ti: Thc trng th trng tri phiu doanh nghip

I. Khi qut tri phiu doanh nghip v th trng tri phiu. 1. Tri phiu. a. Tri phiu l mt loi chng khon quy nh ngha v ca ngi pht hnh (ngi vay tin) phi tr cho ngi nm gi chng khon (ngi cho vay) mt khon tin xc nh, thng l trong nhng khong thi gian c th, v phi hon tr khon cho vay ban u khi n o hn. Ngi pht hnh c th l doanh nghip (tri phiu trong trng hp ny c gi l tri phiu doanh nghip), mt t chc chnh quyn nh Kho bc nh nc (trong trng hp ny gi l tri phiu kho bc), chnh quyn (trong trng hp ny gi l cng tri hoc tri phiu chnh ph). Tri ch l ngi cho nh pht hnh vay v h khng chu bt c trch nhim no v kt qu s dng vn vay ca ngi vay. Nh pht hnh c ngha v phi thanh ton theo cc cam kt n c xc nh trong hp ng vay. b. Tri phiu doanh nghip: l cc tri phiu do cc cng ty pht hnh vay vn di hn. c. c im ca tri phiu doanh nghip Tri ch c tr li nh k v tr gc khi o hn. y l mt c im rt quan trng phn bit tri phiu vi c phiu. Tri ch c tr li nh k v tr gc khi o hn bt chp kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip nh th no. Trong khi c phiu c tr c tc da trn kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Ngi nm gi tri phiu tuy c tr li nh k tuy nhin s khng c tham d vo cc quyt nh ca doanh nghip. Khi cng ty gii th hay ph sn, tri phiu c u tin thanh ton trc cc c phiu. Theo iu 39 lut ph sn doanh nghip quy nh v trnh t thanh ton cc khon n th khi doanh nghip thanh ton ht cc khon n cho ch n th mi chia ti sn cho cc c ng. d. Phng thc pht hnh - Bo lnh pht hnh - i l pht hnh - u thu pht hnh 2. Th trng tri phiu 1. Khi nim

L mt b phn ca th trng chng khon Vit Nam. Th trng tri phiu doanh nghip (TTTPDN) l ni giao dch mua bn cc loi tri phiu pht hnh, cc loi tri phiu ny do cc doanh nghip pht hnh. 2. Vai tr - Th trng tri phiu doanh nghip cung cp vn cho nhu cu u t di hn ca doanh nghip Th trng tri phiu doanh nghip cung cp vn cho nhu cu u t di hn ca doanh nghip Th trng tri phiu doanh nghip gip doanh nghip gim chi ph vn Th trng tri phiu doanh nghip thc y doanh nghip nng cao trnh t chc qun l v hiu qu kinh doanh. II. Thc trng th trng tri phiu doanh nghip Vit Nam. 1. Qu trnh hnh thnh v pht trin. - Giai on trc nm 2006: + Sau khi Chnh ph ban hnh ngh nh 120/CP ngy 17/9 nm 1994 v pht hnh c phiu tri phiu ca DN nh nc, th trng tri phiu DN manh nha hnh thnh. + 1996: cng ty CP C in lnh ( REE) huy ng c hn 5tr $. + 1998: cng ty cng ngh thng tin EIS huy ng c hn 10 t ng. + 2003: Tng cng ty Du kh huy ng c 300 t ng, Tng cng ty Xi mng huy ng c 200 t ng. y l giai on th trng tri phiu DN manh nha hnh thnh, tuy nhin cn qu t DN bit n knh huy ng vn y tim nng ny. Giai on 2006-2009 + 2006: ngh inh 52/2006/N-CP chnh thc c ban hnh nh du bc ngot mi cho th trng tri phiu DN VN. Vinashin huy ng c 800 t ng, tp on EVN 5000 t ng. n thng 7/2007, vinashin pht hnh thm 3000 t ng, Vilexim c 5 t, Tng cng ty thp c 400 t, Vinaconex huy ng c 1000 t ng. + 2007: . Cng ty u t pht trin ng cao tc Vit Nam (VEC) cng b pht hnh thnh cng 400 t ng tri phiu VEC thng qua cng ty chng khon Habubank. + 2008: th trng bc vo thi k m m. Tng cng ty ng cao tc Vit Nam (VEC) pht hnh mt t tri phiu c Chnh ph bo lnh u t thnh cng. c nhng quy nh chnh thc ca CP v vic pht hnh tri phiu doanh nghip, c nhiu hn doanh nghip tip cn vi knh huy ng vn ny v s vn huy ng c cng nhiu hn giai on
2

trc. Tuy vy,th trng tri phiu DN giai on ny vn cn manh mn nh l. Giai on 2009 n nay + Nm 2009: c tnh c khong 18.000 t ng gi tr tri phiu c li sut th ni c bn ra, chim 77% trong tng gi tr tri phiu huy ng c (hn 26.000 t ng). + Nm 2010: tng gi tr trong nm t 47.000 t ng, tng 76% ; th trng tri phiu s cp Vit Nam tng 49% so vi nm 2009, t quy m trn 2,5 t USD. . Vincom pht hnh thnh cng tri phiu chuyn i quc t vi gi tr t 100 triu USD. . Hong Anh Gia Lai cng b pht hnh 1,1 triu tri phiu chuyn i tng ng 1.100 t ng cho i tc chin lc Temasek Holdings (Singapore). . CTCK Si Gn pht hnh thnh cng 2000 t ng. . CTCP u t Nm By By (NBB) pht hnh thnh cng 400 t ng. . Tp on Sng pht hnh thnh cng 1.500 t ng. + Nm 2011: th trng tri phiu doanh nghip m m. . HSC huy ng c 50 t ng bng cch pht hnh 50 tri phiu mnh gi 1 t ng cho mt t chc nc ngoi. . SBS huy ng c 185 t ng sau khi cho bn thnh cng 185.000 tri phiu chuyn i mnh gi 1 triu ng/tri phiu. SBS cng pht hnh thnh cng 130 t ng tri phiu k hn 1 nm, li sut 14,5%. . HUT cng b bn c 175.005 tri phiu trong t cho bn 250.000 tri phiu chuyn i nm 2011, huy ng c 140 t ng. . HAG d kin nim yt 90 triu USD tri phiu va cho bn thnh cng trc vi ngy cho i tc nc ngoi ln S GDCK Singapore . Nm 2011 l mt nm m m. Mi trng kinh t bt n c trong v ngoi nc khin vic pht hnh TPDN ht sc kh khn. Nhiu doanh nghip phi hon hoc hy k hoch pht hnh tri phiu: . Tp on Du kh Vit Nam hon pht hnh 500 triu USD tri phiu, mt lot cc doanh nghip trn sn nim yt nh a c Hong Qun (HQC), NHTMCP Si Gn (SCB); Khong sn Na R (KSS) Ri ro tn dng tng cao dn ti nhiu tri phiu mc d c cho vi li sut rt cao t 21-23%/nm vn khng th bn c, c bit i vi cc tri phiu bt ng sn. Bc tranh th trng th cp cng khng sng sa hn, thanh khon rt t v ch tp trung mt s tri phiu ca doanh nghip ln nh EVN, Lilama, BIDV,
3

FPT Theo thng k ca Hip hi Th trng Tri phiu Vit Nam (VBMA), nm 2011 c tnh c khong 27 t pht hnh tri phiu vi khi lng giao dch khong 7.000 t ng, ch bng 12,5% so vi nm 2010. 2. Thnh tu Chnh Ph ban hnh Ngh nh s 90/2011/N-CP v pht hnh tri phiu doanh nghip. Ngh nh ny c nh gi l bc tin ln nhm khi thng ngun vn trn th trng tri phiu doanh nghip. So vi cc ngh nh trc , Ngh nh 90 c cc b sung: m rng phm vi iu chnh; nng cao tiu chun, iu kin i vi pht hnh TPDN; c th ha v thm quyn ph duyt pht hnh TPDN; quy nh thm phng thc pht hnh TPDN C trn 100 doanh nghip pht hnh thnh cng tri phiu Nm 2010: pht hnh thnh cng 47 nghn t ng tri phiu doanh nghip. 3. Hn ch Th trng tri phiu doanh nghip cn kh s khai vi quy m qu nh so vi GDP. Gi tr tri phiu ang lu hnh trn th trng c chng khong 16 t USD. Lng tri phiu DN chim t trng nh (10%), cn li 90% l tri phiu Chnh ph.Tng khi lng tri phiu doanh nghip pht hnh thnh cng nm 2010 xp x 60.000 t ng; trong khong 25.000 t ng ca cc doanh nghip, cn li ca cc t chc tn dng. Th trng vi quy m nh, ch yu cng ch l tri phiu ca cc doanh nghip ln, cc doanh nghip u ngnh v tri phiu ca cc NHTM. (hin ti trn HOSE nim yt tri phiu ca BIDV, cng ty u t ti chnh nh nc TP HCM, cng ty pht trin nh nc Th c; trn HNX c tri phiu ca cng ty u t pht trin ng cao tc Vit Nam, ngn hng chnh sch x hi ; pht hnh tri phiu chyn i ch yu l cc ngn hng thng mi: Ngn hng Thng mi C phn Chu (ACB), Ngn hng Thng mi C phn Qun i (MB), Ngn hng Thng mi C phn Si gn (SCB), Ngn hng Ngoi thng Vit Nam (Vietcombank), Ngn hng c phn Gia nh, Cng ty chng khon Si Gn (SSI) Cc tri phiu ch yu l tri phiu chuyn i. Tnh thanh khon ca th trng tri phiu thp.

Cha pht trin th trng th cp, cc cng c phi sinh trn th trng tri phiu nn tnh thanh khon ca TPDN thp => ri ro cao. Giao dch TP cha pht trin, hu ht cc nh u t u chn TPCP do an ton. Cc nh u t hu nh mua v gi TP cho n khi o hn hng li => hng ha trn TT t. Ch yu l tri phiu c cu trc li sut c nh nm u & th ni nhng nm cn li. Cu v tri phiu ang dn b co hp li Cha c t chc xp hng tn dng chuyn nghip. VN mi ch c trung tm thng tin tn dng CIC, CRC, C&R nhng vic nh gi cha theo chun mc chung. Vn cng b thng tin, vic MTN l nh gi v kh nng mt t chc pht hnh thc hin thanh ton ng hn mt ngha v ti chnh, t chc MTN l mt t chc nh gi trung gian, c lp, chuyn cung cp quan im ca h v tn thc ca mt DN trong ngha v thanh ton ti chnh. i vi DN, nu c t chc c uy tn nh gi MTN cao th khi pht hnh TPDN s huy ng c vn vi s lng ln v chi ph thp. Mc d Lut DN v cc vn bn php lut hin hnh cho php thnh lp cc t chc MTN, th tc thnh lp cng rt n gin, nhng cc t chc ny thc s pht huy vai tr ca n l cng vic khng n gin. Vi vai tr l cc c quan nh nc to lp khun kh php l v mi trng hot ng cho t chc MTN, B Ti chnh, U ban Chng khon Nh nc, NHNN cng kh ng ra trc tip thnh lp loi hnh DN ny. Thiu vng cc nh to lp th trng Thi gian qua, DN Vit Nam dng nh ch quan tm n vic pht hnh lm sao cng nhiu cng tt, li sut cng thp cng tt, ch khng quan tm c bao nhiu nh u t, c cu nh u t ra sao khi mua tri phiu. DN pht hnh cha c hng dch v do nhng t chc ny cung cp, cha c nim tin v hiu qu ca t pht hnh Vi nhng l do nu trn, DN thc s cha mn m vi vic pht hnh TP, kt qu l hn ch ngun cung TPDN trn th trng s cp ng thi khan him hng ha th trng th cp vn hnh. Ch ph hp vi cc DN c quy m ln, c k hoch & chin lc kinh doanh r rng, di hn. Tri phiu l knh huy ng vn trung v di hn, nu doanh nghip khng c k hoch v chin lc kinh doanh r rng v di hn th vic s dng vn t pht hnh tri phiu s khng hiu qu, to p lc phi tr n v li cho doanh nghip.
5

III.

Gii php pht trin th trng tri phiu doanh nghip.

th trng tri phiu doanh nghip Vit Nam thc s pht trin v pht hnh tri phiu thc s l mt knh huy ng vn di hn hiu qu v ph bin i vi mi doanh nghip, th chng ta cn a ra nhng gii php pht trin th trng v pht trin c s h tng ca th trng n pht trin mt cch bn vng v hiu qu. 1. Pht trin th trng tri phiu doanh nghip 1.1 Gii php v m n nh kinh t v m, to nim tin cho nh u t l gii php quan trng nht v th trng chng khon l th trng ca k vng vo tng lai. Do , kim sot lm pht, hn ch thm ht ngn sch, hn ch nhp siu v n nh gi tr ca ng Vit Nam l nhng u tin trc mt m th trng i hi. Cc c quan qun l cn tp trung n lc hn ch cc hnh vi trc li, thao tng th trng chng khon. Cn pht hin v nghim tr thch ng cc hnh vi trc li m bo tnh minh bch v lnh mnh ca th trng. Cn c cc ch ti x pht mnh m bo minh bch thng tin. Doanh nghip c nhng sai lch vi phm lin tip phi b x pht nng. K ton trng ca doanh nghip lp bo co ti chnh sai st vt qu mt s ln c th phi b thu hi c thi hn giy php hnh ngh. Thu ht v pht trin i ng to lp th trng . Xy dng th trng tri phiu chuyn bit:Tri phiu vi nhng c im ring i hi phi c c ch pht hnh v giao dch ring. Giao dch tri phiu trn th trng th cp cn tch khi th trng c phiu, xy dng mt th trng tri phiu chuyn bit nhm p ng nhu cu u t ca cc nh u t c t chc trn th trng. Giao dch tri phiu tp trung s gp phn thc y s pht trin ca th trng tri phiu trong nc, l mt knh huy ng vn hiu qu ca nn kinh t. Hin nay SGDCKHN a vo s dng h thng giao dch TP mi nhm hng ti 1 th trng tri phiu chuyn bit: giao dch da trn li sut thc TP Pht trin th trng phi tp trung (OTC). Trn th gii, th trng tri phiu thng c t chc theo hnh thc th trng OTC, Cn xy dng th trng tri phiu Vit Nam theo m hnh th trng OTC, trn c s ng b vi th trng tri phiu tp trung v ph hp vi chin lc pht trin TTCK. Trong , cho php cc NHTM, cc cng ty bo him v cc t chc Ti chnh trung gian khc kh nng tr thnh nh to lp th trng tri phiu
6

1.2 Gii php t pha doanh nghip. Ch ng trong vic huy ng vn kinh doanh. Cc DN huy ng qu nhiu n cho hot ng sn xut kd ca mnh gy mt cn i v ti chnh, e da kh nng thanh ton ca DN. i mi t duy v qun l DN v s dng vn hiu qu. Thc hin qun tr cng ty tt. Cng khai minh bch thng tin. Cc cng ty nim yt trn sn phi cng khai tnh hnh ti chnh, kinh doanh => gim tiu cc trong kinh doanh. c nh u t nh gi cao, cc cng ty phi cnh tranh vi nhau => tng nng sut lao ng, nng cao i sng XH. Cc m hnh d bo ch c vn hnh tt khi cc nh u t c c thng tin ngang bng nhau, thng tin khng b r r v v th minh bch ha thng tin l iu kin tin quyt pht trin th trng chng khon. y chnh l nguyn tc cng khai, c coi l mt nguyn tc quan trng nht ca th trng chng khon. C th ni, nu khng c mt h thng cng b thng tin hot ng theo ng yu cu th th trng chng khon khng th vn hnh c. 2. Pht trin c s h tng ca th trng tri phiu doanh nghip Hon thin hnh lang php l. Nng cao nng lc, cht lng hot ng ca h thng k ton, kim ton Thnh lp cc t chc nh hng tn dng chuyn nghip Pht trin t chc bo lnh pht hnh Pht trin h thng giao dch chng khon Pht trin c s nh u t