You are on page 1of 81

TRNG I HC KINH T TP.

HCM

KHOA TI CHNH DOANH NGHIP

CHUYN TT NGHIP

THM HT KP TI VIT NAM:


MI QUAN H NHN QU GIA THM HT
NGN SCH V TI KHON VNG LAI

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng


SVTH: Nguyn Hong Nh Thy
MSSV: 108202334
Lp Kha: TC4 K34

LI CM N
Qua bn nm hc tp v rn luyn ti khoa Ti chnh Doanh
nghip, trng i hc Kinh t Thnh ph H Ch Minh, nhng kin thc
c bn t s truyn t tn tm ca Qu Thy C gip em hon thnh
chuyn tt nghip Thm ht kp ti Vit Nam: Mi quan h nhn qu
gia thm ht ngn sch v ti khon vng lai. Chuyn tt nghip l
c hi em c th p dng, tng kt nhng kin thc m mnh hc,
ng thi rt ra nhng kinh nghim thc t qu gi trong sut qu trnh
thc hin chuyn .
Trc tin em xin by t li cm n su sc n C inh Th Thu
Hng tn tnh hng dn, gp v ng vin em trong qu trnh thc
hin chuyn tt nghip ny.
Xin chn thnh cm n qu Thy C Khoa Ti chnh Doanh
nghip Trng i hc Kinh t thnh ph H Ch Minh nhit tnh gip
, ging dy em trong bn nm qua, nhng kin thc m em nhn c
trn ging ng i hc s l hnh trang gip em vng bc trong tng
lai.
Xin knh chc qu thy c mnh kho, hnh phc v vng bc
trn con ng s nghip trng ngi vinh quang.
Sinh vin

Nguyn Hong Nh Thy

ii

NHN XT CA GING VIN HNG DN

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
GING VIN HNG DN

ThS. INH TH THU HNG

iii

NHN XT CA GING VIN CHM CHUYN 2

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
GING VIN

iv

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

MC LC
Tm tt............................................................................................................................ 1
1. GII THIU (INTRODUCTION) ....................................................................... 2
2. TNG QUAN V CC KT QU NGHIN CU TRC Y
(LITERATURE REVIEW) .......................................................................................... 5
2.1.

L thuyt nn tng v Thm ht kp (Theoretical basics) ................................. 5

2.1.1

Chnh sch ti kha ..................................................................................... 5

2.1.2

Ti khon vng lai ....................................................................................... 6

2.1.3

Thm ht kp............................................................................................... 7

2.2.

Nhng bng chng thc nghim v thm ht kp trn th gii ........................ 9

2.3.

Tng quan d kin ca thm ht kp ti Vit Nam ....................................... 22

3. PHNG PHP NGHIN CU (METHODOLOGY AND DATA) ............ 31


3.1.

Phng php nghin cu: ................................................................................ 31

3.2.

D liu: ............................................................................................................ 33

4. NI DUNG V KT QU NGHIN CU (RESULTS) ................................. 34


4.1.

Kim nh tnh dng ........................................................................................ 34

4.2.

Kim nh ng lin kt ................................................................................... 35

4.3.

Kim nh nhn qu Granger ........................................................................... 39

4.4.

Kim nh VECM ............................................................................................ 41

4.5.

Gii thch kt qu kim nh ............................................................................ 45

5. TNG KT (CONCLUSIONS) .......................................................................... 48


5.1.

Kt qu nghin cu: ......................................................................................... 48

5.2.

Khuyn ngh gii php ..................................................................................... 48

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng


DANH MC T VIT TT

CSTK:

Chnh sch ti kha

BD:

Thm ht ngn sch

CAD:

Thm ht ti khon vng lai

IR:

Li sut

ER:

T gi hi oi

LNER:

Logarit c s t nhin ca t gi hi oi

ADF:

Augmented Dickey Fuller

VECM:

Vector Error Correction Model

EU:

Lin minh Chu u

OECD:

T chc Hp tc v Pht trin Kinh t

IMF:

Qu tin t quc t

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

vi

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng


DANH MC BNG

Bng 2.1: T l thm ht ngn sch, t l tng trng GDP giai on 1990 1996.... 23
Bng 2.2: Thm ht ti khon vng lai Vit Nam giai on 1991-1996....................... 23
Bng 2.3: Thm ht ngn sch so vi GDP, tng trng GDP nm 1997-2001 .......... 24
Bng 2.4: Ti khon vng lai, ti khon vng lai so vi GDP nm 1997-2001 ............ 25
Bng 2.5: T l thm ht ngn sch so vi GDP nm 2002-2007 ................................ 26
Bng 2.6: T l thm ht ti khon vng lai so vi GDP nm 2002-2007 ................... 27
Bng 4.1: Kt qu kim nh nghim n v ADF cho cc bin................................... 34
Bng 4.2: Kt qu kim nh nghim n v ADF cho sai phn bc 1 v 2 ................. 35
Bng 4.3: Kt qu kim nh nghim n v ADF cho phn d theo phng php
Engle Granger ............................................................................................................. 37
Bng 4.4: Kt qu kim nh ng lin kt Johansen ................................................... 38
Bng 4.5: Kt qu kim nh nhn qu Granger ........................................................... 40
Bng 4.6: Kt qu kim nh VECM ............................................................................ 41
Bng 4.7: Kt qu kim nh ADF phn d m hnh VECM ....................................... 44

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

vii

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng


DANH MC HNH

Hnh 2.1: Bn mi quan h c th c ca thm ht kp.................................................. 9


Hnh 2.2: Mi quan h ca cc bin kinh t gia thm ht ngn sch, thm ht ti
khon vng lai, li sut v t gi ................................................................................... 20
Hnh 2.3: Thm ht ngn sch, thm ht ti khon vng lai giai on 1990-2010 ....... 30

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

viii

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Tm tt
Mc tiu ca bi nghin cu ny l ng gp hn na vo cuc tranh lun v gi
thuyt thm ht kp trong mt nn kinh t ang pht trin. Chng ti tin hnh kim
nh gi thuyt ny cho Vit Nam vi d liu t qu 1 nm 2000 n qu 3 nm 2011.
Kt qu thc nghim thu c qua cc kim nh tnh dng Unit root test, kim nh
quan h nhn qu Granger, kim nh ng lin kt Engle Granger v Johansen
Juselius (1990) cng m hnh VECM (Vector Error Correction Models) cho thy rng
thm ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai ti Vit Nam l c mi quan h nhn
qu mt chiu, iu ny ng rng mt s gia tng trong thm ht ngn sch s lm
trm trng thm cn cn ti khon vng lai ti Vit Nam. Cc tc ng ca li sut v
t gi hi oi trong chui quan h nhn qu gia ngn sch v thm ht ti khon
vng lai cng c nhn mnh.

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

1. GII THIU (INTRODUCTION)


Hu ht cc nh nghin cu u cho rng thm ht ti khon vng lai ln v lin tc l
nguyn nhn ca s mt cn bng trong kinh t v m v iu ny c nh hng ln
n tin trnh kinh t trong di hn. Mt trong cc bin php m cc nh hoch nh
chnh sch v chnh tr gia dng kim sot thm ht ti khon vng lai l tin hnh
thc hin cc chnh sch ti kha. Vn quan trng hn l Chnh ph nn lm g khi
c thm ht ngn sch v ti khon vng lai xut hin ng thi. Hin tng trn c tn
l thm ht kp, xut hin ln u tin Hoa K vo nhng nm 1980, nh du mt
giai on ng USD b nh gi cao v mt s thay i bt thng trong ti khon
vng lai cng nh thm ht ngn sch ca M. Cc nc Chu u nh c, Thy
in cng i mt vi vn tng t trong nhng nm u thp nin chn mi,
khi s gia tng trong thm ht ngn sch km theo mt s nh gi cao ng ni t
nh hng n ti khon vng lai (Ibrahim v Kumah, nm 1996). Gi thuyt thm ht
kp khng nh rng mt s gia tng trong thm ht ngn sch s gy ra mt s gia
tng tng t trong thm ht ti khon vng lai v ngc li. Mi lin h ca tnh trng
thm ht kp c th c xem nh l khi mt quc gia tri qua mt s bng n u t,
thm ht ti khon vng lai c th lm cho t nc hoc l gim cc ti sn nc
ngoi hoc l mn t phn cn li ca th gii ti tr cho vic u t mi bng
cch bn ti sn c nh v ti chnh (tri phiu chng khon, t...). V vy, thm ht
ti khon vng lai lin tc s lm cho t nc tng n nc ngoi rng v kt qu l
thm ht ngn sch. V mt l thuyt, cc c ch ng sau trng thm ht kp c th
c gii thch n gin thng qua hc thuyt Keynes. Keynes xem xt s thay i
ngn sch Chnh ph l yu t chnh lm thay i cc bin s kinh t. Mi vic gim
thu hoc tng chi tiu ca Chnh ph l nguyn nhn lm tng tng chi tiu ca nn
kinh t v ko theo s tng ln ca lm pht v li sut. Li sut tng nh hng n
nn kinh t trong nc v dng vn vo tng. iu ny dn n t gi hi oi tng,
ng ni t c nh gi cao, lm tng nhu cu nhp khu i vi sn phm nc
ngoi, cng nh dn n gim nhu cu ca ngi nc ngoi i vi sn phm trong
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

nc. Hn na, lm pht tng gy ra do thc hin cc chnh sch m rng ti kha, kt
qu lm tng gi tr tng i ca hng ha trong nc i vi hng ha nc ngoi,
mt ln na lm gim nhu cu ca ngi nc ngoi i vi hng trong nc v tng
nhu cu ca ngi dn trong nc i vi hng ha nc ngoi, p lc lm tng thm
ht ti khon vng lai trong nn kinh t. S xut hin ca thm ht ngn sch v thm
ht ti khon vng lai rt nhiu nc thu ht s ch ngy cng tng ca nhiu
nh nghin cu v vn thm ht kp v c nhiu bi nghin cu l thuyt cng
nh thc nghim ca nhiu tc gi kim nh gi thuyt ny. Kt qu nghin cu
a ra bn mi quan h nhn qu gia thm ht ngn sch (BD) v thm ht ti khon
vng lai (CAD), bao gm BD CAD, BD CAD, CAD BD v BD CAD.
Vit Nam cng tn ti trng hp tng t nh cc nc trn th gii v trong sut
khong thi gian sau khi m ca, ngn sch Chnh ph v cn cn vng lai lun trong
trng thi thm ht. Tr nm cc t 1999-2001, nhng nm m ln u tin cn cn
vng lai Vit Nam chuyn sang thng d, sut thi gian cn li cn cn vng lai lun
trong trng thi thm ht, c bit l nm 2008, thm ht tng ln n mc 9 t la
M do b nh hng ca khng hong ti chnh th gii. Ngn sch ca Vit Nam lun
trong trng thi thm ht v thu khng b p cho chi tiu ca Chnh ph nhm
pht trin kinh t v iu tit nn kinh t v m. Liu rng thm ht cn cn vng lai v
thm ht ngn sch Vit Nam c tn ti mt mi quan h tc ng qua li hay khng,
nhm chng ti tin hnh thc hin bi nghin cu thc nghim kim nh mi
quan h ny ti Vit Nam, thu thp d liu v thm ht ti khon vng lai, thm ht
ngn sch, li sut ngn hn v t gi hi oi USD/VND theo qu, t qu 1 nm 2000
n qu 3 nm 2011. Phn 2 ca bi nghin cu ny trnh by v c s l thuyt ca
gi thuyt thm ht kp, cc kt qu nghin cu thc nghim trc y cc quc
gia trn th gii v thc trng thm ht kp ti Vit Nam trong nhng nm qua. Phn 3
trnh by m hnh v phng php c lng, chng ti s dng kim nh tnh dng
(unit root test) ADF (Augmented Dickey Fuller), kim nh ng lin kt bng
phng php Engle-Granger v phng php Johasen, tip n thc hin kim nh
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

mi quan h nhn qu Granger v cui cng l dng kim nh VECM. Phn 4 a ra


cc kt qu kim nh v phn tch kt qu kim nh. Phn cui bi nghin cu s kt
lun v mi quan h gia thm ht ti khon vng lai v thm ht ngn sch ti Vit
Nam.

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

2. TNG QUAN V CC KT QU NGHIN CU TRC


Y (LITERATURE REVIEW)
2.1.

L thuyt nn tng v Thm ht kp (Theoretical basics)

2.1.1 Chnh sch ti kha


Chnh sch ti kha (CSTK) l chnh sch ca Chnh ph nhm tc ng ln nh
hng pht trin ca nn kinh t, mc tiu iu tit v m nn kinh t, n nh nn kinh
t mc sn lng mc tiu (Yp) thng qua cc h thng cc gii php gm iu chnh
thu nhp v chi tiu ca Chnh ph.
Chnh sch ti kha, trong ngn hn, iu tit sn lng thc t, lm pht, tht nghip
nhm n nh kinh t. Trong di hn, chnh sch ti kha iu chnh c cu kinh t v
thc y tng trng lu di.
Chnh sch ti kha lin quan n tc ng tng th ca ngn sch i vi hot ng
kinh t. Ty vo thc trng ca nn kinh t v mc tiu iu tit nn kinh t, Chnh ph
s s dng cc chnh sch ti kha khc nhau:
-

Chnh sch ti kha trung lp l chnh sch cn bng ngn sch, khi

G=T, (trong G: chi tiu Chnh ph, T: thu nhp t thu), chi tiu ca Chnh
ph hon ton c cung cp do ngun thu t thu v nhn chung kt qu c nh
hng trung tnh ln mc ca cc ha ng kinh t.
-

Khi nn kinh t ang tnh trng suy thoi,Nh nc c th p dng

chnh sch ti kha m rng, chnh sch tng cng chi tiu ca Chnh ph (G >
T) thng qua chi tiu Chnh ph tng hoc gim bt ngun thu t thu hoc kt
hp c hai. Vic ny s dn n thm ht ngn sch nng n hn hoc thng d
ngn sch t hn nu trc c ngn sch cn bng.
-

Ngc li, khi nn kinh t tnh trng lm pht v c hin tng nng,

Nh nc c th s dng chnh sch ti kha thu hp, trong chi tiu ca


Chnh ph t i thng qua vic tng thu t thu hoc gim chi tiu hoc kt hp
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

c hai. Vic ny s dn n thm ht ngn sch t i hoc thng d ngn sch


ln hn so vi trc , hoc thng d nu trc c ngn sch cn bng.
2.1.2 Ti khon vng lai
Ti khon vng lai (cn gi l cn cn vng lai) trong cn cn thanh ton ca mt quc
gia ghi chp nhng giao dch v hng ha, dch v v thu nhp gia ngi c tr trong
nc vi ngi c tr ngoi nc. Nhng giao dch dn ti s thanh ton ca ngi c
tr trong nc cho ngi c tr ngoi nc c ghi vo bn "n". Cn nhng giao
dch dn ti s thanh ton ca ngi c tr ngoi nc cho ngi c tr trong nc
c ghi vo bn "c". Thng d ti khon vng lai xy ra khi bn c ln hn bn n.
Cn cn ti khon vng lai bao gm:
-

Cn cn thng mi hng ha: ghi li cc giao dch v xut khu v nhp

khu hng ha ca mt quc gia. i vi phn ln cc quc gia th cn cn


thng mi l thnh phn quan trng nht trong ti khon vng lai. Tuy nhin,
i vi mt s quc gia c phn ti sn hay tiu sn nc ngoi ln th thu
nhp rng t cc khon cho vay hay u t c th chim t l ln. V cn cn
thng mi l thnh phn chnh ca ti khon vng lai, v xut khu rng th
bng chnh lch gia tit kim trong nc v u t trong nc, nn ti khon
vng lai cn c th hin bng chnh lch ny.
-

Cn cn dch v: ghi chp li cc giao dch v vn ti, du lch, v cc

dch v khc ca mt quc gia.


-

Cn cn thu nhp: ghi chp nhng khon thu nhp ca ngi lao ng

nh kiu hi, thu nhp t u t.


-

Cn cn chuyn khon: bao gm nhng khon vin tr khng hon li,

gi tr ca nhng khon qu tng, v cc chuyn giao khc bng tin v hin vt


cho mc ch tiu dng ca ngi c tr v khng c tr.
Tt c cc khon thanh ton ca cc b phn Nh nc hay t nhn u c gp
chung vo trong tnh ton ny.
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Cng vi ti khon vn, v thay i trong d tr ngoi hi, ti khon vng lai hp
thnh cn cn thanh ton.
Ti khon vng lai thng d khi quc gia xut khu nhiu hn nhp khu, hay khi tit
kim nhiu hn u t. Ngc li, ti khon vng lai thm ht khi quc gia nhp nhiu
hn hay u t nhiu hn. Mc thm ht ti khon vng lai ln hm quc gia gp
hn ch trong tm kim ngun ti chnh thc hin nhp khu v u t mt cch bn
vng.
2.1.3 Thm ht kp
Theo l thuyt thm ht kp, s thay i trong thm ht ngn sch dn n s thay i
tng t trong thm ht ti khon vng lai v ngc li. lm r mi quan h gia
hai bin ny, chng ta bt u vi nh ngha thu nhp quc gia cho mt nn kinh t
m:
Y=C+I+G+XM

(1)

Trong Y l thu nhp quc dn; C l tiu dng t nhn; I l chi tiu u t thc s
trong nn kinh t nh chi tiu cho thit b, xy dng, nh my; G l chi tiu ca Chnh
ph v hng ho v dch v; cui cng, X l xut khu hng ho v dch v, v M l
nhp khu hng ho v dch v.
T phng trnh (1), ti khon vng lai (CA) c nh ngha l bng s chnh lch
gia xut khu (X) tr nhp khu (M), c th c vit li l:
CA = Y - (C + I + G)

(2)

Vi (C + I + G) c xc nh l chi tiu ca ngi dn trong nc. Trong mt nn


kinh t ng, khng c thng mi quc t, tit kim (S) bng u t (I) (S = I). Tuy
nhin, trong mt nn kinh t m c c th c nh ngha l:
S = I + CA

(3)

T phng trnh (3), chng ta bit rng trong mt nn kinh t m, mt quc gia c th
tm kim qu u t c trong nc v quc t tng thu nhp trong tng lai. Tit
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

kim quc gia c th c chia thnh cc thnh phn t nhn v Chnh ph. Tit kim
t nhn, k hiu l Sp trong khi tit kim Chnh ph, k hiu l Vn:
Sp = Y - T - C

(4)

Vn = T - G

(5)

trong T l thu thu ca Chnh ph. Sau , chng ta c th s dng cc phng trnh
(4) v (5) thay th vo phng trnh (3) v s c c kt qu:
Sp = I + CA Vn

(6)

Sp = I + CA + (G - T)

(7)

CA = Sp - I - BD

(8)

Hay

Hay

Phng trnh (8) ni ln rng s gia tng thm ht ngn sch s gy ra mt s gia tng
tng t trong thm ht ti khon vng lai, nu tit kim t nhn v u t khng thay
i nhiu hoc gi nguyn. iu ny ng h quan im ca Keynes. Ngc li,
Summers (1988) lp lun rng mt quan h nhn qu o ngc c th xy ra t ti
khon vng lai ti bin ngn sch Chnh ph khi suy gim trong thm ht ti khon
vng lai dn n tc tng trng kinh t chm hn v sau lm tng thm ht
ngn sch.
Trong bi cnh khc, theo gi thuyt cn bng Ricardo, khi Chnh ph ct gim thu v
tng thm ht ngn sch, ngi dn d on rng h s phi i mt vi thu cao hn
trong tng lai v sau h phi tr li cc khon n ca Chnh ph. V vy, ngi
dn s gim chi tiu ca h v tng tit kim (t nhn) b p cho s st gim trong
tit kim ca Chnh ph. Nh vy, thm ht ngn sch khng c nh hng n thm
ht ti khon vng lai.
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

Chuyn tt nghip

2.2.

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Nhng bng chng thc nghim v thm ht kp trn th gii

Nh cp trc y, mi quan h gia thm ht ngn sch Chnh ph v thm ht


ti khon vng lai l mt vn c ch ca cc nh hoch nh chnh sch v cc
nh nghin cu trong cc thp k qua, v rt nhiu l thuyt v nghin cu v thc
nghim c thc hin. Cc nc i mt vi thm ht ti khon vng lai c
gng p dng chnh sch ti kha nhm gim thm ht hoc loi b n. c rt nhiu
nghin cu thc nghim v gi thuyt thm ht kp. Theo cc nghin cu, c th c 4
mi quan h nhn qu c th c gia thm ht ngn sch (BD) v thm ht ti khon
vng lai (CAD), bao gm BD CAD, BD CAD, CAD BD v BD CAD.
Hnh 2.1: Bn mi quan h c th c ca thm ht kp (4 possible types of
relationship between twin deficit)

Ngun: Jui-Chuan Chang v Zao-Zhou Hsu (2009)

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

u tin, l thuyt gii thch quan h gia BD v CAD l m hnh Mundell-Fleming.


M hnh Mundell - Fleming cho rng s gia tng trong BD gy ra mt p lc ln li
sut, v li sut s tc ng n dng vn chy vo, lm tng t gi hi oi, cui cng
dn n s gia tng trong CAD. L thuyt th hai gii thch mi lin kt gia trng
thm ht kp l l thuyt hp th Keynes, cho thy rng s gia tng trong BD s gy ra
s hp th trong nc v do tng nhp khu, gy ra s gia tng hoc lm xu i
trng thi thm ht ti khon vng lai. C hai m hnh Mundell-Fleming v l thuyt
Keynes u h tr cc mi quan h gin tip BD ti CAD (BD CAD).
Laney (1984) tm thy mi quan h mt chiu t thm ht ngn sch ti thm ht ti
khon vng lai khi ng nghin cu mi quan h gia ng la M c nh gi qu
cao, thm ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai ln ca M v cc nc pht
trin cng nh cc nc ang pht trin khc. S dng phng php bnh phng b
nht (OLS), kt qu cho thy rng cn bng ti kha l mt yu t quyt nh s cn
bng bn ngoi, c ngha thng k ng ch cc nc ang pht trin hn l cc
nc cng nghip. Trong khi , Ahmed (1986) bo co rng mt s thay i r rng
v tm thi trong chi tiu Chnh ph s dn n thm ht ti khon vng lai thng qua
cu gim. Cc nghin cu khc ng h cc xut ca Keynes, trong s gia tng
thm ht ngn sch dn n ti khon vng lai tr nn thm ht hn bao gm Abell
(1990), Zietz v Pemberto (1990), Bachman (1992), Rosensweig v Tallman (1993),
Dibooglu (1997), Vomvoukas (1997), Piersanti (2000), Akbostanci v Tunc (2001), v
Leachman v Francis (2002).
Trong bi nghin cu xem xt li gi thuyt thm ht kp, iu tra tc ng ca vic
cng c ti kha ln ti khon vng lai ca tc gi John Bluedorn v Daniel Leigh. D
liu c ly t nm 1978-2009 ca 16-17 quc gia. Kim nh bng m hnh hi quy
vi cc bin: thay i trong t l ti khon vng lai trn GDP, bin ln ca hnh
ng da trn s bn vng ti kha theo phn trm GDP, chnh l tc ng ca
ngn sch ln thay i trong thu v chi tiu c thc y bi mong mun gim thm
ht ngn sch da trn cc s liu ca Devries (2011). Xem kt qu thu c da trn
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

10

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

phng php chun CAPB, kt qu cho thy s bn vng ti kha c tc dng ng k


n ti khon vng lai. c tnh cho thy t l bn vng ti kha trn GDP tng 1%
lm tng t l ti khon vng lai trn GDP khong 0,6%.
Th hai, Mt gii thch khc v mi quan h gia BD v CAD c da trn gi nh
rng thm ht kp ny khng lin quan vi nhau. H tuyn b rng thm ht ngn sch
khng gy ra bt k s thay i no v li sut v t gi hi oi (Garcia v Ramajo,
2004), do khng nh hng n s mt cn bng ti khon vng lai. Do , theo l
thuyt cn bng Ricardo, thm ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai l c lp,
c ngha l, BD CAD.
Barro (1974) pht hin ra rng khng c mi tng quan gia thm ht trong khu vc
cng v s mt cn bng trong ti khon vng lai, khi ng bt u t trng hp tiu
chun "n trung lp". iu ny c th c hiu bng cch gim tit kim cng do
thm ht ngn sch s gn lin vi mt s gia tng tng ng trong tit kim t nhn
(xem Barro, 1989). L do ng sau l ngi tiu dng mong i rng ct gim thu
ngy hm nay m kt qu l thm ht ti kha s dn n s gia tng thu trong tng
lai phc v n cng, do , h s tit kim tin ngy hm nay tr tin tng thu
trong tng lai. Cc nghin cu thc nghim bi Miller v Russek (1989), Dewald v
Ulan (1990), Enders v Lee (1990), Evans v Hasan (1994), Wheeler (1999) cng tm
thy bng chng h tr cho l thuyt cn bng Ricardo, trong thm ht ti kha bn
trong v bn ngoi l khng tng quan.
Theo nghin cu ca Kaufmam v cc cng s (2002), liu ti khon vng lai ca ca
o c chu s tc ng ca thm ht ngn sch quc gia (thng qua lin kt gia thm
ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai l li sut, nh c trnh by trong
m hnh truyn thng Mundell Fleming) hay chu s tc ng ca s ti phn b gia
chi tiu dng v u t (nh nhn mnh trong gi thuyt cn bng Ricardo). S
dng kim nh VECM bao gm 3 vecto ng tch hp v tr b sung ca bin ni
sinh l 4, tc gi tnh ton phng sai sai s d bo ca bin ti khon vng lai v phn
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

11

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

ng y. S dng d liu theo qu t nm 1976 n nm 1997, cc bin bao gm GDP


l thc o thu nhp, nng sut ni a, v mt thc o cho nng sut nc ngoi, chi
tiu Chnh ph; thng d ngn sch v ti khon vng lai th hin di dng phn trm
trn GDP. Cc bin ti chnh bao gm li sut di hn v iu khon thng mi. Bin
nng sut l sn phm cng nghip bnh qun trn s lao ng, iu khon thng mi
l t l gi xut khu/gi nhp khu. Tnh ton phng sai sai s d bo a ra kt qu
l: trong di hn, nng sut ni a v iu khon thng mi chim 65% sai s d
on. Li sut ko c ngha ng k, thm ht ngn sch l 14%, trong khi chi tiu
Chnh ph ch chim khong gn 5% phng sai sai s d on. Mc d bng chng
ny khng mu thun vi gi thuyt thm ht kp, song phng sai sai s d bo cng
cho thy rng li sut ch gii thch mt phn nh ca sai s ca ti khon vng lai. Tc
gi lp lun rng li sut l mt bin quan trng trong m hnh Mundell-Fleming, do
c th xem y nh l bng chng chng li s lin kt gia thm ht ngn sch v
thm ht ti khon vng lai.
Trong bi nghin cu v c sc sn lng, thm ht ngn sch v ti khon vng lai
ca Matthieu Busiere, Marcel Fratzscher v Gernot J.Muller (2005), tc gi s dng
mu gm 21 quc gia thuc OECD vi d liu thi gian t nm 1960 n 2003. Tc
gi xem xt rt nhiu bin ti chnh tc ng n ti khon vng lai nh sn lng,
tit kim, u t, ngn sch Chnh ph. Kt qu kim nh v tc ng ca ngn sch
Chnh ph ln ti khon vng lai cho thy rng tc ng ny rt thp. i vi cc quc
gia G7 th m hnh hi quy khng c ngha cn i vi c mu trong OECD, h s
l 0.07. Trong khi , yu t c sc sn lng ca mi quc gia th c ngha hu
ht cc quc gia.
Th ba, Mt quan h nhn qu theo mt hng t thm ht ti khon vng lai tc
ng n thm ht ngn sch cng c th tn ti. Kt qu ny xy ra khi s suy thoi
trong ti khon vng lai dn n tc tng trng kinh t chm hn v dn n s
gia tng thm ht ngn sch. Mt t nc tri qua mt cuc khng hong ti chnh
hoc khng hong kh nng thanh ton do thm ht ti khon vng lai qu mc c th
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

12

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

phi i mt vi tnh hung trong lng ln qu cng c bm vo phc hi


ngnh ti chnh ang gp kh khn, ci thin h thng qun tr doanh nghip, v
gim cuc suy thoi. V d ti Hn Quc, thm ht ti kha c php tng ng k
cho cc mc ch h tr cc hot ng kinh t v tng sc mnh mng li an ton x
hi sau cuc khng hong ti chnh nm 1997. Mi quan h nhn qu trong trng
hp ny c chiu t thm ht ti khon vng lai ti thm ht ngn sch (CAD BD).
Mi quan h nhn qu o ngc ny c gi l "ti khon vng lai mc tiu ' ca
Summers (1988). ng cho rng iu chnh bn ngoi c th tm kim thng qua chnh
sch ti kha. iu ny c bit ng i vi mt nn kinh t nh m ca, ang pht
trin ph thuc ln vo dng vn u t nc ngoi (v d nh u t trc tip nc
ngoi) ti tr cho s pht trin kinh t. Ni cch khc, ngn sch ca mt quc gia
s b nh hng bi dng vn chy vo ln hoc thng qua tch ly n v iu ny cui
cng s dn ti thm ht ngn sch. Nghin cu v tnh hnh ca chu M La Tinh v
mt s cc nc ng minh ha cho iu ny (xem Reisen, 1998). Cc bi vit
bi Anoruo v Ramchander (1998) v Philipin, n , Indonesia v Hn Quc; Khalid
v Teo (1999) v Indonesia v Pakistan cng cung cp y bng chng h tr
cho gi thuyt ny. Theo h, iu ny s xy ra nu Chnh ph ca mt quc gia s
dng chnh sch ti kha thc hin mc tiu cn bng ti khon vng lai.
Alkswani v Al-Towaijari (1999) cung cp bng chng thc nghim v mi quan h
nhn qu o ngc gia hai thm ht cho -rp X-t. Trong khi Anoruo v
Ramchander (1998) cng khm ph ra rng thm ht thng mi gy ra thm ht ngn
sch mt s nc chu . H lp lun rng cc Chnh ph cc nc ang pht trin
c th tham gia vo cc kch thch ti chnh gim bt hu qu kinh t v ti kha do
s thm ht thng mi ln. Nn kinh t tng trng chm do thm ht ti khon vng
lai ln hin nay khng nhng lm tng chi tiu ca Chnh ph m cn gim doanh thu
thu.

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

13

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Trong bi nghin cu ca ng Carlos Fonseca Marinheiro (2007), nghin cu v tnh


hp l ca gi thuyt thm ht kp Ai Cp. S dng d liu v CAD v BD theo t l
phn trm ca GDP trong giai on t nm 1974 n nm 2004. u tin, ng kim
nh gi thuyt cn bng Ricardo liu rng thm ht ngn sch v thm ht ti khon
vng lai c quan h vi nhau hay khng, mt s gia tng trong thm ht c c b
p bng mt s gia tng trong tit kim t nhn hay khng. Kt qu thc nghim
bc b tnh hp l ca gi thuyt ny i vi trng hp ca Ai Cp: ch c s cn
bng mt phn, tc l tiu dng t nhn ch b p c mt phn (cha c mt
na) thu hon i n cng trong tng lai. Tip tc nghin cu v gi thuyt thm ht
kp, ng cng thc s tm thy bng chng (yu) ng h mi quan h di hn gia
thm ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai.
CADt = 0.308*BDEFt
Trong thc t, nu y l mt vector ng tch hp, n s cho thy mt mi tng quan
tch cc gia thm ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai. Tuy nhin, vic pht
hin mt mi tng quan tch cc khng ch ra quan h nhn qu rng: liu thm ht
ngn sch l nguyn nhn gy thm ht bn ngoi, hay l chiu ngc li. ng tip tc
kim nh m hnh nhn qu Granger trong m hnh VECM v m hnh quan h nhn
qu Granger truyn thng, v kt qu ch ra rng: c mi quan h nhn qu Granger
chy t thm ht ti khon vng lai ti thm ht ngn sch:
CAD BD
Gii thch cho mi quan h nhn qu o ngc ny da trn s chu nh hng ca
cn cn ngn sch vi cc bin ng v sn lng trong nc. Th nht, dng vn vo
c xu hng nh gi cao t gi hi oi, t lm suy gim thng mi. Ngoi ra,
mt c sc ngoi sinh tiu cc, c th dn n s gim st trong xut khu hoc lm
tng nhp khu. S suy thoi trong cn bng bn ngoi, phn nh s thay th ca hng
sn xut trong nc bng hng nhp khu (tng i r hn), c tc ng tiu cc i
vi sn lng trong nc, t dn n doanh thu thu gim v lm suy gim cn cn
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

14

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

ngn sch. Th hai, Chnh ph c th s dng kch thch ti chnh gim thiu tc
ng tiu cc ca thm ht ti khon vng lai i vi sn lng trong nc. Trong
trng hp ny, thm ht ti khon vng lai gy ra s suy thoi kinh t, lm tng chi
tiu Chnh ph v lm gim doanh thu thu. iu ny cho thy thm ht ngn sch ca
Chnh ph khng tc ng n thm ht bn ngoi, m thay vo l mi nhn qu
o ngc chy t thm ht bn ngoi ti thm ht ngn sch bn trong. Do , s ci
thin cn bng bn ngoi cho php lm gim thm ht ngn sch. Do khng phi
gim cc khon thu thu cng khng phi tng chi Chnh ph i ph vi s suy
gim tng trng. Tc gi xut rng chnh sch cn c p dng ch yu l gim
thm ht ti khon vng lai. T nhng phn tch, bi nghin cu cng nhn mnh tnh
quan trng ca vic duy tr tnh linh hot trong h thng t gi hi oi. iu ny s
lm cho nn kinh t Ai Cp t b tn thng do tc ng ca dng vn u c v trnh
cc chi ph v hiu ha.
Antonio Afonso v Christophe Rault (2009) cng s dng kim nh nhn qu Granger
kim nh mi quan h gia thm ht ngn sch v thm ht ti khon bn ngoi
cho cc nc EU v OECD. Bi nghin cu ny ny gp phn vo khng nh mi
quan h nhn qu gia cc cn i ngn sch v cn bng bn ngoi ti cc nc Lin
minh chu u v cc nc OECD, trong giai on 1970-2007. Trong cch tip cn tc
gi, tc gi chp nhn mi tng quan gia cc quc gia, m khng cn kim nh
nghim n v (unit root test). Tt c cc d liu s d ti khon vng lai, ngn sch
Chnh ph v t gi hi oi thc c ly t y ban chu u AMECO (Annual
Macro-Economic Data), t IMF v d liu ca OECD. Tc gi chia thnh bn nhm
quc gia khc nhau: EU15, EU25, Cgroup21, v Cgroup26 d dng trong vic kim
nh. Tc gi xy dng kim nh mi quan h nhn qu Granger da trn phng
php tip cn ca Konya (2006) trn hai bin (ti khon vng lao, (CA), ngn sch
Chnh ph, (BUD)) hoc ba bin (CA, BUD v t gi hi oi thc, (REX)) trong giai
on 1970-2007, cho mt s nc EU v cc nhm nc OECD. Tc gi s dng cc
phng php tip cn ca Konya (2006), da trn h thng SUR v kim nh Wald.
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

15

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Tc gi xy dng m hnh c mt s li th. Th nht, n khng gi nh rng cc d


liu bng l ng nht, do , c th kim tra quan h nhn qu Granger trn mi bng
ring bit. Tuy nhin, bi mi tng quan c chp nhn qua cc nc, lm cho c
th khai thc thm cc thng tin c cung cp bi cc d liu bng. Th hai, cch tip
cn ny khng yu cu kim nh nghim n v v kim nh ng lin kt, mc d
n vn cn i hi cc c im k thut ca cu trc tr. y l mt tnh nng
quan trng bi v kim nh nghim n v v ng lin kt ni chung l kh nng
thp, v cc kim nh khc nhau thng dn n kt qu tri ngc. Th ba, phng
php tip cn quan h nhn qu Granger cho php cc nh nghin cu pht hin cho
bao nhiu v cho bin no ca d liu tn ti mt quan h nhn qu, quan h nhn qu
hai chiu hoc khng c quan h nhn qu Granger. i vi thit lp da trn hai bin
thm ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai, tc gi kim nh c s tn ti
ca mi quan h nhn qu Granger trc tip mt chiu t ngn sch Chnh ph n ti
khon vng lai (BD CAD) ti nm quc gia chu u: Bulgaria, Cng ha Sc, Phn
Lan, Lithuania, v Xl-va-ki-a, trong Phn Lan khng phi l mt nc thnh vin
mi (NMS) ca EU. Khi t gi hi oi thc c a vo m hnh, kim nh cn cho
thy tn ti mi quan h nhn qu mt chiu t ngn sch Chnh ph n ti khon
vng lai Estonia, Hungary, Ba Lan, Php v Italy. V s tn ti ca mi quan h nhn
qu t ti khon vng lai n Ngn sch Chnh ph ( CAD BD), c bng chng
thng k cho mt b khc nhau ca cc quc gia, by quc gia thuc Lin minh chu
u (o, B, Ireland, Ty Ban Nha, Cng ha Sc, Estonia, v ), v nm quc gia
khng thuc EU (c, Canada, Na Uy, Iceland, v Mexico). Kt qu khng thay i khi
thm bin t gi hi oi thc vo m hnh kim nh.
Th t, quan h nhn qu hai chiu c th tn ti gia ngn sch v thm ht ti khon
vng lai, (BD CAD). Trong khi thm ht ngn sch c th gy ra thm ht ti khon
vng lai, s tn ti ca thng tin phn hi c th gy ra mi quan h nhn qu gia hai
bin trong c hai hng. Cc nh nghin cu Darrat (1988), Islam (1998) v Mansouri
(1998) tin hnh mt s nghin cu thc nghim kim tra mi lin kt hai chiu ca
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

16

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

thm ht kp. Darrat (1988) s dng kim nh nhn qu a bin Granger kt hp vi


tiu ch d on sai s Akaike nghin cu mi quan h nhn qu gia thm ht ngn
sch v thm ht ti khon vng lai M cho giai on t 1/1960 n 4/1984. Kt qu
thc nghim cho thy mt lin kt hai chiu tn ti gia hai bin. Islam (1998) phn
tch s lin quan ca gi thuyt trng thm ht kp Brazil cho giai on 1973 - 1991.
Kt qu ca ng cng cho kt qu quan h hai chiu gia cn cn ngn sch v s mt
cn bng thng mi. i vi trng hp ca Marc, s dng kim nh ng lin kt
v cc m hnh hiu chnh sai s, Mansouri (1998) cho rng c hai hng ngn hn v
di hn trong quan h nhn qu gia thm ht ti chnh trong v bn ngoi.
Trong bi nghin cu kim nh gi thuyt thm ht kp Iran (2011) ca tc gi
Akbar Zamanzadeh, b ni v Kinh t v Ti chnh Iran cng Mohsen Mehrara, khoa
kinh t, i hc Tehran, Iran. minh ha mi quan h gia chnh sch ti kha v ti
khon vng lai, bng cch s dng m hnh cung cu ca Keynes cho mt quc gia m
ca, tc gi xem xt phng trnh tng thu nhp quc dn, tc gi l lun rng trong
iu kin cn bng, xut khu rng phi bng tng tit kim t nhn v khu vc cng,
n c ngha l nu ngn sch Chnh ph cn bng (G-T=0), tit kim t nhn bng u
t (S-I=0), th s khng c bt k thm ht hay thng d ti khon vng lai (N-X=0).
NX = (S-I) + (G-T)
Chia phng trnh trn cho GDP

CBD
t + t

Cc bin c s dng bao gm tng sn phm quc ni (GDP), xut khu (khng tnh
xut khu du), nhp khu (M), chi tiu Chnh ph(G) v thu (T), tt c c tnh
mc gi khng i nm 1997, ngun ly t Ngn hng Trung ng Iran trong
khong thi gian t nm 1959-2007. S dng m hnh hiu chnh sai s (ECM), h s
ca sai s hiu chnh (EET) m v mc ngha 5%, iu ny chng minh cho s tn
ti ca mt mi quan h lu di n nh gia cc bin s. H s EET t gi tr khong
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

17

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

-0,25, ng rng mt lch t trng thi cn bng c iu chnh t trng thi cn


bng khong 25% sau mi nm, cho bt k s mt cn bng trong ti khon vng lai
ca Iran phi mt bn nm t c trng thi cn bng mi. Kim nh quan h
nhn qu Granger gia thm ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai, kt qu cho
thy c mi quan h ngu nhin hai chiu gia thm ht ngn sch v thm ht ti
khon vng lai mc tin cy 90%. Pht hin ny ti khng nh gi thuyt trng
thi thm ht kp, chng li gi thuyt tng ng vi Ricardo.
Trong mt cuc iu tra thc nghim cho gi thuyt thm ht kp cho 6 nc mi ni
l Brazil, cng ha Sc, Nam Phi, Colombia, Mexico v Th Nh K ca Sadullah
Ceck v Pinar Deniz, s dng d liu hng qu t nm 1996 n nm 2006. Cc quc
gia c la chn da theo s tn ti lu di ca thm ht thng mi v thm ht
ngn sch. C hai thm ht iu c chuyn i sang ng USD. Trung bnh hng
qu ca t gi hi oi c s dng c chuyn i t ni t sang la M. Ph
hp vi pht hin thc nghim, tc gi tm thy tn ti mi quan h gia hai tnh trng
thm ht.
Baharumshah c bi nghin cu thc nghim v gi thuyt thm ht kp ti chn
nc thuc khu vc ng v Nam (2006). Tc gi bi nghin cu a ra mt
nh gi ca cc nghin cu trong hai thp k qua cho thy: th nht,
nhn mnh tm quan trng ca cc bin s ti chnh nh li sut v t gi hi oi
trong mi quan h vi thm ht ngn sch v ti khon vng lai . Hu ht cc nghin
cu trc b qua vai tr ca hai bin ti chnh ny trong vic lm cu ni lin kt
gia hai thm ht. Th hai, khng ging nh cc cuc khng hong n vo nhng nm
1980 c thc y thm ht ngn sch, nm 1994 Mexico v cuc khng hong ng
1997-1998 l do s mt cn bng trong ti khon vng lai. Tc gi a bin c s
dng trong nghin cu l thm ht ti khon vng lai, thm ht ngn sch, t gi hi
oi danh ngha v li sut ngn hn c thng k t nm 1980 n nm 2001. Tc
gi xy dng mt d liu bng gm bn bin vi chn quc gia, mi bin s c 198
quan st (t = 22, n = 9) trong t l s chui thi gian v n l s quc gia. thng
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

18

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

nht, tt c cc bin c th hin bng la M. Kt qu kim nh cho thy thm ht


ti kha khng gy ra thm ht ti khon vng lai c bc b ti mc ngha 5%.
Hn na, kim nh Wald cho thy mi quan h nhn qu hai chiu gia hai bin. iu
ny cho thy rng thm ht ti kha khng phi l nguyn nhn chnh ca thm ht
vng lai v nh hng t thm ht vng lai n thm ht ti kha c mc ngha cao
hn. iu ny ph hp vi cc bi nghin cu trc ca Anoruo v Ramchander
(1998), Khalid v Teo (1999) da trn cc nc ang pht trin. Khalid v Teo (1999)
lu rng mi quan h cht ch gia thm ht kp nhiu kh nng xy ra cc nc
ang pht trin hn l cc nn kinh t pht trin. Pht hin ny dng nh tri ngc
vi quan im thng thng, trong nhn mnh rng mi quan h nhn qu chy t
thm ht ngn sch n thm ht ti khon vng lai v khng th l ngc li. Kim
nh Granger cho thy thm ht ngn sch gy ra thm ht ti khon vng lai bng
thng qua cc knh t gi hi oi v li sut. Tc gi kim nh ln nhau gia cn cn
ti khon vng lai v cn cn ti kha bng cch s dng thit lp c th tng nc.
Tc gi tin hnh kim nh VAR. Kt qu l tn ti quan h hai chiu gia ngn sch
v cn cn ti khon vng lai su trong chn quc gia c iu tra. Kt lun, tc gi
bi nghin cu a ra mi quan h gia ngn sch Chnh ph v ti khon vng lai
theo nhng cch sau y. Th nht, tc gi thy rng mi quan h nhn qu gia thm
ht ngn sch v ti khon vng lai thng qua hai knh: mt cch trc tip gia thm
ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai v mt cch gin tip l thng qua li sut
v t gi hi oi. Th hai, tc gi thy rng tn ti qu trnh lin tc vi hin tng
vng trn lun qun trong mi quan h gia ngn sch Chnh ph v cn cn vng
lai.Mi quan h vng trn lun qun ny c biu din hnh 2.2.

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

19

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Hnh 2.2: Mi quan h ca cc bin kinh t gia thm ht ngn sch, thm ht
ti khon vng lai, li sut v t gi.

IR

BD

EXC

CAD

: mi quan h mt chiu
: mi quan h hai chiu
Ngun: Khalid v Teo (1999)

Vng trn lun qun ny c gii thch nh l ngn sch Chnh ph tc ng ln li


sut, li sut thay i s nh hng n t gi, v sau t gi to p lc ln ti khon
vng lai, ti khon vng lai li nh hng tr li ngn sch Chnh ph. Trong khi ,
ngn sch Chnh ph cng tc ng ngc li ln ti khon vng lai. Mi quan h ny
tr thnh vng trn khp kn.

Tng kt cc nghin cu thc nghim:


Qua cc nghin cu v l thuyt thm ht kp, phn nh v mi quan h gia thm
ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai cc nc trn th gii, thc t c th c
4 mi quan h khc nhau nh sau:

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

20

Chuyn tt nghip
-

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

BD CAD: mi quan h nhn qu mt chiu t thm ht ngn sch ln thm


ht cn cn vng lai, hay mt s tng (gim) thm ht ngn sch quc gia s lm
trm trng (ci thin) thm ht ti khon vng lai. C 2 m hnh gii thch cho
mi quan h ny: theo m hnh Mundell Flaming, s gia tng trong BD gy ra
mt p lc ln li sut, v li sut s tc ng n dng vn chy vo v v lm
tng t gi hi oi, cui cng dn n s gia tng trong CAD. L thuyt th hai
gii thch mi lin kt gia cc trng thm ht kp l l thuyt hp th Keynes,
cho thy rng s gia tng trong BD s gy ra s hp th trong nc v do
tng nhp khu, gy ra s tng hoc xu i ca CAD.

BD CAD: thm ht kp l khng lin quan vi nhau: thm ht ngn sch


khng gy ra bt k s thay i no v li sut v t gi hi oi (Garcia v
Ramajo, 2004), do khng nh hng n s mt cn bng ti khon vng lai,
thm ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai l c lp. iu ny c th
c hiu bng cch gim tit kim cng do thm ht ngn sch s gn lin vi
mt s gia tng tng ng trong tit kim t nhn. L do ng sau l ngi tiu
dng tin rng ct gim thu ngy hm nay m kt qu l thm ht ti kha s
dn n s gia tng thu trong tng lai phc v n cng, do , h s tit
kim tin ngy hm nay tr tin tng thu trong tng lai.

CAD BD: quan h nhn qu theo mt hng t thm ht ti khon vng lai
tc ng n thm ht ngn sch cng c th tn ti. Kt qu ny xy ra khi s
suy thoi trong ti khon vng lai dn n tc tng trng kinh t chm hn
v dn n s gia tng thm ht ngn sch. Mi quan h nhn qu o ngc
ny c gi l "ti khon vng lai mc tiu. iu ny c bit ng i vi
mt nn kinh t nh m ca, ang pht trin ph thuc ln vo dng vn u t
nc ngoi (v d nh u t trc tip nc ngoi) ti tr cho s pht trin
kinh t. Ni cch khc, ngn sch ca mt quc gia s b nh hng bi dng
vn chy vo ln hoc thng qua tch ly n v iu ny cui cng s dn ti
thm ht ngn sch.

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

21

Chuyn tt nghip
-

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

BD CAD: quan h nhn qu hai chiu c th tn ti gia ngn sch v thm


ht ti khon vng lai: Trong khi thm ht ngn sch c th gy ra thm ht ti
khon vng lai, s tn ti ca thng tin phn hi c th gy ra mi quan h nhn
qu gia hai bin trong c hai hng. Mi quan h nhn qu gia ngn sch v
thm ht ti khon vng lai thng qua hai knh thng qua hai knh: mt cch
trc tip gia thm ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai v mt cch
gin tip l thng qua li sut v t gi hi oi.

2.3.

Tng quan d kin ca thm ht kp ti Vit Nam

Nghin cu v gi thuyt thm ht kp ti Vit Nam, liu rng gi thuyt ny c tn ti


hay khng ti Vit Nam, v mi quan h ny c chiu nh th no, chng ti tin hnh
xem xt thc trng v ngn sch Chnh ph v ti khon vng lai qua nhiu giai on
nh sau:
Giai on tng trng (1991-1996):
Trong giai on t nm 1990-1996, Chnh ph thc hin chnh sch ti kha tht cht,
khng ch bi chi v kim ch lm pht. C cu chi Ngn sch Nh nc dn dn thay
i theo hng tch cc. Ngun thu trong nc cho chi thng xuyn, tnh trng
i vay hoc da vo pht hnh tin cho chi thng xuyn chm dt. H thng thu
bt u c ci cch, i mi tng i ng b, c cu tng i hp l, bc
u pht huy c nhiu tc dng tch cc nh m bo n nh v pht trin ngun
thu ngn sch Nh nc. Thm ht ngn sch trung bnh hng nm t 1991 n 1997
mc 3,7% so vi GDP, ci thin hn ng k so vi thm ht ngn sch trong giai
on 1987-1990, giai on m chnh sch ti kha m rng c thc thi, y mnh
tiu dng kch thch cung cu ca nn kinh t, thm ht ngn sch mc trung bnh
ln n 7,3% so vi GDP.

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

22

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Bng 2.1: T l thm ht ngn sch, t l tng trng GDP giai on 1990-1996
Nm
T l thm ht ngn
sch/GDP
T l tng GDP

n v

1991

1992

1993

1994

1995

1996

2,50

3,80

4,30

4,70

4,10

3,00

5,80

8,70

8,10

8,80

9,50

9,30

Ngun: Tng cc thng k, B ti chnh

L mt b phn chnh yu trong cn cn thanh ton quc t, cn cn vng lai ghi nhn
cc giao dch thng mi quc t v hng ha v dch v, thu nhp v chuyn giao
rng t nc ngoi. Trong , cn cn thng mi hng ha chim mt phn ln v
thm ht cn cn thng mi hng ha l nguyn nhn ch yu gy ra thm ht cn cn
vng lai ca Vit Nam. Bng 4.9 trnh by thm ht ti khon vng lai Vit Nam giai
on 1991-1996
Bng 2.2: thm ht ti khon vng lai Vit Nam giai on 1991-1996
Nm
Ti khon vng
lai
Ti khon vng
lai/GDP

n v
USD,
millions
(%)

1991

1992

1993

1994

1995

1996

-133

-8

-1395

-1872

-2648 -2431

-1,7

-0,1

-10,6

-11,5

-12,8

-9,9

Ngun: IMF

K t nm 1989, khi nn kinh t bt u c nhng chuyn i quan trng, tnh trng


thm ht cn cn vng lai ca Vit Nam gim nhanh. Trong nhng nm 1991-1992,
cn cn ti khon vng lai chuyn dn t thm ht sang cn bng vo nm 1992. Trong
khi , thm ht ngn sch trong nhng nm ny cng tng i thp, iu ny l do
trong nhng nm 1990-1992, Chnh ph thc hin chnh sch tht cht ti kha
kim sot lm pht phi m trong nhng nm 1986-1989 do kinh t khng hong, tng
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

23

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

trng thp, th trng thiu cung, tin nhiu hn hng. ng thi, Chnh ph cng c
nhng hnh ng kim dot cht ch v cc khon giao dch vng lai mt chiu, kim
sot u t dn n u t gim, kim ngch sut khu rng c ci thin. Sau nm
1993, Vit Nam bt u tm kim cc ngun ti tr t nhiu nc v cn cn vng lai
bt u thm ht tr li vi mc ngy cng ln, nm 2005 thm ht ln ti 12,8%,
nm 1996, mc thm ht l 9,9% so vi GDP.
Giai on 1997-2001 (giai on suy thoi)
Cuc khng hong kinh t khu vc lm cho nn kinh t gp nhiu kh khn, tc
tng trng kinh t gim, chnh sch ti kha tht cht trong giai on 1991-1996
khng cn ph hp v kim hm s pht trin kinh t. Trc tnh hnh , Chnh ph
thc hin nhiu chnh sch nng ng khc nhau kch thch kinh t, nh y
mnh cc bin php kch cu u t v tiu dng, tng mc bi chi, tng lng ti
thiu, ci cch th ch kinh t vn hnh theo c ch th trng, m ca thu ht vn u
t v thc y thng mi quc t...
Bng 2.3: thm ht ngn sch so vi GDP, tng trng GDP nm 1997-2001
Nm
T l thm ht ngn
sch/GDP
T l tng GDP

n v

1997

1998

1999

2000

2001

4,00

3,8

4,90

4,98

4,6

8,2

5,8

4,8

6,8

6,9

Ngun: Tng cc thng k, B ti chnh

Tuy nhin, vic p dng chnh sch ti kha ni lng kch thch kinh t vn lm
thm ht ngn sch c kim ch mc thp, khong 4,4 % GDP. Giai on 19972001 tnh hnh thu chi NSNN tip tc c chuyn bin tch cc, thu khng nhng b
chi thng xuyn m cn cho u t pht trin. Cng vi vic c cu li cc khon n

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

24

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

cng qua cu lc b Paris th n cng ca Vit Nam so vi GDP gim i ng k so


vi giai on trc . Gnh nng tr n cng thp hn.
Mc thm ht cn cn vng lai c co hp tr li trong hai nm 1997 - 1998 v t
thng d trong nm 1999. Nguyn nhn l do n lc ca Chnh ph nhm kim sot
nhp khu, c bit l hn ch nhp khu hng tiu dng, kch thch xut khu. Hn
na, cuc khng hong ti chnh khu vc c nhng nh hng tiu cc n dng
vn u t nc ngoi FDI vo Vit Nam. S lng v mc gii ngn cc d n FDI
mi gim mnh sau nm 1998. V vy, my mc, thit b nhp khu thuc khi FDI
cng gim theo. Nh vy, sau mt thi gian di trng thi cn cn vng lai lun trong
tnh trng thm ht, nm 1999, ln u tin cn cn ny chuyn v trng thi thng d.
Trong nhng nm tip theo, tc tng nhp khu cao hn tc tng xut khu nn
thng d cn cn vng lai dn thu hp li v chuyn sang trng thi thm ht ngy cng
rng ra, c bit trong nhng nm gn y.
Bng 2.4: Ti khon vng lai, ti khon vng lai so vi GDP nm 1997-2001
Nm
Ti khon vng lai
Ti khon vng
lai/GDP

n v
USD,
millions
%

1997

1998

1999

2000

2001

-1.664

-1.067

1.285

642

670

-6,2

-3,9

4,5

2,1

2,1

Ngun: IMF

Giai on 2002-2007 (phc hi)


Trong giai on ny, Chnh ph thc hin chnh sch ti kha m rng vi quan im
thc y s hnh thnh v pht trin ng b cc yu t ca nn kinh t th trng nh
hng x hi ch ngha, thc y tng trng kinh t nhanh, bn vng. Bi chi NSNN
trong giai on ny v c bn c cn i mc 4,9%-5% GDP. Nu ch xt t l
so vi GDP, cng thy bi chi NSNN trong nhng nm gn y tng cao hn cc nm
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

25

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

trc kh nhiu v giai on nm 1991-2001, mc bi chi NSNN so vi GDP ch


mc 3,5% so vi GDP. Trong giai on ny, tng thu ngn sch Nh nc lin tc
tng, t khong 22,7% so vi GDP nm 2002 tng ln khong 27% so vi GDP nm
2007. Song song vi vic tng thu, chi ngn sch cng lin tc tng, nm 2002 chi
ngn sch l 27,7% so vi GDP v nm 2007 l 32,2% GDP. Bi chi gia tng dn n
lng tri phiu pht hnh cn i ln. Lut Ngn sch Nh nc v lut Ngn hng
Nh nc khng cho php in tin trc tip ti tr cho bi chi ngn sch, tuy nhin
vi c ch tin t hin nay, Ngn hng Nh nc gin tip pht hnh mt lng tin
khng nh tin t ha tri phiu Chnh ph. S cn i bi chi cn phi c vin
tr bi mt phn vn vay nc ngoi di hnh thc ODA. Quy m vn ODA tham gia
vo b p bi chi chim 1/3 tng s thiu ht, tng ng 1,5% 1,7% so vi GDP
hng nm. Lng ngoi t vo trong nc i hi Ngn hng Nh nc phi pht
hnh nhiu tin ng hn ni t ha v ng ni t mt gi so vi ngoi t Cng
vi mt vi nguyn nhn khc, kt qu c ch tin t trn dn n hu qu, trong 3 nm
t 2005 n 2007 lng tin trong lu thng tng ti 135%, trong khi tng trng
GDP ca Vit Nam ch mc 27%. iu ny c ngha rng Nh nc pht hnh
thm mt lng tin ln hn gp nhiu ln tr gi ca ci m x hi lm ra c trong
3 nm trn. iu ny cho thy sch ti kha gy ra lm pht. Lm pht tng cng l
mt trong nhng nguyn nhn lm gia tng thm ht ti khon vng lai.
Bng 2.5: T l thm ht ngn sch so vi GDP nm 2002-2007
Nm
T l thm ht
ngn sch/GDP

n v
%

2002
4,96

2003
4,9

2004
4,85

2005
4,86

2006
5,00

2007
5,00

Ngun: B ti chnh

Thng d cn cn vng lai thu hp trong nm 2000 v 2001 chuyn sang thm ht
vo nm 2002 v bt u tng mnh n nm 2007. Trong giai on ny, nhu cu u
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

26

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

t ton x hi c xu hng tng, trong t l tit kim so vi GDP c phn gim hn


so vi nhng nm trc, mc chnh lch gia tit kim v u t m cng chnh l
nguyn nhn dn n tnh trng ca ti khon vng lai xu hn giai on trc. Cng
vi nguyn nhn l chnh sch ti kha m rng, vic ct gim thu nhp khu t
ASEAN, khuyn khch u t kim ngch nhp khu tng, c bit l nhp khu my
mc thit b lm cho thm ht ti khon vng lai trong giai on ny tng nhanh hn
thm ht ngn sch nh nc.
Bng 2.6: T l thm ht ti khon vng lai so vi GDP nm 2002-2007
Nm
T l ti khon
vng lai/GDP

n v

2002

-1,2

2003
-4,9

2004
-3,8

2005
-1,2

2006
-0,2

2007
-10

Ngun: IMF

Nm 2008-2010
y l giai on m kinh t th gii ni chung v kinh t Vit Nam ni ring c nhiu
bin i ng k do nh hng ca khng hong ti chnh. Nm 2008 tnh hnh lm
pht c xu hng tng lin tc. Trong giai on ny, Chnh ph thc hin quyt lit
8 nhm gii php nhm n nh kinh t v m, kim ch lm pht, tng trng bn
vng v thc thi chnh sch an sinh x hi m Ngh quyt s 10/2008/N-CP ngy 174-2008 ra: Trong thng 8-2008 c hai ln iu chnh gim gi bn xng v du
ha, bo m hi ha li ch ca Nh nc, doanh nghip v ngi s dng; tng
cng cng tc thu ngn sch m bo nhim v c giao, kt hp vi vic r sot
n ng thu, chng tht thu; tip tc r sot li chi ngn sch, yu cu cc b, ngnh
a phng ct gim, nh hon cc d n u t cha thc s cp bch v d n u
t khng hiu qu; khng tng chi ngoi d ton, dnh ngun kinh ph cho m bo an
sinh x hi; xem xt iu chnh gim mc thu xut khu, nhp khu nhm n nh th

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

27

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

trng, hn ch nhp siu... Thm ht ngn sch nm 2008 mc khong 4,5% so vi


GDP.
Trong bi cnh kinh t ton cu suy thoi, kinh t trong nc ang i mt vi nhiu
kh khn v chu nh hng su sc v th trng Vit Nam c m tng i cao.
Sau khi khng hong n ra, th trng xut khu v u t gim st t ngt, nn kinh
t lp tc ri vo suy gim, t mc tng trng trn 7% (nm 2008) xung cn 3,1%
vo qu I-2009. Gi mt s mt hng xut khu chnh gim mnh. Kinh t ri vo kh
khn, km theo , trong nm 2008 v 2009, thin tai, dch bnh lin tip xy ra vi
mc ln. i sng nhn dn gp nhiu kh khn, lm pht tng, tht nghip
caoCc doanh nghip ri vo tnh trng suy kit, mt s doanh nghip b ph sn.
Trc tnh hnh , Chnh ph thc hin cc bin php iu hnh quyt lit nhm
chn suy gim kinh t, n nh v m v hng ti tng trng bn vng. Mt trong
nhng gii php ch yu l chnh sch ti kha m rng, gm cc gi kch cu. Gi th
nht c trin khai nhm h tr li sut khong 17.000 t ng, gi kch cu th hai,
vi tng ngun vn khong 8 t USD, h tr li sut trong trong trung v di hn nhm
kch cu u t, pht trin sn xut. u tin n nh kinh t v m v to vic lm, y
l hai iu quan trng nht th hin kh r vai tr ca Nh nc thng qua cc gi kch
cu. Vic thc hin mt cch linh hot v ng b cc chnh sch ti kha v cc chnh
sch v m khc gip nn kinh t Vit Nam vt qua khng hong v tc tng
trng kinh t nm 2009 t 5,3%, t l lm pht gim cn 6,88% (t 23% nm
2008). Thm ht ngn sch trong nm 2009 ln n gn 7% so vi GDP.
Thm ht ti khon vng lai nm 2008 tng ln n 11,92% so vi GDP. Cuc khng
hong ti chnh bt u nm 2007 lm cho lung vn vo Vit Nam gim mnh,
thoi u t v rt vn u t gin tip nc ngoi to p lc tng thm ht ti khon
vng lai. Thm ht ti khon vng lai nm 2009 gim cn 7,1 t USD, chim 7,8%
GDP.

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

28

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Nm 2010 thm ht ngn sch gim cn khong 6%. Thu ngn sch t 520.000 t
ng, tng 17,6% so vi nm 2009. Tng chi ngn sch khong 637.000 t ng, tng
9% so vi nm 2009. Bi chi ngn sch c gim so vi nm 2009 nhng vn cn
mc cao (cha v mc 5% nh duy tr trong nhiu nm) v l mt trong nhng nhn
t gp phn lm gia tng lm pht. Xut khu nm 2010 tng l do s ng gp ln ca
mt hng cng nghip ch bin cng vi s phc hi ca nn kinh t th gii lm cho
xut khu hng nng, lm, thy sn c li v gi.
Ti khon vng lai ca Vit Nam c chim phn ln bi cn cn thng mi. Thc
trng thm ht cn cn thng mi ln Vit Nam bt ngun t nhiu nguyn nhn.
C cu hng ha xut khu cho thy hng ha xut khu ca Vit Nam khng c g ni
tri so vi cc quc gia trong khu vc. C rt nhiu mt hng trong nhm hng cng
nghip nh, tiu th cng nghip, hn na phi nhp khu nguyn liu, nhp khu dy
chuyn sn xut. Tng gi tr nhp khu ngy cng gia tng v nhp khu thuc nhm
hng t liu sn xut chim t trng rt ln, trung bnh khong 92% tng gi tr nhp
khu, 8% cn li ch yu l hng tiu dng. Trong nhm hng t liu sn xut th
nhm hng my mc thit b chim khong 29% tng gi tr nhp khu. Ngoi ra, l
trnh t do ho thng mi ca Vit Nam k t nm 2007 - nm Vit Nam tr thnh
thnh vin WTO thu ht mt ngun vn FDI kh ln hng nm v km theo l
nhu cu nhp khu trang thit b, dy chuyn sn xut phc v u t. chnh l mt
s nguyn nhn gy thm ht cn cn thng mi hng ha, gy p lng ln thm ht
ti khon vng lai.

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

29

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Hnh 2.3: Thm ht ngn sch, thm ht ti khon vng lai giai on 1990-2010
14.00%
12.00%
10.00%
8.00%
6.00%
4.00%
2.00%
0.00%
-2.00%
-4.00%
-6.00%

Thm ht ngn sch / GDP


Thm ht ti khon vng lai/GDP
Ngun: B Ti chnh, IMF

V mt nguyn nhn lm thm ht ti khon vng lai m chng ti ni n y


chnh l thm ht ngn sch Nh nc. Hnh 2.3 th hin mc thm ht ngn sch v
thm ht vng lai trong giai on 1990-2010. Qua phn tch thc trng ngn sch Nh
nc v ti khon vng lai trong thi gian t 1991-2010, ti khon vng lai bin ng
mnh hn so vi ngn sch Chnh ph, tuy nhin nhn vo hnh 2.3 chng ta c th
thy c tng quan gia thm ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai vi bin
tr khong gn hai nm. Vy liu rng thm ht ngn sch v thm ht ti khon vng
lai Vit Nam c tht s tn ti mi quan h vi nhau hay khng. Chng ti tin hnh
thc hin kim nh mi quan h ny.
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

30

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

3. PHNG PHP NGHIN CU (METHODOLOGY AND


DATA)
3.1.

Phng php nghin cu:

S xut hin ca hin tng thm ht ti khon vng lai v thm ht ngn sch nhiu
nc thu ht c s ch ngy cng tng v vn thm ht kp. Theo Abell nm
1990, Ibrahim v Kumah nm (1996), li sut v t gi cng ng vai tr quan trng
trong knh m thng qua thm ht ngn sch nh hng n thm ht ti khon
vng lai. Theo nh gi ca Lau, Evan v cc cng s (2006) t cc nghin cu v
thm ht kp trong hai thp k qua, nhn mnh tm quan trng ca cc bin s ti
chnh nh li sut v t gi hi oi trong mi quan h vi thm ht ngn sch v ti
khon vng lai, v hu ht cc nghin cu trc b qua vai tr ca hai bin ti
chnh ny trong vic lm cu ni lin kt gia thm ht ngn sch v thm ht ti
khon vng lai. Lau v Evan tin hnh kim nh gi thuyt thm ht kp bng
nghin cu thc nghim ti cc nc thuc khu vc ng v Nam : Malaysia,
Singapore, Thi Lan, Indonesia, Hn Quc, Mianma, Philipin, Nepal, Sri Lanka. Tc
gi tin hnh kim nh mi quan h gia thm ht ngn sch v thm ht ti khon
vng lai thng qua ba bc: kim nh tnh dng, kim nh tnh ng lin kt v kim
nh mi quan h nhn qu Granger, vi cc bin c a vo m hnh l thm ht ti
khon vng lai, thm ht ngn sch, t gi hi oi danh ngha so vi USD v li sut
trong ngn hn, c thng k theo qu. Kt qu cho thy tn ti mi quan h trc tip
v gin tip gia thm ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai. u tin, tc gi
thy rng thm ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai c mi quan h trc tip
vi nhau, v gin tip thng qua li sut v t gi hi oi, th hai, tc gi cho thy
rng nhng bin kinh t ny tn ti mi quan h nh mt vng lun qun. Vi cc
nc thuc khu vc ng v Nam c nn kinh t m, theo chng ti th c th p
dng m hnh kim nh ny Vit Nam.

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

31

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Da trn phng php tip cn trong nghin cu ca tc gi Lau, Evan v cc cng s


(2006) nh cp trn, chng ti tin hnh xem xt cc yu t tc ng n cn
cn ti khon vng lai gm: thm ht ngn sch (BD), li sut (IR) v t gi hi oi
(ER), trong chng ti c hiu chnh bin t gi hi oi thnh logarit c s t nhin
ca t gi chui d liu n nh hn.
CAD = 1 + 2BDt + 3IRt + 4LNERt + Ut
Trong :
-

Bin thm ht ti khon vng lai CAD bin ph thuc, c o lng

bng t l thm ht ti khon vng lai so vi GDP, gi tr dng th hin thm


ht ti khon vng lai, gi tr m th hin thng d trong ti khon vng lai.
-

Bin thm ht ngn sch BD bin c lp, c o lng bng t l

thm ht ngn sch so vi GDP, gi tr m th hin thng d trong ngn sch,


gi tr dng th hin thm ht ngn sch.
-

Bin li sut ngn hn IR bin c lp.

Bin t gi hi oi ER bin c lp, v ng USD chim phn ln

trong cc giao dch quc t ca Vit Nam nn chng ti chn t gi USD/VND


lm t gi i din cho bin ER. V bin ER l n nh hn, chng ti o
lng bin ER bng cch tnh Logarit c s t nhin ca ER hay l bin LNER.
Phng php c lng:
Da trn phng php c lng ca Lau, Evan v cc cng s (2006), chng ti tin
hnh kim nh tnh dng, kim nh ng lin kt v kim nh nhn qu Granger.
Bn cnh , chng ti cng thm vo kim nh VECM kim nh mi quan h
trong ngn hn ca cc bin.
Bc 1: V CAD, BD, IR, LNER l cc chui thi gian, chui s l y theo thi gian ca
nhng i lng kinh t cn nhiu bin ng nn thng c nghi m n v (tc chui
khng dng), do chng ti tin hnh kim nh tnh dng ca cc bin (Unit Root
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

32

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Test) bng kim nh ADF (Augmented Dickey Fuller), nu cc bin l khng dng,
tip tc ly sai phn cho n khi chui dng trc khi a vo m hnh thc nghim.
Bc 2: Gia cc chui khng dng c th tn ti mi quan h ng lin kt, chng ti
tin hnh kim nh ng lin kt gia cc bin, s dng kim nh Engle Granger v
kim nh Johansen. Nu kt qu kim nh l tn ti ng lin kt gia cc bin, ngha
l c mi quan h trong di hn gia bin ph thuc l thm ht ti khon vng lai v
bin c lp l thm ht ngn sch, li sut v t gi hi oi. Sau , chng ti tin
hnh kim nh mi quan h nhn qu Granger gia cc bin xem xt tn ti hay
khng s tc ng qua li gia thm ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai.
Bc 3: Nu cc chui l khng dng v c tnh ng lin kt, chng ti tip tc kim
nh mi quan h trong ngn hn gia cc bin, s dng m hnh VECM. Sau khi
c lng m hnh th ta tip tc kim nh s ph hp ca m hnh bng cch kim
nh phn d.

3.2.

D liu:

Chng ti s dng d liu theo chui thi gian c thu thp theo qu, t qu 1 nm
2000 n qu 3 nm 2011. C th:
-

S liu v thm ht ngn sch c thu thp t bo co quyt ton Ngn

sch Nh nc ca B Ti chnh Vit Nam, th hin bng ng VND.


-

S liu v thm ht ti khon vng lai, li sut, t gi hi oi v tng

sn phm quc ni GDP c ly t ngun IMF, trong GDP c tnh theo


VND, thm ht ti khon vng lai c tnh bng USD.
thng nht trong vic tnh ton, tt c d liu c a vo bi nghin cu ca
chng ti c tnh bng VND, s liu v thm ht ngn sch c chuyn i sang
VND theo t gi USD/VND tng ng.

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

33

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

4. NI DUNG V KT QU NGHIN CU (RESULTS)


4.1.

Kim nh tnh dng

V cc chui thi gian thng khng c tnh dng, do chng ti tin hnh kim nh
tnh dng ca cc chui d liu. kim nh tnh dng, chng ti da vo kim nh
nghim n v (unit root test) ADF (Augmented Dickey Fuller) cho tng bin trong
phng trnh. Tiu chun ADF c p dng l nu |t-Statistic| ln hn |t| th bc b
gi thuyt H0, H0 tc l chui s liu l khng dng (c nghim n v). Kim nh
tnh dng trn phn mm EVIEW cho kt qu bng 4.1 (Xem ph lc)
Bng 4.1
Test Critical Value
Bin s

Thng k ADF
1%

5%

10%

CAD

-1.553168

-2.617364

-1.948313

-1.612229

BD

-0.176623

-2.619851

-1.948686

-1.612036

IR

0.612219

-2.618579

-1.948495

-1.612135

LNER

0.700368

-2.622585

-1.949097

-1.611824

Ngun: tc gi t tnh

Da trn tiu chun ADF c p dng, ta thy cc bin thm ht ti khon vng lai,
thm ht ngn sch, li sut v logarit c s t nhin ca t gi hi oi u l chui
khng dng, v |t-Statistic| ln hn |t| mi mc ngha 1%, 5% v 10%. Chng ti
tip tc ly sai phn bc mt v bc hai, cho n khi sai phn ny l dng. Kt qu
kim nh cho ra bng 4.2:

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

34

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Bng 4.2

Test Critical Value


Bin s

Thng k ADF
1%

5%

10%

D(CAD)

-10.12307

-2.617364

-1.948313

-1.612229

D(BD)

-14.13766

-2.619851

-1.948686

-1.612036

D(IR)

-6.738607

-2.618579

-1.948495

-1.612135

0.132584

-2.622585

-1.949097

-1.611824

-9.516367

-2.622585

-1.949097

-1.611824

D(LNER)
D(LNER,2)
Ngun: Tc gi t tnh

Sai phn bc nht ca cc bin thm ht ti khon vng lai, thm ht ngn sch v li
sut u l nhng chui dng, tuy nhin bin t gi hi oi phi n sai phn bc hai
mi dng. Sai phn ca cc chui ny s c s dng trong m hnh hi quy. Tuy
nhin, vi c dung sai phn c th dn ti m t thng tin v m i quan h di hn gia cc
bi n. V y li u chng ta c th ti n hnh h i qui gia hai bi n cc mc ban u, ngay
c khi c hai bi n u c nghi m n v hay khng. Theo R.F Engle v C.W.J. Granger
th i u ny c th c khi t h p tuy n tnh ca chng l m t chui dng, khi o ta
gi chng l hai chui ng lin kt. Chng ta s i kim nh mi quan h ng lin
kt ca cc bin.

4.2.

Kim nh ng lin kt

Kt hp tuyn tnh dng c gi l phng trnh ng lin kt v c th c gii


thch nh mi quan h cn bng di hn gia cc bin. Mi quan h trong di hn gia
cc bin s c s dng trong m hnh xc nh nhn t nh hng n thm ht ti
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

35

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

khon vng lai c xem xt qua phn tch ng tch hp gia cc bin s. Chng ti
s dng hai phng php thc hin kim nh ny.

Phng php Engle-Granger

kim nh tnh ng tch hp theo phng php Engle-Granger, trc tin chng ti
c lng m hnh hi quy ban u vi bin thm ht ti khon vng lai l bin ph
thuc, bin thm ht ngn sch, li sut v t gi hi oi l bin c lp, t thu
c phn d. S dng tiu chun ADF kim tra tnh dng cho phn d. Kt qu
kim nh c cho ra bng 4.3. Theo kt qu cho thy phn d thu c t hm hi
quy c tnh dng (|t-Statistic| ln hn |ta| tt c cc mc ngha 1%, 5%, 10%), c
ngha l gia thm ht ti khon vng lai v cc bin thm ht ngn sch, li sut v t
gi c a vo m hnh hi quy tn ti mi quan h trong di hn.

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

36

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Bng 4.3

Ngun: Tc gi t tnh

Kim nh Johansen

Kt qu kim nh ng lin kt trong m hnh kim nh Johansen

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

37

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Bng 4.4

Ngun: Tc gi t tnh

Kim nh Johansen cho thy c tn ti t nht mt vct ng lin kt c hai mc


ngha 1% v 5%, c ngha l tn ti mi quan h gia hn gia bin ph thuc l thm
ht ti khon vng lai vi cc bin c lp l thm ht ngn sch, li sut v t gi hi
oi.
Da trn c lng ng lin kt trong kim nh VECM, chng ti c hm biu din
mi quan h ca bin s thm ht ti khon vng lai v thm ht ngn sch, li sut v
t gi hi oi:

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

38

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

CAD = 4.1464.BD + 1.933184.IR 1.038043.LNER + 9.546370


(1.68239)

(0.37027)

(0.16897)

[2.46458]

[5.22100]

[-6.14319]

Gi tr trong ngoc trn l sai s chun, gi tr trong ngoc vung l gi tr thng k t.


Da trn hm biu din, ta c th phn tch ngha hi quy ca cc h s

H s phn nh tc ng ca thm ht ngn sch n thm ht ti khon

vng lai l 4.4146, ngha l nu thm ht ngn sch tng (gim) 1% so vi GDP
th thm ht ti khon vng lai tng (gim) 4.15% so vi GDP nu li sut v t
gi khng thay i.

H s phn nh tc ng ca li sut n thm ht ti khon vng lai l

1.933184, ngha l nu li sut tng (gim) 1% th lm cho thm ht ti khon


vng lai tng (gim) 1.93% so vi GDP, vi iu kin thm ht ti kha v t
gi hi oi khng i.

Nu thm ht ti kha v li sut khng i, mt s thay i gim (tng)

trong t gi USD/VND s lm thm ht ngn sch tng (gim) 1.04% so vi


GDP, vi iu kin thm ht ti kha v li sut l khng i.

4.3.

Kim nh nhn qu Granger

Liu thm ht ngn sch nh hng n thm ht ti khon vng li v ti khon vng
lai tc ng ngc tr li n thm ht ngn sch c tn ti trong di hn hay khng,
chng ti tin hnh kim nh nhn qu Granger trn Eviews. Ta xy dng hai phng
trnh sau:
CADt = 0 + 1CADt-1 + + lCADt-i + 1BDt-1 + + iBDt-i + t
BDt = 0 + 1BDt-1 + + iBDt-i + 1CAt-1 + + iCAt-i + t
xem bin tr ca thm ht ngn sch c gii thch cho thm ht ti khon vng lai
(thm ht ngn sch tc ng nhn qu Granger ln thm ht ti khon vng lai) v
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

39

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

bin tr ca thm ht vng lai c gii thch cho thm ht ngn sch (thm ht ti khon
vng lai tc ng nhn qu Granger ln thm ht ngn sch) hay khng ta kim nh
gi thuyt:
H0 : 1 = 2 = 3 = = i = 0
Nu gi tr thng k F tnh ton ln hn gi tr thng k F ph phn mt mc ngha
xc nh ta bc b gi thuyt H0 v ngc li. Kt qu kim nh nhn qu Granger vi
bn bin c a vo m hnh nh bng 4.5
Bng 4.5

Ngun: Tc gi t tnh

Theo bng kt qu t Eviews cho thy, tr th 8, tn ti mi quan h mt chiu t


thm ht ngn sch n thm ht ti khon vng lai. C ngha l tc ng ca thm ht
ngn sch n thm ht ti khon vng lai vi tr l 2 nm.
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

40

Chuyn tt nghip

4.4.

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Kim nh VECM

M hnh VECM l mt dng ca m hnh Var tng qut, c s dng trong trng
hp chui d liu khng dng v cha ng mi quan h ng tch hp. Chui d liu
thm ht ti khon vng lai, thm ht ngn sch, li sut trong ngn hn v t gi hi
oi l nhng chui khng dng v c mi quan h ng tch hp. Ta tin hnh kim
nh VECM thu c kt qu trong bng 4.6
Bng 4.6

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

41

Chuyn tt nghip

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

42

Chuyn tt nghip

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

43

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Ngun: Tc gi t tnh

Sau khi c lng m hnh bng kim nh VECM chng ti tin hnh kim nh
s ph hp ca m hnh bng cch kim nh tnh dng ca phn d ca m hnh.
Theo kt qu cho thy phn d thu c t hm hi quy c tnh dng v |t-Statistic| ln
hn |ta| tt c cc mc ngha 1%, 5%, 10%, chng t rng m hnh VECM m
chng ti va kim nh l c ngha.

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

44

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Bng 4.7

Ngun: Tc gi t tnh

4.5.
-

Gii thch kt qu kim nh


Chnh sch ti kha: Chnh sch ti kha l bin s kinh t c nh hng n
bin cn cn ti khon vng lai. Chnh sch ti kha m rng lm tng thm ht
ngn sch, thng qua tng chi tiu ca Chnh ph hoc gim t thu hoc c hai.
Chnh sch ti kha m rng s l tng tiu dng, tng u t. iu ny dn n
hng ha lu thng trong nc v hng ha nhp khu tng, t gy p lc ln
ti khon vng lai. Cng c th gii thch theo cch gin tip t chnh sch ti
kha m rng lm gia tng thm ht ti khon vng lai thng qua li sut v lm
pht. Chnh sch ti kha m rng lm gia tng li sut v lm pht. Li sut

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

45

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

tng thu ht vn u t nc ngoi, dng ngoi t chy vo trong nc dn n


gi ng ni t tng, iu ny lm tng nhu cu ca ngi dn trong nc i
vi hng ha nc ngoi v gim nhu cu ca ngi nc ngoi i vi hng
ha trong nc. Tng t lm pht trong nc tng cng lm hng ha trong
nc cao hn tng i so vi hng ha nc ngoi, iu ny lm tng thm ht
cn cn thng mi hng ha, gy p lc lm tng thm ht ti khon vng lai.
Tng t i vi chnh sch tht cht ti kha s lm ci thin cn cn vng lai.
M hnh kim nh mi quan h ca chnh sch ti kha v cn cn vng lai ca
chng ti ph hp vi lp lun ca l thuyt, c th nu thm ht ngn sch tng
(gim) 1% so vi GDP th thm ht ti khon vng lai tng (gim) 4.15% so vi
GDP nu li sut v t gi khng thay i.
-

Li sut: nh lp lun trn, li sut tng s lm gia tng thm ht ti khon


vng lai. Trong m hnh kim nh ca chng ti, nu li sut tng (gim) 1%
th lm cho thm ht ti khon vng lai tng (gim) 1.93% so vi GDP, vi iu
kin thm ht ti kha v t gi hi oi khng i.

T gi USD/VND: t gi USD/VND tng c ngha l ng tin Vit Nam mt


gi hn, hng ha Vit Nam s tr nn r hn so vi hng ha nc ngoi, iu
ny lm tng nhu cu ca ngi nc ngoi i vi hng ha Vit Nam v gim
nhu cu ca ngi dn trong nc vi hng ha nc ngoi, xut khu tng v
nhp khu gim. Cn cn thng mi hng ha c ci thin v gp phn ci
thin cc cn vng lai. V iu ngc li, t gi USD/VND gim s to p lc
tng thm ht ti khon vng lai. Ti Vit Nam, cn cn thng mi hng ha
chim ch yu trong cn cn ti khon vng lai, nn mt s ci thin trong cn
cn thng mai hng ha s tc ng mnh ln cn cn vng lai. Kt qu kim
nh ca chng ti l, nu gim (tng) trong t gi USD/VND s lm thm ht
ngn sch tng (gim) 1.04% so vi GDP, vi iu kin thm ht ti kha v li
sut l khng i.

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

46

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Kt qun kim nh ti Vit Nam ph hp vi l thuyt ca Keynes cng nh kim


nh theo m hnh Mundell Flaming, tc l tn ti mi quan h mt chiu t thm ht
ngn sch Chnh ph n thm ht ti khon vng lai. tr ca s nh hng t ngn
sch n ti khon vng lai c kim nh y l hai nm. Kt qu kim nh ca
tc gi Lau, Evan v cc cng s (2006) nghin cu v thm ht kp thm ht kp
cc nc ng v Nam a ra l tn ti mi quan h hai chiu gia hai trng thi
thm ht. Da trn m hnh ca tc gi ny, kt qu kim nh Vit Nam ch cho
thy mi quan h mt chiu t thm ht ngn sch n thm ht ti khon vng lai. Kt
qu ny ging vi cc bi nghin ca ca nhng tc gi trc y, nh Abell (1990),
Zietz v Pemberto (1990), Dibooglu (1997), Vomvoukas (1997), Piersanti (2000),
Akbostanci v Tunc (2001), v Leachman v Francis (2002).

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

47

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

5. TNG KT (CONCLUSIONS)
5.1.

Kt qu nghin cu:

Suy lun c rt ra t phn chui thi gian dn n cc kt lun sau. u tin, chng
ti tm thy rng li sut, t gi hi oi, thm ht ngn sch ng mt vai tr quan
trng trong vic gii thch cn cn ti khon vng lai. Trong , thm ht ngn sch c
tc ng ln nht n ti khon vng lai. Chng ti tm thy mi lin h di hn gia
thm ht ngn sch v thm ht ti khon vng lai thng qua cc kim nh ng lin
kt. Th hai, bng cch s dng kim nh Granger, chng ti tm thy mt quan h
nhn qu mt chiu chy t thm ht ngn sch ti thm ht ti khon vng. Mi quan
h nhn qu mt chiu t thm ht ti ngn sch ti thm ht ti khon vng lai cho
thy rng mt thay i trong chnh sch ti kha lm ci thin (hay thm ht) ngn
sch quc gia c th dn ti mt s ci thin (hay xu i) thm ht cn cn vng lai
tng ng.

5.2.

Khuyn ngh gii php

Vi kt qu kim nh cho thy rng tn ti mi quan h mt chiu t thm ht ngn


sch n thm ht ti khon vng lai ti Vit Nam. Nh vy, trong nhiu nhn t nh
hng n ti khon vng lai, thm ht ngn sch l mt nhn t m s tng ln (gim
xung) ca thm ht ngn sch gy p lc tng (gim) thm ht ti khon vng lai. V
vy, chng ta c th da vo mi quan h ny iu chnh thm ht cn cn vng lai
bng chnh sch ti kha, thng qua thu v chi tiu Chnh ph m s dng chnh sch
ti kha m rng (hay tht cht). Vi tnh hnh thm ht ngn sch v thm ht ti
khon vng lai ko di Vit Nam, vic s dng mt chnh sch ti kha tht cht v
cc bin php lm gim thm ht ngn sch l iu cn thit ci thin tnh trng
thm ht kp, n nh kinh t trong nn kinh t ton cu nhiu bt n v ri ro nh hin
nay.

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

48

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

gim thm ht ti khon vng lai, vic ci thin ngn sch Chnh ph l iu cn
t ra. thm ht ngn sch th cn kt hp c vic kim sot vic thu v chi ngn
sch.
Tng thu ngn sch Nh nc:
-

Tng cng qun l, iu hnh thu ngn sch Nh nc; t chc thu ng, thu
, thu kp thi cc khon thu theo chnh sch, php lut thu; Tng cng qun
l i tng np thu m bo t l ng k thu. Nhng a phng c t l
doanh nghip lp b thu so vi DN c cp m s thu thp cn xc nh r
nguyn nhn v kim tra thc t chn chnh v a vo s b qun l. Tp
trung kim tra cc doanh nghip c hin tng nghi vn v chuyn nhng gi,
cc doanh nghip kinh doanh trong ngnh, lnh vc thun li c u th cnh
tranh song kinh doanh thua l nhiu nm nh: sn xut lp rp t, xe my, sn
xut kinh doanh bt git, m phm, ung, kinh doanh vn ti...; trin khai cc
bin php qun l n thu, kp thi thu hi s thu n ng c kh nng thu,
phn u gim n thu; tng cng kim tra v x l vi phm vic s dng ho
n, quyt ton ho n, tng cng cng tc thanh tra kim tra i tng np
thu, trong ch trng vo khu vc DN v nhng i tng np thu c quy
m ln. Kim sot vic k khai thu ca cc t chc c nhn nhm pht hin cc
trng hp k khai khng ng, khng s thu.

Thc hin cc c ch, chnh sch ti chnh to iu kin thun li cho pht trin
cc thnh phn kinh t; tp trung tho g kh khn cho sn xut kinh doanh;
pht trin h tng, chuyn dch c cu kinh t; trin khai tt cc chnh sch u
i u t v cc gii php v thu nhm tho g kh khn cho doanh nghip,
nht l cc doanh nghip va v nh.

Ci cch th tc hnh chnh trong lnh vc thu, n gin cc th tc hnh


chnh v thu, to iu kin thun li nht cho ngi np thu thc hip php

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

49

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

lut thu; tng cng thu ht u t to nhng ngun ni lc t cc doanh


nghip.
-

Cng khai minh bch ngn sch Nh nc, to nim tin t nhn dn.

Chi ngn sch ca Vit Nam bao gm chi thng xuyn v chi u t. Hn ch bi chi
thng qua ct gim chi thng xuyn v chi u t, c bit l gim s lng chi u
t cung vi tng cht lng u t.
-

Ct gim cc chi ph thng xuyn ca cc c quan Nh nc cc cp. Tinh


gim bin ch khu vc cng, c bit trong cc c quan hnh chnh. Tng hiu
sut ca khu vc cng, tng nng sut lm vic ca cng chc. Thc hin tit
kim, hn ch mua sm cc ti sn c gi tr ln nh t, iu ha, cc thit b
vn phng khc, gim nhng kinh ph hi ngh, hi tho, l hi khng tht s
cn thit, trnh lng ph trong vic s dng in, nc, in thoi, vn phng
phmCt gim chi thng xuyn s gip ci thin ng k ngn sch Nh
nc c bit l trong hnh hnh lm pht cao nh hin nay.

Ct gim nhng d n khng tht s cn thit. R sot v ct b cc hng mc


u t km hiu qu v c th t u tin thp. Nhng sn chi ca nhng d
n cho doanh nghip t nhn hoc nc ngoi u t. Nhng d n thit thc
th c th tin hnh u t vi s hp tc cng doanh nghip t nhn chia s
khon vn u t. Chnh ph nn tp trung u t ch u t vo nhng d n
mang tnh ch o, hiu qu nhm to ra nhng t ph cho s pht trin kinh t
- x hi nh cc cng trnh thy in, cng trnh kt cu c s h tng cu,
ng Vic u t nh vy s ko theo ngun u t t cc doanh nghip t
nhn v nc ngoi, gi l hiu ng lan ta.

Thnh lp cc on kim tra, r sot ton b cc cng trnh, d n u t t


ngun vn ngn sch Nh nc v tri phiu Chnh ph

Ngun vn chi u t ca Nh nc hng nm s c phn phi vo cc tp


on, cng ty Nh nc. Trong khi cc tp on Nh nc tin hnh u t,

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

50

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

kinh doanh khng hiu qu, lm tht thot vn Ngn sch ln. Chnh v vy, nn
kim tra, r sot li u t ca cc tp on kinh t, tng cng ty Nh nc,
doanh nghip Nh nc, kin ngh Th tng Chnh ph cc bin php x l,
loi, b cc d n u t km hiu qu, u t dn tri, k c cc d n u t
ra nc ngoi. Tin hnh ti cu trc doanh nghip Nh nc nhm s dng
ng vn ca Chnh ph hiu qu, trnh lng ph.
-

Ch s ICOR o lng hiu qu u t, tnh trn lng vn cn tng thm t


mc gia tng mt n v sn lng, chnh l thng s biu hin c th nht ca
th trng sc khe nn kinh t. Ch so ICOR cao ng ngha vi hiu sut kinh
t thp, ni ln s lng ph trong u t v hiu qu thp trong s dng ngun
lc. Thc t, ch s ICOR ca Vit Nam nhiu nm qua lun mc cao, hn
cc nc cng khu vc. Do , cn xem xt 2 vn : u t ng i tng, v
mi trng kinh doanh lin tc c ci thin (tnh cnh tranh), ci thin khung
php l cho hot ng u t, ci cch hnh chnh.

Vit Nam lu nay theo ui tng trng theo chiu rng, ly vic tng trng
lm mc tiu, tng trng da vo sn lng u vo hn l ngun lc con
ngi, ch yu da vo tng vn u t tng trng kinh t trong khi ng
gp t nm sut lao ng, cng ngh cn thp so vi cc nc trn th gii. Do
, iu cn thit pht trin kinh t bn vng, gim vic u t tha thi m
mang li tng trng khng tng xng l Vit Nam nn theo ui m hnh
tng trng theo chiu su, ly ng gp t ngun lc con ngi, cng ngh l
chnh, tng cng u t vo cc lnh vc cht xm.

Bn cnh vic gim bi chi ngn sch, tng cht lng u t th Chnh ph cng
cn c nhng bin php thc y xut khu, gim tnh trng nhp siu, ci thin tnh
trng thm ht ti khon vng lai: Thm ht ti khon vng lai Vit Nam nhiu nm
qua ch yu l do cn cn thng mi, tnh trng nhp siu qu ln lin tc trong nhiu
nm, m nguyn nhn ch yu l do cht lng hng ha Vit Nam ca km, cha p
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

51

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

ng c cc yu cu v cht lng quc t. Do , bn cnh ci thin thm ht ngn


sch, th ci thin thm ht ti khon vng lai l thc s rt cn thit. Chng ti xut
mt s bin php nh sau:
-

u t v cng ngh thit b, nng cao cht lng hng ha xut khu

ng thi u t vo nhng ngnh cng ngh thit yu, trnh s l thuc qu


mc vo hng nhp khu

S dng thu, hng ro k thut hn ch nhp khu nhng mt hng ko thit


yu

Cui cng, nghin cu ca chng ti tp trung vo Vit Nam v do kt qu kim


nh gi thuyt thm ht kp khng th c tng qut cho cc nc ang pht trin
khc. Chng ti s dng mt cch tip cn tng i n gin phn tch vn
thm ht kp so vi nhiu m hnh tinh vi c pht trin bi cc nh nghin cu
khc, mc d pht hin ca bo co ny l ph hp vi nghin cu trc y. Hng
trong tng lai c th xem xt cc m hnh ca hin tng thm ht kp trong giai
on khng hong trc v sau nm 2008 c bit l s dng cc d liu t cc cuc
khng hong nh hng n nn kinh t.

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

52

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

PH LC
Kt qu kim nh ADP bin CAD

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

53

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Kt qu kim nh ADF bin BD

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

54

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Kt qu kim nh ADF bin IR

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

55

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Kt qu kim nh ADF bin LNER

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

56

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Kt qu kim nh ADF sai phn bc 1 CAD

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

57

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Kt qu kim nh ADF sai phn bc 1 BD

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

58

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Kt qu kim nh ADF sai phn bc 1 IR

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

59

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Kt qu kim nh ADF sai phn bc 1 LNER

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

60

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Kt qu kim nh ADF sai phn bc 2 LNER

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

61

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Kt qu kim nh ADF cho phn d theo phng php Engle Granger

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

62

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Kt qu kim nh ng lin kt Johansen

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

63

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Kt qu kim nh quan h nhn qu Granger

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

64

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Kt qu kim nh m hnh VECM

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

65

Chuyn tt nghip

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

66

Chuyn tt nghip

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

67

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

Kt qu kim nh ADF phn d m hnh VECM

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

68

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

S liu:
Date
Q1
2000
Q2
2000
Q3
2000
Q4
2000
Q1
2001
Q2
2001
Q3
2001
Q4
2001
Q1
2002
Q2
2002
Q3
2002
Q4
2002
Q1
2003
Q2
2003
Q3
2003
Q4
2003
Q1
2004
Q2
2004
Q3
2004
Q4
2004
Q1
2005
Q2
2005
Q3
2005
Q4
2005

NGDP
(VND, T)

CAD
(USD,
T)

BD (VND)

CAD (VND)

CAD/
GDP

BD/
GDP

IR
LENDING

ER

LNER

90,059,000

3.0

3,642,400

42147.612

0.0005

0.0404

0.1080

14,062

9.5512

118,513,000

427.0

3,642,400

6014297.724

0.0507

0.0307

0.1080

14,085

9.5529

106,989,000

18.0

3,642,400

255917.688

0.0024

0.0340

0.1040

14,215

9.5621

126,085,000

178.0

7,284,800

2583481.65

0.0205

0.0578

0.1020

14,514

9.5829

96,443,000

-82.0

5,177,000

-1192710.581

-0.0124

0.0537

0.1065

14,545

9.5850

125,889,000

-78.0

5,177,000

-1157927.022

-0.0092

0.0411

0.0935

14,845

9.6054

116,440,000

-37.0

5,177,000

-555069.48

-0.0048

0.0445

0.0900

15,003

9.6160

142,523,000

765.0

10,354,000

11539232.17

0.0810

0.0726

0.0868

15,084

9.6214

109,180,000

569.0

5,119,400

8677298.86

0.0795

0.0469

0.0852

15,250

9.6323

141,481,000

567.0

5,119,400

8687074.881

0.0614

0.0362

0.0875

15,321

9.6370

132,836,000

419.0

5,119,400

6430457.924

0.0484

0.0385

0.0950

15,347

9.6387

152,265,000

970.0

10,238,800

14940850.86

0.0981

0.0672

0.0948

15,403

9.6423

122,610,000

741.2

5,987,200

11446379.16

0.0934

0.0488

0.0941

15,443

9.6449

156,991,000

1484.9

5,987,200

23013938.65

0.1466

0.0381

0.0945

15,499

9.6485

154,877,000

888.1

5,987,200

13815802.79

0.0892

0.0387

0.0954

15,557

9.6523

178,965,000

1055.9

11,974,400

16519901.22

0.0923

0.0669

0.0952

15,646

9.6580

137,070,000

672.9

6,940,600

10580707.44

0.0772

0.0506

0.0954

15,724

9.6629

182,105,000

1475.1

6,940,600

23193074.91

0.1274

0.0381

0.0954

15,723

9.6629

173,231,000

829.1

6,940,600

13062483.56

0.0754

0.0401

0.0968

15,755

9.6649

222,901,000

1072.9

13,881,200

16927101.94

0.0759

0.0623

0.1013

15,777

9.6663

164,243,000

1077.8

6,435,000

17053514.93

0.1038

0.0392

0.1082

15,823

9.6692

216,026,000

1720.7

8,150,000

27285379.96

0.1263

0.0377

0.1088

15,857

9.6714

206,829,000

260.4

8,150,000

4138648.29

0.0200

0.0394

0.1108

15,895

9.6738

252,113,000

881.3

18,015,000

14027315.21

0.0556

0.0715

0.1133

15,916

9.6751

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

69

Chuyn tt nghip
Q1
2006
Q2
2006
Q3
2006
Q4
2006
Q1
2007
Q2
2007
Q3
2007
Q4
2007
Q1
2008
Q2
2008
Q3
2008
Q4
2008
Q1
2009
Q2
2009
Q3
2009
Q4
2009
Q1
2010
Q2
2010
Q3
2010
Q4
2010
Q1
2011
Q2
2011
Q3
2011

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

184,359,000

64.1

8,550,000

1020980.142

0.0055

0.0464

0.1118

15,927

9.6758

242,186,000

1564.0

9,690,000

25018055.99

0.1033

0.0400

0.1118

15,996

9.6801

248,290,000

1261.6

18,300,000

20254753.33

0.0816

0.0737

0.1118

16,055

9.6838

299,431,000

1323.0

11,960,000

21239838.55

0.0709

0.0399

0.1118

16,054

9.6837

210,878,000

1738.2

15,454,000

27852977.12

0.1321

0.0733

0.1118

16,024

9.6818

282,577,000

3452.8

11,001,000

55675863.73

0.1970

0.0389

0.1118

16,125

9.6881

293,776,000

2955.3

8,675,000

47594649.76

0.1620

0.0295

0.1118

16,105

9.6869

356,783,000

3022.7

21,370,000

48708371.94

0.1365

0.0599

0.1118

16,114

9.6874

254,086,000

4858.0

4,511,000

77533072.47

0.3051

0.0178

0.1232

15,960

9.6778

371,652,000

3274.9

6,439,000

54081312.43

0.1455

0.0173

0.1664

16,514

9.7120

390,765,000

696.0

6,475,000

11495915.54

0.0294

0.0166

0.2010

16,517

9.7121

461,214,000

3870.6

48,775,000

65711003.44

0.1425

0.1058

0.1408

16,977

9.7396

311,136,000

-1341.0

14,290,000

-22735329.79

-0.0731

0.0459

0.0954

16,954

9.7383

420,464,000

3889.0

17,760,000

65930016.59

0.1568

0.0422

0.0957

16,953

9.7382

425,477,000

5041.0

15,806,000

85651498.44

0.2013

0.0371

0.1019

16,991

9.7404

501,312,000

5467.0

68,044,000

98083196.74

0.1957

0.1357

0.1098

17,941

9.7948

362,895,000

3863.0

12,660,000

71635473

0.1974

0.0349

0.1200

18,544

9.8279

492,305,000

1961.0

17,990,000

36364601.13

0.0739

0.0365

0.1344

18,544

9.8279

508,996,000

1784.0

16,675,000

33774938.58

0.0664

0.0328

0.1317

18,932

9.8486

616,718,000

4564.0

72,375,000

86405892.11

0.1401

0.1174

0.1393

18,932

9.8486

441,707,000

3231.0

11,465,000

66891224.67

0.1514

0.0260

0.1605

20,703

9.9380

628,223,000

2900.0

16,315,000

59792380.47

0.0952

0.0260

0.1802

20,618

9.9339

640,284,000

805.0

14,050,000

16605765.54

0.0259

0.0219

0.1791

20,628

9.9344

Ngun: IMF, Tng cc thng k

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

70

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng


TI LIU THAM KHO

1.

Nguyn nh Long; Nguyn Hoi Nam - Vin Chnh sch v Chin lc pht trin nng
thn - i hc Vinh, Tc ng ca chnh sch ti kha i vi s pht trin kinh t Vit
Nam

2.

Nguyn Ngc Anh v cc ng s (2008), Thm ht ti khon vng lai: Nguyn nhn v
gii php

3.

V S Cng (29/04/2011), Chnh sch ti kha v lm pht: Bi hc t l thuyt v


kinh

nghim

ti

Vit

Nam,

Bo

Doanh

nghip,

truy

cp

ti

ch

http://www.baodoanhnghiep.com.vn/PrintPreview.aspx?ID=3004 vo ngy 15/03/2012


4.

Alkswani M. A. and H. A. Al-Towaijari (1999), Cointegration, Error Correction and the


Demand for Money in Saudi Arabia, Economia Internazionale, v. 52, iss. 3, pp. 299-308.

5.

Anoruo, A., S . Ramchander (1998), Current account and fiscal deficits: Evidence
from five developing economies of Asia, Journal of Asian Economics, 9(3), 487-501.

6.

Antnio A., Christophe R. (2009), Government Budget and External Deficits for the
EU, Cesifo Working Paper No. 2581

7.

Akbar Z., Mohsen M. (2011), Testing Twin Deficits Hypothesis in Iran,


Interdisciplinary Journal of Research in Business. Vol. 1, Issue. 9, 07- 11

8.

Bartolini L., A. Lahiri (2006), Twin Deficits, Twenty Years Later, Current Issue in
Economics and Finance, Federal Reserve Bank of New York, 12, No. 7.

9.

Barro, R.J. (1974). Are government bonds net wealth?, Journal of Political Economy,
82, tr 1095-1117.

10. Barro, R.J. (1989), The Ricardian Approach to Budget deficits, The Journal of
Economic Perspectives, Vol.3, No.2, tr 37-54.
11. Bussire M., Fratzscher M., and G. Mller (2005), Productivity shocks, budget deficits
and the current account, ECBWorking Paper No. 509
12. Carlos F.M. (2007), Ricardian Equivalance, Twin deficits and the Feldstein Horioka
puzzle in Egypt
13. Chang, Jui-Chuan v Zao-Zhou Hsu (2009), Causality Relationships between the Twin
Deficits in the Regional Economy, Department of Economics, National Chi Nan
University Taiwan.
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

71

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

14. Chin-Hong Puah, L. Evan, Kim-Lee Tan (2006), Budge-current acount deficits nexus in
Malaysia, The Journal of Global Business Management, Volume 2, Number 2, 126-135.
15. Darrat, A.F. (1988). Have large budget deficits caused rising trade deficits? Southern
Economic Journal, 54, 879-886.
16. Dewald W.G. v M.Ulan (1990), The twin-deficit illution
17. Enders W., B.S. Lee (1990) Current Account and Budget Deficits: Twins or Distant
Cousins? The Review of Economics and Statistics 72, 373-81.
18. Gerhard R., J.C Cuaresma (2004), Recardian equivalent revisited: Evidence from OECD
countries, Economics Bulletin, Vol.5, No.16, 1-10.
19. Ibrahim S.B. and F.Y. Kumah (1996), Comovements in Budget Deficits, Money, Interest
Rate, Exchange Rate and the Current Account Balance: Some Empirical Evidence
Applied Economics 28, 117-30.
20. Islam, M.F. (1998), Brazils twin deficits: An empirical examination, Atlantic Economic
Journal, 26, 121-128.
21. Jui-Chuan Chang v Zao-Zhou Hsu (2009), Causality relationships between the Twin
Deficts in the regional economy
22. Kaufman S., J. Scharler v G. Winckler (1999), The Austrian current account deficit:
Driven by twin defict or by intertemporal expenditure allocation?, Empirical
Economics, 27, 529-542
23. Khalid, A. M. and Teo, W. G. (1999), Causality Tests of Budget and Current Account
Deficits: Cross-Country Comparisons, Empirical Economics 24, 389 402.
24. Laney, O.L. (1984), The strong dollar, the current account, and the federal deficits:
Cause and effect. Federal Reserve Bank of Dallas, Economic Review, January, 1-14.
25. Lau E. v A.Z. Baharumshah (2004) On the Twin Deficits Hypothesis: Is Malaysia
Different? Pertanika Journal of Social Sciences and Humanities 12, 87-100.
26. Lau E. v A.Z Baharumshah (2006), Twin deficits hypothesis in SEACEN countries: a
panel data analysis of relationships between public budget and current account deficits,
Applied Econometrics and International Development.
27. Mansouri B. (1998), Fiscal deficits, public absorption and external imbalances: An
empirical examination of the Moroccan case, Economic Research Forum (ERF) Working
Paper, No. 0138.
SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

72

Chuyn tt nghip

GVHD: ThS. inh Th Thu Hng

28. Matthieu B., M. Fratzscher, G.J. Muller (2005), Productivity shocks, Budget Deficits and
the Current Account, ECB Workinh paper series, No. 509,
29. Panteldis P. v cc ng s, On the Dynamics of the Greek Twin Deficits: Empirical
evidence over the period 1960-2007, International Journal of Economic Sciences and
Applied Research 2(2), tr 9-32.
30. Sadullah C. and P. Deniz (2009), An Empirical Investigation of Twin Deficits
Hypothesis for Six Emerging Countries
31. Summers, L.H. (1988) Tax Policy and International Competitiveness in International
Aspects of Fiscal Policies by J. Frenkel, Eds., Chicago: Chicago UP, 349-375
32. Wheeler M. (1999), The macroeconomic impacts of government debt: An empirical
analysis of the 1980s and 1990s, Atlantic Economic Journal, 27, 273-284.

SVTH: Nguyn Hong Nh Thy

73

You might also like