You are on page 1of 13

Chuyn : Dao ng c Nguyn Ph Hng

1: DAO NG C DAO NG TUN HON


DAO NG IU HA
. Dao ng c.
_VD: Cnh cy u a truc gi, pittng chuyn ng trong xilanh, con lc ng h,.
_N: Dao ng c l chuyn ng c gii hn trong khng gian, lp i lp li nhiu ln quanh v tr cn bng.
. Dao ng tun hon.
_ VD: Con lc ng h,
_ N: Dao ng tun hon l dao ng m c sau nhng khong thi gian bng nhau th trng thi dao ng
c lp li nh c.
_ Chu k dao ng: l khong thi gian ngn nht trng thi dao ng lp li nh c. K hiu: T , n v: (s)
_ Tn s:
L s ln dao ng thc hin c trong 1 s. K hiu: f :
T
f
1

N khc: tn s l i lng nghch o ca chu k. n v:


Hz
s

1
(c: Hc)
. Con lc l xo, dao ng iu ha.
1.M t.
_ Con lc l xo gm: l xo c cng k, mt u c gn vo gi c nh, u kia gn vo qu cu nh KL
m trt khng ma st trn 1 thanh nm ngang.
) Hot ng:
_ Ko qu cu ra khi v tr cn bng ri bung ra th lc n hi lm qu cu chuyn ng nhanh v VTCB
_ n VTCB, qu cu chuyn ng tip do qun tnh. Khi , Fh ngc chiu chuyn ng lm cho qu cu
chuyn ng chm dn, n vn tc bng khng th chuyn ng ngc li v VTCB.
_ C nh vy, qu cu chuyn ng quanh VTCB.
) Phng trnh dao ng:
_ Chn trc Ox c gc O l VTCB nh hnh v:
_ Xt vt li x bt k: trng lc v phn lc trit tiu nhau
ch cn lc n hi gy chuyn ng.
Theo nh lut Niuton: a m F
h

.
Chiu xung trc Ox:
ma F
h

a m kx . a x
m
k
; t:
m
k

2
,
' '
x a 0
2 ' '
+ x x (*)
_ Phng trnh (*) c nghim l:
) cos( + t A x
, trong :
A, l cc hng s ph thuc iu kin ban u.
Do hm cos l hm iu ha nn dao ng ca con lc l xo l dao ng iu ha.
1
CHNG 2
DAO NG C HC
Chuyn : Dao ng c Nguyn Ph Hng
2.Dao ng iu ha.
_ N: Dao ng iu ha l dao ng c m t bng nh lut dng hm s sin hoc hm s cosin ca thi
gian nhn vi mt hng s.
_ Phng trnh dao ng c iu ha:
_ Chu k dao ng iu ha:
Gi s :
) cos( + t A x
Do hm cos tun hon vi chu k l 2 nn ta c:
) 2 cos( + + t A x ) )
2
( cos(

+ + t A
Chu k dao ng iu ha:
_ Chu k dao ng ca con lc l xo:
) Nhn xt:
Chu k dao ng ca con lc l xo ch ph thuc m v k m khng ph thuc vo cc iu kin bn ngoi.
3.nh ngha cc i lng.

x
: li : l di ca vt khi VTCB.
A : Bin dao ng : l gi tr cc i ca li . ( A > 0 )

+ t
: Pha dao ng: l i lng cho php x/nh v tr ca vt ti thi im t.
: Pha ban u: l i lng cho php xc nh trng thi ban u ca vt ( lc t = 0 )
) (
.
: Tn s gc (vn tc gc): l i lng cho php xc nh tn s gc theo theo h thc:
f 2
.
) 0 ( >
V. Con lc l xo thng ng, lc phc hi.
1.M t.
_Gm l xo cng k, mt u treo vo gi c nh, u kia treo 1 vt khi
lng m nh hnh v:
2.Phng trnh dao ng.
_ Chn trc Ox c gc O l VTCB nh hnh v:
_ Xt vt v tr cn bng c:
mg F
0
mg l k
0
.
(1)
_ Xt vt li x bt k nh hnh v: A/Dng nh lut II N ta c:
a m F g m
h

+
Chiu xung trc Ox ta c:

ma F mg
h
ma x l k mg + ) (
0
ma kx l k mg
0
(2)
T (1) v (2) ta c: ma kx a x
m
k
; t:
m
k

2
,
' '
x a 0
2 ' '
+ x x (*)
_ Pt (*) c nghim l:
) cos( + t A x
Con lc l xo thng ng cng dao ng iu ha vi:

2
T
k
m
m
k

2
2

3.Lc phc hi (Lc ko v) Lc n hi.
_ Khi vt li
x
chu tc dng ca lc gy chuyn ng l kx F , ngha l: lc t l vi di v hng
v VTCB th vt s dao ng iu ha vi:
m
k
, lc nh vy c gi l lc hi phc hoc lc ko v.
2

2
T
k
m
T
m
k
T

2
2

) sin( + t A x
hoc
) cos( + t A x
Chuyn : Dao ng c Nguyn Ph Hng
_ Ch :

kA F
h p

max . / (Du - ch mang ngha ko vt v VTCB)
Lc n hi khc lc phc hi:
l K F
h
kx F
ph
;
Trong bi ton l xo treo thng ng:

); ( max
0
A l K F
h
+

min
h
F
= 0 nu
0
l A
;

) ( min
0
A l K F
h

nu A<
0
l

--------------------------------------------------------------
2: KHO ST DAO NG IU HA
. Lin h gia chuyn ng trn u v dao ng iu ha.
_ Xt 1 cht im chuyn ng trn u trn ng trn tm O bn knh A
vi vn tc gc .
_ Gi s ban u (t= 0) cht im M
0
c v tr xc nh l gc .
n thi im t, cht im M c v tr xc nh bi gc (t + )
_ Hnh chiu ca M trn trc xx l P c:
OP x

) cos( + t A x
*) Kt lun: Dao ng iu ha coi nh hnh chiu ca chuyn ng trn
u xung 1 trc nm trong mt phng qu o.
Pha dao ng thi im t l: (t + ).
Pha ban u l ; Tn s gc: = 2 (rad/s).
. Dao ng t do.
_ nh ngha:
L dao ng c chu k T ch ph thuc vo cc c trng ca h v khng ph thuc vo cc yu t bn ngoi.
_ VD: Dao ng ca con lc l xo l dao ng t do v c:
k
m
T 2 ch ph thuc vo m v k ca h m
khng ph thuc vo cc yu t bn ngoi.
. Vn tc v gia tc ca vt dao ng iu ha.
Gi s vt dao ng iu ha c phng trnh l:
) cos( + t A x
(1)
1. Vn tc:
) sin( ' + t A x v
(2). Vy:
Vn tc ca vt dao ng iu ha cng bin thin iu ha theo thi gian t vi tn s gc l .

A v
max
T (1) v (2) ta c: 1
2 2
2
2
2
+
A
v
A
x
.
2.Gia tc: ) cos( ' '
2
+ t A x a (3)
Gia tc ca vt dao ng iu ha cng bin thin iu ha theo thi gian t vi tn s gc .

2
max
A a
.
T (1) v (3)

x a
2
.
3. th:
) (t x
,
) (t v
,
) (t a
:
_ Gi s vt dao ng iu ha c phng trnh l:
) cos( + t A x
.
_ n gin, ta chn = 0, ta c: t A x cos .
t A x a t A t A x v

cos ' ' )


2
cos( sin '
2
.
_ Vn tc v v gia tc a cng bin thin iu ha vi cng tn s gc . Kho st ton hc ta v c th:
3
Chuyn : Dao ng c Nguyn Ph Hng

_ th cng cho thy sau mi chu k dao ng th ta x, vn tc v v gia tc a lp li gi tr c.
Mt s gi tr c bit ca x, v, a nh sau:
t 0 T/4 T/2 3T/4 T
x A 0 -A 0 A
v 0 -A 0 A 0
a A
2
0 A
2
0 A
2

IV. Con lc n.
1. M t.
_Con lc n gm: qu cu nh khi lng m c treo bng dy mnh khng
gin di l .
2. Phng trnh dao ng.
_Xt con lc v tr gc lch bt k nh hnh v.
_Tc dng vo qu cu gm 2 lc: T P

,
_Theo nh lut II N:
a m P T


+
(*)
_Phn tch lc
P

thnh 2 lc thnh phn l



1
P khung dy v
2 P
dc theo khung dy.
(*) a m T P P


+ +
2 1
.
_Chiu trc Bt khung dy ta c: ' ' sin
1
ms mg ma P (**)
Nu nh th:
l
s
sin ' ' s
l
s
g ; t
l
g

2
(**)

' '
2
s s .
Phng trnh ny c nghim l:
) cos(
0
+ t S S
.
Trong
,
0
S
l cc hng s ph thuc iu kin ban u. Do
l
s
nn:
) cos(
0
+ t
Ch :
Nu coi qu o l thng th ta c:
) cos( + t A x
Con lc ch dao ng iu ha khi gc

nh (
) 10
0
0

4
Chuyn : Dao ng c Nguyn Ph Hng
3. Chu k dao ng: g
l
T
l
g
T

2
2 2

*) Nhn xt:
Chu k ca con lc n ch ph thuc vo l v g m khng ph thuc vo bin , khi lng ca qu cu.
V. Con lc vt l.
_ Con lc vt l l mt vt rn quay quanh mt trc nm ngang c nh.
_ Phng trnh dao ng ca con lc vt l l:
) cos(
0
+ t
Vi
:
gc lch ca QG so vi phng thng ng. G: trng tm ca vt.
Trong tn s gc

cho bi:
I
mgd
vi:
+ m: khi lng vt rn.
+ d : khong cch QG.
+ I : momen qun tnh ca vt rn i vi trc quay.
_ Chu k ca con lc cho bi:
mgd
I
T

2
2

VI. H dao ng.
_Nu xt vt dao ng cng vi vt tc dng lc ko v ln vt dao ng th ta c mt h gi l h dao ng.
+ Dao ng ca h xy ra di tc dng ca ni lc (Lc n hi tc dng ln vt nng trong con lc l xo
hay trng lc tc dng ln vt nng trong con lc n) th ta gi dao ng t do hoc dao ng ring.
+ Mi dao ng t do ca mt h dao ng u c cng mt tn s gc xc nh, gi l tn s gc ring ca
vt hay h y.
--------------------------------------------------------------
3: NNG LNG DAO NG IU HA
I. Con lc l xo.
1. Kho st nh tnh s bin i nng lng.
_ Ko qu cu ra khi VTCB lm l xo gin ra, ta d tr cho n 1 th
nng.
_ Khi bung tay, lc n hi lm qu cu C nhanh dn v VTCB. Khi
,

E
tng dn,
t
E
gim dn.
_ n VTCB:
t
E
= 0, cn

E
max.
_ Do qun tnh, qu cu vt qua VTCB. Khi ,
h
F
ngc chiu C lm cho qu cu C chm dn n
vn tc = 0. Khi :

E n 0, cn
t
E n max.
_ Na chu k sau, qu trnh bin i nng lng nh na chu k u xt.
*)Kt lun: Trong qu trnh dao ng ca con lc l xo, Khi

E th
t
E v ngc li.
2. Kho st nh lng s bin i nng lng.
_ Gi s:
) cos( + t A x

) sin( ' + t A x v
_ Th nng thi im t bt k bng: ) ( cos
2 2
2
2 2
+ t
kA
E
x
k E
t t
(1)
_ ng nng thi im t bt k bng: ) ( sin
2 2
2 2 2
2
+ t A
m mv
E

M ) ( sin
2
2
2
2
+ t
kA
E
m
k

(2)
5
Chuyn : Dao ng c Nguyn Ph Hng
_ C nng thi im t bt k:
t
E E E +
T (1) v (2) [ ] const
kA
E t t
kA
E + + +
2
) ( cos ) ( sin
2
2
2 2
2

*) Kt lun:
Th nng v ng nng bin thin iu ha theo thi gian t vi tn s gc 2
Trong q/trnh dao ng, c nng cllx khng i v t l vi bnh phng bin .
Do c nng khng i nn ng nng qu cu tng bao nhiu th th nng gim by nhiu v ngc li.
II. Con lc n.
1.Kho st nh tnh s bin i nng lng.
_ Ko con lc lch khi VTCB, ta d tr cho n 1 th nng.
_ Khi bung tay thnh phn
1
P lm qu cu chuyn ng nhanh dn v VTCB.
Khi :

E
tng dn,
t
E
gim dn.
_ n VTCB,
t
E
= 0, cn

E
max.
_ Do qun tnh, qu cu vt qua VTCB, thnh phn
1
P ngc chiu C lm qu cu
C chm dn n v = 0. Khi ,

E n 0, cn
t
E n max.
_ Na chu k sau qu trnh bin i nng lng nh na chu k u xt.
*)Kt lun: Trong qu trnh dao ng ca con lc n, khi

E th
t
E v ngc
li.
2.Kho st nh lng.
_ Gi s:
) cos(
0
+ t
; ) cos(
0
+ t S S
) sin( '
0
+ t S S v
.
_ Th nng thi im t bt k:
) cos 1 ( mgl E
t
Do

nh nn coi ( ) ( cos
2 2 2
) cos 1
2 2
0
2 2


+ t
mgl
E mgl E
t t
(3)
_ ng nng thi im t bt k: ) ( sin
2 2
2 2 2
0
2
+ t S
m
E
mv
E

C :
) ( sin
2
2 2
0
0 0
2

t
mgl
E
l S
l
g

(4)
_ C nng thi im t bt k:
t
E E E +
T (3) v (4) [ ] const S
l
mg mgl
E t t
mgl
E + + +
2
0
2
0
2 2 2
0
2 2
) ( cos ) ( sin
2

*) Kt lun:
Trong qu trnh dao ng, th nng v ng nng bin thin iu ha theo thi gian t vi tn s gc
2.
Trong qu trnh dao ng, E con lc khng i v t l vi bnh phng bin (
0 0
, S
)
Do c nng khng i nn

E
qu cu tng bao nhiu th
t
E
gim by nhiu v ngc li.
--------------------------------------------------------------
4: TNG HP DAO NG
I. Th d v tng hp dao ng.
6
Chuyn : Dao ng c Nguyn Ph Hng
_ Ci vng dao ng trn con tu, con tu nhp nh trn sng. Khi , dao ng ca vng l tng hp ca 2
dao ng trn.
II. lch pha gia 2 dao ng.
_ Gi s c 2 dao ng iu ha cng phng, cng tn s l: ) cos(
1 1 1
+ t A x v ) cos(
2 2 2
+ t A x .
_ lch pha gia 2 dao ng l:
1 2
( ) ( ) t t + +
2 1

_ nh ngha:
lch pha gia 2 dao ng iu ha cng phng, cng tn s l hiu s pha ban u ca 2 dao ng .
_ Xt lch pha:

0 >

1 2
>
: Ta ni
1
x
nhanh pha hn
2
x

0 <
1 2
<
: Ta ni
1
x
chm pha hn
2
x

2k

( ) k Z
: Hai dao ng cng pha.

(2 1) k +

( ) k Z
: Hai dao ng ngc pha.

(2 1)
2
k

+

( ) k Z
: Hai dao ng vung pha.
III. Biu din dao ng iu ha bng vecto quay Frexnen.
1- C s l thuyt.
Do dao ng iu ha c coi l hnh chiu ca chuyn ng trn u xung 1 trc nm trong mt phng
qu o nn mi dao ng iu ha c biu din tng ng bng 1 vecto quay.
2- Cch biu din.
Gi s cn biu din dao ng iu ha:
) cos( + t A x
_ V trc xx nm ngang lm gc.
_ V trc ' xx ti O.
_ V
A
ur
c + ln t l vi bin A
+ Hng
A
ur
hp vi xx 1 gc ) ' ; ( : xx A
_ Cho
A
ur
quay u vi vn tc gc theo chiu (+) quanh O. n thi
im t, ngn (mt) vecto M.
Khi , hnh chiu ca
A
ur
trn trc xx l: ) cos( + t A OP x
Vy dao ng iu ha
) cos( + t A x
c biu din bng
A
ur
.
IV. Tng hp 2 dao ng cng phng, cng tn s.
_ Gi s cn tng hp 2 dao ng:
+ ) cos(
1 1 1
+ t A x
+ ) cos(
2 2 2
+ t A x
_ V trc xx nm ngang lm gc.
_ V trc ' xx ti O.
_ V
1
A
uur
c: + ln t l vi
1
A
+
1 1
) ' ; ( xx A
_ V
2
A
uur
c: + ln t l vi
2
A
+
2 2
) ' ; ( xx A
_ V
A
ur
=
1
A
r
+
2
A
r
Cho
1
A
r
,
2
A
r
quay u quanh O vi cng vn tc gc th hnh
bnh hnh
1 2
OM MM
khng bin dng. Do
A
ur
c di khng i, cng quay vi vn tc gc


A
ur

biu din dao ng iu ha.
_Ta bit rng: hnh chiu ca 1 vecto tng trn 1 trc bng tng i s cc vecto thnh phn:
7
Chuyn : Dao ng c Nguyn Ph Hng
ch
A
ur
= ch
1
A
r
+ ch
2
A
r
1 2 1 2
OP OP OP x x x + +
Do
A
ur
hp vi trc gc 1 gc nn phng trnh dao ng tng hp:
) cos( + t A x
(1)
*Bin dao ng tng hp:
T gin vecto, ta c:
[ ]
2 2 2
1 2 1 2 2 1
2 os ( ) A A A A A c +

Nu 2 dao ng cng pha :
2 1 1 2
0 A A A +

(max)
Nu 2 dao ng ngc pha :
2 1 1 2
A A A
(min)
Nu
0
bt k:
1 2 1 2
A A A A A < < +
* Pha ban u ca dao ng tng hp:
T hnh v, ta c:
2 1
2 1
' ' '
OP OP
OP OP
OP
OP
tg
+
+

* Th A v tm c trn vo (1) ta c phng trnh dao ng tng hp.
Ch :
Nu 2 cht im
2 1
; M M dao ng cng phng, cng tn s gc vi 2 phng trnh dao ng
1
x v
2
x th
trong qu trnh dao ng, di i s
2 1
M M chnh l hiu hai ta :
1 2 2 1
x x M M x .
--------------------------------------------------------------
5: DAO NG TT DN V DAO NG DUY TR
DAO NG CNG BC - CNG HNG C
I. Dao ng tt dn.
1. nh ngha.
_ Dao ng tt dn l dao ng c bin gim dn theo thi gian.
2. Nguyn nhn tt dn.
_ Khi vt dao ng, vt phi sinh cng thng lc ma st v lc cn. Do nng lng ca vt gim dn,
dn n bin gim dn

dao ng tt dn.
_ Nu lc ma st v lc cn nh th dao ng lu tt.
Nu lc ma st v lc cn cng ln th dao ng cng nhanh tt.
VD:
+ Con lc dao ng trong khng kh c lc cn nh nn kh lu tt, th nh h.1:
+ Con lc dao ng trong du nht c lc cn ln, hu nh tt ngay, th nh hnh 2:
(h.1) (h.2)
3. dao ng khng tt dn.
_ Mun cho dao ng ca vt khng tt dn ta phi b sung nng lng cho vt b cho phn mt do lc
cn v lc ma st ( thng tc dng ngoi lc).
4. Dao ng tt dn chm.
8
2 2 2
1 2 1 2 2 1
2 os( ) A A A A A c + +
1 1 2 2
1 1 2 2
sin sin
os os
A A
tg
Ac A c

+
Chuyn : Dao ng c Nguyn Ph Hng
_ Nu vt (hay h) dao ng iu ha vi tn s gc
0

chu thm tc dng ca lc cn nh th dao ng


ca vt (hay h) y tr thnh tt dn chm.
_ Dao ng tt dn chm c th coi gn ng l dng sin vi tn s gc
0

v vi bin gim dn theo


thi gian cho n bng 0.
5. ng dng ca s tt dn dao ng: ci gim rung.
_ Khi xe i qua nhng qung ng g gh th l xo gim sc b nn hoc b gin lm cho khung xe dao ng
ging nh con lc l xo.
_ dao ng ca khung xe nhanh tt, ngi ta gn khung xe vi 1 pittong chuyn ng c trong 1 xilanh
thng ng cha y du nht. Xilanh gn vi trc ca bnh xe.
_ Khi khung xe dao ng th pittong dao ng theo nhng du nht c lc cn ln lm dao ng ca khung
nhanh tt.
II. Dao ng duy tr.
_ Nu dao ng c b sung nng lng cho phn nng lng mt i v h vn dao ng theo tn s
ring ca n th dao ng y gi l dao ng duy tr.
_ VD: con lc ng h..
III. Dao ng cng bc.
_ Khi tc dng vo vt nng ng yn v tr cn bng mt ngoi lc F bin i iu ha theo thi gian:
t F F cos
0
th chuyn ng ca vt di tc dng ca ngoi lc trn bao gm 2 giai on:
+ Giai on chuyn tip: l giai on m dao ng ca h cha n nh, gi tr cc i ca li (bin ) c
tng dn, cc i sau ln hn cc i trc.
+ Sau , gi tr cc i ca li khng thay i. l giai on n nh.
Giai on n nh ko di cho n khi ngoi lc iu ha thi tc dng.
*) Dao ng ca vt trong giai on n nh gi l dao ng cng bc.
_ Dao ng cng bc l dao ng iu ha (c dng hm sin)
_ Tn s ca dao ng cng bc bng tn s gc ca ngoi lc.
IV. Cng hng c.
_ Gi tr cc i ca bin A ca dao ng cng bc t c khi tn s gc ca ngoi lc (gn ng)
bng tn s gc ring
0

ca h dao ng tt dn.
_ Khi bin A ca dao ng cng bc t gi tr cc i, ngi ta ni rng c hin tng cng hng.
_ iu kin xy ra hin tng cng hng l: (gn ng) (h.3).
*) nh hng ca ma st:
Vi cng mt ngoi lc tun hon tc dng, nu ma st gim th gi tr cc i ca bin tng. Hin tng
cng hng r nt hn.(h.4)
(h.3) (h.4)
*) ng dng ca hin tng cng hng:
_ Hin tng cng hng c rt nhiu ng dng trong thc t, v d: ch to tn s k, ln dy dn.
_ Trong mt s trng hp, hin tng cng hng c th dn ti kt qu lm gy, v cc vt b dao ng
cng bc. Khi lp t my cng phi trnh cho tn s rung do my to nn trng vi tn s ring ca cc
vt gn my.
9
0

Chuyn : Dao ng c Nguyn Ph Hng
V. Phn bit dao ng cng bc vi dao ng duy tr:
Dao ng cng bc Dao ng duy tr
_ Ngoi lc tun hon c tn s gc bt
k. Sau giai on chuyn tip th dao ng
cng bc c tn s gc bng tn s ca
ngoi lc.
_ Ngoi lc c lp vi h.
_ Ngoi lc c iu khin c tn s gc
bng tn s gc
0

ca dao ng t do
ca h.
_ Ngoi lc (b thm nng lng cho h)
c iu khin bi chnh dao ng y qua
mt c cu no .
--------------------------------------------------------------
PHNG PHP GII HAI H DAO NG THNG THI
I. CON LC L XO.
1. cng K ca l xo.
cng K ca l xo t l nghch vi chiu di ca l xo. Nu l xo c cu to ng u:
l
S
E K .
.

1
2
2
1
l
l
K
K

Nu hai l xo mc song song th cng ca h l xo c tnh bng cng thc:


2 1
K K K
h
+
.
Nu hai l xo mc ni tip th cng ca h l xo c tnh bng cng thc :
2 1
2 1
.
K K
K K
K
h
+

.
2. Vit phng trnh dao ng iu ha.
vit phng trnh dao ng iu ha di dng:
) cos( + t A x
hoc
) sin( + t A x
, ta cn xc nh
cc gi tr: bin A, tn s gc

v pha ban u

. Mt s im cn lu khi tm
, , A
:
Tm

: Da vo iu kin ban u 0 t , ta c:

'

'

0
2
0
0
0
0
0
cos
sin
cos
a A a
v A v
x A
a a
v v
x x
.
Nu ko vt nng ra khi v tr cn bng 1 on
x
ri th tay cho vt dao ng:
Chn thi im 0 t lc th tay, ta c:

'



0
0
0
v v
A x x

pha ban u

ca dao ng.
Nu chn thi im 0 t khi vt qua v tr cn bng, ta c:

'



max 0
0
0
v v v
x x

pha ban u

.
Ti li x bt k, ta lun c: 1
2 2
2
2
2
+
A
v
A
x
.

A v
max
;
2
max
A a
;
2
2
max max
KA
E E E E E
t t
+ ;
m
K
f 2 ;
K
m
T . 2
2

.
Khi con lc v tr xc nh m bi khng cho h trc th bao gi vn tc ca n cng c hai gi tr
chy theo chiu dng hoc chy theo chiu m.
3. Lc n hi.
10
Chuyn : Dao ng c Nguyn Ph Hng
i vi l xo nm ngang:
A K F
h
. max
( v tr bin);
0 min
h
F
(khi vt qua v tr cn bng)
i vi l xo treo thng ng:

) ( max
0
A l K F
h
+
.

min
h
F
= 0 nu
0
l A
;
) ( min
0
A l K F
h

nu A<
0
l
.
*) Lu : v tr cn bng, ta c:
0 0 h
F P


0
. l k mg
. Vi
:
0
l
gin ca l xo ti VTCB.
4. Tm thi gian chuyn ng gia 2 im trong khi dao ng.
Cch 1: Da vo biu thc li suy ra cc thi im ng vi cc v tr.
Cch 2: Da vo tnh cht dao ng iu ha l hnh chiu ca chuyn ng trn u trn mt ng
thng. Ta c cng thc:

t .
Vi

l gc qut trn ng trn ng vi qung ng vt chuyn ng trn qu o thng.


5. Tm vn tc trung bnh trn qung ng thng S.
Ta c cng thc:
t
S
v
tb
. Vi t l thi gian cht im chuyn ng trn qung ng thng S.
II. CON LC N.
1. Vit phng trnh dao ng iu ha.
Phng trnh dao ng iu ha vi con lc n theo gc lch c dng:
) cos(
0
+ t
hoc
) sin(
0
+ t
.
Con lc n ch dao ng iu ha khi
o
10 nn ta c:
l
S
.
Do , dao ng iu ha cn c vit di dng li cong S:
) cos(
0
+ t S S
, vi l S . .
vit c phng trnh dao ng iu ha ta cn xc nh cc gi tr:
; ; ;
0 0
S
.

l
g
T
f


2
2 ;
g
l
f
T . 2
1

;
0 0
. l S
.
Tm bin v pha ban u tng t nh vi con lc l xo.
2. S bin thin chu k c gi tr ln.
_ Cng thc tnh chu k i vi con lc n:
g
l
T . 2 .
_ Nguyn nhn lm thay i chu k:
Do chiu di l thay i ( tng hoc gim chiu di, nhit thay i )
Do gia tc trng trng g bin thin ( Thay i v tr t con lc )
_ Phng php gii:
Lp cng thc tnh chu k trong tng trng hp.
Lp t s gia cc chu k.
Da vo d kin bi suy ra gi tr cn tm.
3. S bin thin chu k c gi tr nh.
3.1. Cng thc gn ng. Vi
2 1
, , l cc s dng rt nh, ta c:
n
n
t t 1 ) 1 ( ;
2 1 2 1
1 ) 1 )( 1 ( + + ;
) 1 )( 1 (
1
1
2 1
2
1

+
+
+
.
3.2. Bin thin chu k theo nhit .
Chiu di dy kim loi nhit t:
) 1 (
0
t l l +
. Vi:

0
l
: chiu di dy treo C
o
0 (m)


: h s n di (
1
hoc
1
k )
11
Chuyn : Dao ng c Nguyn Ph Hng
Khi , chu k con lc:
g
t l
T
) 1 (
. 2
0

+
.
3.3. Bin thin chu k theo cao h.
_ Gia tc trng trng cao h:
2

,
_

h R
R
g g
h
(*)

Chu k con lc cao h l:


h
h
g
l
T 2
.
Vi: +
g
: gia tc trng trng ti mt t. + R: bn knh Tri t. km R 6400 .
_ (*)


2 2
1

,
_

,
_

R
h
g
R
h R
g g
h
.
Nu p dng cng thc gn ng vi
R
h
l s dng rt nh, ta c: ) 2 1 (
R
h
g g
h
.
*) Lu : Cng thc lc hp dn Tri t tc dng ln vt:
2
) (
. .
h R
m M G
mg F
hd
+

Vi:
m: khi lng vt nng (kg) ; M:khi lng Tri t (kg) ; R:bn knh Tri t (m);
g: gia tc trng trng(
2
/ s m ) ; h: cao ca vt so vi mt t (m) ;
Hng s hp dn:
11
10 . 673 , 6

G ) / . (
2 2
kg m N
4. Con lc n chu thm lc khng i tc dng.
4.1. Lc in trng: E q F

E
: Cng in trng (V/m)
q: in tch (C) Nu
0 > q
: F E ; Nu
0 < q
: F E
Trng hp t in phng:
d
U
E
. Vi:
U: hiu in th gia 2 bn t in (V)
d : khong cch gia hai bn t (m)
4.2. Lc qun tnh.
Nu con lc treo trong mt h ang chuyn ng vi gia tc
a
th trong h con lc chu thm tc dng
ca lc qun tnh: a m F
qt
. . Vi:
m: khi lng vt nng (kg)
a : gia tc. ( ) /
2
s m
4.3. Lc y Acsimet.
Lc y Acsimet c chiu hng thng ng t di ln v c ln: g V d F
A
. . . Vi:
V : th tch ca phn vt chm trong cht lng hoc trong cht kh ) (
3
m

D
m
V . Vi: m: khi lng vt nng (kg) ; D: khi lng ring vt nng ( ) /
3
m kg
d : khi lng ring cht lng hoc cht kh ( ) /
3
m kg
4.4. Trng lc hiu dng. Gia tc hiu dng.
Nu ngoi trng lc
P
, sc cng
T
ca si dy con lc n cn chu thm tc dng ca mt lc
F

khng i (
qt A
F F F , , ) th coi nh con lc chu tc dng ca Trng lc hiu dng:
F P P + '
.
Khi chu k ca con lc s l:
'
. 2
g
l
T . Vi g: gia tc hiu dng.
*) Ch :
Nu P F
a g g + '

g >
Nu P F
a g g '

g <
(thng
a g >
)
12
Chuyn : Dao ng c Nguyn Ph Hng
Nu
P F

2 2
' a g g +
5. Quan h gia vn tc di v gc lch

ti thi im ang xt.


Xt mt con lc dy c di l ,vt nng khi lng m,dao ng vi bin gc
0

.
Chn gc th nng ti v tr cn bng O. Da vo hnh v, p dng nh lut bo ton c nng, ta c c nng
ti v tr A bng c nng ti v tr B:
A B
E E (*)
(*)


A B
mgh mgh mv +
2
2
1

) ( 2
2
B A
h h g v .
Vi
0
cos l l h
A

, cos l l h
B
.

) cos (cos 2
0
gl v (1)
6. Quan h gia lc cng dy
T
ca si dy v gc lch

.
Xt ti v tr B, hp lc tc dng ln qu nng l:
P T F +
.
Chiu phng trnh ln hng ca
T
ta c:
cos . P T a m
ht

cos .
2
mg
R
v
m T + . (2)
T (1) v (2)


) cos 2 cos 3 (
0
mg T
.
7. Mt s trng hp ring.
Ti v tr cn bng O:
0 .
Vn tc cc i:
) cos 1 ( 2
0 max
gl v
.
T t cc i:
) cos 2 3 (
0 max
mg T
.
Do
0
10 < :
2
1 cos
2

. Suy ra:
) (
2
1
2
1 ( 2
2 2
0
2
0
2


+ gl gl v

)
2
3
1 ( ) 2
2
3
3 (
2 2
0
2
0
2
+ + mg mg T
8. S trng phng ca 2 con lc.
Gi t l khong thi gian gia 2 ln trng phng k tip nhau. Nu
2 1
T T >

trong khong thi gian t ,


con lc th 2 thc hin nhiu hn con lc th nht mt dao ng.
Ta c:
2 1
) 1 ( T n nT t +

2 1
2 1
.
T T
T T
t


9. Mt s lu v bi tp con lc n.
Con lc n m giy l con lc c chu k s T 2 .
Trong bi tp v ng h qu lc chy nhanh, chm:
_ Con lc chy nhanh l con lc c chu k s T 2 ' < .
_ Con lc chy chm l con lc c chu k s T 2 ' > .
Thi gian ng h qu lc chy nhanh (chm) c tnh bng cng thc:
86400 43200 '. T t
Vi T l chu k ca con lc ng h chy sai.
Cc gi tr ca gc hay pha ban u phi i ra n v raian.
Khi a vt ln cao h: gia tc trng trng gim ( ) g ; nhit gim (
o
t ).
13

You might also like