike dhe filologjike.Autori ia del t sqaroj edhe shum shtje t tjera. Shkoqit emrtime (toponime) t ndryshme, krahason qndrimin e shkenctarve t tjer prkitazi me ndonj problem historik, na jep informata pr titujt e plot t veprave t ndryshme, t cilat i jan vn n dispozicion ndonj vakfi, na

afron t dhna shum t vlershme biografike dhe me rndsi historike lidhur me autort e atyre veprave dhe vet veprat. Njkohsisht bn edhe korrigjimin e ca autorve, t cilt e kan cekur kt problem, me qllim q ta sqarojn, por, pa ndonj studim serioz. Dr. Hasan Kaleshi arrin ta vr problemin prkats n binar shkencor. N baz t dokumenteve t botuara, n kt libr dalin n drit shum themelues t vakfeve, q kan nj rndsi t veant pr ndrtimin e nj vargu objektesh kulturore, higjienike, islame, sociale, historike, artistike etj..N baz t ktyre dokumenteve, Dr. Hasan Kaleshi ka ndriuar nj varg shtjesh t koklavitura. Ka hedhur posht tezn se Hanin e Vjetr t Shkupit, Kurshumli han, e kishte ndrtuar Justiniani ose Car Dushani, dhe ka argumentuar se at e ndrtoi Al-Madini, i cili ndrtoi edhe nj han e nj xhami n Trep dhe n Novi-Pazar. Gjithashtu ndrion problemin rreth xhamis s Sinan Pashs n Prizren dhe asaj n Kaanik.N fund (f. 375-383) vjen Prfundimi, pas t cilit vijon Rezymeja n gjuhn gjermane (383-400) dhe lista e burimeve dhe literaturs (401-410), prej nga shihet se autori i ka kushtuar koh t gjat ktij punimi. Ka br krkime shkencore n arkivat dhe bibliotekat e Ankaras, Stambollit, Bosnjs, Maqedonis dhe Kosovs. Njhersh ka prdorur literatur t pasur n gjuh t huaja dhe t vendit. Ky libr i Dr. Hasan Kaleshit q vjen si i vetmi n listn e studimeve shkencore t ktij lloji n gjuhn shqipe, sht nj kontribut i muar pr shkencn dhe kulturn shqiptare e m gjer. Vlera e tij nuk sht e kufizuar vetm n historin ton t kulturs, por sht me interes t posam edhe pr historin politike dhe legjislaturn. Libri i Dr. Hasan kaleshit Dokumentet m t vjetra t vakfeve n gjuhn arabe n Jugosllavi, n prkthimin n gjuhn shqipe, ka edhe disa risi, t cilat e gjejm me vend ti theksojm.N f.7-10, ka nj fjal t prkthyesit I. Rexhepi, ku jepen disa shpjegime prkitazi me punn e prkthimit, e deri te botimi, si p.sh. dilema e prkthyesit po edhe e botuesit se si ti vihej n shqip titulli i ksaj vepre, me sqarimin se edhe prkthyesi edhe botuesi, jan pajtuar q titulli n gjuhn shqipe i ksaj vepre t mbetet ashtu si sht n origjinal, pavarsisht se krijatura e a.q. Jugosllavi tashm nuk ekziston. Shpresojm dhe jemi t bindur se lexuesi i rndomt do t ket mirkuptimin dhe aty ku shkruan Jugosllavi, do ta lexoj ish-Jugosllavi, kurse lexuesi shkencor e ka t qart se far nnkuptonte Jugosllavia e asokohshme.Po ashtu theksohet fakti se ky libr vjen n shqip 40 vjet pas botimit n origjinal dhe n 90-vjetorin e lindjes s Dr. Hasan Kaleshit dhe n ballinn e pasme t ktij botimi, prkthyesi ka sjell disa konstatime t studiuesve t ndryshm pr dr. h. kaleshin, t thna n koh dhe rrethana t ndryshme, si nga Peter Bartl, Nathalie Clayer, Zekerija Cana, Kadri Halimi, Conrad Cleving etj., t cilat e begatojn gjithsesi kt botim.Dhe n fund fare, le t konstatojm se libri i Dr. Hasan Kaleshit Dokumentet m t vjetra t vakfeve n gjuhn arabe n Jugosllavi, prvese sht nj vepr q bn fjal pr vakfet q kan ln t part tan, mbetet edhe si vepr vakfi pr ata q do t vijn pas.

38

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 Ese

... dhe vjen nj koh

Hamdi Nuhiju

T gjith shpresojm nga prfitimi i lumturis s zemrs, ndrsa zemra hidhrohet duke na shikuar se `presim prej saj. kjo bot e uditshme, me t gjitha t mirat dhe t kqijat e saj, bhet edhe m e uditshme n syt e zemrs s prlotur.

Zoti m dha nj zemr; aty pr aty e mahnitur bhet. Dhe vjen nj koh, e lumtur, pastaj, e prlotur bhet...1 Zemra, nj krijes e ndjeshme e Zotit. Ajo gjendet pr tu transformuar, jeton pr t jetuar. Njeriu nuk mund t ec npr rrug, n jet, n mendime, n fjal, n vepra - pa zemrn. Zemra di t mahnitet aty pr aty, por n nj koh tjetr di t prlotet, t jet e lumtur. Vendi i vetm n bot ku kalojn t gjitha t kundrtat, sht zemra. Aty mbetet prgjithmon vetm Allahu xh.sh., ose, me zgjedhjen e njeriut, mbetet djalli i mallkuar. Por, nga mirsia dhe mshira e Allahut, askush nuk bn ta privoj vetveten. Zemra, mahnitet nga gjrat e ksaj bote, e shpesh harron Ahiretin. Ajo jepet pas gjrash t ksaj bote, sikur nj prostitut pas njeriut pasanik dhe lajkatar. Bota pr t sht e kufizuar, ndrsa mahnitja nga jeta sht pika kryesore e saj. N t njjtn zemr, n nj koh, vjen lumturia. Ajo di t gzohet pa mas, saq dhembjet e rrahjeve t prshpejtuara hetohen nga secili njeri. Sikur njeriu ta kishte emrin zemr, do t ishte nj emrtim i drejt dhe i vrtet pr t. A gjendet n t njjtn koh, n kohn e zemrs, edhe njeriu q vuan dhe prjeton momente gzimi? Apo ndoshta liria, vetdija, gzimi, lumturia gjenden vetm n zemr, por jo edhe n njeriun si barts i zemrs? Dikush tha: Si mund ta ndash zemrn nga njeriu... T tjert u hutuan nga pikpamja ime realiste mbi vetdijen e zemrs s pavetdijshme. Vjen nj koh, kur zemrn e prlot njeriu me veprat e tij. Nprmjet dshtimit n dashuri, ose duke u shkaktuar dhembje t dashurve, zemra e t dashuruarit, ose e t dashurve prlotet. Ajo prlotet edhe nga gjendja e vshtir e myslimanve, n pamundsi pr t br me t gjn m t vogl. Zemra sht nj krijes e habitshme. T gjith vrapojm pas sundimit t saj, po sundimi i saj dhe i t gjith neve, I takon vetm Allahut xh.sh.. Pr t pritur prej zemrs, asaj duhet ti japim shum. Nuk ka nevoj t xhelozoj mendja pr pozitn e zemrs. T gjitha kan detyra t caktuara n kt bot. Por, po t kalonin t gjitha ato transformime n mendjen e njeriut, sa kalojn t gjitha kto transformime n zemrn e tij, mendjen do ta mendnin dhe pr nj koh t shkurtr do ta bnin jofunksionale. E zemra rron ende sot e ksaj dite n trupin e secilit njeri. Nj koh t duket si dimr, si ky muaj i gjat; Nj koh lind nga sihariqi, vresht e bostan bhet... Zemra kaprcen n t gjitha koht. Ndonjher sht dimr, muaj i gjat, vuan nga malli pr tu takuar me ata q i do dhe e duan. Vuan nga malli pr t jetuar n zemrn e nj njeriu tjetr. Vuan nga malli pr tu soditur me duan e Pejgamberit a.s., Vuan nga malli pr tu takuar me Pejgamberin a.s.,n Xhennet. I duket e gjat jeta n kt bot, edhe pse jeta n thelb sht shum e shkurtr. Ndonjher rilind nga sihariqi i takimit me t dashurit, dhe mbulimi i vuajtjes me dashuri dhe prkdhelje deri n pakuptim. Bhet vresht e bostan. Ka nj er t mir, q ngjall dhe rilind secilin trup njerzor.

Kur`anin bje pranver t zemrs sime. Kshtu pat thn n nj dua i dashuri yn Muhammed Mustafaja alejhi selam. Pranvera sht simbol i rilindjes dhe daljes nga stina e gjat dhe e ftoht e dimrit. Po ashtu pranvera simbolizon edhe ardhjen e vers me t gjitha t mirat dhe t ligat e saj. Dhe vjen nj koh q s`thot nj fjal, s`shpjegon; Nj koh mbetet n padije, pa ditur gj, injorant bhet... Zemra bhet injorante, jo njeriu. Dhe, kur zemrn e kaplon injoranca, nuk ka smundje m t rnd. Njeriu duhet t vetdijesohet pr ta zgjuar nga gjumi mendjen dhe zemrn. Gjumi fillon nga zemra, deprton n mendje dhe trupi i njeriut bhet i pajet, edhe pse ecn me trupat e tjer n kt bot. Disa njerz, edhe pse jan t gjall, ata jan t vdekur, ngaq jan t pavlefshm. T tjert, edhe pse jan t vdekur, jetojn n mesin ton me veprat e tyre, me fjalt, me punt, me dijen e dobishme, pr t ciln do t kemi nevoj deri n frymn e fundit. Nj koh bhet div a perri dhe npr rrnoja rri; Nj koh, me Belkizen fluturon, mbret me xhind e njerz bhet... Ndonjher zemra e njeriut kaplohet nga asketizmi, hidhrohet nga luksi dhe prehjen e gjen npr rrnoja. Duke jetuar n rrnoja, ajo qetsohet, stabilizohet dhe vazhdon ekzistencn e saj n kt mnyr. E ndonjher tjetr bhet si Belkisja, mbretresha q doli para Pejgamberit Sulejman alejhi selam. Belkizja ishte nj mbretresh shum e bukur dhe e menur, por edhe e dhn shum pas pasuris. Nj koh shkon n faltore, bie me fytyr prtok atje; Nj koh, shkon n kish, ungjill kndon, murg bhet... Zemrs s njeriut nuk i dihet. Nj koh zemra sht e devotshme dhe shkon n xhami, tjetrn koh bhet hipokrite, shket nga rruga dhe shkon n kish, pr t knduar ungjill. Nj koh, si Isai vjen, t vdekurit n jet i sjell; Nj koh i hyn n shtpi krenimi, Faraon dhe Haman bhet... Nj koh bhet humane sikur Isai a.s.. Jeton n mendjen dhe shpirtin e secilit njeri, dhe jeton pr mendjen dhe shpirtin e secilit njeri. Mundohet q edhe at pak pasuri q i ka dhn Allahu xh.sh., ta dhuroj n rrugn e Tij e t mos lr asgj pr vetveten. Ankesat e secilit t varfr i paraqiten n mendje, n shpirt, dhe n gjum. Ajo nuk rri rehat, prderisa t gjej zgjidhje pr ato ankesa, me emrin e allahut. Her tjetr, e njjta zemr, bhet e ngusht, e ngurt, e egr, sikur zemra e Faraonit e Hamanit. O Allah drejtoji zemrat tona. Nj dua e prsritur shpesh nga ana e Pejgamberit Muhammed a.s.,. Nj koh bhet Xhebrail, shprndan n do kthin mshir... Dhe vjen nj koh shastiset, Junusi i varfr i shtangur bhet...
1) Junus Emre - Divani. Botues, Logos-A, Shkup 2011.

PJEsa FaMIlJaRE 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

39

Pasojat e mosrespektimit t prindrve

Burim Bibaj

rej t mirave t shumta q i jan dhn njeriut nga Zoti i Madhruar n kt bot, jan edhe fmijt. Ata jan ardhmria dhe shpresa e jets son. Respektimi i prindrve sht shkak i jets s gjat, suksesit, prehjes n vshtirsi, plotsimit t dshirave n lutje, qetsis dhe rehatis n jet. Allahu xh.sh. respektimin dhe dgjimin e prindrve e ka krahasuar me dgjimin dhe respektimin e Tij.Allahu xh.sh thot:Zoti yt ka dhn urdhr t prer q t mos adhuroni tjetr prve Tij, q t silleni n mnyr bamirse ndaj prindrve.(El Isra, 23) Pejgamberi a.s. sht pytur: Cila pun sht m e dashura tek Zoti i Madhrur? Tha: Namazi n kohn e vet. I than: E pastaj cila? Tha: Bamirsia ndaj prindrve1 Ndrsa mosrespektimi i tyre sht nj prej mkateve t mdha. Transmeton Ebu Bekrete Nufej r.a. se Pejgamberi a.s. ka thn:A dshironi tju tregoj pr mkatet m t mdha? kt e prsriti tri her. ne i tham: Po, o i Drguar i Allahut. Pejgamberi a.s. tha: Ti bhet shirk (shok) Allahut dhe mosrespektimi i prindrve.2 Pasojat e mosrespektimit t prindrve mund t ndahen n dy grupe: ato n kt bot dhe ato n botn tjetr. Pasojat e mosrespektimit t prindrve n kt bot Pasojat n kt bot mund t jen t shumta, por do t mundohemi ti radhisim vetm disa: 1. Hidhrimi i Krijuesit dhe mosrespektimi i urdhrave t Tij. Pr kt kemi ajetin kuranor, ku Zoti i Madhruar na urdhron ti respektojm

Zoti im! Mshiroji kta t dy, sikur m edukuan mua kur isha i vogl. (El Isra, 23-24) prindrit. Allahu thot: Zoti yt ka dhn urdhr t prer q t mos adhuroni tjetr prve Tij, q t silleni n mnyr bamirse ndaj prindrve. Nse njrin prej tyre, ose q t dy, i ka kapur pleqria nn prkujdesjen tnde, ather mos u thuaj as of - oh, as mos u bj i vrazhd ndaj tyre, po atyre thuaju fjal t mira (t buta, respektuese). Dhe, n shenj mshire, shtrije pran tyre krahun pruls e respektues dhe thuaj: Zoti im! Mshiroji kta t dy, sikur m edukuan mua kur isha i vogl.(El Isra, 23-24) 2. T nxihet fytyra dhe t hiqet ndriimi i saj. Profeti a.s. thot: Ruaje miqsin me baban tnd dhe mos e prish at , sepse ta heq Zoti ndriimin e fytyrs. 3. Nse nuk i respekton prindrit, do t jetosh gjith jetn i prbuzur dhe i nnmuar. Profeti a.s. thot: I prbuzur sht, i prbuzur sht, i prbuzur sht.Kush sht ky, o i Drguar i Allahut? - e pyetn shokt. Ai q i ka prindrit dhe nuk bhen shkak q ai t hyj n Xhenet duke i respektuar.3 4. Ndshkimi do ti prshpejtohet n kt bot, para bots tjetr. Profeti a.s. thot: Nuk ka gjynah q prshpejton ndshkimin n kt bot para Bots tjetr, sikur sht ndrprerja e marrdhnieve me farefisin dhe mosrespektimi i prindrve. Zoti i ndshkon kta njerz n kt bot para Bots tjetr.4 5. T shtohen fatkeqsit dhe vuajtjet. Pejgamberi a.s. n n hadith na tregon pr nj

40

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 ahlak

njeri q quhej Xhurejxh, nga ifutt e hershm, q ishte nga njerzit e mir dhe E adhuronte Zotin e Madhrueshm shum. Nj dit, teksa falej, e thrret nna, por ai nuk i prgjigjet dhe vazhdoi t falej. Kjo ndodhi edhe dy ditt e tjera n vazhdim. Ditn e tret, kur e ma pa q ai nuk i prgjigjej, tha: O Zot, mos ia merr shpirtin derisa ta sprovosh me nj grua t keqe. Pa kaluar shum koh, Xhurejxhin e akuzoi pr amoralitet nj grua e prdal. M pastaj, Zoti i Madhrueshm e shptoi at nga kjo akuz me nj mrekulli, por ajo q na intereson, sht se Zoti ia pranoi nns lutjen e saj, edhe pse i biri ishte duke u falur. Vetm pse nuk iu prgjigj teksa falej, i ndodhi gjith ajo fatkeqsi. Kurse sot kemi t rinj e t reja q fyejn qllimisht nnn ose baban, q ti shohin shokt e shoqet dhe q t tregojn se ata nuk varen nga askush tani. Nj rol t madh n mosrespektimin e prindrve sot luan edhe televizori, filmat e t cilit tregojn se pavarsia e nj t riu sht kur nuk u bindet dhe nuk i respekton prindrit. 6. Nse do t lutej prindi kundr teje, do ti pranohej lutja. Profeti a.s. thot:Tre lloje njerzish nuk mund t mos u pranohet lutja dhe lutja e prindit pr fmijn e tij.5 Pasojat e mosrespektimit t prindrve q do ti vuash n Botn tjeter Punt dhe veprimet e ksaj bote, myslimani i ndrlidh edhe me Botn tjetr. do gj q vepron ai, ato vepra do ti shprblehen pa dyshim nse kan qen t mira, por edhe do t ndshkohet pr to, nse jan t liga. Prandaj si pasoj e mosrespektimit t prindrve, ai n Botn tjetr do t dnohet: 1. Nuk do t shoh drejt teje Zoti i Madhruar, Ditn e Kiametit . Profeti a.s. thot:Tre lloj njerzish nuk do ti shoh Zoti Ditn e Kiametit, nuk do ti pastroj nga gjynahet dhe pr ta do t ket ndshkim t dhimbshm. At q nuk i ka respektuar prindrit, nj grua q sillej si burr dhe brinari (ai q nuk e ka gruan besnike, dhe nuk e ndalon nga ato q bn ajo). 2.Nuk t pranohen punt e mira q ke vepruar. Shkoi nj njeri te Pejgamberi a.s. .dhe e pyeti: O i drguari i Zotit, nse fal namazin, jap zekatin dhe agjroj ramazanin, a do t mi pranoj Zoti kto? Ti pranon - i tha Profeti a.s. dhe ti do t jesh me profett, shehidt dhe njerzit e mir, prve nse nuk i ke respektuar prindrit dhe ke prer lidhjet me t afrmit.6 3. Do t vonohet hyrja jote n Xhenet, derisa t hyjn t gjith. Profeti a.s.thot: Nuk do t hyj n Xhenet asnj mosrespektues i prindrve, derisa t gjykohen t gjitha krijesat.

Cilsit e mosrespektimit t prindrve Dijetart islam kan numruar dhjetra cilsi, t cilat konsiderohen mosrespektim i prindrve dhe njeriun e zhytin n gjynahe. Prej tyre do ti prmend disa: -Nse e bn punn q ti shtjer t qajn prindrit e tij. -Nse i qorton dhe sillet vrazhd me ta. Ka thn Allahu xh.sh. n Kuranin famlart: ..dhe mos i qorto (mos u sill vrazhd me ata), po thuaju fjal t buta dhe t mira.(El Isra, 23).

ahlak 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

41

transmeton omeri r.a. kur e kan pyetur: Si sht sjell djali yt me ty? Thot Omeri r.a.: Natn, kur ecnim, ecte prpara, ruante baban e vet, ndonjher ecte edhe mbrapa, djathtas, majtas. Djali im nuk ka hipur kurr n katin e dyt, nuk pranonte kurrsesi t ishte mbi kokn time. - sht e ndaluar tu bsh kritik pr ushqimin. Pejgamberi a.s. ka qen ai q, kur i plqente ushqimi, hante e, nse nuk i plqente, thoshte: Allahu ju dhasht bereqet e nuk hante, por sthoshte se ushqimi nuk bnte. Dinte t respektonte ushqimin, dinte t respektonte kt bereqet. E nse ia thua kt nns, kjo sht shenj mosrespekti ndaj saj. - T mos e urdhrosh nnn e ti thuash: Oj nn, dil bje at. Fmijt nuk bn ti thon nns bje kt e bje at (pun), vetm nse ajo e bn vullnatarisht. - Prej cilsive t mosrespektimit t prindrve sht edhe kjo: Dikujt, kur t gradohet me ndonj post, bhet deputet, ministr etj., i vjen turp t thot se ky sht babai im, se kjo sht nna ime. -Ti ofendosh dhe ti mallkosh prindrit. Ky sht prej mkateve t mdha. - T osh dor ndaj tyre, t ngresh zrin ndaj tyre dhe ti vendossh n azil (shtpi pleqsh) e t mos interesohesh pr ta. N fund, E lusim Zotin xh.sh. t na bj prej atyre q i respektojn prindrit, t na bj prej atyre q kujdesemi pr ta deri n astin e fundit, e t mos na bj prej atyre q ti harrojm t mirat e tyre, dhe t na bj q me respektimin e tyre, ta fitojm Xhenetin.

- Nse nna ose babai i thot t birit: O djal, bje kt, e ai ia kthen: Oh, moj nn, na lodhe edhe ti kshtu e ashtu. - Vetm po tu mrrolesh atyre, ta prishsh ehren tnde para tyre. - Kur t flasin babai dhe nna, duhet ti shikosh e t mos u kthesh kurrizin. Transmeton Urvete bin Zubejr: Ai fmij q e trheq baban pr kmishe, ose e trheq tm pr fustani dhe i thot - ec kndej e ec andej, sht fmij q nuk i respekton prindrit e tij.

(1) Imam Neveviu Rijdus-Salihin Prishtine, f.144, hadithin e transmetojn Buhariu dhe Muslimi, hadithi 317.(2) Ibid, hadithi, 342.(3) Imam Neveviu Rijdus-Salihin Prishtine, f.139, hadithin e transmeton Muslimi, hadithi 322.(6) Ibid, f.141

42

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 aktivitete

Festa e Fitr - Bajramit

i tradicionalisht, pas prfundimit t muajit t Ramazanit, m 19 gusht 2012, n t gjitha xhamit e kosovs, si n tr Botn ku jetojn myslimant, edhe te ne u kremtuan festa e fitr- Bajram. Manifestimi qendror kushtuar pr Kosov u mbajt n Xhamin Sulltan Mehmet Fatih t Prishtins. Manifestimi nisi me faljen e namazit t sabahut, t cilit i priu Sallah ef. Feta,. Ligjratn (dersin) tematike kushtuar fests s Fitr Bajramit, e mbajtn Kryeimami i Kosovs, Sabri ef. Bajgora, i cili ndr t tjerat tha: Jemi tubuar sot t festojm festn e Fitr -Bajramit, e cila na vjen pas agjrimit t muajit t madhruar t ramazanit, gjat t cilit besimtart, prmes agjrimit kryen nj nga urdhrat e Zotit. Gjat muajit t Ramazanit ne treguam prkushtimin ton ndaj Krijuesit t Gjithsis, treguam mirkuptim e solidaritet m t madh mes vet, treguam humanizm e solidaritet me nevojtart, bm m shum adhurim, bm m shum namaz e ibadet. Muaji i Ramazanit prfundoj, sot me arsye festojm, mirpo atmosfera e ramazanit do na mungoj. Do na mungoj sofra e iftarit, do na mungoj sofra e syfyrit, do na mungojn vizitat

aktivitete 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

43

u kremtua solemnisht n tr Kosovn

e ndrsjella, do na mungoj namazi i teravis e ai i nats, thjesht do na mungoj rendi e rregulli q ofron muaji i ramazanit- tha kryeimami Bajgora, i cili n ligjratn e tij foli edhe pr kujdesin q duhet pasur shoqria pr jetimit e nevojtart, pr kujdesin q duhet pasur familja n edukimin e fmijve e rinis. Namazit t Fitr- Bajramit i priu sekretari i Kryesis s BIK, Resul ef. Rexhepi, ndrsa Hytben e Bajramit e mbajti Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, i cili iu drejtua opinionit t gjer me mesazhin pr kt fest. Shoqria jon si asnjher deri m tash ka nevoj pr vlera t mirfillta shpirtrore, prandaj un, duke shfrytzuar kt rast, n kt dit t shenjt dhe nga ky vend i shenjt, i ftoj t gjith besimtart tan, t gjith njerzit e vullnetit t mir, q t bashkveprojm drejt ndrtimit t nj shoqrie t shndosh, t pastr, e t ndershme dhe t mos lejojm q n mesin ton t deprtoj virusi degjenerues e devalvues. Ky vend dhe ky popull, me t drejt presin dit m t mira, pun e ndershmri., tha ndr t tjerat Myftiu Trnava. Festa e Fitr- Bajramit solemnisht u kremtua n t gjitha xhamit e Kosovs.

44

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 aktivitete

aktivitete 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

45

Pritje urimi nga Myftiu i Kosovs Sikur sht br tradit tashm, Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, me rastin e fests s Fitr-Bajramit, nga ora 9-12, n selin e Kryesis s BIK-s organizoi pritje urimi. Pr ta uruar Myftiun Trnava pr festn e Bajramit, selin e BIK-s e vizituan prfaqsues t Pushtetit e t Qeveris, t Prfaqsive diplomatike n Kosov, t kfor it , dhe t partive t ndryshme e t institucioneve shkencore, fetare e kulturore publike dhe individ nga qendrat e Kosovs dhe nga Jasht. Nga institucionet: Presidentja e Kosovs - Atifete Jahjaga, Kryetari i Kuvendit t Kosovs-Dr. Jakup Krasniqi, zv/kryeministri i Kosovs Behgjet Pacolli, i shoqruar nga ministri i shndetsisFerid Agani; nga Ipeshkvia e Kosovs - Don Lush Gjergji e Don Shan Zefi; Nga zyrat diplomatike: Nj delegacion nga Ambasada i Britanis s madhe n Prishtin. Nga partit politike: Kryetari i LDK-s, Isa Mustafa me bashkpuntor, nj delegacion nga Lvizja Vetvendosja, i prir nga Shpend Ahmeti, Nj delegacion i AAK-s, i prir nga Ahmet Isufi; kryetari i LDD-s, akad. Nexhat Daci, nj delegacion i PSD, i prir nga Kaqusha Jashari, Nj delegacion nga Partia Demokratike e Ashkalinjve t Kosovs, nj delegacion nga Aleanca Kosovare e Biznesit si dhe shum personalitete t tjera t jets politike, kulturore e fetare t Kosovs. Program festiv pr fmijt e kryeqytetit Me rastin e fests s Fitr Bajramit, organizuar nga Kryesia e BIK -s, ditn e par t fests nga ora 18 -23, n sheshin kryesor t Prishtins u organizua programi Fmijt Festojn Bajramin Baj-Fest n t cilin iu mundsua fmijve t kryeqendrs son argtim, lojra e akrobacione t ndryshme. Po pr fmijt organizatori ndau edhe dhurata, lodra t ndryshme, pije e mblsira si dhe broshura e CD me tematik pr fmij .Programin Fmijt Festojn Bajramin Baj-Fest e vizitoi edhe vet Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava i cili prshndeti e uroi fmijt q t festojn t gzuar e t lumtur. Gjat vizits q u bri fmijve n sheshin kryesor t Prishtins, Myftiu Trnava bashkbisedoi me disa fmij.

46

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 aktivitete

MYFTIU TRNAVA IFTARIN E PAR N TIRAN komuniteti mysliman i shqipris (kmsh) n ditn e par t ramazanit ka shtruar iftar, ku morn pjes kryeparlamentarja Jozefina Topalli, Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, ministri i Kulturs, Aldo Bumi, ambasadori amerikan Aleksandr Arvizu, drejtues t tjer t lart shtetit, krert e komuniteteve fetare, drejtues t bashksive islame t rajonit, diplomat e ambasador t akredituar n Tiran, prfaqsues t spektrit politik dhe figura t jets fetare e intelektuale t vendit ton. Kryetari i KMSH , Haxhi Selim Mua pasi ka uruar t pranishmit pr kt muaj t bekuar sht shprehur se kjo sht filozofia e iftarit, t ham, t falim dhe ta mshirojm njri-tjetrin, duke e prjetuar si duhet kt mirsi t madhe t Zotit t Lart. , u shpreh z. Mua n mesazhin prshndets n iftarin tradicional t dits s par t Ramazanit. Ramazani sht muaji i sakrifics. Kto jan dit t faljes, t lutjes dhe solidaritetit, koh kur ne mendojm pr ata q nuk kan. N kt vit jubilar pr shqiptart, n prpjekjet e tyre pr liri e mvetsi n thelb qndron sakrifica njerzore. Harmonia fetare sht pasuria jon m e madhe dhe aseti q na dallon nga popujt e tjer t bots, tha Kryetarja e Kuvendit znj. Jozefina topalli. Prshndetje bri edhe Kryetari i BIK, Mr. Naim Trnava. M lejoni u shpreh z. Trnava, - tju sjell prshndetjet e Kosovs pr kt muaj t madh e t rndsishm pr myslimant e mbar bots. Zoti na e lehtsoft agjrimin dhe na pranoft t gjitha punt e mira n kt muaj t Kuranit. Shpresojm q kudo t mbretroj

paqja, hareja dhe solidariteti. Ndrsa sekretari i BIF t Maqedonis, Afrim Tahiri, tha: Duke ju uruar t gjithve pr kt mirsi t madhe, shpresoj dhe i lutem Zotit q ta prjetojm dhe ta kalojm sa m gzueshm kt muaj vlerash e dobish t shumta. Kam porosi t veant nga kreu i myslimanve t Maqedonis tju prcjell urimet m t przemrta me rastin e 100 vjetorit t pavarsis s kombit tonKomuniteti Mysliman e ka kthyer n tradit shtrimin e iftarit t par t Ramazanit. Nprmjet ksaj ceremonie, institucioni bashkon krert e shtetit dhe figura t rndsishme t jets publike, t cilt vijn pr t nderuar e respektuar sakrificn e myslimanve n kt muaj t rndsishm t kalendarit islam. (r.shkodra)

MYFTIU TRNAVA IFTAR ME AMBASADORIN E MBRETRIS S ARABIS SAUDITE Myftiu i Kosovs, mr. Naim Trnava m 25 korrik 2012 n Tiran, mori pjes n iftarin e shtruar nga ambasadori i Mbretris s Arabis Saudite n Tiran, Abdullah Abdulaziz ElAbdulkerim, i cili sht ambasador jorezident edhe pr Kosov.N iftar qe edhe kryetari i komunitetit mysliman shqiptar, h. selim Mua, pastaj prfaqsues t institucioneve t Shqipris, prfaqsues t korit diplomatik t akredituar n Tiran, si dhe t ftuar nga spektri politik e t ftuar t tjer.

aktivitete 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

47

KRYEPARLAMENTARI DR. JAKUP KRASNIQI VIZITOI MYFTIUN MR. NAIM TRNAVA kryetari i kuvendit t kosovs, dr. jakup Krasniqi, n vigjilje t muajit t Ramazanit, vizitoi Kryesin e BIK, ku u prit nga Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava me bashkpuntor. Kryeparlamentari, dr. Jakup Krasniqi i uroj Myftiut Trnava dhe prmes tij edhe t gjith besimtarve fillimin e muajit t Ramazanit. Ramazani sht muaj i paqes, qetsis e harmonis n mesin ton, sht muaj i solidaritetit, mshirs e fisnikris tha ndr t tjerat - kryeparlamentari Krasniqi.Myftiu Trnava falnderoi Kryeparlamentarin Krasniqi pr vizitn dhe urimin me rastin e fillimit t muajit t Ramazanit. Myftiu moi punn q ka br Kuvendi i Kosovs n ngritjen e shtetsis s vendit. Myftiu n takim m Kryeparlamentarin Krasniqi krkoi nga ai q sa m par Kuvendi i Kosovs t miratoi edhe ligjin pr bashksit fetare, me ka do t zgjidhet e rregullohet pozita juridike e bashksive fetare n Kosov. KRYEMINISTRI BERISHA, SHTROI IFTAR PR UDHHEQSIT MYSLIMAN T SHQIPTARVE Iftari i shtruar nga kryeministri Berisha mblodhi s bashku udhheqsit e Bashksive islame t shqipris, kosovs, maqedonis, malit t Zi, Lugina e Preshevs, pastaj prfaqsuesit e feve e komuniteteve tjera si dhe myftinj, imam, intelektual islam, prfaqsues t trupit diplomatik n Tiran, etj.Nga Kosova n iftarin e shtruar nga kryeministri, Sali Berisha qe vet Myftiu Naim Trnava i shoqruar nga kryeimami, Sabri ef. Bajgora. Berisha vlerson sakrificn e myslimanve N fjaln e tij, kryeministri Berisha shprehu vlersimin e tij pr t gjith ata besimtar t cilt n prkushtimin e tyre ndaj Zotit, agjruan muajin e Ramazanit, n kushte t nj vere ndr m t nxehtat. Pranuan sakrificn dhe privimin edhe nga pika e ujit, pr t dshmuar

prkushtimin e tyre ndaj Zotit, pr t dshmuar virtytin e sakrifics mbi t ciln ndrtohen t gjitha mirsit dhe arritjet e njeriut. Ndaj dhe un dua t shpreh nderimin tim m t madh pr ju dhe prulem me nderim t thell, ndaj t gjith atyre, t cilt e shndrruan kt muaj n muajin e sakrifics fisnike, n muajin e prkushtimit t madh ndaj Zotit dhe vlerave hyjnore q frymzojn njeriun, theksoi ai. Kryeministri Berisha shtoi se shqiptart kan nj trashgimi t shklqyer, e cila dora-dors vjen duke u br gjithnj e m njohur dhe duke u shpalosur gjithnj e m shum n Europ dhe n bot. Kt vit, q kemi edhe vitin e 100 vjetorit t pavarsis s vendit sht nj rast pr t shprehur nj mirnjohje t thell ndaj udhheqsve t kombit t t gjitha besimeve, t cilt dhan nj kontribut historik n pavarsin e shqipris, n pavarsin e shqiptarve, n lirin e shqiptarve, tha kreu i ekzekutivit shqiptar, z. Sali Berisha. (R.Shkodra) MYFTIU TRNAVA PRITI ZV/KRYEMINISTRIN E TURQIS, BEKIR BOZDAG Myftiu i Kosovs, mr. Naim Trnava m 10 gusht priti zv/ kryeministrin e Turqis, Bekir Bozdag, me t cilin bisedoi pr bashkrendim t punve prkitazi me ruajtjen, trajtimin dhe restaurimin e objekteve fetare islame q kan vlern e monumenteve e q i prkasin Periudhs Osmane.Myftiu Trnava e falnderoi edhe ksaj radhe zvends kryeministrin turk pr ndihmn, mbshtetjen dhe prkrahjen e shtetit dhe popullit turk n t gjitha proceset q ka kaluar Kosova. Myfti Trnava, po ashtu e falnderoi qeverin turke e cila prmes TIKA-s ka realizuar nj sr projektesh n restaurimin e objekteve monumentale t trashgimis islame.

48

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 aktivitete

e Xhamis s Madhe, pastaj hartimin e Monografis pr xhamit e Kosovs, si dhe at pr mbishkrimet orientale, etj. Myftiu Trnava theksoi se realizimi i ktyre projekteve ka rndsi t veant, ngase po bhen pr t parn her n Kosov, dhe kjo tregon m s miri kujdesin pr ruajtjen dhe trajtimin e trashgimis kulturore islame.N fund t takimit dy bashkbiseduesit shkmbyen nga nj dhurat. Myftiu Trnava mysafirit turk i dha nj piktur me motive t Kulls shqiptare si shenj e rezistencs s popullit ton ndr vite.

Ndrsa zv/kryeministri turk, Bekir Bozdag, pasi e falnderoi Myftiun pr pritjen tha: Kosova ka shnuar hapa t mdhenj n t gjitha fushat e shtetndrtimit, ne e shohim me admirim prparimin q keni br n do fush. Pr kt, m s miri flet, procesi i prfundimit t mbikqyrjes s pavarsis, ka paraqet nj moment t veant pr Kosovn. Turqia edhe n t ardhmen pa asnj rezerv do e prkrah Kosovn n t gjitha fushat, dhe n do institucion e mekanizm ndrkombtar.Ndrsa, prkitazi me projektet e TIKA-s pr restaurimin e monumenteve t trashgimis islame, zvends kryeministri turk tha se Turqia n bashkpunim me institucionet e Kosovs do t ndihmoj n trajtimin adekuat t objekteve kulturore. Objektet e tilla jan urlidhse n mes dy popujve q i bashkon e kaluara. Myftiu Trnava e njohu mysafirin turk edhe me projektet tjera t BIK, si ndrtimin

MYFTIU I KOSOVS MR. NAIM TRNAVA, VIZITOI KAMENICN Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, m 10 korrik vizitoi Kamenicn, ku u prit nga Kryetari i komuns s Kamenics z. Shaip Surdulli, i shoqruar nga bashkpuntort. N takim me kryetarin Surdulli, Myftiu Trnava e falnderoi at pr punn q ka br dhe t arriturat n komunn e Kamenics. Myftiu e falnderoi, po ashtu, edhe pr bashkpunimin e mir q ka komuna me kshillin dhe me Bik. n emr t kryesis s BIK, Myftiu falnderoi Kryetarin Surdulli, pr ndarjen e truallit pr ndrtimin e selis s KBI t Kamenics.Bashkpunimi juaj me Kshillin e BI-s dhe me institucionet e tjera sht pr tu prshndetur; me kt ju tregoni edhe praktikisht se jeni n shrbim t qytetarve q ju kan zgjedhur. Ndarja e lokacionit pr ndrtimin e selis s Kshillit sht nj hap i madh, ngase vetm Kshilli i Kamenics ka mbetur pa seli, prandaj shpresojm q edhe ktu do t kryhet s shpejti. tha, ndr t tjera, Myftiu Trnava. Kryetari i Kamenics, z. Shaip Surdulli, ka thn se ne jemi munduar q, s bashku me drejtor t drejtorive komunale si dhe me kshilltart e Kuvendit, ti prkrahim krkesat e BI-s. Kt vit komuna e Kamenics ka ndihmuar me nj

aktivitete 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

49

shum simbolike dy xhamit n fshatin Koretin, kurse vitin e kaluar kemi ndihmuar xhamit n fshatrat Dajkoc e Desivojc, n ndrtimin e murit mbrojts pr xhamin n Berivojc dhe objektit t mejtepit n Hodonoc. Si problem ky n komunn e Kamenics sht mungesa e nj objekti shkollor n fshatin Rogaic, ku objektin e tanishm shkollor e shfrytzojn nxnsit e shkolls fillore dhe dy shkollave t mesme, kurse msimi zhvillohet n tri ndrrime dhe me orar t shkurtuar -ka thn Surdulli. Ai krkoi nga Myftiu Trnava, q ti dal n ndihm pr t gjetur ndonj donator t mundshm, pasi Ministria nuk ka dhn ndonj premtim pr realizimin e ktij objekti shkollor. Myftiu Naim Trnava premtoi se do t angazhohet pr t gjetur donator, pr se shprehu optimizmin e tij, prandaj krkoi q komuna t prgatis planin dhe dokumentacionin prkats pr kt objekt shkollor. ai tha se Bik nuk ndrton vetm xhami n kosov, por ka ndihmuar edhe n ndrtimin e mbi 40 shkollave si dhe t erdheve n tr territorin e Kosovs, pastaj n renovime t objekteve shndetsore, sigurimin e bursave pr student n fusha t ndryshme etj..

ministrit t kulturs, memli krasniqi, si dhe shum t ftuarve t tjer nga institucionet e Turqis e t Kosovs, t premten m 10 gusht n Prishtin, Agjencia Turke pr Bashkpunim dhe Koordinim (TIKA) ka prezantuar projektet pr restaurimin e disa monumenteve t trashgimis kulturore n kosov, n qytete t ndryshme. Me kt donacion nga TIKA do t restaurohet oborri i Xhamis s Madhe n Prishtin, oborri i Xhamis s Sinan Pashs n Prizren, do t bhet restaurimi i Xhamis s Jashar Pashs n Prishtin, restaurimi i hamamit t vushtrris (Gazi Ali Beu), si dhe restaurimi i Xhamis s Janjevs, (Murat Beu).

TIKA DO T RESTAUROJ EDHE PES MONUMENTE T TRASHGIMIS KULTURORE ISLAME N pranin e zvends kryeministrit turk Bekir Bozdag, Myftiut t Kosovs, Mr. Naim Trnava,

MYFTIU TRNAVA N KAANIK Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, vizitoi Kuvendin komunal t Kaanikut, ku u prit nga Kryetari i Komuns, z. Besim Ilazi. Myftiu shoqrohej edhe nga Dr. Fahrush Rexhepi dhe vedat sahiti, ndrsa ishte i pranishm edhe kryetari i kshillit t Bashksis islame (kBi) t Kaanikut, Florim Neziraj. MyftiuTrnava ka uruar kryetarin Ilazi pr postin e kreut t komuns dhe i ka uruar pun t mbar e suksese n pun. Duke folur pr misionin e BIK-s, ai i ka thn kryetarit se BIK zhvillon aktivitetin bazuar n Kushtetutn e saj dhe sht institucion q n komunat e Kosovs ka kshillat e bashksis islame, prmes nj rrjeti t organizuar mir. Myftiu Trnava ka shprehur edhe shqetsimin e tij lidhur me telashet e shkaktuara n KBI-n e Kaanikut me rastin e zgjedhjeve t reja pr kryetar n kt institucion fetar. N xhami duhet t kthehet rendi dhe ligji - u shpreh myftiu Trnava, kurse kryetari i Komuns, z. Besim Ilazi, ka thn se komuna nuk synon t ndrhyj n autonomin e BIK-s, po sht e interesuar q problemet e shkaktuara t zgjidhen n mnyrn m t mir t mundshme. Problemet n xhami duhet t zgjidhen edhe pr shkak se rrezikojn sigurin e prgjithshme t qytetarve i ka thn z. Ilazi, kreut t BIK-s, z. trnava. (r.shkodra)

50

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 aktivitete

islame, t angazhohemi pr avancimin e do gjeje q sht e mir, t punojm pr fen ton, t punojm pr kombin ton, t punojm pr Kosovn ton, ku i madhi Zot na ka krijuar dhe neve na ka obliguar q ne t punojm ktu. E kemi pr obligim q ta forcojm identitetin fetar te kombi yn dhe e kemi obligim q t punojm e ta forcojm shtetin ton pr krijimin e t cilit u flijuan shum bashkkombs tan. PRFUNDOI KURSI I GJUHS ARABE ORGANIZUAR NGA DEPARTAMENTI I T RINJVE N kuadr t aktiviteteve t tij, Departamenti i t Rinjve i BIK-s organizoi dhe kreu me sukses kursin e gjuhs arabe (nivelin e par). Ky aktivitet, i cili ndrkoh u shoqrua me ligjrata t shkurtra fetare, zgjati dy muaj, nga 8 maj - 9 korrik 2012.Nga ky kurs u certifikuan 10 veta, shumica e t cilve student. Pjesmarrsit kanqen: Nebi Berisha-polic, Diamant Selajstudent, Besmir Uvejsi-student, Enis Qafleshistudent, Selatin Beqiri-student, Ibadete Kutleshistudente, Luljeta Cakaj-studente, Naime Ismajlistudente, Sevdie Mustafa-studente dhe Sebaeta Gjulderen-studente. Kursi u zhvillua tri her n jav dhe u mbajt n salln e Departamentit. Msimin dhe ligjratat i mbajti prof. Vahid Haxhiu-profesor i gjuhs arabe n medresen e mesme Alaud-din t Prishtins.(F.S)

KSHILLI I BASHKSIS ISLAME T PRISHTINS SHTROI IFTAR KU MORRN PJES 150 VETA N iftarin e shtruar mbrm, 6 gusht, nga kshilli i Bashksis islame t Prishtins, qe i pranishm edhe Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava me bashkpuntor, kryeministri i vendit z. Hashim Thai, q shoqrohej nga ministrat Mahir Jakxhilar e Ferid Agani, pastaj drejtori i Policis s Kosovs, Shpend Maxhuni, komandanti i FSK, Gjeneral Kadri Kastrati, deputet t Kuvendit t Kosovs, prfaqsueset t spektrit politik si dhe shum personalitete nga jeta akademike, kulturore, imam t Prishtins e rrethins, artist, gazetar e shum t ftuar t tjer. kryetari i kshillit t Bashksis islame t Prishtins, Bahri Sejdiu, pasi i prshndeti t pranishmit tha se ky iftar sht iftar i bashkimit, respektit e unitetit ton. Ndrsa, Myftiu Trnava n fjaln e tij prshndetse nj pjes t saj ia kushtoj vlers q ka muaji i madhrishm i Ramazanit, pr ka tha: Muaji i Ramazanit sht muaj i Kuranit, muaj n t cilin i madhi Zot e zbriti kryemrekullin hyjnore-Kuranin Famlart. N kt muaj si dihet kan ndodhur ngjarje t mdha me rndsi t veanta, si sht Beteja e Bedrit -ku besimtart triumfuan ndaj jobesimtarve, pastaj sht Nata e Kadrit n t ciln Zoti e zbriti Kuranin. N kt muaj ka ndodhur lirimi i Meks etj, t gjitha kto e kthyen pr s mbari historin e ndritshme islame q ndikoi n tr botn. M tutje Myftiu u ndal edhe te angazhimet q duhet ti ket shoqria jon n raport me fen e vendin pr se u shpreh: edhe ne n kosov, duhet dhe ju ftoj q t angazhohemi edhe m shum q t ruajm vlerat tona tradicionale

EDHE KT VER U ORGANIZUA KURSI INTENSIV N vazhdn e aktiviteteve t veta edukativofetare, Xhamia qendrore e Shtimes, edhe kt ver organizoi kursin veror, q i zhvilloi punimet nga 2 korrik -18 korrik.Msimet i vijuan 185 nxns. Ky kurs u organizua n tri nivele: niveli i par - pr fillestar, niveli i dyt - pr

aktivitete 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

51

ata q e kan kryer t parin dhe i treti kursi m i avancuar. N kt kurs intensiv, pr dy jav rresht nga tri or msimi (30 min) n dit, nxnsit morn njohuri nga lndt: Akaid, Fikh, dhe Edukat Islame. Kt kurs e vizitoi edhe zyrtari i lart i Kryesis s BIK-s z.Ahmet ef. Sadriu dhe zyrtari Sali Jashari, t cilt vijuesve t ktij kursi u dhuruan nga nj numr t revists Dituri Islame. N mbarim t kursit nxnsit iu shtruan testit mbi njohurit e arritura, n t cilin arritn sukses shum t mir. N fund t kursit u organizua nj piknik-shti n Parkun e Liris n Ferizaj. Falnderime pr financimin e kursit iu shprehn donatorve, duke e lutur Krijuesin e Gjithmshirshm q ti shprblej me Xhenetin Firdeus.Ligjrues n kt kurs ishin:Isa Trshani, imam i xhamis: fikh (niveli ii dhe iii), emin Ademaj, imam n Zborc: Akide (niveli II dhe III),Mustaf Jakupi, student i shkalls s tret: Edukat Islame (niveli II dhe III), Zenel Hajdini: student n jordani: edukat islame (niveli i), Behxhet Bajrushi, student n FSI: Akide (niveli I) dhe Vezir Ademaj, student n FSI: Fikh (niveli I). (i. trshani)

sportive dhe shtitje, kur fmijt patn rastin ti vizitonin disa vende t Kosovs. N fund u mbajt testi prfundimtar. T gjith fmijt u shprblyen me certifikata, ndrsa m t mirt prej tyre morn edhe nga nj dhurat. Vendin e par e zuri Suada Rexha, e cila mori shprblimin n vler 70 euro. Vendin e dyt e zuri Anesa Koshi dhe mori shprblimin n vler 50 euro. Ndrkaq, vendin e tret e zuri Alban Bibaj, i cili mori shprblimin n vler 40 euro.( E. Rexha)

PRFUNDOI KURSI VEROR I MSIMBESIMIT N KOMUNN E GJAKOVS Edhe kt vit, gjat pushimeve verore, duke filluar nga 25 qershori, KBI i Gjakovs ka organizuar kurs veror t msimbesimit pr grupmoshat e reja. Kursi u mbajt n lokalet e Institutit pr memorizimin e Kuranit Medreseja e Madhe n Gjakov. N te morn pjes afro 100 fmij, ndrsa pr prgatitjen e tyre me njohuri elementare t fes, kontribuan mualimt e rregullt t komuns s Gjakovs. Gjat ksaj periudhe, prve njohurive fetare, pr vijuesit jan organizuar edhe aktivitet t ndryshme

U VU GURTHEMELI I SELIS S KSHILLIT DHE QENDRS KULTURORE N RAHOVEC N nj manifestim rasti,n prani t Myftiut t kosovs, mr. naim trnava i shoqruar nga sekretari i Kryesis, Resul Rexhepi dhe kryeimami Sabri Bajgora, pastaj prfaqsues t KK t Rahovecit, prfaqsues t kshillave t BI dhe shum qytetar nga Rahaveci e rrethina, u vu gurthemeli i selis s Kshillit t BI dhe qendrs kulturore n Rahovec. Duke iu drejtuar t pranishmve Myftiu Trnava, falnderoi t gjith ata q kan kontribuar q t vihet deri tek kjo dit, e posarisht falnderoi Kryetarin e Rahovecit, Bordin e drejtorve, Asamblen Komunale dhe donatorin nga Katari.Jam i bindur q ndrtimi i sesis s kshillit dhe i qendrs kulturore do t jet n shrbim t besimtarve dhe qytetarve t ksaj ane, si dhe do t krijoj kushte t mira pr Kshillin e BIK-tha ndr t tjerat myftiu Trnava.Fjal prshndetse mbajti edhe nnkryetari i Rahovecit, Hazer Tara, drejtor i fondacionit Al Vakf, Abdurrezak Edib dhe Shani Sylka -kryetar i KBI-s n Rahovec . Nn jehonn e tekbireve t t pranishmve u hodh gurthemeli i selis dhe qendrs kulturore n Rahovec. (R. Shkodra)

52

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 aktivitete

detyr, kt e kemi prioritet t par dhe jam i bindur q do tia dalim me sukses. Ne, pr t derdhur kontributet pr xhamin, s shpejti do ti bjm publike edhe llogarit rrjedhse, ku mund t kontribuojn t gjith qytetart tan, kudo qofshin ata.

KRYESIA E BIK-S SHTROI IFTAR T PRBASHKT ME RASTIN E NATS S BEDRIT M 5 gusht, n natn e 17 t Ramazanit, respektivisht n kujtim t fitores n Betejn e Bedrit, Kryesia e BIK-s shtroi iftar pr udhheqsit e Kshillave t BI-s dhe npunsit e institucioneve t Bashksis Islame t Kosovs. Si tradicionalisht, Myftiu iftarin e shtroi n restorantin e medreses s mesme Alaudin t Prishtins, ku qen t pranishm rreth 200 pjesmarrs.Duke iu drejtuar t pranishmve n iftar, Myftiu fillimisht tha: T nderuar vllezr! Ju prshndes t gjith dhe ju falnderoj pr pranin tuaj ktu n kt nat t madhe. Ky iftar sht br tradicional dhe shtrohet nga Kryesia e BIK n Natn e Bedrit, Natn e fitoreve, Natn e hapjes s faqes s re n historin islame, n natn kur fitoi e drejta ndaj t padrejts, n natn kur drita mundi errsirn.Prandaj n kt Nat t madhe ne sot jemi tubuar rreth sofrs s Allahut, q t motivohemi nga ky iftar, t prkrahim njri-tjetrin n misionin ton n uarjen n vend t amanetit q kemi marr nga i Madhi Zot xh.sh. dhe nga Resulullahu s.a..Ndrsa, duke folur pr prgjegjsin q kemi si institucion e si zyrtar e imam, Myftiu Trnava tha:T gjith ne duhet t jemi t vetdijshm pr prgjegjsin q kemi, s pari ndaj vetes e ndaj familjes, sikurse dhe ndaj xhematit dhe ndaj popullats s ktij vendi, ku na ka krijuar Zoti dhe na ka br prgjegjs pr t bartur mbi supet tona misionin q na e ka besuar i Madhi Zot. Duke ju uruar shndet juve e xhematit tuaj, edhe nj her jua kujtoj q t jeni sa m afr xhematit, sa m afr besimtarve tan, n do rast e situat dhe mundsi. Ne kemi nj xhemat t mrekullueshm, dhe duhet t jemi me xhematin. Kt e kemi obligim, kt e kemi

TRIBUN ME RASTIN E LIRIMIT TE MEKS M 08.08.2012, me rastin e prkujtimit t lirimit t Meks, Departamenti i t Rinjve i Kryesis s BIK organizoi tribun pr nder t ksaj ngjarje historike. Tribuna u mbajt n ambientin e xhamis M.Sherif Ahmeti n Prishtin. Me nj fjal rasti Mr. Fitim Gashi, udhheqs i ktij departamenti i uroi kt muaj t bekuar duke e lutur Allahun e Lartsuar q t na e pranon agjrimin dhe t gjitha veprat e mira. Ndrsa ligjrat kushtuar ksaj ngjarje para t pranishmve mbajti Mr. Samir Ahmeti profesor n M.M. Alaudin t Prishtins. Ai foli pr lirimin e Meks dhe rndsin e ksaj ngjarje. Prof. Ahmeti nj vmendje t posame n fjaln e tij ia kushtoi edhe prfitimeve dhe msimeve t nxjerra nga kjo ngjarje historike. N fund pas ligjrats u knduan disa ilahi nga kori i nxnsve t ksaj xhamie. (F. Spahiu) KUVENDI I BIK N MBLEDHJEN E RREGULLT VJETORE Miratoi raportin e puns s Kryesis, Buxhetin si dhe Shtimen e bri me Kshill t Bashksis Islame M 18 korrik 2012, u mbajt mbledhja e rregullt e Kuvendit t BIK, e katrt n kt prbrje t Kuvendit. Prpos delegatve, n mbledhje qe i pranishm Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava i shoqruar nga antart e Kryesis e bashkpuntort e tij. Pas leximit t nj ashereje nga Kurani famlart, dhe fjalve prshndetse t kryetarit

aktivitete 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

53

t Kuvendit, dr. Xhabir Hamitit dhe Myftiut mr. Naim Trnava, kuvendart fillimisht bn verifikimin e delegatve t rinj, nga Presheva, Llukam Ibrahimi, Prishtina Shaqir Kqiku, FushKosov Muharrem Trnava, Rahoveci, Afrim Halilaj dhe Kaaniku, Mensur Luma. m pas kuvendart shqyrtuan raportin e puns s kryesis s Bi t kosovs pr periudhn prill-dhjetor 2011. Kuvendi n baz t kompetencave mori n shqyrtim edhe Llogarin prfundimtare pr vitin 2011, me raportin e Komisionit financiar, dhe projektbuxhetin e vitit 2012. Kuvendi debatoi edhe pr zgjedhjet npr kshilla q jan mbajtur n fillim t ktij viti, si dhe pr t arriturat, mangsit sfidat dhe projektet q ka BIK. Pas debatit e shqyrtimit t gjithanshm Kuvendi i BIK, mirtoj: - Raportin e puns s Kryesis s BIK pr periudhn mars -nntor 2011; - Llogarin prfundimtare pr vitin 2011; - Buxhetin pr vitin 2012. Kuvendi krkoi nga Kryesia e BIK q sa m par ti ri-shoh rregulloret baz pr funksionim e institucioneve t BIK, dhe t njjtat tia paraqes kuvendit t Bik. - Kuvendi po ashtu miratoi edhe propozimin e Kryesis s BIK q t themeloj Kshillin e Bashksis Islame n Shtime, si dhe bri plotsimin e disa komisioneve t kuvendit me antar t rinj. - Kuvendart e BIK, dnuan edhe sulmin fizik q koh m par ka ndodhur ndaj kryeimamit t BIK, Sabri ef. Bajgora. N fund t seancs kuvendart e BIK diskutuan edhe pr t ashtuquajturn Shoqat sindikale, pr se Kuvendi i BIK me shumic t cilsuar u deklarua se e ashtuquajtura sindikat nuk prfaqson asnj segmet t BIK. (R.Shkodra)

NJ DIT N JETN E NJ FMijE MYSLIMAN Kshtu u titullua filmi didaktik i cili u promovua me 18.07.2012 n amfiteatrin e fakultetit t studimeve islame n Prishtin. n promovimin e ktij filmi mori pjes edhe Myftiu i Kosovs Mr. Naim Trnava i cili prshndeti t pranishmit dhe njkohsisht falenderoi e prgzoi t gjith ata q punuan n realizimin e ktij projekti. Ndr t tjera ai tregoi edhe vlern dhe rndsin q kan fmijt n formimin e nj shoqrie t shndosh me ideale t larta morale, t rritur n frymn islame. Pastaj fjaln mori edhe Drejtori pr media z. Ahmet Sadriu i cili poashtu prshndeti mysafirt e pranishm dhe falenderoi grupin punues. M pas u shikua filmi didaktik Nj dit n jetn e nj fmije mysliman. Film ky i cili n vete ngrthen etikn islame, rregullat dhe normat q duhen prmbajtur nga do mysliman. N t paraqitet nj dit por q tregon pothuajse tr jetn me veprimtarit e llojllojshme q zhvillohen n t. Islami sht aq i bukur saq zbukuron dhe jetson do minut dhe dit n t ciln frymojm, me moralet dhe msimet q na i jep me an t ligjit q mbizotron nga Mbizotruesi i do gjje. Ditt q fillojn me emrin e Atij q t fali jetn, jan fillimet m t lumtura q mund ti ket ndokush dhe mbrmjet q errsohen me emrin e Tij, jan astet m paqedhnse dhe m frymzuese. Fmijt jan drita e syve t do prindi, ata jan e ardhmja e do shoqrie, jan vitet m t gzuara dhe m prkushtuese pr edukim dhe shkollim, andaj duhet t kemi kujdes prgjat rritjes dhe edukimit t tyre. Me t vrtet ky film do t jet i dobishm pr t gjith ata prindr q duan nj fmij t edukuar dhe t lidhur pr Krijuesin e Gjithsis, Allahun fuqiplot.

54

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 aktivitete

N fund u falenderuan t gjith ata q dhan kontribut n realizimin e ktij projekti t qlluar, si: Bashksia islame e kosovs n krye me Myftiun Naim Trnava pr mbshtetjen e pamas q ka treguar, pastaj Departamenti i Gruas, Olive Entertainment, Drejtori i prodhimit: Ahmet Sadriu, prgjegjsit fetar: Sabri Bajgorn, Vaxhide Podvorica dhe Florentina Trmkolli, lexuesi i tekstit arabisht: Bahri Simnica, Drejtoresha e organizimit: Entela Shehu dhe Hanife Kastrati, pastaj drejtori artistik dhe regjisori: Xhevat G. Tahiri dhe protagonistja jon Rejan Kastrati q me bukurin e vet fmijrore e bri shum t afrt personazhin me publikun. N fund u shtrua edhe nj koktel rasti pr t gjith t ftuarit. (H. Kastrati)

raportet vllazrore pr t ndihmuar njritjetrin sikurse n vitet 1998 e 1999, kur shum ushtar t UK-s dhe familje t prndjekura nga Kosova gjetn strehim tek vllezrit e tyre n Bajramcurr, Tropoj dhe gjithandej n qytete shqiptare.Poashtu n nj strehimore t skamnorve n Prishtin Bereqeti s bashku me humanistin Johan Landolt nga Feldmeileni i Zvicrs ndau pako t mdha me veshmbathje pr 18 familje q jetojn n kt strehimore dhe dy q jetojn n Hajvali, t cilat i kishte sjell ky humanist vetvetiu nga Zvicra. Ka mbi tre vite q ky humanist ndihmon shoqatn Bereqeti me veshmbathje t prdorura por n gjendje t mir. Krahas veshmbathjes pr seciln familje ju nda edhe nga nj qese prplot me buk javore t llojeve t ndryshme. Buka ishte donacion falas nga fabrika moderne pr prodhim t buks Buka n Fush Kosov, e cila po bhen dy muaj q nprmjet shoqats humanitare Bereqeti ofron buk t cilsis s lart falas pr qytetart. (r. shkodra)

BEREQETI NDIHMON FSHATRAT E THELLA N BAJRAM CURR Organizuar nga Shoqata humanitare Bereqeti, e cila funksionon n kuadr t Bashksis Islame t Kosovs, ka intensifikuar aktivitetin humanitar gjat muajit Ramazan. Vlen t theksohet ndihma me gjra ushqimore n bashkin e Bajram Currit, prkatsisht n fshatra t thella t rajonit. Shum familjeve shqiptare iu shprndan buk cilsore t gatuara n Prishtin me teknologji gjermane dhe cilsi t lart ushqyese. Bashk me aktivist t shoqats Bereqeti, ishte ish - medresanti Arbr Berisha nga Bajramcurri (ka mbaruar medresen e mesme Alaudin t Prishtin s),i cili kontribuoi pr mbarvajtjen e ktij aktiviteti humanitar. Aktivistt e shoqats Bereqeti, t mbshtetur nga Kryesia e BIK-s dhe donator t ndryshm, u zotuan se nuk do t ndalen s vepruari dhe se do t prkushtohen q edhe n t ardhmen t ndihmojn banort e ktyre zonave me artikuj ushqimor dhe me veshmbathje. Ky aktivitet humanitar inkurajon banort e ktyre viseve se do t intensifikohen edhe m shum

U PRURUA GODINA E RE E MEDRESES N GJILAN N nj manifestim solemn n Gjilan m 11 gusht, n prani t zv/ kryeministrit t Turqis, Bekir Bozgad, i cili shoqrohej nga deputet t parlamentit turk, pastaj kryetar komunash si dhe prfaqsues t institucioneve t tjera nga Turqia, Myftiu i Kosovs me bashkpuntor, nnkryetari i komuns s Gjilanit, Omer Daku, udhheqsit e Kshillit t BIK n Gjilanit n krye me Mustaf Bajramin, profesor t Medreses si dhe t ftuar t tjer, u b prurimi i objektit t ri t Medreses s Mesme Alaudin -paralelja n Gjilan, financimin e s cils e ka br TIKA. Duke iu drejtuar t pranishmve zvendskryeministri turk, Bekir Bozgad tha: Turqia dhe Kosova kan nj marrdhnie t jashtzakonshme, gjithashtu marrdhnie t mira kan edhe popujt tan. Ne kemi qen

aktivitete 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

55

afr jush n koh e dit t vshtira, n pun t lehta e n pun t rnda, dhe do jemi gjithnj pran jush, ngase edhe n politikn ton t jashtme sht prioritet i veant mbshtetja pr Kosovn. Ndihma ndaj Kosovs do t jet e padiskutueshme n do hap t zhvillimit. Shteti turk e ka mbshtetur si politikisht ashtu edhe ekonomikisht Kosovn, dhe kjo do t vazhdoj edhe n t ardhmen, duke garantuar nj frym t ktill t bashkpunimit mes dy vendeve. Ne jemi aq shum t lidhur me Kosovn saq nse gzohet nj kosovar, ta dini se gzohemi edhe ne., tha zv/kryeministri i Turqis. Ndrsa, Myftiu Trnava n fjaln e tij, tha: 50 vjet t komunizmit rrnuan infrastrukturn e BIK, rrnuan mejtepe, medrese e xhami, mirpo tani fal Zotit gjrat kan ndryshuar dhe ne ndrtojm t lir n vendin ton xhami e medrese. Kjo sht br e mundur vetm pas lufts q bri populli yn me ndihm e aleatve. Ndihma e Turqis nuk ka munguar asnjher, ajo ka qen n t gjitha fushat. Ndaj, ky popull e vlerson lart gatishmrin e popullit vlla turk, edhe t qeveris turke. Ne edhe sot para ksaj godine kaq t bukur, e lusim Allahun xh.sh., q tju shprblej me t gjitha t mirat, dhe jam i bindur q e ardhmja do t sjell edhe m shum bashkpunim ngase ne m shum kemi popullat n turqi sesa n kosov. Zotri, zvends kryeministr, ju sot ktu prfaqsoni edhe 5 milion vllezr tan q kan emigruar nga kto troje atje, e t cilt kontribuuan shum edhe pr lirimin e Kosovs.Falnderime pr objektin e ri t medreses n Gjilan kan shprehur edhe kryetari i BIK-ut t Gjilanit, Mustaf Bajrami, si dhe nnkryetari i komuns, omer daku. Ndrtesa e re e medreses n Gjilan sht n oborrin e Xhamis Atik, respektivisht aty ku ka vepruar m hert Medreseja e njohur Atik. Objekti i ri i Medreses sht modern, i pajisur me kabinete dhe objekte tjera prcjellse. Nga shtatori i ktij viti edhe nxnsit e Medreses n Gjilan do t ken kushte adekuate pr msim e pun. (r.shkodra) U PRURUA XHAMIA E RE N BATLLAV M 27 korrik 2012, n Batllav, me nj manifestim solemn n kohn e namazit t xhumas, u b prurimi i Xhamis s re. N kt manifestim, prve besimtarve t Batllavs e rrethins, qen t pranishm edhe Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, i shoqruar nga bashkpuntort, prfaqsuesit e KBI-s t Podujevs si dhe t ftuar e mysafir t tjer. Duke iu drejtuar t pranishmve, Myftiu Trnava, pasi prshndeti e i prgzoi ata, dhe posarisht xhematin e Batllavs, tha: do pun q niset, do sakrific, do vullnet, do dshir e kuraj pr tu kryer me sukses. M kujtohet

si sot dita kur ktu kemi vn gurthemelin e ksaj xhamie, dhe ja sot, n kt dit xhumaje, n muajin e madhruar t Ramazanit,po e prurojm kt xhami madhshtore q u ndrtua me dshirn, vullnetin dhe kontributin e besimtarve t ksaj ane, e mu ktu qndron madhshtia e ksaj xhamie. Xhamia sht institucion q bashkon popullin, sht institucion q afron shoqrin, e edukon dhe e fisnikron at. Kryetari i KBI-s t Podujevs, Bekim Jashari, pasi prshndeti e falnderoi t gjith ata q kontribuan pr ndrtimin e xhamis, ndr t tjera, tha: Shekulli i kaluar pr shqiptart do t mbahet n mend si shekull i vuajtjeve dhe i robris. Mirpo, me gjith sfidat, populli yn ruajti dy vlera t fuqishme, besimin dhe prkatsin kombtare.. Imami i xhamis, Islam ef. Hasani, duke iu drejtuar t pranishmve, tha se pr Batllavn, prurimi i xhamis sht nj ngjarje e rndsishme, pasi q po prurojm pas 8 vjetsh pune, prpjekjesh e prkrahjeje nga xhemati i Batllavs e rrethins si dhe me prkrahjen e njerzve t devotshm, dordhn e human. Nj falnderim t posam, imami Islam Hasani i bri Myftiu Trnava pr prkrahjen, ndihmn dhe kontributin e tij pr xhamin e Batllavs. (r.shkodra)

56

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 aktivitete

PRUROHET XHAMIA E RE N ZHUR N prag t muajit t madhruar t Ramazanit n fshatin Zhur (Prizren), n nj solemnitet rasti ku qe i pranishm edhe Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, me bashkpuntor, nnkryetari i Prizrenit, Ruzhdi Rexha, me bashkpuntor, pastaj drejtuesit e KBI t Prizrenit t prir nga Lutfi Ballk me bashkpuntor, si dhe shum t ftuar t tjer, u prurua xhamia e re n Lagjen Zhuri i Ri. sht me rndsi t prmendim q n fillim se ndrtimin e xhamis s re, e ka br me mjete vetanake familja Badallaj nga ky fshat, respektivisht Jetmir Merxhan Badallaj me pun n Zvicr, i cili prpos financimit t xhamis, pr kt qllim m par ka bler truallin. Sot kemi ardhur ktu bazuar n nj vepr madhore q ka br familja Badallaj. Me kt vepr kaq madhshtore, kaq njerzore, kaq humane e kaq domethnse ndaj nga thellsia e shpirtit dhe n emrin e besimtarve prshndes familjen Badallaj, prshndes gatishmrin e tyre q pasurin e fituar me djers, ata ta shpenzojn n rrugn e Allahut. E nderuar familje qe ndrtuat kt xhami, ju jeni shembull q duhet ndjekur edhe t tjert. -tha myftiu Trnava n fjaln prshndetse para t pranishmve. Fjal prshndetse n emr t KBI t Prizrenit,mbajti kryetari Lutfi Ballk., nnkryetari i Prizrenit, Ruzhdi Rexha,kurse n emrin e familjes Badallaj, foli Merxhan Badallaj.

KORETINI EDHE ME NJ XHAMI T RE M 1 gusht 2012, ditn e13 t agjrimit para namazit t teravis n nj solemnitet rasti n fshatin Koretin (Kaminic) u prurua Xhamia e re, ku morn pjes edhe prfaqsuesit e Kryesis s BIK, prfaqsuesit e KBI t Kamenics si dhe xhematlinj t Koretinit e rrethins. Xhamia e re sht ndrtuar pas rritjes s fshati dhe shtimit t vazhdueshm t xhematit na than disa xhematlinj q kishin ardhur n prurimin e xhamis. truallin pr ndrtimin e xhamis s re n Koretin e ka dhuruar z. Deli Leci, i cili po ashtu ka dhn nj kontribut t muar n ndrtimin e xhamis, ndrsa n financimin e xhamis ka kontribuar edhe shoqata Vakful Islam. T shoqruar nga tekbiret e t pranishmve shiritin e prurimit bashkrisht e pren, dr. Fahrush Rexhepi -antar i Kryesis s BIK, z. Deli Leci, dhe prfaqsuesi i shoqats Vakf El islam. Ndrtimi

aktivitete 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

57

i xhamive sht detyr e besimtarve, e atyre q e besojn Zotin e Pejgamberin. Xhamia sht vend ku adhurohet Zoti, vend ku arsimohet e edukohet popullata, - tha Fahrush ef. Nj fjal prshndetse mbajti prfaqsuesi i vakful islamit, kryetari i KBI s Kamenics, Eshref Cakolli, imamt e Koretinit Mehmet Morina e Fehmi Leci. Dersin e par n xhamin e re n Koretin e mbajti Ahmet Sadriuprgjegjs pr veprimtari botuese n Kryesin e BIK, i cili i priu xhematit n namazin e teravive. (r. shkodra)

Kryeimami dhe imami, nxnsve q bn duan, u dhan certifikata pr kryerjen e leximit t Kuranit. (I. Mustafa)

DUA HATME N MIRESH -1 M 28.06.2012, n xhamin e fshatit Mireshi1(Gjilan), 8 vijues t msimbesimit tek imami mulla Januz Ramadani bn duan e hatmes. N kt manifestim ishin t pranishm edhe Kryeimami Mr. Iljaz Mustafa dhe mualimi Naim Aliu, imam t xhamive prreth, xhematlinj, prindr t vijuesve t msimbesimit si dhe t ftuar t tjer. Fillimisht t pranishmve iu drejtua imami Januz Ramadani, i cili prshndeti t gjith t pranishmit dhe n veanti Kryeimamin Mr.Iljaz Mustafa. Ndrkaq, Kryeimami Mr.Iljaz Mustafa, pasi prshndeti imamin pr punn dhe prkushtimin e treguar n pun me nxnsit dhe nxnset pr suksesin e arritur si dhe prindrit pr kujdesin e treguar pr edukimin e fmijve, ai foli pr vlerat dhe rndsin q ka mbajtja e msimbesimit, sidomos msimi i leximit t Kuranit. Kt tha ai, - m s miri na e tregon Pejgamberi a.s., i cili ka thn:. M i miri prej jush sht ai q e mson Kuranin dhe ua mson t tjerve, prandaj mund t themi se imami Januz Ramadani kt porosi t Pejgamberit a.s. e ka kuptuar si duhet dhe po e zbaton n realitet. KBI i Gjilanit sht i angazhuar q ti kushtoj kujdes t madh mbajtjes s msimbesimit npr xhami me qllim q ti edukojm t rinjt tan n rrugn e Zotit, - prfundoi ai. Vijuesit e msimbesimit para t pranishmve u paraqitn me lexim t pjesve t Kuranit, pastaj me ilahi, kaside e poezi t prgatitura pr kt rast.Duan e hatmes e bri Kryeimami Mr.Iljaz Mustafa. N fund

U PRURUA XHAMIA E RE N DEAN M 26 qershor 2012 n nj manifestim solemn n Dean u b prurimi i xhamis s re. N kt manifestim ishte i pranishm edhe Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava i shoqruar nga bashkpuntort, pastaj prfaqsues nga organet komunale, udhheqsit e KBI s Deanit t prir nga Besim Halilaj etj. Duke iu drejtuar t pranishmve Myftiu Trnava, ndr t tjerat tha: U dasht q t kalojn 110 vjet m shum se nj shekull q t krijohet hapsira dhe mundsia q t fillohet ndrtimi e nj shtpie t Zotit ktu n kecan, 110 vjet histori, 100 vjet vuajtje, maltretime, burgosje, ikje nga vendi, 100 vjet vazhdimisht duke dhn dshmor - shehid, 100 vjet t persekutuar t masakruar, 100 vjet nnat tona me lot n sy. E tani Elhamdulilah prej Allahut xh.sh., q pas lufts, pas nj angazhimi tepr t madh t djemve dhe t bijave tona arritm q edhe ne n Kosov t jemi n gjendje t ndrtojm edhe shkolla, edhe spitale, edhe rrug me korsi t shumta, t rregullojm infrastrukturn ton an e knd vendit, por t ndrtojm edhe xhami- t ndrrtojm edhe shtpi t Allahut, t ndrtojm edhe faltore t besimeve t tjera, e ajo q sht m e rndsishmja sht q kemi arritur t ndrtojm besimin brenda individit, tek besimtari, tek myslimani q qe nprkmbur mbi 100 vjet, a n veanti gjat sistemit komunisto - ateist Besim Halilaj - kryetar i KBI tha se ndihet i privilegjuar q pas m shum se nj shekulli n Dean po prurojm nj xhami t re, nj vend ku do i bhet ardhurim allahut xh.sh., vend ku do t edukohet xhemati dhe rinia e ksaj ane. Kryetari Besim ef. falnderoi t gjith ata q kontribuuan pr ndrtimin e xhamis. n emr t strukturave komunale prshndeti Qazim Maloku - drejtor i drejtoratit pr arsim. Pr ndrtimin e xhamis nj kontribut t muar ka dhn familja Binakaj n emrin e s cils e prshndeti Rrustem Binakaj.

58

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 aktivitete

BURSA RESTAURON XHAMIN E KOXHA SINAN PASHS N KAANIK Mk 11 gusht, n nj manifestim solemn, ku qen i pranishm zv/kryeministri turk, Bekir Bozgad me bashkpuntor, Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava me bashkpuntor, kryetari i Burss, Rexhep Alltepe, kryetari i KBI-s s Kaanikut, Florim Neziraj si dhe shum xhamatlinj e t ftuar t tjer, u b prurimi i punve pr restaurimin e Xhamis s koxha sinan Pashs. Restaurimin e xhamis, q sht nj objekt monumental, e ka marr prsipr komuna e Burs q udhhiqet nga Rexhep Alltepe, me origjin nga Gjilani. Duke iu drejtuar t pranishmve Myftiu Trnava ka falnderuar institucionet e specializuara t Turqis q po ndihmojn n restaurimin e objekteve monumentale n Kosov. Ndrsa, pr objektin n fjal nj falnderim t posam, Myftiu i bri kryetarit t Burss, rexhep altepe dhe komunitetit shqiptar, q n numr t madh jeton atje. kryetari i Burss, rexhep atlepe tha se xhamia do t restaurohet dhe do ti kthehen t gjitha vlerat q i ka pasur n gjendjen e saj fillestare. Jam i bindur q shpejt xhamia do jet n funksion t besimtarve. Ne n t ardhmen do realizojm edhe projekte t tjera n Kosov dhe n vende tjera. Zv/kryeminstri turk, Bekir Bozgad tha se Kosova dhe Turqia jan dy vende mike, ndrsa popujt e dy vendeve jan vllezr. Kosova ka qen gjithher e rndsishme pr ne, dhe e till do jet edhe n t ardhmen. Ne do t mbshtesim Kosovn n t gjitha fushat. (R. Shkodra)

DUA HATME N RAHOVEC N shtpin e kulturs Mensur Zyberaj n Rahovec m 28 qershor n nj ambient t ngroht u mbajt manifestimi me rastin e prfundimit t dua hatmes s gjenerats s XI t 54 vijuesve t msimbesimit. N kt evinement ishin t pranishm edhe kryeimami i Kryesis s BIK Sabri ef. Bajgora, drejtori i MM Alauddin Bahri ef. Simnica, koordinatori i Dijanetit turk pr Kosov Idriz Kskin, imamt, prindrit si dhe shum xhematlinj.Pas shfaqjes s programit mjaft t pasur nga ana e vijuesve t msimbesimit, Kryetari i KBI-s i Rahovecit, Shani ef. Sylka i prshndeti dhe u uroi mirseardhjen mysafirve. Ai shkurtimisht foli pr historikun dhe rndsin e msimbesimit fetar. Ndr t tjera ai tha: Msimbesimi sht nj praktik e trashguar nga hoxhallart e vjetr dhe kjo praktik vazhdon t kultivohet edhe sot e ksaj dite Ai prmendi faktin se prej vitit 1991 n Rahovec kan prfunduar dua hatmen m tepr se 450 nxns, 60 prej t cilve kan mbaruar Medresen Alauddin. N emr t Kryesis s BIK foli Kryeimami Sabri ef. Bajgora, i cili ndr t tjera tha: Edhe ky cikl i prfundimit t dua hatmes s ksaj gjenerate sht nj knaqsi pr ne, kur e dim se n far kohe po jetojm dhe n far rrethi po prpiqemi ti edukojm t rinjt tan. Msimbesimi fetar npr xhamit, sidomos n kohn e komunizmit, ka qen faktor ky q ka mbrojtur fen q t jet prezente dhe e gjall aneknd trojeve shqiptare. Kryeimami i prgzoi msimdhnsit Adnan ef. Pallqa, Emin ef. Durguti dhe Amir ef. Sylka, pr kontributin e tyre t dhn gjat

aktivitete 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

59

msimbesimit, ndrsa nj prgzim i veant u shkon prindrve, t cilt i solln fmijt e tyre n xhami, gj q dshmon se n zemrat e tyre buron dhe ndrion dashuria ndaj fes islame. M pas fjaln e mori edhe drejtori i Medreses Alauddin Bahri ef. Simnica, i cili foli pr rndsin e shkollimit n kt institucion. Duan e hatmes e bri kryeimami i KBI-s i Rahovecit, Nusret ef. Abazibra, ndrsa n fund nxnsve, pr suksesin e tyre t treguar gjat vijimit t msimbesimit, u shprndan mirnjohje n emr t KBI-s n Rahovec, Kryeimami Sabri ef. Bajgora dhe koordinatori i Dijanetit turk pr Kosov Idriz Kskin si dhe u dhuruan nga nj mushaf. Emrat e nxnsve q prfunduan dua hatmen jan: Albina Durguti, Amrudina Haxhimurati, Edina A. Durguti, Edina E. Durguti, Edisa Durguti, Ellma Durguti, Ellma Haxhihamza, Elmedina Zllanoga, Esra Haxhijaha, Fatime Sylka, Hadisa Sylka, Hadisa Korenica, Hajrunisa Hoxha, Hatije Mazreku, Hazize Jupa, Hyrijeta Bugari, Hysnije Haxhimurati, Kaltrina Shehu, Kujtesa Durguti, Leontina Cena, Medina hoxha, medina haxhimurati, mehmedina Pista, Merside Hoxha, Qndresa Haxhijaha, Rumejsa Abazibra, Sahare Kadiri, Senade Kadiri, Suade Durguti, Suejla Durguti, Sumeja Abazibra, Adem Zllanoga, Alban Kadiri, Alejnan Kadiri, Amir Korenica, Amir Kadiri, Behlul Haxhimustafa, Besim Kadiri, Elvedin Drmala, Enes Drmala, Enis Haxhimustafa, Ensar Vuitrna, Ethem Durguti, Ilir Mullabazi, Mersan Dina, Munib Vuitrna, Munir Vuitrna, Naim Kollari, Riad Vuitrna, Sunaj Shala, Urim Dula, Vedat Vuitrna, Venhar Sokoli dhe Xhemajl Haxhimustafa. (A.Ejupi)

TAKIM I GJENERATS S V-T T MEDRESES ALAUDDIN M 5 korrik n ambientet e M.M Alauddin u takua gjenerate eV-t t cilt shnuan 40 vjetorin e diplomimit dhe medreseja ku do t bhen bashk t gjith ata q para 40 vjetsh u ndan, duke marr prqafimet e fundit t profesorit - hoxhs ton Hasan efendia, po edhe t hoxhallarve t tjer. Pr t br pun t mdha duhej edhe prgatitje t renditura mir e mbar. E kto pun si ma me zanat dhe pa prtes do t niste ti bj Resul ef. Rexhepi q mban mbi supe punt e sekretarit t Kryesis s BIK-ut dhe Ejup ef. Ramadani. Nisn t shprthejn lott nga syt e t gjithve. Nga 26 q e patm kryer medresen n vitin e largt 1972, erdhn 22.Banush Mahmuti nga Gjilani dhe Sherif Idrizi nga Shkupi kan shkuar n Ahiret. Zoti i gradoft me Xhennet.Abdurrahman Bilalli nga Liseci i Tetovs sht i smur dhe bm dua t gjith q ai t shrohet, ndrkaq Zejnullah Sallahu nga Zllatari i Ferzajit sht n Kajro, dhe nuk mundi t vij. Me ne qendroi drejtori i Medreses Bahri Simnica dhe Muftiu Mr. Naim ef. Trnava i cili pos tjerash tha Kjo shtpi u b pjes e nj historie n jetn e popullit shqiptar n t gjitha trojet etnike dhe ruajti islamin, duke ln nj trashgimi t pakrahasueshme pr t gjith besimtart e fes islame. Ktu tha Myftiu trnava u vun edhe themelet e shtetsis s Kosovs. Nga kjo shtpi u dhan shum shehid, kjo shtpi e ndihmoi luftn e UK-s, kjo sht shtpia m e ngroht pr t gjith besimtart e fes islame, po edhe pr t gjith popullin e Kosovs. Bm edhe shum fotografi t cilat do t na mbeten nj kujtim i rrall n kt takim t gjenerats s V-t. (Ali Vezaj)

60

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 Info

FONDACIONI IHH I TURQIS NDIHMON MYSLIMANT E MEJANMARIT Fondacioni pr Ndihma humanitare i turqis (ihh) pas vrasjes t myslimanve t pafajshm t rajonit Arakan n shtetin e Mejanmarit nga budistt ekstremist t ktij vendi, deri m tash 200 mij persona prej tyre i ka marr nn mbshtetjen e vet. ky fondacion me drgimin e ekipeve ndihmuese npr kampet e refugjateve t rajonit Arakan t cilt tash pr tash po gjenden n kufi me Bangladeshin, gjat ktyre tre muajve 200 mij persona prej tyre i ka marr nn mbshtetjen e vet me an t ndihmave humanitare. Fondacioni IHH nprmjet ktyre ekipeve ka drguar artikuj ushqimor t nevojshm, mjete t tjera pr banim si dhe ndihma mjeksore pr myslimant t cila jan shprngulur me dhun nga shtpit e tyre. Tash nj numr i madh i myslimanve t rajonit Arakan n Mejanmar pr arsye t plakitjes t shtpive t tyre nga budistt ekstremist, po bjn prpjekje q nprmjet lumit t arrin n kampet e refugjatve n kufi me Bangladeshin.

N LOJRAT OLIMPIKE T LONDRS SHT FORMUAR KAMPINGU THIRRJA ISLAME Nj grup i prbr nga 500 mysliman antar t Akademis t Shkencave dhe hulumtimeve islamike para fillimit t Lojrave Olimpike 2012 n Londr jan mbledhur s bashku dhe kan formuar kampingun Thirrja Islame dhe duke biseduar dhe br dialog me turist, shikues dhe sportist, tu flasin atyre rreth islamit. Gjithashtu antart e ktij kampingu kan krkuar nga qytetart mysliman n kt sesion t Lojrave Olimpike q duke iu bashkangjitur ktij kampingu, t ndihmojn prhapjen e fes islame dhe t prezantojn imazhin e vrtet t ksaj feje t pastr pr jomyslimant. Akademia e Shkencave dhe hulumtimeve islamike ka njoftuar se manuskriptat e Kuranit fisnk ka prgatitur ndrresa t punuar me moto n lidhje me islamin, CD dhe programe kompjuterike, libra, dhe broshura t nevojshme pr predikim duke i vendosur ato n dispozicion t t interesuarve. Antart e ktij kampingu gjithashtu kan hapur edhe nj faqe n Face Book n mnyr q myslimant e interesuar duke u antarsuar n kt faqe t ken qasje edhe n informacionet e publikuara FORMOHET UNIONI FRANCEZ HALLALL Unioni Francez Hallall s shpejti do t themelohet, me qllim q t shqyrtoj dhe analizoj standardet e prodhimeve t ofruara n prputhje me Sheriatin islam. Sabir Bezaza, pronar i njrs prej kompanive t mdha t prodhimeve hallall n Franc, ka thn: Shumica e prodhimeve q ofrohen n treg me emrin Hallall, prmbajn edhe lnd jo-hallall, prandaj ky union sht formuar pr t studiuar dhe analizuar kt lloj prodhimesh.Nse do t

shikojm me shum optimizm kt shtje, m duhet t themi se vetm 20 pr qind e prodhimeve, t cilat ofrohen n treg me etiketn se jan n prputhje me Sheriatin islam, jan vrtet hallall, kurse n pjesn tjetr - 80 pr qind kan prmbajtje jo -hallall. Me formimin e ktij unionin, prgjegjsia pr shqyrtimin dhe analizimin e ktyre prodhimeve, hiqet nga supet e xhamive dhe unioni merr prsipr prgjegjsin e dhnies s etiketave t caktuara, t cilat tregojn se prodhimet n fjal jan n prputhje me Sheriatin islam. RRITJE E KONSIDERUESHME E THERJES S KAFSHVE SIPAS RREGULLAVE ISLAME N BRAZIL kompania kooperative Bujqsore LAR, q gjendet n provincn Parnaj t Brazilit, ka rritur nivelin e therjeve t kafshve sipas rregullave islame deri n 100 pr qind pr arsye t rritjes s krkesave nga shtetet europiane. Kjo kompani, sipas mesateres ditore, ther 246000 pula, nga t cilat 50 pr qind drgohen npr rajone t ndryshme t bots. Gjithashtu prodhimet hallall t ksaj kompanie eksportohen n shtat shtete arabe.Zhuana Resas, drejtor pr eksportin e ksaj kompanie, n lidhje me kt ka sqaruar: Edhe gjat kohs kur nuk kishim eksportim n shtetet e Lindjes s Mesme, sipas krkess s shteteve europiane, kemi marr licencn pr prodhime hallall, dhe po kjo shtje sht br shkak q t kemi porosi edhe m t mdha nga shtetet arabe. RRITJA E KONSIDERUESHME E KRKESAVE PR PRODHIMET HALLALL N EUROP Prodhimet hallall t paraqitura n tregjet e mbar bots jan n rritje e sipr ndrsa ekspertt n lidhje me

Info 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

61

kt kan nnvizuar: sektori i artikujve ushqimore hallall n treg dy vite m par kan arritur shifrn 630 miliard dhe n vitin tjetr do t kapin shifrn prej nj trilioni dollar. N baz t hulumtimeve t bra, nga tre krkues n t gjith botn njri prej atyre konsumon prodhime hallall q jan n prputhshmri me parimet islame. Gjithashtu nj numr i madh i myslimanve t Evrops e veanrisht i atyre n Gjermani tregojn vmendje dhe prkushtim m t madh ndaj artikujve ushqimore hallall. Tregu m i madh i prodhimeve hallall n Evrop e kap nj shifr prej 70 miliard $ dhe i prket Francs ndrsa shifra e ktij tregu n Gjermani sht 5 miliard dollar ndrsa tash pr tash numri i myslimanve me qndrim n Gjermani sht 4 milion e 500 mij persona q rreth 3 milion e tyre jan turq. Kompanit e artikujve ushqimore hallall me rritjen e numrit t popullsis myslimane dhe duke e pa realizimin e vlers t tregut n rritje e sipr t ushqimeve hallall, jan duke u shndrruar n kompani t prodhimeve t artikujve ushqimore me licenc hallall kshtu q artikujt si mishi i derrit, mblsirat dhe desert q kan alkool jan n krye t ktyre ndryshimeve. MALAJZIA SHT NIKOQIR I NUMRIT M T MADH T TURISTVE MYSLIMAN Rezultatet e hulumtimeve m t reja tregojn se Malajzia pr do vit sht nikoqir i numrit m t madh t turistve mysliman nga e gjith bota. Rezultatet e ktyre hulumtimeve t cilat jan br n baz t numrit t udhtimeve t myslimanve, tregon se pas vendit t Malajzis, radhitn dy vende t turqis dhe emirateve t Bashkuara Arab t cilat n vit jan nikoqir t numrit m t madh t turistve mysliman. Pas ktyre vendeve, shtetet si Singapori, Rusia, Kina, Franca, Tailanda dhe Italia llogariten

si objektive tjera t turistve mysliman. n kto hulumtime t bra sht br e ditur se 67 % e myslimanve vendet pr vizit dhe shtitje i zgjedhin n baz t statistiks sa ato vende deri n far mase shfrytzojn artikujt ushqimore hallall. Rezultatet e ktyre hulumtimeve gjithashtu kan treguar q turizmi islamik vitin e kaluar ka pasur fitim 126.1 miliard dollar, shifr kjo q prbn 12.3% t t ardhurave t mbledhura nga turizmi islamik n t gjith botn. Ky hulumtim sht publikuar me titull Tregu i Turizmit Islamik ndrsa sht br nga instituti i hulumtimeve Bota e Standardeve. U THEMELUA KANALI I PAR TELEVIZIV ISLAMIK N RUSI Kanali i par televiziv islamik n rusi sht promovuar m 20 gusht, me rastin fests t Fitr Bajramit n kt vend. Ky kanal televiziv ka filluar transmetimin e programeve t veta me emrin L.R.TV si nj kanal i par televiziv kombtarislamik n gjuhn ruse. Ky kanal televiziv islamik sht themeluar n nj bashkpunim t organizatave islamike t Rusis ndrsa qllimi i ktij kanali televiziv sht cituar t jet njohja me vlerat islamike me nj fokus mbi parimin paqsor t fes islame. Kanali televiziv L.R.TV do t vepron n baz t parimeve dhe rregulloreve q jan n fuqi pr t gjitha televizionet shtetrore t Rusis ndrsa kshilli islamik i rusis si nj institucion konsultativ i mvarur i shtetit t Rusis i cili prbhet nga kryetari i Kshillit t Muftinjve t Rusis dhe nga mytiu i Tataristanit kan caktuar strategjin e puns t ktij kanali televiziv. Programet e ktij televizioni islamik do t transmetohen pr gjat 24 orve ndrsa n rend t par do t mbulon Republikn e Tataristanit dhe m pas t gjitha republikat e rajonit verior t Kaukazit t jan me shumic t popullsis myslimane.

DHUROHEN 17 Mij KOPJE T KURANIT PR HOTELET E TURQIS N baz t krkess t Organizats t Hotelierve t Turqis, jan dhuruar 17 mij kopje t Kuranit fisnik me prkthim n gjuhn angleze nga Drejtoria pr shtje Fetare e Stambollit pr hotelet e ktij qyteti. Drejtort e hoteleve t Stambollit e kan njoftuar Organizatn e hotelierve t turqis pr krkesn e myshterinjve t huaj pr t pasur nj qasje m t leht n Kuranin fisnik me prkthim n gjuhn angleze. Organizata e Hotelierve t Turqis gjithashtu duke marr nj statistik t hoteleve t Stanbollit, krkesn e atyre pr 17 mij kopje t Kuranit fisnik me prkthim n gjuhn angleze e ka dorzuar n Drejtorin pr shtje Fetare t Stambollit. Drejtoria pr shtje Fetare e Stambollit ka botuar kt numr t kuranve me prkthim n gjuhn angleze dhe nj pjes t atyre e ka shprnda pr hotelet e Stambollit. sht pr t theksuar se pas rritjes t numrit t udhtarve dhe turistve mysliman n shtetin e turqis, jan duke u br ndryshime esenciale npr hotele t ktij vendi si ndryshime n menyt ushqimore dhe gjrave t tjera t cilat jan n harmoni me turistt mysliman
(mr.rexhep suma)

62

265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012 argtuese

Reklam 265-266 DITURIa IslaME gUshT-shTaToR 2012

63

ordinanca specialistike stomatologjike

DhMBI
Dr. Enver lokaj, Dr. Xheve lokaj

oFRoN shRBIME ME sTaNDaRDE EVRoPIaNE: Ndihma e par stomatologji preventive shrim t dhmbve stomatologji estetike Protetik kirurgji

Telefona kontaktues: 044-179-175; 039/ 432-614.

Rr. adem Jashari Pej. afr stacionit t autobusve, prball furrs Flamuri

64

HAXHI 2012
Njoftojm besimtart se Kryesia e Bashksis Islame t Republiks s Kosovs edhe kt vit si tradicionalisht organizon shkuarjen n Haxh. T interesuarit pr Haxh mund t paraqiten npr kshilla vendor

Aranzhmani pr kt vit sht

2950 aeroplan) euro (vetm me

N aranzhman prfshihen ushqimi, kurbani, ihrami, shrbimet mjeksore, transporti vajtje-ardhje dhe vizita npr vende t shenjta.
Informata t tjera lidhur me Haxhin 2012 mund t merren do dit n shrbimin prkats t Kryesis s Bashksis Islame t Republiks s Kosovs n telefonat

038/ 224-001 ; 038/224-022; 038/ 224- 024

Ose n zyrat e kshillave vendor t Bashksis Islame t Republiks s Kosovs