AI CHUNG VIEN THANH GIU-SE HA NOI

Nam hoc 2006 - 2007 ---*---

TIEU LUAN: TAN C

CONG OAN CO-RIN-TO VA GIAO HOI TRONG THE GII HOM NAY
(theo th 1 + 2 Co-rin-to)

Cha hng dan: Phe-ro Tran Van Hoa Thc hien: Giu-se ao Trung Thi Khoa VIII (2000-2007) IEM NHAN XET CUA CHA GIAO Giao phan: Hai Phong

LI NGO
Theo chng trnh cua Ban Giam oc ai Chung Vien Thanh Giu-se Ha Noi, moi anh em chung con se viet mot tieu luan tot nghiep trong hoc ky II cua nam hoc cuoi cung. Con xin cam n Qu Cha a cho con co ieu kien hoi hoi va ao sau them kien thc qua e tai nay. Mac du thi gian chuan b khong nhieu va tai lieu han che, nhng vi s hng dan tan tnh cua Cha Phe-ro Tran Van Hoa trong chon e tai, hng lam bai va a sa cha tng loi nho a giup con hoan thien bai tieu luan nay. Con cung xin cam n Qu Cha trong ban Giao s a giup con tm hieu, cach lam bai, tm tai lieu va tra li nhng thac mac cua con lien quan en e tai, nh o con hoan thanh bai tieu luan nay, mac du cha c hoan thien nh y muon va con nhieu khiem khuyet.
I. DAN NHAP cam n Qu Cha va knh chuc Qu Con xin 1. Ly do chon e va tran ay hong an Chua. Cha manh khoe tai Cong oan co mot v tr quan trong trong i song c tin cua Ki-to hu. Moi cong oan la mot thanh phan lam nen Giao hoi. Cac nha truyen giao eu thanh lap cong oan e qui tu nhng ngi a on nhan Tin mng lai vi nhau. Nh cong oan, c tin cua cac thanh vien c nuoi dng, bao
-2-

ve va cung co. Cung trong cong oan, cac truyen thong c bao ton trung thanh qua cac the he. ac biet, ni moi cong oan con bieu hien nhng ac tnh rieng va ca nhng van e noi com na. Xet tren nhng phng dien nay th cong oan Co-rin-to co nhng iem ang lu y, khong ch ac biet vi rieng ca nhan Phao-lo ma no con the hien mot cong oan song ao, hoi nhap van hoa, nhieu kho khan th thach can vt qua. V the, con muon qua viec tm hieu ve cong oan nay se hieu hn ve sinh hoat cua Giao hoi trong the ky au tien, t o lien he ti hoat ong, kho khan va oi hoi cua cac cong oan ngay hom nay. Mot ly do na khien con chon e tai nay, o la tnh yeu, s than phuc ve tinh than hang say truyen giao, long can am cua thanh Phao-lo, e t o con hy vong hoc c phan nao c tnh cua V Tong o dan ngoai, e them hang say trong i song tong o va phuc vu cong oan sau nay. 2. Phng phap nghien cu Nham tm hieu ve cong oan Co-rin-to vi ac tnh rieng biet, hoan canh rieng va nhng van e kha ac biet ve i song va ton giao, con s dung phng phap phan tch va tong hp. Da tren d lieu lien quan ma hai th Co-rin-to cung cap va phong tuc tap quan cua cong oan, dan ngoai e phan tch tnh hnh thc te ang dien ra va s can thiet cua "bai thuoc" ma Phao-lo gi en cho cong oan: cong oan Co-rinto non tre ang hoi nhap c tin Ki-to giao vao nen van hoa ngoai giao nen nhng ch dan cua Phao-lo that can thiet. Roi t o se co mot cai nhn tong quat ve xa hoi, tnh hnh cong oan ve i song i va ao. Sau cung, phan B se so sanh gia cong oan Co-rin-to xa va cong oan Giao hoi hom nay, da tren mot so yeu to a phan tch, qua o co cai nhn chi tiet ve chieu hng cua Giao hoi ang theo uoi. e phuc vu cho e tai, trong bai se chu yeu s dung hai th Co-rin-to vi nhng oan lien he en e tai. Ngoai ra, mot so trch oan trong Cong vu va cac th khac cua Phao-lo

-3-

giup lam sang to cho cac van e neu ra, nhat la nhng oan lien he vi Phao-lo va cong s vien cua ngai. II. NOI DUNG Trong phan nay, trc khi a ra s lien he, tng ong va khac biet gia cong oan Giao hoi ngay nay va cong oan Co-rin-to, ta cung tm hieu ve cong oan Co-rin-to trc. A. CONG OAN CO-RIN-TO e hieu ve cong oan nay, ta se lan lt xet en cac kha canh t thanh lap, to chc, nhng van e luan ly, giao ly, tnh trang hon nhan, i song phung vu 1. Thanh pho Co-rin-to Co-rin-to la mot thanh pho Hy-lap nam gan mut pha nam eo at noi ban ao Pe-lo-po-ne-xo vi pha bac Hy-lap. Thanh pho nay a b quan Ro-ma pha huy nam 146 TCN. Tuy nhien, nh co v tr nam tren truc kinh te ong - Tay va Nam Bac va hai ben cang sam uat la Cencre va Lecheo, nen nen kinh te a phat trien manh me. Khi Phao-lo ti ay dan c khoang nam tram ngan ngi, trong o hai phan ba la no le1. ay cung la mot trong nhng thanh pho ln, noi tieng ve an chi tru lac2 trong e quoc Ro-ma. Phao-lo a ti Co-rin-to vao cuoi mua ong nam 50-51 (Cv 18,1-18) va lai ay mot nam ri (Cv 18,11). Hai bien co cho phep ta an nh nam thang cua thi gian lu lai tai thanh pho nay: sau viec hoang e Clau-di-o truc xuat ngi Do-thai ra khoi Ro-ma (Cv 18,2) a c nhieu hoc gia cho rang vao nam 49, va ket thuc mot thi gian sau khi tong tran Gal-li-o ti Co-rin-to. Nh the, thi gian Phao-lo lai ay la t cuoi nam 50 ti thang 7 nam 52. Tai Co-rin-to, Phao-lo a gap hai v chong ngi Do-thai lam nghe det leu t I-ta-li-a ti. Thanh Phao-lo a lam viec vi ho va ch giang day vao cac ngay hu le (Cv 18,2-4), va ch khi co Sil-va-no va Ti-mo-the en, ngai mi danh tron thi gian cho viec rao giang. Vay Phao-lo a at chan en

Theo mot so tac gia so dan khoang 300.000 ngi. a so la no le, so t a c giai phong va tiep tuc sinh song tai ay. 2 NORBERTO, Th cac tong o, 57-58.

-4-

manh at Co-rin-to, ngai c ngu, lam viec va rao giang Tin mng tai ay. 2. Thanh lap cong oan Co-rin-to Theo s gia Ro-ma Sue-to-ni-us the ky II, th Clau-di-o truc xuat nhng ngi Do-thai khoi Ro-ma do co nhng tranh chap lien quan en nhan vat Christus1. Nhieu s gia va nha than hoc cho rang o la cuoc tranh chap gia cong oan Do-thai giao va cong cuoc loan bao Tin mng tai ay2. Nh the, v chong Prit-ki-la va A-qui-la trong so cong oan Do-thai phai ri Ro-ma. Co-rin-to, v chong nay a tr thanh chu cua Phao-lo mot thi gian nh Lu-ca cho biet: Phao-lo a cong tac lam nghe det leu vi ho (Cv 18,3). Trong thi gian lu lai ay, Phao-lo tch cc hoat ong truyen giao: moi ngay Sa-bat, ong en hoi ng a phng e rao giang Tin mng va tai ay ong noi chuyen vi ca ngi Do-thai va Hy-lap (Cv 18,4). Khi Xi-la va Ti-mo-the t Ma-ke-o-ni-a en, Phao-lo khong con ban tam nao na, ch chu tam vao viec rao giang c Ki-to la ang Me-si-a. Ong cung gap nhng ngi Do-thai chong oi va noi long ngon, en noi phai xe ao mnh ra va tuyen bo en vi dan ngoai. Tuy nhien co nhieu ngi a nghe va on nhan Tin mng, trong so o co Cris-pus, mot ngi co tieng trong gii lanh ao hoi ng (1 Cr 1,14), ong thuoc trong so t ngi c chnh Phao-lo ra toi cho. Cong viec cua Phao-lo keo dai khoang hai nam ri tai ay. Nh vay, so vi ba tuan le lu lai The-sa-no-ni-ca3, th Corin-to la ni au tien Phao-lo lai lau nhat trong hanh trnh truyen giao. Ong thng b chong oi ve nhng li giang day, trong o mot cuoc noi day bat Phao-lo va a ra trc tong tran Ga-li-on, tuy nhien sau o ong c tha ra. Cong oan Co-rin-to c thanh lap, c cung co nh s hien dien lau dai cua Phao-lo, va du khong hien dien cung, Phao-lo van quan tam en sinh hoat va i song cua cong
1

Theo tac gia th khong phai Clau-di-o truc xuat mot nhan vat ten Christus, ma ngi o co ten Rischtus. Tuy nhien, theo mot so s gia, co le ay la mot s nham lan, hoac s suy oan theo Danh c Ki-to ma a c rao giang. 2 TRNH VAN THAM, Th Phao-lo, 2000, 145-146. 3 Co le Phao-lo phai lu lai ay dai hn, v ngai a tiep nhan nhieu t cu tr cua cac tn hu Phi-lip-phe.

-5-

oan, ieu o c the hien qua cac th Phao-lo viet cho. Da vao 1 Cr 5,9 va 2 Cr 2,4 ta biet ong a viet bon th (A,B,C va D) cho cong oan Co-rin-to, trong so o hien nay ch con th B va D. Ngoai ra, Cv 18; 1 Cr 16 va Rm 16 neu ra mi sau nhan vat a gop sc xay dng va duy tr cong oan nay nh A-qui-la, Xila, Ti-mo-the... Tuy nhien, i song cua cong oan Co-rin-to cung at ra cho Phao-lo nhieu van e, nhat la ve i song luan ly va nhng tuc le a co khi con la dan ngoai. 3. To chc cong oan Thanh lap cong oan, Phao-lo muon luon c vng trong c tin, thang tien trong i song. Co le v the ngai a cng ran vi ai khong xng ang, ngai cung trung thanh vi s mang cua mnh vi t cach la ngi quan ly mau nhiem. a. Cng ran vi nhng ngi khong xng ang Khi thanh Phao-lo tin cay ma tn hu khong xng ang th ngai tr lai cng ran. Ngai cam thay au kho, ray rt trc tnh hay thay oi v kieu cang cua cong oan Co-rin-to1. Ngai a dung li le cham biem2 va nghiem khac ran e3. oi vi thanh Phao-lo viec ngai tr nen cng ran trong li le la v li ch cua chnh cac Ki-to hu trong cong oan (x. 2 Cr 7,8-13), va chnh ngai cung au kho khi phai dung nhng li le nang ne o (x. 1 Cr 2,2-3). ay tnh thng yeu, thanh Phao-lo cung a giam nhe li khien trach cua mnh qua li le u ai va ay tnh yeu thng cam ong4, bi v Phao-lo xac nh ro: ngai chnh la ngi cha duy nhat va la ngi a mang Tin mng c Ki-to en cho ho. Chnh v the, thanh Phao-lo mong muon moi tnh than thiet gia ngai vi ho a co t trc sm c tr lai nh xa trong s vang li va tuan gi le luat Chua. Vi ngai, o la ieu quan trong va can hn tat ca oi vi cong oan Co-rinto, cong oan ma chnh ngai a thanh lap va rao giang Tin mng cach vo v li cho, mien sao e vinh quang Thien Chua c rang r hn va cho cong oan Co-rin-to c hng hanh phuc trong Nc Chua.
1 2 3 4

X. X. X. X.

2 1 1 2

Cr Cr Cr Cr

12,11-13,10. 4,8; 2 Cr 11,7; 12,13. 3,1-3; 5,1-2; 6,5; 11,17-22; 2 Cr 11,3. 11,1-2; 12,14.

-6-

b. Phao-lo, ngi quan ly cac mau nhiem va xay dng cong oan Thanh Phao-lo a dung loi noi an du cua tien tri Gie-remi-a (Gr 1,1; 18,7.9) ve trong trot va xay dng e noi en s mang cua cong s vien oi vi cong oan. Hoi thanh la canh ong do Thien Chua trong1: ch mot mnh Thien Chua lam cho ln len, nhng ngi khac ch la toi t, nhng Thien Chua khong ngai lam cho ho tr thanh nhng cong tac vien (1 Cr 3,9). Thien Chua trao cho ho nhng nhiem vu tuy khac nhau nhng lien i vi nhau (1 Cr 3,6.8). Thien Chua gi vai tro tham nh va phan oan ngi ta, chnh Phao-lo phan biet ro "chung toi la nhng cong s vien cua Thien Chua" (1 Cr 3,9). Chac chan moi tng quan gia nha nong - canh ong cong oan Co-rin-to hnh nh co van e. Hoi thanh cung la ngoi nha Thien Chua xay len (x. 1 Cr 3,10-15): Phao-lo dung hnh anh nay e xac nh cho ng cua moi ca nhan trong cong oan: Phao-lo gi vai tro ac biet vi t cach la mot kien truc s lanh nghe at nen mong va thc hien. Tuy nhien sang kien khi au xay dng thuoc Thien Chua. Con nhng ngi khac ch phai xay dng tren nen mong co san la c Ki-to. Thien Chua thue mn th vi cac vai tro khac nhau: ngi lam viec gioi, ngi lam d (1 Cr 3,10.12-15). Co ba th vat lieu qu gia dung e noi len s vng chac va co gia tr cua cong trnh la vang, bac va a qu. Ben canh o cung co ba th vat lieu de h la go, co va rm, nhng th khong ben nen thng dung vao phan nao o khong chac cua cong trnh. Ngoai ra, quan niem cua Phao-lo ve chc vu tong o khi noi ve trng hp cua A-po-lo (1 Cr 3,122) dng nh khong ap ng c nh ngha ve tong o theo ngha chat cua t ng. Hnh nh Phao-lo muon noi en nhng tong o nay nh ngi tha ke cong cuoc rao giang Tin mng. Cac th lam viec trong canh ong truyen giao co trach nhiem ln lao khi phai trai qua la th thach. Thanh Phao-lo khong dung hnh anh quen thuoc cua la trong Cu c hay Tin
1

X. 1 Cr 3,5-9.

-7-

mng, ma la ay co tnh mac khai. Tuy nhien, ta khong ro la phat sinh nh the nao. Hnh nh la th cong oan cach toan dien va co le ieu nay giai thch cho van e "ngi c cu, ke th khong" 1 Cr 3,14-15. V the, kieu noi "nh the bang qua la" co ngha la c cu o: loi lam cua con ngi khong pha huy si day lien ket ngi ay vi c Ki-to nh phep ra toi. c. Ba tac vu ni cong oan Co-rin-to Ni cong oan Co-rin-to, co ba chc vu c e cao va pho bien rong rai, o la: noi tien tri, noi tieng la va hieu biet. Ba chc vu c e cao nay hnh nh a b lam dung ni cong oan: nhieu ngi noi tieng la cung luc va oi khi khong ung ni. Thanh Phao-lo muon cac tn hu nhan thc ung gia tr cua van e khi a ra ba s vu: tong o, ngon s va thay day. oi vi thanh Phao-lo, s vu mnh lanh nhan khong phai la v tr danh d, quyen hanh, nhng o la do tnh thng nhng khong cua Thien Chua ban cho (2 Cr 4,1) va tuy y Ngi. V the, thanh Phao-lo muon cong oan hieu ro s t do va quyen li s mang cua mnh: mang Tin mng en cho ngi khac, c nhan chu cap. Nhng e tranh phien toai trong cuoc song va s vu rao giang Tin mng, thanh Phao-lo a t choi cac quyen li mnh ang c hng. Ngai khong t y lam viec tong o nhng o la nhiem vu Chua uy thac va ra sc rao giang khong cong cho dan ngoai. Ngai cung khong muon cong oan Co-rin-to tra lng cho mnh ma thch song ngheo e co the mang tron ven s iep phong phu cua Thien Chua 1. Nhng chnh viec ngai rao giang Tin mng khong cong ma cac tn hu Co-rin-to ngac nhien va nghi ng chc vu tong o cua ngai. Vi ho, s choi t qua tang, lng bong la v s vu Phao-lo khong c uy nhiem va khong bao am li rao giang cua mnh, neu khong quyen hanh ay cho phep ngai oi hoi. Trc van e kho khan o thanh Phao-lo a giai thch: e loan bao Tin mng ay u, toan dien, gat gao, ngai phai t do

X. 2 Cr 8-9.

-8-

oi vi moi ngi,2 va e ton tai trong cuoc chay ua, muon vt xa cac van ong vien khac, ngai phai kieng k u th. Hnh anh cuoc chay ua a co truyen thong lau i Hylap. Tai Co-rin-to, hai nam mot lan, ngi ta to chc ai hoi the thao. Co the thanh Phao-lo a ay trong dp ai hoi the thao vao mua xuan nam 51. Ngai a ke ra ba mon thi au: chay ua, ua va am nhng khong thay ke en mot so mon khac nh phong lao, nem a, nhay cao. Co le ngai a ap dung chung vao hnh anh cuoc chay ua: thay v mot ngi ma tat ca nhng ai biet chay ua eu muon chiem phan thng. Cac van ong vien phai kieng k u ieu e at phan thng mau h so vi phan thng khong bao gi h nat cua tn hu. Phao-lo muon cac tn hu nhn vao gng song va hoat ong cua ngai e so sanh vi hnh anh o, nhat la ni s vu cua ngai nh mot van ong vien: ngai phai chu ng e xay dng cac Hoi thanh1, va nhat la ngai khong muon mnh b loai khoi cuoc chi. d. Hoat ong tong o va phuc vu c Kito e hoat ong tong o va phuc vu c Ki-to, ngi tong o phai co long trung thanh, tnh oc lap. Chnh iem nay bien oi ho thanh nhng tam gng sang cho cac cong oan von t cao t ai, t man nh cong oan Co-rin-to. Trong 1 Cr 3,5 Phao-lo va A-po-lo c coi la toi t (diakonos), la cong s vien (sunergos) cua Thien Chua. ay Phao-lo s dung hai t khac: "ay t" (huperetes), ch mot ngi phu cheo va "quan ly" (oikonomos)2. Thanh Phao-lo ap dung cho mnh cac tieu chuan o: ngai t xep mnh vao so nhng ke phu thuoc, tr ta, th ky, quan ly, tha hanh cua Thien Chua, co trach nhiem phan phat cac mau nhiem, va oi vi nhiem vu nay, ieu quan trong la ngi tong o phai trung thanh. oi vi thanh Phao-lo, ch mnh Thien Chua mi co quyen xet x cac toi t3 nen Phao-lo a khong chut s hai trc
2 1 2 3

X. 1 Cr 9,19-23. X. 2 Cr 11,28; 1 Cr 4,12; 9,6. X. TRNH VAN THAM, Th Phao-lo, 2000, 163. X. 1 Cr 4,3-5.

-9-

nhng xet x cua loai ngi ngay ca toa an i, bi v tren bnh dien nhan loai, ngai khong thay mnh co loi lam g. ng trc Thien Chua, ang thau to moi s, con ngi ch biet tin tng, cay trong va khong s hai cuoc xet x, v moi ngi eu thuoc ve c Ki-to (x. 1 Cr 3,23). Nhng hnh nh cac tn hu Co-rin-to a lam tng la a c vao vng quoc cua Thien Chua, nen ho quen i niem tin hy vong ln lao thi canh chung. Thanh Phao-lo a canh bao cac tn hu "anh em a no ne roi, a giau co roi". Cac toi t cua ang chu ong inh c Thien Chua at vao hang chot nh nhng ke b an t, ien dai, yeu uoi, b khinh khi nhng ho phai to ra kien nhan, nhan hau th li chng cua cac ong mi c manh me them va cang hien nhien. Ho phai ng vng trc moi th thach. e. Tong o sieu ang va tong o gia c thanh Phao-lo thanh lap, nhng cong oan nay cung a on nhan nhng nha truyen giao khac na khi Phao-lo a ra i. ieu lam cho thanh Phao-lo lo lang o la niem tin cua cac tn hu b lung lay trc cac li rao giang cua nhng ngi mi en. Cac tong o gia nay hnh nh va en Co-rin-to. Ho la nhng ngi Do-thai chu anh hng van hoa Hy-lap va co tai hung bien. Ho rao giang c Ki-to va nhng ieu xay ra trong Tin mng. Nhng ngi nay t hao ve cac quyen nang ac biet. Thanh Phao-lo a chng minh cho tn hu Co-rin-to thay hnh anh cua ngi tong o chan chnh ma ngai la ai dien. Phao-lo so sanh mnh vi cac tong o sieu ang da tren hai iem:

Quyen nang: Phao-lo cung lam nhng dau ch, iem Kinh nghiem: mi bon nam trc Ngai a c nhac

thieng va dau la khi con cung ho1. len tang tri th ba va c nghe nhng li khon ta2.

1 2

X. 2 Cr 12,11-12. X. 2 Cr 12,1-5.

-10-

Chnh v the, cac tong o sieu ang nay phai hoat ong va xay tren nen mong cua ngai. Phao-lo khong cp cong cua ngi khac1 nhng hn bat c iem so sanh nao khac, lieu ho co the thang c ky luc cua ngai ve chu au kho va bat b v c Ki-to khong2? Nh van e tien bac, Phao-lo khong he tm kien s tr giup, oi vi ngai o la dau ch cua ngi manh ch khong phai ngi yeu, chnh xac la ngai tranh khong tr nen ganh nang cho cac tn hu Co-rin-to ma ngai het mc yeu men. Hnh anh cac tong o gia co the c phong ai va xac nhan khi biet rang Phao-lo a ngh en ho vao thi gian sm hn trong 2 Cr 3,1-6-13. Ho en ay nh cac th gii thieu cua cac Ki-to hu khac. Phao-lo chang can ai gii thieu bi v chnh cac Kit-to hu Co-rin-to a c ngai a tr lai Ki-to giao, la th cua ong (2 Cr 3,1-3). V the, co the khang nh cac tong o gia a xuyen tac Li Chua (2 Cr 2,17), kieu hanh ve nhng ve ben ngoai (2 Cr 5,12). Thanh Phao-lo cho ho biet: au kho va hiem nguy3 la dau ch ong that bai chang? Phai chang kho tang ngai nhan c t Thien Chua c cha trong bnh sanh, theo tong o gia, thuoc ve ho hn la thuoc ve Thien Chua? Giao ly nhng ngi nay cong bo, theo quan iem cua Phao-lo, t ban chat a sai lam. Ho en rao giang mot c Gie-su khac va mot Tin mng khac. Mot so hoc gia cho rang cac tong o gia en t Gie-rusa-lem nh la nhng ngi trung thanh vi Nhom Mi Hai hoac vi tong o Gia-co-be; hay ho la nhng ngi goc Do-thai chu anh hng van hoa Hy-lap; hoac la nhng ngi thuoc nhom Ngo thuyet. Tuy nhien khong u chng c thuyet phuc e nhn nhan mot trong nhng gia thiet o. 4. Nhng van e cua cong oan i song cua cac Ki-to hu a co nhieu thay oi t khi Phao-lo ra i nam 52 (Cv 18,18): chia re, loan luan, kien cao gia anh em a xay ra trong cong oan.
1 2 3

X. 2 Cr 10,15; 1 Cr 3,10. X. 2 Cr 11,23-29. X. 2 Cr 4,7-5,10; 6,4-10.

-11-

a. Chia re Thanh Phao-lo cho biet, cong oan Co-rin-to c chia thanh bon phe nhom theo bon ngi lanh ao: phe thuoc ve A-po-lo, phe thuoc ve Ke-pha, phe thuoc ve Phao-lo va phe thuoc ve c Kito. Phao-lo khong e cap en ly do lam phat sinh s chia re nay, ma ch neu ten nhng ngi lanh ao. Co le ay ngai quan tam nhieu en hiep nhat: lam sao e cong oan Co-rin-to tr lai hiep nhat vi nhau va vi c Ki-to nh Ngai a ra giang. ay, da tren t ng ta cung co the a ra mot so ban chat cua cac phe nhom nay: hai han t trong 1 Cr 1,10 , co ngha la s chia re, ch khong mang ngha hien ai ly giao hay lac giao. o ch la s bat ong y kien, nhng xung ot trong cong oan hoac cuoc cai lon, qua o noi len s cha trng thanh ve Ki-to giao cua cac tn hu Co-rin-to, ch khong phai ly hay lac giao. Chac chan ho van tuyen xng cung mot c tin, van cung nhau tham d le be banh. Thanh Phao-lo at van e phe nhom ang hien dien trong cong oan cach n gian vi ba cau hoi tu t: the ra Chua Kito b chia nam se bay ? (1); co phai Phao-lo a chu ong inh vao kho gia v anh em chang? (2); hay anh em a chu phep ra nhan danh Phao-lo sao? (3). Cac cau hoi nay a ham cha cau tra li khong, va Phao-lo muon neu ra cho cong oan van e ma chnh ngai a rao giang, c tin ma ho a lanh nhan va tin theo: khong phai Phao-lo a chu ong inh nhng chnh c Gie-su a chu ong inh vao thap gia v chung ta, va phep ra ho lanh nhan nhan danh c Gie-su ch khong phai ai khac. Nh the, ho khong co ly do g e chia nam se bay. Khong bao gi c nh vay.1 Ngoai ra, mot so tac gia khac cho rang: cong oan Corin-to co le gom nhieu chung toc khac nhau va cac buoi hoi hop thng dien ra tai t gia nen moi nhom tien trien theo cach thc rieng va biet lap nhau. Dng nh ch co Phao-lo va cac

X. PET TRAN VAN HOA, Th Thanh Phao-lo, CV Ha Noi 2006, 73-75.

-12-

cong s a tng sinh hoat t nha nay sang nha khac y thc c s chia re gia cac nhom nay (1 Cr 1,13). Theo P. Bec-to-ni th cong oan Co-rin-to thng xuyen to chc cac buoi hoi hop tai t gia. Moi nha hoi hop thng co hai cho on tiep: phong an vi tien nghi thng danh cho nhng ngi than thch va giau co; phong chnh t tien nghi hn th danh cho nhng ngi khac. Hai cho nay tao nen hai s on tiep phan biet nhau vi hai cach c x khac biet. Do o, ta co the giai thch nhng lon xon khi c hanh Ba Tiec cua Chua1: ngi giau co en sm dung ba thnh soan va say sa, trong khi nhng ngi no le do ban ron cong viec lao ong kiem song a en muon ch c hanh vi banh lua mach, nen "ke th oi, ngi lai say" (1 Cr 11,21). Le ra tat ca cung nhau chia se ba A-ga-pe th nhng ngi giau co lai khong ch i (1 Cr 11,33) va ai nay t dung ba cua mnh. Dau ch hiep thong a tr thanh hanh ong phan hoa; s hiep nhat dung chung trong mot "Tam Banh" a chia oi va ba an huynh e khong con m rong cho toan the cong oan cung tham d, ma a goi gon trong mot nhom nho than thiet. V the, Phao-lo a len an cach c x khong ung nay: mot s hiep thong, s chia se huynh e phai la trong tam cua ba an A-ga-pe. Trong 1 Cr 1,10-4,21 co mot cau truc ien hnh ve van e chia re trong cong oan2: A (1,10-16): Cac s chia re. A1 (1,17-25): S khon ngoan cua loai ngi. B (1,30): Nguyen ly can ban: Ch c Ki-to la s khon ngoan duy nhat. A1 (2,6-16): ac tnh cua s khon ngoan that la viec ban phat Thanh Linh. A (3,1-16): Chia re la trai nghch vi ban chat cua cong oan. Nh the, ac tnh cua cong oan phai la hiep nhat va oi nghch vi no la s chia re. The nen, cong oan Ki-to giao khong the ly giai cho mnh ve nhng ly do dan en s
1 2

X. 1 Cr 11,7-13. X. TOB, Tieu dan cac th Phao-lo, th 1 Co-rin-to.

-13-

chia re ray: tat ca phai cung chia se mot tam banh, cung thuoc ve c Ki-to va cung song trong mot cong oan. b. Loan luan Mot phan t trong cong oan a an vi me ke, khong phai la Ki-to hu. Trng hp dam o nay ngay ca dan ngoai cung khong chap nhan. Co le ba nay goa va neu a ly d i na th luat van cam con re vi me v ni ngi Do-thai (Lv 18,8; 20,11). Phao-lo co ve ngac nhien ve thai o cua cong oan trc ke pham toi loan luan. Thay v loai tr, buon rau ve toi loi ang len an th cong oan lai lam ng. Ngi Ro-ma va Hy-lap khong chap nhan hon nhan nh the, nhng mot so Rab-bi lai nhng bo, cho phep ngi theo ao Do-thai goc dan ngoai song trong tnh trang o. ieu nay giai thch cho ly do tai sao cong oan Co-rin-to dung tung cho trng hp loan luan nay1. Trc toi loi ang len an o, Phao-lo a hien dien bang tinh than cua cong oan nhan danh c Ki-to: bo mac toi nhan cho Sa-tan e ngi ay co the c cu thoat trong ngay cua Chua (1 Cr 5,5). Phao-lo khong ra an tuyet thong2, khong loai tr toi nhan ra khoi Hoi thanh, ma ch lam cho toi nhan khong the tiep tuc song nh vay vi danh ngha la anh em. S kien nop cho Sa-tan nham at n cong chnh ch khong vo hieu hoa hoan toan. V the hnh phat Phao-lo a ra nh mot th thach nham muc ch a toi nhan en n cu o. c. Kien cao Cac Ki-to hu Co-rin-to van co nhng chong oi nhau khong ch trong pham vi giao ly, ma ho con chong oi nhau v tnh ham li, long tham lam, cung co quyen li rieng ma gay thiet hai cho ngi khac. Nhng tranh chap nay a en hau qua: ho kien cao nhau toa an dan ngoai3. Viec o lam cho tnh anh em khong con na. S vu li a chia cat ho va lam cho song xa tinh than Ki-to giao, ong thi tr ve vi cach c x cua the gian, cua dan ngoai.
1 2

X. CAC GI KINH PHUNG VU, Kinh Thanh, chu giai k, 673. Mot so tac gia vi cho rang Phao-lo a ra an tuyet thong cho trng hp loan luan nay. Tuy nhien, cach giai thch trong bai th ung hn theo tinh than Ki-to giao. 3 Thc ra noi toa an dan ngoai khong c ung cho lam, v cong oan Ki-to giao ch la thieu so ma thoi. Hn na, ieu nay oi vi ngay hom nay co ve nh khong co g la va ang noi.

-14-

Thanh Phao-lo a ch cho cong oan biet: Hoi thanh co kha nang xet x nhng viec i. Vi nam lan nhac i nhac lai "nao anh em chang biet rang" (1 Cr 6,2.3.9.15.19), Phao-lo a xac quyet: Hoi thanh co quyen giai quyet nhng van e i thng. Nh the, t tng cua Phao-lo a ro, o la cac Ki-to hu khong c kien cao g het, nhat la gia anh em vi nhau. Neu gia ho co kien cao, th chnh ho phai giai quyet vi nhau v ho cung thuoc ve c Ki-to, va the nen nhng ai thuoc ve toa an cua c Ki-to phai hng dan i song the nao e khong phai ng trc bat c toa an i. Thc ra, ay khong phai la t tng chnh cua Phao-lo ve toa i, ma nhng li nay can c hieu nh mot li ma mai anh thep. Con quyen hanh cua chnh quyen c Phao-lo noi en trong th Ro-ma 13,1-71. d. Ta dam Thi Phao-lo, thanh Co-rin-to co hn ngan n t te (iem than) cua Aphrodite. Nhng n t te nay phuc vu trong en th cua n than bang viec an iem. Hai cang cua Co-rin-to cung nh nhng hai cang khac vi ay day s gian dam, nhat la ni nhng thuy thu nc ngoai. oi vi Phao-lo, loi song cua cac Ki-to hu phai xuat phat t i song mi trong c Ki-to, trong Ngi, het nhan loai lien ket vi nhau va nen mot trong c tin, c men. i song ay a c khi au: than xac chi phoi ca con ngi, cac quan he than xac la dau ch s duy nhat: khong co chuyen linh hon c cu thoat va than xac c phep hoan toan. Tat ca la cong trnh sang tao cua Thien Chua. V the, "than xac anh em la en thi Chua Thanh Than. Anh em au con thuoc ve mnh na, v Thien Chua a tra gia ma chuoc lay anh em. Vay anh em ton vinh Thien Chua ni than xac anh em" (1 Cr 6,19-20). V the, s ta dam pha huy s duy nhat gia Thien Chua vi con ngi, c dien ta qua viec trao hien tron ven cua v chong. Hanh vi bieu tng ay b ha thap va lam cho y ngha cua no b bop meo. Qua nhng van e noi com trong cong
1

X. CAC GI KINH PHUNG VU, Kinh Thanh Tan c, Tp.HCM 1994, chu giai x, 675.

-15-

oan Co-rin-to, chung ta thay cong oan nay van con mang trong mnh nhng thoi xau cua dan ngoai. Ho a on nhan Tin mng va tr thanh con cai Chua, nhng van con b anh hng cua loi song cu. T o, chung ta nhan ra vai tro cua Phao-lo noi rieng va ngi lanh ao noi chung, that quan trong vi cong oan: bao ve, chnh on loi song khong hp le va giup tn hu sm nhan ra loi lam, nh o co c may tr lai hiep thong trong c tin, c men va trong tnh huynh e. 5. Giao ly cho cong oan Co-rin-to Cong oan Co-rin-to c Phao-lo giang day giao ly da tren mac khai cua Thien Chua. Ho c biet ve chng trnh cu o nhan loai toi loi thc hien trong c Ki-to, gia tr cua thap gia, toi loi va phan thng cho ho sau khi ket thuc hanh trnh tran gian. a. Mac khai cua Thien Chua Trong cac th cua Phao-lo Thien Chua mac khai ban tnh cua Ngi cac gian tiep. Tren ng a-mat, c Gie-su to ra Ngi la "Con Thien Chua1". Phao-lo con tuyen xng tn ieu "c Gie-su, Con Thien Chua2" trong cach thc mang tnh cong thc, qua o noi len Thien Chua yeu thng nhan loai nh con, keu goi ta lam con Chua Cha, neu ta tin c Gie-su a chet, song lai, ban Thanh Than va cac n phuc thieng lieng. b. Quan niem cua Phao-lo ve the gii Ngi Do-thai chia the gii lam hai giai oan: The gii hien tai ang ch i n cu o v nhan loai sa nga. The gii tng lai dan Chua se c Thien Chua va ang Cu Tinh cu o. Thanh Phao-lo chia the gii lam ba giai oan: nga. The gii ang ch i cu o v A-am th nhat sa The gii a c cu o trong hy vong, tuy con song

trong tnh trang hien tai.

1 2

X. 1 Cr 1,3; 2 Cr 1,2. X. 2 Cr 11,31.

-16-

The gii tren tri, vinh quang trong c Ki-to, the gii

nay en khi the gii hien tai cham dt (1 Cr 15,24). Khi noi ve sang tao, thanh Phao-lo thng dung t kosmos (the gii), nhng y ngha cua no co lien quan en con ngi hoac oi khi bao trum y ngha con ngi: "the gii" la ni con ngi song (1 Cr 14,10), la ni ngi toi loi song (1 Cr 5,10), la ni th ngau tng (1 Cr 8,4). Nhng the gii cung co ngha la ngi ta (1 Cr 1,27), khi th nhan manh kha canh nhan loai (1 Cr 3,22; 4,9). "The gii" con co ngha la the gii hien tai oi vi the gii tng lai (1 Cr 7,31.33-34; 2 Cr 7,10). Ngoai ra, the gii con la tat ca nhng ai t choi, phan oi Thien Chua (1 Cr 6,2; 11,32). Nh vay, the gii, oi vi Phao-lo, tuy co nhieu cho kho xac nh, nhng van i oi vi con ngi v o la moi trng con ngi sinh song va th phng Thien Chua. c. Toi loi1 Thanh Phao-lo a noi en toi (x. 1 Cr 6,18; 7,28.36; 8,2; 15,34; 2 Cr 11,7). Ngai xac tn: cai chet c Ki-to giai thoat tn hu khoi toi va cho giao hoa vi Thien Chua (1 Cr 15,3). Con ngi c dng nen la e song nhng cai chet a thong tr het moi ngi, v moi ngi a pham toi trong A-am (1 Cr 15,21). V the s chet khong phai la mot viec ngau nhien, ma la hau qua cua toi loi. Theo Phao-lo, luat khong an thua va dnh lu g vao n cu o. Quyen lc toi tam (1 Cr 2,8) va nhat la sa-tan hoat ong qua toi loi, pha hoai Nc Tri khi cam do cac Ki-to hu (1 Cr 7,5), tuy nhien chung se b tieu diet (1 Cr 15,24-28). Ngoai ra, thnh thoang Phao-lo ke ra mot so toi, khi th toi cua dan ngoai, khi th toi cua dan Do-thai (1 Cr 10,1). Nhng van e c neu o, co le Phao-lo khong nham trnh bay mot chng than hoc hay danh sach ay u ve cac toi, ngai ch neu len nhng toi cua cong oan Co-rin-to nham sa cha, day do cho ho tr ve vi Thien Chua, v ngai tin vao n Chua

X. TRNH VAN THAM, Th Phao-lo, 2000, 61-62; J. A. FITZMYER, Than hoc Phao-lo, Nguyen tac New Jerome Biblical Commentary, Ed. 1994, 82-88.

-17-

tac ong, neu tn hu chap nhan n Chua va t bo men xau (1 Cr 5,7). d. Chng trnh cu o cua Thien Chua Chnh Chua Cha a trao nop Con Mot cua mnh v toi loi nhan loai. Chng trnh cu o nay a c thc hien theo s khon ngoan cua Thien Chua, bat can phng the loai ngi (1 Cr 1,21). Qua o, moi ngi co the nhan biet mnh c cu o la do sc manh cua Thien Chua cho khong do t ban than. Li Thien Chua, neu c chap nhan, se chu toan cong viec Chua Cha ni ngi tn hu. Thanh Phao-lo biet ro mau nhiem nay v Thien Chua a keu goi ngai cong tac rao giang mau nhiem cu o o (1 Cr 1,1; 2 Cr 1,1). Sau khi song lai, Chua Cha a at c Gie-su vi tat ca quyen nang thanh hoa nhan loai. Chua Cha van trung thanh yeu thng Hoi thanh (1 Cr 1,4-9), lam cho Hoi thanh thau hieu y nh cua Ngi la luon cu o (1 Cr 2,7) va c ben ch cho ti khi c Ki-to en (1 Cr 1,8), ngay Ngi se cho chung ta c phuc sinh (1 Cr 6,14; 2 Cr 4,14). Chng trnh cu o nay, theo Phao-lo, a c cac ngon s bao trc trong Cu c (x. Rm 1,2), nen chung ta co the dung ban van Cu c tom tat mot phan ln t tng cua Phao-lo, mien la oc Cu c di anh sang cua Thanh Than (2 Cr 3-4). Noi mot cach khac, thanh Phao-lo a thch ng cac t tng Cu c vao thc tai cua cuoc song. e. Thap gia c Kito Trong 1 Cr 1,23-24, thanh Phao-lo a tom tat y ngha cua cuoc thng kho: "chung toi rao giang mot ang Ki-to b ong inh, ieu ma ngi Do-thai coi la o nhuc khong the chap nhan, va dan ngoai cho la ien ro. Nhng oi vi nhng ai c Thien Chua keu goi, du la Do-thai hay Hy-lap, ang ay chnh la c Ki-to". Cai chet cua c Ki-to tren thap gia la mot noi o nhuc va ien ro, nhng cai chet ay mang ac tnh cu o qua au kho e giai thoat moi ngi: "c Ki-to a chet v chung ta ung nh li Kinh Thanh" (1 Cr 15,3).

-18-

Khi noi vi cong oan Co-rin-to, thanh Phao-lo at oi nghch thap gia vi khon ngoan cua the gian (1 Cr 1,13.17.18.23; 2,2-8). Cai chet cua c Ki-to tren thap gia sinh n cu o nhng lai la noi o nhuc, s ien dai oi vi ai khong hieu biet. Li rao giang ve thap gia (1 Cr 1,18) am ch vao con ngi c Ki-to chu ong inh. Thap gia ay oi chieu vi s song lai, ac biet no tr nen dau ch va thc tai hoa giai1, v Chua vinh hien a chu ong inh vao thap gia do cac thu lanh mu quang a khong nhn thay (1 Cr 2,28). f. n Chua Thanh Than Thanh Phao-lo thng noi en an sung v ngai a co kinh nghiem ro rang khi tr lai: "Toi co la g, cung la nh n Thien Chua, va n Ngi a ban cho toi khong ra vo hieu" (1 Cr 15,10). S vu tong o cua ngai la mot an hue (1 Cr 3,10). ap lai li Phao-lo cau nguyen, Thien Chua a phan "n Thay u cho con" (2 Cr 12,9) va chnh ngai a khuyen cac tn hu Co-rin-to: ho se nhan c cac n Thanh Than neu ho co c tin va c men (x. 1 Cr 12,8). oi vi thanh Phao-lo co nhieu th ac sung khac nhau tuy theo hoat ong nhng ch co mot Than Kh2, va cac ac sung o khong hoan toan ngang bang nhau ma co mot th t: tong o, ngon s, thay day, lam phep la, cha benh, giup , quan tr, noi tieng la3. Cac ac sung khong co u tien tuyet oi tren nhau, ngi co ac sung phai khiem ton nh c Ki-to la toi t (1 Cr 12,24), nhan biet moi ngi c c Ki-to yeu men va lien ket moi ngi trong cong oan Co-rinto lai vi nhau (1 Cr 12,31). Chua Thanh Than ban cac ac sung e xay dng Hoi thanh trong c Ki-to4. Khi noi ve cac ac sung nay, thanh Phao-lo nhan manh en s hiep nhat, mot n ma Chua ban qua Phep ra va qua Thanh The (1 Cr 12,3). g. Canh chung hoc
1 2 3 4

X. X. X. X.

2 1 1 1

Cr Cr Cr Cr

5,14-20. 12,4-11. 12,28-30. 12,7; 14,4.13-19.

-19-

Ke chet song lai Trong 1 Cr 15, Phao-lo a phi bac thuyet Duy Linh cua ngi

Hy-lap: ngi Hy-lap chu trng rang ch co linh hon la tot lanh, con the xac th xau xa. Bao lau con ngi con song th linh hon b cam ham trong the xac. Chet se la mot giai thoat. Theo quan iem o, khong the co viec the xac song lai. Phaolo bao ve quan niem cua Ki-to giao: than the loai ngi se song lai, v Chua Ki-to a chet va song lai m ng cho nhan loai. Trc cai khon ngoan va ly luan cua ngi Hy-lap, Phao-lo luon rao giang c Ki-to chu ong inh va c sieu thang, cung v the ma Phao-lo a gap nhieu kho khan A-the-na (Cv 17,32). Phao-lo a trnh bay van e nay theo cac trnh t: - S kien can ban la Chua a song lai (1 Cr 15,1-11): Phaolo nhac lai c tin truyen thong cua Ki-to giao: Chua Ki-to a song lai, a hien ra cho nhieu ngi, nhieu lan va cuoi cung la vi chnh ngai tren ng a-mat. - S song lai cua Chua Ki-to la can nguyen cho s song lai cua chung ta (1 Cr 15,12-34): s song lai cua c Ki-to lien ket vi s song lai cua chung ta. Neu viec ke chet song lai khong the co c th trng hp Chua song lai cung khong the co c. Con neu c Gie-su a song lai, th chung ta khong the khong song lai. Va neu Ngi khong song lai th c tin, c cay cua Ki-to giao la trong rong (1 Cr 15,14-15). Cung nh mot ngi, A-dam, a a nhan loai vao coi chet, th cung nh mot ngi la c Ki-to, se a nhan loai ti s song lai. Cuoc chien thang cua c Ki-to tren toi loi va tren Sa-tan se c ket thuc mot cach vien man khi Ngi tieu diet s chet trong ngay sau het (1 Cr 15,20-28). Niem hy vong cua tn hu manh en noi vai Ki-to hu xin chu phep Thanh tay cho nhng ngi chet1 va cac tong o khong quan ngai phai ng au vi moi gian truan nguy hiem (1 Cr 15 29-34). - Phng cach song lai (1 Cr 15,35-38): Phao-lo khong buoc cac tn hu goc Hy-lap phai chap nhan nhng hnh anh tho kech ve s song lai nh mot so ngi Do-thai. Chnh c Gie1

X. TOB, giai thch a, 518.

-20-

su a ch trch quan niem duy vat o (Mcb 12,24-27). Theo Phao-lo, cung nh mot hat giong chet i va mot cay mi moc len (1 Cr 15,34-44), than xac loai ngi cung se hoan toan bien oi trong ngay song lai. "Than xac t nhien", phat xuat t A-am cu, se c tai tao va tr thanh than xac than thieng theo hnh anh c Ki-to, "A-am thien gii". Than the c song lai se bat diet va vinh quang: o la than xac than thieng, khong con b le thuoc vao the chat va s chet (1 Cr 15,45-58). Than xac song lai Trong 1 Cr 15,35 van e c at ra cho Phao-lo: "ke chet lay than the nao ma tr ve?" Thanh Phao-lo a giai thch theo "hat giong chet va song". Theo Phao-lo, Thien Chua ban cho hat giong mot hnh the nh y Chua muon. Khong nhng Thien Chua la ang sang tao hnh the nhng Ngi con la ang gn gi. Ngi khong ch la ang sang tao con ngi au tien ma con la ang sang tao hnh the cua moi ngi (G 10,10-12; Tv 139,13-16). Than xac khong phai la mot vat kem gia tr nhng co net cao qu cua thu tao c Thien Chua sang tao. Moi tng quan gia hat giong c gieo va cay ln lam sang to xac qyet nay. Tuy nhien moi hat giong co hnh the rieng va "Thien Chua cho no mot hnh the theo y Ngi muon" (1 Cr 15,38), va Phao-lo phan loai va xep at cac loai hnh the theo u tien khac nhau nh loai ngi trc, tiep en la loai vat; co vat the thuoc thien gii, a gii

Trc va sau khi song lai1

e tra li cho van nan ve tnh trang cua con ngi trc va sao khi song lai, thanh Phao-lo a ra bon cap t mau thuan e so sanh gia hai tnh trang nay: - H nat va bat diet: theo th Ro-ma 8,20 h nat la tnh trang no le troi buoc con ngi. o la cai chet cham, tren moi bnh dien, tham nhap va phat trien gia long nhan loai. Trai ngc vi h nat la s bat diet. S bat diet dien ta s t do tm lai c, gan gui Thien Chua va do o loai tr s chet

X. TRNH VAN THAM, sd, 201-202.

-21-

di moi hnh thc. S mau thuan nay xay ra trong thi gian va co ky han. - Hen ha va vinh quang: vinh quang la s hien dien ay anh sang cua Thien Chua. Vinh quang ap dung cho con ngi, o la thiet lap moi quan he hoan toan vi Thien Chua. Ngc lai, hen ha the hien hoan canh do con ngi pha hoai moi quan he sinh ong va ho tng vi Thien Chua. Song lai trong vinh quang la sang kien cua Thien Chua ve s hiep thong va gan gui vi Ngi. - Yeu uoi va manh me: yeu uoi la tnh trang tach khoi Thien Chua, khong lam theo y Chua. Ngc lai manh sc la sang kien tuyet dieu cua Thien Chua: Thien Chua tha th va ban cho con ngi benh tat, khong co Thien Chua, c manh sc ay u. - Co sinh kh va co than kh: con ngi tran gian chung ta hien nay song c nh co sinh kh. Sinh kh va la s song va la hon. Sinh kh oi lap vi than kh. Con ngi chung ta van tiep tuc chu than kh ieu khien va tac ong sau khi chu sinh kh ieu khien va tac ong. S tiep tuc ay lam bien oi sau xa, tan can va dt khoat cua hu the: o la phuc sinh. Song lai ngay tan the e tai nay thanh Phao-lo a ra nham chong lai nhng ke t cho mnh la hieu biet va ngi Do-thai (1 Cr 15,50). Theo ngai, con ngi thng khong the tham d trc tiep vao Nc Thien Chua. Mot so ngi se con song khi Chua quang lam, nhng tat ca se c bien oi, khong con h nat ma thay vao o la s bat diet va bat t (1 Cr 15,51-53). Thanh Phao-lo cung quy trach nhiem cho Le Luat ve s toi va s chet, v ay la thi cua c Ki-to, ang giai thoat va cu o con ngi. Thanh Phao-lo cung trch dan lai Is 25,8 va Hs 13,14 e noi len chien thang cuoi cung cua s song, qua o muon cong oan Co-rinto hieu ro vai tro ac biet cua c Ki-to trong s giai thoat nhan loai toi loi. Vay, t s kien can ban: c Gie-su a song lai, Phao-lo tra li cho nhng ban khoan va quan niem sai lac cua cong
-22-

oan ve than phan cua con ngi sau khi chet: than xac cua chung ta se song lai nh cong nghiep cua c Ki-to, ang a chet va song lai. o la tnh trang cua con ngi hoan toan t do, khong con le thuoc vao than xac h nat va s chet, ma c song vi Thien Chua trong vinh quang. 6. i song hon nhan Trc u t oi khi co phan sai lac cua tn hu Co-rin-to, Phao-lo a khuyen ran va hng dan nhng ngi song trong hon nhan, ngi oc than va hon nhan khac ton giao e giup ho co cai nhn ung an ve i song hon nhan trong c Ki-to. a. Hon nhan va oc than oi vi nhng ngi a ket hon, Phao-lo khong chap nhan viec ho thieu bon phan v chong, ho khong c t choi nhau tr khi co thoa thuan mot thi gian e cau nguyen. Trong the gii Hy-lap, ngi chong co toan quyen tren ngi v. Nh the, khi Phao-lo oi co s bnh ang ve quyen li va bon phan gia v chong. o la mot cuoc cach mang, mot kieu mi ve i song hon nhan, mot thang tien pham gia, ac biet oi vi phu n. Nhng ngi song trong bac v chong phai kham pha ra i song cua ho ket hp vi nhau la mot an sung, mot s ket hp gia c Ki-to va tn hu (1 Cr 6,13.14.15.17). Ho khong phai la no le, nhng la phan bo tuc va nang nhau song tinh than hiep nhat va theo gng trao hien tron ven cua c Ki-to cho nhan loai. Vi nhng ngi oc than, Phao-lo khuyen: "ho c vay th tot hn cho ho" (1 Cr 7,8). oc than ay co the ch ngi ong trinh hoac nhng ngi a ket hon nhng phoi ngau a chet hay ly than, ly d. Theo X. Leon Dufour th Phao-lo a ket hon nh cac Rap-bi khac, v the ngai khong t gii thieu mnh nh mot gng mau cho ngi ong trinh tre tuoi, ma cho nhng ai khong con v. Tuy nhien, Phao-lo cung canh bao: "ai kho vay th nen ket hon, v tha ket hon con hn b thieu ot" (1 Cr 7,9). Dng nh Phao-lo muon moi ngi trong cong oan tuy hoan canh thc te cua mnh ma chon lay bac song phu hp.
-23-

Bac song khong quan trong bang cach song bac song o: oc than co gia tr trong viec phung th Chua; lap gia nh cung se co ch va tr nen tch cc neu ban than ngi o khong the gi tron ven bac song oc than. Tuy nhien, ay can co s la chon dt khoat, ch khong the lap l. Bac song cua moi ngi co y ngha hay khong phu thuoc vao viec thc hien the nao. b. Nhng ngi a ket hon Nhng ngi a bc vao i song gia nh, thanh Phao-lo nhan manh en bon phan gia ho va coi o la mot an sung. 1 Cr 7,2 la li ngo cua Phao-lo vi ngi ang song trong bac gia nh. Vay, phai hieu li nay nh the nao? oi vi thanh Phaolo, co ngi manh me c tin u kha nang chong lai toi ta dam (x. 1 Cr 6,12-21); nhng ngi c tin khong c vng manh cho rang khc t quan he tnh duc hoac khong ket hon e luon hiep thong vi Chua, v vi ho than xac la mot chng ngai cho tam hon c cu o. Cau tra li cua thanh Phao-lo la: "Chong hay lam tron bon phan oi vi v, va v oi vi chong cung vay. V khong co quyen tren than xac mnh, nhng la chong. Cung vay, chong khong co quyen tren than xac mnh, nhng la v. V chong ng t choi nhau, tr phi hai ngi ong y song nh the trong mot thi gian e chuyen lo cau nguyen" (1 Cr 7,3-5). Ngi ta co the b thieu ot hoac song biet chia se. Vi ba lan Phao-lo nhan manh en bon phan ay u gia v chong, Phaolo khong chap nhan ho song thieu bon phan vi nhau, ngai cung khong ong y ho t choi nhau tr phi thoa thuan mot thi gian e cau nguyen. Trong the gii Hy-lap, ngi chong tuy y s dung va toan quyen tren ngi v. Phao-lo a oi s bnh ang ve quyen li va bon phan gia v va chong. Tinh than o nh mot cuoc cach mang xa hoi ve n quyen va y ngha hn khi at trong boi canh xa hoi luc bay gi. Hn na, thanh Phao-lo con i xa hn va a ra mot kieu mau mi ve i song ket hon, o la s ket hp gia c Kito va ngi tn hu (x. 1 Cr 6,13-15.17). S song c truyen sinh
-24-

do c tin co the thay the s song c truyen sinh do v chong. Moi ngi nhan c t ni Thien Chua mot ac sung: ngi c ac sung nay, ngi c ac sung khac. V the ngi song trong bac v chong phai kham pha ra i song ho ket hp vi nhau la mot an sung. c. Nhng ngi oc than Nhng ngi ang song trong tnh trang oc than c thanh Phao-lo danh cho mot li khuyen "Ho c vay nh toi th tot hn cho ho" (1 Cr 7,8). Co hai t ch s oc than la "Agamos" va "Parthenos". Agamos ch nhng ngi a ket hon nhng khong con phoi ngau do ly d, ly than hoac goa. Parthenos ch ngi ong trinh. T ng "nh toi" dung e so sanh hoac a ra lam gng ve tnh trang hon nhan cua mnh a ta en mot so gia thiet nh: Phao-lo a ket hon nhng a ly than, Phao-lo a goa v. Cho du nhng gia thiet o a ta en mot ket luan nao i na, th oi vi Phao-lo, ngi oc than, an ong hay an ba, co mot cho ng ac biet trong xa hoi. Ngai e cao gia tr ca i song hon nhan lan i song oc than. Ngi Ki-to hu c e ngh t y song oc than e hiep thong tch cc hn vi Chua. d. Li khuyen cho ngi sap ket hon Thanh Phao-lo a danh nhng li khuyen cho ngi sap ket hon trong 1 Cr 7,36-38. Tuy nhien oan van nay co ve toi ngha, kho giai thch. Co hai cach giai thch: mot theo truyen thong cho rang trng hp mot ngi cha t hoi mnh co phai ci con gai mnh hay khong; va mot theo hoan canh cua cong oan Co-rin-to cho rang Phao-lo ngo li vi nhng ngi sap ket hon la Ki-to hu goc Do-thai. Nhng ngi nay a co hon c nhng van con giai oan tien hon nhan va ong c. Ho co phai thc s ket hon hay trong tnh trang hien thi? V the, van e at ra la ho nh hon luc nao: khi tr lai hay sau khi tr lai? Ho se a v cua mnh: oc than hay ket hon. Thanh Phao-lo khong cho ho li khuyen cu the hay tach rieng ra, cung khong a ra li khuyen ve hon nhan. Co le ngai muon cac Ki-to hu Co-rin-to t la chon cho mnh bac song

-25-

phu hp: ket hon hay oc than e t s chon la o, cuoc song cua ho co the tot ep hoac b thieu ot. e. Tinh than hon nhan cua Phao-lo Co le mot so khong nhieu dan thanh Co-rin-to on nhan Tin mng ma Phao-lo va cac cong s vien rao giang, trong so o khong t cac oi v chong ch co mot ben tr lai. V the a xay ra tnh trang phc tap cua hon nhan: mot trong hai ngi tr lai vi c tin Ki-to giao. Phao-lo a giai quyet trng hp nay theo hai cach: hoac duy tr i song v chong neu ngi ngoai chap nhan c tin cua ngi tn hu, hoac cat t i song la oi neu ngi ngoai ao quyet nh chia tay. Tuy nhien, Phao-lo khong bao gi cho phep ngi tn hu c cat t hon nhan ma can lay i song thanh thien, chng nhan e cai bien ngi ban i, nh o ngi kia c thanh hoa va on nhan c tin Ki-to giao (1 Cr 7,12-13). Nhng than phan ngi ngoai ao oi vi Chua va Giao hoi nh the nao? Tnh trang con cai cua ho ra sao? Thanh Phao-lo tra li: ngi phoi ngau ngoai ao c thanh hoa bi ngi phoi ngau tn hu va con cai cung c giao duc, anh hng t nep song thanh thien, yeu thng. Ngi phoi ngau dan ngoai va con cai khong hoan toan b loai bo ra ngoai sinh hoat cua ngi tr lai Ki-to giao va Giao hoi. Phao-lo a ra hai thai o:

Tat ca eu c hng li trong vng quoc cua c Ki-to va trong mot pham vi nao o, ho cung lam thanh than the Chua Ki-to (1 Cr 6,12-21).

Ngi a on nhan Tin mng biet au cu c ngi ban i cua mnh, v ngi ta ch at c an sung doi dao nh b tch Thanh tay (1 Cr 7,16). Tuy nhien, neu ngi ngoai ao muon bo ngi kia th thanh

Phao-lo cho phep ho c bo va trong trng hp o, ngi co ao khong b luat hon nhan rang buoc chi na, ho hoan toan c t do ket hon mi. S giai thoat khoi tnh trang hon nhan cu nay nh mot ac an c tin ma thanh Phao-lo cho phep tn hu Co-rin-to ap dung nham gi c tin cho cac Ki-to hu a
-26-

on nhan Tin mng trc nguy c i song v chong khong em lai hanh phuc cho nhau v ly do moi ngi co mot tn ngng khac nhau. 7. i song phung vu S hoi nhap van hoa va i song phung vu lam cho cac tn hu boi roi trc o an thc uong: c hay khong c an tht cung? S hien dien cua an ong va phu n trc nhan Chua phai the nao, va tinh than bac ai phai co trong Ba Tiec cua Chua? a. Van e an tht cung Viec tham d vao ba tiec ngoai giao la ieu can thiet oi vi cac ngi ngoai, v o la bon phan va la ieu kien can thiet e co the lam nghe cua mnh. Cac Ki-to hu goc dan ngoai cung c mi tham d le hoi nen t o nay sinh nhng van e t le hoi nay, nh tht a c cung con d em ra ch ban th cac Ki-to hu co c mua dung khong, va co mac toi tham gia vao viec th ngau tng khong? Trong hien te cho than ngoai giao, tht cung gom: tht a c hien te va so tht nay thng c toan thieu het; va so d danh cho cac t te ban. Vi nhom ngi Do-thai giao th en th dan ngoai b o ue va vat sat te khong ung nh ch th trong sach Le-vi, v the van e an tht cung khong c at ra vi ho va b cam mua tht t ch ve. Trong so ngi Hy-lap tr lai, mot so Ki-to hu vng manh, khong coi cac ngau tng co quyen lc va ho a t do an tht cung mua t ch. Theo ho, tht ay khong co hiep thong g vi ngau tng va an tht ay khong chong lai viec hiep thong vi c Ki-to. Ngc lai, vi nhng ngi yeu uoi th cho rang, viec an tht cung co the khien cac Ki-to hu gap nguy hiem, o la mot ay nay lng tam cua cac Ki-to hu goc Hy-lap. e tra li ve van e nay, Phao-lo e cap en ba phng dien vi mot li khuyen: - Hieu biet giai thoat: s hieu biet nay gom hai chieu: xuat phat t con ngi va xuat phat t Thien Chua. Ch mot mnh Thien Chua biet tat ca moi chieu kch cua s hieu biet.
-27-

Phao-lo muon lien he s hieu biet vi c men va dan ti s hieu biet Thien Chua (Cv 8,3). - c tin: tin ch co mot Thien Chua duy nhat, khong co ngau tng. ieu nay Phao-lo a xac tn bang cach at s oi lap gia Thien Chua va cac than Hy-lap. V the, li tuyen xng c tin 1 Cr 8,6 noi len s hieu biet phai co: tht ch la tht1. - Ton trong lng tam ngi khac: s hieu biet phai i oi vi c men. Bi the, ta phai ngh ti viec xay dng nhng ke khac: mnh th t do va hieu biet trong viec an tht cung, nhng vi nhng ngi yeu tin th o lai la gng xau. Ta co the mua tht ngoai ch va nhan li mi d tiec cua ngi ngoai giao. Nhng neu co ai bao rang o la cua cung th ta nen tranh e khoi gay c vap pham cho anh em. Phao-lo muon cong oan hay tm vinh quang Thien Chua va li ch sieu nhien cua tha nhan. Ben canh o, Phao-lo cung a ra nhng giai phap giup tm ra cach khac phuc tot nhat cho i song Ki-to hu ni cong oan cua mnh khi hoa nhap vi ong bao cu, nh tham du Le Be Banh e khong con th ngau tng na, lu tam en ke khac va nhat la moi viec phai nham muc ch ton vinh Chua. b. an ong va an ba trc nhan Chua Thanh Phao-lo a ra nguyen tac tong quat (1 Cr 11,3): "cai au" (thu lanh) khong thuoc ve chung ta. Thu lanh cua ngi nam (chong) la c Ki-to. Thu lanh cua ngi n (v) la ngi nam (chong) va c Ki-to qua ngi nam. ay la lc o lien he hang doc theo kieu pham trat. Tuy nhien 1 Cr 11,1112, Phao-lo lai thay lc o nay bang lc o kieu tam giac trong o c Ki-to la nh, mot v tr tuyet oi: "Trong Chua, khong nam th chang co n, va khong n th chang co nam". oi vi Phao-lo, ngi n (v) khong the tach ri hay khac biet vi ngi nam (chong). Nh the, nam - n eu co quyen bnh ang va ho tng. Tuy nhien, theo nhieu nha chu giai Kinh Thanh, th 1 Cr 11,7-9 Phao-lo a noi qua ang cac d kien Cu c theo

X. 1 Cr 10,25-26.

-28-

kieu chu giai nghieng ve ch en. Phao-lo a s dung le luat nh mot phan ng. Mach van 1 Cr 11,7-9 Phao-lo a xac tn trai ngc vi 1 Cr 11,11-12: trong c hanh phung vu, cau nguyen gia cong oan hay noi tien tri, ngi n phai che au. Phao-lo a ra mot so ly do e thuyet phuc. Hai ly do au dng nh cha c cong oan chap nhan, v dng nh ly do a ra khong c phu hp, nen a nai en yeu to th ba co nguon goc t nhng tong o khac va a thc hanh trong nhieu cong oan:

Ly do huyen nhiem: o la dau ch v phai phuc

tung chong, va qua ngi chong phuc tung Thien Chua (1 Cr 11, 2-12).

Ly do phu hp vi thien nhien: thien nhien a cho

phu n toc dai, ay la dau ch phu n phai trum au (1 Cr 11,13-15).

Cr 11,6).

Truyen thong cac cong oan: trong cac cong oan

khac phu n co trum khan khi tham d buoi cau nguyen (1 Nh the, nam - n eu co the cau nguyen ln tieng va noi tien tri trong cong oan. Ngi phu n hoan toan giong nh ngi an ong, co quyen trong c Ki-to va c hoan toan tham d cac buoi c hanh phung vu. Gia ho co s bnh ang xuat phat t nguon duy nhat la Thien Chua. c. Ba tiec cua Chua va bac ai huynh e Trc khi c hanh Thanh The, tn hu Co-rin-to co thoi quen dung mot ba an huynh e vi nhau e tng niem "Ba toi cua Chua". ang le ra phai hoi hop chung vi nhau va e moi thc an dung chung, th ho a chia ra tng phe nhom va bo ri nhng ngi ngheo. V the, Ba Tiec cua Chua tr nen mot s thu hep thay v s hiep thong. Be Banh va nang Chen chuc tung1 e lam g neu thai o cua cac tham d vien mau thuan vi moi hiep thong ma tam Banh va chen Ru la dau ch. Qua that, khi ay khong con la than the c Ki-to na, ma o la tham d mot ba tiec thuan tuy va muc ch tu hop b lu m,
1

X. 1 Cr 10,16-17.

-29-

v ai nay theo thoi quen cu cua mnh. Neu ch en an uong th nha mnh cung u roi, va no le co the phuc vu theo y rieng cua ho: ho co the an uong tuy thch ma khong anh hng en ngi khac va nhat la khong gay gng xau. Co le ay xuat hien s chia re do nhom Ki-to hu goc Do-thai luon gi luat chat che ve an uong, trong khi cac Ki-to hu goc dan ngoai lai an uong tat ca1. oi vi Phao-lo, Hoi thanh khong the gian lc vao mot s tap hop cac moi hiep thong ca nhan vi Chua, ma moi ngi nh mot chi the song ong lam thanh mot than the duy nhat la c Ki-to. Hn na, nhng ai say sa, khong the phan biet c than the Chua va b an phat th khong co hiep thong vi Chua va vi anh em. Phao-lo muon tn hu Co-rin-to phai an uong cho xng ang vi Ba Tiec cua Chua (1 Cr 11,27-29). S y thc ve y ngha cua Banh Thanh va chen Ru giup nh lng c s gan bo vi c Ki-to va vi nhng ngi khac khi tham d vao Ba Tiec cua Chua. The nen, ng e b ket an ve Ba Tiec cua Chua (1 Cr 11,30-34), nhat la ve nhng ly do khong ang co, v hiep thong khong tot se gay hau qua xau. Hiep thong phai a en i song bac ai. 8. i song bac ai Niem tin cua tn hu Co-rin-to c tuyen xng va the hien qua viec c hanh phung vu, nhng niem tin ay can c the hien ro hn ni cuoc song ao: oi vi chnh mnh va oi vi anh em ong loai. a. Hieu biet va bac ai Mot nhom tn hu thuoc nhng ngi tr lai t cho mnh thuoc nhom vng manh va cham ngon song cua ho la "chung toi hieu biet". Co le chnh nhom nay a lap i lap lai "toi c phep lam moi s" c neu 1 Cr 6,12. Quan iem cua nhom nay kha n gian: hieu biet se giup giai thoat ho va chnh t phng cham song nay, thanh Phao-lo nhan ra s khac biet va sai lam cua loi suy ngh, hanh ong khong tng hp nen ngai a khong ngan ngai cham biem va t xep hang
1

X. 1 Cr 8 ; 10.

-30-

chung vi nhom nay e tan cong va anh bai ho (1 Cr 8,1). Thanh Phao-lo a lap i lap lai va trien khai "c men xay dng" trong mot bai thanh ca1. oi vi thanh Phao-lo, s hieu biet ch thc gom hai chieu: mot chieu xuat phat t con ngi, t s hieu biet ton giao cua con ngi, t nhng c vong; mot chieu xuat phat t Thien Chua va i ti con ngi c Thien Chua biet en2. Duy ch mot mnh Thien Chua biet tat ca moi chieu kch cua hieu biet, va nh the thanh Phao-lo at y ngha cua s hieu biet trong lien he cong oan, nhat la ngai a lien ket s hieu biet vi c men va dan s hieu biet en Thien Chua (1 Cr 8,3). b. Giup cong oan Me Gie-ru-sa-lem Da vao sach Cong Vu3 chung ta biet viec thanh Phao-lo va Ba-na-ba a tang pham t An-ti-o-ki-a ve cho cac Ky Muc Gie-ru-sa-lem e giup anh em mien Giu-e-a. Viec lam nay cua Phao-lo hp vi cac cuoc lac quyen noi len tnh lien i cua ngai vi cac tn hu tai Gie-ru-sa-lem. Nhng tai sao thanh Phao-lo lai thc hien cuoc lac quyen nay? Xuat phat t ca nhan hay do mot ong lc nao khac? Theo linh muc Giu-se ang Van Thanh4, co bon ly do co the giai thch s lac quyen nay cua thanh Phao-lo:

Cong oan Gie-ru-sa-lem lam vao canh qua tung quan do a hieu sai ve thi Chua en. Cong oan nay ch ngay ngay tu hop e c hanh Le Be Banh ma quen bon phan lao ong lam ra cua cai e nuoi dng chnh mnh va duy tr sinh hoat cua cong oan 5. Chnh loi suy ngh va lam tng nay a lam cho cac tn hu ri vao tnh trang thieu thon, i song ngheo tung.

Thanh Phao-lo mong muon hiep nhat cac cong oan dan ngoai vi cong oan Gie-ru-sa-lem. Cac cong oan dan ngoai a nhan c phuc loc thieng

1 2

X. 1 Cr 13,1-3. X. 1 Cr 8,3; 13,12. 3 X. Cv 11,29-30. 4 X. JOS ANG VAN THANH, Tong o Phao-lo, 1947, 72-77; LINH TIEN THANH, Tm hieu th Phaolo 1, 265-268. 5 X. Cv 2,42.44-47.

-31-

lieng cua anh em tn hu goc Do-thai nen muon chia se cua cai vat chat giup lai (Rm 15,27).

Mang tnh "ngoai giao". Da vao Cv 21,1725, ta co the thay moi lien he cang thang gia Phao-lo vi Gia-co-be khi ngai ti Gie-ru-sa-lem. V the, cuoc lac quyen co nhiem vu thieng lieng, co tnh Giao hoi va ngoai giao trong s vu cua Phao-lo, ac biet lam nhe i moi cang thang gia hai v tong o.

ap ng li keu goi cua cac v co the gia ve viec nh en nhng ngi ngheo tai ai hoi Gie-ru-sa-lem nam 49. Chung ta khong biet ro viec Phao-lo thc hien cuoc lac

quyen v ly do nao, tuy nhien, cuoc lac quyen giup cac thanh Gie-ru-sa-lem nam 56-57 la moi quan tam hang au cua tong o Phao-lo trong cong cuoc truyen giao. Cac cong oan Ga-la-ta va Co-rin-to a c Phao-lo truyen day quyen gop mot so tien ln vao ngay th nhat moi tuan1 e giup giao oan me Gie-ru-sa-lem. Qua nhng iem tren ay ta thay cong oan Co-rin-to la mot cong oan c thanh Phao-lo thiet lap trong hanh trnh truyen giao cua mnh. Phao-lo ong hanh cung vi cong oan nay mot thi gian va a rao giang Tin mng cho nhng ngi sinh song tai ay. a co mot so on nhan niem tin vao c Gie-su Ki-to. Tuy nhien, niem tin ay a b e doa khi ngai khong con hien dien ben canh ho: cac mau thuan bat ong ve i song c tin, ve quyen li ca nhan, cac van e mi nay sinh trong cuoc song a a i song ao va moi than tnh huynh e vao cn bao tap bap benh va co nguy c tan v. Trc boi canh ang lo ay, Phao-lo a in am dau an cua mot ngi muc t nhan lanh theo gng c Ki-to, ang a goi ngai, qua viec lo buon ray rt trc cac net xau ang len an ang xay ra ni cong oan. Chnh nh nhng li vang ngoc cua ngai cung vi cac giai ap cho tng trng hp cu the, thang than, anh thep, nhng cung ay tnh thng yeu giup cac Ki-to
1

X. 1 Cr 16,1-4.

-32-

hu ang boi roi, a lam loi, ang chia re co hy vong tr ve va nen vng manh trong niem tin ngai a gieo trong. Co le nhng g a xay ra vi cong oan Co-rin-to cung se co ni cong oan trong the gii hom nay. B. CONG OAN CO-RIN-TO XA VA CONG OAN GIAO HOI HOM NAY i song va hoat ong cua cong oan Co-rin-to trong nhng nam cua the ky au tien, nhn t nhieu goc o, ta thay co kha nhieu iem tng ong ma cong oan ngay hom nay phai trai qua, nhat la ni cac cong oan cua x truyen giao vi nhng kho khan can c giai ap va cac van e nay sinh t trong chnh cong oan cung nh t ben ngoai. T cong oan Co-rin-to, ta co the rut ra mot so van e cho cong oan ngay hom nay: 1. Hoi nhap van hoa Trc khi Phao-lo rao giang Tin mng cho thanh Co-rin-to, dan thanh nay thuoc dan ngoai. Rao giang Tin mng cho ho, tc la em Tin mng hoi nhap vao nen van hoa o, lam cho no them phong phu va dien ta c tin qua nen van hoa. Tuy nhien, nep song dan ngoai a an sau ni cuoc song cua ho va e thay oi cho hp vi oi hoi cua Tin mng can phai co thi gian. Cac Ki-to hu goc dan ngoai a thuoc ve c Ki-to, nhng ho van song chung vi ong bao khong cung ton giao vi cac moi rang buoc vo hnh cua mot cong ong xa hoi rong ln, sau sac va ho kho co the tach ri. oi vi cac phong tuc tap quan tot gan gui vi Tin mng th that n gian e hoi nhap va duy tr, nhng vi nhng phong tuc lau i trai vi luan ly Ki-to giao, co le se gap khong t kho khan, va s thay oi hay bai bo co the a en nhng tac dung khac nhau: thay v giup cho ngi tan tong song gan hn vi oi hoi cua Ki-to giao, no lai gay ra chia re hoac lam cho dan ngoai va va ngi tn hu dan ngoai cam thay theo c Ki-to ong ngha vi viec t bo van hoa truyen thong, xa cach ong bao ieu nay a tng xay ra trong Giao hoi va a e lai

-33-

mot noi au moi khi nhac ti.1 Tuy nhien, Giao hoi ngay nay a nhan ra s can thiet cua no va a quan tam nhieu en viec hoi nhap van hoa trong s mang rao giang Tin mng qua viec a ra cac ch dan2, nh o kho tang phung vu, than hoc, thanh nhac, kien truc va phng thc bay to niem tin them phong phu va lam cho ngi tan tong khong cam thay b v va xa la trong viec on nhan Tin mng va song ao. 2. oi thoai lien ton Cong oan Ki-to giao, ch chiem mot phan nho so dan trong thanh, a song chung vi ton giao khac. Thanh Phao-lo trong th gi cho cong oan Co-rin-to a co hng dan giup cho cac Ki-to hu hoa nhap vi anh em ton giao ban trong viec tham d cac nghi thc cua dan ngoai cung nh tham d ba tiec hay an tht cung sao cho ung vi oi hoi cua nep song mi trong c Ki-to ma khong anh hng en i song c tin cua mnh va cua anh em khac. Tinh than lien ton ay ngay hom nay cung c e cao khong ch rieng vi mot cong oan nao, nhng trong toan Giao hoi, mac du con gap rat nhieu kho khan do nhng khac biet ve niem tin, ve noi dung c tin. Tuy nhien, cac cuoc oi thoai a en iem tng ong tuy nho nhng la c s cho cac ben cung ngoi lai vi nhau, nh the co the cung hng en viec phuc vu con ngi. Neu nh "s oi thoai lien ton" trong cong oan Co-rin-to ch la mot chieu khi t Phao-lo a ra ng loi giup cac Ki-to hu hoa nhap ma khong thay tieng noi cua dan ngoai, th oi thoai ngay hom nay co nhieu ci m va tch cc hn, a dang
1

Viec th cung to tien tai Trung Hoa thi Matteo Ricci a b coi la sai vi c tin. V the, ai muon gia nhap ao khong c lap ban th to tien. ay la mot trong nhng nguyen nhan dan en cuoc bach hai lam cho biet bao Kito hu phai au ri mau o. Ngoai ra, mot so tai lieu cung noi ve viec nhieu nha truyen giao a cho pha huy chua, ot sach cua cac ton giao khac Sau nay nh bai bo, tn hu de dang hn cho viec ket hp hai hoa gia i song ao va truyen thong dan toc ve ao hieu. 2 Giao hoi a co rat nhieu tai lieu hng dan cu the cho viec hoi nhap van hoa nh: (1) Hien che Muc vu ve Giao hoi cua Cong ong Vatican II t so 53-62; (2) Thong iep "S vu ang Cu The" cua c Giao Hoang Gio-an Phao-lo II ngay 7.12.1990 t so 52-54; (3) Tong th "Tien ve ngan nam th ba", nhan ky niem 16 nam trieu giao hoang cua c Gio-an Phao-lo II 1978-1994; (4) Ch nam linh muc cua Bo truyen giao nam 1998, muc 11; (5) "oi thoai va loan bao" cua Bo truyen giao 1991 t so 45-46; (6) Phung vu Ro-ma va hoi nhap van hoa - 1994 - t so 33-51; (7) Huan th so 2 ve Thanh nhac.

-34-

hn ve noi dung va phng thc. Khi oi thoai, Giao hoi luon bao ve cac chan ly nen tang nh: tn ieu Ba Ngoi, tn ieu sang tao, mac khai va giao c, tn ieu nhap the, mau nhiem Giao hoi. ay la cac tn ieu can c bao ve triet e trong cac cuoc oi thoai. Ngoai ra, Giao hoi cung mang vao trong cuoc oi thoai mot tinh than ci m, tm hieu va ton trong ton giao ban, ao sau va nam vng ton giao mnh, ton trong cac nghi le cua ho, tranh nghi ng lan nhau, khong tan cong trong oi thoai. V the, du hien tai cac cuoc oi thoai con t va cha mang lai ket qua kha quan nao, nhng hy vong vi ng hng cua Giao hoi, co gang va thien ch cua cac ben, co the i en mot chan ly chung kha d, t o lam tien e cho cac bc tiep theo trong tng lai. Giao hoi trong the gii hom nay cung a m rong s oi thoai en nhieu oi tng va theo tinh than tch cc hn nh:

Khuyen khch oi thoai e cung nhau tm kiem chan ly, oi thoai gia nhng ngi co suy ngh khac nhau 2

cung kham pha ra nhng gia tr cua Tin mng1. trong s knh trong, yeu thng nhng ngi khong cung cam ngh hoac cung hanh ong vi chung ta ve chnh tr, xa hoi, ton giao. Theo Giao hoi, cang lay long bac ai va yeu thng e hieu sau xa hn cam ngh cua ho, chung ta cang de dang i ti oi thoai vi ho. Hn na c ai Ki-to giao cung day chung ta phai biet phan biet ieu lam loi va ngi lam loi: ngi lam loi can c ton trong va ch mot mnh Thien Chua hieu thau tam hon ho

Giao hoi keu goi moi ngi oi thoai vi nhau trong s

cong nhan nhng d biet hp phap3. Giao hoi muon chung ta co vo ngay trong long Giao hoi s qu men, ton trong va hoa thuan vi nhau bang s chap nhan moi d biet chnh ang e luon luon co the oi thoai hu hieu gia nhng phan t cua mot Dan Chua duy nhat, e lam sao nhng ngi cha hiep thong tron ven vi Giao hoi co the cung
1
2 3

X. CONG ONG VATICAN II, Tuyen ngon Dingitatis Humanae, 1965, so 3. X. CONG ONG VATICAN II, Hien che Gaudium et Spes, 1965, so 28. X. CONG ONG VATICAN II, Hien che Gaudium et Spes, 1965, so 92.

-35-

tuyen xng Chua Cha, Chua Con va Chua Thanh Than cung nh trong viec bac ai.

Hay co gang hieu biet lan nhau gia cac Ki-to hu

co chon la khac biet1. S a dang cua the gii trong cong viec, cach song va loi suy t co the a con ngi en cho co rat nhieu la chon kha d va hp phap khac nhau. Giao hoi mong muon cac Ki-to hu cha co cung mot ch hng co gang hieu nhau ve quan iem va ong c cua ngi kia. Chnh s trung thc, thang than gia ho se co anh hng va gieo hy vong, them tin tng vao tng lai ong qui va hiep nhat vi nhau.

oi thoai gia het moi ngi e cung phat trien 2, v

s oi thoai se la dp tot e moi ngi va moi ben nhn lai mnh. Chnh v the moi ben tham gia oi thoai se nen hoan thien.

Xay dng mot bau kh oi thoai tranh khep kn3.

3. Hiep nhat "Yeu thng va nen mot" a c c Gie-su nhan nhu cac tong o nh mot dau ch va khong the thieu trong cong oan Giao hoi au tien. S ong tam nhat tr trong cau nguyen, bac ai, i song vat chat va c hanh Thanh The cua cac tn hu thi s khai nh mot khuon mau cho cac cong oan Giao hoi moi thi. Nhng s hiep nhat tron ven va ly tng ay a b ran nt do nhieu ly do khac nhau. Cong oan Co-rin-to cung nam trong so o: s chia re trong c tin, trong loi song va trong quyen li ca nhan ma le ra no khong the xay ra hoac chnh ho co the t giai quyet neu thc s co yeu thng nhau va tin tng vao Thien Chua hien dien trong cong oan. Giao hoi hang nam van danh tuan le cau cho s hiep nhat gia nhng ngi cung tin vao c Ki-to. Trong qua kh, s phan ly chia re do nhng bat ong, chong oi, len an nhau va a ay nhng ngi anh em cung th phng mot Thien
1 2

X. PHAO-LO VI, Thong iep Octogesima adveniens, 1971, so 50. X. PHAO-LO VI, Thong iep Populorum Progressio, 1967, so 54. X. Tai lieu hau TH, Justitia in Mundo, 1971, so 30-31.

-36-

Chua duy nhat va ay tnh thng tr thanh ch thu: ket an va ch trch nhau. Li mi goi cua c Ki-to "hay nen mot" a c cac giao hoi hng ng, nhng s khac biet trong c cau, mot phan trong niem tin va moi ben eu kho co s nhng bo va luon trung thanh vi truyen thong cua mnh, se tr thanh mot tr ngai khong de vt qua cho tien trnh hiep nhat. Dau vay, hiep nhat trong c Ki-to phai i en hoan toan, v o la c muon cua c Ki-to: anh em hay nen mot. 4. Chia se bac ai Neu nh s chia se bac ai cua cong oan Co-rin-to nham en viec giup cong oan Gie-ru-sa-lem va tnh hiep thong vi cac thanh, th Giao hoi hom nay a m rong lanh vc hoat ong va co vo tinh than bac ai ni con ngi hn rat nhieu. Qua cac thi ky, Giao hoi luon co vo va thc hien bac ai vi tinh than:

Bac ai, ngha vu cua cac Ki-to hu1. Moi ngi co

quyen gi lai cho mnh so cua cai can thiet va nhng tien nghi thch ang, nhng phan d tha phai danh e giup ngi khac thieu thon. o la bon phan buoc phai thi hanh.

Bac ai kien toan cong bang2. Ngi Ki-to hu c

khuyen khch dung phan cua cai d tha cua mnh vao viec tao cong an viec lam cho ngi cha co, nh o cuoc song cua nhng ngi ngheo kho c nang len.

Bac ai khong thay the cong bang3. S cong bang

can c ton trong trong khi bac ai phai la bon phan. Con ngi co quyen c hng thanh qua lao ong cua mnh ch khong the coi o nh cua bo th hay mot s ban n.

Lien i va bac ai4. Giao hoi luon trung thanh vi

s mang cua ang sang lap, co gang nang ve tinh than va vat chat cho ngi ngheo kho nham giup ho co cuoc song hp vi nhan pham, va Giao hoi khong ngng
1 2 3 4

X. X. X. X.

LE-O XIII, Rerum novarum, 1891, so 19. PI-O XI, Quadregesimo anno, 1931, so 38. PI-O XI , Tong th Divini Redemptorio, 1937. GIO-AN PHAO-LO II, Centesimus annus, 1991, so 49.

-37-

th hanh c bac ai qua viec co vo cac phong trao, ca nhan trong long Giao hoi. 5. ac an thanh Phao-lo Cac tn hu Co-rin-to hnh nh van song theo thoi a the, a phu nh nep song cu khi con la dan ngoai, va co le ho van con lien he nhieu vi ong bao dan ngoai, nhat la ket hon, the nen a tao nen no hon nhan kha phc tap. Thanh Phaolo trong 1 Cr 7,10-16 a cho phep tn hu bo ngi ban ngoai ao neu ngi nay ngan tr viec gi ao. Phao-lo viet nhng dong nay t the ky au tien nhng Giao hoi bat au rut ra he luan t the ky XII, di thi c Giao Hoang Cle-men-te III, tuy cach ap dung hi khac: Phao-lo noi en trng hp Ki-to hu a lap gia nh vi ngi ngoai va b ngi nay gay kho khan. Con Giao hoi, qua Giao luat (ieu 1143-1147) noi en hoan canh oi v chong ngoai ao nhng sau o mot ngi muon tr lai ao ma ngi kia khong muon. Nhan danh thanh Phao-lo, Giao hoi cho phep ngi tr lai ao thao g day hon phoi va lap gia thu khac1. o la ac an thanh Phao-lo ma ngay nay c e cap en trong hau het cac tai lieu hon nhan. Nam van e tren ay khong phai la tat ca nhng g ang lu tam cua Giao hoi hom nay, ma ben canh o con nhieu van e ln khac na nh: truyen giao va tai truyen giao, trao lu tuc hoa, thuyet tng oi Tuy nhien, v yeu cau cua e tai nen khong the e cap en trong bai. Nhng van e c neu rut ra t s kien co trong cong oan Co-rin-to va c moc noi vi hoat ong cua Giao hoi trong boi canh hien tai. III. KET LUAN Moi cong oan c thanh lap trong thi gian va khong gian nhat nh ong thi hoan canh lch s va boi canh cuoc song at ra nhieu van e. Nhng ieu kien thuan li va kho khan hien tai tao nen thanh qua nao o ang khch le, ong thi cung at ra cho cong oan mot so van e nan giai ma
1

X. PHAN TAN THANH, Nhiem vu thanh hoa Giao hoi, Ro-ma 1995, 220-222.

-38-

oi khi ang buon na. T o, nhng ngi lanh ao cong oan a co mot so giai phap giup tra li cho cac tn hu ang gap tr ngai song hp vi oi hoi cua Tin mng. Moi s kien cua cong oan nay co the la bai hoc cho cong oan kia hoc hoi hay tranh ri vao. Tuy nhien, kho co the mang khuon mau hoat ong cua cong oan nay, du rat tot va thanh cong, en ap dung ni kia, nhat la khi cong oan o co phong tuc tap quan, loi song va suy ngh khac nhau. Cac phng hng hoi nhap, cach rao giang Tin mng, giai quyet kho khan, xay dng cong oan hp vi tam thc va oi hoi cua hien tai va ni ay, nhng ket qua khach quan va tam anh hng tch cc cua no se c tham nh bi lch s sau nay: hien tai c nhn nhan la tot, tch cc va hp thi, nhng lai b len an trong the ky sau, khi con ngi co cai nhn mi va hanh x khac. V the moi cong oan can c hng dan bi Chua Thanh Than, nh Ngi, cong oan se ln manh va tran ngap yeu thng.

-39-

TAI LIEU THAM KHAO

- TOB, Kinh Thanh. - Nhom CAC GI KINH PHUNG VU, Th 1 va 2 Co-rin-to, Tp.HCM 1994. - BROWN. R. E., Cahier Evangile, Cerf. - LM NGUYEN THE THUAN, Th 1 va 2 Co-rin-to. - JOS ANG VAN THANH, Tong o Phao-lo, 1947. - LM TRAN PHUC NHAN - LM HOANG AC OANH, Nh hng tram, tu sach ai ket 1992. - NORBERTO, Th cac tong do, Lu hanh noi bo. - LINH TIEN KHAI, Tm hieu th Phao-lo 1, tu sach kien thc Kinh Thanh. - FITZMYER. J. A., Than hoc Phao-lo, Nguyen tac New Jerome Biblical Commentary, Ed. 1994. - DUQUESNES. J., Thien Chua cua c Ki-to, Nguyen Chung dch, nxb ton giao. - HARRINGTON. H. W., Dan vao Tan c - th thanh Phao-lo, Chicago 1964. - LM PHE-RO TRAN VAN HOA, Tm hieu th Phao-lo, CV thanh Giu-se Ha noi 2006. - LM TRNH VAN NHAM, Th Phao-lo, lu hanh noi bo, 2000. - GIAO HOANG HOC VIEN PIO X, ien ng than hoc Thanh Kinh, Sai gon 1973. - PHAN TAN THANH, Nhiem vu thanh hoa Giao hoi (Giai thch Giao luat quyen 4), Ro-ma 1995. - PET CAO VAN AT, Muc vu, CV Ha Noi 2006. - GOMEZ. F., Truyen giao hoc. - GIO-AN PHAO-LO II, Centesimus annus, 1991. - PI-O XI, Tong th Divini Redemptorio, 1937. - LE-O XIII, Rerum novarum, 1891. - PI-O XI, Quadregesimo anno, 1931. - CONG ONG VATICAN II, Tuyen ngon Dingitatis Humanae, 1965. - CONG ONG VATICAN II, Hien che Gaudium et Spes, 1965. - PHAO-LO VI, Thong iep Octogesima adveniens, 1971.
-40-

- Tai lieu hau TH, Justitia in Mundo, 1971. - PHAO-LO VI, Thong iep Populorum Progressio, 1967. - Mot so tai lieu Internet.

MUC LUC
Li ngo
.. .

1 2 2 2

I. DAN NHAP

. .

1. Ly do chon e tai
.

2. Phng phap nghien cu

. .

II. NOI DUNG.

..

3 3

A. CONG OAN CO-RINTO.

.

1. Thanh pho Co-rin-to.

.

3 3 4 4 5 6 7 8 9

2. Thanh lap cong oan Co-rinto. 3. To chc cong oan...

..

a. Cng ran vi nhng ngi khong xng ang b. Phao-lo, ngi quan ly cac mau nhiem va xay dng cong oan c. Ba tac vu ni cong oan Co-rinto d. Hoat ong tong o va phuc vu c Kito e. Tong o sieu ang va tong o gia 4. Nhng van e cua cong oan..
.

a. Chia re.
.

9 11 11

b. Loan luan.
..

c. Kien
-41-

cao.

d. Ta dam.
.

12 12 12 13 13 14 14 15 15 18

5. Giao ly cho cong oan Co-rinto.. a. Mac khai cua Thien Chua.

b. Quan niem cua Phao-lo ve the gii. c. Toi loi.

.

d. Chng trnh cu o cua Thien Chua e. Thap gia c Kito.

f. n Chua Thanh Than.

.

g. Canh chung hoc. 6. i song hon nhan.

....

a. Hon nhan va oc than.

18 19 19 20 20 21 21 22 23

b. Nhng ngi a ket hon.

c. Nhng ngi oc than.

d. Li khuyen cho ngi sap ket hon e. Tinh than hon nhan cua Phaolo. 7. i song phung vu..

a. Van e an tht cung.

b. an ong va an ba trc nhan Chua c. Ba tiec cua Chua va bac ai huynh e

-42-

8. i song bac ai.

..

24

a. Hieu biet va bac ai.

.

24 24

b. Giup cong oan Me Gie-ru-salem

B. CONG OAN CO-RIN-TO XA VA CONG OAN 26 GIAO HOI HOM NAY 26 1. Hoi nhap van hoa.

2. oi thoai lien ton.

27

3. Tinh than hiep nhat.

29

4. Chia se bac ai..

.

29

5. ac an thanh lo..

Phao- 30

III. KET LUAN

..

30 32 33

Tai lieu tham khao Muc luc

. .

-43-