HNH TRNH M NHC PHM DUY ph tnh

Phm Duy ht mt i qua bao nhiu thng trm ca cuc sng, t thi nhc tui xanh ngo ngh ho kh ca khng chin n ting ht thanh thot trn ng v ci v cng, t ting ht vng chi khng nh dng ng Vit Nam n ting ht su lng ca ci tm, t ting ht v nim yu thng bao la ca m n ting ht phn n, ting ht v nhng bi kch ca i ngi, hay li hnh phc ca nhng ngi yu nhau. Cuc i sng tc ca ng cng rt di, bao trm qua nhiu th h. Trong vng 60 nm gp mt, Phm Duy ht v rt nhiu ti, phn nh nhng tm cnh khc nhau ca mt ngi Vit Nam trc cuc sng a dng: lm vinh quang nhng cng rt nhiu kh nhc. Bi ht u tin ca ng l mt bi th ph nhc: C hi m (1942) cch nay 60 nm. Ca khc ny ra i trong bui bnh minh cu nhc ci cch, sau ny gi l tn nhc. D khng phi l ngi sng tc ca khc tn nhc u tin, ng vn nghim nhin l mt trong s nhng nhc s tin phong ca phong tro tn nhc trong bui u. Trong sut su mi nm sng tc, Phm Duy em n cho cng chng Vit Nam ngn li ca, lm rung ng nhiu th h. C th ni l trong su mi nm qua, khng th h ngi Vit no l khng n Phm Duy mt mn n tnh cm l c lu du xc cm ca ring mnh trong t nht l mt khc ht ca ng. Phm Duy c mt c tnh t thy ngi ngh s: c t chc. T khong hn mi nm tr li y, ng t mnh i su tm ti liu trong cc vn kh hay trong tr nh ca ngi xung quanh su tp v sp xp phn loi li ton b cc sng tc ca mnh. Kt qu ca cng trnh ni trn l cc tp Hi K 1, 2 v 3, tp Ngn Li Ca (Midway City: PDC Musical Productions, 1987), cng

trnh CD-Rom Hnh Trnh Trn t M (1992), v nht l trang nh ca chnh ng trn mng li thng tin ton cu (Web) mang tn: Ngn Cnh Nhc (tc l Phm Duy Anthology) 1. Nh nhng cng trnh m cng chng thng ngon hm nay c th tm bit v nghe nhc Phm Duy khng kh lm. Trong cng trnh Phm Duy Anthology (Ngn Cnh Nhc), ng cn c theo th t thi gian v ti phn loi cc mng bi ht theo th t ra i ca chng. ng t chia tc phm mnh ra thnh thanh nin ca, dn ca, khng chin ca, qun ca, trng ca, tm ca, tc ca, va h ca, bnh ca, n ca, b ca, o ca, t nn ca, ngc ca, hong cm ca, rong ca, thin ca. V d nhin l khng th thiu tnh ca c. K cng kh c th dng bng phn loi ny thu tm cc khun dng mt s nghip s nh vy. Chng hn, tm ca, o ca v rong ca rt gn nhau v tnh cch, v chng u nhm din t kha cnh nhng suy nghim ni tm, nhng cm thc tm linh; v mt no ba mng sng tc ny kh gn gi nhau v do vy c th xp vo mt nhm. Mt trng hp khc: lot ca khc T nn ca v Ngc ca, Hong Cm ca d khc nhau rt xa v ch ni dung, nhng li c th quy v mt nhm sng tc phn nh thi th, hin thc x hi. Trc ht, hy do qua mt lt Phm Duy Anthology thy sc sng tc lin tc v bn b ca ng. Hnh trnh su mi nm m nhc Phm Duy dn tri qua nhiu chng ng, vi nhng thnh tu v tc phm khc nhau. Sng tc ca Phm Duy tht phong ph a dng bit l chng no, t ti n th loi. Trong sut hn su mi nm tn nhc, cc nhc s khc thng ch ni bt qua mt s ti no , ph bin nht l d ti tnh yu. Th loi sng tc ch l nhng ca khc. Nghe nhc Phm Duy c th nhn thy ti ca khc ca ng dn tri rt rng. Hin thc cuc sng Vit Nam trong my chc nm qua c phn chiu qua tc phm ca ng. Cho n nay vn cha c mt bng tng k cc ch ln trong nhc phm Phm Duy. Ngay n mt ti quen thuc ca ca khc tn nhc, -nhc tnh cng c th nhn ra nhng sc mu phong ph ca nhc tnh Phm Duy. Nhn li qu trnh sng tc tnh ca Vit trong na th k tn nhc, Phm Duy cho rng nhc tnh c nhiu dng: nhc tnh cm tnh (romantique), nhc tnh no tnh (clbral), nhc tnh o tnh (psychedlique), nhc tnh dc tnh (sensuel) 2. Cc bn tnh ca

ca tn nhc chng ta trc nay thng khng ra ngoi cht nhc tnh cm tnh. Ho chng c nhc tnh Trnh Cng Sn v L Uyn Phng c th thm vo danh mc nhng bn tnh ca phong ph sc mu nh bng phn loi ca Phm Duy m thi. C l ch trong nhc tnh Phm Duy mi thy dng v ca nhng bn tnh ca theo nh cch phn loi ca ng. Mt nt c bit na ca nhc Phm Duy l n phn nh sng ng nhng tm cnh ca ng v ca mi ngi Vit Nam chng ta trc cuc sng. Phm Duy khng ch ht v nhng cuc tnh, m ng cn ht v nhng b m, v qu hng t nc yu du (m v cui i ng xem l nhng li ht xng tng qu hng thn thnh kia ch l nhng li ca o tng v mt qu hng khng tht), v nhng vui bun ca nhng con ngi quanh ng trong mt thi t nc rt tan la. ng ht khi mt sm mai thc dy nghe tin ngi thn ng gc ngoi chin trng, ng ht cng nhng em b, nhng c gi vt vng trn ng qu, ng ht v tm tnh ca mt ngi qu ph chin tranh, v mt chic l trong ma, v hai ngi lnh tr, v nhng chuyn i xa y ngm ngi v thn phn nhc tiu Hin thc Vit Nam s hin ra ngn ngn trong ca khc Vit Nam qua dc di nhng sng tc ca Phm Duy. Ri y cng cn nhng c gng h thng ho nhng ti trong nhc phm Phm Duy nhn ra nhng tm cnh Vit Nam qua nhng ting ht . Trn y l ni v ti. n th loi sng tc cng l mt nt c sc ca s nghip m nhc Phm Duy. T ngy thnh lp hn 60 nm trc, tn nhc Vit Nam cho n nay vn cn ang chung hnh thc th loi ca khc. Nhng bi ht t thi tin chin n thi hu chin, ri thi nhc nh, ri nhc tr, nhc pop hin nay u da vo th loi ca khc 3 l hnh thc sng tc cho n. l mt khc ht gm c mt hoc nhiu phin khc v mt ip khc. Phm Duy l mt trong nhng ngi tin phong tm ti th nghim v mt th loi cho ca khc tn nhc. ng lm kh nhiu trng ca, xem nh l mt hnh thc th loi mi v cng phu hn th ca khc rt nhiu. Trc ng c L Thng (Hn Vng Phu), Vn Cao (Trng ca Sng L), v sau ng c Phm nh Chng (Hi Trng Dng) th nghim th loi trng ca. Mc d thc v on mch, b cc v tnh nht qun v ngn ng nhc, tr Trng ca Sng L, cc trng ca va k u l tp hp ca mt s ca khc c on mch kh

ng dng, xem nh nhng khung m thanh chuyn ti nhng li ht k chuyn m thi. n Phm Duy th th nghim th loi nng cp mt bc di. T nhng on khc dn ca mi, ri dn ca pht trin m b cc khng vt qu xa cu trc nhng bi dn ca truyn thng, Phm Duy y nhng ca khc pht trin t dn ca ln thnh nhng t khc nhiu chng on kt vi nhau thnh mt chnh th nhng bin tu theo quy tc k m phng ty nhng vn m nt nhc dn tc. Trng ca Con ng Ci Quan (1960) v trng ca M Vit Nam (1964) l nhng thnh tu v th loi ny. Sau ny, hnh thc trng ca (m c ln ng cn gi l t khc) li thm mu sc ca kch nh trng hp t khc By Chim B X (1990) v Minh Ho Kiu I (1997) v Minh Ho Kiu II (2002). y l nhng tm ti rt c ngha v mt th loi, khng ai c th ph nhn. Cng trong s tm ti v mt th loi, c l cng chnh Phm Duy l ngi m ng cho hnh thc nhng tp hp nhiu ca khc xoay quanh mt ch lm nhng tp ca khc u tin ti Si Gn vo nhng nm 1960. Ti mun nhc n tp Mi Bi Tm Ca (1965) nh l mt khai ph u tin ca ng v mt th loi tp ca khc. Nhng th nghim ngh thut bo dn nh Phm Duy v ang lm, khng thy c nhiu trong sinh hot nhc Vit. Cng qua trng hp Phm Duy, chng ta c th thy l tn nhc Vit Nam hin ang c nhng tm ti th loi pht trin n trong tinh thn Vit Nam. Th loi ca khc khi du nhp Vit Nam v ang thot hnh hi nhp trong dng nhc nc nh. Nhng tm ti khai ph v th loi m Phm Duy v nhng ngi cng thi ni ln kht vng sng to tn nhc trn c s dn tc-hin i 4. Hnh trnh su mi nm ca nhc Phm Duy nh th l mt hnh trnh di, a dng v phong ph. Hm nay, nhn li hnh trnh m nhc ca ng, ti hnh dung hnh trnh m nhc Phm Duy sung mn, khng bit gi nua mt mi l g. Nhn li s nghip sng tc ca Phm Duy, ti c hnh dung mt hnh trnh qua nhiu khc quanh: sng tc ca ng tri qua ba chng ln, t mt thi hng ca tui thanh nin sang thi tui vng l thi sung mn nht ca mt i ngi-, v hin nay ng bc qua

thi xanh, khi tui gi nhng ting ht vn cn nguyn sc tr ca sng to. (1) Thi hng: xng tng qu hng huyn thoi (19421964) Phm Duy khi u s nghip m nhc ca mnh bng cng vic ca ht trn sn khu ca nhc. Nm 1941, ng bt u ht trn sn khu c HuyCharlot Miu. Trong khng kh hng khi ca bui u tn nhc, ng bt u sng tc mt bn nhc tnh ph t mt bi th mi. l bi C hi m. Mt s bi sau l nhng bi ht mang kh v c in t ta bi ht cho n ni dung. l nhng bi Gm trng s, Chinh ph ca. Phong v c in ny s cn in du trong cc sng tc v sau, khi ng tham gia khng chin chng Php. Nhng bn nhc tnh nh Cy n b qun (1945), Khi tnh Trng Chi (1945), Tnh k n (1946) u phng pht khng kh c in nh th. i khng chin, ng c bt r tr li vi dn d, gn gi qun chng. Tc phm ca ng dn d nh hnh khuynh hng rt nht qun sut thi gian sng tc sung sc nht ca ng trong vng khng chin. Phm Duy xc nh con ng sng tc ca mnh: da trn c s dn ca m pht trin ln thnh ngn ng nhc mi cho mnh. Mt lot nhng bi dn ca khng chin v nhng bi khc u mang mt phong cch chung: tr v vi cht liu dn ca nng ln thnh thm thc mi cho thi hin i. Nhng bi dn ca mi hay c khi cn gi l dn ca khng chin trong giai on ny m ng cho mt lot nhng thnh tu mi nhng bi dn ca pht trin - khi ng vo Si Gn (1951). C th ni l nhng nm tham gia khng chin gip hnh thnh khuynh hng v quan im sng tc rt nht qun ca Phm Duy trong nhng nm v sau ny. l sng tc nhng tc phm ca khc da trn c s iu thc ng cung ca m nhc truyn thng, nhng vn mang tm tnh ca thi hin i. T y nhc Phm Duy c bay bng. Thp nin 50 v 60 l giai on ca nhng sng tc rt in hnh cho chiu su xc cm ca ngi ngh s sng tc trong thi k ny. Cao im ca thi k ny l hai trng ca Con ng Ci Quan (1960) v M Vit Nam (1964).

(2) Thi vng: ht v hin thc qu hng hm nay (1965-1988) Nm 1964 nh du mt chuyn hng trong sng tc ca Phm Duy. Sau khi trng ca M Vit Nam ra i, ng m n i n cc t im hc sinh sinh vin ht v M Vit Nam. C l qua nhng chuyn i ny, ng c dp nhn li khong cch gia tc phm ca ng v hin thc cuc sng chung quanh vo nhng nm thng y. Nm 1964 l thi gian min Nam ang tri qua nhng bin ng chnh tr, cng thm vi s leo thang ca chin tranh, dn n nhng khng hong x hi. Vn hc ngh thut t lm nhng cuc t vn lng tm qua nhng din n nh tp san Gi Thm Qu M (1963), Hnh Trnh (1964), tp san Thi (1965), ri tp ch t Nc (1966) Khng kh hc thut lc by gi tc ng mnh n cc sinh hot vn ngh giai on ny. u nm 1965, Phm Duy ra mt nhng bi Tm Ca. y l mt bc chuyn hng quan trng trong sng tc ca khc, khng nhng ca ring ng m cn c nhng ngi sng tc tr th h sau, nh Nguyn c Quang, Trnh Cng Sn Trc , hu nh cc nhc phm ph bin Si Gn thng xoay quanh nhng ti v thng v pht, nhng ca khc khng c thi gian tnh. Trong khi ngoi Bc th ca khc li rt nhiu tnh thi s, nhng l th thi s c nh hng. Tm ca ra i l m mt hng mi cho ca khc x hi: ca khc phi l mt bi ht phn nh nhng tm s, nhng xc ng tht ca ngi nhc s trc hin thc ch khng phi l mt ca khc vt thi gian hiu theo ngha l chng gn b vi hin thc x hi ng thi. i vi Phm Duy th t nhng giai iu mt m ng chut ca trng ca M Vit Nam n nhng bi tm ca trn tri, kh khc v nhiu dn vt, l mt khong cch qu ln. Trc kia, trong thi tham gia khng chin, Phm Duy cng c nhng bi ht rung ng lng ngi v tnh cch hin thc ca chng. Nhng bi dn ca khng chin hay nhng bi ht v B m Gio Linh, v Thu chin trng chng hn l nhng bi ht v hin thc hng trng ca t nc trong thi khng chin: M gi cuc t trng khoai Nui con nh gic m ngy Cho d o rch sn vai

Cm n bt vi bt y Nh th n t cn y Khuyn nhau bo th phen ny M mng con git nhiu Ty Ra cng xi vun cy cy H i h ! H i i h !... (B m Gio Linh-1948) Hin thc Vit Nam trong Mi bi tm ca v nhng bi trong thi gian sau l mt hin thc khc, nhiu ray rt, khc khoi v chia la: Sng nay va thc dy Nghe tin em guc ng ngoi chin trng Nhng trong vn ti V tnh khm tng vi Vn n thm mt o Ti vn sng! Ti vn n ! V ti vn th !... Ti vn sng ! Ti vn n ! V ti vn th !... Nhng bit bao gi Ti mi c ni thng Nhng iu ti c m ? (Tm ca s 1 Ti c m -1965) Mt phn kh ln nhng ca khc Phm Duy trong thi k ny l nhng bi ht v cuc chin ang leo thang d di, v nhng h lu ca chin tranh i vi i sng mi con ngi bnh thng. Lot ca khc mang tn Tm phn ca v Qu hng ti t, Bnh ca l nhng bi ht phn nh nhng u lo, bun kh cng nim vui ca nhng con ngi i qua cuc chin. Hn nhin l Phm Duy vn lm nhc tnh. Mt nh ph bnh d dm nhn xt v i mt Phm Duy: mt con mt m ui lng mn, v mt con mt kia ro honh, tnh to soi nhn vo hin thc 5. Giai iu nhng bi tnh ca ca ng vn tr tnh, mt m nh nhng bn tnh ca trong khong thi gian nhng nm 1950 ca thi k trc. Nhng dng v tnh yu trong mt bi ht nh C Hng chng hn vn mang tnh cch thi i ca n: khun mt tnh yu trong mt thi bt trc dng nh vn nhiu lo u, nh hi h, nh khc khoi. Trong thi k ny Phm Duy c lm Mi bi o Ca (1972). Ra i trong thi gian ny, tp o ca dng nh lc lng trong

din trnh sng tc ca Phm Duy, nhng khng phi vy. Tp ca khc ny phn nh rt trung thc bi cnh vn ho min Nam lc : thi chin tranh khc lit v nhiu nhng cng l thi k x hi i tm nhng im ta. Min Nam lc y ang dy ln phong tro vn hc ngh thut Thin o nh mt thi thng vn ho nhng cng l mt s cn thit gp phn ho gii nhng au kh khc khoi trong tm thc vn ngh s v tr thc bui y. Mi bi o ca phn nh tm thc Phm Duy trong nhng nm thng y m thi. Nm 1975 l mt nm bn l ln trong i Phm Duy. Sau hn 30 nm sng tc trong lng t nc, nay ng lu vong ra hi ngoi. Sau cn chn ng tm l nng n, Phm Duy cm bt tr li, v vit mt lot nhng bi ht thi th m sau ny ng gp chung trong lot bi T nn ca. Lot bi ht ny t c ph bin trong cng chng nghe nhc, nhng n c ch ng rt quan trng trong ton b s nghip Phm Duy. Mt phn ln nhng ca khc trong nhm ny l nhng ca khc n gin v khc iu, mt nt phong cch ca nhng ca khc thi th ca ng, bt u t nhng bi ca thi khng chin n nhng bi tm ca. Ni dung nhng ca khc l nhng khc khoi ca mt ngi ngh s lu vong lc lng gia ni xa l, v hoang mang trc vin cnh v tng lai. Nhng bi ht ra i trong giai on mi nm u ti Hoa K l nhng bi ht ni v nhng cnh kh ca nhng gia nh b chia cch, nhng oan kh ca con ngi v chia li, th hn. Ca khc ca Phm Duy trong giai on ny i khi lo ln nhng li ph phn gay gt i vi thi th, s phn n i vi thn phn nghit ng nng ln nhng nn nhn ca mt thi nhiu nhng cng cc. Thi k ny s kt thc khi ng hon tt nhng nt nhc cui ca t khc By Chim B X (phc tho xong khong 1985 v hon tt nm 1990). y l mt tc phm di hi, thai nghn t kh lu t nhng ngy cui cng ca ng ti Si Gn (1975) v kt tinh nhng khc khoi cao nht v su lng nht, v n cng phn nh c ng nht nhng c m ca Phm Duy v hin thc Vit Nam ng i. Nu ngy trc, ng ht v t nc ho hng qua lch s (trong Con ng Ci Quan), ng ht v M T Quc nhiu au thng nhng vn i (trong M Vit Nam) th by gi y, trong By Chim B X, ng ht v nhng au thng cng tt ca t nc m ng ang cng sng

vi mi ngi, ng ht v nhng hoi vng cho tng lai khi t nc hi sinh. Khi hon tt By Chim B X, Phm Duy cng bt u bc vo mt thi k mi trong s nghip sng tc ca ng. (3) Thi xanh: ht trn ng v ci v cng (1988-hin nay) Nm 1988 nh du s ra i ca mt tp ca khc rt l, v c ci ta rt di: Mi bi Rong Ca: Ngi Tnh Gi Trn u Non (Ht Cho Nm 2000). Mi bi rong ca c hai ch chnh: ch th nht l nhng bi ht mang tnh cch tng lun v nhng v, au thng m nhn loi phi tri qua trong sut th k XX; ch th nh l nhng cm nhn ca ngi ngh s v ting gi cn khn. Phi ni ngay l c hai ch trn khng phi l mi l i vi Phm Duy. Ch th nht l g nu khng phi l nhng ting ht v hin thc cuc sng chung quanh ta ? y l mt ch quen thuc trong sng tc Phm Duy t bao nm qua m thi. C khc chng l y, hin thc c lc li mc khi qut cao nht. Sang ch th hai, th phi ni l Phm Duy cng tip cn vi n t rt sm, ngay t nhng nm khng chin trn ni rng Vit Bc. Khi y, chng trai tr Phm Duy i ngang qua chic cu bin gii, cht tht ln mt cu hi rt siu hnh: Lng ti sao vn cn bin gii ? Hn ti sao vn ngng ni y ?(Bn Cu Bin Gii 1947). Nhng m nh kht vng siu hnh y cn tr li nhiu ln na, chng hn trong bi Tm nhau (1956) c nhng cu ht rt l khi t trong mt bi tnh ca: Tm trong cu th c, tm qua tranh t n, tm trn mi ng ca cu thng nh Tm su trong mun tha, tm sau lng bn ma, tm nhau nh Thin C tm Nghn Thu. Nhng m nh siu hnh kia s tr li mc dn tri nht, su sc nht trong Rong Ca nh mt s tip ni m thi. Tip ni Rong Ca l Mi bi Thin Ca: Ht Trn ng V (1992). Tc phm ny ht v mt ch rt siu hnh: hnh phc trong ci thng lc. Nu hnh phc trong tnh yu c khi s tr thnh nhng vt thng rm mu, th nim hnh phc trong th gii ca ng tnh thng lc l mt ci an bnh trong sut, khng c vn bi au kh, khng c nhng vt xc ca th on, khng c nhng xao ng ca lo u Mi bi thin ca l nhng ting ht v ci an lnh . Nt nhc thanh thot l thng, li ht cng lng ng nh v nhim.

n Trng ca Hn Mc T (1994) th ngi nghe nhc Phm Duy c tip cn mt hnh trnh chinh phc hnh phc ca ngi ngh s, khi u t nhng th au thng tin v ci vnh hng trong th gii khng cn phn bit, ni ch cn tnh yu khng ma. Khi nhng tc phm ni trn va ra mt cng chng, c ngi t ra ng ngng v mt Phm Duy khc, rt khc vi ngi nhc s ca nhng bi tnh ca lng mn tuyt vi, rt khc vi mt Phm Duy vi i mt ro honh nhn thng vo hin thc nhn gian. Tht ra, nu ngh rng Phm Duy nay ang lui dn v sng tc nhng tc phm cho ring ng bi v khng cn bng dng nhng hnh nh quen thuc trong cc ca khc bao lu nay, th cng xin lu l t nhng ngy xa xa, khi cn tr, Phm Duy c nhng bi ht mang nhng ch tru tng, hng ni. Ngi thanh nin y tng nghe ting gi huyn nhim t trong su thm ca ni tm. Ting i no phi ch c ting tnh yu m cn c nhng ting gi ca thinh khng (L hnh), cm nhn v nhng bin gii chia cch con ngi trong nhng khng gian tm tng khc nhau (Bn cu bin gii)... Cho nn Phm Duy vn ch l mt thi, d l Phm Duy ca Tnh ca, ca C hng, ca Php thn, ca Ngc ca, ca Bi ht nghn thu, ca Ht trn ng v, hay ca Trng sao rt rng. ch l mt hnh trnh rt t nhin v nht qun ca mt ngh s. Nh th, ba chng ng sng tc ca Phm Duy l s ni nhau ca ba nhp i, d ba chng i khc nhau nhng vn l mt: mt con ngi sng trn vn vi ngh thut sng to m nhc. Hin nay, Phm Duy ang thc hin cng trnh cui i mnh: Minh Ho Kiu. Minh ho y khng mang nghi l s lp li, s sao chp li mt tc phm vn hc. Tc phm gi l minh ho tht ra c tham vng khc ho li nhng tm trng, nhng tnh cch cu Kiu trong mt khung cnh v thi gian nht nh. l mt th mnh cu m nhc trong vic ti hin cuc sng. phn I ny ni ln hai iu: tri xun rng r v nhng gn my xm bo hiu ging bo. C ci huy hong cu triu nh Gia Tnh ri ra s ch l th huy hong khng tht. Nhng l chuyn v

sau. trong phn Gio u v trong phn I ny, mi th u hy cn l tim n. Nghe k, c th nhn ra ting st ting vng chen nhau. Trong ting ci gin cu phn I nghe ra ting th di u . Mt im n cng d nhn thy trong sut hnh m cu phn I Minh Ho Kiu: y l bn minh ho Kiu hay minh ho Phm Duy? Ta nghe u y m vang cu giai iu Phm Duy cu Nng Chiu, cu Ngy Chng Mnh, cu Ti ang M Gic Mng Di, cu K Nim, cu Em L Chu Ny, cu Ngi Tnh Tuyt Vi... Ni th khng c nghi l Phm Duy lp li chnh mnh trong cng trnh mi. Giai iu Phm Duy xa nay vn l nhng mu k nim v nhng tm cnh chng ta, th nay chng c ng li, dn tri li. y l phong cch Phm Duy trong cch th hin giai iu. Nu nhc cu phn I Minh Ho Kiu c gi li nhng k nim v nhng bi ht c cu Phm Duy, th ch l v giai iu cu chng l nhng nt m cu phong cch m nhc Phm Duy m nm mi nm ri n bng lng trong khng gian Vit Nam. Kh v m nhc trong Minh Ho Kiu 1 l mt dng v tr tnh nhng rt nhiu nostalgia. Trong phn I c m vng nhc ng qu, c phong v ca dao ngt ngo m cht phc. Ngn ng nhc Phm Duy trong Minh Ho Kiu 1 c mt nt c sc m nhng ai nghe nhc ng khng th khng ch : phong cch nhc dn tc ni r, mc d ng khng vn dng mt nt giai iu dn nhc no. Nhng bao trm ln l phong v giai iu cu Phm Duy, rt ring: nhc i kiu k nhng vn nh d dng t nhin nh hi th. Ngn ng nhc trong tc phm ny l s dn tri, s tng hp cu phong cch giai iu Phm Duy: nhc ng cung nh bng bc trong giai iu mt m tr tnh, 'rt Phm Duy '. Minh Ho Kiu phn II Kiu gp Tnh Yu va mi ra mt gn y. Trong phn ny, Phm Duy minh ho bng nhc bn khc n m Thu Kiu trnh tu cho Kim Trng nghe trong bui th c u tin. Mt ln na cu hi li c t ra: tm s Thu Kiu hay tm s Phm Duy ? Nu khc nhc u Khc u Hn S chin trng l hi quang ca nhng hnh khc Phm Duy ngy no, va lng mn va hng trng, th cng chnh n gi li nhng bi trng ca hin thc Vit Nam trong chnh nhng hnh khc Phm Duy mt thi xa . n khc nhc tnh T

m phng cu li l hi quang ca nhng thin tnh ca lm nao lng nhiu th h tnh nhn trc kia. Ta gp u nhng thn thc ca tnh yu trong nh nhung i ch, ta nhi lng khi nghe ting gi v ca tnh nhn khi chia xa. Giai iu tnh ca vn mt m ng chut, v vn nao nao lng ngi. Khc th ba l K Khang ny khc Qung Lng l mt mng khc ca tm s Phm Duy, mt ngi ngh s t do, khng th tri mnh trc nhng th lc mun trit tiu t do ca mnh. Giai iu ca khc ht ny khng phn n nh mt tm ca, khng bi trng nh mt hnh khc thi th, khng th lng bi phn nh mt tm phn ca N trn y bao dung nhng vn vch mt ln ranh dt khot trong tm s Phm Duy v ngh thut. Khc th t Chiu Qun l d vang ca ting ht Phm Duy v thn phn trn hnh trnh nhn gian vn tng bng bc trong nhng bi ht rt xa xi nh mt B m Gio Linh, mt Ngy tr v, mt Ting ht to, mt K chuyn i xa Ta cng nghe u y thong hin nhng nt tm tnh ny ca Phm Duy trong mt s khc Rong ca. Cng trnh Minh Ho Kiu ny v li nhng tm cnh, minh ho li nhng mnh gng soi vc dng cu cuc i. i vi ngi sng tc th y l s dn tri tm s cu hai ngi cha gi tc trng hai qung cch thi gian, khi qua ht bao nhiu nhp cu nhn th c mn m y nhng cng nhiu chua xt. Tc phm cu h ngn ngn nhng cnh i, nhng tm s ngn ngang cu mt phn ngi. y, khng phn bit u l nghi cu ct chuyn c minh ho, v u l tm s cu chnh ngi sng tc. Ring i vi Phm Duy, tng khng c chung kt mt chu trnh m nhc di no cho bng mt cng trnh c tnh cch tng hp nhiu bn sc m nhc ca ng n th. Mt s kt ton p v s th nghim th loi m nhc, v s pht trin ngn ng m nhc qua nt nhc dn tc trnh su sc, v s dn tri ch m nhc mc c ng nht. Ba chng ng m nhc Phm Duy v trng phng trong cng trnh di hi ny. Sinh hot m nhc d trong nc hay hi ngoi hin nay ang rt thiu thn sng tc kp thi v quan trng hn na l cn phi phn nh tm tnh ca th h chng ta. Ngi ngh s ln khng phi l nhng ngi ch bit sng v lm ngh thut t

ci ti cht hp ca mnh. Anh ta phi sng vi cuc i cng vi mi ngi, v ngh thut ca anh l nhng chng tch ca thi i anh sng v lm ngh thut. l nh lut ca vn ngh. Trong cc loi hnh ngh thut Vit Nam ng i, m nhc dng nh b lc lng nht. Ngi nhc s sng tc thng khng phi l ngi sng ton tm ton tr cho ngh thut. m nhc lun lun l th ph sn ca cuc sng mt nhc s Vit Nam; ni khc i sng tc m nhc trong tuyt i a s nhc s x mnh - ch l mt th ngh thut nghip d. Cng chng ngh thut c th i hi mt nh vn nh th phi dn thn, phi xung thuyn. Nhng ngi nhc s Vit Nam trc nay vn c u i min tr. Anh ta vn c thn nhin ht v nhng t o xanh, ht v nhng cm my lang thang, v nhng nim hnh phc hay kh au rt ring t, b mn. Nu c ai ht v mt git ma, mt vt mu kh trn xc mt em b va cht v mn th bi ht ca anh b lit vo loi nhng tiu phm, b xem thng. Ngi ta ch quen vinh danh ngi nhc s qua nhng bn tnh ca bt tuyt, m qun rng anh ta cng l mt ngi c vui sng v au kh nh chng ta, anh ta cng sng gia i nh chng ta. Vy th ti sao chng ta vui sng hay kh au vi cuc i lm ngi Vit Nam th ngi nhc s li c quyn min tr ? Ni cho phi th khi cng chng Vit Nam vinh danh nhng ngi nhc s ln ca mnh th cng l lc ngi ta nhn ra s ln lao ca nhng ngi nhc s ht v nhng tm cnh Vit Nam. Da trn thc o nh vy, ngi ta rt c l khi tng kt v su mi nm tn nhc Vit Nam, rng lch s na th k bi ht tn nhc Vit Nam ng li mt vi khun mt ln m thi. Khng nhiu. Trong s t i nhng ngi nhc s ln ca th k va qua, c Phm Duy. Hin nay ang c mt qung cch rt xa v cung v cu - nu hiu m nhc cng l mt dch v tiu th ca x hi. trong nc c phng tin sinh hot, nhng nhng thng phm m nhc trn i truyn hnh, i pht thanh, bng nhc thng mi u cho thy tnh trng ngng ng trong sng tc rt ng lo ngi: quanh qun vn ch ba mng sng tc: (1) mng th nht l nhng bi ht v nhng o tng x hi ngy cng tr nn lc lng gia cnh ch chiu ca ch x hi ch ngha; (2) mng th hai l nhng sng tc kiu o tiu th, tui ngc tng n r trong sinh hot vn ngh Si gn trong nhng nm chin

tranh c lit v x hi th dn t tng; (3) mng bi ht th ba l nhng bn khon lm dng siu hnh, trit l nhng ch l quanh qun bn nhng cc c ph c qunh, nhng nh nhung gi to, nhng cm thc chia xa khng tht. Ti sao ngi nhc s hm nay c th gi hnh n ngi ngay gia lng H Ni m c phi than go nhng nh nhung xa cch ? Trong tnh cnh tng qun nh th, mt nhc s du ca nh Trn Tin l mt hin tng him hoi. Ti hi ngoi, mt rng thng phm m nhc cng khng ly g lm lc quan ngi thng ngon: khuynh hng sng tc nu khng ngoi trng d vng th cng ch chy ti ch vi nhng ti c k t nhng nm xa. Thng hoc c sng tc mi c gi tr ngh thut th cng khng m nng li cun mt cng chng thng ngon. Nhng c gng ca mt s nhc s nh Hong Quc Bo 6 chm lng trong lc lng. Mt khong trng tm tnh qu di! Hin nay, nhu cu gn gi bn sc vn ho ang l mt nhu cu rt ln ca c th h th nht ln th h th nh nhng ngi Vit ti hi ngoi. Sinh hot trnh din nhc Vit ngoi ny dng nh khng h quan tm my may n nhu cu nh th. Rt thiu nhng sng tc mang hn tnh Vit Nam m vn tm vc hin i p ng nhu cu gii tr. Cng chng hi ngoi ang ch i nhng ting ht th hin tm tnh Vit Nam gia cng ng th gii ch khng phi th m thanh than khc rt phi hin thc hay nhng ting go tht i ng ha. Cng l mt iu th v khi c li mt li pht biu kh c ca Phm Duy nhn khi tr li phng vn v hin tnh tn nhc: Ti nhn xt hin nay cc nhc s, d trong lng c nhc hay tn nhc, sng l loi c qunh qu Thc n bi dng cho nhc Vit l s sng v cng phong ph thn qu. C nhc, nhc ci cch, nhc ci tin, dn ca pht trin, nhc Vit Nam thun tu theo l li c in Ty phng mun tt p phi bt ngun vo i sng nhn dn. Nu khng, n s ch l mt mn hng thng mi (nh loi nhc ca lu hin nay), hay l mt th ma tu dnh ring cho nhng ngi si nhc. 7 Trong khung cnh ngng ng ca sinh hot m nhc nh th, Phm Duy vn ht tm tnh ca nhng con ngi Vit Nam dung d. Cng chng chia s cng ng ni bng khung, khc khoi v mt thi bt trc ca phn ngi, v ng ht ting ht tnh yu

trong ci ngi v ci ln. Phm Duy ln v vng l nh th. S c mt bn b ca ng trong sinh hot m nhc hin i vn l mt cn thit, nh mt ca tin. ph tnh

Xem Phm Duy- Ngn cnh nhc trn trang nh Phm Duy. Ti trang nh ny, ton b nhng sng tc ca ng c chnh tc gi sp xp li vi y li dn gii; li c c phn trnh by giai iu qua cc ging ht ni ting mt thi, nh Thi Thanh, Kim Tc, Khnh Ly, Mai Hng
1 2

Xem Phm Duy - Tng Qut, mc Tip tc nhc tnh. (trang nh Phm Duy)

y tng cng cn ni thm l nhc hin i Vit Nam khng ch gm c ca khc. Nhng hnh thc sng tc cc th loi nhc c in phng ty, theo h k m nhc phng ty vn cha phi l mt dng nhc chnh thng trong m nhc hin i x mnh. Nhng th nghim him hoi v th loi i nhc nh ca Nguyn Thin o Php v Hong Ngc Tun c vn khng phi l nhiu v ph bin. V mt ngn ng m nhc ca dng nhc ny, hin nay vn cn ang l nhng d dm tm ng m thi. . 4 Si gn trc kia v ti hi ngoi by gi, thnh thong c ngi ln ting b th nhng ngi nhc s sng tc ca khc Vit Nam l nhng ngi km ci v ngh thut sng tc. Ni nh th l ri vo mt trong hai cc oan: (1) sng bi th loi m nhc c in phng ty mt cch m qung; (2) xem thng nhng n lc sng to ca ngi nhc s sng tc Vit Nam. Ngh thut no cng th, cn phi sng c trong lng qun chng ch khng th l nhng tc phm ct ring trong ngn t kho kn ca ngi ngh s.
3

Xem Georges tinne Gauthier (1970) Khun mt ngi ngh s in ln u trn Tp ch Bch Khoa (Saigon) s 334 (1/12/1970). C th xem ton vn trong phn Vit v Phm Duy cui Phm Duy Ngn Cnh Nhc
5

C th xem v nghe nhc Hong Quc Bo (1984) Tnh Tm Khc trn trang nh mang tn Vn hc Vit Nam:: http://thanglong.ece.jhu.edu/vhvn-viscii.html . 7 Phm Duy tr li phng vn ca tp ch Bch Khoa v m nhc. Xem Nguin Ngu , Phng vn gii nhc s. Tp ch Bch Khoa, s 152 (1.5.1963), tr. 109.
6