Phm Vit Long

NG V C
(Tp Truyn ngn v T n vn)

Nh xut bn Thanh Nin - 2006

Ng vc
(Tp Truyn ngn v Tn vn )

Mc lc Li Nh xut bn Ta Phn th nht: Truyn ngn

1. Ngn la t nng 2. Ng vc 3. Thnh Hong lng 4. nh sng t bin gii 5. B m v con ch nh 6. Rn thn 7. Hi quang 8. Cn ma rng nm y 9. Hn tng 10. B Cc trng thch nhn th 11. S tch m Bch Lin

Phn th hai Tn vn
1. Nhng kin qu bu 2. Ch thng ngi Ty sang ta 3. Ti mnh l ngi Vit 4. L th trong c o 5. Dn ng ca 6. Bi hc u tin 7. Mo mt ht 8. Mong c m khinh 9. Ci mi thnh 10. xa

TA
Trnh Thanh Sn Phm Vit Long tin cy trao cho ti bn tho tp Truyn ngn v Tn vn mi nht ca anh, d nh s cho n hnh Nh xut bn Thanh Nin nm nay (2006). y l cun sch th ba ca Phm Vit Long m ti c c, sau tp Nht k chin trng B trc v tp truyn ngn m bn rt ni ting ca anh. Ngi lm vn chng trong i c nhiu loi. C ngi vit vn mong c ni danh, c ngi dng vn chng lm th trang sc lo thin h, ch ct t ra l ngi c ch, c ngi dng vn chng thng quan tin chc, vinh thn ph gia. Nhng cng c ngi dng vn chng by t tm s ca mnh trc nhn tnh th thi, em ci s nguyn trong Tm ca mnh m chia s vui bun, v gic ng, ng an i v cu ri tm linh ca ng bo, ng ch v ng loi. Vn chng y l th vn chng nhc nhn, kh lu, th vn chng kh kh mnh buc ly mnh vo trong! vy. Phm Vit Long i theo li vn chng ny, i t khi tc xanh cho n hi u bc, nht qun v quyt lit. Vn chng i vi anh khng phi mt tr a, mt tr gii tr, mt ng ph vn, ngc li, anh dng vn chng suy ngm, ng cm, cnh bo v gio ho. c Phm Vit Long, ti thy anh nh l hu du ca c Chiu: Ch bao nhiu o thuyn khng khm m my thng gian bt chng t! T B trc, qua m bn ri n Ng vc hm nay, Phm Vit Long t ra nht qun, vng vng trong t tng v khng nh c phong cch hin thc ca mnh qua ngi bt. mt pha no , xt trn bnh din ti, t tng v s cp nht, vn anh gn vi bo ch, nhng khng v th m b bo ch ho. T nhng ti v s kin thng nht, vi cch nhn sc so v hm hnh, vi li vit uyn chuyn, nhiu cm xc, truyn ca Phm Vit long rt giu cht vn chng. Tr li vi tp Ng vc m bn ang c trn tay, chng ta thy c nhng g? Tp sch bao gm 21 tc phm, c chia thnh hai phn Truyn ngn v Tn vn. Phn Truyn ngn gm 11 truyn ngn c vit ri rc trong mt qung thi gian kh di, vi khong khng gian rng ln, ti v nhn vt phong ph, nhiu mu sc, t chin tranh ti ho bnh, t min xui ti min ngc, t nng thn ti thnh th. t thi bao cp ti thi th trng Vi mt vn sng phong ph, vi ci nhn sc so v nhy bn ca mt nh bo, vn

chng ca Phm Vit Long d c hi nghing v pha tn vn, nhng vn thm m tnh ngi, tnh i, c sc li cun ngi c. Truyn ngn ca Phm Vit Long thng c ct truyn gin d, mch lc, nhiu chi tit, nhn vt c khc ho sc nt, bt ra c tnh cch in hnh trong hon cnh in hnh, d l nhn vt chnh din hay phn din, nhn vt chnh hay nhn vt ph. Ging iu trong vn Phm Vit Long va nht qun li va bin o, to c nhiu sc thi tnh cm, a thanh v phc iu. Tuy i theo xu hng hin thc nghim ngt l chnh, nhng i khi anh cng s dng bt php phng d, ng ngn v huyn o, v vy c anh, chng ta thy bt ng v th v. Nhng truyn trong phn Truyn ngn c ti khc nhau, nhng thng nht trong mt t tng, mt cch nhn nhn bn v nhn vn v bc tranh x hi, i sng tm l v thn phn con ngi. Nu nh Ngn la t nng v Thnh Hong lng l nhng chuyn gin d v cuc sng ca ngi dn hm nay, d l min xui hay min ni, th cc truyn Ng vc v Cn ma rng nm y l ni n nn, hi hn su thm trong lng ngi v mt hnh vi xc ni, khng nn, khng phi, gy ra nhng hu qu khn lng. Nu truyn ngn nh sng t bin gii bn v x ng x gia ngi vi ngi th truyn ngn Ngi m v con ch nh li bn v vic ng x gia con ngi vi vt nui trong nh. y l mt truyn ngn tht hay, ht sc c o, rt c trng cho bt php hi hc v thm thu Phm Vit Long. Mu sc ng ngn truyn ny th hin rt r, chnh v th t tng v trit l ca truyn cng tr nn su sc, ci ra nc mt! Chnh v th m sc khi qut v s m ch ca truyn rt cao, n ch ra nhng khim khuyt v bt cp trong quan h gia con ngi vi con ngi v c s bng hoi ca o c x hi. Truyn ngn Hi quang c cch vit rt mi, b cc theo cch m chng v song hnh ca in nh, lm ni bt s phn v tnh cch ca nhn vt chnh. c bit l ci kt bt ng, ln n s gi di v hn nht ca nhng k hot u v tin, gieo vo lng ngi c mt ni cm thng v mt nim au xt khn ngui. Truyn ngn ny rt gn vi mt kch bn in nh, nu khai thc lm phim, chng ta s c mt b phim truyn rt hay. Ti ni iu ny nh mt s gi cho cc nh in nh, trong khi chng ta vn phn nn l qu him nhng kch bn c gi tr. Truyn ngn B Cc trng thch nhn th kh c o, xy dng c tnh cch in hnh ca mt nhn vt in hnh, tiu biu cho x hi ta hm nay, l s dt nt, gi di, kch cm, tham lam, th l v v lim s trong mt th "vn ho" t hi ang lan rng trong x hi ta ngy nay l "vn ho phong b". Truyn vit rt gin d, theo mch k, nhng dng c chn dung mt con ngi nham him, xu xa, v ng tin nhng li c che du di mt v bc nhn t v lim khit.
4

Cc truyn ngn Rn thn, Hn tng, Huyn thoi m Bch Lin u c vit theo phong cch c tch v hin thc huyn o. Chnh v th m c sc hp dn ngi c v s khi qut rt cao v nhn tnh th thi v trit l nhn sinh. iu m tc gi khuyn co hay l thng ip ca nhng truyn ngn ny l a con ngi v vi bn cht ngi, v vi ci chn v ci thin. Trong ba truyn ny th Huyn thoi m Bch Lin l truyn ngn cng phu v su sc hn c. Ci xm chi bn m i kia l biu tng cho x hi loi ngi thu nh, din ra mi cung bc ca i sng v tm l con ngi. Vic cha m Lin kn r bng cch thi ti c g ging vi chuyn Sn Tinh, Thu Tinh, nhng cng hon ton khc. Khi pht hin ra s man tr ca Lc, k thng cuc v l chng mnh, Lin ra gia m i trm mnh l mt hnh ng cao c, ging nh mt ting chung cnh bo i vi lng tm v tnh yu con ngi. Cu chuyn tnh yu v hn nhn ca Lin tuy bi thm, nhng kt thc truyn li rt c hu. Mi s gi di u phi tr gi, tnh yu tr v vi sng trong vn c v mi mi! Ti ngh Phm Vit Long vit cu chuyn ny bng tt c rung ng ca anh vi con ngi, vi tnh yu, vi mt thit ch x hi m anh hng p . Cu chun tuy au bun m vn trong veo v thanh khit nh nhng bng sen trng trong m Bch Lin kia. Tuy nhin, theo ti, ni bt nht trong phn Truyn ngn l truyn Ng vc, truyn m Phm Vit Long ly tn cho c tp sch. Chuyn k rng c anh chng Trn n kia, mt hm i lm xa v, cht bt gp v mnh ang cng mt ngi n ng khc trn ging. Tht vng v ut hn, Trn n b ra o kh. Trong nhiu nm chn nui n kh, Trn n chng kin lng thu chung gia nhng i kh vi nhau. Chng c th v nhau m cht trn bin c. Trn n suy ngh li, v hiu ra rng v anh khng ph tnh. Ngi n ng trn ging cng v anh ngy no khng phi l tnh nhn, m l mt nn nhn c v anh cu sng. Cu chuyn c mu sc Liu Trai, ging nh ni oan ca ngi thiu ph trong truyn Ngi thiu ph Nam Xng thu xa xa no. V nh vn kt lun: "By gi, ngi bn con kh chung tnh, n trm ngm suy ngh. Anh cht ng vng dy, bi mt hnh nh lc ny mi lo ln, r mn mt trong k c anh: do y, khi anh bc vo nh, v anh ang mt ngi n ng ngi dy. Anh ta ci trn, ngi rm mu, mt cnh tay b np g... Con kh c si m, hi tnh. N di di vo ngi Trn n. Anh m n vo lng: Bc m i, ngy mai my s c gp li chng my! Nhng ri, anh li cht lng bi mt ngh u m: Khng hiu rng con kh c kia trong cn tuyt vng lao vo rng su c cn quay v ni ny hay khng? Cng nh ngi n b khn kh v anh, khng r vi ni oan khin cao nh ni, nng vn cn trn ci i ny hay v ni chn sui?"
5

c nhng on vn y, thit ngh bn c c th nhn ra phong cch v bt lc ca Phm Vit Long trong th loi Truyn ngn. Phn th hai ca cun sch gm 10 tc phm Tn vn. Qua 10 tc phm ny, thy Phm Vit long c ti vit Tn vn lm. Tn vn l mt th loi vn hc rt c a chung Trung Quc, vi nhng tn tui hin i nh Gi Bnh Ao, Mc Ngn, Trng Hin Lng, Cao Hnh Kin, Vng Mng... x ta, Tn vn khng c cc nh vn mn m lm, m nu c vit Tn vn th h thng gi l Tp bt hay Tp vn. Nhng xt cho cng, Tn vn, Tp vn v Tp bt ch l mt. Nh trn ni, Phm Vit Long rt c duyn khi vit Tn vn. Nhng bi Tn vn c tp hp v cng b trong Tp truyn ny u c chung mt phm cht l hi hc v diu ct. Tc gi dng ting ci ph phn nhng thi h, tt xu n nu trong mi ngi, ni ring v x hi, ni chung. Mt ng Sp ba hoa chch cho, i u cng rao ging o l, nhng bn thn th ch k, th thin, n ni gia nh nt bt, con ci h hng (Nhng kin qu bu). Mt t bo a tin tht thit, git gn ct bn bo, xc phm n nhn cch ngi khc mt cch v l, thm ch lm phng hi n danh d v hnh phc ca h, khi b kin th ch "ni li cho r" v ch xin li ngi nc ngoi, cng ty nc ngoi, cn n v trong nc, ngi trong nc th l tt, khng c mt dng nh chnh no (Ti mnh l ngi Vit). Mt n v kinh doanh du lch, a ngi Vit sang mt nc pha Bc, nhn vin hng dn du lch cm khng cho khch tham quan c ni, v nu ni s l ra l ngi Vit, v vo ca s t nh ngi nc ngoi, khng c hng u tin nh ngi bn a. Ngc li, nu ngi Ty sang ta du lch th khng sao di tr c (Ch thng ngi Ty sang ta). Li na, c mt ng cn b kia rt snh ngoi, tt c cc vt dng trong nh ng u l hng ngoi. Nhn c dp sang Ty, ng mua c mt chic s mi, ng cho l hng ngoi qu him nn i u cng din. Mt hm kia, trong khi l qun o cho ng, v ng l ng lm cho c o b chy. Trong c co c l th ca chnh con trai ng. Th ra, chic s mi l do chnh x nghip may ca con trai ng sn xut trong nc (L th trong c o). Ri cn bao nhiu chuyn khi hi, ci ra nc mt na, no l Dn ng ca, ni v nn t lt, nn con ng chu cha, khng quan tm g n cht lng lao ng v ngh nghip, no l Mong c m khinh, ni v thi lm iu trong sinh hot hng ngy, ri th Mo mt ht ni v yu cu ngang gi trong x hi thi th trng. Cc bi Ci mi thnh, xa li ln n thi vong n bi ngha, thch sng nc ngoi cho sung sng, m qun mt mnh l ai v qun c o l lm ngi. Cn mt Tn vn khng th khng nhc n, l Bi hc u tin, vit v t quan liu, dt nt, sch nhiu, ca quyn ca cc c quan hnh chnh nc ta hin nay. Mt n Gim c ch xin c gp mt Ch tch
6

Phng s ti m ti sao gian nan lm vy! Bi hc u tin ngha l bi hc "tin u?". Mt x hi m ci g cng tin, n mt ci Hun chng xng ng cho Tp th cng phi mua bng tin! Cu chuyn c tc gi k vi cch vit v ging vn tng tng, nhng gieo vo lng ngi c mt ni m c v bc xc khn ngui. Tp Truyn ngn v Tn vn ca Phm Vit long ang nm trn tay bn. Xin bn hy c v ngh ngi cng tc gi. Nhng iu m Phm Vit Long gi gm trong tc phm xut sc ny cng l nhng iu chng ta ang trn tr. Mong so cuc sng v tm hn con ngi chung quanh ta mi ngy mt tt p hn. H Ni, ma h nm 2006 T.T.S

Phn th nht: Truyn ngn

NGN LA T NNG
ng ch Ch tch U ban nhn dn huyn Sng M gii thiu ti vi mt ph n Lo chng hai lm tui v ni: - Ch Y Chung, U vin Hi ng nhn dn Huyn, s i cng anh vo vng bin gii. Chng ti ang chun b cho cuc bu c Hi ng Nhn dn kho mi, vo cui thng ny. Y Chung ci, n ci lm ng tin rt duyn dng: - ng vo khu trong xa lm, d...c lm anh , i kh...ng vui u! Ti khoc ba l, cn ch eo trn lng chic kp ng dng, ri khi huyn vo mt bui sng tri trong. Chng ti xui dc theo b sng M. Con sng do ny cn nc, chy x vo , tung bt trng xo. C hai u im lng, cm ci bc i. Mi ngi theo ui mt ngh ring. Khi vt qua sng i ln con ng tt vo Mng V, nh n mt cu dn ca hc c ca ng bo Thi, ti ni: - Y Chung ny, bao gi sng hp bng a, sng M cn bng a, c bng p sao trn tri, th cc dn tc chng ta mi ht on kt, ch nh! vng Ty Bc ny, dn tc Lo rt gn dn tc Thi, nhiu ni ting Lo v ting Thi gn nh l mt.Ti khng ng li ni va ri li lm cho Y Chung vui l lng. Ch reo to: Men lo! Mun hnh! ng ri! Vui lm! v ci vang. Ting ci ca ch sao m l lng, n lanh lnh, lan ta khp rng ni. Ri ch ht ln cuc dao theo cch ht ca ngi Thi. Ti sng ngi v ging ch hay qu. N vang v m l lng. Giai iu cn n gin, ch cao ln, thp xung mt cht v kt thc bng mt cu ngn di, nhng qua ging ch, n tr nn uyn chuyn, duyn dng n ngt ngy. Ch va ht, va tung ty bc chn nh mt thiu n tui mi su. Hai tay ch vung mnh, khin my chic vng bc hoa ln lp lnh. u ch hi ci v pha trc. Chic khn piu mu en thu ch vi nhng ng nt gin d nm gn trn u ch, hi b g ln pha di v bi tc bung xui - loi bi tc ca ph n cha c chng. Chic o mu xanh th hin r c trng ca trang phc ph n Lo: hai vai bng ln,
8

thn o ngn, ch che na lng ngi v hi phng ra, l chic o lt en b st thn hnh ch. c bao quanh bi chic tht lng vi mu xanh m thm, trng ch cng kho mnh. i bp chn Y Chung khng to, m thon thon, bc thon thot, ht ht chic gu vy thu mu sc s, khin n bay ln, h xung gp gp nhng nhp nhng nh cnh con bm m dng ang bay chp chn tm hoa. Y Chung li ht, mt bi ht theo ln iu dn ca Thi m li do ch va ngh ra: - Em, anh khc bn khc mng, cng i vi nhau mt con ng. Ngi min ngc, k min xui, ta cng ung chung ngun nc... Chn Y Chung bc gp gp. Ging ht cng gp gp. Hnh nh m thanh ca ch hi b qun li bi rng cy bao ph, ng ngc mt cht, ri vt khi mi cnh l, bay vt ln khng trung. Ti but ming khen: - Y Chung ht hay qu nh! Y Chung quay u li, ci m i chn vn bc gp gp: - Chng hay u! M anh ht i ch! Khng kp ti p li, Y Chung ct ting ht. Ln ny l bi ht mi ch mi ti ht theo cch ca ngi Thi. ... Mt tri ln gn n nh u. Chng ti cng i c chng ng kh di. Ti thm cm n Y Chung, v ting ht ca ch lm ti qun c mt, gip ti bng o, vt sui mt cch nh nhng. Chng ti i xuyn qua mt rng na. Ngc nhn qua nhng khong trng gia nhng vm na khum khum, xanh xanh, ti c cm gic trn u mnh c nhiu bu tri nh ang lng l tri theo nhng bc chn ca ti. Y Chung vn ht trong khi bc chn vn khng ngi ngh. Vo gia rng na, ting ht hnh nh m ln mt cht. Thnh thong, ch dm mnh vo nhng cy na kh nm ngang ng, khin n v ra, ku r...p tht vui tai. Mt ln, ch vp vo mt thanh na nm dc ng. Thanh na xuyn dc gia chic dp v bn chn ch. Ch ci xung rt thanh na ra, ngm ngha ri ci vang. Ch h ln mt ting r to: H... ... i! ri li i. Ti bit ch ang vui lm. Ngn ng khng th hin ni tnh cm xo ng trong lng ch. C nh th, ting ht, ting ci ca Y Chung nng bc chng ti vt rng, vt ni, ti mt con sui nc trong veo. t ngt, Y Chung ng li, khng ht na m ni mt cu nghe mi hn nhin lm sao: - Cn b, p nm - tm i! Ta cng tm nh! Ti ng ngng trc li mi l lng y. M hi m lng o, ti cng thy nng tht, nhng ti cha h ngh ti cch gii nhit t ngt nh vy. Sng vng Ty Bc ny mt thi gian, nhng trong mt c quan ton ngi Kinh, ti cha h tm chung vi mt thiu n min ni bao gi! Ti ch nghe anh em
9

kho nhau l ph n trn ny ton "tm tin", tm gia dng sui hay di mng nc cng u phi thn th ngc ng cho thin nhin chim ngng! Chnh nhng li kho lm cho ti lng tng. Th kia, Y Chung li xung nc ri! Ln nc trong veo n nhn ch trong ting rc rch nh reo vui. Y Chung li t t, xa b dn dn, va li va cun vy o ln, l ln da mn mng, mut mt. Khi nc ngp ti ngc, th vy o ch c cun gn trn u! Ch gi nh ng vin ti: - Cn b! Xung tm i! N ci ti ri v hn nhin, v t bit bao. Ti nhn ch qua n ci trong trng y, nhng mt li b ht vo mt tc phm k th ca to ho, tc phm y n hin gia dng nc trong v nhng vng xoy nh, bt ln v p v sc sng mnh lit. Tho no m c mt nhc s tht ln: "Nong (em) v cng ta ting ca rng ni, ta tm chung dng sui!" Tic thay, vi ci d dt ca mt thanh nin mi bc vo i, b bit bao s rng buc ca nhng bi hc o c, ti khng dm o xung dng nc cng Y Chung, ri bao nhiu nm sau vn tic v khng c hng ci mt ngt ca dng sui hm y! ...Khi chng ti vt ln mt con o, th Y Chung thay i hn thi . Ch ng sng li. Hai cnh mi ch php phng, ht ht. Mt ch chp chp, ri trn ra, khng r nhn v u, trng xa thm thm. Ch ni, ging trm v chm: - Nhng ngn la t nng! Ti ngc nhin v khng h thy la t nng u! ng hn li, lng nghe hi th ca rng, ti mi cm thy c ting n lp bp v mi khi hng hc. Bc tip, vt qua nh o, ti sng ngi: pha trc, bn sn ni, mt vng la ang cun cun bc ln. Ho ra, Y Chung nhy tht, t xa cm nhn c ci mi c bit ca ngn la t nng ny. Nh kit sc, Y Chung vn tay vo mt thn cy, th dc. Ti vi chic kp cho ch, lp tc ch ngi phch xung tng lin k. Mt ln gi thi thc v pha chng ti, ko theo hi la phng phc, nng kht. Y Chung li ht hi, th dc. Ti ng ngc khng hiu ti sao Y Chung li xc ng mnh n th trc ngn la rng ny. Bi vy, ti c lng nga lng ngng ht ng li ngi. t nhin, Y Chung ng dy, bo ti: - Cn b, pay n! - i nh! Ging ni ca ch lc ny li y sc mnh. Tuy nhin, t ch c cm ci bc, khng ht, khng ni. Cng chnh v vy, ti khng dm hi g ch na... Ti y, ti cng Y Chung hp vi cn b x v ti hiu phn no thi ca Y Chung khi bt gp ngn la t nng. Huyn ang vn ng nhn dn nh canh nh c, khng ph rng lm nng na. Cuc vn ng ny gp bit bao tr ngi, bi du canh du c thnh tp tc t ngn i ri. Nhng ngn la
10

t nng kia l bng chng hin nhin v khim khuyt ca phong tro nh canh nh c ni y. Cuc hp tp trung bn bin php tho g kh khn, gip ng bo cch lm n nhng vng c rung, khng lm nng ry na. Mi khuya, cuc hp mi kt thc. Lc ny, trng ln cao, to nh sng hin du xung ni rng. Y Chung bo ti: - Cn b, ra n trng i! Ti cng Y Chung ngi trn mt thn cy , nhn bao qut xung thung lng. Thung lng ngp trn nh trng, ging nh mt dng sng huyn o. Thy thi Y Chung tr li bnh thng, khng cng thng nh hi tra, ti mnh dn hi: - Y Chung, c chuyn g v nhng ngn la t nng, ni cho ti nghe no! Qua nh trng, ti thy i mt Y Chung lp ly. Y Chung th ra nh nh v ni, ging mm v trm: - C y, c nhiu chuyn lm, m ton chuyn bun thi! Qua cu chuyn ca Y Chung, ti hiu thm nhiu v cuc sng c cc ca nhn dn min ni ny. Li lm n du canh du c, chc l tra ht ko theo ci thiu i trin min, truyn i truyn kip cho b con dn tc vng ni ny. Ring vi Y Chung, ngn la t nng cn l ngn la ca tang tc... Chuyn xy ra cch y bn nm ri, nhng qua li Y Chung, nh vn sng ng trc mt ti. Khi y, Y Chung ang nh chi cy vn ln mnh m trong ma xun - ma xun ca tnh yu: mt chng trai mnh kho, ht hay tn l L Vn Khang va mi ng li yu Y Chung. H yu nhau vi tnh yu phi phi nh mng rng gp ma, nh hoa ban gp ma xun. Cho n mt hm, Khang, lc y l cn b on ca x. c c ln bn B lm cng tc vn ng thanh nin nhp ng. Khng ng, cha kp ti bn th Khang gp mt trn chy rng. Ngn la t nng pha Ty bn B b cn gi Ty tt v thi thc, lng ln nh by nga hoang. La ro o o, lim mt mt cnh rng, lim vo cn nh u tin ca bn. Trong ngn la hng hc, vang ln ting ku tht. Khang vi lao v pha cn nh sn ang bc la. Ni y, ngay u cu thang, mt ph n nm sng xoi. Khang vi b thc ch ln, vc chy ra xa ngn la. Va hon hn, ch bng giy ln: - Con ti, con ti cn trong nh! Khang vi bung ch xung, chy tr li. Ngn la lim ht vch, lim ln mi nh. Ting tr con ku nght bn trong. Khang bn b vt chn bc thang, lao vo trong nh. ng lc y, c mi nh vi khi la rng rc sp xung, bao ph tt c... Ti khng dm hi chi tit v v chy , v s s gi nn ni au khng khip trong lng Y Chung. Ti ch nhn ch, ngi ph n tr p, va rt hn
11

nhin li va c nhng nt cng ngh l lng. Ho ra, nhng ngn la t nng truyn kip ca ng bo vng ni ny khng ch em theo ci i ngho, m cn em theo c ci cht thm khc cho con ngi, thiu lun hnh phc mi chm n ca mt ngi con gi trong trng, th ngy. Th ri ti i chin trng min Nam, khng gp li Y Chung na. Cho ti tn hm nay, ti vn cha c dp ln li vng Sng M gp li ngi nm y. Khng hiu Y Chung xy dng hnh phc cng ai cha? Sn La 1968. H Ni 2003

12

Ng v c
K t khi ri b ngi nh trong c ngi v bc tnh v mt ngi n ng xa l, Trn n sng mt cuc i c c. Anh lm li trong cuc sng thng ngy, mt cuc sng gn nh tch bit vi th gii loi ngi. Nhng n sau v ngoi lnh lng y, t trong su thm tm can anh li bng bng ngn la cm hn - cm hn ngi v m anh tng thng yu hn bn thn mnh. Anh day dt trin min v cu hi: c y hin lnh, cht phc nh th m cn phn bi, th liu trn i ny c cn ngi n b no ng tin cy na khng? Khng tm c cu tr li, anh cm ght lun c gii n b. Chnh v th, anh ra hn o ny sinh sng. Mt hn o ngoi khi xa, nh nhoi gia mun trng sng v. Dng nh l cch anh xa ci i bi bm, v sng vi thin nhin thun khit. Anh thy cuc sng ngt ngo trong s c n ca con ngi nhng li c bao bc trong mt thin nhin trong lnh. Hn o tng nh b b hoang y bng si ng ln t khi n c chn lm o nui kh. Trn n c nh nc giao cho trng coi o kh ny. Cng vic tri i m nh mt ging sui quen np, c chy v xui. Ngy ngy nu cm, luc khoai cho kh n. Th thi. S nhn nho ca by kh i khi ph v s tnh lng trong tm hn con ngi y, nhng ch l nhng xao ng nh, ging nh cn gi nam lt qua lm nhng tn l kh lay ng. Cho n mt hm, anh nhn thy mt i kh. Mt i kh khc thng trong by kh nghch ngm. C hai u c ci ui di v i m bc lng. Anh gi chng l i bc m. Nhng, ci lm anh ch khng phi l hnh thc ca chng, m bi nhng hnh ng ca chng. Chng qun ly nhau, u ym. Khi con kh c ku ln: "Khc, khc, khc..." th con kh ci cng tip lun ba ting ku nh vy. Khi con kh c rc ln ting ku lnh lt, con kh ci lin ho theo, lm ni rng rn r hoan ca. Trn n pht hin ra rng l li "ht i" ca i kh, con xng, con ho, th hin tnh u ym. iu cng lm cho Trn n ng cay. Anh c gng xua ui hnh nh ca qu kh, nhng khng c. N c lm sng li trong anh k nim m p ca nhng ngy xa ngi. Hi y, trong nhng cuc ht giao duyn vo dp hi lng u xun, anh quen Thm, c gi duyn dng nht lng. Anh xng, c ho, ri c xng, anh li ho, hai ging ht qun qut, vn ln. Hai ging ht nh si giy v hnh y n tnh ct cht hai s phn vo nhau. Tuy nhin, li "ht giao duyn" ca i kh ch lm anh thong chua xt, ri lng li ngm ngp ni au ca ring mnh. Ch n khi chng kin nhng hnh ng u ym ca chng i vi nhau th anh mi ni gin thc s. Theo di chng, anh thy i ny tuy vn i theo n, nhng li sng kh tch bit. "T m" ca chng nm cht vt trn ngn cy tr
13

gia rng. Sau ba n, chng nhanh chng leo ln cy, chuyn v "t m". C lc, con kh ci ngi khoanh trn cho con kh c bt chy. Thnh thong, n li qung tay ra sau m c con kh c. Anh trn trn cp mt to n di hai hng lng my rm, nhn v ngh: "Ging ci l vy y. Thch nhn s u ym ca ging c v bit khu gi nhn c nhiu s u ym hn!". C ln, con c phng o o trn cc tn l, b nho vo con ci. Hai con qun ly nhau nh bn thng. Ri con c gi ra mt con cua ln m anh on n phi k cng lm mi m bt c tn khe Hoa. Con ci nhn ly, n ngon lnh. Con c ngi nhn con ci, v mt hoan h. Anh li chnh ngh n mnh. Ci ging n ng kh vy, sut ngy u tt mt ti kim chc, c ming ngon li nhng cho v con, ri c v no cm m ct rm rt ton thn, rc trai v h h. Ngh n y, anh thy n lnh. Dng nh nhng con kin t khp cc t kin trn o u o n, t ly t lm cho anh nga, but, xt khp ngi. K c v s phn bi ca v khin anh nghi ng c loi vt. Phi ri, s nghi ng ca anh u phi l s suy on thnh kin? Trong dn gian, chng c nhng cu chuyn nghit ng v s phn bi ca ging ci i vi ging c sao! No l con rn ci khi lt xc, c con rn c chm nom tn tu, n khi con rn c lt xc th con rn ci i tnh t vi con rn c khc, khng nhng vy cn dn n v hi chng mnh na. No l chuyn con cua ci, khi by mai nm mt ch, c con cua c tn tnh chm nom, n khi con cua c nm by mai, lin dn bn tnh v n tht chng! Nu cuc sng khng c nhng s phn bi hn h v d man nh vy ca ging ci th u c th ny sinh ra trong dn gian nhng cu chuyn bi thng nh th? Trn n lun lun nhn i kh vi con mt nghi ng v nho bng. C ln, thy i kh qun trn ly nhau trn "t m", anh ni thnh li: "Ny, ch kh c tin kia i, mi th i kim n lu ngy mt cht coi, n khi v c bt gp mt ch kh c khc ang lm ci vic m ch ang lm hay khng?". Th ri, anh thi gian rnh m con kh ci, xem n c chung tnh hay khng? l nhng lc con kh c i kim n. Thc ra, by kh o ny thc n, v nh nc cp cho anh khoai, go anh nui chng. Nhng loi kh vn sing nng, li thch "ci thin" nn chng thng m xung khe bt cua, c. Con kh c bc m thng m vo khe Hoa, ni c nhng hang ln, trong c nhiu cua sinh sng. C khi con kh c i c bui, b c ba n chnh thc ca n do Trn n cung cp. Nhng lc y, anh thy con kh ci n rt nhanh, nut ly nut ri bc thm thc n b vo ming, la sang hai bn lm cho mt n bnh ra trng tht d ght. Xong, c v mt nm cm v phng v "t m''. Trn n kn o i theo. Nhng anh ch thy mnh con kh ci bc m vi tn cy ung a trong gi...

14

Th ri n kh c ng dn ln. Trn n c lnh x i n kh, chuyn mt na sang hn o bn. Tht khng may cho i kh kia. Vo ng lc cn chia n y th chng li xut hin trc mt anh, hn nhin vn nhau. Mt ngh c c ny ra trong u anh: chng my phi chia la. V anh la bt c con kh ci, nht vo lng cng mt by kh khc. Anh chuyn nhng lng kh ln thuyn. Con kh ci bc m vt v trong ci, nhy chm ln cn x, ri li ln ln ku choe cho. Con kh c bc m chuyn o o trn cc tn cy, ri nhy b xung t, ln ln. ng lc y th tri vn v. My en ko kn bu tri. Con thuyn ln vt sng, hng v pha o nh. Con kh c bc m chy ra st mp nc, nhy chm chm trn bi ct. Chic thuyn dn dn mt ht gia cc lp sng cn. Con kh c chng nh tht vng, h to mt ting ri chy bin vo rng su. Chiu y, Trn n bng thy ng ming, khng nut ni bt cm. Hnh nh i kh c nhy nht trong u anh. Ma ngt, nhng sm chp vn c nhoang nhong trn bu tri xm pha rng ca hong hn. Anh mc o ma, ra khi nh, hng v pha b bin. Nhng tia chp rch i bu tri, lo ln nhng tia sng xanh. Mt bin en ngm ni sng d di nh b nhng lung sng chp nho y x v ra. Sm n. Chp lo. Sng o t. Mt lung st d di n m vang. Trn n git tht mnh khi nhn ra khi thy mt sinh vt nh b ang vng vy gia lp sng cn. R rng l mt sinh vt. Bi n khng b tri dt mt cch v tnh, m n vng vy, vng vy tin vo b mc sng gi dp vi. Trn n rng mnh khi lo ln ngh: l con kh ci bc m. Mi dm vt bin v y ? Gia hai hn o l mt vng bin rng vi sng bc u, vi ngm, vi c d. Ch mt c qung ca cn sng cng p mi vo nhng tng nhn hot ca b o bn kia. Lm cch no m mi vt qua c nhg hm rng ? Mt lp sng cun cun dn vo b. Mt tia chp sng chi bu tri. Trn n nhn r sng qung ci sinh vt nh nhoi y ln b ct. Anh li gn v run bn ngi khi nhn ra chnh l con kh ci bc m. N nm bp nh mt m rong bin v hn. Anh cht thy mt ni xt thng tro ln trong lng. ng thi, mt cm gic knh phc chim ng tm hn anh. i loi vt, loi vt ch bit sng theo bn nng, chng my cng c tnh yu ? C phi l tnh yu to ra sc mnh cho mi, con vt b bng kia? Phi chng nim tin vo tnh yu tip cho mi sc mnh mi dm qung thn vo mun trng bo t v dn hng cho mi vt qua khng gian mt mng, v n ni tr ng tnh yu ca mi? Anh chua cht ngh ti bn thn.Tm thn cao to lng lng ca anh r xung. Gng gng, Trn n qu trn bi ct, m ly con kh. Bi bin nhp nho trong rng hong hn, thnh thong li lo ln nhng nh chp, mun nut gn hnh bng anh. Anh lo o bc, chn liu xiu nhng i tay li gh cht ly con kh. Anh t la si cho n. Trong nh
15

la bp bng, anh ngm nhn con kh. Ngi n t sng, i ch trc lng, rm mu. N ngc i mt trn nhng m c v mt mi nhn anh, nh cu cu, nh bit n. Trn n cht a nc mt. Ln u tin trong cuc i, ngi n ng can trng y bit th no l nhng git nc mt nng hi ca chnh mnh. My chc nm qua, bit bao ng cay, ti nhc ch khin Trn n bm mi li, ngy mt l lm. Cn by gi, ci sinh linh nh b v yu t ny li lm chn ng ti phn su thm nht trong lng anh, dn p cm xc t ni tn cng con tim anh thnh nhng git nc mt c qunh ln nng n trn i g m. Trn n cht nh li d vng. Ci d vng lm anh au bun. Mt ngi nh nh bn sng ci. Nhng ngy ma gi d di. Mt bui sm, sau chuyn i lm n xa v, anh xng xi y ca nh mnh. V anh git ny mnh khi thy v ang nng gic mt ngi n ng. Khng th tin c, nhng r rng l v anh v mt ngi n ng l ang bn nhau trn chic ging duy nht ca v chng anh. Mt thong sng ngi, ri anh bt ngc tr ra. V li li i. Mc ting go ca v: "Anh i, quay li no!". Anh c i. Vn sng cnh phiu bt t thi u th, n khi ly v, vn bn ba khp cc no ng kim k sinh nhai, Trn n quen sng phng, dt khot. Nhiu khi, trong cnh bon chen, chp git, khng th dng dng suy xt, anh phi tc thi quyt nh hnh ng, ph mc cho may ri. Nh gii, anh gp may nhiu hn ri. Nhng nhng ln gp ri, anh chp nhn m khng khi no ni n, van xin. Anh khng bao gi nu ko nhng g m anh cho l tut khi tm tay mnh. Gi y, trc hnh nh v v ngi n ng xa l trn chic ging duy nht ca v chng anh, phn ng duy nht m anh c c l thi lui! Khng ng rng bc chn vi vng y c ko anh xa mi, xa mi ngi nh thn yu. i khi ang ng, git mnh v t trong tim thc vng ln ting go ca v, anh nh ln ng tr li c hng. Nhng hnh nh ngi n ng l mnh trn trn chic ging duy nht ca v chng anh li khin anh gi lng st . Ri mt ln i tu bin trong chuyn lm n xa, tu b m, anh tri dt v o hoang ny. Tng rng s sng nt qung i c c gia mt m bin khi, ng u o li c con ngi mt n v anh li tr v vi cuc sng c ng loi. C ln mt nhm ngi t t lin ch kh ra o, ngh li mt m. Trong cu chuyn vui bn bp la cng nhm ngi y, anh c nghe k cu chuyn "Ngi ph n Nam Xng" thi nay. Ngi ph n ny v ngi ph n Nam Xng trong cu chuyn c u b ni oan khin nng ln cuc i. C iu, ngi ph n Nam Xng ch c ci bng mnh gi lm bng chng. Cn ngi ph n thi nay y li c c mt ngi n ng bng xng bng tht trong nh khi chng v bt cht. Thc ra, ngi n ng y b lt thuyn, b mt thn cy tri trn sng p gy tay, x dt vo b, ng trc bn nc ca ngi ph n n. Vi tm lng nhn hu, ch vc ngi n ng xa l v cn nh nh b ca mnh... Trn n thong rng
16

mnh khi cht ngh rng cu chuyn kia c lin quan n mnh. Nhng ri anh li gt phng ngh y i... Anh khng cn nim tin v s tnh to suy xt chuyn qu kh na. By gi, ngi bn con kh chung tnh, n trm ngm suy ngh. Anh cht ng vng dy, bi mt hnh nh lc ny mi lo ln, r mn mt trong k c anh: do y, khi anh bc vo nh, v anh ang mt ngi n ng ngi dy. Anh ta ci trn, ngi rm mu, mt cnh tay b np g... Con kh c si m, hi tnh. N di di vo ngi Trn n. Anh m n vo lng: Bc m i, ngy mai my s c gp li chng my! Nhng ri, anh li cht lng bi mt ngh u m: Khng hiu rng con kh c kia trong cn tuyt vng lao vo rng su c cn quay v ni ny hay khng? Cng nh ngi n b khn kh v anh, khng r vi ni oan khin cao nh ni, nng vn cn trn ci i ny hay v ni chn sui? 14 thng 2 nm 2004

17

Thnh hong lng

Mt bui chiu m , ti v Khnh Yn. Trong rng chiu nht nho, mu xanh ca nhng rung u, nhng lu tre cng thm ngn ngt. Nhng ln khi lam bng lng gia khng trung, to ra mi thm nng nng ca rm r, la nh nh vo lng ngc ti hi m ca lng qu. Cng i vi ti l Cn, cn b vn ho x. Vc dng nh b, hay ni hay ci, nhng thy ti mi m ht th bu khng kh nng m hng qu, Cn cng tr nn trm mc. Bng dng, Cn ko tay ti, ch v pha mt ngi nh, thm th: - n ng Ngh y! Anh nhn xem, c phi l ho quang ang to ra trn mi n khng anh? Ti chm ch nhn. Gia mt doi t khng rng lm bn con sng o l mt ngi n xy theo kiu truyn thng. Vi nhng u ao un cong v hnh hai con rng chu nhau trn nc, n c v trm t v linh thing. T hng chng ti nhn v, nh chiu t xuyn ngc vin mt vng m o nhiu mu sc quanh mi n, lm cho ngi n cng thm v uy nghi! Nu bo rng ngi n ang to ho quang, qu cng khng sai! Ti ang lin tng nh vy th Cn li git tay ti, ni chm ri v thnh knh: - Nu c th thnh hong lng nh xa cc c vn lm, dn lng ti s th c Phc! - Sao? Lng c thnh hong mi ? Ti ng ngng v cu chuyn xoay sang hng mt con ngi c v nh huyn thoi m ti ngh chng lin quan g n ngi n c. - Sao? Anh khng bit c Phc ? Cn hi li ti, v ngc nhin. Hnh nh i vi anh, bt c ai bc chn v n t Khnh Yn ny u phi bit c Phc, v phi tin rng c Phc l thnh hong lng mnh! Ti th tht: - Mnh c nghe nhiu ngi ca ngi c Phc, ch nhim hp tc x lng ta, ch khng bit thnh hong lng l c. - , c l do anh l cn b trung ng nn mi ngi trnh ni n chuyn th cng, ch cn c Phc m anh nghe k, chnh l c Phc thnh hong lng ti y.

18

V ri ti c nghe k rt chi tit v cuc i ca mt ch nhim hp tc x ca c hai thi k - bao cp v i mi. Ti ch xin ghi li y nhng nt chnh trong v vn cu chuyn p v c Phc. ...Khi nng thn chuyn sang lm n quy m ln, th c L Vn Phc lm ch nhim hp tc x Khnh Yn c hai nm. C iu, Khnh Yn khng phi chuyn i g c, bi v do lm n pht t, cn m rng tm hot ng, cho nn bn hp tc x ca bn thn t hp nht thnh hp tc x ton x do c Phc lm ch nhim t lu ri. Hi y c Phc ch o hp tc x lp nhng trang tri, chn nui t ln n b sa, c tru sa na. C ln tn tnh lin h, c cung cp ging tru sa Mua ra v nhn ging v lp tri. Nhn n tru to knh cng, lng rm r, mi ngi va thch va ngi. Chn th n th no y? Khnh Yn khng b ci dp lm n manh mn, my nh chn dt mt con tru, con b mi nh c mt i, nhng cng cha bao gi lp mt tri c ln chuyn chn nui tru ly sa c. C Phc bo vi Ban Ch nhim rng c cn ngh t ngy, ri i bit mt tun l. Ho ra c ln nng trng Mc Chu hc cch chn nui i gia sc. V, c ch o Hp tc x dnh hn khu vc t cao cui lng lp tri nui tru, ri chn nhng ngi kho khon, chm ch vo i chn nui, li tn dng t ven sng o trng c ring cho tru. Ging c ny do c Phc em t Sn La v, l lm mc dy ken vo nhau, cao ti ngc ngi, li mm v c v ngn ngt. n tru pht trin, cung cp sa v ging cho c vng. Ngun li em v t n tru nhiu chng km g la, nhng n tng su sc nht li l chuyn sau bui cy cc th cy c bi dng bng sa ti Mua ra! Vo nhng tra h oi , di gc a gia ng, ton th cy vc bt vo x sa, nga c c mt hi th nc ng c, gy gy v mt ngt, tnh c ngi. Ri, h trng ming bng bt nc vi lng, ci vang vi li ni a: c i sang Ty ung sa ri cng phi v Khnh Yn ny ung hp nc vi nng hi m ci hm! Sn xut ngy cng pht trin li lm ny sinh nhng ni lo mi. Ni l lo mi, bi v n khc trc lm. V nh trc kia lo thiu n, th nay li lo tha sn phm, khng ni tiu th! C Phc ngh: C lm ra nhng ci mnh cn n, n khi mnh n, th i u? Phi lm ra c nhng ci m thin h cn, th mi bn c! Th l ng t Khnh Yn lm chuyn mnh, n nhn nhng th nng sn xut khu, nh ti, lc... Khn ni, vic tiu th cng kh khn v cng. M kh nht, li do chnh nhng ngi thu mua to ra. H lm cho cng ty ca nh nc, n lng thng, cho nn thu mua c bao nhiu, h khng my quan tm. Mi ln ch hng ln cn, b con Khnh Yn nm np lo b nh xung cp, h gi. Vic y xy ra nh cm ba. Ln ny, c Phc a mt on xe ca hp tc x ch ti ln th x cn cho Cng ty Xut nhp khu nng sn. C mun trc tip tm hiu nhng ni khc mc ca dn qu mnh xem xem
19

c cch no gii to khng. on xe ci tin ca Hp tc x ch y ti nm sn Cng ty qu tra m vn cha c ngi ra cn. C Phc kin nhn ngi i. Dng ngi lng lng, tc bc ru trng, mt vung da hng, c ni bt ln gia nhng thanh nin dng nh nhng sn chc v nhanh nhn. C ngi lng thinh, nt mt m chiu. Mi gn hai gi chiu mi c mt cu thanh nin dng loo khoo, mt c nhi ra ht hm: - Cn g y? - Ti! C Phc p ct ln, ng vng dy, nhn xoy vo mt anh cn b thu mua. Anh ta chun mi kht kht, ri du ging: - Mi cc c chuyn ti ln h phn loi! Lc ny, nhn vin Cng ty mi ko ra, sao m ng th! H bo b con x vin li cc bao ti ti t trn xe xung, m ra. H n tng bao, ko ln nhng tm ti, tung tung trn tay. H chm quanh chng thanh nin loo khoo, mt c nhi bn bc. Lt sau, chng thanh nin ny dng dc tuyn b: - Ton b l ti loi ba. Cc c vo cn ri thanh ton! C Phc thy nng mt. Dn Khnh Yn c bao gi lm n tr tr? Trc khi ng bao ti, b con x vin cn thn la chn k cng, ton l ti loi mt, c ln c su, c lp u! C Phc ni ging sang sng: - Ny ch, ti lng ti khng c loi hai, ch c loi nht thi, ch c cn khng? - Cn sao c, ton loi ba m i loi nht, ti khng n c nh nc u! - Ch xem li cho k, c to, u, chc th ny, khng th l loi hai, ch ni g n loi ba! - Mc k, loi ba y. Khng cn th em i i! - Ch c cn khng th bo? - Loi ba! - Ti ht i by gi! - Tu c! C Phc m to mt nhn trng trng vo i mt c nhi, h ming nh ni thm mt cu, ri t ngt ngm ming, mm cht mi li. C hng v pha b con x vin ca mnh, ni chm ri nhng dt khot: - ! xung sng ht! C bng qua sn, phm phm i v hng sng Vn Sng. C on ngi ko cc xe ti ng ng theo c. Mi ngi c thi quen nghe li c mt cch tuyt i. n b sng, c h: - M bao, trt ht xung sng! Th l o o, ti tun xung, tri trng c mt khc sng!
20

Chuyn c Phc ti xung sng nhanh chng lan truyn, lm m c tnh. Khnh Yn tr nn ni ting, cho nn d b mt mt ln my t ti, nhng li to c ci th vi cc cng ty thu mua nng sn. Mi ln dn Khnh Yn ch ti, ch lc ln, ai dm honh ho h cp, gim gi. Sang thi k i mi, C Phc dn dt dn lng chuyn mnh c cu nng nghip. C hay c nhng chuyn i xa. C ln, c i tn Lt, em v ging b ng m theo c ni, l loi b ng ngt, c gi tr xut khu cao. Con ngi nng nh la y li rt t mn. C hc k cng cch chm sc loi ging b kh tnh ny v dy li cho dn. No l ngt ngn, ta l. No l th phn ng lc. Nhng c mt b quyt tng nh rt bnh thng m li gip m bo cht lng b, l gi cho qu b u mt mu xanh, khng c loang l nhng m trng. C bo b con: - B ca lng ta xut hn sang Nht. M ci anh Nht ny k lm, ti lm. Ch nhn thy b loang mt mng trng l h h cp hoc loi lin! Mi ngi nhn c, ng ngc. B ng l loi m dn lng ny trng khi ra, nhng l loi qu to, khng ngt nh loi b c Phc em ging v. Nhng du sao cng l b ng b trn rung. Qu b l la trn t, phn tip xc vi t b loang mu, lm sao trnh c? C Phc ci hn hu: - C cch ri, nhng b con phi chu kh. V ct ly nhng ming xp ra lt di qu b, ri mi tun lt o mt ln, qu b c tip xc u vi nh mt tri, s khng loang mu, s cho v ngt! T y, ging b ng ngt b loang ra khp ng t Khnh Yn, cho hng chc tn qu. Ci anh b ny c ngi Nht a th, ra n u h mua tut n y, n ni phi dnh dm lm mi c c my qu thp hng T tin, bm bo cc C v sn vt mi ca qu hng! Nm thng qua i, c Phc thy mnh tui cao, sc yu, cho nn xin b con cho thi lm ch nhim hp tc x. B con nht quyt khng nghe. Lc ny, c bc bch: - B con tn nhim, ti khng dm t nan. Vy th ti ch xin lm nt kho ny, ti tr n cho lng, ri ti nht quyt phi ngh! B con x vin ng ra: no c Phc c n g lng u m phi tr n? Th nhng, nhn i mt sng m bun v nt mt y xc ng ca c Phc, mi ngi hiu rng trong tm khm c, chc chn n cha nhng iu un khc. Trc khng kh lng im nh t, c Phc ct ging nh nh v trm m: - B con c nh rng lng ta c n ng Ngh khng? m tr ng ngc, khng hiu g. Nhng nhng bc trung nin th ln: - C ch, ngay gn sng o, nhng b ph ri! - Chnh ti l ngi ch huy ph n y, mi ngi khng nh sao? Ti n lng mn n y y!
21

Ngc li thi gian, ngi ta nh ti ci thi lu lm ri, khi m lng qu ang thc hin phong tro phn phong trit . Tt c nhng g thuc ch phong kin u phi xo b hon ton. y vn l lng khng chin, b bom n ti bi ca c hai cuc chin tranh, cho nn chng cn lu gi c nhng g gi l di sn phong kin! Duy nht c ngi n ng Ngh, do nm tch khi lng, cho nn khng b tn ph. Gi y, ngi n tr thnh vt chng sinh ng cho ch phong kin thi nt! Anh thanh nin Phc hi y lm cn b vn ho, xng xi ch huy ton thanh nin lng ko ra ph tri ngi n. C ai bit rng, t sau ngy y, anh Phc b mt ni dn vt m nh sut ngy m. Nht l vo ban m, c nhm mt ng l anh thy hin ln bc tng ng Ngh vi i mt hin t nhng nghim ngh nhn thng vo mnh. ng Ngh khng qu trch nhng nh mt c nh xoy vo tm can anh lm cho anh phi t hi mi: n ng Ngh c g xu? ng Ngh l tm gng v hc hnh, sao li p tng ng?. Cng t y, anh thanh nin xc ni i hn tnh nt. Anh tr nn trm lng, ni t, lm nhiu... Khi tr thnh ch nhim hp tc x, th c Phc chm lo c bit n vic hc hnh ca dn lng. C vn ng nhn dn gp cng ca xy dng trng hc. Dn cha giu, nhng nghe li c, h khng tic ca tic cng. C bo dn t lp mt ban qun l thu v chi, trng coi vic xy dng. Ngi trng hai tng mc ln nhanh chng, tr thnh nim t ho ca c huyn Yn Khnh ny. Nhng chu hc gii, c cn trch qu hp tc x thng kh hu... Sau mt hi lng im nh chm trong lp bi thi gian, c Phc cht vn ngi, ni chn thnh: - Th y, b con i! n l ni th ng Ngh ca lng ta, ng hc hnh gii giang, thi t cao, em vinh hnh n cho lng, th m ti li ph i! Ti lc no cng m mi n vi dn lng, bi v ph mt ni linh thing, ni nhc nh con chu phi bit chm ch hc hnh! C l v th m lng ta tuy lm n gii, nhng cng ch l gii giang quanh lu tre thi, c my ngi t u! Ti lm g cng thy khng tr mn n y! Nay, ti xin ng ra xy li n, tr li ni tn nghim cho lng! Ni sao lm vy, c Phc chy vy khp ni xin php xy li n. Khng ai dm cho php, mc d ai cng thy cn khi phc ngi n nh khi phc chnh lng t ho v truyn thng hiu hc ca ng cha. Mt hm, c ng B th tnh v thm, c Phc dn ng i khp ni - ht ra ng li vo xm thm th cnh lm n, hi han v i sng ca b con nng dn. n cng thu li, c Phc dng bc, ch tay v pha bi t cao ven sng o: Bo co B th, dn chng ti s xy li n ng Ngh ch y! ng B th nheo mt ngm bi t, ri li bc i. Sau bui y, c Phc huy ng nhn dn gp cng ca xy n. Cng c ngi vn s ci dp phong kin, nn chn ch. C Phc bo:
22

- Ti xin php hn B th ri, b con khng ngi. Ni vy, nhng tnh qua tnh li, c Phc chuyn hng: - Thi, ta xy cu lc b vn ho! Mi vic nhanh chng c khai thng. C Phc trc tip ch huy cng trng. Khng cn bn thit k, c by cho th xy dng theo hnh nh ngi n trong tm tr mnh. V th l ngi n mc ln uy nghi nh mi ngi thy hm nay. Khc vi nhng ngi n thng thng, ngi n ng Ngh c chc nng kh rng. N tr thnh ni sinh hot cu lc b ca cc chu hc sinh ngoan, gii v cu lc b ca cc c gng mu. Trong khi , trn b th, vn nghi ngt khi hng th phng ng Ngh ca lng. Ng trn ngai, tng Ngi r i mt hin t nhn lp ngi hu th... Thn xm c th i ln, nh ngi, nh mi bng thay th ht nh tranh. ng lng ton b tng, t vo tn tng ng. C Phc dng tho tm nguyn. Chun b i hi x vin, c dt khot rt khi danh sch c vo ban ch nhim mi. Cng dp y, nh nc c ch trng phong tng danh hiu Anh hng lao ng tin ti i hi Thi ua ton quc. Dn Khnh Yn ho hc ko v cuc hp, nht nht tn vinh c Phc lm Anh hng lao ng! H s ca c nhanh chng c chuyn ln tnh. Ti y, n c c quan thng trc thi ua thm nh. Ph trch thm nh l mt v chc sc c vc dng loo khoo, i mt c nhi. V ny nhu my khi nhn thy ci tn Khnh Yn. Chng phi mt cng lc trong tr nh, hnh nh dng sng ti hin hin ln trong c ca v. Cng bi ci n y, m v b bt bi, mt gh trm trng thu mua. Phi mt bao nhiu nm n o chy vy, v mi ly li c ci gh cho mnh Hi ng ny. V lm bm: Ch nhim hp tc x Khnh Yn ? Thi, hy yn y nh!. V ri, xoch, h s ca c Phc nm cng queo trong gc t... Cn gi u ma ng thi thc t pha cui cnh ng ln, la vo ngi khin ti rng mnh, ko ti ra khi dng suy tng v c Phc. Anh Cn bo ti rng c Phc thnh anh hng trong lng ngi dn Khnh Yn. Trong mi sinh linh ni thn d ny u c mt ngi n th c. Ngay c khi c i chu tin t, cng vi ci v l k nh huyn thoi. Hm y, dn thin l trc nh c Phc bng dng ng lot tr bng trng ng, to hng thm lng khp ng xm. Sau khi n sng, tm ra sch s, c Phc bc thang ln hi nhng bng thin l nn n. Bng c thy ln trong hng hoa, mt mi trm m lan to. C tot m hi, chm ri leo xung thang. Con chu vi vng c vo ging. Th l c i, nh nhng, tay vn cm chm hoa thin l ngt hng... Ninh Bnh H Ni, cui nm 2002

23

NH SNG T BIN GII

Cn phng dng lm ni ghi ho n go cht nch ngi v y p ting n. Ngi ta chen nhau xp s lng thc. Ngi ta hi nhau v s lng m, go c mua t ny. i ngi cn nhn v vic lng thc kh khn, mua ong mt thi gian. Nhng, t nhin, ting qut ca mt thanh nin vang ln, dm mi ting n kia xung: - Ti phng tuyn v! Theo ting qut, anh ta gt mi ngi, len v pha chic bn c hai c nhn vin lng thc ang ghi ho n. l mt thanh nin trc 20 tui, tc qun, da xm en, mt im my nt trng c. - Ti va phng tuyn v, va phng tuyn v! Anh ta lp i lp li n gn chc ln ci cu y. Mi ngi ng ngc, khng hiu anh ta mun g? Gia lc y, mt b c t ngoi ca len vo, gi vi: - Tp i, th hy t t ch! Bt gp ci nhn ngc nhin ca mi ngi, b c phn trn: - Chu n i p phng tuyn. Khi i, ct lng thc. By gi v, em theo giy chuyn lng, nhng ca hng li khng cho ong. Hnh nh khng quan tm n s kh chu ca mi ngi, Tp vn sn s lch ti. Anh ta p tay nh bp xung bn, lm l mc ny dng ln, sut . Ri bn tay gn guc y nga ln, xo ra mt t giy nhu nt: - y, xem i, ti va phng tuyn v! C nhn vin ngi pha ngoi cm ly t giy, vut vut cho thng, chm ch c, ri bo: - Anh phi nhp tiu chun vo s lng thc ca gia nh ri mi ong c. Anh ra vn phng nhp nh. - Th ti va phng tuyn v, phi bn cho ti ch! Dng nh mun tng thm sc mnh cho li ni, anh ta li ging nm m xung bn. Mt ngi no mai ma: - Tay kho y, nhng thi bn gic th hn. Tp mm mi, quc mt nhn quanh, nh mun tm ch th trng tr. Song, i mt y vi cp ngay xung, khi gp ton nhng nt mt kh chu hoc
24

nhng nh mt trch mc chiu vo mnh. C nhn vin lng thc t tn ni vi b c m Tp - lc ny ang ng cnh Tp: - C , ct th phi nhp. C ti vn phng nhp, ri quay li, chng chu ghi ho n ngay cho. B c gt gt u. My ngi xung quanh gp : - ng y c . Thng chu nh ti cng i phng tuyn v, ti nhp cho n t na thng nay ri. - Sao c khng nhp t u thng? Mt bc to bo ni nht gng: - Cha nhp th ai cho ong. Th m cng m ... Ci bn tnh s sng ko ngay Tp v vi ting qut: - B im i, bit g m ni. Ti phng tuyn v y ny. Lp tc, anh ta li b chm trong ting phn i nhao nhao: - V l th. Bc y ng tui m cu y! - Ring g anh i phng tuyn m c nhng ln th. Bao nhiu ngi i b i, mu hy sinh, m h c v ngc nh anh u! - Thi, ng ly t cht thnh tch y lm ngoo p do ngi na! B phn i mnh qu, Tp ng n vo mt gc, nhng mt vn hm hm: - c, ti ch y n cui gi, xem c bn cho ti khng th bo. Cng lc ny, mt c gi mc b qun o xanh cng nhn, dng ngi rn chc, t ngoi sn bc ln h. C gt nhng si tc dnh bt m hi, hi mt ch mc o trng: - Ch i, ghi ho n go y phi khng ? - ng y c . C gi rt ci khn tay t trong ti xch ra, thm thm m hi trn mt, lc lc u: - Gm, th m em tm mi. Em c tng ghi ho n ca hng c, ch u bit l tn y. Ch o trng gii thch: - y, t do lng thc kh khn, ca hng ct lch bn theo khi cho cng bng, khi ng. C khng i ong go bao gi hay sao m khng bit ? C gi mm mm ci:
25

- D, em mi i khi H Ni 2 nm m lc hu th y. em vo xp s nh... T ny n gi, c hai ngi rt chm ch nghe cu chuyn ca c gi. l bc Thng - cn b thng tin ca tiu khu - v bc Hng, ngi bn sch bo quy u ng t. Bc Hng th tho: - Hnh nh ng l c y, bc nh. Bc Thng qu quyt: - Dt khot l c y ri. Ti nh lm ch. nh in trn bo r rnh rnh m. Li c mt bi vit di na, ti vn gi nh y. Cu chuyn b ct ngang bi my ting gi git ging: - Nguyn Vn Hng. Ai l Hng, n lt ri. Bc Hng lung cung: - Ti y, ... ... ti y. Li mt cu trch mc: - n lt ri m c chuyn tr sut. C mau ln khng. Sp ht ngy ri ng . Bc Hng va d d nh xin li, va lch ngi v pha bn ghi ho n. No, bc mua nt tiu chun c thng nh? - va li hi ghi chp, c nhn vin lng thc va ni. Ri c cha tay ra: Bc a chu 9 ng. Khng thy bc Hng ni g, c ngc nhin nhn ln. Ho ra, bc Hng ang mi nhn c gi mc b qun o cng nhn: - C l Tuyt phi khng? - Vng ... m... sao ? Khng tr li Tuyt, bc quay sang pha c nhn vin lng thc, si li: - ti mua sau, ti nhng c ny mua trc. C nhn vin lng thc lc lc chng s tm s go ca Tuyt. Tuyt mt: - y cht, bc mc chu, chu ong sau. - Khng, dt khot l ti nhng lt cho c m. Vn cha thy s go ca Tuyt - t ny n gi c ti chc ngi na xp s, nn n ln vo gia. C ting phn i:
26

- Thi, mt th gi qu ! - ngh c bn theo s th t. Bc Hng p ng phn trn: - Chng l... chng l... c y l... Ai di ging: - ng hm i, ct ci mu tt ca ng i cho con chu nh vi. Thy vy, bc Thng len ti, ni to: - B con bnh tnh no. C ny - bc ch Tuyt - l dng s dit bn xm lc, bin gii v y. Mi ngi ln mt ting, ri lng i. T lu nay, bin gii tr thnh hai ting thn thng vi mi ngi dn H Ni ny ri. Hai ting y gi ln ch quyn thing ling ca T quc. Hai ting y gi lp lp thanh nin ln ng chin u. Th nhng, khi hai ting y hin thn vo c gi bnh d ny, trong ci hon cnh bnh thng ny, th ai cng thy ng ngng, l lm. Ai cng mun xch li gn c gi. V ai cng mun lm ci g t thin cm vi c. T thy mnh phi c trch nhim lm cho mi ngi hiu c gi hn na, bc cn b thng tin ni rnh rt: - Trn bo c nh, c bi vit v c y. C l on Th Tuyt, 20 tui, con gi H Ni, (bc nhn mnh 4 ch Con gi H Ni), cng nhn lm trng. Trong mt ngy, c chin u dng cm, mt mnh dit 1 tiu i qun xm lc... ... m c Tuyt k cho b con nghe th hn. T ny n gi, Tuyt vn ng bn ln bn bn. Khun mt bu bu, c i mt to en m thm ca c ng . C ci u, di di ngn chn ci trn chic dp cao su, p ng: - D, d... chu cng cng cc anh y nh li bn n, c g u m k . Mi ngi vy trn ly c, qun c chuyn ong go. Ai cng nn n: - No, c k i cho b con nghe vi. - C nh li xem nh ti n th no th k li vy. Tuyt cng lng tng. C cha tng lm din gi bao gi. Nht l by gi li phi ni v mnh trc ng ngi... Hiu r iu kh x ca Tuyt, bc Thng ni: "Thi, ti k vy nh". Ri bc cao ging: - Hm y, c Tuyt nhn c in bo tin m m nng. Lm trng cp giy php cho c. Nhng trc tnh hnh bin gii cng thng, c t nguyn li tham gia gi cht.
27

Mt b c xut xoa vi ngi bn cnh: - Kh, ti gn nh c y, ti bit. B c c y phi i cp cu y. Ting bc Thng vang vang trong phng. Khng ai cn nhn ra y l ni bn lng thc na. Bc ch k li iu bc c trn bo, m sao nghe hp dn th. Phi chng, v nhn vt chnh trong cu chuyn y ang ngay trc mt ngi nghe? Chnh c y dng ti 5 th sng nh gic. Chnh c y nhng nm cm cui cng, git nc cui cng cho ng i. Cng chnh c y cng ng ch b thng lun rng, lch ch v ni an ton. V by gi, th c y y, ang xp hng mua go nh mi ngi. C y ng np bn bn, nh mun thu nh mnh li. Th nhng, nh nh sng rc r ca ma xun, c vn ngi ln trc mi ngi. Cc ch thiu nin thy c sc mnh ca l tng, v thy lng ho hc ra trn lp cng. Nhng, vi nhng ngi ng tui - m phn ng trong phng l nhng ngi ng tui, th nh sng ca c li soi ri vo mt o c nhiu hn. C nhng ngi thy t ho, vng tin mnh hn khi thy mnh sng xng ng vi c. Nhng cng c nhng ngi phi git mnh bi chnh mnh, nh ngi m nm lu trong bung kn, khi ra ngoi tri cht hong ht, v di nh nng h cht nhn ra nc da ti nht ca mnh, nhng ng gn xanh nhng nht ca mnh, v lp ght lu cu ng dy trn da tht mnh. My ngi m hi ny ln ting phn i vic bc Hng nhng ch cho c gi, ng li li sau bc Thng, mong bc ng nhn ra mnh. My ngi trt li dng lc ln xn xp chn x ca mnh ln trn, ngng ngp nhn chng s. Nhiu ngi li thy n hn v nhng li phn nn ca mnh trc vic phi n m, mu, bt go. Th y, ngi ta thc lng h nhiu khu hiu th hin quyt tm nh thng gic xm lc, v khi cn th sn lng ra trn, nhng khi cn ti Th , ti v tr ng nhim ca mnh, cn phi hy sinh cht t quyn li, cn phi lm nhiu hn cht na v ng bo bin gii, th khng phi ai cng thy lng thanh thn... Mi ngi va lng nghe, va suy ngh. Duy ch c c nhn vin lng thc va nghe va lt lt chng s. C gh vo tai bn, th thm: - C nh s ch y tn l g khng? C kia th tho: - Trn Th Bch. Lt sau, s go ca gia nh Tuyt nm ngay bn quyn s ho n. ... Khi bc Thng k xong, mi ngi cng xch li gn Tuyt hn. Mt bc hi: - Th b c kho cha c?
28

- Cm n bc, m chu c a i bnh vin, khi, nay sp kho ri . Mt b c u ym: - Vy m hi ny con khng ni trc, ca hng bn u tin cho. Th hm no con i? - Tha c, ngy mai con i . - i, sao vi th? thm dm by ngy na cng c ch g? - n v chu cho ngh mt tun, th l nhiu ri . - Kh cha, mai ra a u, trc thng gic, m hm nay cn xp hng mua go cho m. Th khng c ai c ? Tuyt ci hn hu: - M chu ang mt. Em chu hm nay lao ng cng trng T Lch. Chu i mua l phi, c g u . Bc Thng gh sang ni vi bc Hng: - Ngh cng hay, bc nh. Nhiu khi, mnh bit lm vic i s m li qun nhng vic nh b nhng thit thc. y, mnh tng d hng bao cuc mt tinh, dn hng bao nhiu khu hiu, nhng my ai ngh ti nhng vic lm tht chi ly, nh quan tm n gia nh c Tuyt ny chng hn, b con trn yn tm chin u? K ny v hp tiu khu, ti phi c kin mi c. - , phi y bc ... Tri v chiu. nh nng x gay gt xuyn qua ca s, ri vo khp cn phng. C nhn vin lng thc ng ln: - Tha cc bc, chng ta li vo vic ch . By gi n ch Tuyt vo ghi ho n nh. - C ng Hng na! - Mi ngi ng thanh vui v. Lc ny, khng ai cn nh n anh chng Tp hung hng hi ny na. M anh chng cng bin u mt, nh git nc ng trn phin , nhanh chng bay hi di nh nng ma h, khng li du vt g. H Ni, 1979

29

Ngi m v con ch nh
Nh Li nui mt con ch ci. Vn thuc ging nh, li l con cui n, cho nn n b t to. B Li chn con ny, v ng bo rng ng thch nui ch nh, mo to. M Li t tn cho n l Mimi. Vi thn hnh thon di c bao ph mt lp lng trng mut, mm mi, Mimi trng yu iu v duyn dng lm sao. Th nhng n khng yu ui, m sn chc, mnh kho, nhanh nhn. N rt ngoan, dy g bit ny, bo sao nghe vy. m, c ng tnh g, Mimi bit sa, ting sa pht ra t ci c khng khiu, ch ku nhanh nhch, nghe khng oai v g, nhng cng bo ng cho c nh. C hm, vo na m, nghe Mimi c nh nhch sa mi, b Li m ca th thy hai ch nhc ang ngi bn h tim chch cho nhau. Hai ch vi ng dy, vt v dt nhau ra ng. B Li rt hi lng vi con ch nh. Mun gi cho Mimi sch s, m Li cm ch n ra khi nh. N cng tun th tuyt i k lut y. Thm ch c ln Li m n ra ng chi, n lin toi xung t, chy v nh. Trn ng, n gp mt con ch c en tuyn cng nh b nhng sn chc nh n. Chng hc cu tin ti ve vn, d st ci mi en s vo cui lng nng bch cu ht ht. Hnh nh qun c mi ng loi, con Mimi run ry, co rm ngi li, ri cp ui phng r nhanh vo nh. Ngi ta bo ch l loi trung thnh v chn tht. Con Mimi th hin ng nh vy. N lun biu t tnh cm thm thit vi ch mt cch v t, mc mc, khng phi l s qun qut nnh b. C t b Li i cng tc di ngy, Mimi hu nh b n. N nm ghch mm bn h, mt bun ru, mt n t nhn vo ci v nh. Khi b Li v, Mimi nhy cng ln, chy vng quanh, ht ly li ln trn trn nn nh, cung cung, xon xut. Nhng s chn tht n vng v y ca Mimi i khi lm phin con ngi. C hm, m Li i lm v, va dt xe ln h th Mimi chy ra mng rn, qun quanh chn, khin m Li vp sut ng. Th l Mimi n qut. N tiu nghu chui vo gm gh, lm lt nhn theo m Li, ui vn vy vy. Khi b Li gi: "Mimi, ra y no! Li phm khuyt im, b mng ch g?", Mimi rt r chui ra, vy vy ui, xn li gn b Li, nhng mt vn lic nhn m Li v n hn. Mimi vn vy, bt c khi no ch gi, l n ngoan ngon n bn, sn sng nghe lnh. Thc ra, n c lm nn cng cn g u, bi v cng chng c vic g cho n lm. Cng lm l n c m Li sai ng ln hai chn sau, chp hai chn trc ly khch, t lng hiu khch m thi. Th nhng, h gi l n n, sn sng phc dch, ch khng i hi g. C th, con Mimi ln ln trong thanh bnh. Nhng t bn trong ci c th nh nhoi y, c mt ni kht thm ang ln dn ln, nh h ru np ang
30

men c bc ln dn ci nng say, thm thu vo tng t bo, khin n rm ran, rm rt. C ln, n chy ln, chy xung cu thang, ku ng ng. C ln, n li m gh ly chn b Li, nhn nhn, c st... B Li bo: "Con ny ng c ri". M Li bo: "N m th bn lm. Khng cho n i t c u". Th l mi ngi cnh gic vi Mimi. Ca, cng lc no cng ng kn, phng khi Mimi ra ngoi tm c. Mt thi gian sau n du i, n chi bnh thng. Ri t lu sau, n li nhy cng ln, ln ln. C thnh chu k nh th, Mimi khi th cung lon trong cn dc vng, lc li lng l trong np sng m m. C iu, n sng bnh lng trong nh, cung lon cng trong nh, khng h tm cch bung ph. C hm, m Li i rc, h ca, cng. ng lc y, c mt con ch c t ngoi ng chy vo ng trc ca nh Li rt lin hi. Mimi th c ra, nhn ng loi vi con mt u su v lnh m ri lng l quay vo, leo ln gc hai, chui vo gm ging nm im thin tht. Nhng ti y, th Mimi vt v n cng cc. N lao mt mch t tng mt ln tng nm, ri phng xung, cung cung chy vng quanh phng khch, ln ln di t. Chy, ln khng bit bao nhiu vng ri n th hn hn, chm ln bc tng g tc hnh con ch nh m b Li vn gc phng, nhn ln nhn xung, c c st st... Ci ging ng vt ci thng c biu hin nh vy mi khi hng tnh. B Li nh li hi khng chin chng M Trng Sn, nhng con ln ci khng c c, cng thng nhy ba ln lng nhng con ln ci khc, nhn nhy nh vy. Ngay c con g mi thiu trng, khi thy n ng i qua cng nm p xung, ngng phao cu ln, xo b lng ui ra ch i. Loi vt l vy, khng b thc km nn, chng biu hin bn nng sinh tn mt cch chn thc v l liu. Cng v vy, s khng c tho mn v i hi c tho mn ca chng bc l mt cch trn tri, bin thnh nhng hnh ng th cung khng cn che du, trng tht ng thng hi. B Li bo: "Hay l cho n i t, chu kh bn bu mt cht, ch ai li km hm n nh th!" Nhng m Li nht quyt khng ng , v khng th chu ni s bn rn v bn thu m mt con ch c th em li ngi nh ny. Cuc sng ngoi x hi vn c qu nhiu th phi ty u ri, khng nn em thm ci d dy vo trong nh mnh. T khi nh Li a v mt con mo nh, th cuc sng ca Mimi c nhng thay i. Con mo tam th c t tn theo ting ku - Meomeo. Li ly cho n ci a sch, trn cm c, cnh ci a cm tht ca con Mimi. Mimi quen np, tin li n. Con mo t ra s hi, rm ngi li. M Li bo: "Chnh cho nh ch vi mo. Thi, con Mimi ln hn, cho n sau". Th l Mimi b a ra ngoi phng khch, trc cm con Meomeo. Ngy qua ngy, con Meomeo ln dn ln, to bo v hng dng. By gi, Li khng phi cho n n trc na, m n t ginh phn n trc. N ht sc o , va n va canh chng, khng cho con Mimi n. Mimi vn khnh n, nhng
31

thy ch cho php cng n vi con mo m li b con mo ngn cn, lin xn li, rc mm vo a thc n. Con Mo qu o , gi chn trc tt ly tt vo mt con ch. Mimi li my bc, nhn ch bng i mt va nh t co va nh d hi. Thy ch khng t thi g, Mimi bun b ri khi ni n, ra phng khch nm cun trn. Cn con mo, c th cng ln ti, n ht phn a mnh li sang lim lp phn ca Mimi. Nhng bng mo no c cha c bao nhiu thc n, cho nn n ch lim lp gi ch, ch c n thm u. n, lim chn ri, n b i, leo ln m gh nm khoanh trn, v tho mn. Lc y Mimi mi lng l vo bp, li li n. Ba sau, Li tch hai a cm ra xa nhau, nhng Meomeo vn chy qua chy li hm do, gi rt ly c hai. S vic c th tip din, Meomeo n trc, chn ch ri mi n Mimi. T nhin, Meomeo tr thnh b ch, dng dng t c nhn con ch nm chc n mi ba cm, c nh l k hu ngi h khng c n cng mt lc vi ch. Cng ln, con mo cng ra oai vi con ch v cng kho nnh ngi. Nu ni rng loi ngi c quy lut l ai nnh trn, k y hay nt di th nhng biu hin ca Meomeo cng rt gn vi loi ngi ny. Khi i, n tin n st m Li, ku kh... kh... ri c c mnh vo chn b. Th l n c n. Nhng, ch c nhng lc cn n hoc cn ginh phn vi Mimi, n mi sn li bn ch, ch ni chung, n rt th vi ch. Nh l mo hoang hay co y, thy ngi n gn l Meomeo lng ra xa, ch chng khi no gi c n n gn. Nhiu ln c khch n chi, m Li mun khoe con mo tam th p nh tranh ca mnh, c gi "Meo meo" mi m n lm nh khng nghe thy, tng l leo ln m xe my nm lim dim mt. Nhng lc y, m Li bc lm, nhng nh km nn. B vo, b li gi Mimi. Nghe m Li gi:"Mi mi, Mi mi!", n lin chy ti, n trc tng ngi ly ri rt, lm cho khch m trn mt thn phc v ci vui v. M Li cng ci, y t ho. Th nhng, chng bao gi b vut ve n c. Ch con mo, vi ci thi hoang ng nhng kho nnh li hay c ch quan tm. Mi ln n n c mnh vo chn ch, kh kh v thn i, d bit l n nnh xin n, m Li vn c thy thch th, th no cng thng cho n cht c hay ming m. Meomeo cn hay t thng cho mnh bng cch n vng. Khi nh thc n s h trn bn, n cp ming tht hay ming c nh, m ngay c khi thc n c ni kn o, n vn c cch n vng. Mt hm, ang ng th c nh git mnh v mt ting "choang" rt to di bp. Li xung, thy l ruc v tan, ruc vi ra nn nh, cn con mo th ang tranh th "bi dng". Li lin b thi gian rnh xem cch thc n vng ca Meomeo ra sao. Vn l c b c c tnh, hot bt, Li cng phi thn phc cho s tinh ranh ca con mo. Ho ra, n leo ln bn, dng chn trc gt nhng l ng thc n cho ri xung t, v ra. Khng nhng vy, n cn bit m t lnh tha thc n ra na. C nh t ra bc vi con mo, nhng ng thi li thy th v bi ci thi
32

mnh bo, tinh khn ca n. Ci thi ma mnh ca Meomeo, khi kh kh quanh chn nnh b, khi lng trnh, lc ph phch, n vng, li khin ch phi gng nh v nung chiu n hn. Thng hoc c khi n t ra u ym ch, th n lin c p li mt cch nng thm. y l vo mt ti ma ng, va i hoang v, lnh qu, Meomeo nhy tt vo lng m Li, kh kh trong hng bi ca c c, lm m Li vui ht c. B ri rt gi Li: "Li i, hm nay con mo qu m gh, n t nhy vo lng m y ny! T na thng cho n khc c m nh!". B Li ci: "Tht l bt cng, ging nh i vi con ci vy, a con ngoan thng t c quan tm, a con ngang bng li hay c king n, gng nh v khen ngi!" Khng r c hiu c li b Li bnh lun khng, m Mimi bng ng dy, vy vy ui. Thy m Li vn vut ve con Meomeo, Mimi lng lng chui vo gm gh - c l n di. Vo cc ba n, n cng hay di nh th. C khi ch Li trn xong hai a cm ri, nhng thy Meomeo lun qua lun li gia hai chn m Li, ri li kh kh, ri li un mnh c c vo chn m Li, Mimi lng lng chui vo gm bn. N lnh lng nhn Meomeo, ri li chm ch nhn m Li, lc sau nhm mt v ng. Khi y, Li phi d dnh mi, Mimi mi n nhng khng ht khu phn. S vic ko di mt thi gian th Mimi bng thay i thi . Va thy Li trn xong hai a thc n, Mimi lin xng ti. Meomeo quen thi nh hanh, gi chn trc tt vo mt Mimi, lin b Mimi tp cho mt ming. Meomeo hong qu, ku ngong ln mt ting ri co rm mnh, chui tt vo gm cu thang. M Li lin mng: "My cy ln bt nt em , tao cho mt trn by gi!". Mimi nghch mm, dng tai nghe, ve vy ui, ri lng l n. Con mo sng trong nh mt thi gian th bt u ku ngoao, ngoao. B Li li bo: "N ng c y". M Li li cng bo: "Khng cho n . Bn lm!". Th l Li em v mt ci ci st, nht mo li. Nhng Meomeo thuc loi gh gm. N lng ln trong ci, st st c mt my. m, n ku go th thm, khin c nh khng chu ni, nh th n ra. Mo ta lp tc vt ln tng hai, lao qua ca s, tun theo tng ro xung t, bin mt. V n i hoang. Mi hai ngy hai m sau Memeo mi v, em theo mt vt rch di mp. Li bo l con ny gh tht, dm ra ngoi nh ghen. Chng bit i hoang lm nhng vic g, c nh ghen hay khng, nhng va v n nh l Meomeo gi thi nnh nt ra: n i quanh, c mnh vo chn m Li, ku kh... kh... M Li sai Li em Meomeo i tm, ri cho n cm vi c. Hnh nh chuyn i trng gi va ri khng t kt qu g, cho nn ch t ngy sau, Meomeo li quy ph. N ngoao ngoao mt thi mt hi ri chun khi nh, bin lun c mt tun. Hm n tr v, ngi x xc, lng rng my mng, mt y thng tch, tai rch lm i.

33

Th nhng, n sau ci b ngoi t ti ca n, l mt v mn nguyn v mt sc sng mi phi phi. Thi gian sau th Meomeo to bng ri ra 4 con... Chuyn Meomeo i hoang thnh bnh thng. C sau mi la mo mt thi gian, m Li cha kp cho ht mo con, n bin khi nh. M n mi mn lm sao, c sn sn la ny tip la khc. Ch mt thi gian ngn, Meomeo sn sinh mt n mt l mo tam th mo nh th mo mp mo xm mo vng loi mang ging mu ca khng bit c man no l mo c hoang, kt qu ca nhng cuc i t ngn ngi thnh chu k ca n. Ti nghip cho Li, c b thng sc vt cho nn vt v vi con mo lm. Ln con Meomeo la u, Li lo lt , ri thc hu mo sut m. Chng hiu hc u m Li bit cho mo. C b ch n mt con, li hai con. Loi mo cng l, khng cho ra con lin nhau, m c cch qung c gi ng h. Mi gn sng, s nn bng mo thy rng khng ri, Li mi pha cho n bt sa, d dnh n ung. Ngi ta bo tr con m thng yu sc vt l ngi c tm, ln ln thng lm iu thin. Khng r iu c ng khng, nhng ci thin ca Li i vi mo thi Meomeo dng nh cm nhn c. Chng th m t y, c mi ln sp l Meomeo theo rit ch Li. C ln, ch Li xung nh n theo xung, ln gc n ln theo, vo nh v sinh n cng co ca xin vo. Ho ra n sp , n mun nh ch Li . Tt nhin, con mo ch theo ch Li nhng khi n cn , ch hng ngy n vn lnh nht vi ngi v hay ln i chi mt mnh. Mt m nghe Mimi sa lin hi di nh, b Li xung th nghe ting lc sc ngoi ca. Cnh gic, ng cm ci cn c, nh nhng m ca. Ho ra c mt bn trm mo ang cu mo. Con Meomeo b trng cu, ang vt mnh. Mt g n ng ngi sn trn xe, gi ga nh nh. Mt g trai ang ra sc ko si dy cu. Con Meomeo ang c gh chn khi b ko bt ra khi khe song st. Thy ng, hai tn trm mo vi r xe chy thng, li chic cn cu vi si dy d cng chic li cu to s mc mp Meomeo. Mimi chy quanh Meomeo, ht ht si dy, dng mm ngom vo, dt dt. Hnh nh n mun g li cu ra khi mp Meomeo. B Li ci: "My rng lng gh, khng ght ci thi Memeo hay bt nt my hay sao m cn mun gip n?" Mimi vy vy ui, ku , mt my hoan h. B Li g xong li cu, m mo vo nh. Mimi nhy cng di chn. Th nhng, hnh ng y n tnh y ca con ch chng lm cho con mo my may xc ng. N vn ginh n vi Mimi. Tho no m dn gian c chuyn k rng mo l ging vong n bi ngha. Tuy vy, Mimi cng c m Li bt bt b, i x cng bng hn. Ni hong s sau ln b cu ht khng lm cho Meomeo bt thi hoang ng. Va con c t ngy, n ngoo ngoo quyy ph v b nh, lao vo cuc tm kim con c mi. M i m lm t c mgy gp ma, vo ma h nm y, n mt tch lun. Li thng n lm, c than vn hoi vi b rng khng
34

hiu gi ny Meomeo u, ang lang thang ni bi rc hay tr thnh mn nhu ca mt qun tiu h no trong s cc qun tht mo ang ua nhau mc ln phc v mt mt m thc mi Th ny. Th l 5 a con ca Meomeo va mi ra i cn b t hin b b v. Chng i, ku khng thnh ting. B Li bo: Ch n va sinh con hn mt thng, by gi cho n b trc! Hai b con Li xm li, dn nga con mo ch ra v la by mo con vo cho b. L mo con ngi thy hi sa th thc mng b vo rc, b. Con mo ch t nhin ni cu, ku ph... ph... p tung bn chn, lm cho by mo con vng c ra. Hai con u n kho hn, b lm ngm trnh xa con ch. Lc y con Mimi cng ang ng cnh b Li, ui vy ri rt. Hai con mo con b vi v n bn con Mimi, rc vo chn n. Con Mimi bng nm nga ra, d bn cng, mt lim dim. Hai con mo con rc ti, ngm vo hai ci ti nh xu ca Mimi. Mimi nm im, v sung sng... Nhn cnh y, lc u m Li ci riu. Sau , b im lng, suy ngh. Lng trc n ca mt ngi m tri dy. Ci cnh ng c nhy cn ca Mimi lm b ght n bao nhiu, th ci cnh n thay mo m, nm nga cho l mo con rc b trn bu v kh tp ca mnh li lm b xc ng by nhiu. Ngy hm sau, m Li bo: "Hm va ri n nh ch Phng, m thy ch mi c mt con Phc c rt mnh kho. Ch nht ny Li em con Mimi n nh ch Phng, gi y t ba". B Li bn khon: " lu khng thy Mimi ng cn, liu n c cn kh nng lm m khng?" Thng 11 nm 2003

35

RN THN
Cu chuyn ti k di y nghe c v hoang ng, nhng v ti trc tip nghe mt ngi bn thn k li, sau li chng kin nhng s vic chng minh cho tnh chn xc ca n, cho nn ti vn vit ra... l vo mt ngy u xun. ng ln Yn T nm np nhng ngi. n qung gia ng ln dc Tng, on ngi bng n li. Ho ra c mt ch thanh nin ngi a phng ang rao bn mt con rn. Ch bo rng con rn ny rt c bit, ln, li c mt ci mo cht trn u. l do ch ta ni, ch k thc khng ai nhn thy con rn di ngn ra sao, bi v n b nht trong mt ci bao da trng. Khi nhng ngi t m b i dn, ng thong ra, th c mt tp chng chc ngi i ti. Dn u l mt ngi n ng trung nin, dng tm thc, da trng hng, mt sng nh gng. Anh tn l Thun, t thnh ph H Ch Minh ra. Anh bo on ngi dng li, ng dp vo bn v c. Anh ct ging sang sng hi: - Ch em c th cho xem con rn khng? Ch thanh nin lc u: - Tha khng. Con rn ny d lm, m ra, chu e n lm cc bc hi! Thun nhn k ci bao da bng i mt sng. C l con rn ang khoanh trn trong bao, cho nn ci bao im lm. Ngi ta hay ni mua mo trong b ch c ai ni mua rn trong bao bao gi. Th m gi y li c ngi bn rn trong bao tht. Thun ngm ngha ci bao, n vn im lm. Nhng anh bng cm thy c mt lung sinh kh t trong bao tot ra, m p v thm lng. Anh bo ch thanh nin: - c, ta mua, ch tnh bao nhiu? - Bc cho con mt triu ba! - Sao li l loi triu ba? Thi, ta a trn mt triu. Ch thanh nin gt u, trao bao da cho Thun. Anh tr tin ri nhn bao da. Ci bao ng y. Thun nh nhng xch ci bao ra bi c cch xa ng, t xung v t t m dy buc. Mi ngi cng mt nhn vo ci bao. Tt c bng ln mt ting: c mt ci mo cht ng y ni ming bao. Ri c ci u con rn l ra vi ci mo ln, dy v nh bng hoa mo g. Con rn trn ra khi bao trc con mt kinh ngc ca mi ngi. Chao i, n ln v di lm sao, vi ln da loang l trng en tht d tn. Th nhng, con rn khng t ra hung d nh ngi ta tng. Trn i mt on ri, n quay u li. C ngi nht gan nh co gi chy, th ng sng li bi thy con rn khng trn
36

ti na, m vn mnh ln cao. Ci u n dng thng, ci mo lc l. N hng v pha anh Thun, dp u ba ln, ri nh nhng quay mnh, lt vo rng xanh. Nhn theo con rn, Thun mm ci, n ci nhn i. Anh thuc loi ngi nng v tnh cm, hay m mng, mc du anh l tin s v cng ngh vin thng. Vi anh, Yn T nh mt tnh yu. Khi cha n ni, anh c nhng ng vn th v Yn T v lun lun b rung ng bi ci cnh, ci tnh ni y. ri khi n, anh thy lng ro rc nh gp c ngi yu. Tuy xa, anh vn thng ln Yn T c sng trong tnh yu y. Nhng ln ny li tht c bit. Yn T nh tr thnh mt phn ca tm linh anh. m y, phi khuya lm anh mi chp mt. Vo gia canh hai, Thun bng bng thc bi mt ting chung lnh lt. Mt vng sng hng l lng trc mt anh. Thong trong vng sng y l hnh nh con rn c mo . Ri li thong qua hnh nh mt v s c khun mt y n, cp mt sng nh sao, mm ci vi anh. Cha kp nh thn, anh bng nghe ting v s bo: - Con hy em giy bt ra! Nh l mt hnh ng v thc, anh n bn bn, m giy bt v bt u vit. Khng r anh nhn bng loi nh sng g? Ch bit rng nhng vn th v Yn T bng vang ln trong tm khm anh, v anh lng l chp li. Nhng bi th vit theo th ng lut m t tng cnh p ca Yn T vi nhng nt phc ho thn k, sng ng, li n cha nhng trit l su xa v nhn lun. Ch mt m y, Thun hon tt mt tp th vi tn Thi vn Yn T m sau ny c xut bn nh mt hin tng vn hc l k! Li mt ma xun na n vi Yn T. Ln ny, ti v my anh em cng c quan cng tham gia chuyn hnh hng ln Yn T vi Thun. Khi ti bi xe, chun b leo dc Tng, ti thy mt chng thanh nin gy g nhng nhanh nhn chy ti: - Cc ch c thu gnh khng? Chu gnh cho! Thun reo ln mt ting v ni vi ti: - Chnh cu b bn cho mnh rn thn y! T m, ti ko cu thanh nin ra mt gc, thm th: - C ng chu l ngi bt c rn thn khng? Cu thanh nin gt u, nhng sc mt ti i. Cu bo: - Chu khng dm nhc ti Ngi na u! Ti ng vin: - C mnh dn ln, Ngi c v vi rng ni ri, chu no cn mang ti n vi Ngi? - Khng, chu vn s lm, chnh v Ngi m chu b ngh bt rn, lm ngh ny y!
37

Sao? Ho ra chu chuyn ngh v Ngi? Ngi khuyn bo chu ? D khng. Nhng ngi rn e chu! Rn e? Vng, mt ln chu mang bao ln tn gn lng ni tm bt rn th gp Ngi. T xa, chu git bn mnh khi thy Ngi vi ci mo cht nghn cao khi lm c. Chu ng cht trn trong khi Ngi trn ti. Cch chu chng si tay, Ngi dng li, vn c phun ph ph. Chu hong qu, c rt chn, quay lng chy. Vn nghe ting ph ph sau lng. Chu vp mt tng , ng b nho. Vng dy, thy ngi chn trc mt. Th nhng Ngi khng m chu. Chu vi ly vi v lm nhm khn rng s khng bao gi lm ngh st sinh na, ngi lin trn i... Ti bn tn bn nghi. L no ch mt cht h do ca mt con rn m c tc dng gio dc mt con ngi nhanh n th. Trong khi quanh ti y, c bit bao ngi chng bit s l g, gp bao s rn e ca php lut, s khuyn bo ca ngi thn m vn c lao vo lm vic xu. K c trong nhng ngi ang i hnh hng v t Pht ny, c khi k ming th khn vi cu phc cu lc nhng tm a li ti en. C ln ti ng sau mt b c dng v sang trng nhng mt li nhn nhm n thiu no ang s sp khn vi. B ta lm nhm nhng ti vn nghe r: "Cu Tri khn Pht ph h tr cho nh con c thng quan tin chc t ny. Con lo lt cp trn, lo lt t chc tin nong, vng bc khng thiu g, nhng con cu mong Tri Pht vt cht ci lo Hng ang chy ua vi nh con cho nh con rng ng thng tin..." Cn chuyn ca cu thanh nin ny th c nh huyn thoi. Nhng ngi tht vic tht li s s trc mt ti. Ti c bt khi dng suy t, v vai chng thanh nin: - Chu lm th ny c sng khng? - Vt v lm ch . Gnh c ln ni sut bui, kim c 15 ngn ng, v m hi ht. Trc kia, lm ngh c, kim dm by chc ngn mt ngy khng kh g. - Th chu c nh tr li ngh c khng? - Khng, khng! Khng bao gi ch . Lm ngh c s lm. Lm ngh ny vt v nhng thnh thi. Ngy lm mt, m ng trn mt gic, khng mng m hong ht g, th l sng! Ti nhn thy n ci mn nguyn trn i mi kh ca chng trai gy cm. Cng lc y, Thun gi ti: - i thi bn i, i nhanh m cn ln cha ng! Ti trao ti xch cho chng thanh nin. Mc d khng nng nhc g, nhng ti khng mun eo ti ln non, bi ti mun th hin cht tri n vi chng thanh nin hng thin n. Lm theo ti, anh ch em trong on u trao ba l,
-

38

ti xch cho chng thanh nin. Th l vic lm cho chng trong bui sng hm y. Cuc i l nhng cuc i thay lin tc. Yn T gi y c cp treo. Du khch n Yn T ngy cng ng. Nhng cng v c cp treo, m ci ngh mang vc thu gi khng thnh na. Khng r chng thanh nin c cn kim sng c bng ngh ny khng? Ti c bn khon hoi, mong ai gp c chng thanh nin th ni li cho ti r. Chng ta i tn c sang tn mi nh mt Pht t: Thch Thin Tm. Ngy 28 thng 11 nm 2003

39

Hi quang
Ngi trn chuyn xe v vng Tr N, cn c cch mng xa, Hoi An thy lng bi hi, rn ln bao cm xc. Bit my nm ri sau khi kt thc chin tranh, anh mi v vng t tng gn b vi cuc i mnh trong nhng ngy y c lit, gian kh y. bao ln anh t nh phi sm v vng t mu tht kia, nhng ri cng vic cun ht, anh li l hn. Nhng ln ny th dt khot anh phi v. Bi l, anh phi v vi nhng k nim xa nh, m cn phi thc hin li ha vi mt ngi va mi qua i... Mt c xc kh mnh khin c xe lao xao. Hoi An ng quanh: chuyn xe khch ny y ngi, b i c, dn thng c, nam c, n c. Ngay trc gh anh ngi l ba ngi - mt b lo, hai thiu n. Qua khi ch ng xu, xe lt m m. An nghe ging b c r r: - Em n hy sinh ngay bn sng Tr N! Hai ting Tr N khi dy trong An bao k nim. Bi vy, anh ch lng nghe. B c vn vi ci ging r r: - y l Thanh, em ca em Thu. Hai m con ti vo tm m em Thu y! Nghe ni n tn Thu, An git mnh sng st. Cuc sng li c s tnh c y n ngha vy sao? An cng v Tr N tm m Thu y m. Anh nh vn ti ni cho b c r iu y th b c ni tip: - Cc anh y k rng em n hy sinh anh dng lm, dm chin u vi c mt tiu i bit kch M! An hi ngc nhin. Thu c hy sinh trong tnh hung chin u vi bit kch u! Hay l Thu khc? Ngh vy, An hi b c: - Th bc ngi vng no ? B c si li: - Ti Gia Vin Ninh Bnh! - X no ? - ngay Lai Thnh y m! Th ch cng ngi Ninh Bnh ? Ch c chin trng khng? - D c, chu c chin trng, ng ngay trn vng Tr N! - Th ch c bit em Thu? - D... D...

40

An m ri ngi im. Anh thy trong cu chuyn ca b c c g khng bnh thng. Vi qu hng bn qun nh b c va ni, th ngi trong cu chuyn ca b chnh l Thu, lit s m anh cn i tm m theo li trn chi ca ngi bn va mi qua i. Th nhng, Thu hy sinh trong trng hp khc, tht l th thm, u phi l trong chin u nh b c ni? B c li hi anh: Ch bit em Thu hy sinh th no ch? Cha i An tr li, b c tip li: - Chc chn l ch bit ri, Em Thu hy sinh trong kh nh bn bit kch. ... Mt cnh rng ln bon ngt ngt. Mt bi sng l nh nhng tng hnh u ng s. Mt ging nc trong xanh cun cun chy gia mt thung lng hp. Mt ngi con gi mnh mai, vai gi mt gi sn to tng, tay cm khu tiu lin AK. Ngi con gi l Thu. C va qua sng sang nc ng Chanh i mui ly sn v cho c quan. Rng chiu m u v tch mch. Ngi con gi li qua sng, vt ln mt con dc. nh chiu chp chong. Ting con chim kh khn khc phc thnh thong ct ln lm cho cnh rng cng thm thanh vng. M hi nh git trn vng trn cao thng minh ca c gi. Tay gt m hi, tay nu ly mt cnh cy, Thu gng sc leo ln. C c gng vt dc v c quan trc lc hong hn p xung. Gi sn tru nng khng ko c li bc. Mi mit bc mi mit leo, c vt qua cnh rng, ln n gn nh ngn i. Bng c ngi thy mi kht. Dng li, c ng quanh, cnh gic. Bn bit kch M thng to ra mi kht nh loi c th. Bng nhin, mt lot n sng lin thanh AR15 rt ti. Thu qung gi sn, ln vo d dc. Bn bit kch M nh n nh ma xung. Thu np sau gc ln bon, ging sng AK ln. Thp thong my bng o rn ri ng y. C nh n. Nhng ting ku hong lon. Ting ng c nh ln b chc tit. Ting ngi vt xung nn t. Im lng. Thu nh nhng len trong rng, vt ln. Mt lot n t nh dc x xung. C ng gc, mu tro ra ni bp i. Khu AK vng xung lng dc. Hai thng M lng lng tin li. Thu mc qu lu n duy nht bn tht lng, m cht. Hai thng M vn tin ti. "Vi xi! Vi xi! - Vit cng! Vit cng!". Thy trc mt l mt thiu n b thng, hai thng M coi thng, khoc sng ln vai. n gn, chng khom ngi ngi xung bn c gi. "m!" Ting lu n n vang. Rng ni p li bng nhng ting vng m... m...y cm hn... Trn chin khng cn sc gia Thu v bn bit kch M din ra sng ng theo li k ca b c nh vy. Hoi An lng nghe, lng rng rng cm ng. Nhng anh bit, vo nm y, trn vng Tr N ny khng c v bit kch M t nhp no, v cng chng h c trn chin u khng cn sc no gia mt c gi v mt tiu i bit kch M. Anh ch bit mt cu chuyn tnh bi thng nhng cng y cht anh hng...
41

... - Nht nh ng phi v vng Tr N. Nht nh ng phi tm c m Thu, chuyn v ngha a lng ta. Ti s nm y i Thu! l li van xin tha thit ca Qu, ngi bn ng hng cng chin trng vi An trong thi chng M. Ra khi cuc chin tranh, Qu v lng. Nhng gia nh anh khng cn mt ai - trn bom M di vo lng bin cn nh ca v chng anh thnh ci h su hom. Gng vt qua ni au, anh tr li lm rung, ri tham gia ban lnh o x. Nhng sc kho ca Qu c ui dn. Anh mc mt chng bnh l - mc xng! Lc u l xng cng tay, t nhin gy ra, khng th no lin li c, cui cng phi tho khp khuu tay. Ri n xng vai. C th c mc rung dn nh g b mi xng. Khi phi nm mt ch ri, Qu mi dc ht li vi An v mi tnh ca mnh vi Thu, mt in bo vin cng n v. Anh ta a cho An mt tm nh chp chung hai ngi, nho nhot: - y l hnh nh ca chng ti khi cn rng. Ti hn lm, c giu tm nh ny mi, c dm cho ai xem u. Cng nh ti c giu mi tnh vi Thu, khng dm cng khai. ng bit y, qu, ti c v. Nhng em no bit, em c yu ti, chn thnh, c tin. Thy Qu hn hn th, An bo: - Thi, ng khng phi sm hi na, cuc sng c bit bao thay i. T trch mnh phng ch g? ... Mt c xc na li ko An ra khi ging k c. B c hi: - Sng kia ri, c phi sng Tr N khng ch? - Vng, sng Tr N y ! Tr li xong, An v ci xung sa quai dp, s b c hi tip. ... Ni rng Trng Sn nhng nm chng M u ch chng kin cnh bom ri n n, l lt, m cn chng kin c nhng mi tnh vng trm nhng chy bng kht khao na. Nhng mi tnh nh th l iu cm k c quan. Mi ngi ang chin u, khng th lng mn theo tnh cm ring t c. An chng kin mt cuc chia ly y mu xm. l cp tnh nhn tr thc - mt nh th, mt n bc s. H yu nhau trn ng vt Trng Sn vo c quan dn chnh ny. Hn nhin. trong sng, h phi by tnh yu trc bn dn thin h. H nghe hi m ng rng theo tng bc chn. H ra b sui cu c v tnh t. Th ri t nhin c gi bc s nhn c quyt nh chuyn v c quan dn y vng Ty Nguyn! Lnh ban ra bui sm v ngay sng y c bc s phi ln ng. Anh nh th rn ln trong nim au n nhng khng dm phn khng. Anh cng ba l cho c gi, theo ng giao lin c na bui th phi
42

quay li. Anh cng c lnh sm hm sau xung vng c Ta tham gia sn xut! Anh khng ng rng hai ngi s chia tay nhau mi mi, bi v khi sn xut c Ta, n v anh b mt ton bit kch b t my bay trc thng xung tn cng. Anh lnh trn mt bng n tiu lin ca k ch... Th y, mi tnh chnh ng cn b ngn cm, hung chi mi tnh ngang tri. Cho nn Qu du bit chuyn yu ng. Thu mt mc theo anh. Thu yu anh vi tnh yu u i non tr v si ni. Qu yu Thu vi mi tnh mun m ca ngi tri qua hn nhn, mt cuc hn nhn khng hnh phc bi t to hn. Anh tng tri v khn kho dn d Thu vo vn tnh i y am m quyn r, khin c qun c thc ti nghit ng chin trng. C hm, i n gn na m, khi mi ngi ng yn, Qu mi bm Thu ra b sui. Ti , Qu mc sn mt chic vng d. Hai ngi ngi sng i trn vng. Sui rc rch ting n nc mun thu. Rng tch mch, ch c ting gi thi lao xao. nh trng soi chch tn l, chiu mt vng sng vng nht vo khun mt rng r ca Thu. V ri Thu lm i trong vng tay Qu. Chic vng rung ln u n tng nhp. Sui vn rc rch bi ca n nc. ... - Xe n ni ri. No, mi ngi xung! Ni ny l vng gn ng bng cho nn khng c ni cao, dc ng. N thn thuc vi An qu. Anh hm h dn u nhm ngi i tm m, vt ln. Anh li bng qua con sng nh. Sng Thanh y m. Ging nc lun li qua cc tng , to nn ting rc rch nghe vui tai l. Nhng khm r r mm mi mc y bn b sui nh mun nu ko nhng bc chn. An ri xa b sui, vt ln mt cnh rng thnh ngnh. Nhng cy thnh ngnh ny thn nh, nhiu gai, nhng nm chin tranh va l tm mn ngu trang, va cung cp cho cc n v Gii phng ci un - mt ngun nng lng v tn. Con ng mn nh xu ln khut di lp l rng rng y. i, nhng con ng rng. i, hi m ng rng. An cng c mi tnh nng thm ni rng ni ny. V hnh phc thay cho An, mi tnh y n hoa trong chin tranh v n nay kt thnh tri ngt. Li li qua sui. Li vt ln dc. Li vo mt rng thnh ngnh. Mt m t ni g ln gia vt rng tha. u m t l mt gc cy to sn si. y ri, chnh l m Thu! K c lun lun sng ng trong tm tng An dn dt anh n vi ngi m m nm xa anh cng ng i vun p. Ngi m ca Thu, chnh l Thu. l vo ma ma. Nc ma trt sm sp bo mn i ni, to thnh nhng khe, nhng rnh cha th nc sn st quch tun o o xung cc con sng, con sui. C c quan b c lp trong vng vy ca sng sui vi nhng ging nc c ngu, hung tn. Lng thc cn kit ri. Phi i cng
43

go. Anh em trong c quan li i cng tc ng bng, cho nn vng ngi qu. Th trng mun phn cng Qu cng vi Tin i cng go. Nhng tht khng may, Qu ang m. Gay qu, khng th Tin i mt mnh. ng x xa xi, nc cun hung d nh th, phi c hai ngi n nhau. Th trng i qua i li trong nh. Anh mun tham gia gi cng, nhng nhn c lnh ca Khu phi trc i ch tin c bit. Lc y, Thu va di bp ln. Thy Qu trm kn tm d hoa nm thu lu trn vng, Thu ht hong li ngi bn, vch tm d, s trn. Trn Qu mt! C cng ht hong. Thng thng, st rt th ngi nng lm. Nay, anh Qu m li khng nng, khng hiu l bnh g? Qu rn h h, run run ging: - Anh ch m my ngy l khi thi, anh bit m. Em ng lo. By gi anh yu lm, khng i dc, nhng ba bn hm na anh li kho thi! Thu ni vi Th trng: - Anh cho em i. Em kho v bi gii lm! Nm kn trong vng, Qu git bn mnh. Cht tht, c y yu ui th, nc l ch cn lt qua cng cun v h ngun. Qu nh chui khi vng. Qu nh liu i cng go. C nh v nh. Nhng Qu vn nm co trong vng nh con chn nm co trong hang. Th trng khng cn cch no khc, phi ng c Thu v Tin i cng go. ... Ma rng dm d d n gn thng tri ri. Lc sm sp. Lc r rch. Nhng ht ma dng mc lc tha lc mau, khi nng ht, khi bay bay y khng ngng ngh pht giy. Ht ma nh nhng mi thun thc su vo lng t. t b ra, ti t. y c nhng ting n rn r nh ting n ca bom tn. chnh l ting ni l. Ni l cn khng khip hn l cun. Bi v ch trong pht chc, mt cn l t c th vi lp c mt on ngi, khng li du tch g. Thu i cng go trong trn ma rng dm d y, trong ting l ni m m y. Sng hm sau, Thu v Tin va n vng T Ma th t tri rung chuyn. Bn cun t hai u ni xung nh thc . Pht chc, hai anh em b vy trong mt bin bn qunh. May m hai ngi va vt ln mt ngn dc th bn xung, nu khng, chc h chm su di bin bn c qunh y. Th l, ngay trn cn m h nh gia mt hn o ch v. Ngy qua ngy, thc n cn kit. Ci i hnh h hai ngi. Hm y, cn phong lng kh 701 cui cng, Thu a cho Tin: - Anh i, em ui sc lm ri, em khng tr ni u. Anh kho hn, cn c c may tr v. Anh n i! Gng mt Thu hc hc nh bc tng nh m b ma gi xi mn. Tin nht quyt khng nhn phong lng kh. Thu cng nht quyt khng n phong lng kh y. Qua ngy hm sau, mt cn au bng d di khin Thu co rm
44

ngi li. C cm thy rut mnh b ko cng, t tng khc. Thu th hn hn, mi kh n nh rung gp hn. Ri Thu qua i. Phong lng kh vn cn nguyn. Tin m xc ngi n ng ch, run ln trong ci i v ni au. Khng hiu nh sc mnh no m Tin khng ng gc. Nng ln. Bn kh i, to thnh mt lp t nt n ng c. Ri, mt tp cn b Tuyn Hun tnh c i ti, cu c Tin.... Hoi An chnh l mt trong ba ngi cu Tin v a Thu v chn ct cnh rng thnh ngnh ny y... n by gi, xc cm v ci cht th lng ca ngi n ng ch vn cn bp ngt tri tim anh. Hi y, vo chin trng, ai ch mun xng pha chin trn, nu c hy sinh cng trong trn mc, hin ngang trc nng sng qun th. C ai mun sng mn mi trn ni cao rng su. Th nhng, cuc chin khng phi ch cn nhng chin binh trn chin trn, m cn cn c nhng ngi chin s thm lng phc v vng cn c, to sc mnh cho ng i ni tin phng. Bn thn An cng phi kin tr ngi ghi tin c chm, lm ti liu tuyn truyn cn c, ln no anh c xung ng bng u! Nhng ngay trn vng cn c ny, cuc sng cng u phi tnh lng, m vn c n n, mu , ngi hy sinh. An tng chn ct bao nhiu ng ch ngay trn cn c ny - ngi cht v st rt c tnh, ngi cht v vng mn ca l bit kch, ngi cht di ln ma bom B52 Tuy vy, hy sinh nh Thu cng th thm qu! Ni tn cng tm linh An, vn phng pht hnh nh ma i m anh thng nghe b nhc n trong nhng cu chuyn c tch bi thng ni v nhng ngi b cht i. Anh c gt ni m nh i v t nh: d hy sinh bi l do no, th cng l hy sinh trn chin trng chng M cu nc, u v vang nh nhau Nhn li cnh rng thnh ngnh ln na, An tin chc rng c Thu di m kia, c Thu ngi yu ca Qu, cng chnh l c Thu con b c ny, ch c Thanh kia. Cho d cu chuyn v s hy sinh l khc nhau, nhng An bit chc rng ch ni v mt ngi m thi. C l ng i ca Thu khng mun gia nh Thu qu au xt trc ci cht th thm ca con mnh nn k ra cu chuyn y tnh anh hng ca nh vy. Cn s thc, vn l s thc. - Chnh mnh l ngi git cht Thu! - Thi, ng ng qu xc ng nh th!

Tht y! Mnh hn qu. Chnh ci hn ca mnh git cht Thu!

No, hy nghe ti, bnh tm i! ng ng t dn vt qu ng nh th. Bo l, t l git cht Thu ch u phi l ng! Qu c sc nhm ngi ln, mt t m m hi:

45

- ng, ng hy nhn k ti i. Ti lt trn b mt ca ti cho ng nhn r y: Hm ti khng m. Ti s i cng go, s nc l cun mt xc cho nn gi m. Cho nn Thu mi phi i, Thu mi hy sinh! ng hiu r cha? ... - Anh i, anh mt hay sao? - Thanh gh st mt An hi. An git mnh, ng dy: - Khng, ti kho m! B c m Thu nm tay An git git: Ch i, ch nh ri ch, em Thu hy sinh anh dng trong mt trn chin u vi bn bit kch M. Em n c chn ct ti y, c ng khng? - Vng, tha m, chnh y l em Thu, ngi anh hng m chng con v cng khm phc! An dt b c li gn m. Thanh h ba l, ly ra b hng. Lt sau, mi hong to ra ngan ngt c cnh rng. My ln khi mng tang vng vn lun qua cc tn l. V tri!

Gia nm 2003 - thng 1 nm 2004

46

CN MA RNG NM Y
Vo ng ngy min Nam c hon ton gii phng th ng Quang bo cho v con mt ci tin khng bit l vui hay bun: ng c a con ring huyn Vnh Thnh tnh Bnh nh! Vn nhn hu, v ng ci gng: Th a con y ra sao? Anh con trai v c con gi khng ci cng chng nhn nh: Ho ra chng con c thm mt ngi em?. Cn ng? ng nh trt c mt gnh nng! Ci gnh nng tru cuc i ng sut hn chc nm qua. ng mang theo n lc n, lc ng, c lc lm vic. V tht l khng khip, c mi khi tri ma trong m, l ng cm thy sp gc xung di ci gnh nng v hnh kia... Lc y, d l ma khi ng ang yn m trong nh hay ang rong rui trn dng, d l ma sm sp hay ma lm thm, ng vn nh nghe ting gi go tht v ting rng qun qui cng ting ku thng tht ca mt ngi con gi: ", cn b i, cn b ng lm th!..." ... Thi y tri qua trn chc nm ri! l khi cch mng min Nam ang trong thi k kh khn. Quang l cn b cch mng c phn cng ph trch vng Bc Vnh Thnh. Ci thi chui rc trong cc ln bm dn, ch o phong tro mi c cc lm sao. Nhng c ngh ti ngy chin thng, anh li gng mnh ln vt qua ht thy. Nhiu khi, bng rng tuych khng ht cm, nhng anh li nhm trong bng cu ht "Dn Lin X vui ht trn ng hoa... Gi a hoa v mt min dn ch. Cnh hoa mun mu, p i t do!". Bi th v ng L Nin, v nc Nga ca T Hu thp mi trong anh ngn la m p gip anh vt qua nhng cn lnh ca rng su. Nhiu m, rng rng mnh, run ln cm cp trong gi rt thng 10, ph vo ln hi lnh thu xng nhng anh vn ca ln bi ca thng Mi, m v thi th gii i ng. Ngy rng, m, anh bm v bun lng ca ng bo Ba na vn ng nhn dn chng ch dn dn, bt lnh. C mt c gi Ba na da ngm mt sng tn l Bia K Ma lm c s cho anh. C thng ra mm ni u Chn lm m hiu khi khng c ch anh ri ni n np. Ri c dn anh vt qua con ng mn gia rng cy lp xp, vt qua mt trng tranh rm rp v bun. Thi k u, anh ch tip xc vi nhng ngi trong gia nh c Bia K Ma. Dn dn, mi quan h c m rng ra hu khp bun lng. D trong tm kim sot ca ch, ngi dn bun Bok Rh c nghe n tn min Bc, tn nc Vit Nam, tn Bok H v bit rng ngi Ba na cng nh ngi Kinh, ngi Hr... u l anh em mt nh v Bok H l cha chung ca gia nh ln y, l do anh, L Quang, cn b cch mng truyn b cho. Ngi dn tc thiu s vn hay tin ngi. Thy cn b Quang b qu hng x s v vi ng bo dn ng bo ti ngy sung sng, ng bo thng lm, tin lm. V th l, ng bo tin
47

mi chuyn do Quang ni. B con bo nhau khng theo thng M nh git ngi Kinh, khng np la go cho qun Ngu... T m la nh xu trong nh Bia K Ma, nh sng cch mng to rng dn ra c bun Bok Rh. khp ni trong huyn Vnh Thnh ny u c nhng cn b nh Quang, v nh sng cch mng c lan to mi, lan to mi... Nhng, cch mng pht trin th qun M - ngu cng tm mi cch ngn chn. Chng iu my bay ln thng th xung mt Trung i lnh Cng ho ng cht ngay i Bok Thin khng ch ng bo. Nhiu khi, chng "chi" xung bun sut my ngy. Nhng khi y, mn c i ry, Bia K Ma em n thc ung cho cn b Quang. C ln ry, tut xung mt ci dc, bng ngang mt trin , vt qua mt con sui ln ri ngc ln khu ln m Quang . Nhng ting chim toc toc rc ln, v nhng ting chim bt c tri ct p li. y l lc Quang ra khi ni n np gp Bia K Ma, dn Bia K Ma vo ni tm tr ca mnh. Trong ln cht hp, hai ngi ngi st vo nhau. Nhn Quang xanh xao, hc hc, Bia K Ma au ci rut khn t. C a nm xi np, gi mui x v hai tri ng nng cho Quang: "Cn b n i! Ri qu, khng c con tht no..." Mc d i ngu, Quang vn chm ri n, va nhai, va ngm nhn ngi con gi Ba na mnh kho v hn nhin. Tnh cm ng bo, ng ch cun tro khin anh thy m lng, tng sc. Khi Quang ung xong hp nc, Bia K Ma n cn: - Cn b c no khng? - No lm ri Bia K Ma ! Quang tr li chn thnh. Anh nh ti ngi v ca mnh ang min Bc. Trong ba n, ch cng hay hi anh n no cha, c cn n thm g khng? Th y, d l ngi Kinh hay ngi dn tc thiu s, ngi ph n no cng chu o v bit lo cho ngi n ng n tng chi tit nh vy. Thm thot, anh xa gia nh, xa v con ba nm ri! Ba nm chui rc trong rng, n mnh di cc ln , lun li di con mt c v ca bn M - ngu thp la cch mng trong vng ng bo min ni. Ba nm sng trong s m bc ca b con min Ty Bnh nh, anh cng thm tha ngha ng bo v cng say m theo ui l tng cch mng. Anh ngm nhn Bia K Ma vi nh mt thn thin ca ngi trong gia nh. C gi Ba Na ny mi cha trn 20 tui, da ngm ngm en, thn hnh ang phng phao dn trong la tui dy th. c bit l i mt, i mt to, sng, vi ci nhn m p. Bia K Ma cht hi: - Cn b Quang! n ngy chin thng, mnh c c i hc bit ci ch nh cn b khng? - C ch, c i hc, hc nhiu cn xy dng t nc! N ci rng r trn mi, Bia K Ma nhn ra bu tri xanh l, i mt xa xm, hy vong
48

Hm y, Bia K Ma n gp Quang th x chiu. Tri cht ni ging bo. My en c khin bu tri ti sm. Ngi trong ln , nghe gi qut trn ngn cy, lng qua cc trin vun vt m rn mnh. Ri ma, ma nh trt nc t tri xung, o o, o o. Bia K Ma vi v ng dy: "Cn b i, mnh v!" Quang lo lng: "Tri, v sao c. Lc ny nc sui chc dng cao, v sao c!" Th l Bia K Ma nh li. Tri c ma. Ln cht hp, m t nh cng rung ln sau nhng ting st ng ong. Quang tri tm o ma vo gc ln cho Bia K Ma ri nm co pha ngoi. Nc ma trt xung cc tng , bn tung to, vng c vo ngi Quang. Nhng git nc ma nh bn tay ma lnh ngt r rm tng ng gn, th tht khin Quang run ly by. Anh choi dn khi ming ln , choi dn vo trong m khng bit rng mnh nm st Bia K Ma. Anh ng ngng khi cm thy mt ln hi m to t bn trong sang ngi anh. Phi mt mt lc nh thn, anh mi thc c rng hi m y l t thn th ngi con gi ang tui dy th to sang anh. Anh cht thy n lnh, ri li cht thy nng bng ton thn. lu lm ri anh mi c cm gic l lng nh th. V trong cn v thc, anh m chong ly Bia K Ma. Ma vn ri. Gi vn go. Xen trong ting gm r ca thin nhin l ting ku thng tht ca ngi con gi: ", cn b i, cn b ng lm th..." Khng c ting p li. Ch c ma. Ch c gi. Ch c mt c th th rp qun qun, qun qui trn c th my my ca ngi con gi mi ln... Trng khuyt, trng li trn. Trng trn, trng li khuyt. Thin nhin xoay vn theo quy lut. Ci bng ca Bia K Ma cng xoay vn, khng chu yn. N c lum dn ln. Lum ln mi, ln mi. n khi ci bng lm lm th thng n trng sinh nghi. N gi Bia K Ma ln tra hi: "My cha vi a no?" C khng tr li. N em Bia K Ma ra gia bun m nh p. Va nh, n va quan st dn lng. Ri n bo: "Tao bit ri, my cho thng cn b cch mng nc! Vy thng cch mng trn u, my khai ra!" ... Tin tc t c s bo ra khin chi b Bc Vnh Thnh ht sc lo ngi. Ngy ngy, Bia K Ma vn b li ra nh v b tra kho v ngi n ng lm cho c to bng. Thng n trng nht quyt bo rng l mt cn b nm vng. Hn cho qun lc tung cc ngi nh, kho thc, bi b hng tm ra ni n np ca cn b cch mng. Nghe u, n cn bo co vi cp trn xin t chc cn qut ln c vng ny. Chi b hp, nhn nh: ''C nh th ny, b nh au qu, Bia K Ma c th s khai ra ni n np ca cn b cch mng. M nu c khng khai, c th bn ch s git c!" C mt gii php m mi ngi u tn thnh l ng vin mt c s cch mng ngi Ba na ng ra nhn yu thng Bia K Ma gii to tnh hung kh khn ny! Nhng c s y l ai? B qu, bi v ch c 3 c s tin cy nht, th mt l Bia K Ma, cn li mt c v, mt ang tui thiu nin! Cn nu c vn ng qun chng khng chn
49

lc, bit u s b l k hoch? V li, b con ni y tn trng lut tc ca cha ng, khng my ai lm by, c thy ai cha hoang bao gi u! Gii php cha tm ra, chi b tm ngng hp sau khi ra Ngh quyt k lut khai tr lu ng Quang! Cuc hp chi b cha kp gii tn th mt qu pho t bin di n vu v. Mt qung la bng ln km theo mt ting n d di. Ngi trong cng, khut sau mt tng , khi nh thn li th Quang nhn ra rng ch cn c mnh anh sng st... Bn ch khng bung tha Bia K Ma. Hnh nh chng bt u tm ra c u mi v hot ng cch mng vng ny, hot ng khin chng mt dn th km kp dn. Chng quyt bm theo u mi ny tm ra s tht. Sng hm y, chng bt tri Bia K Ma chic ct gia bun v tp hp b con li. Chng tuyn b: "Hm nay l ngy cui cng, nu khng khai ra cn b cch mng, s git cht!" C bun lng i trong ni xt thng Bia K Ma v cm gin l gic. Nhng cng khng ai c th gii p c cu hi ca tn n trng. Khng kh cng ln nh mt trng. Bng nhin, t gc sn, mt thanh nin cng trng, da nu bng, tc en xon tt, mt rc sng bc v pha trc v ni rnh r: "Ti l cha a b trong ci bng kia!" C bun sng s. Tn n trng cng sng s... l Yang Yol, mt trai bun chm ch v hin lnh. Thng n trng gm ln: - C thc khng? Ti sao by gi my mi nhn? - V s lng pht v! Yang Yol tr li gn ln. Tn n trng ci gn: - Thc h? - Thc! - Tao khng tin. Nu ng l my nc cho n, by gi my hy nc ln na coi! ng bo ln phn i. Tn n trng cng tc gin: - My lm mt ln th my phi lm nhiu ln. Li y, lm th tao coi! Hn lnh cho bn lnh ko Yong Yol li gn v ci tri cho Bia K Ma. Bn lnh bt u lt o Bia K Ma. Tc tai c r ri. Khun ngc trn nh cao, php phng. Tn n trng gm ln: - Lt ht kh, vy ca hai a ra! No, din li tr nc cho tao xem! gia nhm ph n, mt c gi bng ng xung, ngt xu. Nh nc v b, ng bo o n x y bn lnh. Chng nh thy tnh th tr nn qu cng thng, tn n trng h ging: - Thi, dng tay! Khi m ng tm yn, tn n trng ni gn tng ting:

50

- Nghe y Bia K Ma, Yang Yol! T by gi chng my l v chng, phi chung sng vi nhau v khng c ra khi bun! ng bo xoay qua cu cha cho c gi b ngt lc ny. Yang Yol v Bia K Ma b bn lnh x v pha nh Yang Yol. Anh thn th ngoi li, i mt sng nhng u un nhn mi v pha c gi kia Tnh hnh tm lng du. Quang c iu v huyn, ri v tnh cng tc, sau c iu ra min Bc. B mt ca anh chm su vo qu kh... Ch c anh v Bia K Ma mi bit rng h c vi nhau mt a con. Li ch c Quang mi bit rng mnh c mt n k lut khai tr lu ng khng bao gi c thi hnh, bi nhng ng ch trong chi b ca anh hy sinh ht. Nay l cn b cao cp, Quang bng xt xa nh v qu kh. Nh nhiu ngun tin, ng bit chc v chng Bia K Ma vn sng, c vi nhau 3 con. Cn a con ca ng l mt cu trai khi ng. Khi ng i chic xe c quan v huyn, mi ngi lin ch cho ng v bun Bok Rh, nay di v gn huyn l. ng bc ln cu thang ngi nh sn nh u bun th gp mt ngi n ng da nu, mt sng, tc qun im bc. Khng cn nghe Quang gii thiu, ngi n ng ni oang oang: "Cn b Quang sao?! Cn b v nh chi!" Thy Quang ng ngc ng quanh, ngi n ng ni tip: Con ca cn b ln ri, kho lm, v trng ca tnh hc ri! M n cng i, mai mi v! m y, trong nh la bp bng, Yang Yol cng Quang tm s di di. Quang nh, hi cch mng cn kh khn, Yang Yol khng theo gic, nhng cng khng thuc din c s ca cch mng. Anh ch ngy ngy chm lo lm ry, sn bt th. Quang hi: - Hi , anh c bit ti khng? Yang Yol hn hu tr li: - Bit ch! Bit c cn b Quang, bit c Bia K Ma lm vic vi cn b Quang na. Ngy y, c ln i sn, mnh thy Bia K Ma em cm cho cn b Quang m! - Ti sao Yang Yol khng bo tin y cho thng n trng m lnh thng? - Ch, by no. Cn b n by cho dn mnh lm cch mng, lm iu tt, mnh phi bit thng ch! - Th ti sao Yang Yol khng lm c s cho cch mng? - Mnh cng mun lm ch, nhng cn b c bo mnh lm u! Quang git mnh nh li rng hi , anh c n Yang Yol, nhng thy anh ta t ni, ch cn c lm n, ng cho rng anh ta l k an phn, khng th m nhn cng vic cch mng c. - Th ti sao Yang Yol li nhn con ca Bia K Ma l con ca mnh?

51

- Khng bit v sao u! Mnh ch ngh nu khng c ngi nhn th Bia K Ma phi cht v cn b Quang cng kh sng! M cn b Quang th khng th ti m nhn con c! Li mt ln na Quang git mnh. Ho ra ngi n ng Ba na ny bit chc rng a con trong bng Bia K Ma chnh l con ca cn b Quang. Lm sao m anh y bit c nh? Tri, ho ra chng c g c th che mt ngi dn c! Quang hi Yang Yol: - Hi c mt c gi trong bun ng xung bt tnh khi nghe Yang Yol nhn l cha a b trong bng Y K Ma. l ai? Vn ci ging v t v hn hu, Yong Yol tr li: - L Bia Rak, ngi thng ca mnh ! - Ngi thng ca anh ? - Ch sao! L mnh thng nhau qua hai ma ry ri! - Lc y, anh khng ngh ti Bia Rak ? - C ngh ti ch, nhng mnh tin rng Bia Rak cng mun cu cch mng! - Th by gi c y u? - ang lm vic Hi Ph n tnh. Qu kh nh cn in m trong i mt sng nhng su thm thm ca ngi n ng Ba na. i mt y nh c mt nh la bp bng, m nhng bun. Yang Yol chm ri ni tip: - Sau hm , Bia Rak trn khi bun, thot ly lm cch mng. - By gi, c y sng ra sao? - T hi , c y sng mt mnh. By gi cng ch sng mt mnh! - Tri! Quang ku to ln mt ting ri r ngi xung. T trong tri tim ng di ln mt cn au tht. ng nh thm: "Cha m i, ch mt lc con cho bn nng ch ng m lm hng cuc i ca my con ngi!". Tri ni gi nh nh, khin ng l u hi nh kh h ln ting h m u. Mc d ngn la vn bp bng si m c cn nh, nhng L Quang cm thy gi lnh v cng. ng nh ang ngp chm trong cn ma rng nm y 21 thng 7 nm 2005

52

HN TNG
Chuyn mi xy ra khng lu nhng nghe nh tri qua c nghn nm bi mu sc ru phong ca n. Chuyn v mt bc tng. Mt bc tng c hn! Chuyn k rng: Nh h Hong mt vng trung du sng quy qun trn mt qu i. Chnh gia qu i c mt ngi nh nh m theo truyn thng, l ngi nh chung ca c h, dng lm ni hng ho gia tin. L mt iu, nh th nh, m c mt t th cc ln. Chic t th ny c lm cch y my i ngi, bng th g qu chc nch, nhum mu thi gian, tr nn en bng. C l t khi c ng v k y n nay, chic t th khng h nhc nhch. Ngi ta n rng vo nhng m trng lu, t tin ca ging h Hong thng v t tp ni t th. Khi m nhng m my tri bng lng trn bu tri lm cho nh trng khi m khi t, cng l lc cc hn thing ng ln mt t xem xt cng lao cng nh ti li ca con chu. Nu nh ngi no c t tin khen ngi, th n nn lm ra. Ngc li, nu b qu trch, s m au rn sit. y l ngi ta n vy, ch thc h ra sao, chng ai kim chng c. Ch c chic t th l hin hu vi dng v uy nghi v ln qu c, khin ngi ta v n. Cn mt iu l na l bc tng mt trc ngi nh c xy cc k kin c. N dy gp ba ln cc bc tng khc. Tng dy, nhng ca ra vo li nh. Ngi ta n rng, ch nhn u tin ca ngi nh ny l mt ngi k l. Ngi cho dng nh ch c ba bc tng. Ri cho ng mt t th ln nh ta thy, k vo ch m hin nay n vn ng tr. Ngi gii tn hi th xy, sau khi thu h chuyn n no gch, no vi, ct, mt y c sn. Ri Ngi t xy bc tng y. Ch rt t ngi thn thch trong nh c Ngi cho ph vic. Sau khi xy tng, Ngi t chc cng l sut 3 ngy m. Ring bc tng, Ngi hun bng c chc nh trm ln, khi nghi ngt, thm nng khin ngi ta say say m m nh lc vo ci u linh... Bn thn ngi cng ngi hu di chn bc tng sut ba m. Khng hiu Ngi lm rm khn vi nhng g, nhng ngi ta tin rng ngi ang truyn hn ca c ging h vo bc tng y... Qua thi gian, th h kt dnh cc lp gch tr nn cng anh, lm cho bc tng vng chc ta mt vch . Li truyn t i ny qua i khc ca ch nhn ngi nh ny l phi gn gi chic t th v bc tng: Khng c vy th g u tp. Phi lau chi sch bi bm. Phi lun lun hng khi Th gian vt i sao di. Nhng ngi trong ging h Hong ln lt ra tnh lm n. H bn i tng khonh t cui cng ch cn li chm i vi ngi nh cng chic t th v i v bc tng kin c kia. Gia nh lc ny ch
53

cn ba ngi con trai chung sng trong ngi nh y. Ngi anh c c v. Ngi anh th hai chun b lm m ci. Ch c ch t l cn son tr. Bng mt hm c mt mt ng khch n hi mua ngi nh. ng l mt quan chc giu c ca Chnh ph. ng ta tr gi rt hi. c bit, ng rt thch chic t th, cho nn yu cu mua lun. Ba anh em chm li bn bc. Ngi anh c nht quyt bn ton b ngi nh, k c chic t th. Ngi anh hai thy vn vng chic t, mun chuyn i. Nhng khi tnh n chuyn di chuyn chic t th anh hai ngng ra. Qu phin toi! Cn ch t? Ch khng khng gi chic t. Ch bo, l ni tr ng ca hng hn bao i t tin, i u hy em theo , khng th giao ph cho ngi khc c. Chuyn bn nh c dnh dang mi v l . Hm y, ngi mua nh yu cu ch nh gii quyt dt im. Nu tho thun c, ng ta s a trc hai phn ba s tin, na nm sau mi n nhn nh, giao nt tin. Nhn cp tin ng ta em theo, ba anh em khng khi bn khon. Nu bn ngi nh cng chic t th i, chia ra th mi ngi c hn mt gia ti ln, mua t, xy nh . Nu khng bn chic t, th s tin vn ln lm, c m cng kh thy. Bn bc mi, ngi em i n quyt nh: Khng bn t th, ngi em s hng chic t y cng vi mt cht tin mua mt mnh t nh, dng mt tp lu tranh! Bn i bn li cng n hi kt. ng khch ng mua nh v khng ly t, vi iu kin gia nh phi gi nguyn trng ngi nh. Hai ngi anh s nhn tin trc i mua t ni khc. Ch em t li trng nh ri nhn tin v chuyn i sau. Thi gian thm thot tri. gn n ngy bn giao nh. ng lc y th tri xui t khin th no, mt gia nh cng lng gi ch t nhng li mt khonh t nh. H cn th hin lng tt bng cch cho ch dn n trc, tr tin sau! Khng nhng vy, c nh h cn tnh nguyn n gip ch chuyn nh. Ca n c g u tong teeng hai quy l ht. Duy ch c chic t th l qu ln. Lm sao chuyn i y? C ngi bo nn tho ri ra ri ghp li sau. Ch t nht quyt khng chu. V ch bo rng y l ni hn t tin thng t hp, khng th ng vo. Nhng khng tho ri th ch lm cch no a t ra khi nh. N qu ln m ca nh th qu hp. Chng cn suy tnh, ch t ngh phng n ph tng ri xy li. Nu th, li thm tn km. Nhng ch bo d tn km m lm hi lng t tin, ch khng n. Chn ngy lnh thng tt, ch t bin mm c thanh m thp hng t tin, xin d bc tng v di di chic t th. Sau khi cng bi chu o v h c, ch dng vi iu ph kn chic t ri bt u ph tng. Khi y, vo sng ma ng m l thay, tri rc nng, trong veo. L hn na, khi ch va p nht ba u tin vo lng bc tng th mt ting n bp pht ra, c bc tng kin c l th bng sm xung. Khi bi va tan, mt vng ho quang to lan lm
54

sng hn ngi nh. Ch t ngc nhin thy gia ng nt c mt chic hm g sn son thp vng trng nh mi. Li gn, ch thy trn mt chic hm ni ln hai ch Nho c ln: "Phc c" c dt vng, nh ln rc r. Pha mp t cn c mt hng ch Nm vng chi: "T tin trao cho con! Ch mnh con c hng gia ti ny" S d ch c c nhng hng ch ny l v khi hc ph thng, ch vn hc thm ch Hn - Nm. Ch t va ng tay vo chic hm th np hm t bt ln, lm l ra nhng thi vng xp vung vn bn trong. C ngi nh sng bng ln trong nh ho quang rc r... Li ni v ngi mua nh. Khi ng ny quay li tr nt tin th thy mi s i thay. Bc tng kin c khng cn na - ngi ta ang xy li n! ng khch sa sm nt mt, gn ging: "Anh lm sai li cam kt!" Ch t hn nhin tr li: "Chng chu ang xy li bc tng ng nh ngy xa, bc ng vi trch chng chu!" ng khch vn khng du ging: "Xy li th ni lm g, ti yu cu nguyn dng ngi nh c m!" Sau , ng khch i li tin, khng mua nh na. Ch t vui v tr ng s tin m hai ngi anh nhn v chia nhau, khng qun tr li. ng khch nhn tin v nhanh chng ri ngi nh. C ai bit u, ng l hu du mt thy a l gii c ting. Li truyn qua cc th h ca gia nh ng c dn r rng n i ng th ln vng ny mua cn nh c chic t th to ln nht vng ri ph bc tng m chuyn t ra. Ho ra t tin ng bit b mt ca chic t th cng bc tng, nn dn chu cht bit ch thi m chim ot. Hay u rng, nh hiu tho, tn knh t tin, ch t gi c ton vn nhng g qy gi m t tin truyn li... T cu chiuyn k l ny, my ng gi trong vng vn hay ch Nho truyn nhau mt cu trit l rng PHC C sinh TI LC.. H Ni, cui thng 11 nm 2005

55

B Cc trng thch nhn th

B sinh ra mt vng t trung du "ch n g n si". Tha hn vi, b gy tong teo, qun ng thp ng cao, o x t xc xch. V th, tuy b tn l Huyn Mai, nhng anh em c quan gi a l m mp. Thc ra, tn gc ca b l Trn Th Quynh, nhng ra thnh ph, "gi t cht qu" nh b ni, b i tn thnh Huyn Mai. By gi, l Cc trng mt Cc ln thuc mt B quan trng nm cm o go tin ca c nc, Huyn Mai bo ra. Ci mng lc no cng nh cao, n v pha sau - ngi ta ni a rng khi Huyn Mai vo nh 5 pht ri mng mi vo n ca. Huyn Mai c bit ti v tiu lm, th tiu lm th tc m mt ngi n ng bnh thng khng bao gi dm m ming m k. Nhng Huyn Mai chng ngi g c. C l, v b ngh rng vi mt ph n chc quyn oai v nh b, th tiu lm l th trang sc to nn v p duyn dng, chng c g m ngi! Vi ci ming kh rng, mi dy cp hi loe ra, Huyn Mai k tiu lm phm phm nh ngi lao xung dc. i khi nhng chuyn Huyn Mai k nh sau: - Bu in c sng kin dng ngi tht lm ngi mu trong vic bn tem. l mt thanh nin cng trng. Anh ta c t ng ngay bn quy bn tem, thay vo qun o l cc b tem dn khp ngi. Khng ng, sng kin ny li c hiu qu qu cao. Cc c gi xm n lt tem v tr tin nhanh n mc khng kp dn tem vo ch b bc, thnh th thn th anh ta la l, phi c "ca qu" ra. Mt c gi chen mi mi vo ti ni, nhng khng cn mt con tem no. C ta ni vi mi ngi: "Ti mua h ri mua tem sau cng c" v a tay bp vo "ca qu" ca ngi mu, lp tc "h" pht ra y tay! Chuyn "thanh" nht m Huyn Mai k cng i loi nh sau: - Trn chuyn tu xuyn Vit, trong toa nm, c mi hai hnh khch, mt nam, mt n, u la tui sn sn. Tu chy sut ngy, hai ngi vn cha bt chuyn vi nhau, m ngi no cng m chiu bun thm. m, hai ngi chng ai ng c, trn tr, th di mi. Ri ngi n ng ln ting trc: "Ch c vic bun phi khng?" Ch ph n tr li: "Phi, bun v bc na!" Th l hai ngi ngi dy ni chuyn vi nhau. Ha ra h cng cnh ng - u b phn bi. Anh c v ngoi tnh vi mt tay bun. Ch c chng cp b vi mt cave. Cu chuyn gia hai ngi to ra s thng cm su sc. H bn nhau phi tr th. Cch tr th tt nht l lm ng nh k phn bi lm. Th l h cng nhau... Sau khi tr th ti ni ti chn, mi ngi li v ging ca mnh. Ngi n ng ng li b. Gn sng, ch ph n leo sang, lay anh dy:"Gn n
56

ni ri, ta tr th ln na i!". Ngi n ng mt nhoi, ngp ngn ngp di ri tr li: "Ti tr th th l h lm ri. Khip, ph n cc b th dai tht!" B k tiu lm hn nhin nh vy, mi ngi ci ha h, b cng ci loe xoe. Nhng c ngi tinh li thy pha sau ging ci y l n c sinh l. Ngi ta n rng do b mi m cng cn qu, ng chng li c ln, cho nn hai ng b li thn ti gia nhiu nm ri. M b th oai quyn qu, cao sang qu, cho nn khng ngi n ng no dm mon men tn tnh. Nhng ci c th trn y sinh lc ca b li vn i hi c ti tm thm nha sng. Cho nn, mi nng lng d tha ca b c thng hoa thnh nhng cu chuyn tiu lm tp trung vo ch gi chn. Tuy oai quyn nh vy, nhng c nhng trng hp, Huyn Mai li nht nh cy. C mt ln, B t chc u thu xy dng mng my vi tnh vi s tin trn trm t ng, Huyn Mai lm ch tch Hi ng u thu. Mi vic din ra ng nguyn tc, nhng ci tr u thu c ai chu ai bao gi u. Bi v hng chc k lao vo th ch mt k ginh c hp ng, lm sao m on kt c. Do , mt s v ch cng ty cay c ni lung tung, n c tai nh bo. Chuyn phng i ti mc ni rng Huyn Mai n cnh t trc vi cng ty DECO, bo trc gi chun nn cng ty ny mi c gi thu ph hp nht. i li, Huyn Mai c hng 20% doanh s. Bit c chuyn ny, Ch nhim tuyn truyn n bo vi Huyn Mai. Huyn Mai git ny mnh, nhn nhm c mt li, vt ni: "Ny, em i lo cho ch vic bt mm bo ch vi. Rch vic qu!" Ri Huyn Mai m t qung ra mt cc tin loi 500.000 ng: "y, mi h i ng bia cho tri ht ci th tin vt y i!" Ch nhim tr li gi tin, Huyn Mai trng mt qut: "Ch em thn quen t lu, nay c mt vic m nh khng c ?" Tuy xut thn t x si kh cn, con ngi quen tn tin, nhng Huyn Mai rt rng ri. Vo dp tt nht, Huyn Mai thng cho tin khp cc cn b trong c quan. c bit, vi nhng anh hay ngi l i mch i xe, Huyn Mai thng u i hn. Huyn Mai ni rng Huyn Mai c mt ng ch nc ngoi rt giu, thng xuyn ti tr cho, m lc th bt kh tn hng, chia s cho mi ngi mi hp o l. Tnh thng yu ca Huyn Mai vi mi ngi c tip nhn su sc. Nhiu anh lm mm, thng hay ri hi xm xa vo vic ca ngi khc, li tr thnh ci loa tuyn truyn cho tm lng thm tho ca ngi n cn b lnh o nhn c. Rt d dng, Huyn Mai b tr c hn tiu i chu gi bng c bng g bng bc vo lm k ton cc cng ty, n v thuc B ny B khc. Lng thng yu mnh mng ca Huyn Mai vi gia nh v ng s th l tuyt vi. Gi nh khng c chuyn con ch tng Sp ln th cn trn c tuyt vi. l vo dp Sp ln khnh thnh nh. Huyn Mai suy ngh lung lm: mng nh mi ca Sp bng qu g y? By gi ngi ta
57

hay chng cy cnh, hay l ta tng mt cy tht gi tr? Khng c, cy vi ci cng knh lm, ch n phi mt ra c m l ht. Hay l tng phong b? Cng khng c, Sp nghim lm, a vt cht ra c khi li hi vo thn! ng ri, ch, ch l hay nht! Ngy nay, ngi ta tng nhau ch l thng, ch khng mang ngha kinh t nh mi nm trc y, ch Nht l thng phm, c con tr gi vi cy vng. Huyn Mai ngh rng ch l th qun qut ch, ch chm ch s lun nh n ngi tng ch. Vy nn Huyn Mai l ngi u tin n mng Sp, qu tng l mt con ch Phc thun chng, nh b nhng sn chc v nhanh nhn. Khng may, con ch ny tri tnh th no, ton cn ngi tm phc ca Sp ln. Hm u, Sp trng T chc va bc vo sn, th "phc" mt ci, ch ch lao t thm ra p vo cng chn Sp trng, lm anh hong hn. Cng may, do tnh cn trng, Sp trng T chc thng xuyn mc ti hai qun di, nn khng b xy xt da tht. Sau t ngy, Sp trng i ngoi va bc ln thm, th li "phc" mt ci, ch Phc tp rch mt vt o bnh t m anh ny thng mc. Xp ln thy ry r qu, bn bo ngi nh lng lng em th ch mt ni tht xa... Chuyn kn tng s lng l tri qua. Cho ti mt hm, va i lm v th Huyn Mai thy mt con ch nh lao n. Ht hong, tng n cn mnh, Huyn Mai cho n mt c bng chic giy da ngoi mm nhn hot, khin con ch p u vo tng, ln quay ra. Li gn, Huyn Mai git mnh nhn ra chnh l con Phc m mnh tng Sp ln. Con ch ang ngc ngoi, kho ming ri r mt dng mu , i mt a hai hng l, nhng vn c ngc c dy, vy vy ui mng ch c! sp n tui v hu, khng hiu th no, m Huyn Mai c "ng tui" sut. Nm ny 48 th 3 - 4 nm sau vn 48! Ha ra Huyn Mai xin iu chnh tui v trc y khai tng i hc (y l theo li Huyn Mai). Th l nm sinh ca Huyn Mai "nhy s", t 1943 thnh 1947. D lun r ln mt hi v vic Huyn Mai khai man tui, nhng ri mi vic li tri qua bi v Huyn Mai c giy xc nhn ca S T php hn hoi (lc no cng em theo bn mnh bn sao, khi cn l a ra khoe). Mi tc im bc c nhum bng th thuc siu nht ca Nht Bn, c mu en ng nu t nhin ch khng en x nh th thuc nhum tc Thi lan m mi ngi hay dng. Nhng khn thay, ci tui tht n c i th hin. Huyn Mai thng khoe rng mnh "sch s" t lu, "ngh hu b phn" t my nm qua ri. M Huyn Mai chy x, nhn nhm, d c trt ln my lp phn. Nhng tr tru nht l Huyn Mai lun quen mm gi nhng ngi sinh t nm 1944 tr i bng em, m l ra, Huyn Mai phi gi bng anh, ch mi ph hp vi ci tui Huyn Mai ang nhn. Hm gp mt my bc ngh hu nhn chun b n thin nin k mi, Huyn Mai tm s rng c ngi xu bng vu cho Huyn Mai khai man tui, th mt bc nguyn l nhn vin t chc tht th: "Ti nh l trc y c hay ni vi chng
58

ti rng c tui Thn nn vt v lm!". Huyn Mai git tht mnh, ni vi: " , ch nh nhm ri! Em tui Hi c m!". Bc v hu ci: "Th , xin li c nh. Ha ra c l con ln ch khng phi con kh, tho no c bo th!" Huyn Mai rt thng a phng, nn nhng ai chu n tm s Huyn Mai hiu hon cnh kh khn ca n v mnh, u c Huyn Mai u tin tr cp. Trung tm ng Tin ng Nai c 49 triu ng. Trung tm Thnh Cng Minh Hi c 38 triu ng... Nhiu tnh th tht ln xin my ph t cop py. Huyn Mai cp cho lin. Vn phng lin trnh vi B: cc Tnh u cn my ph t cop py, nu B cp, th cp ng lot. B ng . Vn phng thng bo cng khai bng vn bn ti tt c cc a phng. Ri Cc Ti tho quyt nh cho B k cp my cho tng tnh. Lu lu sau, c dp v H Thnh, Chnh Vn phng hi lnh my cha, Chnh Vn phng U ban Tnh ng ngc: "My g?" Sau ny mi bit, v ht sc chu o vi a phng, Huyn Mai khng cho gi quyt nh ca B theo ng cng vn, m mi ln lt tng tnh ln nhn trc tip Cc cho bo m. C l tnh H Thnh cha n lt triu tp chng? Huyn Mai rt lim khit, khng nhn qu bao gi. C Tnh vng bin ra em biu Huyn Mai mc kh, Huyn Mai bo: "Rng ti yu lm, khng nh c, em v i!" C Tnh xch can nc mm c sn t o xa n, Huyn Mai xua tay: "Ti cht nht u m phi mang mm n p!" C Tnh vng ni, cu k em mt ti ht c ch kim tn rng su v lm qu, Huyn Mai ch vo u v ni: "Trong ny y c ri, cho thm c ch vo ch ch no c? Thi, em v i!". V lim khit, nn Huyn Mai rt giu tnh cm. Huyn Mai rt thch nhn th, th ca ngi nh nh, nhng ch yu l th ca ngi dng. Hu ht l th a trc tip (nht l i vi nhng n v c triu tp trc tip ln Cc nhn thng bo v ngn sch). C l Huyn Mai bn qu, t thi gian tm s, m ngi n li qu ng, nn d c gp, cng cn c th b sung thm tnh cm. Vo dp l tt, v nht l vo dp chun b phn b kinh ph, th n vi Huyn Mai nhiu nh bm bm rng Cc Phng. Cng cn ni thm rng, vo dp phn b kinh ph cho cc B, ngnh, cc a phng, Huyn Mai vt v v cng. Mt lc m phi chia hng nghn t bc ra khp nc, mt bit bao l tr tu. c ci, B rt tin Huyn Mai, cho nn ch b tr c mi mt bui duyt phn b ngn sch, ch khng cn nghin cu, sm soi trc, cho nn trch nhim ca Huyn Mai cng nng n... Cng v th, m Huyn Mai cn c nhiu th ng vin. C hm, c nhn vin tp v phi i mt st y nhng phong b bc. Trong thi bui thng tin hin i ny, nhc my bm s l d cch xa nhau vn dm, ngi ta vn c th giao tip c vi nhau, my ai cn dng th t cho cch rch. Phi l tnh cm lm mi dng phng php c l y.
59

Huyn Mai ci h h: "Mnh sng c tnh nn anh em h qu mnh, tnh cm su nng bit bao!" Mt hm vo dp cui nm, th nhiu qu, Huyn Mai nh ri ra c hnh lang. Chng may hm tri ni ging t, ma xi x tt t sng hnh lang. C nhn vin tp v thy th tn Huyn Mai cn dn kn, khng dm m ra. Nhng kh mt ni nc lm cho phong b mn ra, d c cm ln nh nhng, n vn c r ri, l pha trong mt tp th kh dy mu xanh xanh, nhn r con s 100 v hnh Tng thng nc M... Va lc y, Huyn Mai y ca bc ra. B lao vi n pha c nhn vin tp v, chng may b trt chn, ng sp, mt p vo b tng, khin mi sng vu. T , b c thm mt bit danh l Huyn Vu!

60

Huyn thoi m Bch Lin

H Ni l vng t lm ao, h, m. Nhng h, m ln u gn vi nhng huyn thoi, c tch mang tnh gio dc su sc. m Bch Lin cng vy. Xa kia, khi H Ni cn khun trong nm ca , th m Bch Lin nm mi tn pha ng Bc thnh ph, kh heo ht. Dn dn, qu trnh th ho khin cho m Bch Lin nm lt vo mt khu ph sm ut, bun bn tp np. Ngi ta bo y l t kim cng ch khng phi ch l t vng. Vo tha hng hoang, m cha c tn Bch Lin nh by gi. Ngi ta quen gi l m i, bi m rng mnh mng, ln vo loi nht vng. Mt m bao la bt ngt, nhn ngt tm mt khng thy b bn kia. Vo nhng ngy lng gi, mt nc m vn lao xao sng v. Cn khi gi to, sng m cun ln x b op. Quy quanh m nc l nhng bi s vt, nhng rng cy um tm. b pha Ty m, t cao hn, to thnh mt bi bng kh ro chy dc b m. C mt vng tri nc mnh mng, cy ci um tm y to nn mi sinh l tng cho cc loi thu sn, thu cm. C dn y tha tht. Trn bi t bng y, c mt xm khong trn ba chc nc nh, gi l xm Chi. B con xm Chi lm ngh chi li, sng nh ngun thu sn, thu cm v cng phong ph trong m. Cuc sng ang m tri th c mt gia nh gm ba ngi n xin nhp c. Lc ny ngi him t rng, b con xm Chi t ra mng vui v ho hip n vo xm mt gia nh mi. Gia nh ny lm ngh bun bn nh. H vo kinh k mua hng tp phm v bn cho dn xm Chi, v mua c v giao cho nhng ngi bun ch ln. Khng bit hai ng b tn g, ch bit rng c con gi c tn l Lin, cho nn dn xm chi gi hai ng b l ng Lin, b Lin. Cn c gi, mi ngi gi thn mt l chu Lin. Chu Lin khong chng mi tm, xinh p l k. Chu c dng ngi thon thon mnh trm. Khun mt tri xoan. Mi dc da. Mt b cu. Da trng hng. Mi thm. Sc p ca chu Lin lm cho c xm chi xao ng. Nhng ng gi cng thch nhn chu, c l hi tng nhng pht giy xao lng thi trai tr ca mnh. Cc chng thanh nin, khi phi ni, thng tm mi cch tip xc vi Lin. Tnh du dng khng e l nhng cng khng qu cng ci, Lin tip mi ngi, chuyn tr vi mi ngi, em li nim vui cho c xm. Trong xm c hai chng trai u mnh kho, ti ba. Mt chng tn l Lc. Mt chng tn l in. Lc ngi cn i, nhanh nhn mm mi nh con bo. in dng cao to, chc nch, mt vung ch in, mt to, sng nh sao. C Lc v in u chim c cm tnh ca Lin.
61

Nu Lin mn Lc tnh kh mnh m, tr khn sc so, th c mn in tnh tnh hin hu, tr lc song ton. in m ci nn ch th lm n, ho hiu vi mi ngi, cho nn dn xm ai cng yu mn. Mi quan h tnh cm ca hai ngi trai tr v mt c trinh n ln dn ln, mnh dn ln, n lc phi r li. ng b Lin bit con ang lng l, m mnh cng kh x, bn hi Lin: "Con phi chn i, con cng n th ri. Phi chn ly mt, con !" Lin thn thng: "Con theo li b m!" ng b bn ni vi Lin: "Dn vng m c tc chn r bng cch cho thi ti. m ny c mt con thu qui, ta hn vi hai anh ai dit c n th lm r nh ta, c khng?" Lin ng tnh. Th l hai chng thanh nin c mi n v h thng nht cch thc thi ti. Trc khi vo cuc thi, ng Lin trao cho mi chng trai mt chic li cu ln, c ci mi nhn hot nh mi lao, c chm li bn ngt m ng tha t th rn phng Sinh T hai chng lm v kh. Dn vng m ny vn lu truyn nhng cu chuyn kinh hong v con thu qui m i. Cha ai thc s nhn r n, nhng ngi ta hnh dung n nh mt con rng v i. Theo truyn thuyt, mi nm vi ba ln, vo nhng m ma to gi ln, thu qui li tri ln khi lng m, bi vo b v bin thnh con rng c cnh, bay ti cc xm nh bt trinh n. Cng mi nm vi ba ln, vo ma kh ro, khi dn vng m ang lnh nh trn cc con thuyn nh c th mt m bng cun sng. Thu qui qun ln o in to nn nhng con sng d dng nhng con thuyn b nh ln cao ri li dm xung y sng. Ln no cng c vi ba chic thuyn b nhn chm. Ln no cng c vi ba ngi b cht. L mt iu, ch cht nhng chng trai cha v. Th l, trong dn gian lu truyn nim tin rng con thu qui l loi v tnh (khng phi c cng chng phi ci), n bt trinh n v thanh nin cha v v dng v g chng di thu cung to dng cuc sng ng c di . Mun bt c con thu qui, phi cho thuyn ra gia m vo m tri ging bo, rnh ng lc n va tri di lng m ln, cha kp ho rng. Lc y, n ang thot xc, c th yu t, ch qung li cu vo, git dy cu l ko c n vo b. Tin cu chuyn ny, mt m thng mi gi lnh, gia cn sm chp ma gi ng ng, hai chng trai cho hai con thuyn hng ti gia lng h. C gi m ca s ri theo nh n leo lt trn hai con thuyn. nh n nh dn v mt ht trong mn m en kt. Mi gi khc qua i l mi khc khoi, bn chn dy ln trong lng c gi. Sm chp ng ng. Ma sm sp. m ni sng m o. Mt qu, c thip i lc no khng bit. Trong m, Lin thy mt cnh tng hi hng: Lc b con thu qui nut chng vo bng. Cn in th b ui n qut nt u. C tht ln mt ting kinh hong, chm dt cn c mng. Tri cng va sng. Thy ngoi sn c ting lao xao, Lin vi chy ra. Trc mt Lin l Lc - qun o t ti, sng nc. Lc ni trong hi th t qung ri ng
62

gc xung: "Thu qui nut anh in ri!". Ngy hm sau Lc mi tnh. Theo li k ca Lc, khi hai ngi va ra n gia m th thu qui xut hin. Lc ch kp qung dy cu vi ci li cu to ng do ng Lin a cho vo pha u con thu qui th n vng ln nut chng anh in, nut lun li cu ca Lc. N qut ui mun h gc Lc. Nh nhanh nhn, li dng trin sng va trn ln, Lc li thuyn chy thng vo b. Nu khng nhanh tr, chc gi ny Lc nm trong bng thu qui ri. Cuc ua dit thu qui khng thnh. Thu qui vn hin din trong tm thc ngi dn vng m i. Tuy vy, Lc l ngi sng st. C ngha l, trong cuc ua gi quyn c sng, Lc thng in. Nh mt l tt yu, Lin tr thnh v Lc t y. Cuc sng ca c dn xm Chi vng m i v gia nh Lin c l s tri i bnh thng nu khng c s tr v ca in. Mt s tr v t ngt. Khng ai nhn ra ngi n ng cht mt y. Mt ngi n ng m mt tri l mt h en su hom, mt phi li sng mt cch l k, long ln y ut hn. Mt anh ta mo m, y so. Anh ta cm theo mt cy nh v ht. Anh khng ht xm, khng ht dn ca, m ht ln mt bn trng ca chng ai tng nghe, k chuyn mt m v lng ngi. Chuyn k rng xa kia c hai chng trai v cng yu mt c gi m tranh ua nhau trong trn dit thu qui. Hai ngi u c ngi cha ca c gi tng chic li cu ln lm v kh. Trong m ging t mt mng, hai chng trai dong thuyn ra m. n gia m, chng thy thu qui u, ch thy sm st, ma gi ng ng. Mt ngi gh thuyn vo gn thuyn ngi kia nh lin kt thnh khi chng sng gi. Bt ng, anh ta ti tm mt mi, khng bit g na. Khi tnh li, anh ta nm trong mt tp lu, khng r l ni no. Mt chic li cu to ng mc su vo mt anh. Nhng vt thng bm vp cng mnh do mi cho p vo ang r mu. Nh sc lc cng trng v nh n tri pht, anh vng vy theo chiu sng, dt c vo b. Mt lo nng c c vt c anh... Cu chuyn di c ht bng nhng giai iu, tit tu khc nhau nhng u mang m cht cho Bc B, th hin c nhiu sc thi trong cung bc tnh cm ca con ngi cng nh trong nhng din bin phc tp ca i sng. Lin tc trong nhiu ngy, c vo lc sng sm v lc chiu hm l ngi n ng cht mt li ko nh, ngi ht bi ca mt m v lng ngi trc ca nh Lin. Bi ca gieo vo tri tim nhn hu ca Lin mt ni thng cm v b bn i vi ni bt hnh m ngi n ng trong cu chuyn phi gnh chu. Dn dn, bi ht gieo vo b c nhy cm ca Lin nhng cu hi v s lin tng. Ti sao ngi n ng cht mt ny ch ngi ht trc ca nh Lin? Ti sao khi nghe ngi n ng ht ln u, sc mt Lc - chng Lin - li ti di i? Ti sao Lc c bt mnh ng ca li, khng nghe ht? Chuyn hai ngi n ng i
63

dit thu qui trong bi ca sao ging chuyn Lc v in th? Bn khon, nhng Lin khng dm ni iu ny ra. Cng c hm, Lin nh gi chuyn hi ngi ht xm v lai lch bi ca, nhng c li thi. C chn ch, v mun gi mt cuc sng m , khng mun n b xo trn. Nhng mt khc, ni khao kht i n bn b ca s tht c thi thc Lin phi tm hiu xut x v ngha ca bi ca. C ln khn mi, cho n mt bui sm, Lin khng nghe thy ting nh v ting ht ca ngi n ng cht mt na. M ca s, c r ln khi thy treo tong teeng trc ca l hai chic li cu to ng cng hai on dy cu... C nhn ra hai li cu l ca nhng ai... C r ln ri ngt i, m man. C chm m trong cn m ko di ba ngy m. Trong gic ip di dc, Lin ch nghe duy nht li mt ng c ni i ni li rng lm g c thu qui hi ngi, con ngi hi nhau ri ti cho thu qui m thi. S mang ting c, con ngi ba ra loi thu qui, yu tinh, qu d, ma c rng chng nhn ti thay mnh. ng c cn trng mt q trch Lin khng c mt tnh yu ch thc, n ni phi nh n chuyn thi th ti nng chn chng. Cc cuc thi th u n cha trong mm mng ca s gian ln, di la. Tnh yu i hi s chn thc tuyt i, khng c ch cho cc cuc thi th, tr ti. Tnh dy, Lin nh ngi mt hn. C t vn lng tm. Chnh v mnh m anh in phi tt nguyn sut i. Chnh v mnh m anh in phi chu cnh tha phng cu thc, khng chn nng thn. M ti sao mnh li khng t chn c ngi mnh yu. Th ti u l biu hin ca tnh yu. Ho ra c cha mnh, c mnh ch mun chn ngi gii giang nhm gy dng cuc sng no cho mnh, ch u phi chn cho mnh ngi mnh yu... Tri i, yu ai th ly ngi ny, bt h thi ti lm g... Ni n hn nng cuc sng ca Lin. Mt hm, tri trong veo, nng vng lng lnh, mt m xanh thm, Lin mt mnh cho thuyn ra m. C cho mt cch khoan thai, thi th. Gi nh vn mi tc. Sng v nh mn thuyn nh li ru du dt ca thin nhin. n gia m, Lin ri thuyn, th mnh vo lng nc trong vt, mt ri. t lu sau, t ni Lin trm mnh, mc ln nhng cy hoa sen ti tt l k. Bng sen trng mut, to hng thm ngt. Cng vo dp y, Lc bin i u, khng ai bit. T y, m i c tn chnh thc l m Bch Lin. C dn trong vng m ph miu th thu qui, dng mt n th ngay trn bn m Bch Lin ln thuyn ra i mi mi t lng thng tic v b bn ca mnh vi ngi thiu ph xinh p, nhn hu m bt hnh ca lng xm. Trn tm bia dng bn trong n, ngi ta ghi li chi tit thin tnh s bi thm ca nng. Cng trn tm bia y, ngi ta ghi li quy c sng ca c dn vng m. Ni dung quy c c nhiu iu, trong c iu bi b tc l kn r thi ti. Cc i trai gi c t do tm hiu, khi thy thc s yu thng nhau th trnh vi xm lng xm lng vun p hnh phc cho. Quy c cng nu ln nhng iu m mi
64

ngi phi thc hin nhm to dng mt cuc sng m tnh lng ngha xm, chng di la, ngn c c, cm ch hi nhau. iu cui cng ghi r ai khng thc hin quy c ny th phi ri b vng m, i u th i. l hnh thc x pht duy nht m bn quy c nu ln... Nghe u, ti ngy nay, tinh thn ca Quy c xa vn c vn dng trong cuc sng hng ngy ca ngi dn vng m. Gn y nht, tinh thn y c th ch ho nng Quy c np sng vn ho ca nhiu phng trong khu vc m Bch Lin ny. H Ni, 1/6/2006

65

Phn hai: Tn vn
Nhng kin qu bu
Sp l ngi gii din thuyt vo bc nht a phng ti. C quan no, c s no m c sp n din thuyt, th ni y nh c tm trong mt dng sui tr tu tuyt vi, ngi ngi u thy sng mt sng lng ra. Theo tc l chung, sau mi bi din thuyt ca sp, ngi ng u c quan hay c s u ln din n, cung knh cm n sp v khng qun nhn mnh: - Thay mt lnh o v nhn dn (hoc cn b cng nhn vin), ti xin tip thu nhng kin qu bu ca sp. Nhng kin qu bu ca sp lm tt c mi ngi bng sng ra! ti din thuyt ca Sp v cng phong ph. cp ti bt c vn g thuc v loi ngi, sp u c nhng kin qu bu. Nhng khi ni v nhng vn lin quan n o c tc phong l tng th c nhiu kin qu bu nht. n vi Hi ph n, Sp ni nh sau: - Tha ch em. Ph n l mt na ca th gii. Thiu ph n th th gii khng ch mt i mt na, m nhn loi cn khng th no sinh si ny n c, s dn c loi ngi n nguy c dit vong. Chnh v vy m chng ta phi tn vinh ph n khng phi vi tnh cch mt na th gii, m l cu tinh ca th gii. Chnh v vy, chng ta phi ht sc coi trng ph n. l o l m bt c mt ngi lm cch mng no cng phi tun th! n vi thanh thiu nin, Sp pht biu: - Tha cc em. Thanh thiu nin l tng lai ca t nc. Nh mng mc thay tre, thanh nin hc sinh s thay th lp lp cha anh xy dng t nc. Mun cho thanh nin hc sinh lm trn s mng v vang y, lp ngi i trc phi tng cng chm nom, gio dc cc em. Bit chm nom, gio dc lp tr thnh ngi c ch cho t nc, tc l chng ta chm lo n th gii tng lai. n vi tng lp lnh o, Sp pht biu: - L ngi lnh o, chng ta phi gng mu, lo trc thin h, hng sau thin h. Chng ta phi kin quyt chng tham nhng, tiu cc, chng t nn x hi. Mt hm, hai i biu ph n n thm Sp. Nh Sp kn cng cao tng, phi bm chung ch kh lu. ang ngong ngng vo nh c nghe nhng
66

 kin qu bu ca sp, hai cn b ph n bng git mnh khi nghe ting sp qut oang oang t cn phng c ca s m rng trn tng hai: - Sao b ngu th. Ti bo ng a b ngoi ra y, m b c a. Ngi gi n bn thu, phin phc qu... Xen trong ting qut ca xp l ting n b khc tm tc. Hai cn b ph n lng c ngi. Mt ngi bo: - Sp vn dy phi tn trng ph n. Nhng kin qu bu ca sp mnh cn nh. Sao sp khng thc hnh nh. Ch kia v thnh tho: - Th nhng kin qu bu ca sp em phn pht ht cho ch em chng mnh, cn u n lt m sp, v sp... Hai ch em khng i m ca, lng lng rt lui. H khng dm tranh th xin nhng kin qu bu ca sp na. n mt hm, c bo, mi ngi git mnh thy nh con trai sp in trang ba, km theo mt bi di ni v thnh tch bt ho ca cu ta. Snh iu v cng, cu ta mng sinh nht mnh bng cch cy kt ca b m ly la mua 19 con a cng tng bn b. By gi, cu ta li mc nghin, b bt qu tang ang tim chch v nhy nht trong mt ng lc ln trung tm thnh ph. Mi ngi li bn tn: - Sp vn dy phi chm lo th h mai sau. Nhng kin qu bu ca sp ta cn nh inh ninh. Vy m con sp v phc qu. Mt anh cp li: - Ch, ch ni rng con sp v phc. y l v sp hy sinh cho nhn dn y, ngay c nhng kin qu bu cng em dng hin ht cho i, n ni qun c dnh cho v con. Tm lng v dn ca sp tht ng trn trng. My anh hay vn vo li t vn : - Ny, nhng cn bn thn sp th sao nh. Sp dy chng mnh phi chu kh tu dng, lo trc thin h, hng sau thin h, chng tham nhng, tiu cc. Nhng kin qu bu y, sp hin dng ht cho bn mnh ri, liu sp c cn cht no dnh cho bn thn khng? Mi ngi u trm hn xung, va thng, va lo cho sp, con ngi c ti din thuyt y, con ngi lun lun v nhn dn qun mnh y, khng r c cn li cho mnh cht kin qu bu no khng. H Ni, 21/6/06

67

CH THNG NGI TY SANG TA

Vo thi k t nc m ca, i du lch sang cc nc bn khng cn l iu kh khn na. Thm ch, ngi ta cn d dng thnh lp cc cng ty du lch, cng ty l hnh... V th, t lng hiu tho vi m, anh Tuynh mi c Hn t vng qu H Ha v H Ni lm chuyn du lch phng Bc. Chuyn i ko di mt tun, qua c th ln ba tnh ca t nc i Bc, m ch tn c 6 triu bc. Khi m v, cu u tin m Tuynh hi l: "M i c thch khng?" - Thch th c thch, nhng kh lm! - Sao, h m kh lm , con phi kin h mi c! C Hn vi xua tay: - Ch, ch kin h, h c ti tnh g u! - Th sao m bo kh lm! - Kh l v khng c ni! - Sao li khng c ni h m? - No m c bit. C hng dn du lch dn l khi sang nc bn, khng c ni! Tai m nghnh ngng, khng r c y gii thch v sao! Th l sut 7 ngy m khng dm h rng, tht kh ht ch ni! Thc mc, Tuynh sang nh b c Ngn, cng i du lch i Bc v, hi thc h ra sao, c c cho hay chuyn i ca c ko di 10 ngy th n ngy th 11 mi c m ming. C bnh lun: "Hay l ti nc mnh vi nc h c him khch, mnh ni, l ra l ngi Vit, h bt?" Tuynh lc u:"Lm g c chuyn y, hai nc l anh em c m!". C li bnh lun thm: "Hay l s mnh ni l b mt nh nc nn h cm ni?" Tuynh li lc u: "Khng phi u c !" Trm nghe khng bng mt thy, Tuynh lm mt chuyn i i Bc theo tuyn du lch Nam Phng. Anh lin c nghe hng dn vin ph bin l khi sang nc bn, khng ai c ni, nht l nhng khi n cc khu di tch, danh lam thng cnh. Mun t mnh khm ph b mt, Tuynh khng hi han g thm m c lng lng nhp on l hnh tin v phng Bc bng tu ha. Bit ngoi ng, Tuynh ch lng nghe xem bn nc bn c g c bit m on mnh khng c ni nng g. Ha ra cng ging bn mnh, dn bn vui v tr chuyn, bn bc lm n, chng c g khc l. Khi ti di tch Ha Sn, va mi nhn lt qua bng gi, thy c ghi "10 ng, 10 USD", cha hiu ra sao th
68

 thy c hng dn du lch ra hiu c on xp hng. Cng lc y, anh nghe c hng dn du lch ni vi ngi sot v: "Xin cho! on chng ti thuc dn tc Choang t Ni Mng v!". Anh ang ng ngc khng hiu v sao bng dng mnh li ha thnh ngi thiu s nc bn, th c hng dn du lch dn tut on vo trong. Khi ngi ngh thm di tch, anh em ni thc mc y ra hi, th n hng dn vin gii thch: "Anh xem, nc ny c ging my nc Ty u, v tham quan cho ngi ngoi quc t gp hn chc ln cho ngi trong nc. Nu phi mua v tham quan theo gi ngoi a, th ti em l chng gng, ly g m t chc l hnh du lch?" C ci khc khch: "c ci dn mnh cng na n dn h, ch c n mc hi khc, em ni vi ngi sot v y l on khch ngi dn tc thiu s, th m h tin si c anh ! Em i thot hng chc on ri". C chp ming:"Nhng cng lo lm, nh ang lc y m c ai s ra mt trng ting Vit th l ht!" V nc, mt 6 triu bc nhng li c i tham quan bao cnh p, hc thm c bi hc v i thng, Tuynh ly lm hi lng lm. Anh em chuyn ny ra ni vi Hm, v anh, cng l mt nhn vin kim sot khu di tch ln, ri truyn t kinh nghim: "Nc ta cng bn v tham quan di tch cho ngi ngoi quc t gp 10 cho ngi bn a, c on khch no mua v, em cnh gic nh, thy h ngm ming nh thc l phi hi chuyn ngay y!" Hm v thnh tho: - Ln lm sao c anh, khch nc ngoi vo tham quan hu ht l mt xanh mi l, tc vng, c ngm ming cng khng du c quc tch, m lp l nh ln con en c y! Nh chng minh cho nhn nh ca mnh, Hm k: - Hm n c on ngi Php nh vo tham quan, nhng thy gi v t, c on vi quay ra. y, h c dm mua v theo ngi Vit mnh u! C chp ming tic r: - on y i ti 2 xe, hn 50 ngi ch c t g u, tht thu khi ra! Vn nhn hu li hay hi hc, Hm ni tip: - Ta tht thu cng tic, nhng d sao vn bn c khi v cho ngi Ty, v no chc v y, chng ht ng xu no. Ch thng ngi Ty du lch sang ta, ngoi hnh khc ta qu nn chng gi lm ngi dn tc thiu s nc ta m mua v ni a c!

69

TI MNH L NGI VIT

Cha bao gi cc c ngui ni t ho mnh l ngi Vit. L ngh s ca ma, cc c i cc phng tri bc nam ng ty, u cng thy dn tc mnh dc hoan nghnh nhit lit, nht l vo thi cn c phe x hi ch ngha, i u cng ch thy khu hiu, hoa v nhng li hu ngh. n thi kinh t th trng, t nc m ca, vn cng cng phi i phng thc hot ng. Rt him cc chuyn lu din hu ngh theo Hip nh, m phn ln chuyn sang ch hp ng, hch ton. Vo mt ngy p tri, on ca ma nhc nh ln ng sang t nc Ph Tang biu din theo hp ng vi cng ty a quc gia TAXATA. y l chuyn th hai sau chuyn th nht thnh cng m mn, nn trng on quyt nh ghp hai i thuc hai th h gi - tr thnh mt, kt hp gia lm n v thc hin ch i vi nhng ch em ln tui. Mi chuyn khng c thun bum xui gi. Vic biu din khch sn ln gia th nc bn khng thc hin c, phi chuyn v tnh l. C on phi chung trong mt cn phng rng, thiu tin nghi. Phi nu nng ly m n. ng ci g cn, hi n pha bn, cng c tr li "Khng c trong hp ng!": - Cho chng ti dao, tht! - Khng c trong hp ng! - Cho chng ti mn b nh bp! - Khng c trong hp ng! - Cho chng ti mn my git! - Khng c trong hp ng! - Lo gip chng ti my phng thanh cho n bu, v my chng ti em i b hng! - Khng c trong hp ng! Cc c din vin tr c gng xoay x, vo siu th mua dao tht. Ring ci my phng thanh tha ring cho n bu th kh qu, v nc bn khng c loi ny! Lc y, nhc s n bu Mo Thng mi n hn v nh mang ci my c i, sang bn ny tin th nh bn thay cho my mi, ai d "khng c trong hp ng!", nh xp x, tm ngh biu din. Ring cc ch din vin ma ln tui th khng th no chu ni. Bn T bn ny qu ng tht, chng bit tng thn tng i l g, ng mt ci l "hp ng", nghe m in c rut. vy khng thm biu din na. Th l hp ng phi hy, c on ko nhau v nc.
70

Trong bui hp bo cng b kt qu chuyn i, sau gi hp chnh thc n phn lin hoan nh. Lc ny cnh nh bo mi c dp phng vn su cc ngh s. Ch A Sa, din vin ma tui sn sn, but ming than th: "Tht cc ht ch ni, va phi biu din li va phi tip khch, ci m T B ny lm cho mnh kh qu!" Anh bn phng vin bo ng Lo dng tai nghe, ghi vi ly chi tit "vng" y. V ta son, chp ghp cc chi tit, nh bo i ti c bt danh H Nh Thc ny vit ngay mt bi in trn trang nht: "B L a vn cng i lm ngh bt chnh nc ngoi!" Nghe m rng mnh! Bi bo dng nn cnh cc ngh s ta phi l lt ht khch sn ny n khch sn khc va trnh din ngh thut, va "tip khch"! Cc chi tit v "tip khch" khng c o su, ai hiu th no th hiu. T bi bo ca nh bo H Nh Thc, d lun r ln ln sng phn i b L. Quc Hi cht vn. B phi gii trnh. Th c g u, ch l biu din khng thnh cng, ngh s vt v, phi v. Lm g c chuyn t chc biu din kim kinh doanh xc tht ch em. Quc Hi t v thng cm vi ni oan Th Knh ca b L. Nhng cc n ngh s tr th khng cn bit chui xung t hay bay ln gii cho thot ni nhc. Ci t "tip khch" c l lng gia khng trung, gy nghi ng cho nhng ngi thn ca h. C c cn b ngi yu ct t quan h. Cc c ko nhau n ta son, vt ni xin bo "ni li cho r", nhng chng bo no ln ting. Chuyn bay sang t Ph tang. B ch cng ty TAXATA thy mnh b xc phm nghim trng. B tp hp ton b h s thnh mt chng dy ti na thc, c ngi m sang Vit Nam, chng minh cho tnh ng hong ca Cng ty TAXATA. i din ca B gp i din bo phn i bi bo ca ng H Nh Thc. Quen thi ca quyn (ngi ta vn ni rng bo ch l quyn lc th t), ng ch bo t chi pht vic ci chnh (hnh nh nc ta, hai t "ci chnh" l iu king k, cc bo ch ch vit "ni li cho r"). i in cng ty TAXATA lng lng ra v. Sau mt ngy, bo ng Lo git tht mnh khi nghe i BBC a tin "Cng ty TAXATA chun b pht ng chin dch quc t chng bo ng Lo ca Vit Nam v phao tin n nhm. i din cng ty tuyn b nu bo ng Lo khng ng tin ci chnh vo th by ny, th chin dch s bt u vo ngy ch nht!". Tin ny n tai my c ngh s tr. Cc c h hi: "Phen ny nh Ph Tang m mnh c ra nhc, tht may qu!" Cc c hong hng ch s th by ca bo ng Lo. Sm th by, cc c vn cng r nhau ra bu in mua ht 100 bn bo ng Lo by trn quy. Cc c vi v v nh, vi v gi bo ra c. Trn trang nht c ng mt bi ngn vi dng tt:"Bo ng Lo xin li cng ty TAXATA". Cc c din vin xm li, cm ci c. c i c li cng ch thy quanh qun chuyn bo xin li cng ty TAXATA, khng nh cng ty ny l cng ty ln xuyn quc gia ca Ph Tang,
71

lm n c uy tn! c n rch bo cng khng thy mt dng no ng n vic thanh minh cho my c din vin ti nghip - h "tip khch" ngha l ngi cng khch trong cc ba n ni chuyn v Vit Nam! Thanh minh h cng khng, ch ni g n ci chnh vi ci t. c chn ri, c L Vin than th: - Sao bo ng Lo khng xin li mnh nh, h xc phm mnh nhiu hn xc phm cng ty TAXATA c m! Anh cn b tuyn truyn ca on ca nhc ngi cnh y phn tch: - C g u, ti v mnh l ngi Vit m. Dn ta nhiu ngi c thi sng ngoi, khinh ni, bo ch cng c anh nh vy, cho nn ch xin li ngoi nhn, khng xin ni ngi trong nc, c g l l!

72

L TH TRONG C O
i vi ng Trn Trng Vng, mt ngi yu nc khng cn thit phi c c tnh trng dng hng ni. ng thng bo con chu rng phi dng hng ngoi mi tit kim, v n p, n bn, n xng ng vi ng tin bt go mnh b ra. Ni sao lm vy, mi th dng trong nh, ng u dng hng ngoi. Ch c t lm nh khng th nhp khu, cho nn ng ct ngi lu 4 tng 1 tum ngay trn mnh t cha ng li, ch nu nhp c, chc ng s nhp t Php v lm nh cho ph hp vi ngi nh kiu Php m ng gi mua thit k tn bn Php. Cn mi th, t xe my, ti vi n my git, ging t... u l hng ngoi. Ch nhng th thng dng m ngi ta cha nhp vo c ng mi dng hng ni. Nhng n khi t nc m rng ca, ngi ta nhp khu n c cy tm xa rng, l da mui, ht go... th ng cng loi tr ngay my th hng ni vn dng trc y. Loi go thm ngoi, ng khen n do, ngt hn go d qu ta, n vo c cht hn, t ny c nh ch c n go Thi nhp. Loi tm Hi ngi m lm bng tre, trc y ng bo nn dng, v ng h nhng ngi b tn tt, nay ng bo n sc cnh qu, xa chy mu chn rng, trong khi tm Thi trn, nhn, xa "m c rng", dng l phi. Vn vn. Ring anh Bo, con ng, th ca thn l loi tm g ny rt d gy, li to qu c, xa va lm git rng thm, va lm k rng tha hoc ra. Tuy vy, ng Vng vn cha tht tha mn lm lng hng ngoi ca mnh, v ng cha bao gi c mua nhng th hng ngay nc ngoi. May thay, gn ngh hu, ng c c quan chiu c cho i Php mt chuyn cng on ca B k Hip nh. Vi s tin c cp, ngoi qu cp cho v con, ng tm mua bng c mt chic o s mi trng di tay. ng vn c ao o ca Php, v ng ni rng Php l cha ca loi o s mi m loi ngi ang dng. V nh, ng th v nht l t tay mua tn bn Php chic o s mi ht sc ng . Mi dng khc mua ti Php cng tt, nhng ch mc bnh thng, khng b c vi chic o s mi va st nh may o cho ng. Chng th m ring tin mua n bng tin mua tt c qu cp cho gia nh, bn b. ng gi con trai th hai ca ng l Trn Trng Bo, cng nhn kim tra cht lng x nghip may Mi, li va khoe, va dy d: - Con lm x nghip may, phi hc tp ci anh Php ny. Con xem, ng ch n may mi u n, chc chn lm sao. Tuyt nht l ci c, va m gy, va dng, mc vo con ngi lch s ln gp mi ln. Gm, nhn ci s
73

mi ta may m pht khip, nhn nhm, xc xch, mc vo trng ngi ta hn i nh con su con b, khng th chp nhn c. Anh Bo nh nh: - Vng, con xin hc tp. Nhng ba , ngnh may nc ta cng rt c uy tn trn th gii. Sn phm may mc xut khu ca ta c gi tr ln, ch sau ngnh Du kh thi ba ! ng Vng ci khy: - Ti bit ri, anh khi phi thuyt. Khn ni, qun o xut khu sang Ty, chc l h a v nng thn, vng ni cho nhng ngi nh qu, ch ngi thnh th ai thm dng hng ca ta! Anh Bo ch mm mm ci. Qu chic o do chnh tay mnh mua c ca Php ngay ti nc Php, ng Vng dng kh thng xuyn. c ci n bn, li c git bng th bt git siu sch, cho nn d dng n 2 nm, trng vn nh mi (cng cn ni thm rng th bt git ny ca ni, nhng c ng Ty qung co trn truyn hnh bng ci ging l l nn ng Vng coi nh hng ngoi v cho php gia nh dng). Mt hm, v ng Vng ang l chic o s mi Php ca ng th c ngi gi cng. Vi v, b t chic bn l ngay trn c o ang l d, chy vi ra. Mi tip khch, n khi ngi mi kht, b mi chy vi vo, nhc bn l ra, th c o b chy xm. ng Vng nghe v gi, chy xng xc t trn gc xung, nhc vi chic o s mi ln, sut soa: - C kh ti khng kia ch, chic o Php ny H Ni l chic o c nht v nh, lm sao by gi! Trong khi s nn ci o, ng thy phn lt c o hi cm cm. Ln ra th thy mt mnh giy nh c ghi my dng ch cng nh ly ti vi hai ngn ng Php, Vit. ng Vng phi ly knh lp soi v c c nh sau: Tha qu khch hng! Mong qu khch ng gp kin cho chng ti v loi o s mi ny, loi m chng ti ang th nghim ct may theo phng php mi. a ch: Trn Trng Bo, x nghip may Mi, H Ni, Vit Nam!

74

Dn ng ca
Khng vng no c Dn ng ca tuyt vi nh vng ti. Nt c bit l khi Dn ng ca ny ht ln bi ht no, th cuc sng c dn dt theo bi ht y. Vo bu sng, Dn ng ca xng ln bi ca lao ng, lp tc mi ngi ai vo vic ny. Sut ngy, giai iu v nhp iu ca Dn ng ca iu khin x hi hnh ng theo nhiu cung bc, tit tu khc nhau. Cng v Dn ng ca quan trng nh vy cho nn lng bng ca nhng thnh vin rt cao. V cng chnh v th m ai ai cng mun c gia nhp Dn ng ca y. Tuy nhin, vn nghim khc, ng Nhc trng ht sc kht khe trong vic tuyn ngi vo Dn ng ca. Ri ng Nhc trng ny ngh hu v ng Nhc trng khc thay th. ng Nhc trng mi sng hin i, phng khong. Ngi ta n rng by gi vo Dn d lm, khng phi tri qua nhng cuc kim tra chuyn mn ngt ngho nh trc. Ch cn gii "chy" thi - chy vo ca sau, chy ngm. Nht l khi c ngoi t hoc vng bn s chn lm ng c th tc chy vo Dn cng nhanh. Ring nhng ngi c h hng, mu m vi ng Nhc trng hoc vi cn b c chc quyn ca Dn th c u tin s mt, khi qua mi cuc tuyn la, nh gi ti c. Chnh v vy, Dn ng ca ngy cng ng. Khn ni, ngi cng ng th ht cng yu i. Thm ch cn c c nhng ca s ht lc iu, sai nhp. Dn ng ca lm vo cnh trng nh xui, kn thi ngc. n ni chnh Dn ng ca cng thiu hn t tin khi tu ln nhng bi ca dn dt cuc sng. Khi cn x hi tin u bc, Dn li ht theo kiu ui b, lon x ngu. Khi cn x hi tin mnh v tng lai, Dn li ht bng ci ging o l, rn r. Khi cn a x hi vo gic ng m m, Dn li ht ln nhng khc ht chi tai nh ci xe la rc. Khi cn mt khng kh trong lnh lm sch tinh thn, th Dn li ht bng ci ging c ngu ging nh nc cng lm bc ln ton mi x kh. Cuc sng v th m b ri lon, chng ra lm sao c. Dn vng ti tc qu, ko ln kin Dn ng ca. ng Nhc trng lc u ln trn, ton ni l i vng, nhng sau, b dn thc d qu, lin em ci b mt thiu no, chn thnh ra nhn li. ng Nhc trng t tay trc ngc tri, lng hi ci lom khom, ming do quo: - Tha b con! Chng ti rt bit li. Chng ti n hn lm. Chng ti s u tranh bng oc vi nhng sai st, s phc v ng bo tt! Dn vng ti vn hin lnh v c tin, thy ng Nhc trng u su chn thnh nhn li th h tha li ngay. H chng l ng Nhc trng nhn li cho ai, ai s b x l. Bi v y l Dn ng ca, m ng ca th bit ai ht ng ai ht sai, cui cng c Dn chu trch nhim.
75

Mt hm c vic ra ngoi ng, ng Nhc trng giao cho ngi anh em cc cho thay mnh ch huy dn nhc. S ln xn cng tr nn khng th chu ni bi v Dn ng ca km, m ngay c Nhc trng cng km, cho nn bt ng Dn ng ca xng ln mt khc ht ri lon, lm cho xe c chy lung tung. Chng may, ng Nhc trng trn h ph ng vo lc lon nhc , v ng b my ci xe phng u vt ln h, cht. ng Nhc trng th ba vn l trng on vn cng khng chin, khi ho bnh li c i hc nc bn cho nn va nghim tc va gii chuyn mn. Qua ch huy, ng thy trnh ca cc ca s chnh lch nhau nhiu qu. ng bn nu ra k hoch ci t Dn ng ca. u tin, ng giao cho cc nhc s vit nhng bi ca dnh cho n ca vi nhiu loi ging v sc thi khc nhau. S d nh th v ng mun chn c nhng ca s thch hp cho nhng vai ca h. Ri ng cho thng bo: cc ca s phi ng k ht n ca hai bi, nhn bi phng Ngh thut, sau mt tun s ln lt n n ca th ti. Ngay trong tun l u tin, Dn ht mt hai ca s. Ho ra hai ca s ny l chu ng Nhc trng c, vn lm ngh bn bo rong, ch bit nt nhc no nhng c ci go kho, c ng nhn vo Dn ngay sau khi ng nhm chc. Trong tun y, mt chc ca s khc qua kim tra nh nhng. Qua tun sau, c thm ba ca s na bin mt. Ho ra cng l ngi nh hoc ngi m theo d lun h l nhng k chy cht d lm i vi ng Nhc trng v cu Trng ban T chc, cho nn c tuyn vo. C th, n thi hn cht kim tra kh nng ca s th on ht i mt mt phn ba qun s. ng Nhc trng mng vui v bin php thanh lc i ng t kt qu bt ng - nhng ngi b i ton l loi ca s rm, ch v chy ngm, chy ca sau hoc c u tin m vo c Dn ng ca ny. Dn ng ca ht hay hn ln... Mt hm, ng Nhc trng nhn c trt ca Dn ng ca B trn triu v tp hun. Phn chn, ng chun b chu o mi phng tin lnh hi tht tt nhng iu m B trn dy bo. Khng nhng mang s sch m ng cn em theo c mt chic camera v my ghi m k thut s na. Khi mi ngi tp trung ng Hi trng, ngi ngay ngn th cnh mn nhung trn sn khu t t m ra - Dn ng ca B trn xut hin. Sau mt lc chong ngp trc v ho hng ca Dn ng ca B trn, ng Nhc trng nh thn li v bt u ngm k cc khun mt trn sn khu. ng git ny mnh: ka, hai cu cu ca s rm vn l dn bn bo rong va b trn khi on, nay ang ng hng gia! Di mt tng nhm, ri li m to mt nhn, ng lc u chn ngn. Nhn sang hng th hai, ri th ba, ng Nhc trng c git mnh thon tht - lm m ch ny ch kia u c cc ca s rm t Dn ca ng chy ln. ng lo lng v cng. V nh, ng vi dc bu tm s vi v:

76

- Cht, th ny th dn ng ca B trn s xung cp, lm lon c khu mt! B v a ng cc nc lc, trn an ng: - ng kho lo b trng rng, dn ng ca trn ng lm, c thm my ca s rm, ai m pht hin ra. H c mp my mi ht theo l n y m! - Th th ti phi xin ln gp B trn, yu cu cc ca s n ca! B v ci n sc hi: - Ai cho ng ln ng hm i! ng ca chnh l sc mnh ca tp th, ng li mun x l h ra, lm cho h yu i, B trn no m chu ng! V li, bit u, khi n ca, li li ra nhng ca s rm ca chnh Dn B trn, lc y c m h v cho ng mo mt! Thi, ng c yn tm ch huy Dn ng ca vng ta, th l trn bn phn ri. ng Nhc trng gt g v tn thng li khuyn ch tnh ca v. Nhng ng bng git tht mnh: - Ny b i, nhng ri sp ti c i nhc hi ton Khu, mnh s phi ht theo dn ng ca ca B trn, th th mnh li lon ? - ng kho v chuyn, c ht theo ng B trn l c, cn g ng vi lut nhc d hi nh ng? Phng Bt m l th m! ng Nhc trng trn trn mt nhn v, ming h to m chng tht nn li. Thng 1 nm 2004

77

Bi hc u tin
Ngt Hng l mt nh vn, nh th, bin kch in nh v Gim c hng phim. Bt c trn lnh vc no, ch cng th hin c ti nng ca mnh. Trong th, trong vn, v ngay c trong phim ca ch, hnh tng ni bt l ngi ph n nt na, m ang, nhng hay b ngi i hiu lm v hay chu thit thi. n nhn vt con ch ci, con mo ci gi cng b ht hi. Ci m, m thm, nhng ch cng kh rn ri, khng chu khut phc k mnh. Vo dp ch cng on lm phim sang Nga quay b phim Trng trn x ngi, c my "ng ch" ngi Vit lm n bn Nga c nh dng in nh ca ngi cng ty ca mnh. Nh ni trn, Ngt Hng bao gi cng yu qu nhng nhn vt n chu thit thi; trong phim ny, nhn vt trung tm l mt n din vin Ba l, yu ngh tha thit, nhng do hon cnh kinh t, phi sang Nga lao ng, ng thi tranh th thi gian ngoi gi lao ng bun bn nh kim thm. Nim mong c khn ngui ca c din vin l c lm ngh, lun lun va p vi thc t nghit ng ca chuyn lm n. Nhng c lun lun gi mnh trong sch. Vy m vn b nhiu ngi coi thng, khng nhng vy m cn b my k n ng g gm, n thi chuyn trng hoa, nn b chng gin... Kt thc, c b tai nn gy chn... Chuyn l th, nhng my ng ch ta bn Ty li mun chuyn ni dung sang m t cc hot ng kinh doanh "ti ba" ca mnh. Hng thng thng t chi. H vit th v nc cho Chnh ph, cho B Vn ho bi nh kch bn phim. H cho rng b phim ny gy chia r dn tc, ni xu ngi Nga. Th l Hng phi v nc gii trnh. c ci lnh o B rt hiu ch, v li lm phim l quyn ca tc gi, B khng can thip qu su, nn cc ng ch ta bn Ty nh chu thua ngi n b mnh khnh, yu ui. Dng ngi gy, mt xng, nhng c ci ti tn, hn hu, Ngt Hng l ngi ph n d a. Ch phi Ba ln sng mt mnh. Chng phi v ch o hay qu bay bm, m s phn c bt ch phi la b nhng ngi n ng ca mnh do chnh nhng li lm ca h. Ngi th trt cng bc gi v thnh nin phi i t, ngi th ung ru say, t mch mu no m cht, ngi li qu o hoa, thi trng hoa lm cho tri tim anh ta b chia thnh trm mnh, khng cn bit gi vo ni no na... n ln th t, cuc i mi em n cho ch hnh phc thc s. Anh l tin s, mt nh nghin cu c hng, sng chn cht v m thm. Bt c bui chiu phim, gii thiu sch no ca ch, anh cng n d mt cch nghim tc v say sa. Ln lm Gim c vo ci thi in nh gp kh khn, Hng phi bn chi rt nhiu. Ton b lng thng ca hng trm con ngi u vo ban
78

gim c, m tr ct l i vai mnh mai ca ch. Mc d l ngi thnh t trn nhiu lnh vc nh vy, ch vn phi hc thm - hc rt nhiu lm qun l - l mt ngh thc s. Dn d, ch bit cch thc hin cc bin php qun l. Cc on lm phim phi hch ton, ch khng lm theo kiu cp tin trn lan nh trc. Ri n dp k nim 40 nm ngy thnh lp hng. Theo truyn thng, y l dp trnh Nh nc c tng thng Hun chng. Ngt Hng rt tin vo kh nng ca hng, v c b dy truyn thng, vi nhng b phim tr thnh kinh in cho in nh nc nh. Nhng din vin ni ting nht cng l ngi ca hng. Thnh tch y ng c Hun chng hng cao. B hng dn lm h s khen thng rt chu o. B cn mi c chuyn vin ca Vin Thi ua khen thng Nh nc n lm vic trc tip, xem phim, hng dn thm nhng im cn lm r. Mi vic u thun bum xui gi, ch cn vic nh Phng xc nhn theo quy nh l gi h s ln cp trn. By gi, Chnh quyn c s c coi trng lm. C quan trung ng ng trn a bn no th phi chu s qun l v mt chp hnh php lut ca chnh quyn ni y. Ngt Hng cn thn dn Vn th cho h s vo phong b, cm trc tip n y ban phng s ti, c tn l phng Bng. Anh nhn vin hnh chnh bit th trng rt nghim khc, khi lm xong vic ln trnh s cng vn c ch k nhn ca phng Bng. Th l yn tr. Nhng ri mt tun qua, hai tun qua, vn khng thy hi m ca phng. Ngt Hng phi ngi n hi cho r ngn ngnh th c bit phng ang nghin cu. Li ch. Mt tun na li tri qua. n nc ny th gim c phi ra tay. Trc ht l bng phng tin hin i: - A l! C phi y ban phng Bng khng ? - Phi, cn g? - Lm n cho ti gp ch Ch tch! - Ch l ai? - Ti l gim c hng phim! - Hng phim ? Bun bn hay sn xut? - Hng phim l hng lm phim! - Vng, nhng hng bn hng g hay lm ra hng g mi l hng, ch phim th gi l hng sao c! M phng ang bn vi nhng hng sn xut c doanh thu t 100 t tr ln, cha c thi gian tip hng phim. V ri "cp", in thoi b ngt. Mt tun na li tri qua. Gim c st rut qu. Vic xin Hun chng l trch nhim vi c my th h i trc, u phi chuyn vinh d cho c nhn ch! Phen ny phi n tn ni ku xin mi c. Th l ln u tin sau my chc nm, hng phim c ngi n phng s ti. Mt cm gic l l n vi ch. D sao, y cng l chn cng ng. D l thiu s uy nghi ca cng s,
79

nhng vn c ci oai nghim ca ni c quyn th. Ngt Hng va bc ln thm nh, ngi thng trc hi git ging: - Ch kia! n c vic g? Gp ai? - Ti gp ch Ch tch! - C hn trc cha? - Cha! - Th th khng vo c. Ch tch bn lm. Phi ng k trc! Th l phi v. Ri phi ng k gp Ch tch phng. Vn bn. Ha ra chnh quyn cp phng gn dn nn lm vic tht. Thi gi u m tip gim c hng phim. Gi i gi li, ch c gp c th k. Thy Ngt Hng tha thit gp Ch tch qu m khng c, c th k tn l Thy t v thng cm: - Hay l em b tr cho ch gp ngoi gi! - i, th th hay qu! - Vy chiu mai ht gi, ch n gp em, em s hng dn cho ch cch thc gp Ch tch phng nh! - Hng dn?- Ngt Hng tht ln! Sao m s i lm chuyn vy, n gp ring Ch tch phng cng phi hng dn. Ha ra trng i l c chui di hc. Hc lm o din in nh. Hc vit vn. Hc qun l kinh t. Cn by gi th hc cch tip xc vi chnh quyn c s. - A l! A l! Ngt Hng git mnh. Mi chm vo suy t, Ngt Hng lng mt cuc ni chuyn in thoi. By gi, ting c th k t u dy bn kia khin Ngt Hng git mnh. - Vng, vng, ti vn nghe y! Xin ch ni tip! - Vng, em ni tip nh! Ch cn n em hng dn. Hng dn v cch quan h y m! Ch cn mt tun na l n ngy l ca Hng ri. Phi gp rt ly c xc nhn ca Phng trnh ln Vin! Thi th nh vy, chiu nay Ngt Hng v nh mun. Ch gi in v c quan chng: - A l! B y ? (Ch hay gi a chng l b). - Anh y! - Chiu nay em phi v mun, anh c t cm trc nh! - Tt thi, nhng em i u th, c th ni cho anh bit khng? - Em i hc! - Hc? Em mi theo lp no vy? - Lp qun l hnh chnh! - t ngt nh. Hc bi g u tin y?

80

- Bi v quan h. Quan h u tin - Tin u? By gi em hiu l m ri, c l bi hc u tin ca ngi ng u c quan l bi v quan h, v nht l quan h vi chnh quyn s ti! Ci quan h u tin y m!

81

MO MT HT
Hm y l ngy ch nht. Ci ng nh trong ph Hong Cu ang yn tnh th b khuy ng bi ting rao: - Mi dao ko. Thin ch mo y! B Nhn m ca tng hai, bc ra ban cng, nhn xung th thy mt cu thanh nin chng hn hai mi tui, ngi nh b, o b ngoi qun, i chic xe p c k, va p xe va rao. Vo ht ng, cu thanh nin quay ra. B Nhn gi : - Ch nh, vo thin gip con mo. Nh b Nhn nui mt con mo Ty trng tuyn rt p. Lng n bng bng, nn n. N hin lnh, t chy hoang nh mo ta. Thi ny chut ph nh ranh, khng c mo, l mt tai ho. Nhng nui mo ta, th mo li hay i hoang qu, lun lm mi cho bn cu trm. Nui mi, b mt mi, b Nhn nh khng nui mo na. Nhng l chut ph qu, khng ti no chu ni. Chng ko vo y nh. T gc mt n tng thng u c chut. Chng cn qun o, chn mn, cn c dy in, dy loa, khng ti no chu ni. Th l b Nhn li phi nui mo. Nghe ni mo Ty hoang ng hn, b th nui mt con. Con mo ta cui cng m b Nhn nui l mt con mo mp. Lc em v nui, n ch nng c ba lng, trng nh con chut. Hm y, b Nhn i ch, qua bn xe but th gp mt ch nh qu m con mo ny. Gp b Nhn, ch nh qu nu li : - Bc i, bc mua gip chu con mo. - Nh ti c mo ri, khng mua u. - Bc lm n mua gip chu, ch hai mi nghn thi. - Ti c mo ri m. - Bc thng chu vi. Chu lm sin ng Ho Nam, c b ch cho con mo ny. Chu nh em v qu cho b m, dng m bc li xe khng cho em ln xe. Bc y bo ch mo en i lm. - Nhng m ti c mo ri. - Bc gip chu vi. em theo khng c, b i th tic, chu chng cn bit lm cch no. Nhn c gi nh qu lam l m con mo gy guc nh xu, mt my thiu no, b Nhn ng lng thng. Th l b a ra hai chc nghn, m con mo v. N gy qut qoeo, lem nhem. ang khng c mo, t nhin mt lc nui hai

82

con, mo Ty, mo ta. Con mo Ty do c Li, con gi b, c bn tng, mi em v cch mt tun. Con mo ta, b Nhn min cng em v hm nay. c chm nom, hai con mo ln nhanh nh thi. Li t tn cho con mo Ty l Hong T, cn con mo ta l sin. Con mo xin trc vi sin kham kh, nay c n ngon, n tho thu th mt lng, phng phao ln nh c php tin. Con mo Hong T vn kho mnh, nay cng hng dng. Nhng c l l xin, nn con mo ta chm ch hn. Hm y, va trn nh xung th ng chng b Nhn nhn thy c mo sin tr ti. B t teo, n v gn mt con chut kh ln. N tha con chut vo mt gc nh vn, qung ln qut xung. Trong khi , ch mo Hong t ng ngay cnh, mt nght ra nhn. Nh ti sn bt v s sing nng ca c mo sin, l chut bin ht. Cho ti khi ch mo Hong t nng hai cn ri, c mo sin nng hn mt cn, th bt u c nhng chuyn nh nhng. Chng hiu c phi v ch thch ca ni, c t tng bi ngoi hay khng, m c mo sin ch ch mo Hong t, ton lang thang ra ng kim cc ch mo ta. Ch mo Hong t th ng ng chng bit tn tnh c ci g ht. C ti l c mo sin phc ra ngoi, bin mt, c khi i c m khng v. Mt ti, khong 9 gi, b Nhn ra ng th thy c mo sin ang ln ln di t. Tng c nng ni hng lm tr ln mnh, b Nhn li gn nh b c ta dy. n ni mi thy mt si giy cc kh to dnh vo mnh c mo bi mt ci li cu kh ln. My ch xe rc bo vi b Nhn rng con mo sut b bn cu trm bt mt. May c xe rc n, hai thng chng n b ca chy ly ngi. G li cu ra khi mnh con mo, b Nhn vt c si dy v li cu u ng, b con mo v. Tng rng sau trn y, c mo sin tn n gi. Ng u, ngay ti hm sau, c ta li tch, ri mt tch lun. C l ng trch l ch mo Hong t, ca nh y m c th , khin c mo sin t i, i tm i tnh ni nguy him n ni mt xc. Ci thi i khi c sn th khng thm ng chm, khi mt ri mi ngao ngo i tm. T khi c mo sin mt tch, ch mo Ty m ra hng tnh, li vt khi ro ra ng tm bn tnh. Th ny th chng khc g mo ta. Lc ny, ng Nhn mi khch v: - Thy cha, b c ham ca ngoi. Mo no ch l mo, ch hoang ng. Mo ta cn n t mo Ty ti bt chut. B Nhn cng tc lm, tc mo, tc c li khch ca chng. B bn ngh ra cch hn ch thi hoang ng ca con mo Ty. V th, b mi gi cu mi dao ko kim thin ch mo vo x l ch mo Hong T. Khi ch th mi kim th thin vo nh, b Nhn bo : - y, con mo nh ti y. Ch thin bao nhiu tin ? - 40.000 ng. - Sao t th ?
83

- Gi chung m! - Gi ca trm y t, c c thuc st trng, thuc t, ch t tiu, cng ch 40.000 ng. Cn ch, i do vi ngh th cng nh th ny, 20.000 ng thi. - 40.000 ng m. - 20.000 ng, nu khng th thi, mi ch i. - Thi c, bc nht con mo vo lng i, chu lm vy. Ch th mi kim th thin h hoy mt lc ri bo : - Bc i, xong ri. Bc cho xin tin. B Nhn mc ti ly 20.000 ng tr cho ch th mi kim th thin. Ch ta nhn tin, thu dn ngh ri tt ln xe, bon ra ng... Mt lc sau, thy chng t trn gc hai xung, b Nhn khoe : - Thin mo ri y ng . Con mo nh ta ch c mt ht, to lm! Li gn lng nht mo, nhn ch mo ang cp tai nm run run, ng chng b Nhn ni kh khc: - Mo no m li c mt ht. N la b ri! - Sao li la c ti? - Chng la l g. Mo no m ch c hai ht, n ch ly ra mt ht, tc l la b ri ch cn g na. - Tht ? Ti hay b la qu. Hm n mua cn cam 40.000 ng v cn li ch c tm lng. Trm ngm mt lc, ng chng b Nhn an i v: - Thi, b i, ng bc. Ti hiu ra ri. B ch b la ln no u. Cam 50.000 mt cn, b mua 40.000 th c tm lng. Mo thin 40.000 b tr 20.000 nghn, th n ly ra mt ht l phi. Thi bui th trng ny, ci g ch c gi ca n. B r cha. Bn thn mt lc, b Nhn bo : - Thi, hm no ch thin mo qua, ta li mi vo a 20.000 ng ch y mc nt mt ht mo ra... Ch n d c d ci th ny, chu sao ni.

H Ni, 20/5/2006

84

Mong c m khinh
M ca Li l ngi ph n tt bng. B chm bm vic gia nh, c ming ngon vt l u dnh cho chng con. Ch c mt nhc im l b hay ni, li ni dai, ni khng ng lc cho nn nhiu khi cng gy phin h cho gia nh. B hay m my pht thanh vo gi c nh ngi n cm. Thc ra, thi bui nng ng ny, gia nh no cn gi c ba cm c cc thnh vin trong nh l nn np lm. Nh Li vn gi c np y vo ba cm chiu hng ngy. C l ngh rng y l lc ng mi ngi, ni g lc ny cng thch hp, nn b Nhn lun lun pht huy ti din thuyt ca mnh vo lc y. Li c khi nhc u qu, vc li m: - Sao m ni nhiu vi ngi trong nh th. Ngi ngoi, m c im thin tht l sao? - Con nh ni g? - Th con ni vic m chng chu ni g vi hng xm, c h bt nt m mi! Li k ra hng lot chuyn m hng xm bt nt m m m c im nh thc, chng chu phn ng g. y nh, nh b Trc bn cnh ln t nh mnh khi b ta xy li nh, m chng ni g. Nh b Thun chuyn vt rc sang ng nh mnh, m cng chng ni g... Ri hm n m va i xe p vo ng, lin b b Nhm ht cho c mt chu nc bn, m cng chng ni g... Nghe Li k mt l mt lc nhng chuyn m nhn hng xm xong, b Nhn bo: "Ti v m khinh h con . Nhng ngi y, m khng thm chp, m khinh! Cn ngi trong nh, m khng khinh, m coi trng, m cn ni cho m tin b!" Hm y, va vo ba cm th b Nhn m my: - Li ny, ti sao ng dy con khng gp chn mn. B my chiu my qu thnh th my li bing. Ti sao li c th dy con nh th nh. M my li dng xe ngang ngc th kia. , m hm qua tao dn phi phi chn m ra, tri nng, tranh th ly nh nng lm thm tho chn m, dit l cn trng gy nga, m my chng phi phng g c. Sao my mi chi th. Ti b my chiu qu y m. Con gi phi chm ch ri n khi c chng mi bit chm nom gia nh, ch khng th chng n b cho. Tao pht ngn ci thi li bing ca my ri. T hi b, my li bing, ng sng mt, gi nh h khng thm dy. y, v ci kiu gio dc ca b my m my thnh ra nh th... B Nhn qun c gp thc n, gc a ni mt thi mt hi v nhng khuyt im ca Li v li dy con ca b Li. i m ngng li ly hi, Li xen vo:
85

- M i, m ng ni na cho con n vi. B Nhn va nh m ming ni tip, th Li ni dn ln: - M hy khinh con i. ng chp con. Con dang mong dc m khinh y! ng chng b Nhn cng bung a ng dy: - Cn ti, th t sau, c vo ba cm l b khinh ti i nh. Ti cng mong c b khinh lm ri y!

86

CI MI THNH
Chuyn xy ra t thi bao cp. Hi y, ai c i c lao ng xut khu, coi nh ngi l cu tinh cho c gia nh. Gia nh bn ti - Nguyn Thnh, cng nm trong s . C v anh - Yn Nhung - c c quan u tin cho i c lao ng, thi gian l 4 nm. Cng vi nhng li chc mng ca bn b, Thnh nhn c khng t li khuyn can: - V tr hn hn nh th, a i c khc no xe P gi b H khng kho. - Cu nn tnh k li. C th ci thin c v kinh t y, nhng tnh cm th sao? Xa mt cch lng, khng bit th no u! Thnh khng ni g, ch m cho qua chuyn, v vic i c, c c nh quyt nh. Thi gian u, Nhung th v lin tc. Trong th, c k v ni c n khi xa nh, v tnh thng yu v b bn ca c vi chng, con, v nhng m c khng ng, thc trong nc mt... C chu kh lm n, gi v nhiu chuyn hng cho hai b con. C anh bn tng bn c v, ni vi Thnh rng thc t cho hay, nhng ngi ph n xa nh m cn rng chu ng th chu ng c, bi h l loi ngi cng rn. Cn nhng ngi hay khc lc, th ch c mt thi gian, sau , rt d b cun ht vo cuc sng mi, bi h thuc hng ngi yu ui. Nhng ngi yu ui c tnh cm rt mnh m vi chng con, nhng li hay b cm d bi nhng li ng mt ca nhng chng trai khc. Qua thi gian, nhng chuyn hng gi v tha dn. Ti khi Nhung v php ln u, c khng v thng nh, m v nh ch gi. Chiu, v nh, va vo n ca, Nhung nhn mi: - Khip, sao nh hi th? Thnh loanh quanh lun qun bn v, bng cm thy xa l v cng. Khng hiu ti sao by gi Nhung bng thnh mi nh th? Trc kia, Mai Hng, cn nh cp bn m thp, mc meo, c bao gi thy Nhung ch nh hi u? Vy m by gi nh cao ca rng, bng nhin ci mi Nhung lp tc nhn ra mi hi! Chiu mun, Thnh xn n bn v, va nh thm mt ci cho b nhng ngy xa cch nh nhung, th Nhung y pht ra, ku: "Gm, anh ton mi thuc l, hi qu!" Ti thn, Thnh lng ra phng ngoi. Ngh th no, Thnh gi in thoi r my cu bn ra Vn h ung bia, ri xch xe chy thng. Trong qun bia, s n o, no nhit xua i phn no ni m c trong lng Thnh. Bn b nng cc chc mng ci xe p d B H khng kho nay
87

tr v. Thnh chng du g bn b, k ht s tnh. Cu bn thn nht ca Thnh, nh th Trnh Thanh, phn tch: - Hng ri, cu . y l biu hin ca vic c ta khng cn chung thu vi cu na. Nhng ngi ph n phn bi chng bao gi cng c gic quan khc thng. Ny nh, An na ka t ri na trong tiu thuyt ca c Lp Tn Xti khi chy theo ngi n ng khc, th mt bng tinh khc thng, do vy trong m mi nhn ra rng ci tai ca chng to qu. Cn ci mi thnh ln, l biu hin ph bin ca tnh trng ch chng. Ch nu chung thu, th phi nh ngi ph n trong ca dao: Chng em o rch em thng/ Chng ngi o gm xng hng mc ngi! y, ngi ph n trong dn gian chung thu vi chng cho nn ci mi tr nn ic tt trc mi hng ca ngi n ng khc... Trnh Thanh phn tch mt thi mt hi v cc gic quan ca ngi ph n ch chng, lm cho Thnh c ngn ngi ra, qun c ung bia. V nh th gn ti ri. Lc y, Nhung cng ang chun b ra khi nh. Ng ngng, Thnh hi: - Em nh i u y? - Em sang nh ch Mai ng, y hi qu, khng chu ni! .............. Chuyn ch c vy m dn ti cuc ly hn thc s. By gi, Nguyn Thnh c v mi. l mt c gio hin thc. Trong mt cuc vui ti nh Thnh, Trnh Thanh va nhn v Thnh, va ci hm hnh: - Th c ny c ci mi thnh khng? C gio hin thc chng hiu m t g, ch ci: Nguyn Thnh cng ci: - Khng, c y hay b ngt mi lm. Trong khi mi ngi ci ran, th v Thnh vo bp ly hoa qu. Thnh nhn theo v, v hm hnh: - M mnh cng phi c cch chng li bnh thnh mi ca ph n ch. Phi n sao cho ngi ta khng nhn ra th mi kh chu t mnh, d mi ngi ta c thnh n u. Tt hn, l phi lm cho i to hng, mi cng thnh, ngi ta cng thm nghin mi ca mnh... 2/7/2006

88

xa

Thi i chng ta l thi i tri thc, cho nn vic hc hnh c ton dn coi trng. Vi nhng gia nh kh gi, th vic hc trong nc l xong xnh. Phi du hc nc ngoi. Nht l hc ti M, mi gi l hc thc s. Trong bi cnh x hi y, gia nh ng Tinh tuy khng kh gi lm, nhng cng c gng cht bp c tin nui dy c con gi c nht hc hnh nn ngi. Nhng c Trinh, con gi ng, th lun m mi hn l ch c hc trong nc, cha ra dng con ngi. Chng r vic hc trong nc ca c Trinh cha ra dng ch no, nhng sau khi tt nghip i hc, c thi vo mt cng ty ca M ti Vit Nam lin . S may mn lin tip n vi c, qu trnh lm vic, c quen, ri thn, ri tr thnh ngi yu ca mt thanh nin H Ni cng lm vic ti cng ty M. Hai ngi u phn u ht mnh trong cng vic, cho nn u c thng tin. Ri m ci c t chc. Ri c bt u mang mt mm sng mi trong mnh... Khi ci thai c 7 thng, th chng c c cng ty cho sang M tu nghip, cn c c php theo chng, vn hng lng. Cng ty M ny qu l qu trng nhn ti, thc hin nhng ch i ng tuyt vi chm sc nhn ti, gi cht nhn ti li vi mnh. Hai v chng chun b ln ng. Chuyn s chng c g ng ni nu nh ng Tinh khng ln ra m. Tht l ry r, v ng sng c thn - b Tinh khut ni vi nm nay. ng b tai bin mch mu no. ng Tinh phi vo cp cu A9 bnh vin Bch Mai. V chng c Trinh cung ln vi sc kho ca b. Nhng thi bui ny, ng tin rt c gi tr. M hai v chng li c kh tin. Cho nn, lm theo li dy ca cha ng ng tin i trc l ng tin khn, Trinh ri tin t ca phng cp cu tr vo, v ng Tinh c dnh cho s chm sc c bit nht. n khi ng Tinh qua cn nguy kch, c chuyn v phng bnh, th Trinh li thu ring phng c bit, li thu hai sin trng nom ng. S chm sc ca c con gi ru vt xa ngng chu o, n mc tuyt ho. Cng thi gian ny, anh chng c Trinh n ngy phi ln dng sang M. Tt nhin, c Trinh cng c v my bay bay cng. ng Tinh vn m m tnh tnh trong bnh vin. Hai vi chng bn tnh rt nhanh. Thi ny, lp tr khng thch bn bc di dng. Bn nhanh. Quyt nhanh. Hnh ng nhanh. C vy mi ph hp vi thi i. H quyt rng c bay cho ng chuyn bay. Nu l chuyn ny, ci thai ln ln, khng c php bay, th hng c vic ln. ng, d c sin lo. C gi tin li cho h hng, chi dn, thiu u gi v y, lo g.

89

Mt bui sng, ng Tinh bng thot khi cn m. ng tnh to ra. Cu u tin ng Tinh hi l con Trinh u. C sin p c y i M ri ng ! ng Tinh bng tht ln: "Con i!" ri bt tnh. C sin hong qu, lay lay ng Tinh: "ng i, ng tnh li i. C Trinh i, xong, c li v. C bo phi sang M cho kp , con c s c mang quc tch M. Con c c mang quc tch M th v vang c nh. L ngi M, con c s c hc M m khng mt tin. Con c thnh ngi M ri th c s tr li Vit Nam vi ng. ng i tnh li i!". C sin c lay lay mi thn hnh bt ng ca ng Tinh. Khng hiu ng c nghe thy c ni g khng... hay l ng cng bay sang M lm ma nc M...

90