Quy trnh k thut trng v chm sc chui Chui l loi cy n qu nhit i, d trng v cho sn lng cao, nng sut

trung bnh c th t 20-30 tn/ha. Cy chui t khi xut hin chi (con chui) cho ti khi c bung thu hoch uc vo khong 2 nm I. c im chung Cy chui c tn khoa hc l (Musa sapientum L.), thuc h Musaceae. Thn chnh nm di t l loi cy thn ngm hay cn gi l c, t thn ngm ra nhnh gi l chi (con chui). Cc b l c cu to thnh hnh trn c quyn cht vi nhau, to thnh thn gi. Hoa chui xut hin trn thn gi gia b v cung l, mi thn gi ch mang mt hoa (bung), vng i ca cy chui kt thc khi ta thu hoch bung. II. Phng php nhn ging v mt s ging chui 1. Phng php nhn ging Cy chui c nhn ging bng phng php nhn ging v tnh, thng dng chi con trng. Chi con c hnh thnh t nhng mm ng mc trn thn ngm ca cy. Mt s phng php nhn ging chui ph bin c p dng: * Nhn ging khng cy m sn xut bung: Trng cy m vi khong cch tha cho nhiu cy con nht. Cy m trng c 5 thng th bng ht cy con ra, vun gc v bn phn. Sau mt tun l, ch dc mt s b ngoi cng l ra mt s mt c chui. Ly mi dao khot mt vng nh quanh mt v sau tin hnh vun gc mt ln na. Khong mt tun sau c cy con mc ln, nh vy c 2 tun c th bng cy con mt ln. Nu cy m tr bung th cht bung ngay sau khi tr. Khai thc ly cy con cch khong 6 thng th cy m s cht do ht b. * Nhn ging cp tc bng cch vun gc:

Chn t c nhiu hu c, bn phn m nhiu. Trng cy chui con vi khong cch 2 x 1,5 m. Sau 15 ngy th vun gc tht cao khong 50-60 cm lm cho cy xut hin c mi trn. Mi c s cho ra nhng cy chui con. Sau 5 thng th bng c bi ln, tch nhng cy con cao t 20 cm tr ln em trng. Chui l loi cy n qu nhit i, d trng v cho sn lng cao, nng sut trung bnh c th t 20-30 tn/ha. Cy chui t khi xut hin chi (con chui) cho ti khi c bung thu hoch uc vo khong 2 nm. * Nhn ging bng c: Dng c chui cc vn ht gi tr kinh t, chn c ln, tt, ct ht r, ch lm 4 - 6 ming, mi ming c mang 1 - 2 mm ng ri em m, sau 6 - 7 thng th xut hin chi, bng chi ln em trng. 2. Mt s ging chui * Nhm chui gi: - Chui gi Ln: tri cong v cn xanh khi chn, chp tri hnh c chai ngn, u tri bng phng, dng hnh nn ct, cung bung cn st nhiu l mo cha rng ht. - Chui gi Hng: tri hi cong v cn xanh khi chn, chp tri lm v r rt, u tri bng phng, bung dng hnh lng tr, cung bung khng c mo kh v rng ht. - Chui gi Cui: tri hi cong v cn xanh khi chn, u tri bng phng hay hi lm v, bung hi c hnh nn ct v c mt ny mc xa ra, cung bung cn st l mo cha rng ht nhng t hn gi ln.

* Nhm chui Cau: - Chui cau Mn: Tri trn nhng thng, c v lng bng v mu vng khi chn, tri rt nh v ngn. - Chui cau Qung: ging nh Cau Mn, nhng tri di v ln hn. * Nhm chui Xim: - Chui Xim en: tri t cnh, u tri li, tri hi ngn, kch thc trung bnh, cung hi ngn khong 2,5 cm, chp tri hnh c chai, v tri chn c m mc. - Chui Xim Trng: tri t cnh, u tri li, tri di hn v ln hn Xim en, kch thc trung bnh, cung hi di khong 4 cm, chp tri hnh c chai. V tri chn c mu lt hn Xim en, khng m mc. III. K thut trng v chm sc 1. Chun b t trng: Mt lp phi cao hn mc nc trong mng ti thiu l 30cm. Khi o mng ln lp khng c a tng sinh phn hoc vt liu sinh phn ln mt lp, mng o phi rng d vn chuyn sn phm, vt t v ti nc trong ma nng cho vn. Chiu rng mng thng bng 1/2 hay 1/3 chiu rng lp. 2. Phng php trng - o h su 40 - 60 cm v rng 40 - 60 cm, t con chui vo gia h trng, khi t cy con, th c ca c chui nm v tr su khong 10 cm cch mt t. Trn phn chung, tro tru cng vi lp t mt lp y h, lp t va qu c gc chui, m t chung quanh gc, ti m. Chui trng trn t lp phi cch b mng khong 1 - 1,2m, v nhng v sau con chui c th tin v pha mng nn

cn t cho r pht trin; mc khc cy chui c khuynh hng nghin ra b mng nn kh khn cho cng tc chng bung. - Khong cch trng: mt trng thay i ty theo ging, kh hu v t ai. t giu dinh dng v khi s dng ging chui ln cy trng th phi trng tha, mt trng thch hp vo khong 2000-2500 cy/ha. Ni chung, khong cch trng gia cc hng v cc cy thay i trung bnh t 2-3m. - Trng dm: Sau khi trng khong 30 ngy, nu thy cy cht hay pht trin km th phi trng dm bng nhng cy tt khc. Trng hp thiu cy ging, c th dng dao cht ngang thn cy yu cch gc khong 20-30cm gip l non mc ra cy d pht trin. Lu : cy chui s tr bung v pha i din vi so c (ni tch ra t c cy m). Do khi trng cn t cc so c ca cy con quay v mt hng khi tr bung tt c u mt bn, d dng cho vic chm sc v thu hoch. 3. Bn phn: * Lng phn bn: Lng phn bn/bi/nm

Phn Ur bn 0,4 kg Phn Ln nung chy bn 1,6 kg Phn Kali clorua bn 0,55 kg

* Cch bn: Lng phn bn trn c chia iu cho 2 ln bn trn nm, tin hnh bn phn sau mi t thu hoch, phn c ri iu xung quanh bi. 4. Chm sc:

- Ta cy con: Mt thng tin hnh ta cy con 1 ln trnh cnh tranh dinh dng, nh sng, gim su bnh Trong iu kin chm sc tt, c th cha cc cy con gi nhau, mi bi c 3 4 cy con pht trin (ta b cy yu, cy nm st nhau ch li 1 cy m, 2 - 3 cy con), cc cy c thi gian sinh trng cch nhau khong 6 thng tui, (nh vy sau 6 thng ta s li 1 cy con thay th cy m).. - B bp chui: Ct b hoa c (bp chui) vo bui tra khi chui c 8-12 ni. - Che, chng bung: trnh rm tri do nng, sau khi b bp khong 10 ngy th dng l chui kh, rm r, c kh,che bung. Nu bung chui qu nng, cn dng nng chng bung, trnh cy ng. - Chm sc vn sau thu hoch: n b cy m thu bung, o b c, ct b l kh, b kh, chuyn ra khi vn. IV. Su bnh gy hi: 1. Su hi: a. Sng c c (Cosmopolites sordidus). * Hnh thi v cch gy hi : - Trng c hnh bu dc, kch thc khong 2 x 1 mm, mu trng. u trng c chiu di c th 12 -15 mm, mu trng sa, khng chn, thn thng cong li, phn gia c th (t bng 4 - 6) to hn cc phn khc. Nhng thuc nhm nhng trn, mu trng, di khong 12 - 14 mm. Thnh trng c mu en hoc en nu, di 12 - 16 mm. - Sau khi n, u trng c thnh nhiu ng hm theo chiu dc b l t ngoi vo trong thn sau s c vo trong c chui v r. Vt c trm trng c th

lm suy yu cy chui v cht. - Thnh trng sng tp trung trong cc khe hoc nhng vt lm trn thn cy chui ngay st trn mt t hay st di mt t, thng hot ng v m. Con ci trng bng cch chch vo thn chui hoc trng trn cc b va mi b thi nhn hay trn cy ct bung. Gy hi bng cch c vo trong m thn cy, cc vt c sau thng b bi nhim nm lm cy b mc nt. Cy chui non nu b hi s b kh v cht nhanh. - Cy chui pht trin cn ci, tri nh, l b gy r xung, khi c bung, bung chui cng d b gy, cy d b ng. * Cch phng, tr: - Chn cy con em trng khng c du vt ca sng, khng cht ng qua m trc khi trng, khng tn tr cy con qu lu trnh mt n trng. - C th nhng cy con trong dung dch thuc tr su nh Furadan hay Basudin trc khi trng. - Khi thu hoch cn cht thn st mt t, o b c nhng gc chui b nhim nng, lp t li khng mt trng - Ly thn chui ch i, ct thnh khc di 30-60 cm, t p xung t by sng n git. b. Ry mm (Pentalonia nigronervosa). * Hnh thi v cch gy hi: - C thnh trng khng cnh hoc c cnh u c dng bu dc, mu nu n en vi 2 ng bng i xng v ui bng ngn. C con c cnh v khng cnh

u c chiu di c th bin ng trong khong 1,1-1,8 mm. - Ry thng hin din phn gc thn cy chui, trong cc l ra gn mt t hay trn cc cy chui non va mc khi mt t. Khi mt s cao, ry c th hin din trn ngn cy, trong cc l cn cun, cha m v c trn cung l. Do tit mt ngt nn Ry thng sng cng sinh vi Kin . - Ry gy hi bng cch chch ht dch ca cy v cn l k ch trung gian truyn virus gy bnh chn t chui. Ngoi ra, mt ng do Ry tit ra cng gy hin tng nm b hng trn cy t cng lm nh hng n nng sut chui. * Cch phng tr: Dng cc loi thuc tr su phun xt (.Bassan 50 EC, Bassa 50EC ). V sinh vn, tch b cc b chui kh v dit kin. c. B lch (Thysanoptera sp.). * Hnh thi v cch gy hi : - C nhiu loi mu nu, trng hay en. Kch thc rt nh nn kh thy. - Tri b chch ht s ni cc so gh v, mu nu v c th nt. B lch xm nhp vo cc l mo, chch ht tri con. * Cch phng tr: Phun cc loi thuc tr su nh Bi 58, Supracide nng 0,2%. d. Su cun l (Erionota thrax). * Hnh thi v cch gy hi:

Trng c mt di l, giai on trng 5-8 ngy. u trng gy hi bng cch ct mt ng ngang ra l, dng t cun phn l ct thnh mt ng tr ng v n ph trong ng. Khi ng l kh, khng n c th u trng ri ng l c, ct l lm mt t ln hn trn cng mt l tip tc n ph.ng cun ca u trng tui cui c th di n 15 cm. ng ct ca u trng tui ln thng ko di n gn l chnh. C th c rt nhiu ng cun trn cng mt l. * Cch phng tr: Dng cc loi thuc phun xt: Polytrin, Dimecron, Decis nng 0,1-0,2%. e. Tuyn trng: * Hnh thi v cch gy hi: Tuyn trng c r (Radopholus similis), thnh trng di 0,68 mm, rng 0,02-0,03 mm, con ci c kim, u hi trn. Tn cng v ph hy r to cc vt mu nu hay en lm cho r ngn i v t mc r nhnh. Tuyn trng trng vo cc m trong r, khi n s chch ht nha t bo v to iu kin cho cc loi nm sng trong t tn cng theo cc vt chch ht ca tuyn trng lm cht cy. Mt s tuyn trng tng nhiu trong ma th 2 tr i. Cy b tuyn trng tn cng s b cn ci, bung nh, tri nh. Tuyn trng lm sng r (Meloidogyne incognita): Lm r b sng vi nhiu nt r sng c kch thc khc nhau. Tuyn trng xon c (Heliotylenchus spp). Sng bm bn ngoi r lm t r. * Cch phng tr: Loi b cc cy bnh, o b c r. Cy phi t trong 6 thng trc khi trng mi.

Chn cy c c kh ln (>15cm) vn khng bnh trng. Trc khi trng gt b r v mt c cy con, trnh lm h cc mm ng trn c. Ngm c vo dung dch Furadan 0,2% trong 1 pht sau kh trong 24 gi trc khi trng. Ri Basudin 10H hay Furadan 3H, 30kg/ha trc khi trng v lp li 6 thng hay 1 nm. 2. Bnh hi: a. Ho r Panama ( nm Fusarium oxysporum f. Cubense). * Triu chng: Bnh c th xy ra bt c giai on no ca cy. Cc l gi b vng trc ri lan dn ln cc l ngn. L b vng t ba l ri lan dn vo gn l, l b ho. Cung b gy ni tip xc vi thn gi, i khi phn gia phin l. Cc l t cn xanh v mc thng, sau c mu xanh nht hay hi vng, nhn nheo v cui cng cng ho. Thn gi b cht nhng vn ng, cc b ngoi b nt dc theo thn. Cc chi con vn pht trin nhng sau b ho ri. Ct ngang thn gi s thy cc b l non nht bn trong mch dn nha i mu vng trong khi cc b l gi bn ngoi mch c mu nu. Trong thn ngm (c chui) c nhng m vng hay nu. * Cch phng tr: o b ht cc gc b bnh, ri vi hay cc loi thuc gc ng kh trng t trc khi trng tr li. cc vn b bnh nng nn ngng canh tc, cho ngp nc t 2-6 thng dit nm. Khng dng chui con cc vn b bnh. Kh trng chui con bng cc loi Manzate, Ridomil 0,2% trc khi trng. St trng dng c chm sc. Trnh trng cc ging mn cm vi bnh nh gi hng, chui xim trn t chua c pH thp. Nn thay bng cc ging gi cui. b. Ho r Moko (vi khun Pseudomonas solanacearum)

* Triu chng: Cy bnh ho kh nhanh, l r, tri chn non (chn hp), cc b mch trong thn b i mu. Ty theo ging m triu chng bnh th hin c th khc nhau. cc ging chui gi, u tin cc l bn di b vng, sau lan nhanh cho tt c cc l khc b vng a, r xung, cung l b gy ni tip gip vi phin l, cy b thi, ng trn t. Ct ngang thn gi s thy cc mch dn nha i mu vng, nu hay en. Ct ngang thn ngm (c chui) thy vng bnh c a git vi khun nhy, vng c chui b bnh mm nhn. Rut tri non b en. c. Cch phng tr: Khng dng chui con cc vn b bnh. St trng dng c chm sc. Chn t lp vn cao ro, thot nc tt. d.Thi u tri (nm Verticillium theobromae hay Trachysphaera fructigena) * Triu chng: u tri b thi en, vt thi kh. V tri c th b nt. * Cch phng tr: - Xoa gy cc vi nhy u tri sau khi chui ra ni khong 5-8 ngy. - Phun dung dch bordeaux 1% phng tr bnh. e. Bnh chm t (Bunchy Top Virus)

Tc nhn lan truyn bnh l ry chui (Pentalonia nigronervosa). Bnh pht trin nng vo nhng lc c m cao trong ma kh. * Triu chng: Trn l chui c cc sc xanh lt cun v phin l song song vi cc gn ph. Cy nhim nng s b chn t, l mc hi ng ch khng xe ngang nh l bnh thng, l nh, mp l pht trin khng iu, c mu vng trng. Cy b ln, nu nhim bnh sm cy s khng tr bung, nu nhim bnh tr cy c th cho tri nhng bung nh, tri nh cong queo, c khi tr bung ngang hng. * Cch phng tr: Tiu hy tt c cc cy bnh, k c c chui. Phun thuc dit ry. V sinh vn thng xuyn. Chn cy con t cc vn khng b bnh trng. V. Thu hoch v bo qun - Thi gian thu hoch chui vo thi im t 80-95 ngy sau khi ra hoa. Thng thng th nhn gc cnh trn tri quyt nh thi gian thu hoch. Chui tiu th ni a, khng phi vn chuyn xa th thu hoch lc tri trn mnh, vi nm rng gn ht. Chui xut khu th ty vo thi gian vn chuyn m quyt nh n bung. Nu n sm th phm cht khng ngon, nu n mun th chui chn trc khi tiu th. - Nhit thch hp bo qun chui c lu l 13-13,50C vi m tng i ca khng kh t 85-90%. Theo TRUNG TM GING NLNN KIN GIANG

Khi trng chui, cn lu mt s vn c bn sau: - Chui l cy ln rt nhanh. Ch vi thng sau khi ny mm l n vn ln cao cht vt. Nm trc trng, nm sau c n! V vy, n i hi dinh dng cao. Nn trng chui vo nhng ni t tt, khng b ngp ng v thot nc d. Nu l t ph sa th tt nht. Nu khng, ta phi bn lt cho n nhiu phn hu c v mn rc. Chui l cy cn nhiu nh sng v m trong t cao. Tuy nhin, chui khng chu c ng. Ch cy b ngp nc 5-7 ngy l cy b vng l, sinh trng km v c th cht. - R chui mm v n nng. V vy, chui rt d b , gy khi c gi to hoc ma bo. Ta cn buc chng cho chui v nn trng cy chn gi xung quanh vn chui. - Chui a m t t 75-80%, lng ma t 1.500-2.000mm v phn phi u trong nng. Nu tha nc, cy s pht trin chm, ci cc, hoa tr s khng thot, bung s ngn li, qu vn vo v b. - Bung chui c hnh thnh t c chui. Khi cy c 13-15 l, c chui hp dn li, to thnh cung chnh i gia thn gi ca cy chui ri vn ln ngn v tr ra. Bung pht trin rt nhanh v nng ti hng chc kg. V vy, phi chng trnh . Chui d trng, mau c n. Nh no cng nn trng chui. Tuy nhin, phi thn trng khi ly ging. Trnh ly ging nhng cy b bnh hoc nhng vng ang c bnh chui: o h, bn lt tt ri hy trng...