T duy t ph

VI NT V TC GI
Edward de Bono sinh nm 1933 ti Malta. ng c bng thc s v tm l hc, sinh l hc v hm tin s y khoa, l gio s ti cc i hc Oxford, London, Cambridge, Harvard v gio s thnh ging ti 52 quc gia khc nhau. Edward de Bono l tc gi ca gn 70 tc phm chuyn kho v t duy c bit l cc phng php t duy nh hng (lateral thinking), c dch ra nhiu ngn ng khc nhau. Mt s trng s dng tc phm ca ng nh ti liu hc tp bt buc. Ngoi ra, Edward de Bono cn cng tc t vn, o to cho nhiu cng ty, tp on ln trn th gii nh IBM, Du Pont, Prudential, AT&T, British Airways, British Coal, NTT (Nht), Ericsson (Thy in), Total (Php), Siemens, v Microsoft.

SUCHICMTDUY
Mt phng php cn thit trong qun l kinh doanh (The Six Thinking Hats)
Tc gi: Edward De Bono Nh xut bn: MICA Management Resources Nm xut bn: 1985 S trang: 207 Dch gi: Nguyn Hu Dng NXB Vit Nam: Tr Nm xut bn: 2008 S trang: 220

TNG CH O
M h l k th ln nht ca mt li t rnh mch. S n gin chnh l cha kho. Khi t duy r rng v n gin, n tr nn th v v hiu qu hn. Phng php Su chic m t duy rt d hiu v do rt d s dng. Cng c ny c th s dng cho bt c quy m t chc no, d to hay nh, to ra mt mi trng sng to hn, ci thin giao tip v hng dn mi ngi mt li t duy r rng hn. Chic m l th bn c th d dng i ln u hoc b ra. Nhng chic m tng trng cho vic chng ta c th d dng thay i cch thc t duy ca mnh. iu tuyt vi l tt c chng

Su chic m t duy ta, t tr em cho n nhng gim c iu hnh cp cao, u c th p dng phng php ny.

ch ra ai l ngi thng cuc, m l xem xt mi kh nng hay mi kha cnh ca mt tnh hung. Khi s dng phng php t duy su chic m, tt c mi ngi u tham gia vo mt hot ng sm vai ti mt thi im xc nh. Mi ngi i mt m mu khc nhau v ln lt chuyn sang cc chic m mu khc. Chng hn nh, phng php ny cho php mi ngi ch tp trung vo nhng l lun v ph bnh khi i M xanh lc v a ra nhng gii php sng to, hoc quan im lc quan khi i M vng. Phng php t duy Su chic m l mt phng php tit kim thi gian bng cch gim bt nhng cuc tho lun di dng. V d, Optus, cng ty vin thng ln th hai Australia thng phi dnh bn ting cho mt bui tho lun quan trng. Phng php su chic m gip h a ra kt lun ch trong vng 45 pht. Phng php t duy su chic m loi b c ro cn ln nht i vi t duy nhanh v hiu qu chnh l ci ti (hay bn ng). Thay v tn cng kin ca ngi khc th hin mnh l ngi thng minh, vi phng php su chic m, li t duy chng i v i u b loi b v kh nng t duy ca bn s c th hin qua vic bn s dng
4

GII THIU
Chng ta phi luyn cho tr no chng ta ch lm mt vic ti mt thi im. Cng mt lc, chng ta khng th c c cm xc, logic, thc t, sng to, ln t duy t chc. Phng php su chic m t duy cho php chng ta tp trung qu trnh t duy, sng lc nhng tng v thng tin u vo. M hnh t duy da trn lp lun ca phng Ty cha gii quyt tt c nhng vn a dng m chng ta thng xuyn gp phi trong hu ht cc t chc. tm ra con ng mi, mt cch t duy ph hp h, chng ta cn phng php Su chic m hay t duy song song. T duy song song l xem xt mt vn trn mi kha cnh. Mi c nhn u c quan im ring v mt kin hay vt no . Hy mi ngi ng bn pha khc nhau ca mt ngi nh v bn s thy mi ngi c mt hnh nh ring v ngi nh. T duy song song tn thnh kin cho rng mi ngi phi th nhn ngi nh theo cng mt hng. Mc ch khng phi l tranh lun cho n khi
3

Su chic m t duy

mi chic m hiu qu nh th no. Thay v nhng cuc hp ch th hin ci ti, cc cuc hp s c tnh xy dng hn, hiu qu hn v din ra nhanh hn.

T duy m vng nh th l c ri. Hy i m trng no.

CCH S DNG M SU CHIC M, SU MU SC

M trng trung tnh v khch quan, tp trung vo s liu, thng tin thc t. M th hin tnh cm, cm nhn. M en l chic m ca s thn trng. N ch ra nhng im yu ca mt kin. M vng tch cc, sng sa v lc quan M xanh lc thuc v nhng tng mi v sng to. M xanh dng mt m v ging nh bu tri, cao hn tt c mi th. Chic m ny lin quan ti vic iu khin, t chc qu trnh t duy v vic s dng cc m khc. Trn thc t, chng ta gi tn nhng chic m theo mu sc ch khng bao gi gi theo chc nng, chng hn: Hy b chic m en ra mt lt. Hy i nhng chic m xanh lc ny.
5

Dng ring l
C th dng m a ra mt li t duy nht nh nhm nh hng cho mt cuc tho lun.

Dng ln lt
C th dng ln lt tng m mt. C th dng thng xuyn bt k chic m no m bn mun. Cch dng ln lt c th p dng cho 2, 3, 4 m hoc nhiu hn. Trnh t dng m phi c xc nh ngay u cuc hp bng cch s dng chic m xanh dng u tin. M t s b trnh t ri thc hin theo trnh t . C th c nhng thay i nh tu thuc vo d kin u vo. Ch tng s ln lun chuyn vi nhng ngi c nhiu kinh nghim vi phng php t duy su chic m. Cc thnh vin c th chn m trong qu trnh tho lun hoc nh t vn chn gip.
6

Su chic m t duy

Ht gi!
Dnh cho mi ngi mt pht vi mi chic m. Tt nht l dnh nhng khong thi gian tht ngn v ch ko di hn nu c nhiu kin. Nu khng ai b sung thm iu g th hy chuyn sang chic m tip theo.

ny khuyn khch ngi t duy tch bit u l s tht v u l suy din. C hai lp s tht l s tht c tin (hay s tht cha kim chng), v s tht kim chng. Nhng s tht chng ta khng th kim chng c, tc l nhng s tht c tin, c th c a ra trong nhng phn t duy m trng, nhng phi lm r rng nhng s tht ny l cha c kim chng. Nguyn tc c bn cho t duy m trng l khng nn trnh by mt iu g mc cao hn tnh hung thc t. kin c nhn ca bn c th khng bao gi c nhp nhn khi p dng t duy m trng nhng bn c th thut li kin ca mt ai khc. T duy m trng khuyn khch thi trung lp ng n. Khng ai c qu cao mt quan im no, m ch n gin l trnh by n ra m thi. Mc ch ca t duy m trng l phi thc t. Nhng ngi t duy m trng c th trnh by v cc giai thoi hay nhng v d chng minh. T duy m trng khng bao gm vic a ra cc kin, trc gic, nhn nh da trn kinh nghim, cm nhn v n tng.
8

Nn dng nhng chic m xanh dng u v cui cuc hp

M xanh dng u tin ch ra ti sao chng ta li c cuc hp ny, xc nh vn , ch ra nhng mc tiu v kt qu mong mun t c, d nh s dng ln lt cc chic m nh th no. M xanh dng cui cng phi ch ra nhng iu thu c t cuc hp: kt qu, kt lun, k hoch, gii php v nhng bc tip theo. i khi bn c th i m vo cui bui hp hi mi ngi v cm ngh ca h v kt qu ca cuc hp v liu h c cm thy lm tt hay khng.

M Trng
T duy m trng l cch hi v thng tin v d liu thc t xem xt theo cch trung lp. Chic m
7

Su chic m t duy

Nhng kh nng c th xy ra vi t duy m trng bao gm mt khong t lun ng n khng bao gi ng. Trong khong l nhng pht biu nh i khi, ni chung, thnh thong, cho l s xy ra, v.v. T duy m trng l k lut v nh hng. Ngi t duy phi c gng trung lp v khch quan hn trong vic trnh by thng tin.

Linh cm l gi thit da trn trc gic. Quyt nh c a ra khng ch da trn trc gic, nhng nhng cm nhn m li ng mt vai tr quan trng trong nhiu quyt nh kinh doanh ln. M lm cho nhng cm gic c cng nhn nh l mt phn quan trng trong t duy. M khin cho cc cm xc tr nn hu hnh v tr thnh mt phn trong s t duy v cng l mt phn trong h thng cc tiu ch la chn l trnh trn s . M cung cp mt phng php thun tin cho ngi t duy c th thay i trng thi cm xc theo cch m thng khng th xy ra nu khng c phng php ny. Vi chic m , tnh cht nghi thc ha vic biu l cm xc khin cho n t mang tnh c nhn hn. Ngi ta thng dng tnh cm to dng nhng v th trong thng lng. ng bao gi c gng chng minh hay a ra c s logic cho nhng cm xc.

M
M mang n cho mi ngi c hi th hin cm nhn ca h v mt tnh hung no . Nhng tnh cm, cm xc, trc gic u nm trong t duy m . Li t duy ny c thc hin da trn c s c nhn v lun c p dng cho mt kin hay tnh hung c th. Ngi t duy khng th thay i kin v khng th ni rng: Ti khng c g ni khi c hi v nhng cm xc m . Ngi t duy c th s dng nhng t nh bnh thng, khng chc chn, bi ri, nghi ng, hay ln ln. Mc ch ca m l th hin cm xc nh n vn c, ch khng phi buc phi a ra mt nhn nh. Trc gic c th da trn nhng kin thc v th trng hay kinh nghim sn c.
9

10

Su chic m t duy

M en
M en l chic m ca s thn trng. y l chic m hay c s dng nht trong su chic m. l chic m ca s tn ti. Tuy nhin, lm dng m en c th dn ti nhng ch trch khng lnh mnh, khin mi ngi ch chm chm tm li mi th. M en ch ra nhng sai st trong t duy. T duy m en lun logic. M en ch c s dng khi c thi gian dnh cho t duy ph phn. Bn khng th s dng t duy m en lm gin on cc phn t duy khc. M en dng nu ra nhng kh khn, tr ngi, rc ri v nguy c. Nh t vn phi duy tr c k lut s dng nhng chic m mi ngi khng ngt li hoc lm gin on t duy ca nhau. Mt s ngi thch ph phn nhng khng th ng gp g cho nhng la chn mang tnh xy dng. Hy kim ch khng lm dng t duy m en. Tht d dng ph phn thit k ca mt ngi nh, nhng a ra mt thit k p hn th kh hn nhiu. S ph phn nn i km mt la chn thay th.
11

M Vng
M vng kh i hn l m en, bi no b ca chng ta gn vi t duy m en mt cch rt t nhin. M en l chic m cho php con ngi tin ha v tn ti nh thn trng v qun l c ri ro. M vng rt cn thit bi n cung cp nhy v gi tr S l lng ph thi gian nu bn c t ra sng to nhng li khng cng nhn nhng tng hay. Khng t ngi thch chp ly mt tng v x tan n thnh trm mnh. Cn m vng tm kim gi tr, do ngay c nhng tng khng h hp dn cht no cng c cng nhn thch ng. Tr nn tch cc l mt la chn Tt c nhng ngi thnh cng u c mt khao kht l lm cho mi vic din ra nh mun. Bi th m ny sinh mt iu gi l lc quan thi qu, v d nh nhng ngi sut i tin rng mnh s trng s c c. iu tht ng ngn. M vng khi gi mt s lc quan hp l. T duy m vng l t duy tm kim nhng li ch c th c v tm cch chng mnh cho nhng li ch .

12

Su chic m t duy

Vi m vng, mi ngi rt thoi mi a ra nhng tng hay xut ring. y chnh l kha cnh c tnh cht xy dng ca m vng. M vng i hi mi ngi phi tht s mong mun a ra nhng xut, ngay c khi chng c v tm thng. T duy m vng ch trng vo nhng nh gi tch cc. T duy m vng gm nhng t duy t logic v thc t, n nhng m c, tm nhn v hy vng.

M xanh lc tm kim gii php cho vn t mt gc khc. T duy m xanh lc em li mt phng php tip cn hon ton mi. Li t duy nh hng, hay s gt b khun mu pht huy hiu qu khi ngi t duy b i cc khun mu thay v lm theo n, nh to ra c hiu ng Eureka PO (Provocative Operation k thut kch thch) l mt k thut t duy m xanh lc cho php mi ngi suy ngh v s dng kh nng kch thch. V d, nhng chic xe PO c th c bnh xe hnh vung, nhng my bay PO c th h cnh ln ngc. Cc gim c iu hnh PO u c kh nng t thng chc. Mt ngi qun l cc nim c vai tr v trch nhim thu thp, kch thch v nh hng nhng tng c a ra. Nhng tng sinh ra di chic m xanh lc sau s c tp hp li v nh gi di chic m vng pht trin thm, tip c th s dng m en. Trong bt c trng hp no, m trng cng c th c s dng c c nhng d liu v thng tin trung lp nhm h tr hoc nh gi
14

M Xanh Lc
M xanh lc l chic m ca nng lng, s pht trin, v nhng tng mi. Mt khong thi gian c th c dnh cho tt c mi ngi n lc sng to. Mi ngi phi a ra c mt tng, s khng c chuyn mt ngi chu trch nhim nu tng trong khi nhng ngi khc ngi ch ph phn tng . Khi i chic m xanh lc, tt c mi ngi u phi ng gp kin, s khng ai yn lng c. M xanh lc khm ph nhng kh nng. M xanh lc bao gm c nhng thay i.
13

Su chic m t duy

liu mt tng c hiu qu hay khng. T duy m l bc cui cng. Hy hi nhng cu hi nh: chng ta c mun thc hin tng ny khng? Chng ta c hng th hay khng?

trong trng hp ny l nhng suy ngh c trnh by.

M Xanh Dng
M xanh dng l chic m iu khin. N l chic m chng ta s dng t duy v nhng t duy. N l chic m khi qut. M xanh dng cn l chic m lp k hoch, v phc tho nhng g cn phi t c. M xanh dng ra chin lc v gi k lut mi ngi s dng ng chic m ph hp. Nh t vn hay ch tch cuc hp dng m xanh dng. Cui phn t duy, ngi t duy m xanh dng rt ra kt lun, tm tt hay quyt nh v ch ra nhng bc hnh ng tip theo. Ngi t duy m xanh dng phi quan st nhng suy ngh ang din ra, v ghi chp s hay l trnh t duy m nhng ngi khc trong nhm ang i theo. Tm tt hay bo co cui cng nm trong phn ca m xanh dng. Ngi t duy m xanh dng ging mt th chp nh ghi li nhng t duy ang din ra, hay
15

LI CH CA PHNG PHP T DUY SU CHIC M

Rt ngn mt na thi gian a ra quyt nh. Rt cc, tt c nhng quyt nh cui cng u l quyt nh hon ton m hay nhng quyt nh mang tnh cm xc. Mc ch u tin ca phng php su chic m l n gin ha t duy chng ta c th gii quyt mt vn ti mt thi im. Mc ch chnh th hai l c c mt c ch thay i d dng. Phng php ny khng e da nhng ci ti ca mi ngi v c th s dng nh mt tr chi.

16

Qun l thi gian

17