2.1.1.

Nhng nhm ln trong qu trnh vn dng kin thc v phn ng oxi ho - kh Phn ng oxi ho - kh l mt kin thc rt quan trng, n xuyn sut trong chng trnh ho hc v c, trong kim tra kin thc ca cc k thi t tt nghip, i hc n cc k thi chn HSG Tnh, Thnh ph, n cc k thi Quc gia hu ht u c kim tra kin thc v phn ng oxi ho kh, vic hiu v vn dng kin thc v phn ng oxi ho kh khng tht n gin v d, sau y l mt s nhm ln v vic vn dng kin thc ny. V d 1: Hy vit cc PTHH sau y di dng ion y v ion rt gn Al(NO3)3 + NO2 + H2O a. Al + HNO3 FeSO4 b. Fe + H2SO4 + H2 c. Mg + H2SO4 (c, nng) MgSO4 + S + H2O * Phn tch: Vi loi cu hi ny hu ht HS u p dng kin thc v in li v trnh by vi kt qu sau: a. Phng trnh ion y : Al + 6 H+ + 6 NO3- Al3+ + 3 NO3- + 3NO2 + 3 H2O Phng trnh ion rt gn: Al + 6 H+ + 3 NO3- Al3+ + 3 NO2 + 3 H2O b. Phng trnh ion y : Fe + 2 H+ + SO42- Fe2+ + SO42- + H2O Phng trnh ion rt gn l: Fe + 2 H+ Fe2+ + H2 c. Phng trnh ion y : 2 Fe + 8 H+ + 4 SO42- 2 Fe3+ + 3 SO42- + S + 4 H2O Phng trnh ion rt gn: 2 Fe + 8 H+ + SO42- 2 Fe3+ + S + 4 H2O * Vi cch gii trn HS phm mt sai lm cu (c) - l nhn phng trnh ion rt gn, ta thy ion SO42- c tnh oxi ho, nhng thc cht ion SO 42- khng c tnh oxi ha, m tnh oxi ho l ca c phn t H2SO4 V d 2: X l mt oxit st trong 3 oxit: FeO, Fe2O3, Fe3O4. c % khi lng st trong oxit l 72,41 %. Cho bit CTPT ca X, tnh th tch dd HNO3 0,7 M cn thit ho tan ht 69,6 gam X, bit PHH gii phng kh NO duy nht. A. Fe2O3, 4 l B. Fe3O4 , 4l C. Fe2O3, 5l D. Fe3O4, 4/7l * Phn tch: Vi bi ton ny HS thy ngay oxit st phi c tnh kh, v vy X c th l FeO hoc Fe3O4 , i chiu p n HS s chn ngay l p n B hoc D. Vic tnh th tch HNO3 HS s p dng phng php bo ton electron nh sau: - Qa trnh oxi ho: 3 Fe+8/3 (Fe3O4) + 3e 3 Fe3+ Mol: 69,9/232 ----------- 0,3 - Qa trnh kh: NO3 - + 3 e + 4 H+ NO + 2 H2O Mol: 0,3 --- 0,4 Vy: S mol HNO3 tham gia phn ng trn l: 0,4 (mol) Do th tch dd HNO3 l 0,4/0,7 = 4/7 Chn p n D * Vi cch gii trn HS phm mt sai lm l vit qu trnh kh tnh s mol HNO3 th s mol HNO3 trong qu trnh l lng HNO3 tham gia P oxihoa kh, cn lng HNO3 trong c qu trnh P th cn phi tnh thm lng HNO3 tham gia P axit baz vi Fe3O4. V vy ta c cch gii khc nh sau: - PTHH: 3 Fe3O4 + 28 HNO3 9 Fe(NO3)3 + NO + 14 H2O (*) Mol: 0,3 ------------ 2,8 Theo PTHH (*) S mol HNO3 l: 2,8 Th thch dd HNO3 l 2,8/0,7 = 4 (lt) Chn p n B 2.1.2. Nhng by v cch hiu v vn dng kin thc Kin thc ha hc ph thng va phong ph va a dng, va l thuyt va thc nghim, va tru tng v va c th, nn vic mc sai lm trong hc tp l iu kh trnh khi. Gio vin nn

c nhng d on v sai lm to tnh hung c vn trong bi tp, phn no gip hc sinh hiu c nhng sai lm qua hot ng gii bi tp, trnh mc phi nhng tnh hung tng t sau khi hiu kin thc mt cch chnh xc. V d 3: t chy hon ton 14,4 gam mt hirocacbon A thu c 44,0 gam gam CO2. Tm CTPT ca hyrocacbon A * Phn tch: Vi bi tp ny nhiu hc sinh a ra li gii nh sau: 44 T gi thit nCO2 = = 1,0 (mol) mC = 12.1,0 = 12 (gam) 44 T suy ra: mH = 14,4 12,0 = 2,4 (gam) Gi CTTQ ca hyrocacbon A l CxHy ta c: mC x : y = 12 = 1: 2,4 = 5: 12. Vy CTPT ca hyrocacbon A l: C5H12. mH 1 * Vi cch gii trn nhiu hc sinh phm sai lm l nhm ln gia cng thc thc nghim v CTPT, thc cht ca vic gii trn l mi ch tm ra c cng thc thc nghim, c CTPT ta phi gii nh sau. - Nh trn ta tm c: 1 nCO2 = 1,0 (mol), t mH = 2,4 gam nH2O = nH = 1,2 mol 2 Do: nH2O > nCO2 nn A l ankan, t A c cng thc tng qut l CnH2n + 2, 1, 0 nCO2 vi n= = = 5. 1, 2 1, 0 nA Vy CTPT ca hyrocacbon A l: C5H12 V d 4. Cho bit im sai ca mt s cu hnh electron sau v sa li cho ng? a. 1s22s12p5. b. 1s22s22p63s23p64s23d2. c. 1s22s22p64s2. * Phn tch: y l mt bi tp kim tra kin thc v vt cu hnh electron. Vy hc sinh phi hiu khi nim v cu hnh electron v phng php vit cu hnh electron, c th l: Bc 1. Mc nng lng: 1s2s2p3s3p4s3d4p5s4p5d Bc 2. Hiu r cc quy tc vit cu hnh electron: Sp xp cc phn lp theo ng trt t ca tng lp, trong mi lp theo ng th t phn lp. Vi kin thc ny HS s p dng gii quyt vn trn a. 1s22s12p5 - im sai: Vi phm v vic sp xp electron theo trt t mc nng lng. - Sa li: Ch yu HS ch sa li theo kt qu 1s 22s22p4 (bo ton e), nh vy hc sinh lm ng nhng cn thiu mt kt qu: 1s22s22p5. b. 1s22s22p63s23p64s23d2: - im sai: y l mc nng lng ch khng phi l cu hnh electron, v vy hu ht HS s sa li l 1s22s22p63s23p63d24s2. - Tuy nhin t cu hnh electron trn hc sinh c th sa theo kt qu khng bo ton electron 1s22s22p63s23p64s2 cng tho mn. c. 1s22s22p64s2: - im sai: Cu hnh e ny thiu lp 3,v phm v sp xp e v mc nng lng - Sa li: + Hu ht HS s s dng bo ton electron nn vit li cu hnh electron l: 1s22s22p63s2 * Mt s HS c th khng dng li bo ton electron m thy rng lp th 3 cn thiu electron nn c th vit li cu hnh trn vi kt qu 1s2222p63s23p63d104s2. * Mt s HS nm vng v cu hnh electron c th cn a ra 9 kt qu khc na: 2 1s 2s22p63s23p63dx4s2 vi x l: 0, 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 10. V d 5. Xc nh sn phm chnh ca phn ng sau: CH2 = CH COOH + HCl * Phn tch: y l mt cu hi v phn ng cng hp ca tc nhn bt i xng v lin kt i C = C. gii quyt vn ny HS phi vn dng quy tc Maccopnhicop: Trong phn ng cng axit

hoc nc (k hiu chung l HA) vo lin kt C=C, H (phn mang in tch dng) u tin cng vo C mang nhiu H hn (cacbon bc thp hn), cn A (phn t mang in tch m) u tin cng vo C mang t H hn (cacbon bc cao hn) * p dng: CH2 = CH COOH + HCl CH3 CHCl COOH (sn phm chnh) CH2 = CH COOH + HCl CH2Cl CH2 COOH (sn phm ph) - Vi cch gii quyt trn HS s vng vo ci by l phn ng trn cng tri vi quy tc Maccopnhicop v hai lin kt i lin hp C3 = C2 - C1 = O phn cc v pha O, suy ra lin kt i C = C phn cc v pha C2 nn ti C2 mang mt phn in tch m v H+ ca tc nhn s u tin tn cng vo C2 sn phm chnh l CH2Cl CH COOH. V d 6: Cho lng d bt kim koi Fe tc dng vi 250 ml dung dch HNO3 4M un nng v khuy u hn hp. Phn ng xy ra hon ton v gii phng ra kh NO duy nht. Sau khi kt thc phn ng, em lc b kt ta thu c dung dch A. Lm bay hi cn thn dung dch A thu c mui khan, nung nng lng mui khan nhit cao phn ng nhit phn xy ra hon ton, thu c m gam cht rn v x (mol) hn hp gm 2 kh. a. Vit cc phng trnh phn ng xy ra. b. Tm m v x * Phn tch: Vi bi tp ny HS s tp trung vo vic ch n tnh cht oxihoa mnh ca HNO 3, v vy cc em s gii quyt bi ton bng vic vit cc phng trnh ho hc: Fe + 4 HNO3 Fe(NO3)3 + NO + 2 H2O (1) - Dung dch A c Fe(NO3)3 qu trnh c cn A khng xy ra s nhit phn mui, vy mui khan l Fe(NO3)3, nhit phn mui ny s xy ra phng trnh ho hc sau: t 0C 4 Fe(NO3)3 2 Fe2O3 + 12 NO2 + 3O2 (2) - Vy cht rn thu c l Fe2O3 v hn hp kh thu c l NO2, O2. T gi thit, do kim loi d nn HNO3 ht. 1 1 Vy: nFe2O3 = nHNO3 = .4.0,25 = 0,125 (mol) mFe2O3 = 0,125.160 = 20,0 (g) nNO2 = 8 8 3 15 15 6nFe2O3 ; nO2 = .nFe2O3 nkh = .nFe2O3 = (mol) 2 2 16 * Tuy nhin vi cch gii trn hc sinh vp by l khng ch d kin y l kim loi Fe, khc vi cc kim loi khc ch l khi Fe d th s xy ra phn ng: Fe + 2 Fe(NO3)3 3 Fe(NO3)2 (3) Nh vy cch hiu trn s em li kt qu sai. - Vy dung dch A khng phi c Fe(NO3)3 m c Fe(NO3)2 v phng trnh ho hc nhit phn mui xy nh sau: 4 Fe(NO3)2 2 Fe2O3 + 8 NO2 + O2 (4) Do khi lng cht rn v s mol kh thu c l: 5 15 mFe2O3 = 0,1875. 160 = 30,0 (g); nkh = .nFe2O3 = (mol) 2 32 V d 7: Nguyn t M thuc chu k 2, nhm VIIA. Cng thc oxit cao nht v hp cht kh vi H l: A. M2O3, MH3 B. MO3, MH2 C. M2O7, MH D. M2O, MH * Phn tch: Bi tp trn l mt bi kim tra kin thc HS v ni dung bng HTTH, lm bi tp ny, HS phi nm vng kin thc v CTTQ ca cc loi hp cht quan trng: xit cao nht, hyroxit, hp cht kh vi hyro ca cc nguyn t nhm IA n VIIA. Vi kin thc , cc nguyn t nhm VIIA s c cng thc tng qut v xit cao nht l R 2O7 v cng thc vi hp cht kh vi hyro l RH. Vy chn p n C. * Tuy nhin HS d mac phi by l vi c im cc nguyn t thuc chu k 2 th kt qu trn li sai. chu k 2, nhm VIIA l nguyn t F, do c im cu to nguyn t F nn cng thc xit cao nht ca F li l F2O v vy chn p n D.

V d 8 : Dy gm cc cht u tc dng vi dd Fe(NO3)2 l: A. Mg, Cl2, NaOH, NaCl B. AgNO3, Cl2, NH3, NaOH C. NaOH, Cl2, NH3, HCl, AgNO3 D. AgNO3, NaOH, Cu, HCl * Sai lm: Hu ht HS u cho rng khng c phn ng gia HCl vi Fe(NO 3)2 v HCl v HNO3 u l nhng axit mnh v l axit bay hi. Do HS chn p n B * Phn tch: Khi cho Fe(NO3)2 tc dng vi dd HCl th s xy ra phn ng dng ion nh sau: Fe2+ + 2 H+ + NO3- Fe3+ + NO2 + H2O V vy chn p n C. V d 9: Cho cc cht p-Crezon, natrietylat, anilin, phenylamoniclorua, protein. S cht tc dng c vi dd NaOH l: A. 5 B. 4 C.3 D. 2 * Sai lm: Hc sinh thng chn p n B l gm 4 cht: p- Crezon, alanin, phenylamoniclorua v protein. * Phn tch: HS sai lm khi khng phn ng gia etylatnatri vi H2O, bi v trong dung dch NaOH c H2O. Chnh v c thm phn ng ny nn ta chn p n A V d 10: Cho dd NaOH long, d vo mi dung dch : BaCl2, AlCl3, CrCl2, CuCl2, AgNO3. S cht kt ta to thnh l: A. 2 B. 3. C.4 D. 5 * Sai lm: a s HS lm nh sau: Cho dd NaOH vo dd BaCl2 thy khng c hin tng g. Cho t t dd NaOH vo dd AlCl3 th xut hin kt ta, sau kt ta tan. Cho dd NaOH vo dd CuCl2 thy to kt ta Cu(OH)2 Cho dd NaOH vo dd AgNO3 khng xy ra phn ng do AgOH khng tn ti.nn khng xy ra phn ng.Vy HS chn p n A. * Phn tch: Do AgOH khng tn ti nn b phn hy thnh Ag2O v H2O. Chnh v vy khi cho dd NaOH vo dd AgNO3 c xy ra phn ng. Vy chn p n ng l: B V d 11: Fructoz c th phn ng c vi: A. dung dch Br2. B. Cu(OH)2 C. dung dch KMnO4.D. C 3 cht. * Sai lm: Hu ht HS s chn p n D, bi v cc em suy ngh rng Fructz l ancol a chc nn c phn ng vi Cu(OH)2,c cn bng: Fructoz Glucoz nn c phn ng kh nhm chc CHO bng cht oxiho mnh nh dd Br2, hay dd KMnO4. Glucoz th cn phi c mi trng * Phn tch: Thc ra c cn bng Fructoz OH. Chnh v th m dd Br2 hay dd KMnO4 u khng th oxihoa c Fructoz. Chn p n B. V d 12: iu ch polyvinylancol, ngi ta dng cc phng php no sau y: 1. Trng hp ancol vinylic 2. Trng hp vinylaxetat, sau thu phn trong dd NaOH 3. Thu phn tinh bt. A.1 v 2 B. Ch c 1 C. Ch c 2 D. Ch c 3 * Sai lm: Hu ht HS thng chn p n A, v HS thng ngh rng c polyvinylancol th phng php trng hp c p dng v trng hp monome ancolvinylic. * Phn tch: HS phm mt sai lm l ancolvinylic l mt loi ancol km bn, khng tn ti, n s t chuyn thnh andehitaxetic CH3CHO. Vy p n ng l C V d 13: S m t no sau y khng ng hin tng ho hc. A. Cho t t dd CH3COOH long vo dd Na2CO3 v khuy u, lc u khng c hin tng g, sau mt thi gian thy c si bt kh. B. Cho qu tm vo dung dch Benzylamin thy qu tm chuyn sang mu xanh. C. Cho t t anilin vo dd HCl thy tan dn vo dd HCl. D. Cho propilen vo nc Br2 thy nc Br2 b mt mu v thu c mt dd ng nht trong sut.

* Sai lm: Hu ht HS s chn p n B v cho rng amin thm t tan trong nc nn khng lm i mu qu tm. * Phn tch: Benzylamin l mt trng hp c bit, tan rt nhiu trong nc v i mu qu tm, v c phn ng thu phn vi H2O. V vy chn p n D 2.1.3. Vn dng cc phng php gii ton mt cch khng hp l v trit trong vic gii cc bi tp ho hc. Mt s sai lm ph bin nh khi tnh theo phng trnh ha hc hoc s phn ng m qun cn bng hoc cn bng khng ng, hiu sai cc cng thc tnh ton trong ho hc, s dng n v tnh khng thng nht, khng n hiu sut phn ng cho trong bi, khng xc nh c cht no ht hay d trong qu trnh phn ng, hiu sai tnh cht ca cc cht nn vit phng trnh ha hc khng chnh xc, thiu cc k nng c bn khi s dng cc phng php gii bi tp, ... V d 14. Nguyn t M thuc chu k 2, nhm VIIA. Cng thc oxit cao nht v hp cht kh vi H l: A.M2O3, MH3 B.MO3, MH2 C. M2O7, MH D.M2O, MH * Phn tch: Bi tp trn l mt bi kim tra kin thc hc sinh v ni dung bng tun hon, lm bi tp ny, hc sinh phi nm vng kin thc v cng thc tng qut ca cc loi hp cht quan trng: Oxit cao nht, hiroxit, hp cht kh vi hiro ca cc nguyn t nhm IA n VIIA. Vi kin thc , cc nguyn t nhm VIIA s c cng thc tng qut v oxit cao nht l R2O7 v cng thc vi hp cht kh vi hiro l RH Phng n nhiu C. - Tuy nhin vi c im cc nguyn t thuc chu k 2 th kt qu trn li sai. chu k 2, nhm VIIA l nguyn t F, do c im cu to nguyn t F nn cng thc oxit cao nht ca F l F 2O p n D. V d 15. Trong mt cc nc cha a mol Ca2+, b mol Mg2+ v c mol HCO 3 . Nu ch dng nc vi trong, nng Ca(OH)2 x M lm gim cng ca nc th ngi ta thy khi thm V lt nc vi trong vo cc th cng ca nc trong cc l nh nht. Biu thc tnh V theo a, b, x l A.V =

2b + a x

B.V =

b+a x

C.V =

* Phn tch: Cch gii ph bin thng gp l da vo cc phn ng ion Ca(OH)2 Ca2+ + 2.OHS mol: x.V x.V 2x.V 2 - HCO3 + OH H2O + CO3 S mol: c 2x.V 2x.V 2 2+ CO3 + Mg MgCO3 b b 2 CO3 + Ca2+ CaCO3 (a + x.V) (a + x.V) b+a Vy ta c: a + b + x.V = 2x.V V = Phng n nhiu B. x * Sai lm y l hc sinh khng bit tan ca Mg(OH)2 (T = 5.10-12) nh hn nhiu so vi MgCO3 (T = 1.10-5) nn c s u tin to kt ta Mg(OH)2, do phn ng trao i ion trong dung dch li xy ra nh sau: Ca(OH)2 Ca2+ + 2OHS mol: x.V x.V 2x.V 2 - HCO3 + OH H2O + CO3 S mol: c 2OH2b 2 CO3 c c c + Mg2+ Mg(OH)2 b + Ca2+ CaCO3 c

b + 2a x

D.V =

b+a 2x

2b + a p n A. x V d 16. Hn hp X gm axit HCOOH v CH3COOH c s mol bng nhau. Ly 5,3 g hn hp X cho tc dng vi 5,75 g C2H5OH (c H2SO4 c lm xc tc) thu c m (g) hn hp este (hiu sut cc phn ng este ha u bng 80%). Gi tr m l : A. 7,04 B. 6,48 C. 8,10 D. 8,80 * Phn tch: Hc sinh d mc sai lm khi p dng nhanh phng php tng - gim khi lng quen thuc nhng ch ch n s mol ancol: RCOOH + C2 H5 OH RCOOC2 H5 + H2 O Vy ta c: c = x.V + a v c + 2.b = 2x. V V = 1 mol m tng = 28 g 0,125 mol m tng = 3,5 g m = 5,3 + 3,5 = 8,8 Phng n nhiu D. * Mt s hc sinh cho rng kt qu ny khng ng l do cha tnh n hiu sut phn ng m = 8,8. 80% = 7,04 Phng n nhiu A. * R rng kt qu ny cng khng chnh xc v hc sinh mc sai lm khi tnh ton theo lng cht d C2H5OH (H = 100%). Hng dn hc sinh tm s mol axit so snh vi ancol xem cht no l cht thiu trong phng trnh phn ng: HCOOH : x mol X 46x + 60x = 106x = 5,3 x = 0, 05 CH 3COOH : x mol
n X = 0,1 < nC 2H 5OH = 5, 75 = 0,125 46

Tnh theo axit: RCOOH + C2 H5 OH RCOOC2 H5 + H2 O 1 mol 1 m tng = 28g 0,1mol 0,1 m tng = 2,8g m este = 5,3 + 2,8 = 8,10g Phng n nhiu C. 8,1.80 = 6, 48g p n B. V H = 80% m = 100 V d 17. Cho 31,84g hn hp NaX v NaY (X, Y l 2 halogen 2 chu k lin tip) vo dung dch AgNO3 d th thu c 57,34 g kt ta . Cng thc ca 2 mui l : A. NaCl v NaBr B. NaBr v NaI C. NaF v NaCl D. NaF v NaCl hoc NaBr v NaI. * Phn tch: Hu ht hc sinh s gii bi tp ny bng cch chuyn bi ton hn hp thnh bi ton mt cht tng ng bng vic gi cng thc tng qut chung 2 mui l: Na X . - Phng trnh ho hc c vit: Na X + AgNO3 Ag X + NaNO3 (23 + X ) gam (108 + X ) gam 31,84 gam 57,34 gam 2 halogen l Br v I p n B. X = 83,13 * Vi cch gii trn hc sinh phm mt sai lm l cho c 2 mui NaX v NaY u to kt ta vi dung dch AgNO3, iu ny ch ng vi mui ca 3 halogen Cl, Br, I cn NaF khng tc dng vi AgNO3 v khng to kt ta. V vy cn hng dn hc sinh xt bi ton qua 2 kh nng: + KN 1: Hn hp 2 mui halogen gm: NaF v NaCl, lc ch c NaCl phn ng NaCl + AgNO3 AgCl + NaNO3 57,34 0,4 (mol) nNaCl 0,4 (mol) nAgNO3 = 143,5 mNaCl = 0,4. 58,5 = 23,4 < 31,84 trng hp ny cng tho mn.

+ KN 2 : Hn hp c 2 mui halogen u phn ng vi dung dch AgNO3, kt qu tm c 2 halogen l Br v I. Nh vy p n l D. 2.1.4. Sai lm ca hc sinh v cch hiu v vn dng l thuyt ha hc trong gii bi tp. Mt s sai lm ca HS trong qu trnh gii bi tp l do kin thc l thuyt cha nm vng,cn phin din, cha tng hp c kin thc, v d nh mt cht hu c c phn ng trng gng th HS ch ngh rng l Anhit m khng xt cc trng hp khc nh HCOOH, HCOOR, HCOOM, . .hay khi thu phn este th HS ch ngh rng to ra axit (hoc mui) v ancol ch khng ngh n cc trng hp to nhiu mui, anhit, xton, . .Sau y l mt s v d minh ho. V d 18: un mt cht hu c A n chc c khi lng 8,6 gam trong mi trng kim, ta thu c hai cht hu c B v C. Cht B khng c phn ng trng gng, cn lng cht C thu c cho tc dng vi Ag2O/NH3 d th thu c 21,6 gam Ag v cht B. Khi cho B tc dng vi NaOH th thu c B. Tm cng thc cu to ca A,B,C. Gii: * Sai lm: Hu ht HS u c thi quen suy suy ngh rng: - Khi thu phn mt este trong mi trng axit th s thu c ru v axit hu c - Khi thu phn este trong mi trng kim th s thu c mui v ru. Do vi bi tp trn HS s nhm tng l B l ancol cn C l HCOOH, A l este. * Phn tch: Ta gi s C l cht c chc andehit, cng thc tng qut c dng: RCHO, ta c dd NH3 Phng trnh ho hc: RCHO + Ag2O RCOOH + 2 Ag. RCOOH + NaOH RCOONa + H2O. 1 Theo hai phn ng trn nRCOOH = nRCOONa = nRCHO = nAg = 0,1 2 - Ga s A l este n chc: Phng trnh ho hc: RCOOR + NaOH RCOONa + ROH. A B C 0,1 0,1 0,1 8, 6 Theo gi thit; MA = = 86 = 44 + (R + R) 0,1 Vy: R + R = 86 44 = 42 = M C3 H6 Nu tch 2 gc R v R ra th mt gc l CH3 v mt gc l CH2=CH2. Nu R ca B l CH2=CH- th CH2=CH-COONa l cht B, cn C l CH3OH. Vy C khng th c phn ng trng gng. Do B l CH3COONa v C l CH2=CH-OH, ru ny khng bn nn chuyn thnh CH3CHO. Vy A l: CH3COOCH=CH2. V d 19: Ho tan 5,6 gam bt Fe trong 300,0 ml dd HCl 1M. Sau phn ng thu c dd X v kh H2. Cho lng d dd AgNO3 vo dd X th thu c m gam cht rn. Hy tm ga tr m Gii: * Sai lm: Hu ht HS l nh sau: Phng trnh ho hc: Fe + 2 HCl FeCl2 + H2 (1) mol 0,1 0,2 2 AgNO3 + FeCl2 2 AgCl + Fe(NO3)2 (2) mol 0,1 0,2 AgCl + HNO3 AgNO3 + HCl (3) mol 0,1 0,1 Fe3+ + Ag Fe2+ + Ag+ (4) mol 0,1 0,1 Vy: Khi lng cht rn l: 53,85 gam. * Phn tch: HS vit thiu phn ng ho hc: 4 H+ + 3 Fe3+ + NO3- 3 Fe3+ + NO + 2 H2O (*) Phn ng (*) xy ra trc phn ng (4) nn Fe2+ trong phn ng (4) ch cn: 0,025. Do khi lng cht rn l: 45,75 gam. 2.1.5. Khng xt ht cc trng hp dn n thiu nghim. Mt s HS thng mc cc by khi gii ton l khng ch n cc tnh cht c bit ca cc cht P cng nh cc cht SP, nh tnh lng tnh ca cc xit, hyroxit lng tnh, qu trnh ho

tan cc kt ta ca cc xit axit nh ho tan CaCO3 bi CO2, . ., v vy HS thng xt thiu nghim, sau y l mt s v d. V d 20: X l dd cha 0,1 mol AlCl3 Y l dd NaOH 1 M. t t dd Y vo dd X n ht th lng kt ta thu c l 6,24 gam. Th tch dd Y l: A. 0,24 lt B. 0,32 lt C. 0,24 lit hoc 0,32 lt D. 0,34 lt * Sai lm: Hu ht HS thng gii theo cch sau: - Phng trnh ho hc: AlCl3 + 3 NaOH 3 NaCl + Al(OH)3 (1) Ban u: Mol 0,1 1.V 6, 24 Phn ng: Mol = 0,08 (mol) 78 - Qua s mol ca Al(OH)3 thu c ta thy AlCl3 d, nn NaOH ht, vy NaOH tnh theo kt ta Al(OH)3, do nNaOH = 3. nAl ( OH )3 = 3. 0,08 = 0,24 (mol) Vy: VY = 0,28 (lt). * Phn tch: Hu ht HS mc mt sai lm l khng ngh n tnh lng tnh ca Al(OH) 3 nn khng xt thm mt trng hp na l dd NaOH tc dng ht vi Al(OH) 3 thu c kt ta cc i, sau mt phn kt ta Al(OH)3 tan ra, do bi ton ny c 2 kt qu ng l: V dung dch Y bng 0,24 lt v 0,32 lt. 2.1.6. Cha c phng php phn tch v tng hp kin thc. a s cc em HS c nng lc hc tp trung bnh v yu u mc cc by kin thc v phn ny, cc em c th c kin thc cc phn ring bit, nhng s tng hp cc kin thc li trong mt vn cn gii quyt th hn ch, mt khc nhiu em cha c kh nng phn tch cc d kin bi ton, t xu chui chng li thnh mt kin thc thng nht, logc, sau y l mt s v d minh ho. V d 21 : Cho cc cht: Cu(OH)2 (1), AgCl(2), NaOH(3), Al(OH)3(4), Mg(OH)2(5). Nhng cht no trong s cc cht trn c b ho tan trong dd amonic. A. Ch c 1,2 B. Ch c 1,2,3. C. Ch c 1,3 D. 1,2,3 v 5 * Sai lm: a s HS thng chn 1,2, v HS ngh ngay n kh nng to phc ca dd NH3 vi Cu(OH)2 v AgCl, nn chn p n A. * Phn tch: ra yu cu l tm cht b ha tan trong dung dch amonic nn c thn NaOH na (v NaOH khng phn ng nhng tan trong dd NaOH). V d 22 : iu ch Cl2 trong phng th nghim c th dng cc cch: 1. Cho dd KMnO4 tc dng vi dd HCl c. 2. Cho dd KMnO4 v dd H2SO4 c tc dng vi tinh th NaCl. 3. in phn nng chy NaCl. A. Ch c 1 B.Ch c 2 C.Ch c 3 D. C 1,2,3 * Sai lm: HS thng chn p n D, nh vy phng n 2 cng c chp nhn. * Phn tch: Khi cho H2SO4 tc dng vi NaCl s gii phng HCl t 0C NaCl + H2SO4 () NaHSO4 + HCl Nhng do HCl sinh ra dng kh hoc c ho tan thnh axit th nng cng khng ln tc dng vi dd KMnO4 gii phong Cl2. Trong phng th nghim, vi lng cht iu ch t, dng c n gin nn khng dng phng php in phn. Vy: ch c phng n 1 l hp l nn chn p n A. V d 23: Dy gm cc cht u c kh nng l mt mu dd Brom l: A. Xiclobutan, Propilen, Axetilen, Butaien B. Propilen, axetilen, glucozo, triolein. C. Benzen, etilen, propilen, axetilen, tripanmitin D. Propilen, axetilen, butadien, saccarozo. * Sai lm: Hu ht HS khi gii quyt kin thc trn , thy cc cht trong cu A u tho mn nn chn p n A. * Phn tch: Xiclobutan p vi Br2 (kh) ch khng p dd Br2/CCl4. V vy p n ng l B. 2.1.7. Nhng sai lm v k nng thc hnh ha hc

Trong qu trnh dy hc ha hc, khng ch trng n kin thc l thuyt m cn phi rn luyn k nng thc hnh ha hc cho hc sinh. trn nhng sai lm v thc hnh ha hc, gio c th thit k cc bi tp ha hc thc nghim, tnh hp dn v thc tin ca mn hc. V d 24: Trong phng th nghim, kh clo c ch t MnO2 v axit HCl. a. Vit phng trnh phn ng v ghi r iu (nu c). b. Phn tch nhng ch sai khi lp b th nghim nh hnh v sau. Phn tch : a. Phng trnh phn ng :

ch Da vin tng iu kin

MnO2 + 4HCl
(c)

MnCl2 + Cl2 + 2H2O

b. V mt k nng thc hnh, gio vin cn phn tch cho hc sinh hiu hnh v m phng th nghim, hc sinh suy lun trong th nghim ny: Phi dng dung dch HCl c 30-37% phn ng oxi ho-kh xy ra. Do dng dung dch HCl 10% (long) th khng th thu c kh Cl2. Phi dng n cn un nng MnO2. Kh Cl2 c thu bng phng php y khng kh, nn khng dng nt cao su bnh thu kh nh hnh v, khng kh thot ra ngoi. thu c kh Cl2 tinh khit, cn lp thm cc bnh ra kh (loi kh HCl) v lm kh kh (loi hi nc). 2. Cc bin php hn ch v sa cha (khc phc) sai lm gip HS trnh by Qua nhng by trn, HS cn ch nhng im sau trong qu trnh tr li cc cu hi l thuyt cng nh gii bi tp ho hc: a. c k ra trc khi lm bi. b. Tm tt bng cch gch chn di nhng ni dung quan trng c trong ra. c. Nu l cu hi l thuyt cn phn loi nhanh l cu hi thuc dng no: Gii thch mt vn , nhn bit cc cht, tch hay tinh ch cc cht.T p dng ngay phng php gii cc dng gii quyt vn nu ra. d. Nu l bi tp tnh ton, trc ht HS phi c trang b mt s phng php gii ton ho nh: phng php bo ton khi lng, phng php bo ton electron, phng php ng cho, bi ton cht kh, phng php trung bnh . . sau hng dn HS trc khi gii ton phi tm s mol cc cht (nu c th), vit phng trnh ho hc hay s bin ho kt ni cc mi quan h, t lp phng trnh ton hc, gii ton tm nghim. e. Nu l bi ton thc nghim cn cho HS lm quen vi nhiu cc thao tc th nghim, cc bui thc hnh phi hng dn HS trc tip lm thnghim, cc em phi tn mt quan st c cc hin tng v gii thch c cc hin tng mt cch khoa hc, t cc em khi qut v hnh thnh nn t duy thc nghim ho hc. KT LUN 1. Xut pht t nhng yu cu mi ca cng tc ging dy l ly HS lm trung tm, cho nn vic hng dn HS trung hc ph thng pht hin cc by v trnh nhng nhm ln khi gii bi tp khng nhm ngoi mc ch ny. Vic lm ny s c tc dng nng cao hiu qu dy ca Thy v hc ca tr. 2. ti ny mi ch khai thc c mt s nhm ln m qu trnh hng dn HS gii bi tp cc em mc phi, chc chn rng ang cn nhiu ni dung khc nu cn c tip tc pht trin thm. 3. Cc tnh hung trong bi tp m ta c th gi l by c th gip gio vin nh gi c nng lc nhn thc ca HS t phn loi HS ri tm phng php dy hc ph hp vi tng i tng HS, gip GV bi dng nhn ti cng nh ph o HS yu km mt cch khoa hc hn.

4. Phn tch nhng by trong gii bi tp ho hc c th xem nh mt phng php Phn chng trong ging dy kin thc trng THPT, n c th c nghin cu su, rng hn, kt hp thc nghim s phm c th tr thnh c s l lun khoa hc trong dy hoc. 5. Vi iu kin thi gian ngn, trnh bn thn c hn, chc chn ti cn c nhng hn ch. Vi tm huyt ngh nghip v tm lng ca mnh, ti mun c ng gp mt phn nh cng sc ca mnh vo cng vic chuyn mn, nhm nng cao hiu qu dy hc. Rt mong nhn c s ch dn, gp v ng cm ca ng nghip v bn c. TI LIU THAM KHO 1. Cao C Gic. Thit k v s dng bi tp ha hc thc nghim trong dy v hc ha hc. Nxb Gio dc, 2009. 2. Cao C Gic. Cc phng php chn lc gii nhanh bi tp trc nghim ha hc. Nxb Gio dc, 2009. 3. o Hu Vinh. 500 Bi tp ho hc. Nxb Gio dc 1995 4. L Xun Trng (Tng ch bin), Ho hc 10,11,12 (Ban KHTN, Ban KHXH). Nxb Gio dc 5. Nguyn Xun Trng. Phng php dy hc ha hc trng ph thng. Nxb Gio dc, 2005. 6. Nguyn Xun Trng, Cao C Gic. Cc xu hng i mi phng php dy hc ha hc trng ph thng hin nay. Tp ch Gio dc, s 128. 12/2005. 7. Nguyn c Vn. Thc hnh ho hc v c, Nxb Gio dc 1984