Professional Documents
Culture Documents
2
- Khm xc nh cc im au ct sng t th nm sp, cc im au tng ng vi khong lin mm gai ct sng. - ng tc ci: o khong cch u ngn tay v nn nh, khong cch ny trung bnh thng 0 5cm. - ng tc nghing ct sng, so snh hai bn, bn au s c khong cch ln hn mt t khi nghing. Cc du hiu tn thng r: - Nghim php Lasgue: bnh nhn nm nga, hai chn dui thng, thy thuc dng mt tay gi khp gi cho chn dui tht thng, tay kia t t nng gt chn ln vung gc vi mt ging, bnh nhn thy au mng, mt sau i v cng chn. Khi gp khp gi v khp hng li, bnh nhn cm thy bt au. ngi bnh thng c th nng chn n 900 so vi mt ging, nghim php ch c ngha dng tnh khi nng chn ln mt gc < 600 bnh nhn thy au. - Nghim php Nri: bnh nhn ng thng, ci xung t t hai tay chm t, xut hin au dc theo dy thn kinh ta, chn au co li, hay bnh nhn khng thc hin c ng tc do dy thn kinh ta b ko cng au. - Nghim php Bonnet: bnh nhn nm nga, gp gi v pha bng v xoay khp hng ra ngoi, xut hin au tht lng, mt sau mng v i. - Cc im au cnh ct sng: cc im ny cch im au ct sng khong 2 5cm, y l im r thn kinh tng ng. - Du hiu chung bm: khi n vo cc im au cnh ct sng tht lng, xut hin au lan dc theo r thn kinh tng ng. - Cc im au Valleix: l cc im xut chiu ca dy thn kinh ta: im gia ngi v mu chuyn ln, im gia np ln mng, im gia mt sau i, im gia np khoeo chn. Ri lon cm gic: t b, d cm, gim hoc mt cm gic nng (au, nng lnh, cm gic xc gic) ti cc khu vc da tng ng vi r thn kinh. Ri lon vn ng (yu, lit c): - Tn thng r L5: yu cc nhm c trc ngoi cng chn, c dui ngn ci, bnh nhn khng th i bng gt chn c. - Tn thng r S1: yu cc c cng chn sau, cc c gp lng c chn v ngn chn, bnh nhn khng th i bng mi chn c. Ri lon phn x: - Gim hoc mt phn x gn gi khi tn thng r L3, L4. - Gim hoc mt phn x gn gt khi tn thng r S1. - Mt phn x da lng bn chn khi tn thng r S1, S2. Teo c: teo cc c vng sau i, c cng chn sau hoc cc c trc ngoi cng chn ty theo r thn kinh tng ng b tn thng. Ri lon thn kinh thc vt: gim tit m hi, gim nhit da, ri lon vn mch, ri lon dinh dng da. 3. CN LM SNG XQ ct sng tht lng: - Mt ng cong sinh l ct sng. - Xp khong lin t sng, h khe lin t. - Cc gai xng, cc d tt: hp ng sng, gai i - Hnh nh lao ct sng, vim ct sng dnh khp.
3
- Tam chng Barr (hp khe khp, h ming khp, mt ng cong sinh l). Chp bao r vi thuc cn quang: c th thy bng a m chn vo r thn kinh ta. Chp ct lp in ton (CTScan) hoc chp cng hng t (MRI) ct sng: kho st rt tt bn cht v mc tn thng. in c: xc nh r tn thng v nh gi chc nng r thn kinh. 4. NGUYN NHN 4.1. Thot v a m - L nguyn nhn thng gp. - Bnh gp mi la tui nhng nhiu nht tui lao ng, khi pht sau vn ng qu mc hoc lp li nhiu ln trong t th bt li ca ct sng - Cc mc thot v a m: + Thot v a m cn bao bc: li a m (nhn mm chch ra khi trung tm, vng x v dy chng dc sau cn nguyn vn), li a m di dy chng (nhn mm b y ra ngoi vng x, dy chng dc sau cn nguyn). + Thot v a m khng cn bao bc: thot v a m xuyn dy chng (nhn mm li xuyn qua vt rch ca vng x v dy chng dc sau), thot v a m c mnh ri. 4.2. Thoi ho ct sng Hin tng thoi ho a m v thoi ha t sng, nhng bin i cc thnh phn xng, sn, khp, dy chng, nh vi ho cc dy chng ct sng, xut hin cc gai xng c th kch thch, chn p r thn kinh ta gy hi chng au thn kinh ta. 4.3. Lao ct sng Tn thng xng khp v a m c hiu do trc khun lao. 4.4. Ung th ct sng hoc di cn ct sng tht lng - Ung th t sng tht lng him khi nguyn pht, a s di cn t c quan khc. - Khi u au cc b t sng b bnh sau xut hin triu chng au r thn kinh, cm gic au d di, bnh nhn phi rn r. 4.5. Vim dnh mng nhn ty au thn kinh ta c th xy ra khi c vim dnh mng nhn tht lng cng, chn on da vo chp ty cn quang, CTScan, MRI ct sng hoc phu thut pht hin. 4.6. D dng ct sng - Gai i ct sng l d dng bm sinh ca ct sng tht lng, thng t sng L5 v S1, khi khe tch i rng gy thot v mng cng hoc vim dnh mng cng dn n au thn kinh ta. - Cng ho t sng tht lng L5: mm ngang L5 dnh vi cnh xng cng hoc xng chu to nn khp gi, khi c vim khp gi gy vim r thn kinh L4, L5, S1 i qua lm xut hin triu chng au thn kinh ta. 4.7. au thn kinh ta do lnh Khi pht t ngt sau khi bnh nhn nhim lnh, ch yu au dc theo dy thn kinh, khng c cc triu chng ti ct sng, khng c tin s au thn kinh ta do thot v a m. 5. IU TR
4
iu tr bo tn: - Ngh ngi, nm ging cng phng. - Trnh cc t th hi cho ct sng v a m (khom lng, vn lng, mang vc vt nng nht l t th khom lng). - Chm m. - Thuc gim au, khng vim non steroid hoc steroid, thuc dn c. - Kt hp phng php vt l tr liu, xoa bp tr liu, chm cu, bm huyt, tp vn ng ct sng, phc hi chc nng ct sng v chc nng thn kinh, trnh teo c, trnh lot iu tr ngoi khoa: mc ch gii phng cc r hay dy thn kinh b chn p, ch nh phu thut trong cc trng hp sau: - au thn kinh ta do thot v a m khng p ng vi iu tr ni khoa bo tn, au nng, qu mc chu ng ca bnh nhn, chn p dy thn kinh nhiu: teo c, yu lit vn ng, mt phn x hoc ri lon c vng. - Mt s cn nguyn c ch nh phu thut (u chn p, gai i ct sng, trt thn t sng). 6. PHNG NGA Cp 0: - Gio dc ngi dn trnh lao ng sai t th. - Khng ng lu, i li nhiu, khng ci nhiu. - Dng c lm vic phi ph hp vi vc dng v c th. Cp 1: - Trnh lao ng nng sai t th. - T chc gio dc sc kho cho nhng ngi c mi trng lm vic bt li cho ct sng. Cp 2: - Tng cng pht hin v iu tr sm cc trng hp au thn kinh ta hn ch teo c gy kh vn ng v sinh hot hng ngy. - iu tr ng phc . Cp 3: - Gio dc cch phng nga bin chng. - Tp vt l tr liu, phc hi di chng.
TI LIU THAM KHO: 1. V Anh Nh, S tay lm sng thn kinh, B mn Thn Kinh, i hc Y Dc TP HCM, 2005. 2. V Anh Nh, Bi ging bnh hc thn kinh, B mn Thn Kinh, i hc Y Dc TP HCM, 1999. 3. L Vn Thnh, Bnh hc Thn Kinh, NXB Y hc, 1990.