RA: Phn tch v p hnh tng nhn vt Hun Cao trong tc phm Ch ngi t t (Nguyn Tun) Bi vit ca thy

: Phan Danh Hiu. Bin Ha. ng Nai. BI DNH CHO HC SINH LUYN THI I HC BI LM Nguyn Tun l cy bt xut sc ca nn vn hc Vit Nam c trc v sau Cch mng. Trc Cch mng, Nguyn Tun ni ting vi cc tc phm: Vang bng mt thi, Chic l ng mt cua, Cha n sau cch mng nh vn li du n su sc qua mt s ty bt: H Ni ta nh M gii, Sng Ch ngi t t l tc phm c sc nht ca Nguyn Tun trch trong tp Vang bng mt thi. Ni bt trong tc phm Ch ngi t t chnh l hnh tng ngi anh hng Hun Cao mang v p ti hoa v kh phch anh hng lm lit khin mi ln gp trang sch li ta khng th no qun. L nh vn duy m, sut i i tm ci p, Nguyn Tun thi hn vo nhng trang vit mang n cho ngi c bao hnh tng p. Tp truyn Vang bng mt thi c l l ni hi t nhng nt p cao qu: th ung tr o, th chi th php, th th, nh thGn lin vi nhng th chi tao nh y l nhng con ngi ti hoa bt c ch. Ch ngi t t l tc phm c sc ca Nguyn Tun trch trong tp truyn y v Hun Cao l nhn vt c ng miu t c sc nht. l anh hng thi lon hi t nhng phm cht ti nng: kh phch hin ngang thin lng trong sng ti hoa uyn bc. Hun Cao l mt nguyn mu lch s c tht ca th k XIX, l hin thn ca v tng ngi anh hng ca cuc khi ngha M Lng, mt nh th, nh th php Cao B Qut lng ly mt thi. Qua ngi bt ti hoa ca Nguyn Tun, nguyn mu lch s ny t nhin i vo trang vn v hin ln lung linh sng ta trn tng con ch. Sinh thi Cao B Qut c hai cu th sng ngi ngha kh: Thp c lun giao cu c kim Nht sinh th bi mai hoa (Mi nm ln li tm gm bu Ch bit ci u trc cnh hoa mai) Ngay t u tc phm, Hun Cao hin ln nh nh ho quang ph kn c bu tri tnh Sn. Qua li tr chuyn ca qun ngc v th li ta thy ting tm ca Hun Cao ni nh cn. iu lm cho bn ngc quan phi king n khng ch l ti vit ch p m cn l ti b kha, vt ngc ca ng Hun. Tuy nhin, y khng phi l tr ca bn tiu nhn v li c tng khot vch tm thng m l hnh nh ca mt ngi anh hng ngang tng, mt nam t Hn i trng phu nh thin lp a khng cam chu cnh t y p bc, mun bt ph gng cm xing xch thot khi vng n l. Hun Cao mang ct cch ngo ngh, phi thng ca mt bc trng phu. Nhng k theo hc o Nho thng th hin lng trung qun mt cch m qung. Nhng trung qun ri dn lung chu lm than mun phn th ha ra l ti ca t nc. ng Hun la chn con ng khc: con ng u tranh ginh quyn sng cho ngi dn v ti. B triu nh phn xt l k t t phn nghch, ti x chm, l gic c nhng trong lng nhn dn lao ng chn chnh ng li l mt anh hng bt khut, mt k ngang tng chc tri khuy nc sng ngoi vng cng ta, lng ly chng khc g 108 v anh hng Lng Sn Bc Trung Hoa nm xa. Tuy ch ln ca ng khng thnh nhng ng vn hin ngang bt khut, lung linh sng ta gia cuc i. Trc uy quyn ca nh lao, con ngi y cng sng ta. Tr tiu nhn th oai, da dm ca bn tiu li gi t cng lm cho ng thm phn ngang ngo. ng vn gi thi

bnh thn, xem thng, d gng, phi rp, hm hnh a vui. Hun Cao ci u thc mnh u thang gng xung t nh thunh mt ci lm v tan i chn trang nghim ca chn ngc t. l thi ngang tng, bt chp lut php ca mt x hi d bn. Ngi xa thng ni Nht nht ti t thin thu ti ngoi (Mt ngy trong t bng nghn thu ngoi). Thay v bun ru, chn nn gm mt mi cm hn trong ci st th ng li thn nhin nhn ru tht v n ung no say coi nh mt vic vn lm trong ci hng sinh bnh. Chng t ng no xem nh t l chn ngc tm ti m ch xem nh t nh mt chn dng chn ngh ngi Chy mi chn th hng t. i vi qun ngc, Hun Cao rt: lnh lng, khinh bc xng h "ta - ngi", mit th h nhc Ngi bo ta cn g, ta ch cn ngi ng t chn vo y na. Cch tr li ngang tng, ngo mn y trch thng nh vy l bi v Hun Cao vn hin ngang, kin cng; n ci cht chm cng cn chng s na l... ng khng thm m xa n s tr th ca k b mnh xc phm. Hun Cao rt c thc c v tr ca mnh trong x hi, ng bit t v tr ca mnh ln trn nhng loi d bn cn b ca x hi. Bn tin bt nng di, uy v bt nng khut. Nhn cch ca Hun Cao qu l trong sng nh pha l, khng h c mt cht try xc no. Theo ng, ch c thin lng , bn cht tt p ca con ngi mi l ng qu. C l chnh v vy m khi nghe tin x trm: ng vn thn nhin, khng s hi, ch kh mm ci, bt chp ci cht, coi thng ci cht. Bn cnh dng kh ngt tri ca mt bc ho hn, v p ca Hun Cao cn l v p ca con ngi ti hoa. ng c ti vit ch p. Trong th hiu thm m ca ngi xa, Vit Nam cng nh Trung Quc, vit ch p l c mt ngh thut cao qu (Th php). Chi ch p l mt th chi thanh tao. Ti vit ch p ca Hun Cao do l biu hin ca nt p ca vn ho mt thi. "Ch ng Hun Cao p lm, vung lm". p n mc ngi ta kht khao, ngng vng "c c ch ng Hun m treo l c mt bu vt trn i". Tuy nhin, ng li l ngi c thc gi gn ci p, c lng t trng: Ta nht sinh khng v vng ngc hay quyn th m p mnh vit cu i bao gi. Ni kh ca qun ngc l c Hun Cao trong tay, di quyn mnh nhng li khng th no c c ch ng Hun. Qun ngc v Hun Cao l hai con ngi hai th gii cch bit, i lp nhau: Qun ngc i din cho th lc nh t, nm gi php lut; Hun Cao l k t t . Hun Cao l ngi sng to ci p; qun ngc l ngi yu qu ci p li l ngi b ng tri chi c, em y i nhng ci thun khit vo gia mt ng cn b. Trn bnh din x hi h l hai k i lp nhng trn bnh din ngh thut h li l tri m tri k. Tnh hung truyn l ch y, c hai k li gp nhau trong cnh o le ny. Lc hiu c tm lng vin qun ngc: ng Hun lng ngh, mm ci, ngc nhin ta cm ci tm lng bit nhn lin ti... thiu cht na ta ph mt mt tm lng trong thin h. Li ni rt chn tnh, xc ng. iu ny cho thy Hun Cao l mt ngi hin ngang, kh phch nhng cng rt c ngha kh. Khng th ph mt thanh m trong tro chen ln gia mt bn n m nhc lut u hn lon x b. Hai con ngi ng nht ta sng trong m cho ch Mt cnh tng xa nay cha tng c. Nguyn Tun dn ht bt lc ca mnh vo cnh ny. Nh vn huy ng vn ngn ng, tm huyt v ti nng ca mnh dn t li trong mt khng kh c xa honh trng ca ngh thut thanh cao: VIT TH PHP. Nh vn dng cnh tht ti tnh v y dng ngh thut. Th php tng phn lm nn cnh cho ch bi trng cha tng thy. l s i lp gia bng ti v nh sng; gia s d bn ca x hi nh t v thin lng trong sng, kh phch rng ngi. Tng phn gia b uc sng rc trn vch nh vi m en thm thm; tng phn gia vung la trng, thoi mc thm v tng nh, t y mng nhn, y phn chut, phn gin.

y s i lp gia nh sng v bng ti c ging co nhau quyt lit. Bng ti qunh c nh mun nut ti nh sng. Nhng khng, nh sng y vn ngi chi vn ngi t, sng rc, ch khng nh nh sng leo lt, bun ru ca ngn n con ch T v nh sng rc ta, chi li nh on tu ri li chm vo h khng ca bng m trong truyn ngn Hai a tr ca Thch Lam. Song xt su xa hn th nh sng khng ch n thun mang ngha sc mu vt l m nh sng mang sc mu ngha nhn sinh m nt: nh sng ca s lng tri, ca nhn tm, ca thin lng trong sng chin thng bng ti ca cng quyn, bo lc. S chin thng l iu tt yu s xy ra, bi v mi ci thin, ci cao c, chnh ngha cui cng s chin thng. Vi nh sng y cm ha con ngi mt cch mnh m, nng nhng con ngi c c, mn m ci ti, nhng yu t tr v cuc sng lng thin... S chin thng l bn hng ca, ca ngi ch tm ca con ngi thin lng (Lu Th Quyn) Vit th php l ni th phng th snh sch s thong mt, c hoa c nguyt, c men ru cay nng. Nhng khung cnh thng thy y li khng hin din ni y. y, s d bn, phm tc c hin hu rt r: mt bung ti cht hp, m t, tng y mng nhn, t ba bi phn chut, phn gin. S nhem nhuc, phm tc ln nh im. Nhng s xut hin ca phin la, ca thoi mc thm xua tan i mi u. Nhng s u dn dn bin mt, bi Ci p l a ht ca s sng, ci p ln ngi thay th cho ci xu xa, thp hn, ci p nng con ngi. V th d C eo gng chn vng xing nhng ng Hun vn tung honh ngang dc ci kht khao ca i mnh ln tng vung la trng. l thi uy nghi, ng hong, mt thi ca hm thing khi sa c m chng hn cht no. Thi y, ng l Thn th trong lao - Tinh thn ngoi lao. Ngi t y ng tr ni bng ti ny vi mt dng vc uy nghi, lm lit tht ng hong lm cho bn qun l nh ngc phi khip s, knh n: vin qun ngc li vi khm nm ct nhng ng tin km nh du ch t trn phin la v thy th li gy g run run bng chu mc. Nt ch ca ng nh rng bay phng ma, thin lng ca ng ta sng lng lng chn ngc t. Ti hoa v thin lng v kh phch hp nht thnh Hun Cao. Dng v M hp th lm nn bc tranh cho ch sng ngi. K l thay, trong cnh cho ch ny, php lut v uy quyn ca nh t b sp . Uy quyn v bo lc gi y tan bin, n b khut phc bi ci p, ci thin lng. khng cn t t v qun ngc, th li. ch cn nhng con ngi yu qu v bit thng thc ci p. Ci xu xa, ci c, ci cht chc nhng ch cho ci p, ci bt t. iu cho thy rng trong nh t tm ti, hin thn cho ci c, ci tn bo , khng phi ci c, ci xu ang thng tr m chnh ci p, ci Dng, ci Thin, ci cao c ang lm ch. Vi cnh cho ch ny, ci nh ngc tm ti sp, bi v khng cn k phm ti t t, khng c qun ngc v th li, ch c ngi ngh s ti hoa ang sng to ci p trc i mt ngng m sng knh ca nhng k lin ti, tt c u thm m nh sng thun khit ca ci p, ci p ca thin lng v kh phch. Cng vi cnh ny, ngi t t ang i vo ci bt t. Li khuyn ca Hun Cao i vi qun ngc li mt ln na khng nh ci p, ci thin lng ca con ngi: y ln ln ta khuyn thy Qun nn thay chn i. Ch ny khng phi l ni treo mt bc la vi nhng nt ch vung vn, ti tn n ni ln ci hoi bo tung honh ca mt i con ngi. Li khuyn ca Hun Cao khng nh rng: ci p, ci thin lng khng bao gi v khng khi no li c th chung sng vi ci xu, ci c: y kh gi thin lng cho lnh vng c v ri cng nhen nhum mt c ci i lng thin i. Mt li khuyn tht thin tm, thin ca Hun Cao lm cho vin qun ngc cm ng: vi ngi t mt vi, chp tay ni mt cu m

dng nc mt r vo k ming lm cho nghn ngo: - K m mui ny xin bi lnh. Cu ni : K m mui ny xin bi lnh cho thy rng: ci p, ci thin, ci ti hoa chin thng tuyt i. Ci p ca ngh thut xa nha mi khong cch v ranh gii a con ngi n vi nhau trong v p Chn Thin M. Thnh cng ca Ch ngi t t l cch to tnh hung truyn c o. Hai k lc u l i lp, sau li thng nht hi ha, cng ta sng ho quang. Ngh thut k chuyn, cu trc tnh tit, li thoi v c thoi, khc ha tnh cch nhn vt c sc. Nguyn Tun s dng mt lot t Hn Vit rt t (php trng, t t, t hnh, nht sinh, b t bnh, bc trung ng, lc khon, thin h, thin lng, lng thin, v.v...) to nn mu sc lch s, c knh, bi trng. ng Nguyn Tun l bc thy v ngn ng, rt lch lm uyn bc v lch s, v x hi. ng nh li V Ngc Phan ni: "... vn Nguyn Tun khng phi th vn ngi nng ni thng thc". Bin Ha 2011