Professional Documents
Culture Documents
H
A
X
U
L
A
O
N
G
A
n
t
o
l
a
o
n
g
A
n
t
o
s
i
n
h
l
a
o
n
g
T
r
o
n
g
n
g
n
An ton v sinh lao ng
Ti liu dnh cho ging vin An ton lao ng, ngi lm cng tc an ton
V ngi lao ng lm vic trong cc cng vic lin quan
Trong s dng in Trong s dng in
Thc hin trong khun kh
D n Nng cao Nng lc Hun luyn An ton V sinh Lao ng Vit Nam
(VIE/05/01/LUX)
Muc tiu ca D n: Tng cng cng tc an ton v sinh lao ng, gp phn gim
tai nn lao ng v bnh ngh nghip ni lm vic; ci thin quan h x hi gia
cc c quan qun l Nh nc, cc t chc i din ca ngi lao ng v ngi s
dng lao ng thng qua tng cng nng lc ca Trung tm Hun luyn An ton -
V sinh Lao ng, cng c h thng hun luyn an ton v sinh lao ng, xy dng
chnh sch hun luyn v dch v hun luyn v an ton - v sinh lao ng cho cc
i tc x hi m bo an ton v sinh lao ng v iu kin lao ng.
Vn phng T chc Lao ng Quc t tai Vit Nam
48-50 Nguyn Thi Hoc, H Ni, Vit Nam
Tel: 84 43 7340902 * Fax: 84 43 7340904
UT BN L NG NHA X AO - X HI
Ti liu dnh cho ging vin An ton lao ng, ngi lm cng tc an ton
Trong s dng in
An ton v sinh lao ng
V ngi lao ng lm vic trong cc cng vic lin quan
Trong s dng in
D n Nng cao Nng lc
Hun luyn ATVSL Vit Nam
(VIE/05/01/LUX)
1
D n Nng cao Nng lc
Hun luyn an ton v sinh lao ng vit nam
(Vie/05/01/LUX)
(Ti liu dnh cho ging vin an ton lao ng, ngi lm cng tc
an ton v ngi lao ng lm vic trong cc cng vic lin quan)
Nh xut bn Lao ng - X hi
H Ni - 2008
2
Bn quyn @ T chc Lao ng Quc t 2008
Xut bn ln th nht nm 2008
n phm ca T chc Lao ng Quc t (International Labour Organization)
c hng qui ch bn quyn theo Ngh nh Th s 2 ca Cng c Bn quyn
Ton cu. Tuy nhin, mt s trch on ngn t nhng n phm ny c th c ti
s dng m khng cn xin php vi iu kin phi nu r ngun trch dn. Mi hot
ng ti bn hoc bin dch ton b n phm ny phi c Phng Xut bn (Quyn
v Giy php) ca T chc Lao ng Quc t, CH-1211, Geneva 22, Thy S; hoc
qua email pubdroit@ilo.org. T chc Lao ng Quc t sn sng tip nhn cc yu
cu cp php.
Cc th vin, cc vin nghin cu v cc c quan khc c ng k ti cc t
chc quyn ti bn c th sao chp trong phm vi giy php c cp cho mc
ch ny. tham kho thng tin v cc c quan ng k quyn ti bn quc gia
ca bn, hy truy cp ti a ch http://www.ifrro.org
An ton v sinh lao ng trong s dng in / Safety in electrical use
Ti liu dnh cho ging vin an ton lao ng, ngi lm cng tc an ton v
ngi lao ng lm vic trong cc cng vic lin quan
ISBN: 978-92-2-821633-2 (bn in/print)
ISBN: 978-92-2-821634-9 (bn pdf / web pdf)
c thc hin trong khun kh D n nng cao nng lc hun luyn an ton v
sinh Lao ng (VIE/05/01/LUX) do Chnh ph Luxembourg ti tr.
Cc ch nh trong cc n phm tun theo quy nh ca Lin Hip Quc v khng
c th hin bt c quan im no ca T chc Lao ng Quc t v quy ch php l
hoc ranh gii lnh th ca bt c quc gia, khu vc, lnh th hoc chnh quyn no.
Cc tc gi chu trch nhim hon ton v cc kin th hin trong cc bi vit,
nghin cu v trong cc ti liu lin quan. n phm ny khng phi l s xc nhn
ca T chc Lao ng Quc t v cc quan im th hin trong .
Nhng dn chng v tn cng ty, sn phm v qui trnh thng mi khng ng
th hin s xc nhn ca Vn phng Lao ng Quc t. Bt c cng ty, sn phm
hoc qui trnh thng mi no khng c nu trong n phm cng khng nhm th
hin s phn i ca T chc Lao ng Quc t.
Cc n phm ca ILO hin c mt cc ca hng sch hoc ti cc Vn phng
ILO cc nc, hoc trc tip ti Phng Xut bn ca T chc Lao ng Quc t,
CH-1211, Geneva 22, Thy S. Catolog hoc danh mc cc n phm mi c th ly
min ph ti a ch nu trn hoc qua email: pubvente@ilo.org.
Xin tham kho ti trang web ca chng ti: www.ilo.org/publns
In ti Vit Nam
1
Li ni u
Trong nhng nm gn y, tnh hnh tai nn lao ng v bnh ngh
nghip trn c nc c xu hng gia tng, trong c nhiu v tai nn lao
ng nghim trng lm cht, b thng nhiu ngi v thit hi nhiu v ti
sn. Cc quy nh ca php lut v hun luyn an ton v sinh lao ng ngy
cng c hon thin v c th hn. Cc cp, cc ngnh v cc doanh
nghip quan tm, ch trng vic hun luyn v an ton v sinh lao ng.
Tuy nhin qua iu tra v nhu cu hun luyn an ton v sinh lao ng trong
nm 2007 cho thy cng tc hun luyn v an ton v sinh lao ng cn
nhiu hn ch, bt cp nh: T l hun luyn cn thp v mang tnh hnh
thc, s lng ging vin cn thiu v cha c o to c bi bn, phng
php hun luyn cha ph hp, cha c nhng b gio trnh chun v cc
ni dung hun luyn phc v cho tng i tng hun luyn...
gp phn thc hin tt cc mc tiu Chng trnh Quc gia v Bo
h lao ng n nm 2010 do Chnh ph ban hnh, trong c mc tiu
trung bnh hng nm gim 5% tn sut tai nn lao ng trong cc ngnh,
lnh vc c nguy c cao v tai nn lao ng (Khai khong, xy dng v s
dng in), Cc An ton Lao ng, B Lao ng - Thng binh v X hi
phi hp vi T chc Lao ng Quc t trong khun kh D n nng
cao nng lc hun luyn an ton v sinh lao ng Vit Nam
(VIE/05/01/LUX) do Chnh ph Luxembourg ti tr thc hin vic bin son
4 b ti liu cho bn ngnh c nguy c cao v an ton v sinh lao ng sau:
1. An ton v sinh lao ng trong sn xut c kh
2. An ton v sinh lao ng trong thi cng xy dng
3. An ton v sinh lao ng trong khai thc m
4. An ton v sinh lao ng trong s dng in
2
Bn b ti liu ny c bin son trn c s nghin cu v k tha cc
ti liu quc t v trong nc, cc tiu chun v quy chun v an ton v
sinh lao ng cng nh cc bo co nghin cu khoa hc ca cc chuyn
gia trong bn ngnh ni trn. Ni dung ti liu ch yu a ra nhng kin
thc chung, c bn v an ton cho tng ngnh/lnh vc lm c s cho vic
bin son bi ging cho cc i tng c lin quan. Ti liu c chnh
sa trn c s tip thu kin gp ca chuyn gia cc ngnh, a phng
v lnh vc ny. Ty theo tng i tng cn hun luyn m c th tham
kho, chn lc nhng ni dung thit yu v b tr thi lng ph hp vi
tng i tng.
Ban qun l D n xin chn thnh cm n cc tc gi c tn sau y
tham gia bin son, chnh sa, hiu nh b ti liu: ng Nguyn Mnh
Khang, ng o Anh Tun, b Trn Th Vn Thu v cc cn b t Trung
tm Hun luyn An ton V sinh Lao ng; v c bit cm n cc kin
phn bin, nhn xt ca ng Phng Huy Dt, Ph ban Bo h Lao ng,
Tng lin on Lao ng Vit Nam; v s ng gp ca cc ng nghip
hon thnh b ti liu An ton v sinh lao ng trong s dng in ny.
Ti liu c bin son ln u nn khng trnh khi thiu st, D n
VIE/05/01/LUX v Ban son tho rt mong c s ng gp qu bu ca
cc chuyn gia v ng nghip./.
V Nh Vn
Ph Cc trng Cc An ton Lao ng
Trng ban Qun l D n
3
Chng 1
CC KHI NIM C BN V AN TON IN
I. HIN TNG DNG IN I TRONG T V S PHN
B IN TCH TRN MT T
Trng hp dy dn b t ri xung t hay cch in ca thit b in
b chc thng, s c dng in chm t.
V phng din an ton, dng in chm t lm thay i c bn
trng thi ca mng in (in p gia t v dy dn thay i, xut hin
cc in th khc nhau gia cc im trn mt t v gn ch chm t).
Dng in i vo t s to nn im chm t mt vng dng in d
trong t v in p trong vng ny phn b theo mt nh lut nht nh
(hnh 1.1).
Hnh 1.1
Bng tnh ton v thc nghim, ngi ta thy rng in p trong
vng ny phn b theo dng hypebn v c ng cong phn b in p
nh sau:
Hnh bn cu
I
4
Hnh 1.2
in p ti mt im no y trn mt t (im A) gn ch chm t
c tnh theo cng thc:
U
x
= U
. X
: in p trn vt ni t.
X
: Bn knh vt ni t.
K = U
. X
(CT 1.2)
Ti im chm t U
= U
max
.
Trong vng cch vt ni t gn 1m c khong 68% in p ri.
Nhng im trn mt t nm ngoi 20m cch ch chm t thc t c
th xem nh ngoi vng dng in nguy him (hay cn gi l nhng im
c in p = 0 t).
Trong khi i vo trong t, dng in tn b in tr ca t cn tr.
in tr ny gi l in tr tn hay in tr ca vt ni t.
R
= U
/I
(CT 1.3)
Trong :
U
: in p ging trn vt ni t.
I
= I
.R
Ngi chm vo bt k ng c no cng c th l U
. Mt khc th
ca chn ngi (U
ch
) ph thuc vo khong cch t ch ng n vt ni
t. Kt qu l ngi b tc dng ca in p:
U
tx
= U
- U
ch
(CT 1.4)
Hnh 1.3
Cng xa vt ni t U
ch
cng nh. Nu > 20m, U
ch
= 0 U
tx
= U
.
Trong trng hp chung c th biu din:
U
tx
= .U
Trong : l h s tip xc.
Trong thc t U
tx
lun < U
= I
. R
Hnh 1.4
in p gia 2 chn ngi do dng in chm t to nn gi l in p
bc.
U
b
= U
x
- U
x+a
= K (
x
1
-
a x
1
+
) =
) a x ( x
a . K
+
(CT 1.5)
Trong :
K = U
. X
a: di bc (khong 0,8 m)
x: Khong cch n ch chm t.
T cng thc trn ta thy:
+ Cng xa vt ni t, U
b
cng nh.
+ Nhng im cch xa vt ni t 20m U
b
xp x bng 0
+ Nhng vng trn ng th (hay nhng mt cu ng th) l nhng
vng trn (hay mt cu ng tm) m tm im l ch chm t. U
b
= 0 khi
2 chn ngi ng trong vng trn ng th.
7
Nh vy s ph thuc i vi khong cch n ch chm t ca U
b
tri
ngc vi U
tx
.
in p bc c tr s kh ln nn d khng tiu chun ho U
b
nhng
m bo an ton, qui nh l khi c chm t phi cm ngi n gn
ch b chm t vi khong cch sau:
+ T 4 m 5 m i vi thit b trong nh.
+ T 8 m 10 m vi thit b ngoi tri.
Ngi ta khng tiu chun ho U
b
cng nh U
tx
m ch tiu chun ho
in p i vi t - l in p ng vi dng in chm t tnh ton
trong bt k thi gian no ca nm u khng vt qu:
+ 250V i vi in p > 1000V.
+ 40V i vi in p < 1000V.
Dng in i qua chn ngi, khng qua c quan h hp tun hon
nn t nguy him hn, nhng vi tr s in p bc khong 100V n
250V, cc bp c c th b co rt lm ngi ng lm thay i s u
in. Qui trnh kim tra v s dng cc phng tin bo v ca Lin X
(c) qui nh: khi i li trong cc trm ngoi tri, phi dng ng cch in
nu U
b
> 40V.
IV. IN P CHO PHP
in tr c th con ngi thng rt khc nhau (in tr ngi nh:
4 7k; in tr ngi ln: 13 17k) v l hm ca nhiu bin s. Mi
bin s li ph thuc vo nhng hon cnh khc nhau, nn trong nhiu
trng hp khng th d on trc c tr s dng in qua ngi. V th
xc nh gii hn an ton cho ngi, khng da vo
"
dng in an ton
"
m phi theo in p cho php.
Dng in p cho php s tin li v mi mng in c mt in p
tng i n nh.
Thc t cho thy rng in p th cp my hn (< 65V) vn lm cht
ngi. V nhng ni c bit nguy him c khi xy ra tai nn thit b
in p 12V.
8
Tiu chun in p cho php mi nc mt khc:
- Ba Lan, Thu S, Tip Khc: U
cp
= 50V.
- H Lan, Thuy in, Php: U
cp
= 24V.
- Lin X (c): tu theo mi trng lm vic m U
cp
c cc tr s: 65V;
36V v 12V...
Vit Nam: U
cp
i vi chiu sng cc b cc my cng c, chiu
sng nhng ni nguy him (trong bung kn, hm m...) l 36V v 24V.
Cn nhng ni c bit nguy him ly U
cp
= 12V.
V. MT S THUT NG C BN KHC
1. Mng in h p c trung tnh cch ly (S IT): Mng in c
trung tnh th cp my bin p hoc my pht in khng ni vi ni t
hoc c ni vi b ni t qua mt tng tr ln hoc qua thit b pht
tn hiu, o lng, bo v, dp h quang, cn v ca cc thit b in
c ni t.
2. Mng in h p c trung tnh ni t trc tip: Mng in c
trung tnh th cp ca my bin p hoc my pht in ni trc tip vi ni
t hoc ni vi b ni t qua mt in tr nh (v d qua my bin dng),
cn v ca cc thit b in c ni vi dy "khng", bao gm s TN-
C, TN-C-S hay TN-S.
3. Chm t: l s ni in bt ng gia nhng b phn c mang in
p ca thit b in vi nhng cu trc khc hoc vi t trc tip. Dng
in chm t l dng in i vo t qua ch b chm.
4. Dy "khng" (PEN): Dy trung tnh trong mng h p 3 pha, 4 dy
m im trung tnh c ni t trc tip.
5. Dy bo v (PE): Dy ch dng cho mc ch bo v ni "khng", c
tch t dy "khng" khi bo v thit b 1 pha, hoc l dy th 5 trong mng
in 3 pha, 5 dy (S TN-S), hoc l dy ni t trong s IT v TT.
Ch thch
Dy "khng" va lm nhim v l dy trung tnh dn in (N), va
lm nhim v l dy bo v (PE) (S TN-C). Khi p dng ni "khng"
9
cho thit b in 1 pha, t dy "khng" phi tch ra lm 2 dy l: Dy trung
tnh (N) v dy bo v (PE) (S TN-C-S). (Trong s TN-C-S, s
TN-C khng bao gi c s dng sau TN-S. im tch PE khi PEN
thng l im u ca li in).
6. Dy ni "khng": Dy dn ni v ca thit b in cn bo v ni
"khng" vi dy "khng" (PEN) hoc vi dy bo v (PE).
7. Dy ni t: Dy dn ni cc b phn cn bo v vi in cc ni
t.
8. Ni "khng": Bin php bo v khi ni v ca thit b in vi dy
"khng", khi c chm v s hnh thnh ngn mch 1 pha, dng in ngn
mch gy tc ng thit b bo v ct dng in ngun n ch chm v.
9. Ni t: Ni mt im ca mch in hoc v ca thit b in vi
trang b ni t.
10. Ni t bo v: Ni v ca thit b in vi trang b ni t gim
in p chm t n mc an ton cho ngi vn hnh v m bo thi gian
tc ng ca thit b bo v khi c s c chm v.
11. Ni t lm vic: Ni im trung tnh my bin p hoc mt im
no ca dy trung tnh ca mng vi trang b ni t, nhm bo m ch
lm vic ca mng in v khc phc nhanh s c.
12. Ni t lp li: Ni dy "khng" vi trang b ni t gim nh
in p trn dy "khng".
13. Trang b ni t: Kt cu bao gm cc in cc ni t v dy ni
t.
14. in cc ni t: Cc vt dn in hay mt nhm cc vt dn in
c lin kt vi nhau v tip xc trc tip vi t.
15. in cc ni t nhn to: Cc in cc c thit k, lp t v
s dng cho mc ch ni t.
16. in cc ni t t nhin: Cc kt cu kim loi c sn ca cc
ng ng ca nh v cng trnh tip xc trc tip vi t v c phi hp
s dng cho mc ch ni t.
10
17. ng trc ni t hoc ni "khng": Phn dy ni t hoc ni
"khng" ko di ni n cc thit b in cn bo v.
18. Vng in th "khng": l vng t ngoi phm vi vng tn ca
dng in chm t.
19. in p trn trang b ni t: in p gia im dng in i vo
cc ni t v vng in th "khng" khi dng in t in cc ni t tn
vo t.
20. in tr trang b ni t (cn gi l in tr ni t): T s gia
in p trn trang b ni t v dng in vo trang b ni t.
21. Thit b iu khin: Mt t hp bao gm cc phn t iu khin,
o lng, iu chnh cng vi cc thit b c lin quan ti chng v c b
sung hon chnh bng cc lin kt c in bn trong, cc kt cu chu lc v
v che chn.
22. T iu khin: V cha cc kh c in v thit b iu khin, c
lp t trn my hoc tch ri so vi my.
23. Hc: Mt v tr trong my hoc trong t iu khin c bao kn
mi pha, nhng c ca lp rp, quan st hoc thng gi cho cc thit b
in bn trong.
24. Knh: Cc rnh hoc mng, ng... ch dng t v bo v dy dn.
25. ng dn: Knh c ch to di dng ng c thnh cng hoc
mm bng vt liu kim loi hoc phi kim loi bo v dy dn.
26. Mch ng lc: Mch dng phn phi in nng t ngun in
n cc thit b trc tip thc hin cc thao tc cng ngh.
27. Mch iu khin: Mch dng iu khin hot ng ca my v
bo v mch ng lc.
28. Thit b ng ct: Nhng thit b dng ng hoc ngt mt hoc
nhiu mch.
29. Thit b iu khin: Thit b trong mch iu khin dng iu
khin my.
11
30. C cu dn ng ca thit b iu khin bng tay: Nhng cm
ca h thng dn ng m phi dng cc ngoi lc tc ng vo n khi thao
tc (v d: cc nt n, cn iu khin...).
31. Cch in lm vic: Cch in m bo cho thit b lm vic
bnh thng v bo v ch yu chng in git.
32. Cch in b sung: Cch in c lp b sung cho cch in lm
vic bo v chng in git khi cch in lm vic b h hng.
33. Cch in kp: Cch in kt hp c cch in lm vic v cch
in b sung.
34. Cch in tng cng: Cch in lm vic c ci tin vi cc
tnh cht c in bo m mc bo v chng in git nh cch in
kp.
Ni t thit b in c phn loi theo mc nguy him nh sau:
35. Ni nguy him v in: Ni c mt trong nhng yu t sau:
1- m tng i trong khng kh vt qu 75% trong thi gian di
hoc c bi dn in (bi bm vo dy dn, lt vo trong thit b in).
2- Nn nh dn in (nn nh bng kim loi, t, b tng ct thp...).
3- Nhit cao (c nhit vt qu 35
o
C trong thi gian di hn 24
gi).
4- Nhng ni ngi c th tip xc ng thi mt bn l cc kt cu
kim loi ca nh xng, cc thit b my mc ni t v mt bn v kim
loi ca thit b in c nguy c chm v.
36. Ni c bit nguy him v in: Ni c mt trong nhng yu t
sau:
1- Rt m (c m tng i ca khng kh xp x 100% - b mt
trn, tng, sn nh v vt trong nh c ng sng).
2- Mi trng c hot tnh ha hc (thng xuyn hay trong thi gian
di cha hi, kh, cht lng c th to nn cc cht, nm mc dn n ph
hy cch in v cc b phn mang in ca thit b in).
12
3- ng thi c hai yu t tr ln ni nguy him v in nu khon
36, iu ny.
37. Ni t nguy him v in: Ni khng thuc hai loi trn.
38. Thit tr in: Cng trnh in tp hp thit b in dng sn
xut, bin i, truyn dn, phn phi v tiu th in nng.
39. Cng vic lm ct in hon ton: Cng vic tin hnh m tt
c cc ngun dn in n u c ct in.
40. Cng vic lm ct in mt phn: Cng vic tin hnh m
ch c mt s phn mang in c ct in. Nhng phn mang in cn li
phi thc hin cc bin php ngn cch khng cho ngi lm vic chm
phi.
41. Cng vic lm khng ct in: Cng vic lm trc tip trn nhng
phn mang in.
42. in p an ton: in p khng vt qu 36V i vi ngun in
xoay chiu v 48V i vi ngun in mt chiu. in p ny phi c
cp t ngun cung cp in an ton.
43. Cc k hiu quc t (xem Ph lc 11).
13
Chng 2
TC HI CA DNG IN I VI C TH CON NGI
I. KHI NIM CHUNG
in nng ngy cng ng vai tr quan trng trong sn xut cng nh i
sng. in gp phn nng cao nng xut lao ng, gim nh cng lao
ng, ci thin iu kin sinh hot, vn ho v tinh thn ca nhn dn...
Tuy nhin, in cng gy ra nhng tai nn, s c ht sc nghim trng
nu khng tun th nhng qui chun, tiu chun v an ton trong sn xut,
qun l v tiu th in.
Theo thng k hng nm: tai nn lao ng cht ngi do in chim
khong hn 10% tng s tai nn lao ng cht ngi ni chung, thm ch c
nm chim ti 20% tng s tai nn lao ng cht ngi.
Khoa hc hin nay phn tch y v tc hi ca dng in i vi
c th con ngi.
Thc t cho thy khi chm vo vt c mang in p, con ngi s chu
tc ng bi dng in i qua ngi. Tc hi sinh l do dng in gy ln
nh: hu hoi b phn thn kinh iu khin cc gic quan, lm t lit c tht,
sng mng phi, hu hoi c quan h hp v tun hon...
Tai nn in thng xy ra trong cc trng hp sau:
- Do chm phi nhng b phn bng kim loi ca thit b in khi cch
in b hng.
- Do chm phi vt dn c mang in p.
- Do in p bc, xut hin ch dng in i vo t.
- Do h quang khi ng ct in hoc vi phm khong cch an ton li
in.
Do in tch tnh in
14
Hnh 2.1 Hnh 2.2
Hnh 2.3
II. NHNG YU T LIN QUAN N TAI NN IN
Nghin cu v chn thng in, ngi ta xc nh c cc yu t
lin quan n tai nn in l:
- in tr ca c th ngi.
- Loi v tr s dng in i qua ngi.
- Thi gian dng in i qua ngi.
- ng i ca dng in qua c th ngi.
- Tn s dng in i qua c th ngi.
- c im ca ngi b in git.
15
1. in tr ca c th ngi (R
ng
)
1.1. in tr ca ngi (R
ng
) l tr s in tr o c gia 2 in cc
t trn c th ngi. C th chia in tr ngi thnh hai phn
- in tr lp da 2 ch in cc t ln (dy t 0,05 0,2 mm), c
coi l cch in tt; in tr sut t 1 triu 10 triu cm
- in tr ca cc b phn bn trong c th: in tr sut t 100 200 cm
in tr ca lp da ngoi do in tr ca lp sng trn da quyt nh.
Chnh v vy, tu theo v tr khc nhau m in tr ca da cng khc nhau.
V d: in tr ca bn tay gp 10 50 ln in tr da mt. Hoc nu xem
in tr gia hai bn tay l 1 th in tr gia 2 bn chn l 1,3.
in tr ca c th ngi l i lng khng n nh, n c th thay i
trong mt phm vi rt ln khong 1.000 100.000
1.2. in tr ca c th ngi ph thuc vo nhng yu t sau
a) Tnh trng da kh hay m, sch hay bn, nguyn vn hay xy xt
- Bnh thng da kh ro sch s, khng xy xt th R
ng
= 3.000
100.000 (o khi U = 15 20V).
Nu co sch lp sng: R
ng
= 1.000 5.000.
Khi mt lp da ngoi (biu b) th R
ng
= 500 700 v khi mt hon
ton da th R
ng
ch cn 100 200.
Trong tnh ton ly R
ng
= 1000.
m ca da cng nh hng n R
ng.
V d: Tay t c mui th R
ng
gim
30 n 50%. Cn vi nc ct th R
ng
gim 15 n 35 %. S d nh
vy v khi da b m, nc ho tan cc mui khong v axt ca c th bi
tit qua m hi lm cho da tr thnh dn in hn.
Da b bn lm cho R
ng
gim v cc ht bi nh bi than, bi kim loi dn
in rt tt. Cc loi bi bm vo da lm gim in tr ca da. Ngoi ra cc
loi bi bn dn in chui vo ming cc tuyn m hi, tuyn nhn to thnh
nhng mch dn in lu di da lm cho in tr da gim xung.
16
b) V tr tip xc, din tch tip xc v lc tip xc
- Do cu to khng ng nht, dy lp sng ca da v s phn b cc
tuyn m hi trn c th cc v tr khc nhau cng khc nhau. V vy, R
ng
thay i ty thuc vo v tr tip xc.
- Din tch tip xc cng ln th R
ng
cng nh. Vi in p b (50 n
60V) c th xem in tr ca da t l nghch vi din tch tip xc:
Khi din tch tip xc = 8 cm
2
R
ng
= 7000.
Khi din tch tip xc = 24 cm
2
R
ng
= 3300.
Khi din tch tip xc = 400 cm
2
R
ng
= 1000.
- Khi da ngi b d mnh trn cc in cc R
ng
.
c) Thi gian tc dng ca dng in qua ngi cng lu, R
ng
cng gim
do da b t nng v c s thay i v in phn.
d) Cc tham s ca mch in nh dng in v in p
- Khi c dng in qua ngi, R
ng
gim i. S d nh vy l do lc c
dng in i vo thn ngi, da b t nng, m hi thot ra lm R
ng
.
Th nghim cho thy:
Vi I
~
= 0,5 mA R
ng
=4500.
I
~
= 2 mA R
ng
= 2000.
I_ = 0,5 mA R
ng
= 1200.
I _ = 2 mA R
ng
= 8000.
- in p rt nh hng n R
ng,
v ngoi hin tng in phn cn c
hin tng chc thng. Vi lp da mng, hin tng chc thng c th
xut hin in p t 10 n 30V. Nhng ni chung nh hng ca in p
th hin r nht vi tr s in p > 250V. Lc ny in tr ngi c th
xem tng ng vi lc ngi b bc ht lp da ngoi.
in p mt chiu, c th khng c in dung v in ng cc phn
tng ln. Do trng hp in p mt chiu R
ng
ln hn trng hp
in p xoay chiu.
17
Hnh 2.4: S ph thuc ca R
ng
vo in p ng vi cc thi gian tip
xc khc nhau
e) Cc yu t sinh l v mi trng xung quanh
in tr ca nam ln hn n, gi ln hn tr. Nhng kch thch bt ng
i vi ngi nh: chm hoc nh, m thanh, nh sng cng lm cho R
ng
gim. Hm lng xy trong khng kh tng (d ch trong thi gian ngn)
cng lm cho R
ng
gim...
S d nh vy l do phn ng ca c th di tc dng nhit ca mi
trng, lm tng s cung cp mu v lm mch mu dn n, R
ng
gim.
Dng in c tr s khong 100mA c kh nng gy cht ngi. Tuy
nhin c trng hp tr s dng in khong 5 n 10 mA lm cht
ngi. S d nh vy l do mc kch thch h thng thn kinh v kh
nng chu ng ca mi ngi nh hng quyt nh n mc tn
thng. i vi mi ngi, kh nng chu ng khc nhau. Khi ung
ru m b tai nn in th mc tn thng cng tng ln.
in tr ca c th ngi c th c biu din bng s thay th
sau:
18
R1
R2
R3
X1
X2
X3
Hnh 2.5
Trong :
R
1
, X
1
: Tr khng ca da pha dng in i vo.
R
2
, X
2
: Tr khng pha dng in i ra.
R
3
, X
3
: Tr khng cc c quan bn trong thn ngi.
2. Loi v tr s ca dng in git
Dng in l yu t vt l trc tip gy ra tn thng. R
ng
, U
ng
ch l
cc i lng bin i dng in qua ngi m thi.
Vi mt tr s dng in nht nh, s tc ng ca n vo c th ngi
hu nh khng thay i.
T thc nghim, ngi ta o c cc tr s dng in gy tc hi
ln c th ngi nh sau:
Dng in
(mA)
Tc dng ca dng xoay chiu
(50 n 60 Hz)
Tc dng ca dng
mt chiu
0,6 n 1,5 Bt u thy ngn tay t. Khng c cm gic g
2 n 3 Ngn tay t rt mnh. Khng c cm gic g
5 n 7 Bp tht co li v rung. au nh kim chm, thy nng.
19
Dng in
(mA)
Tc dng ca dng xoay chiu
(50 n 60 Hz)
Tc dng ca dng
mt chiu
8 n 10 Tay kh ri vt mang in.
Ngn tay, khp tay lng bn tay
thy au.
Nng tng ln.
20 n 25 Tay khng ri c vt mang
in, au, kh th.
Nng tng ln, tht co qup li
nhng cha mnh.
50 n 80 Th b t lit, tim bt u p
mnh.
Nng mnh, bp tht tay co rt,
kh th.
90 n 100 Th b t lit, nu ko di 3 giy
tim b t lit dn ti ngng p.
Th b t lit.
Qua bng trn ta thy: Dng in qua ngi cng ln cng nguy him.
Dng in bt u gy nguy him cho ngi l 20 25mA (xoay chiu) v
50 n 80 mA (mt chiu). Lm cht ngi l 100mA.
Tuy nhin khi xt v tai nn in, khng nn ch n thun theo tr s
dng in m phi xt n mi trng, hon cnh xy ra tai nn v sc chu
ng ca c th nn nhn. C nh vy mi c th l gii c nhiu trng
hp in p nh, tr s dng in khng ln hn tr s dng in gy chong
bao nhiu, c th gy cht ngi.
Khi nghin cu cc hin tng sinh l hc v in git, cc nh khoa
hc ca Lin X dng cc phng php o lng c bit v thn trng
chng minh rng: c khi dng in ch 5 10 mA gy cht ngi. Chnh
v vy, hin nay vi dng in xoay chiu tn s 50 60Hz, tr s dng in
an ton ly bng 10 mA.
3. Thi gian dng in i qua ngi
Yu t thi gian tc dng ca dng in vo c th ngi rt quan trng
v biu hin di nhiu hnh thc khc nhau.
- Thi gian tc dng cng lu, R
ng
cng gim v lp da b nng dn v
lp sng trn da b chc thng cng nhiu, tc hi ca dng in vo c th
ngi cng tng ln.
- Khi dng in tc ng trong thi gian ngn th tnh cht nguy him
ph thuc vo nhp p ca tim. Mi chu k co dn ca tim ko di 1
giy. Trong chu k c khong 0,1 giy tim ngh lm vic (gia trng thi co
20
v dn) v thi im ny, tim rt nhy cm vi dng in qua n. Nu
dng in qua ngi ln hn 1 giy, th no cng trng vi thi im ni
trn ca tim.
Th nghim cho thy rng, d dng in ln (hng chc A) i qua ngi
m khng gp thi im ngh ca tim cng khng c nguy him g.
Cn c nhng l lun trn c th gii thch v sao cc mng in cao
p (110kV; 35 kV; 10kV; 6kV...) tai nn do in gy ra rt t dn n trng
hp tim ngng p hay ngng h hp. Vi in p cao, dng in xut hin
trc khi ngi chm vo vt mang in. Nn nhn cha kp chm vo vt
mang in th h quang pht sinh v dng in qua ngi ln (c th n
vi A). Dng in ny tc ng rt mnh vo ngi gy cho c th mt s
phn x phng th rt mnh lit. Kt qu l h quang in b dp tt ngay
(hoc chuyn sang b phn mang in bn cnh). Dng in ch tn ti
trong khong thi gian vi phn ca giy. Vi thi gian ngn nh vy rt t
khi lm tim ngng p hay h hp b t lit. ch b t s sinh ra 1 lp
hu c cch in ca thn ngi v chnh lp hu c ny ngn cch dng
in vi thn ngi mt cch c hiu qu.
Tuy nhin khng th kt lun in p cao khng gy nguy him, v dng
in ln ny qua c th trong thi gian ngn nhng c th t chy nghim
trng lm cht ngi.
4. ng i ca dng in
ng i ca dng in qua ngi quyt nh nhiu n mc gy tc
hi. iu ch yu l c bao nhiu phn trm ca dng in tng qua cc c
quan h hp v tim. Qua th nghim ngi ta ghi c kt qu sau:
ng i
ca dng in
Phn lng dng in tng qua tim (%)
T chn qua chn 0,4
Tay tri qua chn 3,7
Tay qua tay 3,3
Tay phi qua chn 6,7
u qua chn 6,8
21
T c kt lun l: dng in qua tim hay c quan h hp ph thuc
cch tip xc ca ngi vi mng in.
Dng in t u qua chn v t tay phi qua chn c phn lng qua
tim nhiu nht. V phn ln dng in qua tim theo trc dc, trc ny nm
trn ng t tay phi (hoc u) n chn.
Dng in i t chn n chn c phn lng dng in qua tim nh
nht. Ngi ta dng ch lm th nghim, cho dng in i t chn ny
n chn kia ca ch vi U = 960V trong 12 giy. Kt qu l khng con no
b cht. Trng hp tng n 6000V cng khng lm ch cht. Cng lm th
nghim trn vi th v th cng chu c in p 180V n 400V trong
thi gian t 0,5 12,5 giy.
Tuy nhin khng nn cho rng U
b
khng nguy him v khi b in p
bc, cc bp tht, cc c ca chn s co rt li lm ngi ng xung, lc
s u in s khc i.
5. Tn s in git
in khng ca c th ngi do in dung to nn X
ng
=
fC 2
1
.
Khi f th R
ng
cng nguy him. Nhng trn thc t kt qu li
khng nh vy m tn s cng cao th mc nguy him cng gim i.
Vin nghin cu bnh ngh nghip Lningrt dng ch lm th
nghim v thu c kt qu sau:
S TT
Tn s
(Hz)
in p
(V)
S ch th nghim
(con)
Xc sut ch
b cht (%)
1 50 117 n 120 15 100
2 100 117 n 120 20 45
3 125 100 n 121 10 20
4 150 120 n 125 10 0
Nh vy tn s cng cao, xc xut ch cht cng gim.
Mun gii thch hin tng ny, phi tm nh hng ca cc loi tn s
dng in n cc t bo hu c, c bit l cc t bo quan trng lin quan
n tim v h hp.
22
Lc t in p mt chiu vo mng t bo, cc phn t trong t bo b
phn thnh nhng ion khc du v b ht ra ngoi mng t bo. Nh vy
phn t b cc ho v ko di thnh ngu cc. Cc chc nng sinh vt, ho
hc ca t bo b ph hu n mt mc nht nh.
Nu t ngun xoay chiu vo th ion cng chy theo 2 chiu khc nhau
ra pha ngoi mng t bo. Nhng lc i chiu th chuyn ng ca ion li
ngc li. Nu vi mt tn s no ca dng in, tc ca ion c
trong mt chu k chy c 2 ln b rng ca t bo th trng hp ny ng
vi mc kch thch nhiu nht, t bo b ph hu nhiu nht.
Vi dng in tn s cao, khi dng in i chiu, ion khng kp p
vo mng t bo. Tn s cng tng ln, ng i ca ion cng ngn v mc
kch thch t bo cng t.
tn s cao, in trng hu nh khng nh hng n chuyn ng
ca i- on, t bo khng b kch thch nhiu.
i vi ngi, tn s 50 60Hz l nguy him nht. Khi tn s b hoc
ln hn cc tr s trn, mc nguy him s gim xung.
Trong thc t sn xut, vi cc loi my pht tn s 3.000 Hz, 10.000Hz
hay ln hn, cng sut 10kW cng khng xy ra hin tng in git cht
ngi.
23
Chng 3
PHN TCH AN TON TRONG CC MNG IN
A. PHN TCH AN TON TRONG CC MNG IN N
GIN (Mng in mt chiu v mng in xoay chiu 1 pha)
I. KHI NGI CHM VO 2 CC
y l trng hp nguy him nht. Khi : I
ng
=
ng
R
U
(CT 3.1)
Trong : U l in p ca li in.
Tai nn thng xy ra khi cng nhn sa cha li in c mang in
p. Mt tay s vo mt cc cn chm vo cc kia c th bng tay, ci tay
hay mt tay khc.
II. KHI NGI CHM VO 1 CC
Trong thc t vn hnh, trng hp ngi chm vo 2 cc t xy ra m
thng l chm vo mt cc v hu qu ca tai nn ph thuc tnh trng lm
vic ca li in i vi t.
1. Mng in cch in i vi t
Hnh 3.1.
24
Khi ngi chm vo 1 cc s to nn mt mch kn. V cch in ca
mng khng bao gi tht l tng (R
1
; R
2
) nn ta c s ng tr
tng ng.
Hnh 3.2
T s ng tr ta tnh c:
I
ng
=
2 1 2 1 ng
1
R R ) R R ( R
R . U
+ +
(CT 3.2)
Gi thit: R
1
=R
2
= R
c
I
ng
=
cd ng
R R 2
U
+
(CT 3.3)
T biu thc (3.3) ta thy r vai tr ca R
c.
. Nu cch in ca mng
cng tt th mc nguy him cng gim.
Nu ly dng in an ton = 10 mA th iu kin an ton l:
R
c
100 U - 2R
ng
+ Trng hp nguy him nht khi ngi chm vo 1 pha cn pha kia
chm t. Lc :
I
ng
=
ng
R
U
ging nh chm vo 2 cc.
+ Trong cc biu thc trn chng ta khng xt n in tr ca nn
nh v in tr ny rt b, hoc khng tham gia trong s . Tuy nhin, lc
25
chm vo 1 cc, ngha cch in ca nn nh (hoc giy dp) l rt quan
trng. Khi :
I
ng
=
cd ch ng
R ) R R ( 2
U
+ +
(CT 3.4)
Trong : R
ch
l in tr ca giy dp + nn nh
R
c
l in tr cch in ca mng
2. Mng in c 1 cc hay 1 pha ni t
2.1. Mng in 1 dy
Mng ny ch c 1dy cn dy khc l t hay ng ray (tu in...)
Hnh 3.3.
S thay th:
Hnh 3.4.
26
T ta tnh c:
I
ng
=
0 cd 0 cd ch ng
cd
R R ) R R )( R R (
R . U
+ + +
(CT 3.5)
Nu xem R
o
= 0 (v nh) I
ng
=
ch ng
R R
U
+
(CT 3.6)
Nh vy, nu ngi ng trn t t hay trn ng ray m chm vo
dy dn in s phi chu 1 in p bng ton b in p ca mng in. Do
vy khi vn hnh mng in ny rt nguy him nn phi treo cao dy dn
in hoc tng cng cch in di chn ngi.
2.2. Mng in 2 dy
Mng ny dng o lng 1 pha, cung cp in cho my bin p
hn hay bin p dng cho loi n cm tay...
Khi chm vo cc c ni t
Hnh 3.5
Bnh thng khi chm vo cc c ni t khng nguy him g v:
U
ng
= I
lv
.R
ab
(CT 3.7)
Trong : I
lv
l dng in lm vic ca mng in
R
ab
l in tr ca on dy dn ab
27
D chm vo im b cch vt ni t bao nhiu th U
ng
lun < 5% U.
Nhng khi xy ra ngn mch, in p phn b trn ng dy theo in
tr ca dy dn. Nu tit din dy dn nh nhau th ti im c in p bng
U/2 v cng gn im a in p cng gim.
Khi chm vo cc khng ni t
I
ng
=
ch ng
R R
U
+
(CT 3.8)
Rt nguy him, ging nh trng hp ngi ng trn t t chm vo
dy dn in ca mng in 1 dy.
3. Mng in cch in i vi t c in dung ln
Vi cc mng in ng dy cp v ng dy trn khng in p ln
hn 1000V v mng c in p nh hn 1000V c nhiu nhnh s c in
dung i vi t ln. N gy ln hin tng l: ng dy tuy ct ra khi
mch in nhng in tch tn d vn c th gy nguy him cho ngi.
Trong mng in xoay chiu, in p ca in tch tn d khng nhng
ph thuc thng s ca mch in m cn ph thuc vo thi im ct mch
in.
Theo tnh ton: nu ngi cch in vi t m chm vo 2 cc th dng
in qua ngi:
I
ng
=
ng
0
R
U
.e
12 ng
C R
t
(CT 3.9)
Trong :
U
o
l in p tn d ca ng dy ng vi thi im khi ngi chm
vo mch in.
C
12
l in dung gia cc dy dn ca ng dy b ct.
Nu bit U
o
; R
ng
; C
12
, ta xy dng c quan h gia dng in qua
ngi v thi gian nh sau (I
ng
(t)):
28
Hnh 3.6
T ta c nhn xt: nu in dung cng ln (C
2
> C
1
) tr s in tch
tn d (Q = C.U) cng cao lm cho dng in duy tr cng lu v tt nhin
tr s trung bnh ca dng in tc dng vo ngi cng ln. Nu chm vo
1 dy ca ng dy b ct in (gi s dy dn 1) th:
I
ng
=
ng
0
R 2
U
.e
) C C 2 ( R
t
11 12 ng
+
(CT 3.10)
Trong : C
11
: in dung dy dn 1 vi t
C
12
: in dung gia dy dn 1 vi 2
Nguy him ca in tch tn d khng nhng ch do tr s ca dng in
phng, thi gian phng m cn nhit lng gy bng:
Q = 0,24
2
CU
2
(CT 3.11)
29
B. PHN TCH AN TON TRONG CC MNG IN 3 PHA
I. MT S KHI NIM
* Trong k thut in, ngi ta chia thit b in lm 2 loi:
- Thit b in c in p > 1000V
- Thit b in c in p < 1000V
* Trung tnh ca MBA c th ni t hay cch ly.
- Nu trung tnh khng ni vi cc thit b ni t hoc ni qua thit b
b dng in in dung trong mng, qua my bin in p... hay qua cc
kh c in c in tr ln c gi l trung tnh cch in i vi t.
- Nu trung tnh ni trc tip vi thit b ni t hoc qua mt in tr
b th gi l trung tnh trc tip ni t.
* Dy trung tnh l dy ni vi im trung tnh trc tip ni t, s dng
lm dy ngc khi ph ti cc pha khng u nhau.
Khng nn cho rng trung tnh v dy trung tnh khng mang in p.
Khi c hin tng lch pha hoc c chm t 1 pha... Trung tnh cng nh
dy trung tnh u mang in p nguy him n tnh mng ngi.
* Trong mng 3 pha c nhng trng hp tai nn sau:
- Chm vo 2 hoc 3 pha
- Chm vo 1 pha.
- Chm vo vt khng dn in nhng c in p xut hin bt ng (v
thit b, kt cu kim loi...).
- B tc dng ca in p bc.
- Tn thng do h quang in.
II. MNG IN C TRUNG TNH CCH IN I VI T
1. Trng hp chm vo 1 pha
1.1. Trng hp chung
Khi mng in c trung tnh cch in i vi t s xut hin dng
in r v dng in dung ca cc pha vi t. Khi ngi chm vo 1 pha
no (v d pha C). Ta c s nguyn l nh sau:
30
Hnh 3.7
Trong : C
1
C
2
C
3
0
R
1
R
2
R
3
Dng nh lut Kic hp lp v gii cc phng trnh vi phn ngi
ta thu c:
I
ng
=
2
g . U
ng
[ ] [ ]
2
3 2 1
2 2
3 2 1 ng
2
3 2 3 2
2
2 3 2 3
) C C C ( ) g g g g (
) C C .( . 3 ) g g ( 3 ) C C .( . 3 ) g g ( 3
+ + + + + +
+ + + + +
(CT 3.12)
Trong :
g =
R
1
l in dn
U l in p pha
= 1/f, f l tn s ngun in
Cng thc trn cho php xc nh I
ng
ca mi trng hp chm vo
mng in 3 pha vi thng s bt k ca mng in.
1.2. Vi mng c in p < 1000V
* Mng < 1000V c in dung b
Mng ny thng c chiu di ca dy cp < 1Km nn c th b qua
in dung C (C
1
= C
2
= C
3
= 0)
31
n gin: coi R
1
= R
2
= R
3
= R
c
Thay vo biu thc (CT 3.12) ta c:
I
ng
=
c ng
R R
U
+ 3
3
(CT 3.13)
Nh vy mng ny khi ngi chm vo 1 pha no y hoc chm vo
v thit b c cch in b hng th dng in qua ngi ph thuc chnh
vo cch in ca mng (R
c
). Nu tng cng cht lng cch in ca
mng s t c yu cu an ton.
* Mng < 1000V c in dung ln
Mng ny thng c chiu di ng dy > 1Km. Lc phi xt n
c dng in r v dng in dung.
n gin, coi:
C
1
= C
2
= C
3
= C
R
1
= R
3
= R
3
= R
c
Thay vo biu thc (CT 3.12) ta s tnh c:
I
ng
=
ng
R
U
.
2
ng
2 2 2
cd
ng cd cd
R ) C R 1 ( 9
) R 6 R ( R
1
1
+
+
+
(CT 3.14)
T biu thc ta thy: nu C cng ln, I
ng
cng tng
1.3.Vi mng in > 1000V
Trong mng in ny, in tr cch in thng rt tt nhng in dung
ca cc pha i vi t ln (khong vi phn mi F/Km) v th c th
thay vo biu thc (CT 3.12):
R
1
= R
2
= R
3
= (g
1
= g
2
= g
3
= 0).
C
1
= C
2
= C
3
= C
v ta thu c: I
ng
=
2 2
ng
)
C
1
( R 9
U 3
+
(CT 3.15)
32
T c th suy ra C cng ln, I
ng
cng tng.
1.4. Khi chm vo 1 pha cn pha khc chm t
Hnh 3.8
Trng hp ny rt nguy him v in p t ln ngi t ti in p
dy. Nu pha kia chm t hon ton th ngi b ng in p dy tc dng
I
ng
=
ng
d
R
U
2. Trng hp chm vo 2 pha
Trong tnh trng vn hnh bnh thng ca mng in, khi ngi chm
vo 2 pha s b in p dy tc dng
I
ng
=
ng
d
R
U
III- MNG IN C TRUNG TNH NI T TRC TIP
1. ngha ca vic ni t trung tnh
Ni t trung tnh nhm gim bt s nguy him do chm t gy ln, gi
cho in p ca cc dy pha i vi t khng tng cao lc xy ra chm t.
Gi s in tr ni t trung tnh rt b (R = 0). Mt pha b chm t cn
ngi chm vo 1 trong 2 pha cn li th in p t ln ngi ch l in p
pha ch khng phi in p dy nh trong mng trung tnh cch in.
33
Mt u im khc ca mng c trung tnh ni t trc tip l khi xy ra
chm t s a n ngn mch 1 pha v ct mch in. Nh vy trng thi
chm t i vi mng in c trung tnh cch in i vi t ko di rt
lu, cn vi mng ny ch tn ti trong thi gian rt ngn (thi gian cn thit
bo v tc ng).
Ngoi ra ni t trung tnh cn c u im v mt kinh t v in p ca
mng ny i vi t khng vt qu in p pha nn cch in ca mng,
ca cc cun dy my in v cc b phn dn in i vi v thit b hay
vi t u tnh ton vi in p pha, cn khi trung tnh cch in i vi
t phi tnh ton vi in p dy.
Mt khc trong thc t sn xut, lc ph ti cc pha khng u nhau
hoc xy ra chm t s c hin tng lch pha, lc trung tnh v dy
trung tnh s c in p d, in p ny nhiu khi c gi tr tng i ln.
Nu dng bin php ni trung tnh bo v th in p d ny s xut hin
trn v my gy nguy him cho ngi. Do ni t trung tnh s c tc
dng trit tiu hoc hn ch in p d n mc an ton.
Tuy nhin cn lu l:
- Trong thc t vn hnh, iu kin in tr ni t trung tnh (R
0
= 0) l
rt kh thc hin m s tn ti mt gi tr no , nn khi xy ra chm t
mt pha, in p ca pha chm t s phn b trn c R
0
v R
ch
(in tr
ch chm t). Do in p ca cc pha i vi t cng nh in p t
vo ngi (lc chm phi pha cn li) s ln hn in p pha v t ti in
p dy tu thuc vo ln ca R
0
v R
ch.
- Khi vn hnh bnh thng (khng b chm t) lc ngi chm vo 1
pha no y ca mng c trung tnh ni t th in p t ln ngi s l
in p pha v in tr cch in ca mng khng tham gia hn ch dng
in qua ngi, l nhc im ca mng trung tnh ni t.
2. Mng in in p > 1000V
mng in ny thng c trung tnh ni t trc tip. Khi ni t
trung tnh, cch in i vi t c th b gim thp, nh vy rt kinh t.
i vi mng > 1000V, v phng din an ton m ni cng rt khuyn
khch ni t trung tnh. Khi trung tnh khng ni t, nu xy ra chm t 1
34
pha th tnh trng ny ko di rt lu v dng in in dung rt b, bo v rle
khng tc ng. gn ch chm t, s xut hin s phn b in p rt nguy
him v in p phn b tn ti rt lu. Ngc li nu trung tnh ni t trc
tip th vi cc cp in p k trn, dng in chm t nht nh s rt ln v
khi no cng cho bo v dng in cc i tc ng v ct ch b s c.
Ngoi ra trng thi bnh thng ca mng ny th khi chm vo 1 pha,
mc nguy him u nh nhau (d trung tnh ni t hay khng ni t)
v khng nh hng g n vic chn ch lm vic ca trung tnh.
Tuy nhin i vi mng > 1000V c trung tnh ni t ch c hin tng
khng tt l: lc v thit b b chc thng cch in, dng in qua thit b
ni t rt ln v khi chm v hay chm t, trong mng in ch cn in
tr th t khng.
Dng in n nh ca ngn mch 1 pha trong mng 110 kV t ti
hng ngn am pe. Nh vy, mun bo m n nh nhit cho h thng ni
t th h thng ny rt t. Mt khc trn h thng ni t (k c v thit b
ni vi h thng ni t) s c th hiu i vi t ln, th hiu ny c th
truyn sang mng c in p < 1000V nu cc mng ny ni t chung.
Dng in chm t ln lm cho bo v ct nhanh tc ng (trong
khong thi gian 0,035 0,12 giy) v in th cng xut hin trong thi
gian rt ngn, nhng tnh trng ny i vi mng < 1000V cng rt nguy
him v ngi lun tip xc vi v thit b. C th khc phc hin tng ny
bng cch ni t ring cho mng > 1000V v < 1000V.
- Khi ngi chm vo 1 pha: I
ng
=
ng
f
R
U
.
- Khi chm vo 2 pha: I
ng
=
ng
d
R
U
C 2 trng hp u nguy him.
3. Mng in vi in p < 1000V
mng ny hay xy ra hin tng chm vo 1 pha: I
ng
=
ng
f
R
U
35
Nu chm vo 2 pha: I
ng
=
ng
d
R
U
mng c trung tnh ni t trc tip in p < 1000V, khi xy ra chm
t 1 pha s to nn tnh trng phn b th nguy him. Trong khi , dng in
chm t khp mch qua ch chm t khng cho bo v ct ch b s c
v tnh trng ny s ko di nh mng c trung tnh cch in vi t.
IV. KT LUN CHUNG V VN AN TON TRONG MNG
IN 3 PHA
1. Nu mng c trung tnh cch in th khi ngi chm vo 1 pha dng
in qua ngi s ph thuc cch in v in dung ca mng in.
Nu cch in ca mng cng cao, in dung ca cc pha i vi t
cng nh th mc nguy him cng gim.
Khi xy ra s c chm t 1 pha s dn n s phn b in tch nguy
him ch chm t v tnh trng ny s ko di rt lu v nhiu trng hp
dng in chm t khng cho bo v tc ng ct ch b s c, lm cho
in p ca cc pha cn li i vi t tng cao n in p dy. Khi ngi
chm vo 1 trong cc pha cn li s b in p dy tc dng.
2. Nu mng c trung tnh ni t trc tip s gim c nguy him khi
c chm t 1 pha, v n gi cho in p ca cc pha cn li i vi t
khng tng cao v khi ngi chm vo 1 trong cc pha cn li s b in
p dy tc dng.
Mt khc mng > 1000V, khi xy ra chm t 1 pha s a n ngn
mch 1 pha v dng in chm t ny ln bo v ct phn b s c.
V nh vy tnh trng phn b in th nguy him ch chm t s ko
di trong 1 thi gian ngn.
Mng ny c nhc im l tnh trng vn hnh bnh thng ca
mng in, nu ngi chm vo 1 pha s nguy him hn so vi mng c
trung tnh cch in v lc vai tr cch in ca mng khng tham gia
hn ch dng in qua ngi.
3. Khi chm vo 2 pha, tnh trng nguy him mng trung tnh cch ly
cng nh mng trung tnh ni t u nh nhau, v in p t ln ngi
u bng in p dy.
36
Chng 4
CC BIN PHP PHNG TAI NN IN
A. CC BIN PHP
I. CCH IN CA THIT B IN
Cch in l bin php quan trng hng u bo v khng cho in
r ra v my gy nguy him cho ngi s dng, trnh truyn in gia cc
pha gy ra ngn mch.
Trong thc t sn xut c th do vic s dng my mc c k, cch in
b gi ci, hoc c th do lp rp, gi gn bo qun cch in khng tt, nn
hin tng in r ra v thit b tr thnh ph bin. V vy trong qu trnh
s dng thit b, phi nghim chnh chp hnh cc ch v s dng, kim
tra, th nghim cch in ca thit b. Nu s dng qu in p, cch in
s h hng. Thiu s kim tra, th nghim s khng pht hin c kp thi
sa cha hoc thay th.
1. Tiu chun cch in
Cch in c c trng bng R
c
. Tr s ca R
c
cho php ph thuc
vo in p ca mng in.
Tr s R
c
i vi cc mng in v thit b in c quy nh trong
cc TCVN tng ng.
2. Kim tra v th nghim
Theo qui trnh an ton thit b in, vic kim tra, th nghim thit b
in hng nm phi tin hnh t 1 2 ln hoc nhiu hn tu theo iu kin
sn xut c th tng ni.
Kim tra, th nghim cch in c th tin hnh bng nhiu cch.
Thng thng dng M-g-met. Khi c iu kin th th bng sc chu
ng i vi in p tng cao. Cch th tin hnh nh sau:
37
Loi thit b in in p th xoay
chiu (V)
Phng php th
Cp c in p n 1 kV 500 1000 Quay M-g-met loi 1000V trong
1 pht
Cp c in p n 2 kV (4 5) Um Th in p trong 5 pht. Quay M-
g-met loi 1000V trong 1 pht
ng c in c cun
Stato n
380 V
500 V
3000 V
6000 V
1000
1500
5000
10.000
Th in p trong 1 pht
Kt qu kim tra, th nghim c ghi vo s nht k vn hnh thit b
in.
3. Cch in kp v cch in tng cng
tng cng cch in, bo m an ton cho ngi s dng, ngi ta
dng cch in kp v cch in tng cng.
Cch in kp l cch in 2 lp c lp vi nhau, mi lp u c kh
nng chu c in p nh mc ca thit b in. Cch in tng cng l
cch in c tr s in tr cch in cao hn cch in thng thng,
thng c s dng cho cc loi my in cm tay.
II- BO V NI T
1. Mc ch ngha
Khi cch in b h hng, nhng phn kim loi ca thit b in hay cc
my, thit b khc thng trc kia khng c in p, by gi c th mang
hon ton in p lm vic. Khi ngi chm vo, c th b tai nn.
an ton, ngi ta ni t nhng phn kim loi ca my, thit b
gim in p nhng b phn trn i vi t (khi c s c) n mt gi tr
an ton, khng gy nguy him cho ngi khi v tnh chm vo v thit b c
cch in b chc thng.
Nh vy, ni t l s ch ng ni in cc b phn ca cc my, thit
b in vi h thng ni t. H thng ni t gm thanh ni t v dy dn
ni t.
38
Ngoi ni t bo v, cn c loi ni t vi mc ch xc nh ch
lm vic ca thit b in nh: ni t trung tnh my bin p (my pht),
ni t bo v qu in p, ni t chng st...
Thng ngi ta ni nhng b phn ni t c nhng cng dng khc
nhau thnh mt h thng ni t (tr nhng thu li ng ring r).
Ni t ring r cho thit b in l khng hp l v nguy him v khi c
chm t 2 im, to nn th hiu nguy him trn phn ni t ca thit
b. Trong trng hp ny c dng in b xut hin. Tr s dng in ny
khng cho bo v chm t lm vic.
Khi c h thng ni t, chm t 2 im s bin thnh ngn mch 2
pha a n t ng ct ch b h hng.
2. Ni t tp trung
Gi s thit b in ni vo mch in 1 pha hay mt chiu. V thit b
c ni t. Thit b b in r ra v. Ta c s nguyn l v s ng
tr khi ngi chm vo v thit b in nh sau:
Hnh 4.1. Ni t tp trung
T ta tnh c:
I
ng
= U.g
2
.g
ng
/(g
1
+ g
2
+ g
ng
+ g
) (CT 4.1)
Trong : g = 1/R
V g
1
, g
2
, g
ng
rt nh so vi g
nn c th b qua mu s v:
I
ng
= U.g
2
.g
ng
/ g
(CT 4.2)
1
2
2
1
G2
G1
G1
G
Gng
G1
G2
Gng
1 2
G
u
39
Bo v ni t tp trung t yu cu khi: I
ng.
R
ng
U
txcp
T CT 4.2 rt ra:
Mun gim I
ng
th gim g
ng
(tng cng cch in ca ngi i vi t).
Hoc gim g
2
(tng cch in ca dy dn i vi t).
Hoc tng g
(gim in tr ni t).
Bin php gim in tr ni t n gin v c th lm c.
Tuy nhin, v in tr sut ca t ln nn ni t tp trung kh m
bo c yu cu an ton. V th ngi ta thng dng h thng ni t
hnh li (hnh vng).
3. Ni t hnh li (hnh vng)
iu kin an ton trong trng hp cch in b chm v v c dng
in i qua vt ni t c xc nh bng U
tx
v U
b
. Nhng in p ny
khng vt qu tr s gii hn no y m bo an ton cho ngi.
Nh phn tch chng III: cng gn vt ni t, U
tx
cng nh v U
b
cng ln.
Nu dng ni t tp trung th khi c dng in chm t (I
) i qua,
in p phn b trn mt t rt khng li.
Mun ng thi gim U
tx
v U
b
phi dng bin php ni t hnh li.
Hnh 4.2. Ni t hnh li
Theo mt ct A - B
Utd = l.R
Ub
Utx
40
Trn hnh v chng ta thy: nu ni t hnh li, U
b
v U
tx
gim xung
rt thp.
Ni t bo v hnh li thc hin bng cch cm cc ng (hoc thanh)
theo chu vi v gia vng t cn bo v.
Hnh v theo mt ct AB ch ra cch xy dng ng th hiu ca mi
ng ni t ring r v sau y cng tt c cc tung ca ng cong ny
li s c dng phn b in p cho h thng ni t trong vng bo v
(ng m nt).
Qua hnh v chng ta thy: trn mt t c rt nhiu im c in th
cc i (cc im nm trn trc thng ca vt ni t). Cho nn, th gia
cc im trong vng bo v chnh lch rt t v do gim c in p
bc v in p tip xc.
iu cn ch l ngoi vng bo v ca mng li ni t, ng phn
b in p ln nn U
b
c gi tr ln. trnh U
b
nguy him, dc theo ng
ngoi mng li ni t, ngi ta chn cc tm bng kim loi v cc tm
ny khng ni vi h thng ni t. Lc , ng phn b th vng ny
s c dc gim v gim c U
b
.
4. Lnh vc dng bo v ni t
4.1. Thit b in c in p < 1000V
Bo v ni t dng trong trng hp trung tnh cch in i vi t.
- Nhng b phn cn ni t:
+ V my in; my bin p; cc kh c in; cc thit b chiu sng...
+ B phn truyn ng ca cc thit b in.
+ Cc cun th cp ca my bin p o lng.
+ Khung ca t phn phi in; bng iu khin; bng in v t in
cng nh cc b phn c th tho ra c hoc h nu nh trn c t
cc thit b in.
+ Nhng kt cu kim loi ca thit b phn phi; kt cu t cp; nhng
u mi bng kim loi ca cp; v kim loi v v bc ca cp lc v cp
41
kim tra; v kim loi ca dy dn in; ng kim loi lun dy dn in; v
v gi ca thanh ci dn in; cc mng, hp, cc dy cp thp v cc
thanh thp dy cp v dy dn in cng nh cc kt cu kim loi khc
trn t cc thit b in.
+ V kim loi ca cc my in di ng v cm tay.
+ Cc thit b in c t cc b phn di ng ca my v cc c
cu.
- Nhng b phn khng cn ni t:
+ Cc thit b in xoay chiu c in p n 380V v mt chiu c
in p n 440V trong cc phng t nguy him v in.
+ V ca thit b in, dng c in v cc kt cu lp rp in c t
trn cc kt cu kim loi, trn cc thit b phn phi, trn cc khung, t, bng
iu khin, trn cc b my cng c v cc my ci c ni t vi iu
kin bo m tip xc v in chc chn vi h thng ni t chnh.
+ Tt c cc ph kin ca cch in cc dng khc nhau, thanh ging,
gi , ph tng ca thit b chiu sng c lp trn cc ct in ngoi tri
bng g hoc trn kt cu bng g ca trm in ngoi tri, nu nh khng
yu cu nhng kt cu ny phi c bo v chng qu in p kh quyn.
Khi lp dy cp c v kim loi c ni t hoc dy ni t khng c
cch in trn ct g th nhng b phn k trn phi c ni t.
+ Nhmg b phn c th tho ra hoc m ra c ca cc khung kim
loi ca cc bung phn phi, t, ro chn... nu nh trn cc b phn
khng t thit b in hoc cc thit b in c lp trn c in p
xoay chiu khng ln hn 42V v mt chiu khng ln hn 110V.
+ V dng c c cch in kp.
+ Cc loi mc, kp bng kim loi, cc on ng bng kim loi bo
v cp nhng ch cp xuyn tng, trn ngn v cc chi tit tng t, k
c cc hp ni v r nhnh kch thc n 100 cm
2
, nhng dy cp hay dy
dn c v bc cch in t chm trong tng, trn ngn hay cc phn t
khc ca cng trnh xy dng.
42
4.2. Thit b c in p > 1000V
Bo v ni t phi dng trong mi trng hp khng ph thuc ch
lm vic ca trung tnh v loi nh ca.
mng ny, ngoi vic thc hin ni t cn phi c bin php san
bng th. Do vy phi thc hin ni t theo hnh li (hnh vng).
Trong mng in c in p n 1000V c im trung tnh cch ly
(hoc ngun in 1 pha c cc u ra c cch ly vi t, cng nh cc
mng in 1 chiu c im gia c cch ly vi t) c s dng cung
cp in cho cc thit b in trong trng hp c nhng yu cu an ton
in cao (nh cc thit b in di ng, khai thc than v m). Cc thit b
in phi c ni t kt hp vi kim tra cch in ca mng hoc s
dng my ct in bo v.
5. Hnh dng ca vt ni t, in tr ni t
5.1. Hnh dng ca vt ni t
Vt ni t c th c dng hnh ng hay thanh ch nht, hoc hnh thanh
mng ( ni cc ng ni t vi nhau hay ni cc ng ni t vi thit b
cn ni t), hoc cc vt ni t t nhin (v cp, ng dn nc, cc c cu
bng kim loi ca to nh...).
Nhng vt ni t t nhin ny c ni vo thit b ni t chnh thnh
mt h thng ni t chung. Ni chung cc vt ni t t nhin vo thit b
ni t chnh cn c tc dng l m bo an ton cho ngi khi chm ng
thi vo cc vt ni t t nhin v v thit b v l do no c in p
xut hin trn chng.
5.2. in tr ni t
in tr ni t gm: in tr phn tn, in tr ca cc dy dn v
thanh ni t hp li. in tr phn tn chnh l in tr ca t. Mun
gim in tr ca t c th lm gim in tr sut ca t (
). Do thnh
phn ca t phc tp nn
= U
txcp
/ I
(CT 4.3)
Trong :
: H s tip xc
U
txcp
c th = 36V; 24V; 12V... tu theo loi nh ca.
Qua tnh ton v tho mn iu kin an ton chung, qui phm an ton
hin hnh qui nh nh sau;
- Vi thit b in c in p 1000V:
R
n
4. khi cng sut ca my pht hoc my bin p l 100kVA
R
n
10 khi cng sut ca my pht hoc my bin p l < 100kVA
- Vi thit b c in p > 1000V:
R
n
0,5 trong bt c thi gian no trong nm, c tnh n in tr ni
t t nhin. in tr ni t nhn to khng vt qu 1.
- Trong mng in c mng in ni t hiu qu
Trong trng hp trang b ni t c s dng ng thi cho c thit
b in c in p n 1000V:
R = 125/ I ()
Trong trng hp ny vn phi thc hin nhng yu cu v ni t (ni
khng) cho cc thit b in c in p n 1000V.
Trong trng hp trang b ni t ch s dng cho thit b in c in
p ln hn 1000V:
R = 250 / I () nhng khng ln hn 10.
Trong :
R l in tr ln nht ca trang b ni t ()
I l dng in ngn mch chm t tnh ton (A). Trong mng in
khng c b dng in in dung th dng in tnh ton ly bng 125%
dng in danh nh ca cc thit b b .
44
Dng in ngn mch chm t tnh ton cn phi c xc nh theo
s vn hnh li in khi dng in ngn mch c tr s ln nht.
III- BO V NI DY TRUNG TNH (ni " khng")
1. ngha ca bo v ni dy trung tnh
Bo v ni dy trung tnh l ni v thit b in vi dy trung tnh (dy
ny c ni t nhiu ch).
ngha ca vic ny xut pht t ch: mng < 1000V c trung tnh
ni t trc tip, nu dng bo v ni t s khng m bo c cc iu
kin an ton.
V d: c 1 mng 3 pha 380/220V cp in cho 1 ng c.
ng c c tip t bo v. C R
o
= R
= 4 (nh hnh v).
Hnh 4.3. S nguyn l bo v ni khng
Khi ng c chm v ta c
I
= U / (R
o
+ R
).
I
= 220V / (4 + 4 ) = 27,5 A.
Vi tr s ny ch lm chy c dy chy ca loi cu ch b vi
I
m
= 27,5 / (2 2,5) = 14 11 A.
A
B
C
R
l
R0
45
V nh vy, nu dng in ni trn tn ti lu th trn v thit b in c
in p bng 1/2 in p pha v iu kin khc cn c th ln hn. iu
l khng m bo an ton. Mt khc in p ca 2 pha cn li i vi t
s tng cao (gy nguy him v cch in ca mng c thit k thp hn -
ch thit k i vi in p pha).
Ngi ta tm cch tng gi tr dng in chm t ny ln mt gi tr
no bo v c th ct nhanh ch b s c mi m bo c an ton.
Bin php n gin nht l dng dy dn ni v thit b vi dy trung tnh.
Mc ch ca n l bin s chm v thit b thnh ngn mch 1 pha bo
v lm vic ct nhanh phn b s c.
S nguyn l bo v nh sau:
Hnh 4.4. S nguyn l bo v ni khng
2. Phm vi p dng
Bo v ni dy trung tnh dng cho mng in 4 dy in p < 1000V
c trung tnh ni t. Bo v ni dy trung tnh dng cho mi c s sn xut
khng ph thuc vo mi trng xung quanh. Bin php ny va n gin,
r tin li d c kh nng thc hin, nn hu ht cc c s sn xut cng
nghip hin nay u dng loi bo v ny.
Khi dng bo v ni dy trung tnh cho thit b in c in p < 1000V
th nhng b phn cn ni dy trung tnh v khng cn ni dy trung tnh
c qui nh cng nh trong bo v ni t.
46
3. Ni t lm vic v ni t lp li
Khi dng bo v ni dy trung tnh, trung tnh ny s c ni t u
ngun in (ni t lm vic) v ni t lp li trong tng on ca mng
(ni t lp li).
- Bo v ni dy trung tnh s khng th dng c nu dy trung
tnh khng ni t v: nu xy ra chm t ch no y s lm cho v
cc thit b ni vi dy trung tnh c in p gn bng in p pha. Hoc
khi c s lch pha, trn dy trung tnh s c in p d v a in p
ny ra v my. im trung tnh ca my pht, my bin p v pha in
p n 1000V phi c ni vi cc ni t bng dy ni t. Khng cho
php s dng dy trung tnh lm vic i t im trung tnh ca my pht
hoc my bin p n bng lp thit b phn phi lm dy ni t ca
my bin p hoc my pht.
Cc cc ni t phi c t trc tip gn my. Trong trng hp
ring (v d cc trm trong phn xng) th cho php t cc ni t trc
tip cnh tng nh.
in tr ca trang b ni t ni vi im trung tnh ca my pht
hoc my bin p hoc u ra ca ngun in 1 pha bt k thi im
no trong nm phi 2; 4 v 8 tng ng vi in p dy: 660; 380; v
220V i vi ngun in 3 pha hoc: 380; 220 v 127V i vi ngun
in 1 pha.
- Khi dng bo v ni dy trung tnh, dy trung tnh phi c ni t
lp li v nhng l do sau:
- Gim c in p i vi t ca dy trung tnh (cng nh v thit
b) nu nh chm v thit b in.
- Gim nh c ch s c trng hp dy trung tnh b t.
V d: c mt mng 3 pha, dy trung tnh b t v xy ra chm v sau
ch b t.
47
Hnh 4.5. S ni khng khi dy trung tnh b t
Khi dng in chm t khng cho bo v tc ng v tn ti s
phn b in th nh sau:
Sau ch b t: u
tx2
= U
Trc ch b t: u
tx1
= 0
Khi c ni t lp li:
Hnh 4.6. S khi c ni t lp li m dy trung tnh b t
48
u
tx
sau ch t gim. Lc :
u
tx2
= u
tx3
= I
.R
c
= U.R
c
/ (R
c
+R
c
)
u
tx1
= I
.R
c
= U.R
c
/ (R
c
+ R
c
)
Kt qu l lm cho s phn b th cc thit b in trc ch t v
sau ch t c u hn. Nu R
c
= R
l
th u
tx
= U/2. Tt nhin tr s ny
khng tho mn iu kin an ton, v vy phi c bin php bo v cho
dy trung tnh khng b t nh:
- Khi thc hin ni dy trung tnh phi dng dy trung tnh bo v ring,
tch bit vi dy trung tnh lm vic (mng 3 pha 5 dy) hoc 1 phn dy
trung tnh bo v, tch ring ra t dy trung tnh lm vic ni trung tnh
cho thit b in. Ch ni phi hn hoc dng bulng bt cht m bo
tip xc tt (c s ni "khng" ph lc 3).
- Trong mch ca dy trung tnh khng c dng cu dao hay cu ch.
Mun ct dy trung tnh ch c th dng my ct in v my ct s ct
ng thi dy trung tnh v cc dy pha khc cng mt lc. Khng c
php s dng dy trung tnh bo v ca 1 ng dy ni trung tnh cho
thit b c cung cp in t 1 ng dy khc.
- m bo ngt t ng phn b s c, cng nh m bo n nh
nhit, in dn ton phn ca dy trung tnh bo v trong tt c cc trng
hp khng c nh hn 50% in dn ca dy pha.
(Qui phm mt s nc qui nh in dn ca dy trung tnh bng vi
in dn ca dy pha).
- C 3 dng ni dy trung tnh l:
+ Khng c ni t lp li.
+ Ni t lp li b tr tp trung.
+ Ni t lp li b tr hnh mng vng.
cui cc ng dy cung cp in (hoc cc nhnh r) c chiu di
ln hn 200m cng nh u vo t ng dy n cc thit b in cn
ni trung tnh phi c ni t lp li cho dy trung tnh bo v (hoc dy
trung tnh lm vic, nu dy ny c dng ni trung tnh).
49
Trong trng hp ny, trc ht nn s dng cc cc ni t t nhin
nh mng ct v ni t chng st ca ng dy. Ni t lp li cc phn
xng nn ni vo cc mch vng ni trung tnh hay dy trung tnh bo v
2 im tr ln.
Ni t lp li ca dy trung tnh trong li in mt chiu phi l cc
cc ni t nhn to v cc cc ny khng c ni vi cc ng ng t
ngm trong t. c php s dng trang b ni t chng st trn ng
dy in mt chiu lm ni t lp li cho dy trung tnh. Dy dn ni
dy trung tnh vi ni t lp li phi c chn theo dng in lu di c
tr s khng nh hn 25A v c kch thc m bo c bn c hc.
in tr ca tt c cc ni t lp li (k c ni t t nhin) cho trung
tnh ca mi ng dy trn khng bt k thi im no trong nm khng
c ln hn 5; 10; 20 tng ng khi in p dy: 660; 380 v 220V i
vi ngun in 3 pha hoc; 380; 220 v 127V i vi ngun in 1 pha.
Trong trng hp ny, in tr ca mi cm ni t lp li khng c ln
hn; 15; 30 v 60 tng ng vi cc in p nu trn.
Khi in tr sut ca t ln hn 100 m th c php tng tr s in
tr qui nh trn ln 0,01 ln nhng khng c ln hn 10 ln ( o bng
.m).
cn bng th, phi ni tt c cc kt cu kim loi c sn trong khu
vc t thit b in v cc kt cu ni t t nhin khc vi mch vng ni
trung tnh hoc vi dy " khng" bo v v v thit b in.
4. Nhng yu cu i vi ni trung tnh bo v thit b in
Khi ni trung tnh thit b in, m bo ngt t ng phn b s c
th in dn ca dy pha v dy trung tnh bo v phi m bo khi c s
chm v hoc chm ra dy trung tnh bo v, dng in ngn mch khng
nh hn:
- 3 ln dng in danh nh ca b phn ngt khng iu chnh hoc
dng chnh nh ca b phn ngt c iu chnh ca ptmt c c tnh
dng in ngc.
- 3 ln dng in danh nh ca dy chy cu chy gn nht.
50
Dng in tc ng tc thi nhn vi h s xt n s sai lch (theo s
liu nh my) v nhn vi h s d tr l 1,1 khi bo v bng ptmt c b
ngt in t. Khi khng c s liu nh my th bi s dng in ngn mch so
vi dng in chnh nh phi ly khng nh hn 1,4 i vi ptmt c dng
in danh nh n 100A v khng nh hn 1,25 i vi ptmt c dng
in danh nh ln hn 100A.
Khi dy trung tnh bo v i song song v i cnh cc dy pha th dy
trung tnh bo v phi c cch in bng cch in dy pha. Trong trng
hp dy trung tnh bo v c b tr hon ton tch bit vi dy pha v
khng dng cp in cho ph ti 1 pha th dy ny khng cn cch in.
Khi thc hin ni trung tnh, nu iu kn ct ca thit b bo v khng
tho mn (dng danh nh ca cu chy hay dng tc ng ca ptmt qu
ln) th cho php dng bin php san bng th b sung.
Trong trng hp ny, tng chiu di cc in cc san bng th phi
c xc nh qua tnh ton m bo tr s in p chm khng vt qu
tr s gii hn an ton.
cc im c kh nh, trn cc cng trng xy dng... c cc thit b
in, my in di ng, cm tay c cng sut nh, nu ko dy trung tnh
n thit b in gp kh khn hoc khng kinh t th cho php dng bin
php ni t v thit b in lm bin php bo v. Khi cn phi m bo
iu kin ct ca thit b bo v lc c ngn mch chm v.
Khng cho php s dng dy trung tnh lm vic ca cc dng c in
di ng mt pha v mt chiu lm dy trung tnh bo v. ni trung tnh
cho cc thit b in ny, phi s dng dy th 3 ring, dy dn ny c
ni vi dy trung tnh lm vic hoc dy trung tnh bo v trong cc hp u
dy trn cc bng phn phi in, t, bng lp rp...
Trong mch dy ni t v dy trung tnh bo v, khng c lp cc
thit b ct mch v cu chy.
Cho php lp thit b ng ct trong mch dy trung tnh lm vic nu
nh dy ny ng thi c s dng ni trung tnh. Thit b ng ct ny
phi ct cc dy dn c in ng thi vi ct dy trung tnh lm vic.
51
Nhng thit b ng ct mt cc phi c lp cc dy pha m khng
c lp vo dy trung tnh.
Tit din ca dy trung tnh bo v cho cc thit b in di ng v cm
tay nn ly bng tit din ca dy pha. Cc li ca dy pha v dy trung tnh
phi l dy ng mm c tit din khng nh hn 15mm
2
i vi dng c
in cm tay dng trong cng nghip v khng nh hn 0,75mm
2
i vi
cc dng c in cm tay dng trong sinh hot.
5. Kim tra ni t, ni trung tnh
Trang b ni t v ni trung tnh thit b in cn phi c kim tra
khi nghim thu, kim tra nh k v kim tra bt thng.
Kim tra nghim thu c thc hin sau khi trang b ni t, ni trung
tnh c lp t xong.
Kim tra nh k c thc hin theo thi gian qui nh t 6 thng n
2 nm 1 ln tu theo mc nguy him ca ni b tr thit b in.
Kim tra bt thng c thc hin khi: xy ra tai nn, s c hoc c
nguy c xy ra tai nn; sau khi sa cha trang b ni t, ni trung tnh hoc
lp t thit b; sau bo lt hoc ma ln nh hng n ni t, ni trung
tnh; khi xy dng mi hay sa cha cc cng trnh ni t, ni trung tnh;
khi xy dng mi hay sa cha cc cng trnh khc c kh nng gy h
hng cc b phn ca trang b ni t, ni trung tnh.
*Ni dung ca kim tra nghim thu bao gm:
- Kim tra lp t thc t so vi thit k.
- Kim tra vic s dng vt liu theo yu cu thit k.
- Kim tra ton b cc mi hn, mi ni, xem xt v bn c hc, in
tr tip xc.
- Kim tra cc bin php chng n mn, g.
- Kim tra vic bo v cc mch dn i qua cc khe ln co dn v
chng ngi khc.
- Kim tra cc bin php chng in p chm v in p bc nhng
ni cn thit.
52
- Kim tra vic ni t v o in tr ni t.
- Kim tra cc bin php chng in p chm v in p bc nhng
ni cn thit.
- Kim tra vic lp t v o in tr ni t.
- Kim tra in tr mch pha - dy trung tnh v kh nng ct ca thit
b bo v (kch thc, qui cch dy chy, dng chnh nh ca ptmt).
Vic kim tra c thc hin qua xem xt bng mt, dng thc o,
my o in tr mch pha - dy trung tnh...
* Ni dung kim tra nh k v kim tra t xut gm c:
- o R
7h
th s bo v c cao h
0
xc nh bi cng thc:
h - h
0
=
7
a
hay h - h
0
= h -
7
a
(CT 9.5)
94
Phm vi bo v to bi hai kim thu st cao bng nhau, phm vi hai
u xc nh nh hai kim ng ring r, phm vi gia 2 kim c gii hn trn
l cung trn i qua 2 nh kim v tm ca cung nm trn ng trung trc
ca on thng ni lin gia hai kim v c cao bng 4 ln chiu cao ca
kim thu st (H= 4h).
Hnh 9.2
Bn knh cung trn xc nh bng cng thc sau:
R = H - h
0
= 4h - h
0
(CT 9.6)
Trong h
0
l chiu cao ti im thp nht ca cung v c xc nh
bng cng thc:
H
0
= 4h -
2 2
25 , 0 9 a h + (CT 9.7)
95
Khi bit a v h
0
th chiu cao ca kim thu st xc nh bng cng
thc:
H = 0,571h
0
+
2 2
0
a 0357 , 0 h 183 , 0 + (CT 9.8)
Mt ct ngang ca phm vi bo v ti im thp nht, gia hai kim
thu st hon ton ging nh phm vi bo v ca mt kim thu st ng
ring s c chiu cao l h
0
. Mt ct ny cho php xc nh c b rng
ca phm vi bo v trn mt bng ti im gia hai kim thu st theo cc
cng thc sau:
+ Nu
3
2
h
h
0
x
th b
x
= 1,5(h
0
- 1,25h
x
) (CT 9.9)
+ Nu
3
2
h
h
0
x
> th b
x
= 0,75(h
0
-h
x
) (CT 9.10)
Khi bit h
x
v b
x
, chiu cao thp nht ca vng bo v gia hai kim
xc nh bng cng thc:
+ Nu 67 , 2
b
h
x
x
th h
0
=
5 , 1
h 875 , 1 b
x x
+
(CT 9.11)
+ Nu 67 , 2
b
h
x
x
> th h
0
=
75 , 0
h 75 , 0 b
x x
+
(CT 9.12)
- Khi dng hai ct thu li (kim thu st) c chiu cao khc nhau.
Phm vi bo v hai u xc nh nh trng hp hai kim ng ring
r.
Phm vi bo v gia hai kim xc nh nh sau: T nh kim thu st
thp vch ng thng ngang ct ng sinh gii hn phm vi bo v ca
kim thu st cao.
Ti giao im ny coi nh c mt kim thu st gi tng cao bng kim
thu st thp. V sau xc nh phm vi bo v cn li nh i vi 2 kim
thu st c cao bng nhau (vi khong cch a).
96
Hnh 9.3
- Khi dng nhiu kim thu st kt hp (hnh 9.3)
Phn ngoi ca phm vi bo v c xc nh nh trng hp kim thu
st kp (tng i mt) (Yu cu khong cch a
0
D
8 b
x
Trong : b
x
l b rng ca phm vi bo v ti ch hp nht gia 2 kim
thu st lin tip.
D l ng knh vng trn ngoi tip tam gic hoc ng cho di
nht ca a gic.
Nu chiu cao ca kim thu st ln hn 30m th D phi gim xung bng
cch nhn thm vi h s P = 5,5 h
97
1.2. Dy thu st
Dy thu st dng bo v nhng vt ko di (nh ng dy, ng
ng...).
Hnh 9.4
Phm vi bo v ti 2 u dy xc nh nh kim thu st ng ring r.
Nhng bn knh y nn bo v bng 1,2 ln chiu cao ca u mt dy thu
st.
Phm vi bo v dc dy thu st phi xc nh theo cao thc t ti cc
im khc nhau ca dy v tnh theo cng thc:
+ Khi h
x
2/3 h th b
x
= )
h
h
1 ( h 6 , 0
x
(CT 9.13)
+ Khi h
x
< 2/3 h th b
x
= )
h 8 , 0
h
1 ( h 2 , 1
x
(CT 9.14)
Phm vi bo v ca hai dy thu st, phn bn ngoi c xc nh nh
trng hp mt dy cn phn bn trong c gii hn bi ng cung v
qua 3 im, 2 im treo trn dy thu st v im gia c cao:
98
h
0
= h - S/4
Trong :
S l khong cch gia hai dy (S phi < 4h)
Hnh 9.5.
2. Chng st gin tip
2.1. Chng st cm ng tnh in
phng cm ng tnh in ca st cn phi ni t cc thit b, cu
trc kim loi sau y:
- Thit b t ngoi tri.
- Thit b t trong nh c ng dy hoc ng ng i t ngoi vo.
- Thit b t trong nh khng c mi bng kim loi.
Trng hp thit b c mi bng kim loi nhng khng c ng ng
hoc ng dy lin h vi bn ngoi th ch cn tip t mi nh l c.
Dy tip t chng st mi nh kim loi t cch nhau khng qu 15m v ti
thiu phi c 2 dy. Lc , cc ch gip nhau ca mi nh cn c bin php
ni lin mch (hn hoc dng dy ni).
i vi ng dy trn khng: Phi ni chn n ct i vo nh. Hoc
c th dng on cp ngm thay cho ng dy trn khng vo nh.
on cp ny phi di (khong 50 100m).
2.2. Chng st cm ng in t
phng cm ng in t th tt c cc kt cu kim loi cch ly vi
t v t gn nhau nh hn 10cm phi c ni li;
99
Nhng ch mt bch tip xc xu phi c bin php ni lin chng
thnh mt vng kn v phi c tip t tt khng c s chnh lch in
th. Cc dy ni phi bt cht bng bulng hoc hn.
3. Mt s im cn lu
Ni t chng st phi t ring bit vi ni t thit b in trnh
in p nguy him xut hin trn v thit b khi c st.
dng in st thot xung t nhanh th dy dn st phi tt, mi hn
phi chc chn. in tr ni t cng b cng tt.
Quy nh hin hnh cho php:
R
n
10 cho
chng st nh thng v R
n
In 500 cun, kh 16x24 (cm). Giy chp nhn ng k k
hoch xut bn s 983-2008/CXB/8-308/LXH.
In xong v np lu chiu Qu IV/2008.
N
H
A
X
U
L
A
O
N
G
A
n
t
o
l
a
o
n
g
A
n
t
o
s
i
n
h
l
a
o
n
g
T
r
o
n
g
n
g
n
An ton v sinh lao ng
Ti liu dnh cho ging vin An ton lao ng, ngi lm cng tc an ton
V ngi lao ng lm vic trong cc cng vic lin quan
Trong s dng in Trong s dng in
Thc hin trong khun kh
D n Nng cao Nng lc Hun luyn An ton V sinh Lao ng Vit Nam
(VIE/05/01/LUX)
Muc tiu ca D n: Tng cng cng tc an ton v sinh lao ng, gp phn gim
tai nn lao ng v bnh ngh nghip ni lm vic; ci thin quan h x hi gia
cc c quan qun l Nh nc, cc t chc i din ca ngi lao ng v ngi s
dng lao ng thng qua tng cng nng lc ca Trung tm Hun luyn An ton -
V sinh Lao ng, cng c h thng hun luyn an ton v sinh lao ng, xy dng
chnh sch hun luyn v dch v hun luyn v an ton - v sinh lao ng cho cc
i tc x hi m bo an ton v sinh lao ng v iu kin lao ng.
Vn phng T chc Lao ng Quc t tai Vit Nam
48-50 Nguyn Thi Hoc, H Ni, Vit Nam
Tel: 84 43 7340902 * Fax: 84 43 7340904
UT BN L NG NHA X AO - X HI
Ti liu dnh cho ging vin An ton lao ng, ngi lm cng tc an ton
Trong s dng in
An ton v sinh lao ng
V ngi lao ng lm vic trong cc cng vic lin quan
Trong s dng in
D n Nng cao Nng lc
Hun luyn ATVSL Vit Nam
(VIE/05/01/LUX)