You are on page 1of 4

1

HI CHNG AU THN KINH TA


Th.s. Trn Ngc Xun MC TIU 1. Nu c im chnh ca dy thn kinh ta. 2. M t cc triu chng lm sng. 3. Trnh by cc cn lm sng cn thc hin. 4. Nu cc nguyn nhn ca au thn kinh ta. 5. Trnh by nguyn tc iu tr au thn kinh ta. 1. I CNG au thn kinh ta l bnh l thng gp trong lm sng thn kinh, th hin bng au tht lng lan xung chi di dc theo ng i ca dy thn kinh ta. Dy thn kinh ta l dy thn kinh hn hp to nht trong c th, c to nn bi nhng si r L4, L5, S1, S2 v S3 hp thnh. Thn kinh ta to thnh bi hai dy l thn kinh chy v thn kinh mc chung, hai dy ny hp li vng chu to thnh thn kinh ta, khi i n phn trn hm khoeo chn, thn kinh ta li chia ra hai nhnh l dy thn kinh mc chung (chi phi cho cc c vn ng dui ngn chn v gp bn chn, cm gic phn trc ngoi cng chn v mu bn chn) v dy thn kinh chy (chi phi cho cc c vn ng gp ngn chn v dui bn chn, cm gic mt sau cng chn v gan bn chn). i tng d mc bnh: thng gp ngi lao ng nng, vn ng vin th thao, nam nhiu hn n. 2. TRIU CHNG LM SNG 2.1. Triu chng c nng: au theo r thn kinh: l au lan dc theo r thn kinh b chn p - Tn thng r L5: au t lng xung mt sau ngoi mng, lan xung mt sau ngoi i, mt ngoi cng chn, n mu bn chn v tn cng ngn ci. - Tn thng r S1: au t tht lng lan xung mng, mt sau i, mt sau cng chn, n gt chn, lng bn chn v tn cng ngn t. - Mc au c th rt nng n, au d di buc bnh nhn phi nm yn, khng c ng v au, nhng mt s bnh nhn au m khng thng xuyn, ch tng khi kch thch. - Hon cnh xut hin: au xut hin sau cc chn thng, vn ng qu mc ca ct sng, khi thay i t th, khi ho, ht hi, ci l biu hin au thn kinh ta do thot v a m; au xut hin khi i mt on, lm bnh nhn phi dng li ngh thng gp trong hp ng sng; au dai dng khng thuyn gim, ngy cng tng thng do chn p, u r thn kinh, vim dnh mng nhn. T, d cm, gim cm gic theo phn b ca r thn kinh, c th c yu c dc theo thn kinh ta. 2.2. Triu chng thc th: Triu chng ti ct sng: - Bin dng ct sng: g, vo, xoay, hoc n qu mc, mt ng cong sinh l ct sng. - Co c cnh ct sng do phn ng chng li au.

2
- Khm xc nh cc im au ct sng t th nm sp, cc im au tng ng vi khong lin mm gai ct sng. - ng tc ci: o khong cch u ngn tay v nn nh, khong cch ny trung bnh thng 0 5cm. - ng tc nghing ct sng, so snh hai bn, bn au s c khong cch ln hn mt t khi nghing. Cc du hiu tn thng r: - Nghim php Lasgue: bnh nhn nm nga, hai chn dui thng, thy thuc dng mt tay gi khp gi cho chn dui tht thng, tay kia t t nng gt chn ln vung gc vi mt ging, bnh nhn thy au mng, mt sau i v cng chn. Khi gp khp gi v khp hng li, bnh nhn cm thy bt au. ngi bnh thng c th nng chn n 900 so vi mt ging, nghim php ch c ngha dng tnh khi nng chn ln mt gc < 600 bnh nhn thy au. - Nghim php Nri: bnh nhn ng thng, ci xung t t hai tay chm t, xut hin au dc theo dy thn kinh ta, chn au co li, hay bnh nhn khng thc hin c ng tc do dy thn kinh ta b ko cng au. - Nghim php Bonnet: bnh nhn nm nga, gp gi v pha bng v xoay khp hng ra ngoi, xut hin au tht lng, mt sau mng v i. - Cc im au cnh ct sng: cc im ny cch im au ct sng khong 2 5cm, y l im r thn kinh tng ng. - Du hiu chung bm: khi n vo cc im au cnh ct sng tht lng, xut hin au lan dc theo r thn kinh tng ng. - Cc im au Valleix: l cc im xut chiu ca dy thn kinh ta: im gia ngi v mu chuyn ln, im gia np ln mng, im gia mt sau i, im gia np khoeo chn. Ri lon cm gic: t b, d cm, gim hoc mt cm gic nng (au, nng lnh, cm gic xc gic) ti cc khu vc da tng ng vi r thn kinh. Ri lon vn ng (yu, lit c): - Tn thng r L5: yu cc nhm c trc ngoi cng chn, c dui ngn ci, bnh nhn khng th i bng gt chn c. - Tn thng r S1: yu cc c cng chn sau, cc c gp lng c chn v ngn chn, bnh nhn khng th i bng mi chn c. Ri lon phn x: - Gim hoc mt phn x gn gi khi tn thng r L3, L4. - Gim hoc mt phn x gn gt khi tn thng r S1. - Mt phn x da lng bn chn khi tn thng r S1, S2. Teo c: teo cc c vng sau i, c cng chn sau hoc cc c trc ngoi cng chn ty theo r thn kinh tng ng b tn thng. Ri lon thn kinh thc vt: gim tit m hi, gim nhit da, ri lon vn mch, ri lon dinh dng da. 3. CN LM SNG XQ ct sng tht lng: - Mt ng cong sinh l ct sng. - Xp khong lin t sng, h khe lin t. - Cc gai xng, cc d tt: hp ng sng, gai i - Hnh nh lao ct sng, vim ct sng dnh khp.

3
- Tam chng Barr (hp khe khp, h ming khp, mt ng cong sinh l). Chp bao r vi thuc cn quang: c th thy bng a m chn vo r thn kinh ta. Chp ct lp in ton (CTScan) hoc chp cng hng t (MRI) ct sng: kho st rt tt bn cht v mc tn thng. in c: xc nh r tn thng v nh gi chc nng r thn kinh. 4. NGUYN NHN 4.1. Thot v a m - L nguyn nhn thng gp. - Bnh gp mi la tui nhng nhiu nht tui lao ng, khi pht sau vn ng qu mc hoc lp li nhiu ln trong t th bt li ca ct sng - Cc mc thot v a m: + Thot v a m cn bao bc: li a m (nhn mm chch ra khi trung tm, vng x v dy chng dc sau cn nguyn vn), li a m di dy chng (nhn mm b y ra ngoi vng x, dy chng dc sau cn nguyn). + Thot v a m khng cn bao bc: thot v a m xuyn dy chng (nhn mm li xuyn qua vt rch ca vng x v dy chng dc sau), thot v a m c mnh ri. 4.2. Thoi ho ct sng Hin tng thoi ho a m v thoi ha t sng, nhng bin i cc thnh phn xng, sn, khp, dy chng, nh vi ho cc dy chng ct sng, xut hin cc gai xng c th kch thch, chn p r thn kinh ta gy hi chng au thn kinh ta. 4.3. Lao ct sng Tn thng xng khp v a m c hiu do trc khun lao. 4.4. Ung th ct sng hoc di cn ct sng tht lng - Ung th t sng tht lng him khi nguyn pht, a s di cn t c quan khc. - Khi u au cc b t sng b bnh sau xut hin triu chng au r thn kinh, cm gic au d di, bnh nhn phi rn r. 4.5. Vim dnh mng nhn ty au thn kinh ta c th xy ra khi c vim dnh mng nhn tht lng cng, chn on da vo chp ty cn quang, CTScan, MRI ct sng hoc phu thut pht hin. 4.6. D dng ct sng - Gai i ct sng l d dng bm sinh ca ct sng tht lng, thng t sng L5 v S1, khi khe tch i rng gy thot v mng cng hoc vim dnh mng cng dn n au thn kinh ta. - Cng ho t sng tht lng L5: mm ngang L5 dnh vi cnh xng cng hoc xng chu to nn khp gi, khi c vim khp gi gy vim r thn kinh L4, L5, S1 i qua lm xut hin triu chng au thn kinh ta. 4.7. au thn kinh ta do lnh Khi pht t ngt sau khi bnh nhn nhim lnh, ch yu au dc theo dy thn kinh, khng c cc triu chng ti ct sng, khng c tin s au thn kinh ta do thot v a m. 5. IU TR

4
iu tr bo tn: - Ngh ngi, nm ging cng phng. - Trnh cc t th hi cho ct sng v a m (khom lng, vn lng, mang vc vt nng nht l t th khom lng). - Chm m. - Thuc gim au, khng vim non steroid hoc steroid, thuc dn c. - Kt hp phng php vt l tr liu, xoa bp tr liu, chm cu, bm huyt, tp vn ng ct sng, phc hi chc nng ct sng v chc nng thn kinh, trnh teo c, trnh lot iu tr ngoi khoa: mc ch gii phng cc r hay dy thn kinh b chn p, ch nh phu thut trong cc trng hp sau: - au thn kinh ta do thot v a m khng p ng vi iu tr ni khoa bo tn, au nng, qu mc chu ng ca bnh nhn, chn p dy thn kinh nhiu: teo c, yu lit vn ng, mt phn x hoc ri lon c vng. - Mt s cn nguyn c ch nh phu thut (u chn p, gai i ct sng, trt thn t sng). 6. PHNG NGA Cp 0: - Gio dc ngi dn trnh lao ng sai t th. - Khng ng lu, i li nhiu, khng ci nhiu. - Dng c lm vic phi ph hp vi vc dng v c th. Cp 1: - Trnh lao ng nng sai t th. - T chc gio dc sc kho cho nhng ngi c mi trng lm vic bt li cho ct sng. Cp 2: - Tng cng pht hin v iu tr sm cc trng hp au thn kinh ta hn ch teo c gy kh vn ng v sinh hot hng ngy. - iu tr ng phc . Cp 3: - Gio dc cch phng nga bin chng. - Tp vt l tr liu, phc hi di chng.

TI LIU THAM KHO: 1. V Anh Nh, S tay lm sng thn kinh, B mn Thn Kinh, i hc Y Dc TP HCM, 2005. 2. V Anh Nh, Bi ging bnh hc thn kinh, B mn Thn Kinh, i hc Y Dc TP HCM, 1999. 3. L Vn Thnh, Bnh hc Thn Kinh, NXB Y hc, 1990.

You might also like