Sng kin kinh nghim mn ton

1. t vn :
Trong nhng nm va qua, vic i mi ni dung, chng trnh sch gio khoa c thc hin kh ng b. Vic i mi ni dung, chng trnh gn vi yu cu phi i mi phng php dy hc. i mi phng php dy hc i hi phi s dng phng tin dy hc ph hp v cng ngh thng tin (CNTT) l mt trong nhng phng tin quan trng gp phn i mi phng php dy hc. Hin nay vic ng dng CNTT vo ging dy v ang c thc hin rng ri hu ht cc tnh thnh ph trong c nc v t c hiu qu rt tt i vi tng cp hc, mn hc. Ton hc c bit l ton trung hc ph thng l mt mn hc kh kh khan, mang tnh l lun cao, t hnh nh. Do vy khng t gio vin cho rng vic ng dng CNTT trong ging dy mn ny hu nh khng cn thit v t hiu qu. L mt gio vin tr v nng ng, c o to v cch ng dng CNTT trong dy hc thi sinh vin, qua thc t ging dy v thc tp ti nhn thy rng CNTT s thc s pht huy c hiu qu nu gio vin (GV) thc hin ng cch v chn ng n v bi s dng CNTT cho hp l. cng l mc ch chnh ti bt tay vit sng kin kinh nghim (SKKN) ny.

2. Gii quyt vn
2.1 C s l lun
Trc ht chng ta cn hiu v khi nin chung gio n, theo t in Ting Vit l bi son ca gio vin ln lp ging dy, cn theo ngha tc dng ca gio n th l: bn k hoch ln lp ca gio vin cho mt bi ging hay tit dy. Khi gio n c in t ho bng CNTT th c nhiu cch a ra cc khi nim khc nhau. Khi nim gio n in t do TS L Cng Trim vit: l bn thit k c th ton b k
Trang 1 Ngi thc hin: Th oan Hin

Sng kin kinh nghim mn ton

hoch hot ng dy hc ca gio vin trn gi ln lp, ton b hot ng c multimedia ho (a phng tin, a mi trng, a truyn thng) mt cch chi tit, c cu trc cht ch v logic c quy nh bi cu trc ca bi hc v phng php dy hc. CNTT c nh ngha trong ngh quyt 04/08/1993 v pht trin CNTT ca chnh ph Vit Nam nh sau: CNTT l tp hp cc phng php khoa hc, cc phng tin v cng c k thut hin i ch yu l k thut my tnh v vin thng nhm t chc khai thc v s dng c hiu qu cc ngun ti nguyn thng tin rt phong ph v tim nng trong mi lnh vc hot ng ca con ngi v x hi. Trong dy hc, gio vin s dng ch yu l cc phn mm ng dng v phn mm dy hc. Thnh qu ca CNTT l em n cho HS v GV cng ngh a phng tin, lm sinh ng tng bi dy vi nhng vn bn c trnh by sc tch, nhng thng tin bng hnh nh v m thanh ht sc a dng. Ring v lnh vc ng dng CNTT trong ton hc ni chung c cc nc trn th gii tin hnh t kh lu v phi cng nhn rng nu khng c cng ngh thng tin th ton hc kh tr thnh mt ngnh khoa hc pht trin nh ngy nay c bit l trong lnh vc ton ng dng, cc thut gii lp, thut gii tm kim v cc bi ton ln rt cn n sc mnh ca CNTT. i vi vic dy ton c ng dng CNTT trng ph thng cng c mt vai tr nht nh, chnh v tnh hiu qu thit thc ca n m hin nay c rt nhiu phn mm c thit k phc v cho vic dy ton THPT nh: Graph, Cabri 3D, Cabri II plus, Geo space, Geo sketchpad, Geo gebra, maple, matlab,... Ring vi phn mm cabri 3D c kh nhiu trng ph thng khuyn khch s dng v mt s n v bi trong chng trnh hnh hc 11, 12 c cng ty School@net chuyn ha mt cch s lt thnh bi ging in t trc tuyn c ng dng phn mm ny t thng 4 nm 2007.
Trang 2 Ngi thc hin: Th oan Hin

Sng kin kinh nghim mn ton

2.2. Thc trng ca vn

CNTT thc s ngy cng ng vai tr quan trng trong ging dy ca gio vin v hc tp ca hc sinh. CNTT h tr c lc cho phng php dy hc tch cc, cho cc hot ng nhn thc ca hc sinh. Tuy nhin, kinh nghim cho thy s c mt ca CNTT khng phi khi no cng em li hiu qu. c bit l lm dng CNTT, gy nn s qu ti, khng nhng hn ch th mnh ca cng ngh thng tin m cn gy ra nhng hu qu xu v hn ch kt qu ca vic dy hc. V vy, trc khi son bi c ng dng CNTT th cn c s la chn v thng nht c cc yu cu ca mt bi son. CNTT ni n cng cng ch l mt phng tin, s dng n nh th no mang li hiu qu tch cc ph thuc rt ln vo vai tr ca nh gio.

2.3 Ni dung ca sng kin kinh nghim

SKKN ny vi mc ch ch ra hiu qu ca vic dy hc c ng dng CNTT so vi vic dy hc truyn thng mt s ni dung ca phn hnh hc trong chng trnh ton trung hc ph thng. C th l ni dung mt s bi ton tm giao tuyn, thit din (Hnh hc lp 11), cc mt trn xoay (Hnh hc lp 12). Trong cc bi ny, tc gi s khai thc nhng u im ca vic ng dng phn mm h tr dy ton l cabri 3D v cabri II plus y cng l cc phn mm ton kh ph bin v cng khng kh s dng. Qu v c th d dng ci t v tm ti liu hng dn s dng trn trang http://cabri.com v cng c tm kim google. 2.3.1 Dy hc mt s bi tp v quan h song song, xc nh thit din to bi mt mt phng v mt khi a din. a. Gii thiu chung: Cc bi tp v quan h song song, xc nh thit din to bi mt mt phng v mt khi a din thuc vo chng II ca chng trnh hnh hc lp 11: ng thng v mt phng trong khng gian cng l chng u
Trang 3 Ngi thc hin: Th oan Hin

Sng kin kinh nghim mn ton

tin ca chng trnh hnh hc ph thng m qua hc sinh c tip xc v lm vic vi cc i tng trong khng gian 3 chiu nhng li phi trnh by chng trn mt mt phng. Mt khc s tit luyn tp trn lp qu t, khng gip cho hc rn luyn c tr tng tng v k nng v hnh khng gian. b. Nhng kh khn khi dy bng phng php truyn thng: - i vi gio vin: Kh truyn ti trn vn cc tnh cht ca mt s hnh khng gian, vic chng minh mt bi ton hnh hc thng mang nng tnh l thuyt m thiu minh ha trc quan hc sinh tht s tin v ghi nh. V hc sinh c tr tng tng khng gian v k nng v hnh yu nn gio vin thng v hnh thay cho hc sinh, y l cc hnh biu din trn bng bng phn nn hc sinh kh tng tng v hnh dung, do hc sinh khng c kh nng v hnh gii ton dn n a s hc sinh t hng th khi hc mn hnh hc khng gian. - i vi hc sinh: Trong trnh hnh hc khng gian lp 11, kh khn ln nht ca hc sinh l khng th nhn thy mt cch trc quan mt vt th c th hin trong khng gian nh th no. Hc sinh thng gi mn ny l hnh hc khng nhn thy nn khng hiu. Cc i tng c v trn giy, trn bng (l mt phng) nn a s hc sinh kh nhn ra c chiu su v cc kha cnh khc nhau ca i tng. c. Mt s v d: V d 1: Cho hnh chp S.ABCD c y ABCD l mt hnh bnh hnh. Gi H v K ln lt l trung im ca cc cnh SA v SB. i) Chng minh HK//CD ii) Cho im M nm trn cnh SC khng trng vi S. Tm giao tuyn ca hai mt phng (HKM) v (SCD) t suy ra thit din to bi mt phng (HKM) v hnh chp.
Trang 4 Ngi thc hin: Th oan Hin

Sng kin kinh nghim mn ton

iii) Tm giao tuyn ca hai mt phng (SAB) v (SCD). gii quyt v d ny, u tin gio vin s cung cp hnh nh trc quan ca khi chp trong khng gian vi nhng tnh cht ca n v t nhng cu hi gi , kt hp vi cc nh l gip hc sinh t tm ra hng gii quyt, sau trnh by li by gii hon chnh cho hc sinh. Cc bc thc hin c tin hnh nh sau: Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - GV ghi v d ln bng i) Chng minh HK//CD - GV: chng minh hai ng thng song song ta c th s dng tnh cht a//b, b//c suy ra a//c ng thi phi khai thc c gi thit. - bi cho ta nhng g? - Hnh chp c y l hnh bnh hnh, H v K ln lt l trung im ca cc cnh SA v SB. - Vi nhng gi thit em c th chng minh HK//CD khng? (y l khi ng trong - HK//AB (tnh cht khng gian c th hin ng trung bnh trong trong cabri 3D) tam gic SAB), AB//CD (hai cnh bn ca hnh bnh hnh ABCD), suy ra iu phi chng Ghi bng trnh chiu S dng chng trnh cabri trnh chiu cho hc sinh nhn thy hnh nh trc quan ca khi chp trong khng gian.

minh. ii) Tm giao tuyn ca hai mt phng (HKM) v

Trang 5 Ngi thc hin: Th oan Hin

Sng kin kinh nghim mn ton

(SCD) t suy ra thit din to bi mt phng (HKM) v hnh chp. - Giao tuyn ca 2 mt phng l mt ng thng va thuc mt ny, va thuc mt kia, n cha tt c cc im chung ca hai mt phng . Li th ca phn mm ny l c th gip hc sinh nhn

- Hai mt phng (HKM) - Hai mt phng c 1 ra giao tuyn ca hai mt v (SCD) c im im chung l M nn phng (HKM) v (SCD) chung no cha? Em c giao tuyn ca chng l mt cch t nhin qua tng nhn xt g v giao tuyn mt ng thng i qua bc dng hnh, ng thi ca 2 mt phng ny? M. gio vin cng c th thay i v tr ca im M trn - Hai mt phng (HKM) - HK//CD suy ra ng cnh SC to ra s thay v (SCD) c ln lt cha giao tuyn ca hai mt i ca thit din. hai ng thng song song phng i qua M v song no khng? T suy ra song vi HK hoc CD. ng giao tuyn c thm tnh cht g na? - Gi L l giao im ca - Thit din l hnh thang giao tuyn ny vi SD t HKML y em hy tm thit din to bi mt phng (HKM) v hnh chp S.ABCD iii) Tm giao tuyn ca hai mt (SCD)
Trang 6 Ngi thc hin: Th oan Hin

phng

(SAB)

Sng kin kinh nghim mn ton

- Yu cu hc sinh tm - im S im chung ca 2 mt phng. - Hai mt phng (SAB) v - AB//CD (SCD) c ln lt cha 2 - Giao tuyn ca hai ng thng song song mt phng (SAB) v no khng? T em hy (SCD) l ng thng suy ra giao tuyn ca hai (d) i qua S v song mt phng. song vi AB, CD

- Sau tt c cc hot ng trnh din trn phn mm cabri 3D, gio vin s trnh by li hnh v v bi gii c th nh khi dy bng phng php truyn thng ln bng. Giao tuyn (d) xut hin mt cch t nhin khi GV m rng hai mt phng (SAB) v (SCD). Hnh nh ny to c n tng rt tt i vi hc sinh, n s gip cc em ghi nh ni dung ny lu hn.

V d 2: Cho t din ABCD. Gi M, N, P, Q, R, S ln lt l trung im cc on AC, BD, AB, CD, AD, BC. Chng minh ba on thng MN, PQ, RS ng qui ti im G ca mi on. Ngi ta gi G l trng tm ca t din ABCD cho.
Trang 7 Ngi thc hin: Th oan Hin

Sng kin kinh nghim mn ton

Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - chng minh cc on thng ng qui, ta c th - Lng nghe lm nhiu cch, y nhn vo vic khai thc cc gi thit trung im ch ra cc on thng MN, PQ, RS c cng 1 im chung. - bi cho ta nhng g? - T din ABCD. M, N, P, Q, R, S ln lt l trung im cc on AC, BD, AB, CD, AD, BC - Vi nhng gi thit em c th ch ra cc cp on thng song song khng? T nhn xt v di ca chng. -MS//BD, MS - T nhng yu t va nu trn, em c th suy ra cc t gic PSQR, NRMS l hnh g? - T y em suy ra c iu phi chng minh cha? -NR//BD, NR - PS//AC, PS
1 AC 2
1 AC 2

Ghi bng trnh chiu S dng chng trnh cabri trnh chiu cho hc sinh nhn thy hnh nh trc quan ca khi chp trong khng gian.

- RQ//AC, RQ

1 AB 2 1 AB 2

- Sau tng phn tr li ca HS, GV s kt hp v cc on thng song song ln t din ABCD trong phn mm cabri 3D

- Cc t gic PSQR, NRMS l cc hnh bnh hnh.

Trng tm G ca t din - Cc ng cho PQ, ABCD xut hin mt cch t RS ln lt ct nhau ti nhin khi GV ni cc on trung mi thng MN, PQ, RS). Hnh ng trong hnh bnh nh ny cng to c nim im ca

Trang 8

Ngi thc hin: Th oan Hin

Sng kin kinh nghim mn ton

hnh PSQR, cc ng tin i vi hc sinh, t cho RS, MN ln lt gip cc em ghi nh ni ct nhau ti trung im dung ny tt hn. ca mi ng trong hnh bnh hnh NRMS. T suy ra cc on thng MN, PQ, RS ng qui ti 1 im G. - Sau tt c cc hot ng trnh din trn phn mm cabri 3D, gio vin s trnh by li hnh v v bi gii c th nh khi dy bng phng php truyn thng ln bng. 2.3.2 Dy hc mt trn xoay, mt tr, mt nn. a. Gii thiu chung: Ni dung mt trn xoay, mt tr, mt nn thuc chng II ca chng trnh hnh hc lp 12. V mc tiu v nhng iu cn lu khi dy hc cc bi ny c nu trong sch gio vin hnh hc 12, ti xin c trch dn nh sau: mc tiu lm cho hc sinh c hnh dung trc quan v cc mt trn xoay v hnh trn xoay qua nhn ra cc vt trong thc t c dng trn xoay, nu c iu kin, gio vin nn dng cc dng c chun b trc cho hc sinh thy hnh trn xoay c to thnh nh th no khi quay mt hnh no quanh mt ng thng c nh. Vi yu cu , phn ny ti ch xin nu ra hiu qu ca vic ng dng CNTT trong vic ging dy l thuyt gip hc sinh c ci nhn trc quan v cc mt, hnh v khi trn xoay m khng i vo gii bi tp.
Trang 9 Ngi thc hin: Th oan Hin

Sng kin kinh nghim mn ton

b. Nhng kh khn khi dy bng phng php truyn thng: - i vi gio vin: Phi dng ngn ng din t nhng khi tru tng trong khng gian dn n mt thi gian, nu phi s dng n tranh nh, m hnh tht th cng kh tn km v vt v trong vic chun b v vn chuyn. - i vi hc sinh: Kh khn trong vic hnh dung mt khi 3 chiu khi n c th hin trn mt phng. c. Mt s v d: sch gio khoa trang 47 (ti bn ln th nht), sau khi a ra nh ngha mt trn xoay, sch cho v d nh sau:

(Hnh ny c scan t SGK) L hoa hnh 38 cho ta hnh nh ca mt mt trn xoay. Mt trn xoay sinh bi ng (L) khi quay quanh ng thng . vic th hin v d ny ca sch gio khoa, hc sinh phi nghim nhin chp nhn kt qu, i vi i tng hc sinh kh gii th cc em c th tip thu c nhng i vi hc sinh trung bnh th chc chn s gp kh khn. Bi ging in t s khc phc c kh khn ny. C th, GV thit k hnh nh trc quan sinh ng khi cho

Trang 10

Ngi thc hin: Th oan Hin

Sng kin kinh nghim mn ton

ng (L) xoay quanh trc trn cabri II plus, khng cn gii thch qu nhiu, thng qua hot ng ny, hc sinh s hiu, hng th v khc su bi hc hn.

Hon ton tng t i vi vic dy hc mt cu:

Dy hc mt xuyn

Dy hc mt hypeboloit 1 tng

trang 48, SGK nh ngha mt tr ri cho mt hnh nh minh ha nh sau:

Trang 11

Ngi thc hin: Th oan Hin

Sng kin kinh nghim mn ton

Tip sau , SGK dn dt hc sinh n nh ngha hnh tr v khi tr. Vi s h tr ca phn mm cabri 3D biu din hnh di nhiu gc , gio vin c th gip hc sinh nhn thy c s hnh thnh ca mt tr, hnh tr v khi tr mt cch t nhin hn, trc quan hn.

Trang 12

Ngi thc hin: Th oan Hin

Sng kin kinh nghim mn ton

(Hnh biu din s to thnh mt tr th hin trn cabri 3D di 3 gc nhn)

(Hnh biu din s to thnh hnh tr trn xoay th hin trn cabri 3D di 3 gc nhn)

Trang 13

Ngi thc hin: Th oan Hin

Sng kin kinh nghim mn ton

Bc sang bi mt nn, hnh nn v khi nn, vic dy hc nh ngha sau cng s n gin v hiu qu hn vi bi ging in t c s dng phn mm h tr v hnh. nh ngha ca sgk trang 54

S to thnh mt nn th hin sinh ng trn cabri II plus

2.4 Hiu qu ca SKKN Bn thn ti sau mt thi gian u t son ging gio n c ng dng phn mm cabri 3D v cabri II plus nhn thy hiu qu ca bi hc c nng ln r rt. iu th hin rt r qua cc bi kim tra ca hc sinh, c th nh sau:
Trang 14 Ngi thc hin: Th oan Hin

Sng kin kinh nghim mn ton

Hnh thc dy hc Kt qu hc sinh c im trn trung bnh

Dy hc truyn thng (Lp 11C9) 69%

Dy hc c ng dng CNTT (Lp 11C7) 87%

(Kt qu ny c thc hin trn 2 lp 11C7 v 11C9 hc k I nm hc 2011 2012 vi sc hc kh ng u, c kho st bi kim tra 15 pht s 2. Trong lp 11C7 c s dng CNTT, lp 11C9 th khng, cho tng ng nhau. Lp 11C7 c 34/39 hc sinh trn trung bnh, lp 11C9 c 25/36 hc sinh trn trung bnh). Ngoi ra ti xin c trnh by thm mt s thu thp v vic iu tra hiu qu ca vic dy hc c ng dng CNTT ca mt s gio vin Gia Lai: Vic s dng phn mm v hnh Geometers Sketchpad v Cabri-3D trong dy hnh hc khng gian gip cho hc sinh lp 11 trng THPT L Hng Phong, k oa, Gia Lai pht trin tr tng tng, rn luyn k nng v hnh v hng th hn vi mn hc c kim chng qua 2 lp 11A1 v 11A2 vi lc hc ban u kh ng u.
91.9 92 90 88 86 84 82 80 78 Trc tc ng Sau tc ng 83.4 83.2 84.3 11A1 11A2

Biu so snh im trung bnh ca 2 lp 11A1, 11A2 trc v sau tc ng.

Trang 15

Ngi thc hin: Th oan Hin

Sng kin kinh nghim mn ton

3. Kt lun
Trong chng trnh Ton lp 11 th hnh hc khng gian l mt mn hc rt kh, n i hi hc sinh phi c t duy, tr tng tng, k nng v hnh. Vi chng trnh hnh hc u lp 12 v ni dung mt cu, mt nn, mt trn xoay th t duy hnh i vi hc sinh cng l mt yu cu kh quan trng. Qua thc t ging dy ca ring bn thn ti nhn thy cc kt qu t c khi gio vin bit u t ng cch cho bi ging c ng dng CNTT (c th l ng dng phn mm h tr v hnh Cabri 3D v cabri II plus) l v cng thit thc. c c hiu qu ph thuc vo rt nhiu vo cc yu t khch quan v ch quan, l cc yu t v vic m bo c s vt cht ca nh trng cho vic ging dy c ng dng CNTT, s u t nghim tc v chuyn mn v k nng tin hc cng nh phng php ging dy ca gio vin cng vi s hp tc t pha hc sinh./.

Trang 16

Ngi thc hin: Th oan Hin

Sng kin kinh nghim mn ton

TI LIU THAM KHO

Sch gio khoa hnh hc 11 c bn NXB Gio dc 2007 Sch gio khoa hnh hc 12 nng cao NXB Gio dc 2009 Sch gio vin hnh hc 11 c bn NXB Gio dc 2007 Sch gio vin hnh hc 12 nng cao NXB Gio dc 2009 Ti liu hng dn s dng Cabri 3D Sophie et Pierre Ren de Cotret, Montral, Qubec, Canada 2006 (bn dch) 6. Ti liu hng dn s dng Cabri II plus Sophie et Pierre Ren de Cotret, Montral, Qubec, Canada 2006 (bn dch) 7. http://schoolnet.vn 8. Ngun Internet 1. 2. 3. 4. 5.

Trang 17

Ngi thc hin: Th oan Hin

Sng kin kinh nghim mn ton

Mc lc
1. t vn : .............................................................................................................. 1 2. Gii quyt vn .................................................................................................... 1 2.1 C s l lun ......................................................................................................... 1 2.2. Thc trng ca vn ......................................................................................... 3 2.3 Ni dung ca sng kin kinh nghim .................................................................. 3 2.3.1 Dy hc mt s bi tp v quan h song song, xc nh thit din to bi mt mt phng v mt khi a din. ...................................................................... 3 2.3.2 Dy hc mt trn xoay, mt tr, mt nn. ..................................................... 9 2.4 Hiu qu ca SKKN .......................................................................................... 14 3. Kt lun ................................................................................................................. 16 TI LIU THAM KHO .......................................................................................... 17

Trang 18

Ngi thc hin: Th oan Hin