1.

Khi nim Khi nim tn ti x hi Tn ti x hi l khi nim trit hc dng ch sinh hot vt cht v nhng iu kin sinh hot vt cht ca x hi.Tn ti x hi bao gm cc yu t, trong c cc yu t chnh l phng thc sn xut vt cht, iu kin t nhin - hon cnh a l, dn s v mt dn c, trong phng thc sn xut l yu t c bn nht. Khi nim thc x hi Khi nim: thc x hi l khi nim trit hc dng ch cc mt, cc b phn khc nhau ca lnh vc tinh thn x hi nh quan im, t tng, tnh cm, tm trng, truyn thng... ca cng ng x hi; m nhng b phn ny ny sinh t tn ti x hi v phn nh tn ti x hi trong nhng giai on pht trin nht nh. Kt cu ca thc x hi: thc x hi gm nhng hin tng tinh thn, nhng b phn, nhng hnh thi khc nhau phn nh tn ti x hi bng phng thc khc nhau. Chng ta c th phn thc x hi thnh cc dng sau y: - thc x hi thng thng v thc l lun ( c cn trnh by c th v n~ kn nay ko ch ?)
thc x hi thng thng l nhng tri thc, nhng quan nim ca con ngi hnh thnh mt cch trc tip trong hot ng thc tin hng ngy, cha c h thng ho, khi qut ho, thng phn nh sinh ng, trc tip nhiu mt cuc sng hng ngy ca con ngi, thng chi phi cuc sng . thc l lun l nhng t tng, quan im c h thng ho, khi qut ho thnh hc thuyt x hi, c trnh by di dng nhng khi nim, phm tr, quy lut. thc l lun (l lun khoa hc) c kh nng phn nh hin thc khch quan mt cch khi qut, su sc v chnh xc, vch ra cc mi lin h bn cht ca cc s vt v hin tng.

- Tm l x hi v h t tng x hi
Tm l x hi l b phn ca thc x hi bao gm tnh cm, c mun, thi quen, tp qun... ca con ngi, ca mt b phn x hi hoc ca ton b x hi hnh thnh di nh hng trc tip ca i sng hng ngy ca h v phn nh i sng . H t tngl b phn ca thc x hi phn nh tn ti x hi mt cch gin tip, t gic, khi qut ho thnh nhng quan im, t tng (chnh tr, trit hc, ngh thut, tn gio).

2. Mi quan h gia tn ti x hi v thc x hi a, Vai tr quyt nh ca tn ti x hi i vi thc x hi Cng lao to ln ca C.Mc v Ph.ngghen l pht trin ch ngha duy vt n nh cao, xy dng quan im duy vt v lch s v ln u tin gii quyt mt cch khoa hc

vn s hnh thnh v pht trin ca thc x hi. Cc ng chng minh rng, i sng tinh thn ca x hi hnh thnh v pht trin trn c s ca i sng vt cht, rng khng th tm ngun gc ca t tng, tm l x hi trong bn thn n, ngha l khng th tm trong u c con ngi m phi tm trong hin thc vt cht. S bin i ca mt thi i no cng s khng th gii thch c nu ch cn c vo thc ca thi i y. C.Mc vit: "... khng th nhn nh v mt thi i o ln nh th cn c vo thc ca thi i y. Tri li, phi gii thch thc y bng nhng mu thun ca i sng vt cht, bng s xung t hin c gia cc lc lng sn xut x hi v nhng quan h sn xut x hi" Nhng lun im trn y bc b quan nim sai lm ca ch ngha duy tm mun i tm ngun gc ca thc t tng trong bn thn thc t tng, xem tinh thn, t tng l ngun gc ca mi hin tng x hi, quyt nh s pht trin x hi v trnh by lch s cc hnh thi thc x hi tch ri c s kinh t - x hi. Ch ngha duy vt lch s ch r rng tn ti x hi quyt nh thc x hi, thc x hi l s phn nh ca tn ti x hi, ph thuc vo tn ti x hi. Cho nn nhng thi k lch s khc nhau nu chng ta thy c nhng l lun, quan im, t tng x hi khc nhau th l do nhng iu kin khc nhau ca i sng vt cht quyt nh. Quan im duy vt lch s v ngun gc ca thc x hi khng phi dng li ch xc nh s ph thuc ca thc x hi vo tn ti x hi, m cn ch ra rng, tn ti x hi quyt nh thc x hi khng phi mt cch gin n trc tip m thng thng qua cc khu trung gian. Khng phi bt c t tng, quan nim, l lun hnh thi thc x hi no cng phn nh r rng v trc tip nhng quan h kinh t ca thi i, m ch khi no xt n cng th chng ta mi thy r nhng mi quan h kinh t c phn nh bng cch ny hay cch khc trong cc t tng y. Nh vy, trit hc Mc - Lnin i hi phi c thi bin chng khi xem xt s phn nh tn ti x hi ca thc x hi. b, Tnh c lp tng i ca thc x hi. Khi khng nh vai tr quyt nh ca tn ti x hi i vi thc x hi, v thc x hi l s phn nh ca tn ti x hi, ph thuc vo tn ti x hi, ch ngha duy vt lch s khng xem thc x hi nh mt yu t th ng, tri li cn nhn mnh tc dng tch cc ca thc x hi i vi i sng kinh t - x hi, nhn mnh tnh c lp tng i ca thc x hi trong mi quan h vi tn ti x hi. Tnh c lp tng i biu hin nhng im sau y:

*1 thc x hi thng lc hu so vi tn ti x hi Lch s x hi cho thy, nhiu khi x hi c mt i, thm ch mt rt lu, nhng thc x hi do x hi sinh ra vn tn ti dai dng. Tnh c lp tng i ny biu hin c bit r trong lnh vc tm l x hi (trong truyn thng, tp qun, thi quen, v.v.). V.I.Lnin cho rng, sc mnh ca tp qun c to ra qua nhiu th k l sc mnh gh gm nht.Khuynh hng lc hu ca thc x hi cng biu hin r trong iu kin ca ch ngha x hi. Nhiu hin tng thc c ngun gc su xa trong x hi c vn tn ti trong x hi mi nh li sng n bm, li lao ng, t tham nhng, v.v.. thc x hi thng lc hu hn so vi tn ti x hi l do nhng nguyn nhn sau y: Mt l, s bin i ca tn ti x hi do tc ng mnh m, thng xuyn v trc tip ca nhng hot ng thc tin ca con ngi, thng din ra vi tc nhanh m thc x hi c th khng phn nh kp v tr nn lc hu. Hn na, thc x hi l ci phn nh tn ti x hi nn ni chung ch bin i sau khi c s bin i ca tn ti x hi. Hai l, do sc mnh ca thi quen, truyn thng, tp qun cng nh do tnh lc hu, bo th ca mt s hnh thi thc x hi. Ba l, thc x hi lun gn vi li ch ca nhng nhm, nhng tp on ngi, nhng giai cp nht nh trong x hi. V vy, nhng t tng c, lc hu thng c cc lc lng x hi phn tin b lu gi v truyn b nhm chng li cc lc lng x hi tin b. Nhng thc lc hu, tiu cc khng mt i mt cch d dng. V vy, trong s nghip xy dng x hi mi phi thng xuyn tng cng cng tc t tng, u tranh chng li nhng m mu v hnh ng ph hoi ca nhng lc lng th ch v mt t tng, kin tr xo b nhng tn d thc c, ng thi ra sc pht huy nhng truyn thng t tng tt p. *2 thc x hi c th vt trc tn ti x hi Khi khng nh tnh thng lc hu hn ca thc x hi so vi tn ti x hi, trit hc mcxt ng thi tha nhn rng, trong nhng iu kin nht nh, t tng ca con ngi, c bit nhng t tng khoa hc tin tin c th vt trc s pht trin ca tn ti x hi, d bo c tng lai v c tc dng t chc, ch o hot ng thc tin ca con ngi, hng hot ng vo vic gii quyt nhng nhim v mi do s pht trin chn mui ca i sng vt cht ca x hi t ra.Khi ni t tng tin tin c th i

trc tn ti x hi, d kin c qu trnh khch quan ca s pht trin x hi th khng c ngha ni rng trong trng hp ny thc x hi khng cn b tn ti x hi quyt nh na. T tng khoa hc tin tin khng thot ly tn ti x hi, m phn nh chnh xc, su sc tn ti x hi. *3 thc x hi c tnh k tha trong s pht trin ca mnh Lch s pht trin i sng tinh thn ca x hi cho thy rng, nhng quan im l lun ca mi thi i khng xut hin trn mnh t trng khng m c to ra trn c s k tha nhng ti liu l lun ca cc thi i trc.Do thc c tnh k tha trong s pht trin, nn khng th gii thch c mt t tng no nu ch da vo nhng quan h kinh t hin c, khng ch n cc giai on pht trin t tng trc . Lch s pht trin ca t tng cho thy nhng giai on hng thnh hoc suy tn ca trit hc, vn hc, ngh thut, v.v. nhiu khi khng ph hp hon ton vi nhng giai on hng thnh hoc suy tn ca kinh t. Tnh cht k tha trong s pht trin ca t tng l mt trong nhng nguyn nhn ni r v sao mt nc c trnh pht trin tng i km v kinh t nhng t tng li trnh pht trin cao.
Vd: - Nc Php th k XVIII c nn kinh t pht trin km nc Anh, nhng t tng th li tin tin hn nc Anh. - So vi Anh, Php th nc c na u th k XIX lc hu v kinh t, nhng ng trnh cao hn v trit hoc.

Trong x hi c giai cp, tnh cht k tha ca thc x hi gn vi tnh cht giai cp ca n. Nhng giai cp khc nhau k tha nhng ni dung thc khc nhau ca cc thi i trc. Cc giai cp tin tin tip nhn nhng di sn t tng tin b ca x hi c li.
Vd: Khi lm cch mng t sn chng phong kin, cc nh t tng tin tin ca giai cp t sn khi phc nhng t tng duy vt v nhn bn ca thi c i. Ngc li, nhng giai cp li thi v cc nh t tng ca n th tip thu, khi phc nhng t tng, nhng l thuyt x hi phn tin b ca nhng thi k lch s trc. Giai cp phong kin cc nc Ty u trung c thi k suy thoi ra sc khai thc trit hc ca Platn v nhng yu t duy tm trong h thng trit hc ca Arixtt thi k c i Hy Lp, bin chng thnh c s trit hc ca cc gio l o Thin cha; hoc vo na sau th k XIX v u th k XX cc th lc t sn phn ng phc hi v pht trin nhng tro lu trit hc duy tm, tn gio di nhng ci tn mi nh ch ngha Cant mi, ch ngha Tmt mi, v.v. chng li phong tro cch mng ca giai cp cng nhn v h t tng ca n l ch ngha Mc. ( chn 1 vd)

Quan im ca trit hc Mc - Lnin v tnh k tha ca thc x hi c ngha to ln i vi s nghip xy dng nn vn ho tinh thn ca x hi x hi ch ngha.

V.I. Lnin nhn mnh rng, vn ho x hi ch ngha cn phi pht huy nhng thnh tu v truyn thng tt p nht ca nn vn ho nhn loi t c ch kim trn c s th gii quan mcxt. Ngi vit: "Vn ho v sn phi l s pht trin hp quy lut ca tng s nhng kin thc m loi ngi tch lu c di ch thng tr ca x hi t bn, x hi ca bn a ch v x hi ca bn quan liu" Nm vng quan im trn y ca trit hc Mc - Lnin v tnh k tha ca thc x hi c ngha quan trng i vi cng cuc i mi nc ta hin nay trn lnh vc vn ho, t tng, ng ta khng nh, trong iu kin kinh t th trng vlc lng x hi phn tin b lu gi v truyn b nhm chng li cc lc lng x hi tin b. Nhng thc lc hu, tiu cc khng mt i mt cch d dng. V vy, trong s nghip xy dng x hi mi phi thng xuyn tng cng cng tc t tng, u tranh chng li nhng m mu v hnh ng ph hoi ca nhng lc lng th ch v mt t tng, kin tr xo b nhng tn d thc c, ng thi ra sc pht huy nhng truyn thng t tng tt p. *4 thc x hi c th vt trc tn ti x hi Khi khng nh tnh thng lc hu hn ca thc x hi so vi tn ti x hi, trit hc mcxt ng thi tha nhn rng, trong nhng iu kin nht nh, t tng ca con ngi, c bit nhng t tng khoa hc tin tin c th vt trc s pht trin ca tn ti x hi, d bo c tng lai v c tc dng t chc, ch o hot ng thc tin ca con ngi, hng hot ng vo vic gii quyt nhng nhim v mi do s pht trin chn mui ca i sng vt cht ca x hi t ra. Khi ni t tng tin tin c th i trc tn ti x hi, d kin c qu trnh khch quan ca s pht trin x hi th khng c ngha ni rng trong trng hp ny thc x hi khng cn b tn ti x hi quyt nh na. T tng khoa hc tin tin khng thot ly tn ti x hi, m phn nh chnh xc, su sc tn ti x hi. *5 S tc ng qua li gia cc hnh thi thc xhi trong s ptrin ca chng S tc ng qua li gia cc hnh thi thc x hi lm cho mi hnh thi thc c nhng mt, nhng tnh cht khng th gii thch c mt cch trc tip bng tn ti x hi hay bng cc iu kin vt cht. Lch s pht trin ca thc x hi cho thy, thng thng mi thi i, ty theo nhng hon cnh lch s c th c nhng hnh thi thc no ni ln hng u v tc ng mnh n cc hnh thi thc khc.

Vd: Hy Lp c i, trit hc v ngh thut ng vai tr c bit to ln; cn Ty u trung c th tn gio nh hng mnh m n mi mt tinh thn x hi nh trit hc, o c, ngh thut, chnh tr, php quyn. giai on lch s sau ny th thc chnh tr li ng vai tr to ln tc ng n cc hnh thi thc x hi khc. Php na sau th k XVIII v c cui th k XIX, trit hc v vn hc l cng c quan trng nht tuyn truyn nhng t tng chnh tr, l v i ca cuc u tranh chnh tr ca cc lc lng x hi tin tin.

Trong s tc ng ln nhau gia cc hnh thi thc, thc chnh tr c vai tr c bit quan trng, thc chnh tr ca giai cp cch mng nh hng cho s pht trin theo chiu hng tin b ca cc hnh thi thc khc. Trong iu kin ca nc ta hin nay, nhng hot ng t tng nh trit hc, vn hc ngh thut, v.v. m tch ri ng li chnh tr ng n ca ng s khng trnh khi ri vo nhng quan im sai lm, khng th ng gp tch cc vo s nghip cch mng ca nhn dn. *6 thc x hi tc ng tr li tn ti x hi Ch ngha duy vt lch s khng nhng chng li quan im duy tm tuyt i ha vai tr ca thc x hi, m cn bc b quan im duy vt tm thng, hay ch ngha duy vt kinh t ph nhn tc dng tch cc ca thc x hi trong i sng x hi. Ph.ngghen vit: "S pht trin ca chnh tr, php lut, trit hc, tn gio, vn hc, ngh thut v.v. u da trn c s s pht trin kinh t. Nhng tt c chng cng c nh hng ln nhau v nh hng n c s kinh t" Mc nh hng ca t tng i vi s pht trin x hi ph thuc vo nhngiu kin lch s c th; vo tnh cht ca cc mi quan h kinh t m trn t tng ny sinh; vai tr lch s ca giai cp mang ngn c t tng; vo mc phn nh ng n ca t tng i vi cc nhu cu pht trin x hi; vo mc m rng ca t tng trong qun chng. Cng do , y cn phn bit vai tr ca thc t tng tin b v thc t tng phn tin b i vi s pht trin x hi. Nh vy, nguyn l ca ch ngha duy vt lch s v tnh c lp tng i ca thc x hi ch ra bc tranh phc tp ca lch s pht trin ca thc x hi v ca i sng tinh thn x hi ni chung; n bc b mi quan im siu hnh, my mc, tm thng v mi quan h gia tn ti x hi v thc x hi. 3. Vn dng vo i sng thc tin Vn dng mqh vo vic xy dng nn vn ha m bn sc dn tc Trong giai on hin nay nc ta, vn vn dng mqh bin chng gia tn ti cac hi v thc x hi c ngha c bit quan trng. Tn ti x hi v thc x hi l

2 phng din thng nht bin chng ca i sng XH, v vy cng cuc ci to XH c, xy dng XH mi phi c tin hnh ng thi trn c 2 mt tn ti XH v thc XH. Cn thy rng thay i tn ti XH l iu kin c bn nht thay i thc XH. Mt khc khng ch nhng bin i trong tn ti XH mi tt yu dn n nhng thay i to ln trong di sng tinh thn ca XH m ngc li, nhng tc ng ca ds tinh thn XH, vi nhng iu kin c nh cng c th to ra nhng bin i mnh m su sc trong tn ti XH. Qun trit phng hpaps lun trong s nghip CM XHCN nc ta, mt mt phi coi trng cuc CM t tng vn ha, pht huy vai tr tch cc ca i sng tinh thn XH i vi qu trnh pht trin kinh t v CN ha, hin i ha t nc. Mt khc phi trnh ti phm sai lm ch quan duy ch trong vic xdung VN, xdung con ngi mi. Cn thy rng ch c th to dng c i sng tinh thn ca XH XHCN trn c s ci to trit phng thc sinh hot vt cht tiu nng truyn thng v xc lp , pht trin c mt phuwong thc sx mi trn c s thc hin thnh cng s nghip CH ha, hd ha. Bt k thi no cng vy, nu khng da vo nn VN truyn thng th nn vh mi khng th ra i v c sc sng mnh lit. Viif vy , xd nn VH mi cn ch ng la chn, k tha cc gi tr vh truyn thng tt p ca dn tc, tip thu cc tinh hoa vn ha ca thi i, ca nhn loi vo nn vn ha dtoc. Do la qua trinh kt hp truyn thng vi hin ti, dn tc vi quc t lm cho nn vn ha a dng, phong ph c sc. ng ta xc nh VH l nn tng ca tinh thn xh v vy trog qu trnh xdung XH mi nc ta, ng ta c bit coi trong vic xdung nn vn ha tin tin m bn sc dn tc, kin tr u tranh loi b cc yu t van ha tiu cc, chng nhng biu hin din bin ha bnh trn lnh vc t tuwongr vn ha. y mnh qu trnh CN ha, hd ha t nc xa b nn tng vt cht ca thc xh lc hu, to dng c s vt cht cho s hnh thnh v pht trin thc xh mi.