Professional Documents
Culture Documents
f ( x ) 0
f ( x) = g ( x)
f ( x ) = g ( x )
b)
g ( x ) 0
f ( x) = g ( x)
2
f ( x ) = g ( x )
x 2 3 x + 2 = x 1 (1)
Hng dn:
Nhn xt: Phng trnh c dng
f ( x ) = g ( x ) nn ta gii nh sau
Ta c
(1)
x 1 0
2
2
x 3 x + 2 = ( x 1)
x 1
x =1
x = 1
Vy S = {1}
x 2 5 x + 4 = 2 x 2 3 x + 12
( 2)
Hng dn: Ta c
( 2)
x 2 5 x + 4 = 2 x 2 3 x + 12
x 2 5 x + 4 0
2
2
x 5 x + 4 = 2 x 3 x + 12
( x 1)( x 4 ) 0
2
3 x 2 x 8 = 0
I S
x 4
8
x = 2 x =
6
x = 8
6
8
6
Vy S =
2. Bt phng trnh
a)
g ( x ) 0
f ( x) < g ( x)
2
0 f ( x ) < g ( x )
b)
g ( x ) < 0
f ( x ) 0
f ( x) > g ( x)
g ( x ) 0
2
f x > g x
( ) ( )
14
b) 2 x 5 < x 2 + 4 x 3 , S = 1;
5
Hng dn
a) Ta c :
x + 1 2 ( x 1)
2
x 1
x + 1 0
x2 2x 3 0
2
2
( x + 1) 2 ( x 1) 0
2
x 1 0
x 1
x = 1
1 x 3
1 x 3
x 1
x 1
b)Ta c
2 x 5 < x2 + 4 x 3
2 x 5 < 0
2
x + 4 x 3 0
2 x 5 0
2
2
( 2 x 5 ) < x + 4 x 3
(1)
( 2)
2
I S
Gii (1)
5
5
x <
(1) 2 1 x <
2
1 x 3
Gii (2)
5
x
5
14
x<
( 2 ) 2
2
5
5 x 2 24 x + 28 < 0
2 < x < 14
14
1
iu kin 2 x 1 0 x 6
2
6 x 0
Vi iu kin trn ta c
3x + 1 2 x 1 = 6 x
3x + 1 = 6 x + 2 x 1
3x + 1 = 6 x + 2 x 1 + 2 6 x 2 x 1
2x 4 = 2 6 x 2x 1
x 2 = 6 x 2x 1
( x 2)
x 2 4 x + 4 = 2 x 2 + 13x 6
3x 2 17 x + 10 = 0
x = 5
x = 2 (l )
3
Vy S = {5}
I S
1
3
9 2x
2
2
( 2)
Hng dn
x 3 0
9
3 x
2
9 2 x 0
iu kin
Vi iu kin trn ta c
( 2)
1
3
9 2x +
2
2
1
9 3
4 ( x 3) ( 9 2 x ) + +
9 2x
4
4 2
16 x 48 18 2 x + 6 9 2 x
2 x3
18 x 64 0
9 x 33 3 9 2 x
2
( 9 x 33) 9 ( 9 2 x )
32
32
9
28 x 4
9
81x 2 576 x + 1008 0
x 9
x 4
9
2. Phng php t n ph
Mc ch ca phng php t n ph l a phng trnh bt phng trnh v dng c
bn hoc l dng bit cch gii. T nghim ca phng trnh, bt phng trnh mi ta suy ra
nghim ca phng trnh, bt phng trnh ban u.
Ch :
Phng trnh, bt phng trnh mi khng tng ng vi phng trnh bt phng
trnh c (v khc tp hp nghim) m ch tng ng theo ngha t phng trnh ,bt phng
trnh ny ta suy ra nghim ca phng trnh, bt phng trnh kia v ngc li.
Dng 1. t n ph khi thy cc biu thc c dng ging nhau. t t = f ( x ) , a phng
trnh, bt phng trnh theo bin x v phng trnh bt phng trnh theo bin t (Ch t
iu kin cho bin t (nu c)).
Vd1: Gii phng trnh
Nhn xt:
3x 2 2 x + 9 + 3x 2 2 x + 2 = 7
I S
t2 + 7 + t = 7
t2 + 7 = 7 t
t 2 + 7 = (7 t )
t 2 + 7 = t 2 14t + 49
t =3
( dk
t 7)
Vi t = 3 ta c
3x 2 2 x + 2 = 3
3x 2 2 x + 2 = 9
3x 2 2 x 7 = 0
1 + 22
x =
3
1 22
x =
3
1 + 22 1 22
Vy S =
;
3
3
( x + 1)( x + 4 ) < 5
x 2 + 5 x + 28
x 2 + 5 x + 4 < 5 x 2 + 5 x + 28
t 2 5t + 24 < 0
3 < t < 8
Kt hp vi iu kin ta c 0 < t < 8 (1)
Vi t < 8 ta c:
x 2 + 5 x + 28 < 8
2
x \
x + 5 x + 28 0
2
2
9 < x < 4
x + 5 x + 28 < 64
x + 5 x 36 < 0
( 2)
I S
Hng dn:
t t = x 2 x + 1 , iu kin t 0 , suy ra 2 x ( x 1) = 2 ( t 2 1)
Bt phng trnh tr thnh:
2 ( t 2 1) + 1 > t
2t 2 t 1 > 0
t < (l )
t > 1
x < 0
x2 x + 1 > 1 x2 x + 1 > 1 x2 x > 0
x > 1
Vi t > 1 ta c
AB =
A B m AB trong A + B l
t2 ( A + B)
. a phng trnh bt phng
2
trnh v n t .
x + 2 + 5 x + ( x + 2)(5 x) = 4
t t = x + 2 + 5 x (iu kin t 0 ).
t2 7
Suy ra t = 7 + 2 x + 2 5 x = 7 + 2 ( x + 2 )( 5 x ) ( x + 2 )( 5 x ) =
2
Khi phng trnh tr thnh:
2
t2 7
=4
t+
2
t 2 + 2t 15 = 0
t = 5 ( l )
t = 3 ( n )
Vi t = 3 ta c:
x+2 + 5 x = 3
7+2
( x + 2 )( 5 x ) = 9
( x + 2 )( 5 x ) = 1
x 3x 9 = 0
2
3+3 5
x =
2
33 5
x =
2
( n)
( n)
6
I S
3 + 3 5 3 3 5
Vy tp nghim ca phng trnh l S =
;
2
2
2x + 1 + 9 2x + 3
( 2 x + 1)( 9 2 x ) > 13
Hng dn
1
9
iu kin x
2
2
t t = 2 x + 1 + 9 2 x (iu kin t 0 ). Suy ra
( 2 x + 1)( 9 2 x ) =
t 2 10
2
t + 3.
14
t < 3 ( l )
t > 4 ( n )
Vi t > 4 ta c
2x + 1 + 9 2x > 4
( 2 x + 1)( 9 2 x ) > 16
( 2 x + 1)( 9 2 x ) > 9
10 + 2
16 x 4 x 2 > 0
0< x<4
A
(xt B = 0, B 0 )
B
x +1 x 2 =
x2 x 2
4
Hng dn
x +1 0
x 1
x 2 x 2
iu kin x 2 0
x2 x 2 0
x 1
x 2
t a = 4 x + 1, b = 4 x 2 iu kin a, b 0
Nhm gio vin Ton TT Quang Minh
http://trungtamquangminh.tk
I S
a = 2b
ab
2
2
2a 2b ab = 0
Khi phng trnh tr thnh a b =
1
a=
b
2
2
2
Vi a = 2 2 b ta c
Vi a =
x + 1 = 4 x 2. 2 x + 1 = 4 ( x 2 ) x = 3
1
b ta c
2
x +1 =
1 4
x 2 x + 1 = x 2 = 0 ( vn )
2
2 x 2 3x + 1
36
Hng dn
2 x 1 0
iu kin x 1 0
x 1
2 x 2 3x + 1
2 x 2 3 x + 1 ta c
2x 1
x 1
1
4. 4
x 1
2x 1
6
t t =
2x 1
x 1 1
4
= (iu kin t > 0 ). Khi bt phng trnh tr thnh
2x 1 t
x 1
16
t
(l )
6
6
4
1
3t
3 6t 2 t 4 6 0
t
6
3
( n)
t
2
3
ta c
2
Vi t
2x 1
3
2x 1 9
x + 5
0 1< x 5
x 1
2
x 1 4
4 ( x 1)
x3 1 3
= 2x + 1
2
Hng dn
t3 1
t t = 2 x + 1 x =
2
3
x 3 1 = 2t
Khi ta c h 3
t 1 = 2 x
Ly (1) tr (2) ta c:
(1)
( 2)
I S
x3 t 3 = 2t 2 x ( x t ) ( x 2 + xt + t 2 ) + 2 ( x t ) = 0
( x t ) ( x 2 + xt + t 2 + 2 ) = 0
x t = 0
2
t 3
(V x 2 + xt + t 2 + 2 = x + + t 2 + 2 > 0 )
2 4
Vi t = x ta c
x3 1 = 2 x x 3 2 x 1 = 0 ( x + 1) ( x 2 x 1) = 0
x = 1
1+ 5
x =
x = 1 5
1 + 5 1 5
Vy phng trnh c 3 nghim S = 1;
;
2
2
x + 34 3 x 3 = 1
( *)
Hng dn
u = 3 x + 34
t:
u 3 v 3 = 37
3
v = x 3
( *) u v = 1
u 3 v 3 = 37 (1)
Ta c h:
( 2)
u v = 1
( 2 ) u = v + 1 ( 3) , sau thay vo (1) ta c:
( v + 1)
v 3 = 37
v = 3
v = 4
v = 3 3 x 3 = 3 x = 30
v = 4 3 x 3 = 4 x = 61
( *)
Hng dn
( *) 7
4 ( x 2 3 x + 3) + 17 x 13 14 x 2 3 x + 3 = 17 x 13
I S
u + 13
x=
u = 17 x 13
17
t:
2
2
2
v 2 = u + 13 3 u + 13 + 3 = u 25u + 373
v = x 3x + 3 ( v 0 )
289
17
17
( *)
tr thnh 7 4v 2 + u 14v = u
7 4v 2 + u = 14v + u (1)
Ta c h:
u 2 25u + 373
v 2 =
( 2)
289
(1) 49 ( 4v 2 + u ) = (14v + u )
49u = 28uv + u 2
u ( u + 28v 49 ) = 0
u = 0
u = 49 28v
13
u=0 x=
17
u = 49 28v
Thay vo ( 2 ) :
25 ( 49 28v ) + 373
289
2
2
289v = 784v 2044v + 1549
( 49 28v )
=
v = 1
1549
v =
495
x = 1
2
x = 2
x 3x + 3 = 1
746
1549 x =
2
x 3x + 3 =
495
495
2231
x =
495
746
495
746 13
Vy S =
; ;2
495 17
Ch :
T phng trnh ta suy ra h, nn khi gii ra nghim ta phi th li.
Phng php ny ch hiu qu trong vic gii phng trnh, cn bt phng trnh th
rt kh s dng.
10
I S
t: t = x 2 + 10 x , t > 0
t2 =
x 2 + 10 x
) (1 + 1 ) ( x 2 + 10 x ) = 16
2 BCS
t 4
0t 4
Du " = " xy ra x 2 = 10 x x = 6
Mt khc: x 2 12 x + 40 = ( x 6 ) + 4 4 , du " = " xy ra x = 6
2
x 2 + 10 x x 2 12 x + 40
Vy S = {6}
4. Dng kho st hm s bin lun phng trnh, bt phng trnh cha tham s
3+ x + 6 x
( 3 + x )( 6 x ) = m
Hng dn
iu kin: x [ 3;6]
t t = 3 + x + 6 x , x [ 3;6]
t =
1
1
6 x 3+ x
=
2 3 + x 2 6 x 2 ( 6 x )( 3 + x )
t = 0 x =
3
t =3 2
2
Ta c:
x = 3 t = 3
v t 2 =
x=6t =3
3+ x + 6 x
=9+2
( 3 + x )( 6 x )
3 2
t
3
t 3;3 2
Nhm gio vin Ton TT Quang Minh
http://trungtamquangminh.tk
11
I S
Xt
t2 9
f (t ) = t
, t 3;3 2
2
f (t ) = 1 t,
f ( 3) = 3, f 3 2 = 3 2
9
2
3 2
f (t )
f (t )
3 2
9
2
BI TP RN LUYN
I. Gii cc phng trnh sau:
x2 x
x2 x + 2
=1
x2 x + 1 x2 x 2
1)
2)
x + 3 + 4 x 1 + x + 8 6 x 1 = 5
3)
x 5
4)
x + 2 2x 3 = 4x 7
5)
x 14
=3
x+ x5
S = {0;1}
S = [1;10]
S = {3;14}
4
+ x+2 =0
x+2
S = {2}
2
S =
3
1 + 17 1 21
S =
;
2
2
6) x 2 + x + 5 = 5
7)
2 x = 1 x 1
S = {1; 2}
8)
x 2 + 26 + 3 x + x + 3 = 8
S = {1}
9)
1
1
+x+
x =1
2
2
1 1
S = ;
2 2
10)
11)
1 + 5
S =
1
1
+ 1 = x
x
x
)(
1+ x 1
1 x +1 = 2x
24
S = ;0
25
12
I S
S = ( ;1)
2)
2x2 + 7 x 4 1
<
x+4
2
1 8
S = ( ; 4 ) ;
2 7
3)
x + 2 + x + 3 2x + 4 > 0
S = [ 2; + )
4)
x 2 3x + 2 + x 2 4 x + 3 2 x 2 5 x + 4
S = {1} [ 4; + )
5)
2 2 5
S = 1;
;1
2
5
1
3x
>
1
2
1 x
1 x2
6) x +
x
x2 1
>
5
S = 1;
3 5
2
5 + x 3 x < 1 + 4
9) 1 + x + 1 x 2
10)
5; +
3 3
S = 1;
,1
2 2
7) 1 x 2 + 1 < 3 x 2
8)
( x + 5)( 3 x )
x2
4
8 + 3
S = 5;
S = [ 1;1]
S = [ 2;10 )
5x 1 x 1 > 2x 4
S = ; {2} [3; + )
2
11) ( x 2 3 x ) 2 x 2 3 x 2 0
III. Tm m :
1)
x + 9 x = x 2 + 9 x + m c nghim..
2) 12
3)
x2
= 2m x c hai nghim.
3
2 ( x 2 16 )
+ x3 >
x3
Bi 3. Xc nh m phng trnh sau c nghim
m
7x
(A 2004)
x3
1 + x2 1 x2 + 2 = 2 1 x4 + 1 + x2 1 x2
(B 2004)
S = [ 4; + )
m 2 1;1
S = [ 2;10 )
13
I S
Bi 5. 2 x + 2 + 2 x + 1 x + 1 = 4
(D 2005)
S = {3}
x 2 + mx + 2 = 2 x + 1
(B 2006)
m ; +
2
2 x 1 + x 2 3x + 1 = 0
(D 2006)
S = 1; 2 2
1
m 1;
3
Bi 9. Chng minh rng vi mi gi tr dng ca m , phng trnh sau c hai nghim thc phn
bit: x 2 + 2 x 8 = m ( x 2 )
(B 2007)
Bi 10: Tm cc gi tr ca tham s m phng trnh sau c ng hai nghim thc phn bit
4
2x + 2x + 2 4 6 x + 2 6 x = m ( m \)
(A 2008)
m 2 6 + 2 4 6;3 2 + 6
14