APPENDIX A. No. I. [ Rot. Claus. 21 EDW. I. m. 9.

*] < P Aleio Comynl Quia diltus It fid r Alex Comyn comes de Boghan com de Boghan./ die Sabftti in c'ftino Sci Swythini anno regni regf quinto liberavit in garderoba f magro Thome Beekf tune cuftodi ejufdem garderobe 1 poftmodum epo Meneven quinq^ginta marcas p quas finem fecit cum r. p suicio fuo tcie ptis duo^f feodo^ militu quod r recognovit p ex9citu r Walt anno fup^dcQ put in lit?is r patentibs quas inde het plenius continet'. mand eft Thes 1 Barom'bs de Scc'io qd pdcm com de pMcis quinq^ginta marcis quietum effe faciat. T* Rf apud Weftiu. xxviij die April. [ Rot. Pat. 24 EDW. I. m. 6.] P Johe Comyni Rf omibs Ballis "t fid fuis ad quos &c faltm Cum Jones de Badenagh. J Comyn de Badenagh cum uxore 1 familia fua ad ptes Angt p pceptum nrm fe f'nfferat ibidem put ordinavim? moraturus. * The following documents are interesting, as showing the intercourse between the Comyns and King Edward. xxxvi INTRODUCTORY NOTICE. mandam? qd eidem Johanni aut familie fue in pfonis hernes aut aliis fuis in eundo p ptes pdcas 1 ibidem morando ut pdcm eft non inferatis vel inferri pmittatis injuriam moleftiam dampnu impediments feu g'vamen In cui9 &c. ufqk ad feftum oim SCOT/ |>x futur duratur. T" ut fup"" [ut patet fuperius, apud Berewyk fup Twedam xij die Sept.] No. II. [ Rot. Claus. 21 EDW. I. m. 9-*] Johe de Balliolo 1 Quia r accepit p inquis quam p Thoma de Norrege Scot de tra de / manvilt efc fuu ult* Trentam fieri fecit qd Alex Tindat. J quondam f Scol ultimo defun6l9 tenuit de ? in capite eras de Tyndale die quo obiit p homagiu 1 qd Jones de Balliolo nunc r Scot ppinquior heres ejus eft "t plene etatis. eras illas cum ptin que occ^one mortis pdci Alex capte funt in manu f eidem Johi f reddidit falvojure cujuflibet. ita qd cit"" quindenam Sci Michis px futura vl in eadem quindena ad nos accedat homagm fuum p tris illius f fturus. Et mand eft pdco efc qd eidem f tras pdcas cu ptin liberet in for* pdca. T' Rf apud Weftfh iij. die Maii. p rege "t confiliu. [ Rot. Pat. 21 EDW. I. m. 18.] f Jone de Balliolo "i Rf omibs tc fattm. Sciatis qd de illis trib3 milibus rege Scocie. / ducentis qua? viginti "t novem libris quatuordeci folid uno denar "t uno obolo in quibs dilcus "t fidelis fir Johes de Balliolo rex Scocie not tenetur p relevio fuo de rris "t tenemtis que fuerut Dervorgulle de Balliolo inris fue in Scocia pdonavim9 eide regi tria milia

libra^ de gfa nfa fpali. Et de refiduis ducentis quau viginti "t novem * The following documents illustrate the mode in which Baliol was treated by Edward as to his lands in England. EXTRACTS FROM THE COTTONIAN MANUSCRIPT CLAUD. D. VI. fol. 163. Mox idem Johannes infignitus diademate in Scotiam maturavit; Scoti autem volentes nolentes ilium ut regem animo turgenti molefte fufceperunt. Ulico omnes families fuos de fua notitia et natione fummoverunt, et alios ignotos fibi ad fuam miniftrationem deputarunt; regium nomen ei segre impofuerunt, non fpontanea voluntate, fed coa6li, et regium officium ei penitus abftulemnt, dicentes mutue, Nolumus hunc regnare fuper nos. Hie autem fimplex et idiota, quafi mutus et elinguis, comperta fuperftitiofa feditione Scottorum, non aperuit os fuum; timuit enim ferale rabiem illius populi, ne eum fame attenuarent, aut carcerali cuftodia manciparent. Sic degebat inter eos anno integro, quad agnus inter lupos. Rex itaque Edwardus voti compos efie6lus in Angliam remeavit, quia, dominante invidia, incepit guerra inter ipfum et regem Francia Philippum. 2 WALLACE PAPERS. QUOMODO SCOTI ELEGERUNT SIBI DUODECIM PARES, SPRETO REGIS PROPRII CONSILIO. Succedente tempore, colle6lis undique Scottorum primatibus, concilium fecerunt in unum adverfus regem fuum et adverfus Chriflum ejus. Illico eligerunt duodecim Pares, fecundum confuetudinem Galliae, qui populo praeeffent et regnum terrae difponerent. In omnibus his praediclus Johannes de Balliolo, rex terras nuncupatus et praeordinatus, non aperuit os fuum. Anno igitur primo regni fui complete, praeordinaverunt duodecim Pares, ut ipfe perfonaliter ad Parliamentum regis Angliae accederet, et fecundum compofitionem, quae facia erat inter eos, legitime obediret. Proceffu temporis idem rex nuncupatus Scotiae verfus Londonias cum parvo comitatu iter arripuit ad Parliamentum regis Angliae fegniter; et, quod inopinabile et cundlis difcretis incredibile eft, inconfulto rege Angliae, et omnibus qui aderant ignorantibus, clam difceffit, fecrete aufugit, ad non modicum fuis ipfius dedecus et opprobrium fempiternum. Quod cum regi Edwardo a referentibus divulgatum eft, ftupefac~lus eft, cogitans ultra fe caufam fuae fatuae prsefumtionis et evafionis. Mox juffit omnia bona fua mobilia et immobilia, villas et maneria, quae habebat in Anglia, confifcari, et in manibus fuis capi, miniftros ejus ab omni officio fubmoveri, balivos fuos fubftitui. Mox idem rex Scotiae in Scotiam feftinavit. Deinde, fecundo anno regni fui, ipfe et duodecim Pares, quos principales totius Scotiae eligerant ad tuendum regnum, et omnes alii, ad eorum infortunium, bellum contra regem Angliae, cujus poteftati fe una-

nimiter ante fubmiferant et fidelitatem juraverant, totis viribus fuis moverunt, et ideo dominus rex Angliae Edwardus, relidlo tranffretorio imperfeclo, quod facere debuiflet contra inimicos fuos, ad partes Gallicanas, ad Scotos vexillo eredlo iter cum fuis arripuit. Mox Berwico applicuit, quern fibi fubdere defideravit. Applicanti autem fibi rex Scotiae nuncupativus cum innumerabili gente Scotorum obvius ei venit, contra praecipuum dominum fuum bellaturus. EXPROBRATIO SCOTOHUM. Confeftim unus e Scotis alta voce cepit convicia et verba probrofa regi Angliae inferre patria lingua : Kyng Edward! wanne )>u haueft Berwic, pike fe ! wanne Jm haueft geten, dike J)e ! Nee mora; capta eft civitas .vij. idus Aprilis, per Edwardum regem Angliae, et fine difficultate ftatim intravit cum toto exercitu fuo; gens ilia nuda et inermis mifere lacerata occubuit, ceciderunt quemadmodum folia arborum in autumno, nee folum fuperftitem in civitate de Scotis inventum reliquit gladius regis ; tandem fuos divina pietas vi6loria decoravit, Scotos infideles caede fimul et fuga dehoneftavit, nimio terrore perculfi fugerunt, dicentes, " Fugiamus hinc, quia non eft Deus nobifcum." In illo confliclu miferabili tantam gratiam contulit Anglicanis divinae potentise magnificientia quod nee unus ex illis occubuit, nifi tantum Ricardus frater comitis Cornubise, qui ex incuria levavit galeam fuam ftolide, ut videret Scotos fugientes, unde quidam ex eis inopinate emifit jaculum et percuffit eum in fronte nuda, et ftatim mortuus eft. Mox rex Edwardus ira commotus, quafi aper a canibus infecutus, juffit nemini parcere. Nulli fuit cura de humatione cadaverum occiforum, incedebant fuper corpora proftrata tanquam fuper arenam; tandem ne foetor cadaverum totam civitatem corrumperet, et nares circumftantium exacerbaret, vifum eft Vicenariis ut corpora defundtorum in mare, feu in profundis puteis, projicerent, quod fadlum fuit. Rex igitur Edwardus, potita victoria, vacavit delere gentem Scotorum, incommutabili faevitiae indulgens. Cumque nulli, prout reperiebatur, parceret, conveneruntomnesEcclefiaftici viriet Religiofimiferandae patriae, cum omni clero fibi fubdito, reliquias Sanc"lorum et ecclefiaftica facra nudis ferentes pedibus, mifericordiam regis pro falute populi fui imploraturi; mox ut prsefentiam ipfius habuerunt, flexis genibus deprecati funt, ut pietatem fuper contrita gente haberet. Satis enim periculi intulerat, nee erat opus perpaucos qui remanferant ufque ad unum delere, fineret illos portiunculam habere patriae, perpetuae fervitatis jugum ultro geftaturos. Cumque regem in hunc modum* rogaviflent, commovit eum pietas in lacrimas, fan&orumque virorum petition! adquiefcens, veniam donavit, a perfecutione ceffavit.

QUALITEB REX EDWARDUS JUSSIT FODERE FOSSAM INTER BERWICUM ET SCOTOS. Rex autem, non immemor illufionis et improperii Scotorum, juflit fodi profundam foffam inter Scotos et Berwicum, et omnes e finibus depulit, atque plebem fuam a tarn atroci dilaceratione liberavit, ad quos juffit conftruere foffam profundam inter Berwicum et Scotos, ut effet arcendis hoftibus a turba inftrudla terrori, civibus vero tutamini. Colledlo igitur private et publico fumtu, incumbunt indigenes operi, et foveam perficiunt; et, ut dicebatur, ipfemet cum vehiculo terrain portabat, ut foveam accumularet, et accumulando exaltaret; deinde magnos palos et longos infigi fecit in fummitate foveae, ut impediret introitum Scotorum. QUOMODO CASTRUM DE DUNBAR OBSESSUM FUIT AB ANGLICIS. Eodem tempore rege Edwardo tertio adliuc in Bervvico moram trahente, caflrum de Dunbar obfeffum fuit ab Anglicanis, et quarto die fequenti accefferunt odlingenti Scoti armati, et quadraginta mih'a peditum in fubfidium obfefforum; fed Anglici, relidlis circa caftrum quadraginta annatis cum eorum fequacibus ad cuftodiendum obfeffos, illis dederunt obviam, et Scotos fine idlu in fugam converfos perfecuti funt, et o&oginta armatos et oclo milia pedituni occiderunt. In craftino autem acceflit Edwardus rex Angliae ad caftrum, et omnes Scoti obfeffi in caftro, fcilicet, comes de Mentet, comes de Auteel, dominus Johannes Comin, junior, dominus Willelmus de Sayncler et filius fuus, dominus Willelmus de Moref et filius ejus, dominus Ricardus Suard, ac multi alii, fe voluntati regis Angliae fubmiferunt; et in brevi poftea rex Scotise et omnes majores natu de regno Scotiae ad regem Angliae venerunt, et pacem, falvis vita et membris, amiffo jure hereditario, habuerunt. Deinde rex Angliae, bellicofis ferociflimus et humilibus manfuetiffimus, Johannem de Balliolo, regem Scotiae, et quofdam alios in fua cuftodia retinuit, * The MS. reads " mundum." quofdam libere abire permifit, et quibufdam hereditatem prius amiffam conceffit. Hi omnes juraverunt ei iterum debitam domino fidelitatem in dolo, quod tamen juramentum diu non duravit; egrefii finguli a facie regis, valedicentes regi. Tune dominus Johannes de Balliolo, rex Scotiae, miflus eft cum cuftodibus in Turrim Londonienfem, data venia Scotorum populo. Rex Edwardus commifit cuftodiam totius Scotiae comitibus Warrenniae et Patricio de Marchia, et aliis duobus, deinde Londonias maturavit expeditius, quia oporteret eum Gallicanas partes adire, pro magnis et arduis negotiis expendis. Rex igitur, cum Londonias adventafiet, et Johannem de Balliolo, quern regem Scotiae conftituiffet, claro intuitu confpiciffet, cogitabat et mutuo loquebatur eum plexifle fupplicio, turn quod eflet regis fui et domini proditor, turn quod inobediens et perjurus. Mox ille corruit ad pedes regis cum lacrimis petens mifericordiam fuper his offenfis, inftantiflime poftulans ut daretur ei copia refpondendi feipfum excufando. Dominus autem rex, ut erat pius et mifericors, exemplo Salvatoris mifericordiam anteponens judicio, fie orfus eft fari regi Scotia?, " Die manifefto quod animo concepifti." Mox juravit coram rege Ed-

wardob et primatibus fuis, quod nufquam ex quo rex Scotiae ab eo ordinatus fuiflet, poft ejus abcefium, nee uno die privilegio regiae dignitatis gaudebat; verum etiam infidias et Scotorum machinationes verebatur, et per confequens oportebat eum aut mori, vel eorum incompofitas voluntates aemulari; " Et ideo vi me compellabant contra vos, dominum meum et regem, calcitrare." Ad quern rex cum folito juramento modefte refpondit, "Hoc bene credo." Confeftim mifericordia motus veniam et pacem donavit, tandem non modicum poft permifit eum peragrare fpatiandi gratia ubicum ei placeret per viginti miliaria extra civitatem Londoniarum, adjunctis cuftodibus ; et ille, inclinato capite, gratias agens domino regi, promifit fe fidelem in obfequio fuo manfurum dum viveret. Totus annus ille afperitate guerrae inhorruit, et etiam fecundus inter Anglos et Scotos. Denique rex Angliae munitiones, quae potifiimum partibus fufpe&is nocebant, ftrenue debellabat, nee minor erat ei animus adeundi quae fibi competebant munia, qui nuliam occafionem praeterxnittebat, quo minus faepe et adverfarios propulfaret et fua defenderet; ' Edwardum, MS. adverfarios dico, quia primitus principem Walliae Leoninum, quo devi&o, David fratrem fuum,c qui nefanda proditione molitus eft eum infeftare ; deinde regem Francise, cum fratre fuo Karolo et duodecim Paribus, poffefiiones et fuas injufte et prsefumtuofe invadentes et vindicantes, hoc enim imponebant ei licitum, fed falfo ; deinde et noviflime Scotos jam tertio eum inquietantes, quafi fimul et femel. Deus autem, qui fuperbis refiftitit, a quo robur, fortitude et magnanimitas procedit, illi gratiae fuse munus contulit, ubi magna ftrage hoftium patrata, clariffime triumphavit. Contrivit autem Dominus infideles hoftes fuos contritione magna, et ex eis innumerabilia milia, tarn bello campeftri quam navali, mors cruenta devoravit. COMMENDATIO REGIS ANGLIJE. Erat enim Edwardusd fortis pede, fortior equo, et ad regendum exercitum doclus, tales probitates ipfius, dum adhuc in Terra Sandra* moraretur, fama affiduis volatibus detulerat; cui tantam gratiam Salvator contulit, ut a cunclis fere populis timeretur et amaretur, ut de eo adaptari poterit quod de Ifmaele legitur, " Manus ejus contra omnes, et manus omnium contra eum." QUOMODO COMES FLANDRLE PETIIT AUXILIUM REGIS ANGLLE CONTRA INCURSUM REGIS FRANCI/E, QUI EUM IMPUGNARE NITEBATUR/ QUOMODO EDWARDUS REX ANGLLE SE PARAVIT IN SUBSID1UM COMITIS FLANDRI^J.8 BELLUM DE STHIVELYN. Interea, non multum poft, eodem anno, Scoti, audito nuncio quod rex Edwardus cum nuda manu et parvo comitatu Flandriam intraflet, deinde ' Suun, MS. Edwardum, MS. * After " sancta" a coeval hand has inserted the word " dum" above the line.

f The chapters, of which the rubrics arc here given, arc omitted as not bearing upon the subject. in Galliam, defperati fui reditus, incun&anter et plus folito, jam fecundo, irruere in Anglicanos prsefumferunt. Ad pontem de Strivelin comiti Warrenniae, quern rex Edwardus conftituerat Cuftodem Scotiee, dederunt infultum; et comite cum fuis, propter urgentem neceffitatem, in fugam converfo, dominum Hugonem de Crefimgham, Thefaurarium deputatum in Scotia, et quofdam alios fere ufque ad centum ibidem captos, interemerunt, fcientes fe non habere obflaculum ratione abfentiae regis tune in Flandria moram trahentis. Denique quatuor comites Angliae, denfata caterva incedentes, impetum Scotorum per ftrictum locum incedentes, nefcii quos dolos verfuti hoftes inftituerant, cum vero prseterire incepifient, egreffi ex improvifoh Scoti ipfos, nihil tale prsemeditantes, occupaverunt et penetraverunt. At illi, tametfi ex improvifo occupati et diffipati fuiflent, tandem tamen refociatis catervis, refumtis viribus virilitur refiftunt. Tandem Scoti congreflus Anglicanorum ferre non valentes, ocius campum relinquentes, fugam inienmt, ufi montium auxilio in nemorum denfitate delituerunt. QUOMODO REX EDWARDUS HABU1T MEDIETATEM ANGLI.E.1 QUOMODO PETRUS DE MARGIN AD APICEM APOSTOLATUS EST ELECTUS.k QUOMODO BONEFACIUS OCTAVUS MISIT DUOS CARDINALES, UNUM IN FRANCIAM ET ALIUM IN ANGLIAM, UT GUERRAM INTER DICTOS REGE8 EXORTAM ADNIHILANTES, PACEM ET VERAM CONCORDIAM REFORMARENT.1 QUALITER SCOTI JAM TERTIO CEPERUNT INQUIETARE ET INFESTARE PR.ECIPUUM DOMINUM SUUM EDWARDUM REGEM ANGLI.E, SOLITA INFIDELITATE UTENTES. Quia odiofa gens pondere in manum fcelerum opprefla, quia femper ' " Ex inproso," MS. civilia proelia fitiens de domefticis et patriotis in tantum debilitatis et neci traditis, qui cum prius femetipfos ex decreto et juftitia diclante, regise poteftati regis Anglise Edwardi fubjugaflent, et eidem, ut principal! domino homagium fecerent et debitam fidelitatem juraverunt, et feipfos una cum rege fuo fubdiderunt; nunc velut bona v inea degenerate in amaritudinem verfa, dorainum principalem jam tertio praefumunt inquietare et infeitare ; fuse falutis tarn corporis quam animee immemores, parum intelligentes illud Evangelicum " Omne regnum in fe divifum defolabitur, et domus fupra domum cadet," regnum eonun in fe divifum fuit, quia furor eorum et civilis difcordise et livoris fumus mentem eorum hebetavit. Verum quia fuperbia eorum regi Angliae obedientiam ferre non permifit, idcirco patriam defolatam confpiciunt, domos etiam fupra domos ruentes, quod pofteri eorum in futurum lugebunt. Videbunt enim Anglicanos oppida, civitates atque ceteras eorum pofleffiones obtinere, ex quibus mifere expulfi et neci inopinatae traditi prioris dignitatis

llatum vel nunquam vel vix recuperabunt, propter eorum fuperbiam et rebellionem. Edwardo namque reverfo in auftrales regni fui partes, verfuti Scoti et fallaces, refociatis fibi fociis qui remanferant, omnes communi afienfu quemdam progenie ignobilem, nomine Willelmum le Waleis, elegerunt in eorum ducem et conqueeftorem, ut iterum contra regem Angliae bella moverent fruftra. QUALITER SCOTI ELEGERUNT WILLELMUM LE WALEIS IN DUCEM EORUM ET CONQUyESTOREM. Eodem tempore fuit in Scotia quidam juvenis, Willelmus le Waleis nomine, fagittarius, qui arcu et pharetra viclum quserebat, de infiina progenie et exili ortus et educatus. Cum audaciam fuam in multis locis examinafTet, ut mos eft virorum fortium, petivit a Scotis licentiam ut Anglicanis poffet obviare, nee non eorum exercitui refiftere, ut ei auxilium impenderent, et eorum exercitum tueretur; illis cum juramento pollicendo, quod fi fibi licentia congrediendi cum illis committeretur, promittebat fe totam Angliam adepturum, et eos ufque Londonias perducturum, et fie in manu forti fibi totum regnum Angliae manciparet. Cumque fatuitati fuae nee non inordinatae praefumtioni indulgeret, et brutalem exercitum Scotorum promiffionibus fuis vanis et fraudulentis illufiffet, faftus eft voti compos. Elico omnes Scoti diclum Willelmum le Waleis, progenie ignobilem, elegerunt et conflituerunt ducem et conquaeftorem fuper exercitum illorum. Mox, colleclis Scotis, adhseferunt ei a minimo ufque ad maximum ; unde quidam comes de ilia natione praccipuus dictum Willelmum militari balteo prsecinxit faciens de praedone militem, tanquam de corvo cignum ; unde verfus, Accipit indignus fedem cui non prior dignus. Deinde ingreflus eft Berwicum, circuivit provinciam Scotiae, poftea totam Northumbriam, et maximum tumultmn per provincias faciendo, agros populando, civitates et opida complanando, incolis omnia fua tarn igne quam depraedatione eripiendo. Sic igitur ipfo agente, ftultitia fua incompofita ipfum fuadente, confluebant ad ipfum omnes Scoti et finguli utriufque fexus' a puberta aetate ufque ad fenium, ita ut in brevi tantum haberet exercitum quantum nullus princeps, fecundum eorum opinionem, poflet refiftere. Ob hoc itaque tumidum habens animum cepit Anglicanos inquietare, et aufus fuit contra praecipuum dominum fuum bella movere, ad fuam perniciem et totius Scotiae ignominiofam confufionem. Quod cum regi Angliae Edwardo nunciatum fuiflet, demiflis deinde quinque menQbus, paravit exercitum fuum ut Scotis obviaret, ut brutam et prsefumtuofam eorum temeritatem attenuaret. QUOMODO REX EDWARDUS PARAVIT SE CONTRA SCOTOS. Anno ab incarnatione Domini millefimo .cc. nonagefimo o6lavo, qui eft annus regni regis Edwardi .xxvj., idem rex fe paraverat non inerta cohorte virorum bellatorum, ut audaciam Scotorum opprimeret. Eodem ternpore pafchali apud Berwicum cum tota fortitudine fua applicuit; mox intravit abfque obftaculo, quia Scoti fugerant, audito regis adventu, nimio terrore perculfi. Deinde profecutus eft eos, et in fefto Marian Magda-

lenae proximo fequente commifit bellum apud Faukurke, ibi maximam ftragem hoftium fuorum commifit, quam non poterant vivi humare ; videlicet, fere centum milia. B QUOMODO WILLELMCS LE WALEIS ORDINAVIT EXERC1TUM SUUM IN BELLO. Willelmus le Waleis conflruxerat fepem inter exercitum futtm et Anglicanos, longos palos et non modicos in terram fixit, et cum funibus et cordis illaqueavit ad modum fepis, ut congreffum et egreflum Anglicanorum impediret. Deinde convocatis catervis fuis, omnem populum pedeftrem in primo concurfu compellebat intrare ; dicens illis patria lingua, " Hij haue pult ou into a gamen, hoppet yif ye kunnet," quafi dicat, " Jam introduxi vos in foveam et periculi difcrimen, refilite fi poteritis, ut falvemini." Ipfe autem, non ut princeps, fed ut fedu&or aufugit; nam exercitus principe carens, et difciplinae militaris ignarus, aut ante congreffionem dilabitur, autin ipfo conflielu facile decidet; valet multum in bellis duels praefentia, valet fpeclata in talibus audacia, valet ufus, et maxime difciplina. Quibus, ut dixi, carens Willelmus le Waleis, et per confequens nihil valens, fed populum feducens. Nam facilius eft accipitrem ex milvo fieri, quam ex ruftico fubito eruditum; et qui profundam doclrinam ei infundit, facit ac fi margaritas inter porcos fpargeret. Rex autem, cum vidiflet tantam nmltitudinem populi pedeftris et inermis, erant enim in triplo plures Scoti quam Angli, fed fine ordine et armis incedentes, flatim rex juflit Walenfibus, qui cum rege venerant fere ad decem milia, ut Scotos expugnarent, qui nolentes fed continue diffugerunt, nee tamen Scotis nocuerunt, dolum prsemeditantes; femper enim necis parentum fuorum memores, quam idem rex anno elapfo intulerat, eeterno ilium habebunt odio. Unde tune temporis fufpicabatur ab Anglicis, quod fi rex deteriorem partem belli pateretur, quibus etiam nugis Walenfis incitati, li fas libito concefliflet, vindiclam fumere niterentur. Mox illis talia prsemeditantibus, compefcuit eos miferatio divina, qui non derelinquit fperantes in fe. Deinde cognita malitia Walenfium, quidam Anglicanus fie regem afiatur; " Rex Edwarde ! fidem Si des Wallenfibus, erras, Ut dederas pridem; Sed eorum diripe terras." Diftulerunt tamen Walenfes ne Scotos expugnarent, donee, rege triumphante, Scoti undique corruerunt quomodo flores arborum, maturacente frudlu; tune ait rex, " Si Dorainus nobifcum, quis contra nos ?" Statim Walenfes irruerunt in Scotos, eos profternendo in tantum ut terram operirent cadavera eomm, tanquam nix in hyeme. Ceciderunt in illo tello de Scotis fere centum milia de paupere vulgo. Conceffit ergo Deus fortunam belli fe credentibus, et inenarrabilem contritionem fe contemtu-

entibus. Rex itaque Edwardus viclor clariffimus extitit; Willelmus Waleis et Majores Scotiae, cum vidiflent fe regi Angliae minime refiftere, et tantam ftragem populo fuo accidiffe, mutuo dixerunt, " Recedamus hinc, non enim eft Deus nobifcum !" Continuo cogente timore fugerunt, et ad oppida et nemora, et ad omnem locum, ubi tutum putabant refugium, dilituerunt. Mulieres vero, acceptis parvulis fuis et fupellectilibus, per partes maritimas evaferunt, parato navigio ingrediuntur mare, tendentes quo fors illos conduceret. Demum cum vela praetendiflent, infurrexerunt venti contrarii, et navigia eorum diflipaverunt, et in ic"lu oculi infra maria periclitaverunt. QUOMODO WILLELMUS LE WALEIS CUM QUINQUE MILITIBUS FUGIT AD PARTES GALLICANAS. Tune temporis Willelmus le Waleis cum quinque militibus partes Gallicanas petiit, petens et poftulans auxilium a rege Franciae. Cumque perveniflet ad civitatem Amiens, flatim denunciatum eft regi Franciae quod inimicus regis Angliae illuc adventaflet; mox ju(Tit eum teneri et fub carcerali cuftodia obfervari, quod gratanter et laetiffime gentes illius civitates, fcilicet Amiens, compleverunt, quod multum diligebant regem Angliae. Tune rex Franciae mifit epiftolam regi Angliae, dicens, fi acceptaret, ut mitteret ei Willelmum le Waleis, conquaeftorem Scotiae ; qui refcripfit ei multipliciter regratiando, et inftantifllme poftulando ut permitteret eum cum fuis apud Amiens fub cuftodia pofleffiones fuas expenderet, quod fa6lum eft. QUOMODO EDWARDUS REX REDHT IN ANGLIAM, DEVICTIS SCOTIS. Cumque regi Edwardo vi6loria ceffiflet, Scotis devidlis, voluit commilitonibus fuis de didla Scotia portionem dare, uni villam, alteri caftellum, et fie de fingulis, et ut conjuges de Anglia adducerent, ut ex eis heredes nafcerentur qui terrain illam perpetuo pofllderent, et ut nullam commixtionem cum Scotis de cetero ulterius facerent. Demum cum univerfas provincias Scotiae rex Edwardus defsecaffet, nee non fuse deditioni fubjugaflet, munivit caftellum de Strivelin militibus Northumbriae cum fufficienti fuftentatione unius anni; ipfe vero in Angliam repetavit. Digreditur rex, digrediuntur et proceres, exceptis illis quibus tutela Scotise commendabatur. Procefiu temporis Scoti praedidlum caftellum obfidebant diutina obfidione, fodientes circumque foveam profundam, introitum et exitum eorum impedientem. Tandem confumtis omnibus vi6lui necefiariis, obfeffi Anglicani fe voluntati Scotorum commiferunt, falvis eis vita et membris, quia fie oportuit efle, cogente neceffitate, nee non rege Edwardo permittente, oportebat illis aut reddere caftellum aut fame mori, quia jam confumferant vitae neceflaria. QUALITER BONEFACIUS PAPA NITEBATUR PACIFICABE EEGEM FRANCLE ET ANGLIC. QUOMODO PAPA BONEFACIUS MISIT EDWARDO REGI ANGLIC, UT El MITTERET JOHANNEM DE BALLIOLO, QUONDAM REGEM SCOTIJE. Emiflis deinde aliquot diebus, quidam pontifex Romanus a latere do-

mini Papae miflus, in Angliam applicuit, litteras papales regi Angliae Edwardo porrexit, quarum tenor erat, ut vifis litteris, ftatim ei tranfmitteret Johannem de Balliolo, quondam regem Scotiae. Mox refpondit Edwardus rex [ut] tanquam feduclorem, falfarium, et perjuratum ilium mitteret; ad quern epifcopus Romanus regi refpondit, " Pro tali ilium admitto, et furomo pontifici reprefentabo." Sine mora diclus epifcopus cum Johanne [de] Balliolo verfus Doveram iter arripuit, deinde vix unam navim nadlus, ut earn fortuna conduxerat, Gallicana litora expetiunt. Cumque ciftae dicli Johannis de Balliolo in navim collocarentur, una cum ciftis et fupelledlili Romani epifcopi, quidam de circumftantibus, cui cura major de navi, fifcitabatur cui erant ciftae cum contentis, refpondit, " Domini Johannis de Balliolo," at ille dixit, " Volo videre quidnam contineant." Confeftim apertse funt, in quibus inventa fuit regia corona Scotiae aurea, et figillum Scotise commune, et multa vafa aurea et argentea, et numifma non modicum, quae omnia regi Angliae ftatim delata funt. Rex autem coronam auream offeri juffit beato Thomae Cantuarienfi arcbiepifcopo, figillum vero Scotiae juffit fervari; numifma totak'ter remifit dic"lo Johanni ad viaticum itineris. Quod cum vidifTet epifcopus Romanus ductor fuus, multum commendabat fapientiam et civilitatem domini regis, dicens fapientiam Salomonis efle in eo. Deinde dimifit dictum Johannemde Balliolo in quodam caftello Cambrise cuftodiendum, amotis omnibus rniniftris fuis, de ipfo traclaturus coram fummo pontifice, quid de ipfo agendum effet. QUOMODO REX EDWARDUS TENDIT PARLIAMENTCM SUUM DIE HOKEDAY. QUOMODO BONEFACIUS PAPA ITERATO MISIT EPISTOLAM REGI FRANCIS PHILIPPO ET REGI ANGLIJE EDWARDO, UT EOS PACIFICARET. DE ADVENTU NOVJE REGIN.ZE IN ANGLIAM. DE DISPOSITIONE MAGNATUM IN SOLLEMNITATE DESPONSATIONIS. REX TENDIT PARLIAMENTUM SDUM APCD WESTMONASTERIUM. Die autem Omnium Sanctorum approximante, rex et regina, convocatis epifcopo Norwicenfi et abbate San6li Albani et comite de Surriea, et aliis non paucis, apud Langeleiam follemnitatem Omnium Sanclorum cum laude digniffima, ut decuit, celebrarunt; et in craftino, fcilicet, die Animarum, venit dominus rex ad Sanctum Albanum, qui unius tantum noclis ibidem moram trahens, et in craflino fummo mane, audito divino fervitio, nee non Mifla de beato martyre Albano follemniter celebrata, conventu quoque ornanter redimito, venit cum fuis nobilibus ibidem devotius oraturus. Quibus fub martyre proftratis, cantatum eft follemniter fpeciale canticum de Beati Albini memoria, memoria itineris domini regis fubfequente, circumftante vero cum conventu, non modico populo. Faftoque inter eos filentio, ipfemet rex expofuit adventus fui caufam, dicens, " Idcirco hue veni devotus, a martyre gloriofo Albano licentiam et auxilium, a prsefenti conventu et populo orationum humiliter petiturus beneficium. Oportet me in Scotiam ire, ut inimicorum

noftrorum Scotorum temerariam prsefumtionem compefcam, fortunae ignarus penitus et reditus." Cui confeftim conceditur ab omnibus et fingulis, quoufque profpera illius audiatur regreffio, Miflarum ac orationum fpecialis et quotidiana devotio ; quibus rex cum fuis humiliter regratians, et fie devotior cum fiducia hilariori mox verfus Scotiam iter arripuit. 8PECIALIS ORATIO IN CONVENTU. EXTRACTS FROM THE "FLORES HISTORIARUM" OF MATTHEW OF WESTMINSTER.ANNO gratiae m.ccxciiij. Edwardus rex Angliae tenuit parliamentum fuum apud Weftmonafterium poft feftum Pentecoftes; cui aderant Johannes rex Scotiae et omnes magnates Angliae, ubi recitabantur in auditu ibidem exiflentium motiones et continuationes hujus guerrae, infuper legationes et fponfiones pacis Angliae reformandae. In quo etiam unufquifque legatorum domini regis, pro pofle fuo, manmn fuum expofuit bona fide ; denique in hoc affentiunt omnes recuperate Vafconiam vi et armis. Tune rex Scotiae conceffit regi Angliae per triennium omnes terras fuas, quae fibi jure hereditario competebant in regno Angliae, in fubfidium Vafconiae adipifcendae, regno Scotiae folummodo contentus. Ceterique comites et magnates de facultatibus fuis auxilium pollicentur. Menfe Martio, primo die menfis, rex Eadwardus apud Novum Caftrum fuper Tinam exercitum fortem adunavit, ad Scottorum injuriam expug- "*" nandam, proponens eis tria, aut ejus cenfurae pati fe ultro fubmittere, aut a terra fua exulare, aut ad campeftre bellum fe parare. Ipfi vero, praepofito falubri confilio, prcelium elegerunt. Eodem anno Johannes, rex Scotiae, homagii et fidelitatis fuaa immemor, deftinatis ad regem Francorum nunciis, Gulielmo Sancli Andre* et These extracts are made from the Edition of 1570, corrected by an early manuscript in the Cottonian MS. Nero D, ii. 1295. Gulielmo Dunkeldienfi epifcopis, Johanne de Sules et Ingelramo de Umfrevile, militibus, rege Eadwardo tune exiftente in Flandria, clam contra regera Angliae fcedus iniit, petens in affirmationem negotii matrimonium contrahi inter filium fuum Eadwardum ac nobilem puellam Johannam filiam Charoli, germani regis Francorum, fpondens fe velle regem Angliae totis viribus impugnare, et a guerra cum rege Franciae impedire, ficut in fcriptis inter utrofque reges confeclis plenius continetur. Per quos, ut in hanc confentirent proditionem, fuit indudlus rex Angliae a rege Scottorum, ignorans proditionem, cum auxilium petiffet pro guerra fua inftanter, et fibi refponderetur in dubium, fufpeclum habens negotium, rogavit ut ob fecuritatem ufque ad finem guerrae fuae tria caftra, videlicet, Berwici, Edinburgiae, Rokefburgiae, traderentur in manus fuas, quae pofl guerram fuam reftitueret, fi eos fibi comperiflet fideles. Quod cum Scotti facere renuiffent, rex de proditione eorum certior, cum exercitu fuo verfus Scotiam progrefius, difpofuit earn vi fubjicere, nifi ab iis quaa

referebantur defifterent, et quae jam in opere oflendebantur fe poll!at legitime excufare. 1296. Anno gratiae m.ccxcvj. tertio kalendas Aprilis, villa et caftro de Berewico per magnificum regem Angliae Eadwardum captis, omnes ibidem inventos Angli gladio occiderunt, paucis exceptis, qui ipfam villam poflmodum abjurarunt. Hominum autem Scottorum promifcui fexus peremtorum fexaginta milia referuntur. Oclavo idus Aprilis rex Scottorum Johannes, pro fe et Scottis omnibus, tenentibus terrain in Anglia quamcunque, homagium debitum regi Angliae reddidit per fcripturam. Rege vero Anglorum apud Berwicum, pro fortificatione foflarumn ac murorum villae ejufdem morante, Scoti, fcilicet domini de Ros, de Meneteith,0 et de Afceles,P comites, et dominus Ricardus Syward, Wilielmus de Sancio Claro, Johannes Comyn filius Johannis Comyn,i Wilielmus de Moncref,r et Radulphus frater ejus, barones, et alii quamplures milites, Angliam ingreffi, villas de Correbrigge8 et Heclefliam* combuflerunt," " Rcparatione ct fortificatione foesatorum, N. Mcncthet, N. " Hastelc, N. q Comitia de Badenhaghe, N. ' Morrscr, N. Corrcbrugge, N. ' Uigliclesham, N. " Et Prioratnm cjnsdem," added in N. WALLACE PAPERS. 17 homines, mulieres et parvulos, fine delectu conditionis humanae, occi- 1296. dendo. Qni regreffi in Scotiam una ciun domino Roberto de Ketingham,T quern rex Franciae illow anno cingulo cinxerat militari," caftrum Patricii, comitis de Dunbar, regis Angliae conftantis amici, tune temporis cum eodem exiftentis,y acriter obfederunt. Ipfi autem in diclo caftro cuftodes, fimulate a rege Angliae implorantes auxilium, interim diclum caftrum Scotis in vigilia Sandli Georgii reddiderunt. Quo comperto, rex Angliae in craitino die duo milia coopertorum equorum, cum .xl. vexilh's, et multos pedites, ad prsediftum caftrum,1 pro oppreffione hujufmodi removenda, mandavit. Hoca vifo, Scotti potentes, comites et barones, remanferunt; ceteri ad quinque milia abierunt retrorfum. Quinto kalendas Maii rex Angliae cum ociingentis equis villam exiens fupradi&am, verfus caftrum de Dumbar feftinavit. Quo eodem die mane, obfefli praedi6li, cogitantes perfpicatius de fua liberatione, dominos Warrennae et Warewik comites, et Hugonem le Defpenfer, et alios de exercitu regis Angliae majores, rogaverunt ut dominum Robertum de Ketingham praedidlum ad regem Scotiae pro ipfius confilio requirendo poflent licite demandare. Pro quibus dominos comitem de Meneteth et Johannem Comyn, filium Johannis Comyn comitis de Badenaw, ipfa petitione primitus obtenta, in noftratum manibus obfides tradiderunt. Qui dominus Robertus eodem die poft prandium, cum equitaturis quingentis et quadraginta milibus peditum eft regreflus. De quibus dominu$ Robertus et dominus Patricius de Graham, miles ftrenuus, et filius domini Wiliehni de Sanclo Claro, qui vexillum domini regis Scotiae deferebat, et alii, ad minus decem milia, ceciderunt in bello, equis quater viginti lu-

cratis, ceteris in fugam illico reverfis, excepto domino Johanne de Sumervilla, qui tune temporis captus fuit. Die vero craftino, rege Angliae Hebe, N. " H'anne [?] N. " Et filio domini Ricardi Sywad, militibus, et ploribtu aliis viris Scotia;," added in N. " Una cnm filio," added in N. Quod distat a Bcrewyco per .x.v. miliaria, pro oppositions, N. " Instead of this sentence, N. reads,in cujus progrcssu res noster filium comitis Patricii novo cin \it cingulo militari. Sed Scoti partem exercitus venire videntes comitibus [et] baronibus supradictis, una com pluribus aliis militibus et potentibus remanentibus in castro prtcdicto tarn per mare quam per terrain per nostros obsessos, in fugam bone ad quinque miliaria retrorsum abierunt." C 1296. villam de Dunbar appropinquante praediclam, didli tres coraites et .xxx. ad minus Scottorum milites, regi Angliae, fuaeque regiae voluntati, fe et caftrum praediclum planclu lacrimabili reddiderunt. Pod haec infulam de Galeway fubintrans, fugientibus feu fugatis qui atria cuftodirent, caftra fingula viriliter occupavit. Ulterius vero progrediens ad Caftrum Puellarum pervenit, in quo, velut inexpugnabili, ad tutelam generofae mulieres regni Scotiae traditae referuntur. Huic ut appropinquavit rex, difpofuit turmas fuas ad obfidionem illius ; nollentibus vero cuftodibus illud reddere, adhibitae funt machinse belli emittentes lapides grandes, domos plures et cacumina turrium diffipantes. His exterriti, cuftodes caftrum cum contentis regi Angliee protinus reddiderunt. Quo in loco, velut in thefaurio principal! territorii, infignia regalia regni Scotise funt reperta, quae apud Weftmonafterium in archariis regis funt recondita et fignata. Exinde mare Scotticum pertranfiens, regem Scotise, nomine tantum, de cavernis educere anhelavit, villas Sancli Andreae et Sanc"li Johannis cum vicinis caftellis ditioni propriae adneclendo. Porro Johannes rex Scotiae, jam omni deftitutus defenfione militari, in craftino tranflationis beati Thomae martyris, carcerem et vincula evafurus, regi Angliae fe reddidit per fcripturam, quam fcripturam vide infra, poene in fine Libri. Et rex Angliae Johannem Baliol, qui fuit rex Scotiae, in Turri Londonenli, fimiliter omnes comites et barones Scotiae bellica vi fubaclos, in caftellis variis, carcerali cuftodiae fubjugavit. Igitur Eadwardus rex Angliae, peragratis quibufque Scotiae infulis, viclis villis et caftellis, rebellibufque non apparentibus, apud Sandlum Eadmundum primates ac magnates fui regni ad fuum parliamentum invitavit in fefto fandli Martini. 1297. Quo etiam tempore vaftaverunt Scoti finitima regni Angliee et majorem partem Northumbriee incenderunt, duce Willelmo Walleys, milite. 1298. Anno gratiae m.cc.xcviij. accedente rege Angliae ad Weftmonafterium .... inde proficifcens, divertit fe ad Eboracum, ducens fecum Barones de Scaccario et Jufticiarios de Banco, poft feftum Sandlae Trinitatis, parliamentum cum major!bus populi habiturus. Exinde fe movens, flipatus

agmine comitum, baronum, et militum copiofo, rebelles Scotos debellare 1298. curavit. Porro Scotti, tarn tonfurati quam laici, in unum cuneum adunati, amplius quam ducenta milia virorum, mori aut pugnare fortiter funt inventi. Et comraiflum eft bellum terribile in die fanclae Mariae Magdalenae, in campo qui dicitur Faukirke. Et ftatim difgregatis Scotis, ceciderunt ex eis equites ducenti, pedites vero .xl. milia et amplius, ceteris vero protinus in fugam converfis, pluribus fe in fluinen demergentibus. Ex Anglis quidem ceciderunt Brianus de Jay, Magifter Templariorum in Anglia, et quidem peditum ferme triginta. Anno gratiae m.ccc.j. Sub eodem quoque tempore, ducente rege 1301. Angliae exercitum contra gentem Scottorum, princeps Walliae Eadwardus, regis filius, cum agmine fuo bellicofo progreditur ante eum ; fed quia nihil magnificum vel vix laude dignum, nemine Scottorum refiftente, peregerant, nofter calamus breviter pertranfeat. Rex itaque Angliae, geftiens pacem bonam fieri in diebus fuis, mifit 1302. nuncios praeclaros circa Pafcha ad regem Franciae, ut quid de bello et de pace deliberaflet, per eofdem renunciaret. Qui accepto refponfo, quod non poffunt tarn ardua trafilari negotia, nifi duodecim Pares plenarie congregarentur, quodque tune non potuit fieri, ipfis procul, propter inopinatas emerfiones novi belli, in locis variis occupatis, ut poft dies quindecim ifta fierent, expedlarent. Quo tranfa6lo tempore, adunati majores Franciae, fe nolle diffinire de praedidlis, refponderunt Anglis, nifi in praefentia Scottorum confoederatorum fuorum. Hoc audito, ad Angliam redierunt. Anno gratiae m.ccc.iij. qui eft annus regni Eadwardi tricefimus pri- 1303. mus, Eadwardus rex Angliae hoftilium aggreffionum magnificus triumphator, ad Scotorum infolentias reprimendas, fidelitatem fuam atrociter praevaricantium, cum peremifient fideles fuos, pro tuitione regiae pacis ibidem tranfmiflbs, alios fauciaflent, alios femivivos ratocinio magno dimififlent, in vindidlam malefadlorum et fuccurfum gentis fuae, expeditione-militari circa Pentecoflen Scotiam eft ingreflus. Poft receflum 1303. quidem regis Angliae a regno Scotia;, et poft plures caedes et incendia, ad ultimum Scoti obfederunt manu hoftili caftrum regis Angliae, videlicet Strivrelin. Ad quod per regem Angliae defendendum .lx.b viri fagittarii duntaxat fuerant deputati, habentes viclum parce fatis femenfem. Venerunt ergo magnates Scottorum in multitudine gravi, caftrum illud fortiter obfedentes, et contra obfeffi viriliter illud defenderunt. Cumque obfedentes caftrum prse fob'ditate et fublimitate ejus, non poflet arte, ingenio, tormento, vel quomodolibet deteriorare, ftatuunt obfeflbs fame fatigatos et inedia aliquando fuperare. Quod intelligentes obfeffi parcius ftauro fuo ufT funt. Et tarn diu obfefium eft caftrum donee, confumtis cibariis, neceffitate cogente, occifis equis et canibus, e'derent carnes ipforum cum fanguine ; et quod miferabilius eft loquendum, coria ipforum animalium pranfi funt, quodque horribilius eft audiendum, mures et murilegos, quos decipulae ceperant, manducarunt. Confumtis proinde omnibus quae manducari pofl'unt, dixerunt inter fe obfeffi, " Ecce, inimici fata-

gunt nos fame devincere, et reli6lum eft nobis modicum frumenti, et duaa partes unius bovis ; fane projiciamus quartam partem ftateris de frumento et quartam partem bovis in hoftium cuneos, reliquum eras et poftridie comedamus et moriamur, fi autument nos mefle et carnibus abundare, forte ab obfidione recedent." O laudabilis induftria! etfi a Jofepho famofiffimo quondam Judaeorum bellatore inventa. Quod cum feciflent obfeffi, ludificati dixerunt obfeflbres, " Retrocedamus, quia nihil proficiemus ; en quos fperabimus fame periifie, in ejeclione ftauri fui contrarium experimur." Porro Scotis recedentibus, miferunt mox obfeffi unuin ex fuis ad regem Angliae pro vic~luab'bus et remedio citiffime habendo, alioquin caftrum nullatenus diutius pofle defendere. Sed qui miflus fuerat, currens fponte per devium et a tramite bonitatis exorbitans, venit ad exercitum Scottorum, nuncians eis penuriam quam paffi funt obfeffi, et qualiter plures ex eis mortui funt, et confilium dedit fui faciendi propofiti. O proditor! fili Rechab ! ignoras mercedem quam tibi datus eft rex David ? quis reftitit ei et pacem habuit ? quis eum fefellit et lucem noil luxit ? Redierunt igitur Scoti et caftrum iterum obfe- * Ixviij. edit. derunt, et obfeffi non habentes unde vivere, poll triduum caftrum red- 1303. diderunt domino Johanni de Soules, et falvos pa<5li funt Scoti eos ad regem Anglorum abire. Deputatur proinde cuftodia illius caftri animofo niilit.i, ele6lo de milibus, Wilielmo Olyfard, habenti fubtus fe trecentos homines bellicofos, in locis variis conftitutos, de quibus .cxx. ad defenflonem caftri illius fecum retinuit. Pro his et aliis multis multifariis injuriis ingreffus rex Angliae Scotiam, ut in chamo et froeno maxillas eorum comprimeret, qui non approximantes ad pacem I'uain earn infregerant, et dolos machinaverant tota die ; igitur in manu forti occupavit munitiones et oppida eorum. Et cum appropinquaret caftello de Brihyn, quod contra eum erat, ordinavit obfidionem. Defenfor autem caftri illius, miles audaciffimus animo et corpore, nomine Thomas Maille, non veritus regales acies, confidens in fortitudine murorum denforum, nihil pendebat impugnationes validas machinarum, quoniam cum tormenta valida regis Angliae jacerent lapides indefinenter contra muros caftelli, nee paries cederet, poft redundationem lapidum, ftetit ille miles Thomas cum manutergio et extrufit laefuramc de muro in fubfannationem et derifum totius exercitus Anglicani. Et cum per .xl. diesd caftellum ftrenue defendiflet, invigilia Sanfti Laurentii, ipfo ftante juxta propugnacula muri, dire&o tormento ad eundem Thomam, emiffi lapidis ictus partem propugnaculi tetegit, et ex fua vi ultra torrens percuffit aftantem militem Thomam in pedlore, qui quafiatus penitus cecidit mox fupinus. Cumque adhuc palpitaret, accurrerent fervi ejus quaerendo an adhuc caftellum reddere debuiflent ? Et valedicens8 eis, in maledi6tionibus fuis pro hoc propofito expiravit, et ftatim poft, ipfo die, obfeffi, omni deftituti auxilio, caftellum regi Angliae reddiderunt. Erant autem in Scotia duae famofliraae abbatiae, in facultatibus opulentiffimae, et in aedificiis munitiffimae, Aberbredok videlicet, et Dunferme-

lin. Porro DunfermeUn infra procindlum fuum ampla erat nimis, continens tres carrucatas terrae, palatia quad regia continens in fe multa, ita ut tres incliti reges cum eorum fequela, finguli fine alterius improbitate, fimul et femel hofpitari poterant. Idcirco propter nimiam capaci- Extersit casuram [7] * . edit. ' Malediceni, edit. 1303. tatem loci foliti fuerant majores natu regni Scotiae illuc convenire, et machinationes contra regem Anglorum conficere, et plerumque in ternpore belli, velut de latibulis prodeuntes, latrocinalem prsedam et caedem in populum Anglicum frequentabant. Cemens igitur exercitus regis templum Domini, non ecclefiam, fed fpeluncam efle latronum, quail fudem in oculo genti Anglorum, miflb funiculo exaclionis, antra, muros, palatia, omnia coaequans terrae, funditus diffipavit, ecclefia duntaxat ab incendio refervata, et paucis domibus, monachis regulariter competentibus. 1304. Sub eodem quoque tempore, quo reges folebant ad bella procedere, fortunatiflimus rex Anglorum Eadwardus, peragratis quibufque Scotiae partibus, calcatis vicloriofe cornibus fuperborum, domitis rebellium fremitibus, deditis ejus arbitrio cundlis nobilioribus regni Scotiae, ac etiam debellatis, adhuc reftabat unum caftellum fortiffimum expugnandum, videlicet Strivelin ; ad quod cum perveniflet rex Halim obfidionem difpofuit. Defenfor autem caftri, miles fatis magnanimus, diclus \Villelmus Olyfard, cernens tarn eleganti expeditione, fe et fuos circumdari, mittit legationem, petens a rege fibi licere magiftro fuo Johanni de Soules tranfmittere in Franciam, experiri certe an deberet fponte et fine refiftentiaregi reddere caftellum, vel contra eum quamdiu poterat illud defendere. Cui rex, " Nequaquam; quinimo fi falubrius aeftimaverit caftrum defendere quam illud nobis reddere, ipfe viderit." Quo refponfo recepto, recordatus eft Wilielmusjuramenti quod fecerat magiftro fuo agenti tune in Francia cum quibufdam Scotis, gratia defenfionis habendae. Sed quia non aderat auxiliator, neque qui ferret juvamen ad refiftendum aciei regiae, fe praeparat quantum poteft. ./Eftimabat autem fe non regi obnoxium efle fi caftellum defenderet contra eum, pro eo quod fidelitatem vel homagium nunquam fibi corporaliter praeftitiflet. Sed quomodo una cum magiftro fuo terrain alterius et caflrum regis fraudulenter invaferat, non fane profpexit, aut noluit intelligere, ut bene ageret. Porro rex Angliae animavit populum fuum ad bellum, repb'cans qualiter poft obitum Alexandri regis Scotiae, comites et barones ilium in principalem dominum elegerunt, fidelitatem et homagium fibi dantes, corporali praeftito facramento pro fe et pro cun6lis majoribus et minoribus regni tarn praefenti- 1304. bus quam futuris, ut difcuflb jure fingulorum vendicantium coram eo, ille coronam fufciperet, quern ipfe judicaverit amplius babere juris ad regnum. Quique praecaventes fibi in futurum, ut rex Angliac, et non quail vocalis eorum et regni, et regis Franciae dominus, quicquam conftitueret, verum etiam ipfum tanquam advocatum dominum et realem pofleflbrem, omnibus caflellis, civitatibus, burgis, marefcalliis, fenefchaliis,

ac cunftis aliis proprietatibus quse ad regnum pertinent, ipfum per dies . xl. pacifice feifiarunt, ne in vanum currerentf, aut in irritum fac~lum proprium revocarent, prout in patent! eorundum inftrumento inde confeclo plenius continetur. Poflmodum eleclus eorum rex et coronatus contra ligium dominum fuum regem Anglise rnovens bellum divincitur, et carceri mancipatur. Peremtifque .c.m. viris, et amplius, in bello apud Berwicum et Dunbar, infuper captis baronibus, comitibus, et militibus regni Scotiae et in Anglia incarceratis, ipfe conquaeftor et monarcha duorum regnorum efficitur lege belli. Denuo demiflis illis mifericorditer repedare ad natale folum, et iterum bellum fufcitantibus, occurrens rex cum armato milite regnum Scotise alias in ore gladii adquifivit, occifis in bello juxta Faukirke .Ix.m. viris de Scotia. Dixitque rex, " Cum igitur jam tertio rebellionis filios clava potentise noftrae bellicofe domuerimus, et non fit qui refiftat nobis, nili alter Siba, filius Botrii, commilitones optimi, fervate titulos laudis veftrae, ut expugnato nocivo vermiculo honor vefter propenfius augeatur." Peroraverat ifta rex, et legionis vel exercitus probatur affentio. Proinde tenduntur baliltae, eriguntur machina?, fabricantur tormenta ad lapides jaciendos. Ex adverfo autem reftabat caftrum finniffimum et altum, quia juxta ripam maris fuper rupem folidifliinaiii extitit fabricatum, ad quod unus introitus, cujus et exitus, deintus vero viri egregii quos defperatio reddidit fortiores. Utrobique pugnatur; fubfannant hi in arce inferiorum ic"lus midilium, impugnationes machinarum retorquentes fuper Anglos ex alto invifa jacula baliftarum et lapides, quibus plurimos fauciarunt et alios necaverunt, et exeuntes aliquando de caftello ftrages in exercitu faciebant. Porro motus fuper ' Vacuum, edit. 1304. his rex jubet ut, ere6lis immenfis tormentis, lapides torrentes ad murum et ultra murum continue jaciantur; fed qui contra murum expugnabant aliquando in vanum refiliunt, qui vero ultra murum circumferebantur, ruentes in caftrum multum eis nocebant. Nam adeo afiidue faces et lapides intra caftrum tormentarunt, quoufque acervos miflis eorum cremarent, cunctaque caftri aedificia funditus profternerent fua mole. In omnibus autem his non eft averfus furor malediclus, quia pertinax, non feceflit robur obfedentium Anglorum, quia efficax. Erant autem infra caftellum in rupe cavernae et fpeluncae concavae vel cavatae, et defuper murus fortiftlmus, et in muro arcus et antra, in quibus reconderant viclualia, quae habebant in fpeluncis ab ictu lapidis deh'tefcentes. Cumque tranfiflent nonaginta obfldionis dies, nee caftellani fe redderent, ait rex, " Vivat Dominus! non recedamus hinc quoufque debellaverimus eos, aut ipfi nos hinc fugaverint." Cui alius, confortans regem, ait, " Domine mi, fac quaecunque funt in corde tuo, quia Dominus eft tecum!" Et vere Dominus erat fecum, admirantiflime fervans eum coram omni populo, nam cum animaret exercitum fuum ad proelium, illeque femper primus, et faepius, et propius juxta caftelli murum accederet, et inermis fuper dextrarium equitaret, ecce angelus Sathanae mifit in cor hominis Scoti ut mitteret manum in Chriftum Domini, qui de turre regem ad-

vertens, tenfa balifta, emifTum fpiculum direxit ad cor regis, fed Angelus Domini ictum fruftrat. Audi miraculum; telum diaboli jacitur fuper Chriftum Domini, fed O Sathan! fagittifti regem, non maclafti regem; robam regis perforafti, in nihilo camera laedens. Sed neque jumentum feflbris vales perimere, dum per medium lori avolas, horribilis fibilans. Sellam perforas, nee cutem depilas ! Et frequenter in obfidionis continuatione hi in arce in alto in regem inermem fpicula crudeh'ffimi tormenti, quod Anglice dicitur "Efpringold" jaciunt perimendum, fed, Dei nutu, nee regem nee fonipedem ejus laeferunt, de populo quidem plurimos necaverunt. Et cum duTuaderetur ne amplius fie inermis procederet propter avolantium quad de tenebris fpiculorum infortunium, a quibus velut a daemonic meridiano metueret, refpondit, " Cadent a latere meo mille, et decem milia a dextris meis, ad me autem nocendum non appropinquabunt. In nomine Domini fufcepimus bellum juftum, propterea non timebimus quid faciat nobis homo, quoniam a dextris nobis eft, idcirco 1304. minime commovemur." Altera die cum rex equitaret inermis cominus juxta murum, ex quo timuit omnis Anglorum exercitus, effraenati hoftes lapidem mirse magnitudinis fubmittunt ut regem opprimerent; res flupenda nimis, ex turbine molse violentiflimo, quafi ad i6lum tom'tru, dextrarius regis refupinatis pedibus corruit, quafi afina Balaam, dans locum exterminatori. Et accurrentes commilitones traxerunt regem per declivum mentis, increpantefque dixerunt, "Domine, quare proprius ceteris inermis ad murum acceditis, ut proeliamini ? An ignoras quod multa defuper ex muro tela mittantur ? Quis percuflit Abimelech filium Jerobaal ? Nonne mulier mifit fuper eum fragmentum molae de muro, et interfecit eum in Thabes ? Manete amodo in papilionibus. Sive enim fugerimus, non magnopere de nobis ad eos pertinebit, five media pars de nobis ceciderit non fatis curabunt, quia fola perfona veftra pro decem millibus computatur. Melius eft igitur ut fitis aliorfum in praefidio." Quibus rex, " Vivit Dominus, non dimittam vos, five in vitam, five in mortem abieritis." Proinde jufiit rex arietem fabricari, quern Grsecif nicontam vocant, quafi vincentem omnia, et lupum belli; verum aries indecens et incompofitus parum aut nihil profuit, lupus autem belli, minus fumtuofus inclufis* plus nocuit. Audi inaudita ; immenfa quidem tormenta idlu unius lapidis duos antiparietes de arce in vertice rupis fundatos, quafi fagitta per tiluin advolans, perforavit. Plures autem lapides minorum machinarum denfiores muros impengentes, fruftatish obviis lapitlibus in muro locum commorabilem quafi viclorii vendicabant, in fignum perpetuae vi&oriae et magni triumphi magnifici regis indeleta veftigia relinquentes. Et de regis fapientia non eft obmutefcendum. Cum igitur quamplura jacula ipfum a dextris et a finiftris ex obfeflis circumdarent et incaflam deciderent, volentes Anglos tela colligere, prohibuit rex, ita fatus, " Parvi pendite et tranfite. In non colligendo fpicula aeftimabunt, ea ufque nos minime perveniffe. Si vero ipfa colligeris, animadvertent ilia propius accedifle, et animofius erga nos tela fua dirigent." Proinde obfefii videntes alia machinamente, levata fuperius quam caftri murale, et tune prac ti- '

Hcbrsoi, edit. ' Obsessit, edit. h Frustrates, edit. It 1304. more invifibilium mifulium fub divo progredi non audentes, fcientefque quoniam confummata funt omnia quae infra caftellum illud erant ad fuftentationem, et eaflelli et fui infra triduum captionem, majores exercitus regii alloquuntur, pollicentes fe caftellum reddere, ita quod poenam proditorum et homicidarum non luerent. Spondent reliqui, quantum in eis foret. Exeuntes igitur de caftello finguli, rei mortis, die fan&ae Margaretae virginis, venerunt ad regem more furum, difcindli, difcalciati, afperfi cinere capita, funiculos in manibus et in collis perfide geftantes, hujufcemodi fe bene meritos oftendentes, gratiam regis petentes. Quibus rex, " Nequaquam ad meam gratiam, quia indigne vos recipiam, fed ad meam voluntatem." Cui rei, " Domine, ad veftram voluntatem nofipfos fubmittimus." Quibus rex, " Equidem mesa voluntatis eft vos membratim diftrahi et fufpendi, II quo minus permittam vos falvos in caftellum redire." Cui Willelmus Olyfard humi proftratus, cum fingultibus ait, " O domine rex ! fcimus quia major eft noftra iniquitas quam ut veniam mereamur; neque enim fuit familia ifta mea, nifi obnoxia domino noftro regi. Verumtamen, rex pietatis, deprecamur ineffabilem clementiam veftram, quam five confequimur indigni, five non, habetote nos omnes tanquam mortuos fuper terram." Cumque ejulatu magno fleret, rex aliis parricidis dicebat, " Quid petitis et vos ?" Et illi gemebundi clamaverunt, " Rei fumus mortis ; ad veftram voluntatem fufcipiatis nos, domine." Motus ergo rex fuper tantis clamore et fletibus, avertit fe parumper, fed etiam totus populus circumftans ad lachrymas eft compundlus. Proinde juifit rex eos fufcipi et in diverfis caftellis Angliae fingulatim incarcerari, nullum ex eis perimens, nullum damnans. Proditor autem ille prophanus, cujus fraude Scoti illud caftrum adquifierant, capitur, caudis equorum trahitur, demum laqueo eft fufpenfus. Et fie ceflavit quaflatio tanti belli. Porro rex adhuc poft redditionem caftelli fecit meliorare arietem ; cui alii dixerunt, " Domine, ad quid perditio base ? jam caftellum redditum eft nobis." Refpondit rex, " Quod facio nunc non eft deftructio, fed poft me bellantium aut regnantium hoftilium caftrorum do&rinalis quaflatio." Proinde victoriofiflimus rex Anglian Eadwardus, deputatis in caftello illo et in caateris locis Scotise viris nobilibus, qui triumphalem pacem fuam cunclis indigenis fervarent, comitantibus eum comitibus et baronibus Scotise, in lignum deditionis et 1304. rebellionis debellatae, ad Angliam lora direxerunt. Circa feftum afTumptionis beatse Marise quidem Scotus dictus Wilelmus 1305. Waleis, refuga pietatis, praedo, facrilegus, incendiariusethomicida, Herode crudelitate immitior, Nerone vefania debacchantior, qui pudenda hominis, quae Deus cselari voluit, faciens eis perizomata, cum Chanaan maledi6lo difcooperuit, cogens quam plurimos viros ac mulieres Anglicos mixtim charolare nudos et pfallere ante fe, conflitutis a tergo tortoribus cum fcorpionibus et aculeis flagellantibus incurvantes et pungentibus ut

cederent in direclum ; qui infantes in cunis vagientes et quofdam pendentes ad ubera evifceravit; qui pueros in fcholis et in ecclefiis ad magnum numerum incendio conflagravit; qui dum collegifiet exercitum Scottorum in bello de Foukirk contra regem Anglorum, et vidiflet quod nequiret refiftere tarn forti exercitui, ait Scotis, " Ecce adduxi vos ad annulum, charolate (vel tripudiate) vos ficut melius fcitis." Et aufugit e proelio, populum fuum in occifione gladii derilinquens. Hie vir Belial, pod innumera flagitia tandem per miniftros regis capitur, et Londinum, volente rege de ipfo fieri judicium, adducitur, ac per nobiliores regni Angliae, in vigilia fan6li Bartholomaei, morte crudeliflima fed dignitiflima, condemnatur. Primo per plateas Londini ad caudas equinas tra6lus ufque ad patibulum altiflimum fibi fabricatum, quo laqueo fufpenfus, poftea femivivus demiflus, deinde abfciflis genitalibus et evifceratis inteftinis, ac in ignem crematis, demum, abfciffo capite ac trunco in quatuor partes fedlo, caput palo fuper pontem Londinenfem affigitur; quadrifida vero membra ad quatuor partes Scotiae funt tranfmiffa. Ecce finis immifericordis hominis, quern immifericordia fie finivit! EXTRACTS FROM THE HARLEIAN MANUSCRIPT 3860, fol. 18, b.! DE AHBITRATIONE SCOTTORUM IN BEGEM ANGLIC. ANNO gratiae m.cc. nonagefimo prime, Scoti, pofl mortem Alexandri regis, compromiferunt in regem Angliae, tanquam in dominum fuum, cui concefferunt, et fecerunt poffeffionem et fafinam totius terrae Scotiae, tarn in terris quam in caftris, ufque ad terminum duodecim menfium, donee di&us rex fuerit arbitratus dicli regni jura, quia quot fuerunt proceres tot voluerunt efle reges. His itaque geftis, ordinavit rex ut de regno Scottonun elegerentur quinquaginta arbitratores difcreti et legem fcientes, quibus eledlis, aflbciavit eis ex Anglia triginta viros ele6los, praecipiens eis et univerfis in fidem facramenti praeftiti, ut Deum habentes prae oculis vota petentium ponderarent, et debito fine clauderent negotium fucceffionis praedi&i. Difti arbitratores, omnibus diligenter examinatis [ et] difcuffis, Johanni de Balliolo fucceflionem regni Scotiae adjudicarunt. Rex vero Anglise eorum approbando arbitrium eidem Johanni cum omni integritate regnum Scotias reftituit, falvo fibi homagio fuo, et fidelitate pro tempore facienda. Idem Johannes apud Monafterium de Scone fa&us eft rex, more Scottorum; idem rex Scottorum die San&i Stephani protomartiris [Dec. 26] fecit homagium regi Anglise apud No1 This extract is of considerable value. It is transcribed from a manuscript written in the reign of Edward the First, by one who possessed minute and accurate information respecting the transactions of the period. From the attention given to Northern affairs in general, and from the fact of this Chronicle having been used by Hemingford, there ma; be reason to conclude that it is the production of some Monastic Chronicler, who resided in the north of England

30 WALLACE PAPERS. vum Caftrum fuper Tynam anno Domini m.cc. nonagefimo fecundo, et rex Anglise omnia jura integra et illsefa eidem reftituit. QUALITER SCOTTI REBELLAVERUNT CONTRA REGEM ANGLUB. Anno Domini m.cc.xc. quinto, Scoti, homines inquieti, leves et inftabiles, contra regem Anglorum rebellare ceperunt credentes excutere jugum debitee fervitutis, et ad eorum auxilium inierunt foodus cum Philippo Dei gratia rege Franconun. Inito foedere, mox erexerunt cornua et fe ad pugnam paraverunt, et cum Francis et Flandrenfibus in furore fuo mercatores Anglicos in portu de Berewicke ceciderunt, detruncaverunt, et quofdam morte peremerunt; quod, cum audiffet rex Anglise, admirans ait, " O quanta nequitia ; O quanta feditio ; quis unquam crederet talia ? certe completa eft jam eorum malitia, nee eft a nobis ulterius expeclandum." Ordinato autem exercitu et numerate .v. milia in equis armatis et peditum eleftorum .Ix1". milia, dum irent verfus caftrum de Wercke et quia erat proximum pafcha, rex Angliae noluit fines fuos egredi ante peractam folemnitatem. Sed anno Domini m.cc. nonagefimo .vjt0., die Lunae in hebdomada Pafchae, proceres Scottorum cum exercitu copiofo egreffi a valle Anandise tranfeuntes aquam de Suelwath per tria loca, incendentes ab Arturhet, et totam patriam quse dicitur " Forefta Nicolai" ufque Karliolum, trucidantes gladio, et perementes quotquot invenire poterant, non parcentes fexui, ordini, vel eetati. Die vero Martis, parabant fe ad obfidionem civitatis Karlioli ex oppofito pontis de Edene, et fuit in civitate quidam explorator, [qui] audiens Scottos venire, domum accendit, ftatimque murum afcendit, conclamavit ad Scottos, ut viriliter agerent et confortarentur; qui cum cognofceretur a civibus in clamore fuo deprehenfus eft et morti traditus. Domus itaque per ipfum accenfa, vento flante, facia eft flamma vorax in univerfum, [et] combufta eft magna pars civitatis. Cucurrerunt ad ignem multi, et pauci ad portas civitatis, mulieres tamen viriliter agentes lapides in hoftes jacentes et aquam calidam effudentes, extinclo igne, omnes unanimiter fe dederunt in hoftes. Die quinto Mercurii cum fe videntur Scotti non proficere, fed deficere, reliquerunt obfidionem incceptam, et reverfi funt in Vallem Anandise, unde digrefii funt.