You are on page 1of 110

CHUYN LUYN THI

TCH PHN
Dng cho hc sinh lp 12-n thi i hc v Cao
ng
HUE, 01/2013
LUYEN THI AI HOC CHAT LNG CAO
ST: 0978421673-01234332133. TP HUE
Don't try to fix the students, fix ourselves first. The good teacher makes the poor
student good and the good student superior. When our students fail, we, as teachers,
too, have failed.
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
1
MC LC
Trang
A. NGUYN HM..................................................................................................................... 3
B. TCH PHN .......................................................................................................................... 4
C. PHN LOI V PHNG PHP TNH TCH PHN: ................................................... 6
VN 1: PHP THAY BIN ( )
n
t f x = ........................................................................... 6
VN 2: TCH PHN BNG PHNG PHP LNG GIC HA....................... 11
DNG 1:
2 2
a x ............................................................................................................. 11
DNG 2:
2 2
x a ............................................................................................................. 14
DNG 3:
2 2
x a + ............................................................................................................. 14
DNG 4: hoac
a x a x
a x a x
+
+
......................................................................................... 18
VN 3: TCH PHN LNG GI C........................................................................... 19
Dng 1: Bin i lng gic v tch phn c bn ............................................................ 19
Dng 2: Tch phn dng
sin cos
dx
a x b x c + +
}
.................................................................. 23
Dng 3: Tch phn dng
2 2
sin sin cos cos
dx
a x b x x c x + +
}
............................................... 24
Dng 4: Tch phn dng
1 2
(sin )cos ; (cos )sin I f x xdx I f x xdx = =
} }
............................ 25
1.Tch phn c dng sin .cos
m n
x xdx
}
.......................................................................... 26
2.Tch phn dng
1 1
sin os
; ; ,
os sin
m m
n n
x c x
I dx I dx m n
c x x
+
= = e
} }
Z .................................. 27
Dng 5: Tch phn cha
( ) ( )
tan ; cos ; cot ;sin x x dx x x dx
} }
............................................ 28
Dng 6: i bin bt k ..................................................................................................... 29
VN 4: TCH PHN C CHA GI TR TUYT I .......................................... 39
VN 5: TCH PHN HM HU T
............................................................................ 42
VN 6: TCH PHN MT S HMC BIT ....................................................... 50
VN 7: TCH PHN TNG PHN
............................................................................. 58
VN 8: NG DNG TCH PHN TNH DIN TCH HNH PHNG..................... 69
VN 9: TNH TH TCH VT TH TRN XOAY .................................................. 77
MT S BI TP CN LM TRC KHI THI ................................................................ 83
D. PH LC............................................................................................................................. 95
Download ebook, ti liu, thi, bi ging ti : http://diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
2
PHNG PHP T N PH KHNG LM THAYI CN TCH PHN.................. 95
SAI LM THNG GP TRONG TNH TCH PHN..................................................... 100
THI I HC T 2009-2012 ..................................................................................... 107
TI LIU THAM KHO.................................................................................................. 109
Download ebook, ti liu, thi, bi ging ti : http://diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
3
A. NGUYN HM
1. Khi nim nguyn hm
- Cho hm s f xc nh trn K. Hm s F gl nguyn hm ca f trn K nu:
'( ) ( ) F x f x = , x e K
- Nu F(x) l mt nguyn hm ca f(x) trn K th h nguyn hm ca f(x) trn K l:
( ) ( ) f x dx F x C = +
}
, C e R.
- Mi hm s f(x) lin tc trn Ku c nguyn hm trn K.
2. Tnh cht
- '( ) ( ) f x dx f x C = +
}
- | | ( ) ( ) ( ) ( ) f x g x dx f x dx g x dx =
} } }
- ( ) ( ) ( 0) kf x dx k f x dx k = =
} }
3. Nguyn hm ca mt s hm s thng gp
4. Phng php tnh nguyn hm
a) Phng php i bin s
- 0dx C =
}
- dx x C = +
}
-
1
, ( 1)
1
x
x dx C

+
= + =
+
}
-
1
ln dx x C
x
= +
}
-
x x
e dx e C = +
}
- (0 1)
ln
x
x
a
a dx C a
a
= + < =
}
- cos sin xdx x C = +
}
- sin cos xdx x C = +
}
-
2
1
tan
cos
dx x C
x
= +
}
-
2
1
cot
sin
dx x C
x
= +
}
-
1
cos( ) sin( ) ( 0) ax b dx ax b C a
a
+ = + + =
}
-
1
sin( ) cos( ) ( 0) ax b dx ax b C a
a
+ = + + =
}
-
1
, ( 0)
ax b ax b
e dx e C a
a
+ +
= + =
}
-
1 1
ln dx ax b C
ax b a
= + +
+
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
4
Nu ( ) ( ) f u du F u C = +
}
v ( ) u u x = c o hm lin tc th:
| | | | ( ) . '( ) ( ) f u x u x dx F u x C = +
}
b) Phng php tnh nguyn hm tng phn
Nu u, v l hai hm s c o hm lin tc trn K th: udv uv vdu =
} }
B. TCH PHN
1. Khi nim tch phn
- Cho hm s f lin tc trn K v a, b e K. Nu F l mt nguyn hm ca f trn K th:
F(b) F(a) gl tch phn ca f t a n b v k hiu l ( )
b
a
f x dx
}
.
( ) ( ) ( )
b
a
f x dx F b F a =
}
- i vi bin s ly tch phn, ta c th chn bt k mt ch khc thay cho x, tc l:
( ) ( ) ( ) ... ( ) ( )
b b b
a a a
f x dx f t dt f u du F b F a = = = =
} } }
- ngha hnh hc: Nu hm s y = f(x) lin tc v khng m trn on [a; b] th din tch S ca
hnh thang cong gii hn bi th ca y = f(x), trc Ox v hai n g thng x = a, x = b l:
( )
b
a
S f x dx =
}
2. Tnh cht ca tch phn
-
0
0
( ) 0 f x dx =
}
- ( ) ( )
b a
a b
f x dx f x dx =
} }
- ( ) ( )
b b
a a
kf x dx k f x dx =
} }
(k: const)
- | | ( ) ( ) ( ) ( )
b b b
a a a
f x g x dx f x dx g x dx =
} } }
- ( ) ( ) ( )
b c b
a a c
f x dx f x dx f x dx = +
} } }
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
5
- Nu f(x) 0 trn [a; b] th ( ) 0
b
a
f x dx >
}
- N
u
f(x) g(x) trn [a; b] th ( ) ( )
b b
a a
f x dx g x dx >
} }
3. Phng php tnh tch phn
a) Phng php i bin s
| |
( )
( )
( ) . '( ) ( )
u b b
a u a
f u x u x dx f u du =
} }
trong : u = u(x) c o hm lin tc trn K, y = f(u) lin tc v hm hp f[u(x)] xc nh trn
K, a, b e K.
b) Phng php tch phn tng phn
Nu u, v l hai hm s c
o hm lin tc trn
K, a, b K th:
b b
b
a
a a
udv uv vdu =
} }
Ch :
Cn xem li cc phng php tm nguyn hm.
Trong phng php tch phn tng phn, ta cn chn sao cho
b
a
vdu
}
d tnh hn
b
a
udv
}
.
Trong phn sau s trnh by k thut la chn u v dv .
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
6
C. PHN LOI V PHNG PHP TNH TCH PH
N:
VN 1: PHP THAY BIN ( )
n
t f x =
Phng php: Khi hm di du tch phn c cha biu thc c dng ( )
n
f x . Lc trong
nhiu trng hp ( ch khng phi mi trng hp), ta c th i bin bng cch
- Bc 1: t
1
( ) ( ) '( )
n n
n
t f x t f x nt dt f x dx

= = =
- Bc 2: Ghi nh i bin th phi i cn
BI TP MU: Tnh cc tch phn sau
Bi 1: Tnh
1
3 2
0
1 I x x dx =
}
Gii:
t t =
2
1 x t
2
= 1 x
2
xdx = -tdt
i cn:
x 0 1
t 1 0
Khi :
1
3 2
0
1 I x x dx =
}
=
( )
1
2
0
1 . . t t tdt
}
=
( )
1
2 4
0
t t dt
}
=
3 5
1
3 5 0
t t
| |

|
\ .
=
2
.
15
Bi 2: Tnh
1
3 3 4
0
1 I x x dx =
}
Gii:
t t =
3 4 3 4 3 2
3
1 1
4
x t x x dx t dt = =
i cn:
x 0 1
t 1 0
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
7
Khi :
1 1
3 3 4 3 4
0 0
1 3 3 3
1 .
4 16 16 0
I x x dx t dt t = = = =
} }
Bi 3: Tnh
1
e
1 ln x
I dx
x
+
=
}
Gi
i:
t
2
1 ln 1 ln 2
dx
t x t x tdt
x
= + = + =
i cn:
x 1 e
t 1
2
Khi :
( )
2 2 3
2
1 1 1
2 2 2 1
1 ln 2
.2 2 2 .
3 3
1
e
x t
I dx t tdt t dt
x

+
= = = = =
} } }
Bi 4: Tnh
2
3
1 1
dx
I
x x
=
+
}
Gii:
Ta c:
2 2 2
3 3 3
1 1 1 1
dx x dx
x x x x
=
+ +
} }
t
3 2 3 2 2
2
1 1 2 3
3
tdt
t x t x tdt x dx x dx = + = + = =
i cn:
x 1 2
t
2
3
Khi :
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
8
( )
( )
( )
2 2 3 3 2
2
3 3 3
1 1
2 2
2
2 1 1 1
3 3 1 1 1
1 1
3 3
1 1 1 1 1 2 1
ln 1 ln 1 ln ln ln
3 3 1 3 2
2 2 2 1
1 2 1 1 1
ln ln
3 3
2 2 1
2 1
dx x dx dt
I dt
t t t
x x x x
t
t t
t
| |
= = = = =
|
+
\ . + +
| |
| |

= + = = |
|
|
+
+
\ .
\ .
+
= =


} } } }
Bi 5: Tnh
4
2
7
9
dx
I
x x
=
+
}
Gii:
- t
( )
2 2 2
2 2
9 9 0 ;
9
dx tdt tdt
t x t x t tdt xdx
x x t
= + = + > = = =

i cn:
x
7
4
t 4 5
Khi :
5
2
4
5 1 3 1 7
ln ln
6 3 6 4 9 4
dt t
t t

= =
+
}
BI TP P DNG: Tnh cc tch phn sau
( )
( )
7 3
3 2
0
ln3
3
0
ln5
ln2
141
1) :
20
1
2) : 1 2
1
20
3) :
3
10 1
x
x
x
x x
x
dx S
x
e
dx S
e
e
dx S
e e
+
+
+

}
}
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
9
4
7 3
4 4
0
8
3
2
1
3 3 3
4) : ln
8 4 2
1 1
1 1 1
5) : ln ln
2 3
1
11
6) ( 2004) : 4ln2
3
1 1
x
dx S
x
dx S
x x
x
dx A S
x

+
+ +


+
}
}
}
( )
3 2
3 3
1
3 2
ln . 2 ln 3
7) ( 2004). : 3 3 2 2
8
: 2 ln
e
x x
dx Khoi B S
x
HD at t x
+

= +
}
2
3
1 2
2
0
8) . . :
1
x
x
e dx S e e
x
+

+
}
2 3
2
2
5
(Khoi A-2003)
1 5
9) . . 4 : ln
4 3
4
dx
at t x S
x x
= +
+
}
3
2
1
ln 76
10) .(D b khoi D-2005) ln 1. :
15
ln 1
e
x
dx at t x S
x x
= +
+
}
2
1 2
1
ln 2 2 2
11) ln . : :
3 3
1 ln
e
x
x dx HD I I I S e
x x
| |
+ = +
|
+
\ .
}
2
1
1 62
12) . 1. : 30ln2
10 3
x x
dx t x DS
x

}
.
1 1
2 3
0 0
13) sin
1
x
x x dx dx
x
+
+
} }
Hng dn :
1 1
2 3
0 0
sin
1
x
I x x dx dx
x
= +
+
} }
Ta tnh I
1
=
1
2 3
0
sin x x dx
}
t t = x
3
ta tnh c I
1
= -1/3(cos1 - sin1)
Ta tnh I
2
=
1
0
1
x
dx
x +
}
t t = x ta tnh c I
2
=
1
2
0
1
2 (1 ) 2(1 ) 2
4 2 1
dt
t

= =
+
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
10
S :-1/3(cos1 - 1)+2
2

5
2
ln( 1 1)
14)
1 1
x
dx
x x
+
+
}
Hng dn :t 1 1 t x = + . p s:
2 2
ln 3 ln 2
6
2
15)
2 1 4 1
dx
x x + + +
}
Hng dn :t
2
4 1 4 1 2 4 t x t x tdt dx = + = + = .
( ) ( )
6 5 5 5 5
2 2 2
2 3 3 3 3
1
2 1 1
2 1 4 1
1 1
1
2
dx tdt tdt dt dt
I
t t
x x
t t
t
= = = =
+
+ + +
+ +
+ +
} } } } }
3
ln
2 12
1
=
BI TP B SUNG
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
11
VN 2: TCH PHN BNG PHNG PHP LNG GIC HA
DU HIU
CCH T
2 2
a x
sin vi / 2 / 2
cos vi 0
x a t t
x a t t

= s s

= s s

2 2
x a
vi t ; \ {0}
sin 2 2
vi t 0; \
cos 2
a
x
t
a
x
t

(
= e
(

( = e
`

)
2 2
x a +
tan vi / 2 / 2
cos vi 0<
x a t t
x a t t

= < <

= <

hoac
a x a x
a x a x
+
+
cos2 at x a t =
( )( )
x a b x ( )
2
sin , 0;
2
x a b a t t
(
= + e
(

DNG 1:
2 2
a x
BI TP MU: Tnh cc tch phn sau
Bi 1: Tnh
2 2 2
0
a
I x a x dx =
}
Gii:
t x = asint, ;
2 2
t
(
e
(

. dx = acostdt
i cn:
x 0 a
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
12
t 0
2

Khi :
2 2 2
0
a
I x a x dx =
}
=
( )
2
2 2 2 2
0
sin 1 sin . a t a t acostdt

}
=
2
4 2 2
0
sin a tcos tdt

}
=
4 2
2
0
sin 2
4
a
tdt

}
=
( )
4 2
0
1 4
8
a
cos t dt

}
=
4
1
sin4
2
8 4
0
a
t t

| |

|
\ .
=
4
16
a
Bi 2: Tnh
1 2
2
2
2
1 x
I dx
x

=
}
Gii:
t x = cost, ;
2 2
t
(
e
(

. dx = - sint dt
i cn:
x
2
2
4

t 1 0
Khi :
1 2
2
2
2
1 x
I dx
x

=
}
=
0 2
2
4
1 os . c t sint
dt
cos t

}
=
4
2
0
sin .sin t t
dt
cos t

}
=
2 4
2
0
sin t
dt
cos t

}
=
4
2
0
1
1 dt
cos t

| |

|
\ .
}
=
( )
tan
4
0
t t

= 1
4

. (v 0;
4
t
(
e
(

nn sint 0 sin sin t t > = )
Bi 3: Tnh
1
2 2
0
1 I x x dx =
}
Gii:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
13
t x = sint, ;
2 2
t
(
e
(

. dx = costdt
i cn:
x 0 1
t 0
2

Khi :
1
2 2
0
1 I x x dx =
}
=
2
2 2
0
sin 1 sin . t t costdt

}
=
2
2 2
0
1
sin
4
tcos tdt

}
=
2
2
0
1
sin 2
4
tdt

}
=
=
( )
2
0
1
1 4
8
cos t dt

}
=
1 1
sin4
2
8 4
0
t t

| |

|
\ .
=
16

Tnh cc tch phn sau:


( )
3
2
1
3
2
3
2
3 2
2
2
2 2
2
0
8
2
0
1) 4 ; : 2sin :
3
1 3 3
2) ; : 3cos :
27
9
1
3) ; : sin :
8 4
1
4) 16 ; : 4sin
x dx HD at x t S
dx HD at x t S
x
x
dx HD at x t S
x
x dx HD at x t

=
+
=

=
}
}
}
}
1
2
2
0
5) 1 : sin x dx HD at x t =
}
( )
5
2
2
1
1
6) ; : 1 3sin
9 1
dx HD at x t
x
=

}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
14
( )
1
2
1
2
1 1
2
2
1 1
2 2
7) . :
16
1
: 1 2 1 . : 2 1 sin
2
x x dx S
HD x x dx x dx at x t

= =
}
} }
DNG 2:
2 2
x a
Tnh cc tch phn sau:
3
6
2
2
2
3
2
2
2
2 2
2
0
5
2
2
1
1 3
1) ; : :
sin 36
9
1 1
2) ; : :
sin 6
1
1
3) ; :
cos
1
1 1
4) ; :
cos
1
dx HD at x S
t
x x
dx HD at x S
t
x x
x
dx HD at x
t
x
dx HD at x
t
x x

}
}
}
}
DNG 3:
2 2
x a +
BI TP MU:
Bi 1: Tnh
0
2
1
1
2 4
I dx
x x

=
+ +
}
Gii:
Ta c:
( )
( )
0 0
2 2
2
1 1
1 1
2 4
1 3
dx dx
x x
x

=
+ +
+ +
} }
t 1 3 tan x t + = vi
( )
2
; . 3 1 tan
2 2
t dx t dt
| |
e = +
|
\ .
i cn:
x -1 0
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
15
t 0
6

Khi :
0 6
2
1 0
1 3 3 3
.
6
3 3 18 2 4
0
I dx dt t
x x

= = = =
+ +
} }
Bi 2: Tnh
1 3
8
0
1
x
I dx
x
=
+
}
Gii:
Ta c:
( )
1 1 3 3
8 2
4
0 0
1
1
x x
dx dx
x
x
=
+
+
} }
t
4
tan x t = vi
( )
3 2
1
; . 1 tan
2 2 4
t x dx t dt
| |
e = +
|
\ .
i cn:
x 0 0
t 0
4

Khi :
( )
1 1 3 3 2 4 4
8 2 2
4
0 0 0 0
1 1 tan 1 1
.
4
4 4 4 16 1 1 tan
1
0
x x t
I dx dx dt dt t
x t
x

+
= = = = = =
+ +
+
} } } }
Bi 3: Tnh
2
2
0
1 sin
cosx
I dx
x

=
+
}
Gii:
t sin tan x t = vi
( )
2
; 1 tan
2 2
t cosxdx t dt
| |
e = +
|
\ .
i cn:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
16
x 0
2

t 0
4

Khi :
2 2 4 4
2 2
0 0 0
1 tan
4 1 sin 1 tan
cosx t
I dx dt dt
x t

+
= = = =
+ +
} } }
BI TP P DNG:
( )
4
2
0
3
2
0
1
2
0
3
3
2
3
3
3
2 2
2
3
2
1
1) ; : 2tan :
8 4
1
2) ; : 3tan
9
3) 1 ; : tan
1 3 1
4) ; : tan :
2
1
9 2 3 1
5) ; : 2 3tan :
2
dx HD at x t S
x
dx HD at x t
x
x x dx HD at x t
dx HD at x t S
x
x
dx HD at x t S
x

=
+
=
+
+ =
+
=
+
+ +
=
}
}
}
}
}
( )
( )
1 3
2
3
2
0
3
2 2
1
1
2
2
0
6) ; : tan 1
1
1
7) ; : 3 tan
3
1 2
8) :
8
1
x
dx HD at x t hoac u x
x
dx HD at x t
x x
dx S
x

= = +
+
=
+
+
+
}
}
}
( )( )
3 2
2
1
1 3 2 2 3
9) . tan . : ln 2 3 2 1
3
x
dx at x t S
x
+
= + +
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
17
1
4 2
0
1
2
0
3
10) . :
8 1
1
:Bien oi tch phan a cho ve dang:
2 1
x
dx S
x x
du
HD
u u

+ +
+ +
}
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
18
DNG 4: hoac
a x a x
a x a x
+
+
Tnh tch phn sau:
5
0
2
1 0
1 5
1) : cos2 2) : 5cos2
1 5
x x
HD x t HD x t
x x

+ +
= =

} }
DNG 5:
( )( )
x a b x
Tnh tch phn sau:
( )( )
3
2
2
5
4
1 3
1 2 . 1 sin . :
8 12 8
x x at x t S

| |
= + |
|
\ .
}
BI TP B SUNG
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
19
VN 3: TCH PHN LNG GIC
Dng 1: Bin i lng gic v tch phn c bn
V d 1: Tnh
4
4
0
1
I dx
cos x

=
}
Gii:
t t = tanx ;
2
1
dt dx
cos x
=
i cn:
x 0
4

t 0 1
Khi :
( ) ( )
1 3 4 4
2 2
4 2
0 0 0
1 1 1 4
1 tan 1 .
3 3 0
t
I dx x dx t dt t
cos x cos x

| |
= = + = + = + =
|
\ .
} } }
V d 2: Tnh
12
0
tan4 I xdx

=
}
Gii:
Ta c:
12 12
0 0
sin4
tan4
4
x
xdx dx
cos x

=
} }
t t = cos4x ; 4s 4 sin4
4
dt
dt in xdx xdx = =
i cn:
x 0
12

t 1
1
2
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
20
Khi :
1
1
12 12 2
1 0 0 1
2
1
sin4 1 1 1 1
tan4 ln ln2.
1
4 4 4 4 4
2
x dt dt
I xdx dx t
cos x t t

= = = = = =
} } } }
V d 3: Tnh
2
5
0
I cos xdx

=
}
Gii:
Ta c:
( )
2 2 2
2
5 4 2
0 0 0
1 sin cos xdx cos xcoxdx x coxdx

= =
} } }
t t = sinx ;
dt cosxdx =
i cn:
x 0
2

t 0
1
Khi :
( ) ( ) ( )
3 5 2 2 2 2
2 2
5 2 2 2 4
0 0 0 0
1 2 8
1 sin 1 1 2 .
3 5 15 0
t t
I cos xdx x coxdx t dt t t dt t

| |
= = = = + = + =
|
\ .
} } } }
V d 4: Tnh
4
3
0
tan I xdx

=
}
Gii:
t t = tanx ;
( ) ( )
2 2
2
1 tan 1
1
dt
dt x dx t dt dx
t
= + = + =
+
i cn:
x 0
4

t 0 1
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
21
Khi :
( )
( ) ( )
2
1 1 1 1 1 3 2 4
3
2 2 2 2
0 0 0 0 0 0
2
1
1 1 2 1
tan
2 2 2 1 1 1 1 0
1 1 1 1 1 1
ln 1 ln2 1 ln2 .
2 2 2 2 2 0
d t
t t t t
I xdx dt t dt tdt dt
t t t t
t

+
| |
= = = = = =
|
+ + + +
\ .
= + = =
} } } } } }
V d 5: Tnh
2
3
6
I cos xdx

=
}
Gii:
( ) ( ) ( )
2 2 2 2
3 2 2 2
6 6 6 6
3
. 1 sin 1 sin sin
sin 1 1 1 5
2
sin 1
3 3 2 24 24
6
I cos xdx cos x cosxdx x cosxdx x d x
x
x

= = = =
| |
= = + =
|
\ .
} } } }
V d 7: Tnh
4
4 4
0
sin4
sin
x
I dx
x cos x

=
+
}
Gii:
4 4 4 4
4 4 4 4 2 2
2
0 0 0 0
4
2 2
2
0
sin4 2sin2 2 2sin2 2 2sin2 2
1 sin sin 1 2sin
1 sin 2
2
1 1 1 1
1 sin 2 ln 1 sin 2 ln ln2
4
1 2 2 2
1 sin 2 0
2
x xcos x xcos x xcos x
I dx dx dx dx
x cos x x cos x xcos x
x
d x x
x

= = = = =
+ +

| |
= = = =
|
\ .

} } } }
}
V d 8: Tnh
3 2
4
1 sin
cos x
I dx
x

=
+
}
Gii:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
22
( )
( )
( )
2
3 2 2 2 2 2
4 4 4 4
2 2 2
4 4 4
1 sin
1 sin
1 sin 1 sin 1 sin
1 1 3 2 2
2
sin s 2 sin sin2
2 4 4
4
x
cos x cos x
I dx cosxdx cosxdx x cosxdx
x x x
cosx cosx x dx cosxdx in xdx x x



= = = = =
+ + +
| |
= = = + =
|
\ .
} } } }
} } }
V d 9: Tnh
2
3
0
sin I xdx

=
}
Gii:
( ) ( )
3 2 2 2
3 2 2
0 0 0
1 2
sin sin sin 1 1
2
3 3 3
0
cos x
I xdx x xdx cos x d cosx cosx

| |
= = = = = =
|
\ .
} } }
V d 10: Tnh
2
0
1
dx
I
cosx

=
+
}
Gii:
2 2 2
2 2
0 0 0
2
tan 1
2
1 2
2 0
2 2
x
d
dx dx x
I
x x cosx
cos cos

| |
|
\ .
= = = = =
+
} } }
V d 11: Tnh
2
4
1 sin2
dx
I
x

=
+
}
Gii:
( )
2 2 2 2
2 2
2
4 4 4 4
1
1 sin2 2
sin
2
4
4
1 1
2
tan
2 4 2
4
dx dx dx dx
I
x
x cosx
cos x
cos x
x


= = = =
+ | |
( + | |

|
( |
\ .
\ .
| |
= =
|
\ .
} } } }
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
23
V d 12: Tnh
2
3
sin
dx
I
x

=
}
Gii:
Ta c:
2 2 2
2 2
3 3 3
sin sin
sin sin 1 s
dx xdx xdx
x x co x


= =

} } }
- t sin t cosx dt xdx = =
i cn:
x
3

t
1
2
0
Khi :
( )
1 1
0
2 2
2 2
1 0 0
2
1 1
2 2
0 0
1 1 1
2 1 1 1 1
1
1 1 1 1 1 3
ln 1 ln 1 ln ln
2
2 1 2 1 2 2 2 2
0
dt dt
I dt
t t t t
dt dt
t t
t t
| |
= = = +
|
+
\ .
| |
= + = + =
|
+
\ .
} } }
} }
1 1 1
ln ln3
2 3 2
= =
Dng 2: Tch phn dng
sin cos
dx
a x b x c + +
}
Cch gii: t tan
2
x
t = , a v tch phn hu t
V d 1: Tnh tch phn
2
0
2cos sin 2
dx
x x

+ +
}
S:
3
ln
2
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
24
V d 2: Tnh tch phn
2
0
3cos 2sin 2
dx
x x

+ +
}
S:
1 5
ln
3 2
V d 3: Tnh tch phn
4
2
0
2cos 3sin2 2
dx
x x

+ +
}
S:
1 4
ln
2 3
V d 4: Tnh tch phn
4
0
sin2 2
dx
x

+
}
S:
3
18

V d 5: Tnh tch phn


4
0
1 2sin
2 cos
x
dx
x

}
S:
2 3
2ln2
9

+
Dng 3: Tch phn dng
2 2
sin sin cos cos
dx
a x b x x c x + +
}
Cch gii:
Cch 1: t
2
os c x mu lm tha s chung sau t tan t x =
Cch 2: h bc
a v dng 2
V d 1:Tnh
3
6
sin sin
6
dx
I
x x


=
| |
+
|
\ .
}
Gii:
( )
3 3 3
2
6 6 6
2
3sin sin 3 1
sin sin
sin sin
6
2 2
dx dx dx
I
x xcosx
x x
x x cosx

= = = =
| | | |
+
+
+ | |
|
\ .
\ .
} } }
( )( )
( )
( )
( )
( )
( )( )
( )
3 3 3
2 2
6 6 6
3
6
2 tan tan
2
2 3
s 3 tan tan tan 3 tan 1 3 tan 3 tan 1
1 1
2 3 tan
3 tan 3 tan 1
d x d x
dx
co x x x x x x x
d x
x x

= = = =
+ + +
| |
= =
|
+
\ .
} } }
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
25
( )
( )
( )
( )
( )
3 3
6 6
3 tan 1
tan
3 3
2 2 2 ln tan 2 ln 3 tan 1
tan
3 tan 1
6 6
1 3
2 ln 3 ln 2 ln4 ln2 2ln3 2ln2 ln
2
3
d x
d x
x x
x
x




+
= = +
+
| | | |
= = =
| |
\ . \ .
} }
V d 2: Tnh tch phn
4
2 2
0
sin 4 os
dx
x c x

}
S:
1 1
ln
4 3
V d 3: Tnh tch phn
4
2 2
0
sin 4sin cos 3cos
dx
x x x x

+ +
}
S:
1 3
ln
2 2
Dng 4: Tch phn dng
1 2
(sin )cos ; (cos )sin I f x xdx I f x xdx = =
} }
A. Cch gii:
i vi
1
I t sin t x =
i vi
2
I t os t c x =
V d 1: Tnh
2
5
0
sin I xcoxdx

=
}
Gii:
t t = sinx ; dt cosxdx =
i cn:
X 0
2

T 0 1
Khi :
1
2
5 5
0 0
1
sin
6
I xcoxdx t dt

= = =
} }
.
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
26
V d 2: Tnh
( )
2
2
0
sin 1 I xcosx cosx dx

= +
}
Gii:
Ta c:
( ) ( )
( )
2 2
2
2
0 0
2
2 3
0
sin 1 sin 1 2
2 .sin
I xcosx cosx dx xcosx cosx cos x dx
cosx cos x cos x xdx

= + = + +
= + +
} }
}
- t sin t cosx dt xdx = =
i cn:
x 0
2

t 1 0
Khi :
( ) ( )
0 1 2 3 4
2 3 2 3
1 0
1 2 17
2 2
2 3 4 12 0
t t t
I t t t dt t t t dt
| |
= + + = + + = + + =
|
\ .
} }
B. Cc trng hp t bit:
1. Tch phn c dng sin .cos
m n
x xdx
}
vi , m n
+
eZ
Nu m l hoc n l th t t = hm c cha m chn
Nu m v n u chn th h bc
V d 1: Tnh
2
3 3
0
sin I xcos xdx

=
}
Gii:
t t = sinx ; dt cosxdx =
i cn:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
27
x 0
2

t 0 1
Khi :
( ) ( ) ( )
1 1 4 6 2 2
3 3 3 2 3 2 3 5
0 0 0 0
1 1
sin sin 1 sin 1 .
4 6 12 0
t t
I xcos xdx x x cosxdx t t dt t t dt

| |
= = = = = =
|
\ .
} } } }
V d 2: Tnh tch phn
2
2 3
0
sin cos x xdx

}
S:
2
15
V d 3: Tnh tch phn
2
4 3
0
sin cos x xdx

}
S:
2
35
V d 4: Tnh tch phn
2
2 4
0
sin cos x xdx

}
S:
32

2. Tch phn dng


1 1
sin os
; ; ,
os sin
m m
n n
x c x
I dx I dx m n
c x x
+
= = e
} }
Z
Nu m l th
1
2
cos oi vi I
sin oi vi I
at t x
at t x
=

Nu m v n u chn v
o m n < th a v tan v cot
o m n > th i hm t theo mu sau tch tch phn v h bc
Nu m chn v n l th dng tch phn tng phn
V d 1: Tnh
3 2
2
6
s
cos x
I dx
in x

=
}
Gii:
t t = sinx ; dt cosxdx =
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
28
i cn:
X
6

T
1
2
1
Khi :
1 1 3 2 2 2 2
2 2 2 2
1 1
6 6 2 2
1
(1 s ) 1 1 1 1
1 .
1
2 s s
2
cos x in x t
I dx cosxdx dt dt t
t in x in x t t


| | | |
= = = = = =
| |
\ . \ .
} } } }
V d 2: Tnh
3 3
2
0
sin
os
x
I dx
c x

=
}
S:
1
2
V d 3: Tnh
3 3
5
0
sin
os
x
I dx
c x

=
}
S:
9
4
V d 4: Tnh
2 4
4
0
sin
os
x
I dx
c x

=
}
S:
1
3
V d 5: Tnh
2 3
3
0
sin
os
x
I dx
c x

=
}
. Hng dn:
3
sin
sin ,
cos
x
u x dv dx
x
= = S:
( )
1
3 ln 3 2
2
+ +
Dng 5: Tch phn cha
( ) ( )
tan ; cos ; cot ;sin x x dx x x dx
} }
Cch gii:
i v sin v cos
t t bng mt hm mu
V d 1: Tnh tch phn
3
0
t anx
1 cos
dx
x

+
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
29
Hng dn:
( )
3 3
0 0
t anx sinx
1 cos cos 1 cos
dx dx
x x x

=
+ +
} }
. t cos t x = S:
3
ln
2
V d 2: Tnh tch phn
4
4
0
t anx
1 4cos
dx
x

+
}
Hng dn:
( )
3 4 4
4
4 4
0 0
t anx sinx. os
1 4cos
os 1 4cos
c x
dx dx
x
c x x

=
+
+
} }
. t
4
1 4cos t x = + S:
1 8
ln
4 5
V d 3: Tnh tch phn
3
4
sinx
os3
dx
c x

}
Hng dn:
( )
3 3
2
4 4
sinx sinx
os3
osx 4cos 3
dx dx
c x
c x


=

} }
S:
1
ln2
6

Dng 6: i bin bt k
V d 1: Tnh
2
2
sin
0
sin2
x
I e xdx

=
}
Gii:
t t = sin
2
x ; s 2 dt in xdx =
i cn:
x 0
2

t 0 1
Khi :
2
1
2
sin
0 0
1
sin2 1.
0
x t t
I e xdx e dt e e

= = = =
} }
V d 2: Tnh
2
2
0
sin2
1
x
I dx
cos x

=
+
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
30
Gii:
t t = 1 + cos
2
x ; s 2 s 2 dt in xdx in xdx dt = =
i cn:
X 0
2

T 2 1
Khi :
( )
1 2
2
2
0 2 1
2 sin2
ln ln2.
1 1
x dt dt
I dx t
t t cos x

= = = = =
+
} } }
V d 3: Tnh
2
4
sin
sin
x cosx
I dx
x cosx

| |
=
|
+
\ .
}
Gii:
( )
( )
2 2
4 4
sin
sin
2
ln sin ln 2
sin sin
4
d x cosx
x cosx
I dx x cosx
x cosx x cosx

+
| |
= = = + =
|
+ +
\ .
} }
V d 4: Tnh
4
2
0
sin4
1
x
I dx
cos x

=
+
}
Gii: Ta c:
4 4
2 2
0 0
sin4 2sin2 2
1 1
x xcos x
dx dx
cos x cos x

=
+ +
} }
- t
2
1 2sin sin2 t cos x dt xcosxdx xdx = + = =
-
( )
2 2
1 2 2 1 2 1 1 2 3 cos x t cos x cos x t t = = = =
i cn:
x 0
4

diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
31
t 2
3
2
Khi :
( )
( )
3 3
2
2 2
3 2 2
2
2
2 2 3
6 6
4 4 4 6ln
3
2
3 3 4
4 2 6 ln2 ln 2 6ln
2 2 3
t dt
I dt dt t t
t t t

| | | |
= = + = = =
| |
\ . \ .
| | | |
= =
| |
\ . \ .
} } }
Cch 2: S dng cng thc h bc, mu xut hin 3 os2 c x + , t 3 os2 t c x = +
V d 5: Tnh
( )
4
3
0
s2
sin 2
co x
I dx
x cosx

=
+ +
}
Gii:
Ta c:
( )
( )( )
( )
4 4
3 3
0 0
sin sin
s2
sin 2 sin 2
cosx x cosx x
co x
dx dx
x cosx x cosx

+
=
+ + + +
} }
- t
( )
sin 2 sin t cosx x dt cosx x dx = + + =
i cn:
x 0
4

t 2
2 2 +
Khi :
( )
( ) ( ) ( ) ( )
2 2 2 2
3 2 3 2
0 0
2
1 2 1 1 1 1 1 1 2 2
3 9
0 2 2 6 4 2
1 2 2 2 2 1 2 2 1 4 2 4 9 4 2 5
9 9 9
6 4 2
2 3 2 2 2 2 1 18 2 1 18 2 1
t
I dt dt
t t t t t
+ +

| | | |
+
= = = + = + + =
| |
+ + \ . \ .
+ +
= + = = = =
+
+ + + +
} }
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
32
V d 6: Tnh
4
0
s2
sin 2
co x
I dx
x cosx

=
+ +
}
Gii:
Ta c:
( )( )
4 4
0 0
sin sin
s2
sin 2 sin 2
cosx x cosx x
co x
dx dx
x cosx x cosx

+
=
+ + + +
} }
- t
( )
sin 2 sin t cosx x dt cosx x dx = + + =
i cn:
x 0
4

t 2
2 2 +
Khi :
( )
( ) ( )
( )
2 2 2 2
0 0
2
2 2 2
1 2ln 2 2 2ln 2 2 3 2ln3
0
3
2 1 2 ln3 ln 2 2 2 1 2ln
2 2
t
I dt dt t t
t t
+ +

| |
+
= = = = + + + =
|
\ .
(
= + + = +
(

+
} }
V d 7: Tnh
( )
2
3
2
0
sin2 1 sin I x x dx

= +
}
Gii:
- t
2
1 sin 2sin sin2 t x dt xcosxdx xdx = + = =
i cn:
x 0
2

t 1 2
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
33
Khi :
( )
2 4 2
3
2 3
0 1
2 1 15
sin2 1 sin 4
4 4 4 1
t
I x x dx t dt

= + = = = =
} }
V d 8: Tnh
4
0
1 tan
dx
I
x

=
+
}
Gii:
- t
( )
2
2 2 2
1
tan 1 tan
1 tan 1
dt dt
t x dt dx x dx dx
cos x x t
= = = + = =
+ +
i cn:
x 0
4

t 0 1
Khi :
( )( )
( )
( )
1 2 3
1 1
2 2
2 2
0 0
1 1 1
1 1 1 1 1
2 1 2 2 2 1 1 1
1 1 2 1
0 0 0
J J J
dt t dt tdt dt
I dt
t t t t
t t t
(

(
= = = +
} } }
+ + ( + +
+ + +

} }
_ __
Tnh:
1
1
0
1 1 1 ln2
ln 1
2 1 2 2 0
dt
J t
t
= = + =
+
}
Tnh:
( )
2
1 1
2
2 2 2
0 0
1
1 1 1 1 ln2
ln 1
2 4 4 4 1 1 0
d t
tdt
J t
t t
+
= = = + =
+ +
} }
Tnh:
1
4
3 2
0 0
1 1
2 2 8 1
dt
J du
t

= = =
+
} }
(vi t = tanu)
Vy
ln2 ln2 ln2
2 4 8 8 4
I

= + = +
V d 9: Tnh
( )
4
2
12
1
sin
I dx
x cosx

=
+
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
34
Gii:
( )
4 4
2
2
12 12
1 1 1 1 3
4
cot
2 2 4 2
sin
sin
4 12
I dx dx x
x cosx
x



| |
= = = + =
|
| |
\ . +
+
|
\ .
} }
BI TP P DNG: Tnh tch phn sau:
( )
( )
( )
3
2
6
3
2
6
2 4
0
2
2
0
3 6 3
cos
1) : sin , :ln
sin 5sin 6
5 4 3
cos
:
sin 7sin 12
1 2sin 1
2) ( 2003) : ln2
1 sin2 2
sin2 4
3) ( 2006) : ln
3 4 cos
sin
4
. ( 4
sin2 2 1 sin cos
x
dx HD at t x S
x x
x
BTTT dx
x x
x
dx Khoi B S
x
x
dx TN S
x
x
dx K
x x x

=
+

+

| |

|
\ .
+ + +
}
}
}
}
4
0
2008)
4 3 2
: sin cos . :
4
hoi B
HD at t x x S

= +
}
( )
4 6
0
tan 10 3 1
5) . ( 2008) : tan . : ln 2 3
cos2 27 2
x
dx Khoi A HD at t x S
x

=
}
2
2
2 2
0
sin2 2
6) (Khoi A-2006). : 1 3sin x. :
3
cos 4sin
x
dx HD at t S
x x

= +
+
}
2
0
sin2 sin 34
7) (Khoi A-2005). : 1 3cos . :
27
1 3cos
x x
dx HD at t x S
x

+
= +
+
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
35
2
0
sin2 .cos
8) (Khoi -2005). : 1 cos . : 2ln2 1
1 cos
x x
dx B HD at t x S
x

= +
+
}
( )
( ) ( )
2
3 2
0
2 2
3 2 5 2
0 0
9) os 1 os (Khoi A-2009). :
4
: os 1 os cos cos
c x c xdx S
HD c x c xd x x dx

=
}
} }
( )
2
sin
0
10) cos cos . (Khoi D-2004). : 1
4
x
e x xdx S e

+ +
}
3
2
2 2
4
sin2
11) . : 1 cos . : 5 3
cos 1 cos
xdx
HD at t x S
x x

= +
+
}
2 6 6
2
0 0
tan( )
tan 1 1 3
4
11) . . tan . :
os2x 2 (t anx+1)
x
x
dx HD I dx t x DS
c

+
= =
} }
/ 4
2
/ 4
sin
12.
1
x
dx
x x

+ +
}
Hng dn:
/ 4 / 4 / 4
2
1 2
2
/ 4 / 4 / 4
sin
1 sin sin
1
x
I dx x xdx x xdx I I
x x


= = + =
+ +
} } }
p dng hm l, t x=-t th
1
0 I = , tch phn tng phn
2
I c kt qu.
( )
2
4 4
0
13) cos2 sin cos x x x dx

+
}
.
Hng dn:
( )
2 2
2 2
0 0
1 1 1
cos2 1 sin 2 1 sin 2 sin2 0
2 2 2
I x x dx x d x

| | | |
= = =
| |
\ . \ .
} }
4
2
0
sin4 3
14) . : 2 6ln
4 2 sin
x
dx DS
x

}
.
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
36
Hng dn: I =
4
0
4sin2 .cos2
3 cos2
x x
dx
x

+
}
. t: t = 3 + cos2x dt = -2sin2xdx.
2
0
3sinx cos
15)
sinx cos 2
x
dx
x

+ +
}
.
Hng dn:
( )
( )
( )
2
0
sinx cos 2 2 cos sinx 2
sinx cos 2
x x
I dx
x

+ +
=
+ +
}
( )
( )
2 2 2
0 0 0
cos sin
2 2 ... 2tan
2 8
sin cos 2
sin cos 2
x x
dx
dx dx
x x
x x

= = =
+ +
+ +
} } }
2 3 3
0 0
2
3 2
0
2
3 2
0
sin
16) sin .tan . :
cos
17) sin cos . : sin
: cos sin .
x
I x xdx HD I dx
x
x xdx HD at t x
BTTT x xdx

= =
=
} }
}
}
BI TP B SUNG
Bi 1: Tnh
3
2
0
sin x x
I dx
cos x

+
=
}
Gii:
Ta c:
1 2
1 1 1
2 2 2
0 0 0
sin sin
I I
x x xdx x
I dx dx
cos x cos x cos x
+
= = +
} } }
_ _
Tnh
3
1 2
0
xdx
I
cos x

=
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
37
t
2
1
tan
u x
du dx
v x dv dx
cos x
=
=



= =

p dng cng thc tnh tch phn tng phn ta c:


( )
( )
3 3 3 3
1 2
0 0 0 0
3 sin 3 3
tan tan ln
3 3
3 3 3
0 0
3 1
ln
3 2
d cosx
xdx x
I x x xdx dx cosx
cosx cosx cos x


= = = = + = +
= +
} } } }
Tnh
( )
3 3
2 2 2
0 0
sin 1
2 1 1
3
0
d cosx
x
I dx
cosx cos x cos x

= = = = =
} }
Vy
3
ln2 1
3
I

= +
Bi 2: Tnh
2
2 2 2 2
0
sin
sin
xcosx
I dx
a cos x b x

=
+
}
Gii:
Ta c:
( ) ( )
2 2 2
2 2 2 2
2 2 2 2 2 2 2 2
0 0 0
sin sin sin
sin
1 sin sin sin
xcosx xcosx xcosx
I dx dx dx
a cos x b x
a x b x b a x a

= = =
+
+ +
} } }
- t
( ) ( )
( )
2 2
2 2 2 2 2 2 2 2 2
2 2
2 2 sin
sin sin
sin
tdt b a xcosxdx
t b a x a t b a x a
tdt
xcosxdx
b a

= + = +

=

i cn:
x 0
2

t |a| |b|
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
38
Khi :
( )
2 2 2 2
2 2
1 1
.
b
a
b b a
tdt
I t
a b b a a t b a
b a

= = = =
+


}
Bi 3: Tnh
1
0
sin I xdx =
}
- t 2 t x dx td = =
i cn:
x 0 1
t 0 1
Khi :
1
0
2 sin I t tdt =
}
t
sin
u t du dt
dv tdt v cosx
= =


= =

p dng cng thc tnh tch phn tng phn ta c:
( ) ( ) ( ) ( )
1
0
1 1 1
2 2 2 2 sin 2 sin1 1
0 0 0
I tcost costdt tcost t cos = + = + =
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
39
VN 4: TCH PHN C CHA GI TR TUYT I
Phng php: Gi s ta cn tnh tch phn sau: ( )
b
a
f x dx
}
Bc 1: Tnh nghim ca phng trnh ( ) 0 f x =
Bc 2: Xt du ( ) f x trn on , a b (

Bc 3: Da vo bng xt du b du gi tr tuyt i v tnh tch phn.
Ch : Nu phng trnh ( ) 0 f x = c dng khng mu mc th ta dng o hm xt du
( ) f x .
V d 1: Tnh tch phn sau:
2
0
1 . x x dx
}
S: 1
V d 2: Tnh tch phn sau:
2
0
3 1
2
1
x
I x dx
x

= +
+
}
S: 1 8ln2 4ln3 +
Hng dn:
2 2
0
2 3
1
x x
I dx
x
+
=
+
}
V d 3: Tnh tch phn sau:
2
0
sin I x x dx

=
}
Hng dn:
( )
2 2
0
Xet ham so ( ) sinx , 0
2
'( ) cos 1 0, 0; ( ) (0) 0 sinx 0, 0;
2 2
sinx 1
8
f x x x
f x x x f x f x x
I x dx

= s s
( (
= s e s = s e
( (

= =
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
40
BI TP P DNG:
Bi 1. Tnh tch phn sau:
1
1
1 .
x
e dx


}
Hng dn:
1 0 1
1 1 0
1
1 1 1 . : 2
2
x x x
e dx e dx e dx S e

= + +
} } }
Bi 2. Tnh cc tch phn sau:
( )
( )
5 1 4
2
4 2
3 1 1
1 3 3
3 2
1 0 0
) 2 2 ; ) ; ) 6 9
12
) 4 ; ) 2 4 ; ) 2
:
1 8 5 1 24 3 8
)8; ) ln ; ) ; )2 5 3 ; )4 ; )
14 45 3 ln2 15
x
x
a x x dx b dx c x x
x x
d x dx e dx f x x xdx
apso
a b c d e f

+ +
+
+
+
+
} } }
} } }
Bi 3. Tnh cc tch phn sau:
2
2
0 0 0
2
) sinx ; ) 2 2cos2 ) 1 sin2 ; ) 1 sinx
: )2; )4; )2 2; )4 2
a dx b xdx c xdx d dx
apso a b c d

+ +
} } } }
Bi 4. Tnh cc tch phn sau:
1
1 0
1
) 2 2 : ; ) 1 sin2 : 2 2
ln2
x x
a dx S b xdx S

+
} }
Bi 5. Tnh tch phn:
2
2
0
I x x dx =
}
( Khi D 2004 )
Bi 6. Tnh tch phn:
2
2
1 1
2
) log ) ln
e
e
a x dx b x dx
} }
Bi 7. Tnh tch phn
4
0
tan 2sin 3 I x x x dx

= +
}
Hng dn:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
41
( ) ( )
2
2
2
Xet ham ( ) tan 2sin 3 , vi 0 x
4
cos 1 2cos 1
'( ) 0, 0;
4 cos
( ) tang tren 0; ( ) (0) 0
4
1 3
ln2 2 2
2 32
f x x x x
x x
f x
x
f x f x f
I

= + s s
+
(
= > e
(

(
> =
(

= +
BI TP B SUNG:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
42
VN 5: TCH PHN HM HU T
( )
, 0
Ta can phai chu y cong th
A.Dang1
c
:
ln
P x
I dx a
ax b
k k
dx ax b C
ax b a

= =
+
= + +
+
}
}
Bi tp p dng: Tnh cc tch phn sau
3 4 4 2 3
1 2 3
2 2 2
1 5
) ; ) ; )
1 1 2 3
x x x
a I dx b I dx c I dx
x x x

= = =
+ +
} } }
2
( )
, 0 B.Dang2:
P x
I dx a
ax bx c
= =
+ +
}
2
rng hp 1: ( ) co hai nghiem phan biet T f x ax bx c = + +
BI TP P DNG: Tnh cc tch phn sau
Bi 1. Tnh tch phn sau:
1 4 4
1 2 3 2 2 2
0 3 3
3 1
) ; ) ; )
4 7 8 3 2
x
a I dx b I dx c I dx
x x x x x
= = =
+ +
} } }
Bi 2. Tnh cc tch phn sau:
5 3
2
3
3 2
x
dx
x x +
}
Phng php:
- Khi bc a thc
( ) 2 P x < ta s dng phng pho h s bt n
h
- Khi bc a thc ( ) 2 P x > ta s dng php chia a thc a t s v a thc c bc <2
( )
2
2
rng hp 2: ( ) co nghiem kep T f x ax bx c x = + + = +
Ta cn lu cng thc sau:
2
'( ) 1
( ) ( )
u x
dx C
u x u x
= +
}
BI TP P DNG:
Bi 1. Tnh cc tch phn sau:
1 2
2 2
0 1
1 4
) ; )
4 4 4 4 1
x
a dx b dx
x x x x + +
} }
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
43
Hng dn cu b) 2 1 t x =
Bi 2. Tnh cc tch phn sau:
1 1 2 3
2 2
0 0
3
) ; )
4 4 2 1
x x
a dx b dx
x x x x

+ + +
} }
Phng php: trnh phc tp khi bin i ta thng t t x = +
Trong hai cu trn, ta thy bc t cao hn bc mu nn ta c th chia a thc, sau a v
trng hp trn.
2
rng hp 3: ( ) vo nghiem T f x ax bx c = + +
Ta cn lu cch tnh nguyn hm
2 2
1
dx
x a +
}
bng cch t tan x a t =
BI TP P DNG: Tnh cc nguyn hm sau
( )
2 1
2 2
0 0
1 1
4 2 3
2
0 0
3
1) ; : ; 2) ; :
2 6 2 2 1
1 3 8 3 4
3) ; : ; 4) ; :
2 4 6 27 9 4 3
1
dx dx
S S
x x x x
dx dx
S S
x x
x x


+ +
| |
|
|
+ +
+ + \ .
} }
} }
3 2
( )
.Da , ng: 0
P x
dx a
ax cx
C
bx d
=
+ + +
}
1. a thc dang :
3 2
( ) f x ax bx cx d = + + + co mot nghiem boi ba
Ta can chu y cong thc sau:
( )
1
1 1 1
, chu y: , 0
1
m
n n n
dx C x x
x n x x

= + = >

}
V du: Tnh cac tch phan sau
1
3 2
0
6 12 8
dx
x x x +
}
Bai tap ap dung
Bai 1. Tnh cac tch phan sau:
( ) ( )
4 5 3
3 3
2 3
) ; Hng dan: at 1 )
1 1
x x
a dx t x b dx
x x
=

} }
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
44
Bai 2. Tnh cac tch phan sau:
( ) ( )
4 1 2 4
3 3
2 0
4
) ; )
1 1
x x
a dx b dx
x x

+
} }
2. a thc dang :
3 2
( ) f x ax bx cx d = + + + co hai nghiem
Bai toan m au: Tnh tch phan
( )( )
3
2
2
1
1 1
dx
x x +
}
Hng dan: at
( )( )
( )
3 4 4
2 2 3
2 3 3
1
2 3; 3 4
Luc o:
2 2
1 1
x t dx dt
x t x t
dx dt dt
t t t t
x x
+ = =
= = = =
= =

+
} } }
Dung phng phap he so bat nh
( ) ( )
2
3 2 2
1
1 2 2
2 2
At B C
A C t A B t B
t t t t
+
= + + + +

Bai tap ap dung:
Bai 1. Tnh cac tch phan sau:
( )
( ) ( )
4 3 2
2 2
3 2
2 1
) ; )
2
1 2
x x
a dx b dx
x x
x x
+

+
} }
Hng dan:
( ) ( ) ( )
2
2 2
)
2
1 2 1
x Ax B C
b
x
x x x
+
= +
+
+
Bai 2. Tnh tch phan sau
7 3
3 2
3
1
2
x
dx
x x x

+ +
}
3. a thc dang :
3 2
( ) f x ax bx cx d = + + + co ba nghiem phan biet
Bai toan m au: Tnh tch phan
( )
3
2
2
1
1
dx
x x
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
45
Hng dan:
( )
2
1
1 1
1
A B C
x x x
x x
= + +
+

Bai tap ap dung:


Bai 1. Tnh cac tch phan sau:
( ) ( )( ) ( )( )
6 5 5 2 3
2 2 2
3 3 3
1
) ; ) ; )
4 2 1 2 1
x x x
a dx b dx c dx
x x x x x x
+
+
} } }
Bai 2. Tnh tch phan
( )( )
5 3
2
3
2 1 4 4 5
x
dx
x x x + + +
}
Hng dan: at 2 1 t x = +
3. a thc dang :
3 2
( ) f x ax bx cx d = + + + co mot nghiem (khac boi ba):
Cch gii:
Bc 1: Phn tch
( )( )
3 2 2
ax bx cx d x Ax Bx C + + + = + +
Bc 2: ng nht thc
1 1 1
2 2
( ) a b x c P x
x ax bx c Ax Bx C
+
+
+ + + +
V d 1: Tnh tch phn
3 2
3 2
0
2 8 10
3 3
x x
dx
x x x
+
+ + +
}
Hng dn:
( )
3 3 2
3 2 2
0 0
2 8 10 5 3 5 3 5
5ln 1 3 ln2
1 2 3 3 3
4 3
x x x
dx dx
x x x x x
| | + +
= = +
|
+ + + + +
\ .
} }
V d 2: Tnh tch phn
2 2
3 2
1
4 9 8
4 6 4
x x
dx
x x x
+ +
+ + +
}
Hng dn:
2 2 2
3 2 2
1 1
4 9 8 3 1 4 1
3ln ln2
2 3 2 4 6 4 2 2
x x x
dx dx
x x x x x x
| | + + +
= + = +
|
+ + + + + +
\ .
} }
V d 3: Tnh tch phan
0
3
1
1
1
I dx
x

}
Hng dan:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
46
Cch 1:
( )( )
0 0 1
3 2
2
1 1 1
1 1
1 1 1
1 1
A B
I dx dx dx
x x x x
x x x

| |
= = = +
|
+ +
+ +
\ .
} } }
Cch 2: at 1 x t = .
Luc o:
( ) ( ) ( )
0 1 1 1 2 2
3
2 2 2
1 2 2 2
1 1 1 1 1
2 2 2
2 2 2 2 2
1 1 3 3 3
3 1
3 3 3 3 3 3
1 1 3 1 1 1 3 3
....
3 3 2 2 3 3 3 3
3 3
2 4
dt t t t t
I dx dt dt
x
t t t t t t t t t
t t dt
dt dt dt dt
t t t t t t
t




(
+ + +
(
= = =
(
+ + + + + +

(
(
(
+ +
(
= =
(
(
+ + + +
( | |

(
+ +
|
(
\ .
} } } }
} } } } }
Bai tap ap dung: Tnh tch phn sau
1
3
0
1 3
3 2
0
3 3
:ln2
3 1
2 5 3
; :ln2
4 1
dx S
x
x x
dx S
x x x

+
+
+ +
+
+ + +
}
}
D. Dang
( )
( )
m
n
ax b
dx
cx d
+
+
}
, va mot so k thuat nguyen ham
Cach giai: at t cx d = +
V du 1: Tnh tch phan
( )
( )
3
1
2
0
2 1
1
x
dx
x

+
}
S:
75
54ln2
2

V du 2: Tnh tch phan


( )
( )
1
3
3
4
0
3 6
3 1
x
dx
x

+
}
S:
805 8
ln2
8 3

1. K thuat bien oi t so cha nghiem cua mau so


V du 1:
( ) ( )
5 5 2 2
2 2
2 2
1
. Hngdan:
1 1
dx x x
I dx
x x x x
+
=

} }
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
47
V du 2:
( ) ( )
3 5 3 3
3 3
2 2
1
. Hngdan:
1 1
dx x x
I dx
x x x x
+
=

} }
V du 3:
( ) ( )
2 2 2 4 4
5
4 4
1 1 1
1 1 1
. Hngdan:
5 5 5 5
1 1
dx dx x x
I I dx
x x
x x x x
+
= = =
+
+ +
} } }
V du 4:
( )
( )
( )
4 4
3 3 3
7 3
3 4 3 4
1 1 1
10
1
. Hngdan:
10 10
10 10
x x
dx dx
I I dx
x x
x x x x

= = =


} } }
2. K thuat at an phu vi tch phan co dang
( )
1
m
n
dx
x x +
}
Cach giai:
Bc 1: Nhan t so va mau so cho
1 n
x

Bc 2: at
n
t ax b = +
V du 1: Tnh tch phan
( )
2
2
1
1
dx
x x +
}
. Hng dan:
( ) ( )
2 2
2 2 2
1 1
1 1
dx xdx
x x x x
=
+ +
} }
. at
2
1 t x = +
V du 2: Tnh tch phan
2
4
1
4
dx
x x +
}
. Hng dan:
( ) ( )
2 2 2 2
4
3 3 3
1 1 1
4
4 1 4 1
dx dx x dx
x x
x x x x
= =
+
+ +
} } }
3. K thuat bien oi t so co cha ao ham mau so
V du 1: Tnh tch phan sau:
3
4
2
1
x
dx
x
}
.
2
Hng dan: at t x =
V du 2: Tnh tch phan sau:
2 2
4
1
1
.
1
x
K dx
x

=
+
}
( )
2 2
2
2
2
2
1 1
2
1
1
1 1
Hng dan:
1
1
2
x
K dx d x
x
x
x
x
x

| |
= = +
|
\ . | |
+
+
|
\ .
} }
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
48
4. K thuat tnh tch phan co dang
( )
( )( )
2
2 2
1 2
Ax C
Ax B x C Ax B x C

+ +
}
) )
Cach giai:
Bc 1: Chia ca t ca mau cho
2
x
Bc 2: at
C
t Ax
x
C
t Ax
x

= +

a ve tch phan hu t
V du 1: Tnh tch phan:
( )
( )( )
2
2
2 2
1
1
1 2 1
x
dx
x x x x

+ + +
}
S:
1 12
ln
3 7
V du 2: Tnh tch phan:
( )
2 6
2
2
4
1
1
1
x
dx
x
+
+
+
}
S:
1 35
ln
2 36
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
49
V du 3:
( )
2
2
4 2
2
2
2
1
1
1 1 1
. Hng dan:
1 1
1
2
x
x
K dx K dx d x
x x
x
x
x
x

| |
= = = +
|
+
\ . | |
+
+
|
\ .
} } }
V du 4:
3 2
2
6 2 3
1
. Hng dan: ( )
2 1 ( ) 1
x x
K dx K d x
x x
= =
+ +
} }
BI TP B SUNG:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
50
VN 6: TCH PHN MT S HMC BIT
PHNG PHP:
Da vo vic nh gi cn ca tch phn v tnh cht ca hm s di du tch phn ta c th la
chn php t n ph. Ta thng gp mt s tnh cht sau:
Tnh cht 1: Nu hm s ( ) f x lin tc v hm l trn ; a a (

th ( ) 0
a
a
f x dx

=
}
Vy, vi tnh cht trn ta thng la chn cch t x t =
V d: Tnh tch phn
1
2
1
2
1
cos ln
1
x
I x dx
x

| |
=
|
+
\ .
}
Tnh cht 2: Nu hm s ( ) f x lin tc v hm chn trn ; a a (

th ( ) 0
a
a
f x dx

=
}
Tng t ta thng la chn cch t x t =
V d: Tnh tch phn
1 4
2
1
sin
1
x x
I dx
x

+
=
+
}
Tnh cht 3: Nu hm s ( ) f x lin tc trn 0;1 (

th :
2 2
0 0
(sin ) (cos ) f x dx f x dx

=
} }
Vi dng ny ta thng la chn cch t
2
x t

= . Vi cch t ny ta d dng
chng minh
c
2
0
sin
,
4
sin cos
n
n n
x
dx n
x x

= e
+
}
N
V d1: Tnh
2
0
sin
sin
x
I dx
x cosx

=
+
}
Gii:
t
2
x t dx dt

= =
i cn:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
51
x 0
2

t
2

0
Khi :
0
2 2
0 0
2
sin
2
s s
s sint s sin
sin
2 2
t
co t co x
I dt dt dx
co t co x x
t cos t


| |

|
\ .
= = =
+ + | | | |
+
| |
\ . \ .
} } }
Vy
2 2
0 0
sin
2
2
2 4
sin
0
x cosx
I I I dx dx x I
x cosx

+
+ = = = = = =
+
} }
V d 2: Tnh
3 2
3 3
0
sin
sin
x
I dx
x cos x

=
+
}
Gii:
t
2
x t dx dt

= =
i cn:
x 0
2

t
2

0
Khi :
3
0 3 3 2 2
3 3 3 3
3 3
0 0
2
sin
2 s s
s sin s sin
sin s
2 2
t
co t co x
I dt dt dx
co t t co x x
t co t


| |

|
\ .
= = =
| | | | + +
+
| |
\ . \ .
} } }
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
52
Vy
3 3 2 2
3 3
0 0
sin
2
2
2 4 sin
0
x cos x
I I I dx dx x I
x cos x

+
+ = = = = = =
+
} }
V d 3: Tnh
6 2
6 6
0
sin
sin
x
I dx
x cos x

=
+
}
Gii:
t
2
x t dx dt

= =
i cn:
x 0
2

t
2

0
Khi :
6
0 6 6 2 2
6 6 6 6
6 6
0 0
2
sin
2 s s
s sin s sin
sin s
2 2
t
co t co x
I dt dt dx
co t t co x x
t co t


| |

|
\ .
= = =
| | | | + +
+
| |
\ . \ .
} } }
Vy
6 6 2 2
6 6
0 0
sin
2
2
2 4 sin
0
x cos x
I I I dx dx x I
x cos x

+
+ = = = = = =
+
} }
Tnh cht 4: Nu 0, a > hm s ( ) f x l hm s chn, lin tc trn R th vi mi s thc , ta
c :
0
( )
( )
1
a a
x
a
f x
dx f x dx
a

=
+
} }
.
Vi dng ny ta thng la chn cch t x t =
V d 1: Tnh tch phn ca hm s sau:
1 4
1
1 2
x
x
dx

+
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
53
V d 2: Tnh tch phn:
6 4
4
1
x
tan x
I dx
e

=
+
}
Gii:
t x t dx dt = =
i cn:
x
4

t
4

Khi :
6 6 6 6 6 4 4 4 4 4
4 4 4 4 4
1 1 1 1 1
t t x
x t t t x
tan x tan t e tan t e tan t e tan x
I dx dt dt dt dx
e e e e e



= = = = =
+ + + + +
} } } } }
Ta c:
( ) ( )
6 6 4 4 4
6
4 4 4
4
4 2 2 2 2
4
1 1
1 1 1 1
x
x x
tan x e tan x
I I dx dx tan xdx
e e
tan x tan x tan x tan x tan x dx

+ = + = =
+ +
(
= + + + +

} } }
}
5 3
4
4
26
5 3 15 2
|
tan x tan x
tanx x

(
= + =
(

Tnh cht 5: Nu hm s ( ) f x lin tc trn 0;1 (

th :
0 0
(sin ) (sin )
2
a
xf x dx f x dx

=
} }
.
Vi dng ny ta thng la chn cch t x t =
V d: Tnh tch phn sau:
2
0
sin
1 cos
x x
dx
x

+
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
54
Tnh cht 6: Nu hm s ( ) f x lin tc trn ; a b (

th : ( ) ( )
2
b b
a a
f x dx f a b x dx

= +
} }
.
Vi dng ny ta thng la chn cch t t a b x = +
V d : Tnh
2
0
1 sinx
ln
1+cosx
I dx

+
=
}
Gii:
t
2
x t dx dt

= =
i cn:
x 0
2

t
2

0
Khi :
0
2 2
0 0
2
1 sin
2 1 st 1 sx
ln ln ln
1+sint 1+sinx
1+cos
2
t
co co
I dt dt dx
t

| |
+
|
+ +
\ .
= = =
| |

|
\ .
} } }
Vy
( )
2 2 2
0 0 0
2
0
1 1 s 1 1 s
2 ln ln ln . ln1
1 sinx 1 sx 1 sinx 1 sx
0 0 0
cosx inx cosx inx
I I I dx dx dx
co co
dx I

| | | | + + + +
+ = = + = =
| |
+ + + +
\ . \ .
= = =
} } }
}
V d 2: Tnh
( )
2
3
0
4sin
sin
x
I dx
x cosx

=
+
}
Gii:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
55
t
2
x t dx dt

= =
i cn:
x 0
2

t
2

0
Khi :
0
2 2
3 3 3
0 0
2
4sin
2 4 s 4 s
s sin s sin
sin s
2 2
t
co t co x
I dt dt dx
co t t co x x
t co t


| |

|
\ .
= = =
( ( ( + + | | | |

+
( | |
\ . \ .
} } }
( ) ( ) ( )
2 2 2
3 3 2
0 0 0
2
2
0
4sin 4 s 4
2
sin sin sin
4
2tan 2 2 4 2
2
4
0 2
4
x co x
I I I dx dx dx
x cosx x cosx x cosx
dx x I
cos x

+ = = + =
+ + +
| |
= = = + = =
|
| |
\ .

|
\ .
} } }
}
Tnh cht 7: Nu ( ) f x lin tc trn 0;2 , 0 a ( >

th
0 0
( ) ( ) (2 )
a a
f x dx f x f a x dx ( = +
} }
Vi tnh cht trn ta thng t 2 t a x =
V d: Tnh tch phn
3
0
sin sin2 sin3 x x xdx

}
Tnh cht 8: Nu ( ) f x l hm tun hon chu k T, xc nh v lin tc trn , R th
( ) ( )
a T a T
a a
f x dx f x dx
+ +
=
} }
Vi tnh cht trn ta thng t t x T =
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
56
V d: Tnh tch phn
2013
0
1 os2 c xdx

}
BI TP P DNG:
1
2004
-1
4 2
4 4
0
2
0 0
2
3
2
0 0
1) sin . . : 0
cos
2) . : . :
2 4 cos sin
sin4 sin
3) : . 4) : .
1 sin 4 4cos
sin
5) : . 6) cos : 2
4 cos
7)
x xdx at x t S
x
dx HD at x t S
x x
x x x
dx HD at x t dx HD at x t
x x
x x
dx HD at x t x xdx HD at x t
x






=
=
+
= =
+ +
= =

}
}
} }
} }
( )
2 4
0 0
1 sin
ln : . 8) ln 1 tan : .
1 cos 2 4
x
dx HD at x t x dx HD at x t
x

| | +
= + =
|
+
\ .
} }
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
57
BI TP B SUNG
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
58
VN 7: TCH PHN TNG PHN
b b
b
a
a a
udv uv vdu =
} }
Dng 1:
sin( )
( ). os( ). Trong o ( ) la a thc bac n
n n
x
x
P x c x P x
e



+
+

sin( )
at ( ) va cos( )
n
x
x
u P x dv x
e



+
+

= = +

Ch : Ch s (n) cho ta s ln tch tch phn dng ny


Dng 2: ( ). ln( ).
n
P x x +

at ln( ) va ( )
n
u x dv P x = + =
Dng 3: os( ) hoac sin( )
b b
x b x b
a a
e c mx n dx e mx n dx
+ +
+ +
} }
Vi dng ny ta c th chn:
( )
( )
, os( ) hoac sin( )
os( ) hoac u sin( ) ,
x b
x b
u e dv c mx n dv mx n
u c mx n mx n dv e

+
+

= = + = +

= + = + =

Ghi nh : Nht l nh a tamlng t m


BI TP P DNG TCH PHN TNG PHN C BN
Bi 1: Tnh
1
2
0
x
I xe dx =
}
t
2 2
1
2
x x
du dx
u x
dv e dx v e
=
=


= =

p dng cng thc tnh tch phn tng phn:


diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
59
( ) ( )
1 1 1
2 2 2 2 2 2 2 2 2
0 0 0
2
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
2 1
2 2 2 4 2 4 2 4 0 0
1
4
x x x x x
I xe dx xe e dx e e d x e e e e
e
= = = = =
+
=
} } }
Bi 2: Tnh
1
2
0
x
I x e dx =
}
t
2
2
x x
du xdx u x
v e dv e dx
= =


= =

p dng cng thc tnh tch phn tng phn:
1 1 1
2 2
0 0 0
1
2 2
0
x x x x
I x e dx x e xe dx e xe dx = = =
} } }
Tip tc tnh:
1
0
x
J xe dx =
}
t
x x
u x du dx
dv e dx v e
= =


= =


p dng cng thc tnh tch phn tng phn:
1 1
0 0
1
1
0
x x x
J xe dx xe xe dx = = =
} }
Vy 2 I e =
Bi 3: Tnh
( )
1
3
0
3 1
x
I x e dx

= +
}
t
3 3
3
3 1
1
3
x x
du dx
u x
v e dv e dx

=
= +


= =

p dng cng thc tnh tch phn tng phn:


diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
60
( ) ( )
( ) ( ) ( )
1 1
3 3 3
0 0
1
3 3 3 3 3
3
0
1 1
3 1 3 1
3 0
1 1 1 1 1 1 1 2 5
3 1 3 1
3 3 3 3 3 0 0 0
x x x
x x x x x
I x e dx x e e dx
x e e d e x e e
e


= + = + +
= + = + =
} }
}
Bi 4: Tnh
( )
1
4 1 ln
e
I x xdx = +
}
t
( )
2
ln
4 1
2
dx
u x
du
x
dv x dx
v x x

=
=


= +

= +

p dng cng thc tnh tch phn tng phn:


( ) ( ) ( ) ( )
2 2 2 2
1 1
4 1 ln 2 ln 2 1 2 2
1 1
e e
e e
I x xdx x x x x dx e e x x e = + = + + = + + = +
} }
Bi 5: Tnh
2
0
cos
x
I e xdx

=
}
t
os sin
x x
u c x du xdx
dv e dx v e
= =


= =


p dng cng thc tnh tch phn tng phn
1
2 2
0 0
cos sin
2
0
x x x
I
I e xdx e cosx e xdx

= = +
} }
_
Tnh
2
1
0
sin
x
I e xdx

=
}
t
sin
x x
u x du cosxdx
dv e dx v e
= =


= =


p dng cng thc tnh tch phn tng phn
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
61
2 2
1
0 0
sin sin s sin
2 2
0 0
x x x x
I e xdx e x e co xdx e x I


= = =
} }
Suy ra:
2
2
0
1 1
cos sin
2 2
2 2
0 0
x x x
e
I e xdx e cosx e x



| |

|
= = + =
|
|
\ .
}
BI TP CHUYN V TCH PHN TNG PHN C BN
Bi 1: Tnh
2
2
0
sin I x xdx

=
}
Ta c:
2 2 2 2
2
0 0 0 0
1 2 1
sin 2
2 2
cos x
I x xdx x dx xdx xcos xdx

| |
|
= = =
|
|
\ .
} } } }
-
2 2 2
0
2
2 8
0
x
xdx


= =
}
- Tnh
2
0
2 xcos xdx

}
t
1
2 sin2
2
du dx
u x
dv cos xdx v x
=
=


= =

p dng cng thc tnh tch phn tng phn:


2 2
0 0
1 1 2 1
2 sin2 sin2 0
2 2
2 2 4 2
0 0
cos x
xcos xdx x x xdx


= = + =
} }
Vy
2 2
2
0
4
sin
16
I x xdx

+
= =
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
62
Bi 2: Tnh
2
sin
0
sin2
x
I e xdx

=
}
Gii:
Ta c:
2 2
sin sin
0 0
sin2 2 sin
x x
I e xdx e xcosxdx

= =
} }
t sin t x dt cosxdx = =
i cn:
x 0
2

t 0 1
Khi :
1
2
sin
0 0
2 sin 2
x t
I e xcosxdx te dt

= =
} }
t
t t
u t du dt
dv e dt v e
= =


= =


p dng cng thc tnh tch phn tng phn:
1 1
0 0
1 1 1
1
0 0 0
t t t t t
te dt te e dt te e = = =
} }
Vy I = 2
Bi 3: Tnh
( )
1
2
0
ln 1 I x x dx = +
}
t
2
1 2 t x dt xdx = + =
i cn:
x 0 1
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
63
t 1 2
Khi :
( )
1 2
2
0 1
1
ln 1 ln
2
I x x dx tdt = + =
} }
t
ln
dx
u t du
t
dv dt
v t

= =


=

=

p dng cng thc tnh tch phn tng phn:


2 2
1 1
2
ln ln 2ln2 1
1
tdt t t dt = =
} }
Vy
( )
1
2
0
1
ln 1 ln2
2
I x x dx = + =
}
MT S BI TP DNG KHC CA TCH PHN TNG PHN
Bi 1: Tnh
3
2
0
x
I dx
cos x

=
}
t
2
tan
co
u x
du dx
dx
v x dv
s x
=
=



= =

p dng cng thc tnh tch phn tng phn:


( )
3 3 3 4
2
0 0 0 0
3 sin 3
tan tan
3
3 3
0
3 3
ln ln2
3
3 3
0
d cosx
x x
I dx x x xdx dx
cosx cosx cos x
cosx


= = = = +
= + =
} } } }
Bi 2: Tnh
( )
2
6
ln sin I cosx x dx

=
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
64
t
( )
ln sin
sin
os
sin
cosx
u x
du dx
x
dv c dx
v x

=
=


=

=

p dng cng thc tnh tch phn tng phn:


( ) ( ) ( )
2 2
6 6
2 2 2
ln sin sin ln sin sin ln sin sin
6 6 6
1 1
ln 1
2 2
I cosx x dx x x cosxdx x x x




= = =
| |
=
|
\ .
} }
Bi 3: Tnh
3
2
4
sin
xdx
I
x

=
}
t
2
cot
sin
u x
du dx
dx
v x dv
x
=
=



= =

p dng cng thc tnh tch phn tng phn


( )
3 3
2
4 4
9 4 3
1 1 3
3 3
cot cot . ln sin ln
3 36 2 2 sin
3
4 4
xdx
I x x xdx x
x




= = + = + = +
} }
Bi 4: Tnh
2
0
1 sin
.
1 osx
x
x
I e dx
c

+
=
+
}
Ta c:
2
1
2 2 2 2 2
2
0 0 0 0 0
1 sin sin 1 sin
. . .
1 osx 1 osx 1 osx 2 1 osx
cos
2
x x
x x x
I
I
x e dx x e dx x
I e dx e dx e dx
x c c c c

+
= = + = +
+ + + +
} } } } }
_
_
Tnh:
2
1
2
0
1
2
cos
2
x
e dx
I
x

=
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
65
t
2
tan
2
2
x
x
u e
du e dx
dx
dv x
v x
cos

=

=

=
=

p dng cng thc tnh tch phn tng phn


2 2 2
2
1
2
0 0 0
1
tan tan . tan .
2
2 2 2 2
cos 0
2
x
x x x
e dx x x x
I e e dx e e dx
x

= = =
} } }
Tnh:
2 2 2
2
2
0 0 0
2sin co
sin
2 2
. . tan .
1 osx 2
2
2
x x x
x x
s
x x
I e dx e dx e dx
x c
cos

= = =
+
} } }
Vy
2
I e

=
BI TP P DNG:
Bi 1. Tnh cc tch phn sau:
1 4
3
1 0
3 1
) ln ; : ) ; :1
16
e
x
e
a x xdx S b xe dx S
+
} }
Bi 2. Tnh cc tch phn sau:
2 2 2
2 3
0 0 0
) cos ; ) sin ; ) cos ; a x xdx b x xdx c x xdx

} } }
Hng dn v p s:
Trong bi 2, cc cu sau u s dng kt qu ca cu trc.
3
) 1 ; )2 1 ; ) 3 6
2 2 8
a b c


| |
+
|
\ .
Bi 3. Tnh cc tch phn sau:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
66
( ) ( )
1
2
0
2
2
1
) ln 1 ; :ln 2 1 2 1
ln(1 ) 3
) ; : ln3 3ln2
2
a x x dx S
x
b dx S
x
+ + + +
+
+
}
}
Hng dn:
( )
( ) 2
2
ln 1
ln 1
a) at ; ) at
1
u x
u x x
b
dv dx
dv dx
x

= +

= + +


=

=


Bi 4. Tnh cc tch phn sau:
( )
2
1
2
3
1 0
3 2
1
4 1 3 1
) ln ; : 2 1 ) ln ; : ln3
9 1 8 2
ln 1 3
) ; :
4 4
e
e
x
a x xdx S e b x dx S
x
x
c dx S
x e
+
+ +

} }
}
Hng dn:
( ) ( )
1 1
2 2
0 0
ln
1
a) at ; ) ln ln 1 ln 1
1
u x
x
b x dx x x x x dx
x
dv xdx
=
+
(
= +

} }
Bi 5. Tnh cc tch phn sau:
( )
( )
( )
( )
3
4
4
2
0
2
ln tan
3
) sinxln tan ; Hng dan: : ln 3 ln tan
2 8
sin
ln cos
ln(cos ) 2
) ; Hng dan: :ln 1
1
2 4 os
cos
u x
a x dx S
dv xdx
u x
x
b dx S
c x
dv dx
x

=
| |

|
= \ .

}
}
4
2
0
2
) ; : ln
4 2 os
x
c dx S
c x

+
}
Bi 6. Tnh cc tch phn sau:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
67
( )
( )
0 2 2
2
8 1
0 1
2
3 0
63 1
) ln 1 ; :6 ln3 ) ln ; :
2 4 4
ln 1 1
) ; :4ln2 2 ) ln 1 ; : ln2
2
1
e
a x x dx S b x xdx S
x
c dx S d x x dx S
x

+ +

} }
} }
Hng dn:
2
, ) at 1 sau o a ve tnh tch phan tng phan
ln
)
a c t x
u x
b at
dv xdx
=

Bi 7. Tnh cc tch phn sau:


( ) ( )
( )
( ) ( )
3
2 2
2 2
1
2
1
2
2 2
0
ln ln3 1 9
) ; Hng dan: ln , . : ln
20 2 5
1 1
ln 1
) ; HD: at ln 1 , . : 2 ln 2 1 1
1 1
x x x
a dx at u x dv dx S
x x
x x x
x
c dx u x x dx S
x x
= = +
+ +
+ +
= + + +
+ +
}
}
Bi
8. Tnh cc tch phn sau:
( )
2 2
2 2 2 2
0 0
2 4
2
2
0 0
3 2 1
) cos3 ; : ) sin : 1
13 8
3
) sin3 ; : )
10 cos
x x
x
e
a e xdx S b e xdx S e
e x
c e xdx S d dx
x




} }
} }
Bi 9. Tnh cc tch phn sau:
( )
4
2
0
4
3
3
6
sin
) . Hng dan: tach thanh tong hai tch phan thanh phan
cos
sin
) .
sin
cos
cos
x x
a I dx
x
u x
x x
b I at
x
x dv dx
x

+
=
=

=

=

}
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
68
BI TP B SUNG
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
69
VN 8: NG DNG TCH PHN TNH DIN TCH HNH PHNG
Dng ton 1: Tnh in tch hnh phng gii hn bi
( ) : ( ), ( ) lien tuc tren ;
0(truc hoanh)
C y f x f x a b
y
x a
y b
( =

c tnh bi cng thc ( )


b
a
S f x dx =
}
Phng php:
Ta cn phi tm y 4 ng nh trn
V cn phi b du tr tuyt i nn ta c hai cch gii sau:
Cch 1: Phng php th:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
70
Ch : Nu bi ton yu cu: Tnh in tch Hnh phng gii hn bi th hm s x=f(y)( lin
tc trn on [a,b]), trc tung v hai ng thng y=a,y=b.
Khi cng thc tnh din tch l: ( )
b
a
S f y dy =
}
BI TP P DNG:
Bi 1.
a) Tnh din tch hnh phng gii hn bi
2
( ) : 4 C y x = trc honh v 2 ng thng
1; 1 x x = = .
b) Tnh din tch hnh phng gii hn bi
2
( ) : 4 C y x = , 0 y = v 2 ng thng
1, 3 x x = = .
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
71
p s:
22
) ; ) 4
3
a b
Bi 2. Tnh din tch hnh phng gii hn bi:
a) y=cosx+1, trc honh v hai n thn g 0 x = v
2
3
x

=
b)
3
1 y x = , trc honh, trc tung v
ng thng
2 x =
p s:
3 2 7
) ; )
2 3
a
2
b

+
Bi 3. Tnh din tch hnh phng gii hn bi:
a) th hm s
2
3 2 y x x = + v trc honh
b) th hm s
3 2
2 2 y x x x = + v trc honh
p s:
1 37
) ; )
6
a
12
b
Bi 4. Tnh din tch hnh phng gii hn bi th hm s 1
x
y e = + , trc honh v hai ng
thng ln3 x = , ln8 x =
p s:
3
)2 a ln
2
+
Bi 5. Tnh din tch tam gic cong gii hn bi cc ng
1 x = ; x e = ; 0 y = ;
ln
2 2
x
y = S:
ln2
1
2 4

+ +
Bi 6. Tnh din tch hnh phng gii hn bi th hm s
2 2
2
ln ( 1)
1
x x
y
x
+
=
+
, trc tung, trc
honh v ng thng 1 x e =
Bi 7.
a) Tnh din tch hnh phng gii hn bi ng cong
2
1 y x x = + , trc Ox v 1 x = . S:
( )
1
2 2 1
3

diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
72
b) Tnh din tch hnh phng gii hn bi ng cong
1 ln x
y
x
+
= , trc Ox v 1 x = ,
x e = . S:
( )
2
2 2 1
3

Bi 8. Tnh din tch hnh phng gii hn bi:
a)
2
2
, 0, 1, 2. : 2
x
y xe y x x S e
e
= = = = +
b)
( )
2 2
1
ln , 0, 1, . : 1
4
y x x y x x e S e = = = =
Bi 9. Tnh din tch hnh phng gii hn bi:
) ln( 1), 0, 0, 1
) ln( 1) truc tung va hai ng thang -1 va 1
a y x y x x
b y x y y
= + = = =
= + = =
p s: )2ln2 1 a
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
73
Dng ton 2: Tnh din tch hnh phng gii hn bi th hm s y=f(x), y=g(x) ( lin tc trn
on [a;b]), 2 ng thng x=a, x=b.
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
74
Ch : Nu bi ton yu cu: Tnh in tch Hnh phng gii hn bi th hm s x=f(y),
x=g(y)( lin tc trn on [a,b]), v hai ng thng y=a,y=b.
Khi cng th
c tnh din tch l:
( ) ( )
b
a
S f y g y dy =
}
BI TP P DNG:
Bi 1. Tnh din tch hnh phng gii hn bi
3 2
1 2
( ) : 3 ;( ) : 4 C y x x C y x = + = hai ng thng
x=-1;x=2. S:
55
12
Bi 2.
a) Tnh din tch hnh phng gii hn bi
2
1 2
( ) : 4 ;( ) : 2 C y x C y x = = +
b) Tnh din tch hnh phng gii hn bi
1 2
( ) : ln ;( ) : ln C y x C y x = = v x=e
S:
27
) ; )2
6
a b
Bi 3. Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng
c) Tnh din tch hnh phng gii hn bi
2 2
1 2
( ) : 2 ;( ) : 4 C y x x C y x x = = +
d) Tnh din tch hnh phng gii hn bi
1 2
( ) : ( 1) ;( ) : (1 )
x
C y e x C y e x = + = +
S: ) 9; ) 1
2
e
a b
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
75
Bi 4. Cho hm s
2
2
1
x
y
x
=
+
. Tm b sao cho din tch hnh phng gii hn bi (C) v cc ng
thng y=1, x=0, x=b bng
4

. S: 1 b =
Bi 5. Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng
y = 0; y =
2
(1 )
1
x x
x

+
.
Bi 6. Tnh din tch gii hn bi cc ng:
2
( ) : 0;( ) : 2 0 D x y C x x y + = + =
S:
9
2
Bi 7. Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng:
( )
2
( ) : ;( ); sin 0 D y x C y x x x = = + s s . S:
2

Bi 8. Tnh dn tch hnh phng gii hn bi cc ng


2
4 3 y x x = + v 3 y x = +
Bi 9. Tnh din tch hnh phng gii hn bi Parabon( P ):
2
4 y x x = + v ng thng
: d y x =
Bi 10. Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng:
2
4
4
x
y = v
2
4 2
x
y =
Bi 11. Tnh din tch hnh phng gii hn bi:
2
2
2
2
4
) 1 , , 0, 3. :
3
1
2 1
) ; 1 hai ng thang 0 va :
2 8 4
1
x
a y x x y x x S
x
y
b x x y x x S
y

= + = = =
+
= = = =

Bi 10. Tnh din tich hnh phng gii hn bi


2
1 va y= 1 y x x = +
Bi 11. Tnh din tich hnh phng gii hn bi
2
4 3 va 1 y x x y x = + = +
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
76
BI TP B SUNG
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
77
VN 9: NG DNG TCH PHN TNH TH TCH VT TH TRN XOAY
Dng ton 1 : Tnh th tch vt th trn xoay sinh bi min (D) gii hn bi y=f(x), x=a,x=b,
trc honh (y=0) quay quanh trc Ox
Phng php: p dng cng thc
2
( )
b
a
V f x dx =
}
Ch :
Nu ton yu cu : Tnh th tch vt th trn xoay sinh bi min (D) gii hn bi
x=f(y), y=a,y=b, trc trc tung (x=0) quay quanh trc Oy
th ta p dng cng thc
2
( )
b
a
V f y dy =
}
.
Trong mt s trng hp chng ta cn tm cn a, b thng qua vic thit lp iu kin
khng m cho hm s f(x) (hoc f(y))
BI TP P DNG:
Bi 1. Tnh th tch khi trn xoay to thnh khi :
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
78
a) Quay quanh trc honh mt hnh phng gii hn bi th hm s
x
y e = , trc honh v
hai ng thng 0; 3 x x = =
b) Quay quanh trc tung mt hnh phng gii hn bi th hm s
2
3 , 0, 1 y x x y = = = ,
trc honh v hai ng thng 0; 3 x x = =
S:
( )
6
) 1 ; )2
2
a e b


Bi 2. Tnh th tch khi trn xoay to thnh khi quay hnh H quanh trc Ox, vi
4 4
6 6
) 0; 1 os sin ; ;
2
) 0; os sin ; 0;
2
a H y y c x x x x
b H y y c x x x x


= = = + + = =
`
)

= = = + = =
`
)
Hng dn v p s:
Khi tnh tch phn ch bin i
4 4 2 2 6 6 2 2
sin os 1 2sin cos ; sin os 1 3sin cos ; x c x x x x c x x x + = + =
S:
2
2
7 5
) ; )
8 16
a b

Bi 3. Tnh th tch khi trn xoay to thnh khi quay hnh H quanh trc Ox, vi
{ }
{ }
5
2
3
81
) 0; 3 ( 0); 0 . :
10
(5 3)
) 0; ln ; 1; :
27
a
a H y y ax x a y S
e
b H y y x x x x e S V

= = = > =

= = = = = =
Bi 4. Tnh th tch khi trn xoay to thnh khi quay quanh trc honh mt hnh phng gii hn
bi
th hm s
sin , 0, 0, y x y x x = = = = , trc honh v hai
ng thng
0; 3 x x = = S:
2
2

Bi 5. Tnh th tch khi trn xoay to thnh khi quay quanh trc honh mt hnh phng gii hn
bi th hm s
a)
( )
2
ln , 0, 2 : 2 ln2 1 y x y x S = = = .
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
79
b)
( )
2
, 0, 1 : 1
4
x
y xe y x S e

= = =
Dng ton 2 : Tnh th tch vt th trn xoay sinh bi min (D) gii hn bi y=f(x), y=g(x),
x=a,x=b(a<b),f(x) v g(x) cng du, quayquanh trc Ox
Ch thch:
Phng php: p dng cng thc
2 2
( ) ( ) (3)
b
a
V f x g x dx =
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
80
Ch : Nu ton yu cu : Tnh th tch vt th trn xoay sinh bi min (D) gii hn bi
x=f(y),x=g(y), y=a,y=b, trc tung (x=0) quay quanh trc Oy
th ta p dng cng thc
2 2
( ) ( )
b
a
V f y g y dy =
}
.
BI TP P DNG:
Bi 1. Tnh th tch ca khi trn xoay khi quay hnh phng xc nh bi
( )
2 2
2
2
1
3
2
162
) , 3 . :
5
4
) ; 5 :9
56
) 2 , 1, quay quanh truc Ox. :
15
) 2 , , quay quanh truc Ox, :
5
480
) 2 1 , 0, 3, quay quanh truc Oy. :
7
f) 1, 0 va hai tiep tuye
a y x y x S
b y y x S
x
c y x y S
d y x x y x S
e y x x y S
y x x

= =
= = +
= =
= =
= + = =
= + =
2
2
n vi 1 tai iem (1;2), quanh truc Ox
8
:
15
1
g)y=lnx,y=0,x=e, quanh truc Oy. :
2
y x
S
e
S

= +
+
Bi 2. Tnh th tch cc khi trn xoay to thnh khi quay hnh phng xc nh
bi
2 2
3 3
) , 0 va tiep tuyen vi ng y=x ta i iem co hoanh o x=1, quay quanh
truc Oy
1
) 1, 0, 2 , quanh truc Ox
a y x x
b y y y x
x
= =
= = =
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
81
2
c)y= 2 , 0 va x=3, quanh:
*Truc Ox
*Truc
x x y
Oy
=
( ) ( ) ( )
2
1 1
3
1 0
3
1 3
2 2 2
0 0
HngDanva apSo:
2 1
) . Phng trnh tiep tuyen la y=
36 3 3
3 1
2 2 36
5
) 2ln2
3
18 59
)
5 6
59
: 1 1 1 1 9 1 1
6
x y
y
a x
V y dy y dy
b
c V vaV
HD V y y dy y dy

+
| |
= =
|
\ .
| |

|
\ .
= =

( (
= + + + + =
`
( (

)
} }
} }

Bi 3. Cho hnh phng (H) gii hn bi cc ng : ; 0 ; 2. x y x y x = = = +
Tnh th tch khi trn xoay to thnh khi cho hnh (H) quay quanh trc Oy.
Hng dn v p s:
Phng trnh nh tung giao im :
2
2 0
2
5 4 0
2
1 1
4 ( )
y
y y
y y
y
y y
y l
>

=

+ =

= =

=

ng thng y = 2 x ct trc tung ti y = 2
Th tch khi trn xoay cn tm : V = V
1
+ V
2
Trong V
1
=
2
1
2
0
( )
2
y
y dy =
}
1
0
=
2

(vtt)
V
2
3 2
2 2
2 2
1 1
1
( 2)
(2 ) ( 2) ( 2)
3
y
y dy y d y

= = =
} }
=
3

(vtt)
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
82
V =
5
( )
6
vtt

+
BI TP B SUNG
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
83
MT S BI TP CN LM TRC KHI THI
Bi 1. Tnh tch phn:
1 5
2
0
1
x
dx
x +
}
.
S:
1 1
ln2
2 4

Bi 2. Tnh cc tch phn sau:


( )
3
2
1
3
1
. ( 2009). : 2 ln 1
1
1
: Them lng va bt lng
1
x
x x
x
dx
Khoi D S e e
e
e e dx
HD
e
+ + +

}
}
Bi 3. Tnh cc tch phn sau:
( )
2
1
ln 3 1
.(Khoi B-2010) : ln . : ln
2 3
2 ln
e
x
dx HD at t x S
x x
=
+
}
Bi 4. Tnh cc tch phn sau:
ln5
2
ln3
1 3
.(Khoi B-2006) : . : ln
2 2 3
x
x x
dx HD at t e S
e e

=
+
}
Bi 5. Tnh
2 2
2
1
4
. : 2sin . : 3
3
x
I dx HD x t S
x

= =
}
Bi 6. Tnh tch phn sau :
2 2
3
1
1 4
2
. :Chiaca t va mau cho x . : ln
5
x
I dx HD S
x x

=
+
}
Bi 7. Tnh tch phn:
1
2
11 1
dx
x x + + +
}
.
Hng dn:
( ) ( )
1 1 2 2
2
2
1 1
1 1 1 1
... 1
2
1 1
x x x x
I dx dx
x
x x
+ + + +
= = = =
+ +
} }
Bi 8. Tnh tch phn: I =
4
0
tan .ln(cos ) 2
. : cos . : 2 1 ln2
cos 2
x x
dx HD t x DS
x

=
}
.
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
84
Bi 9: Tnh tch phn:
2
1
ln
ln
1 ln
e
x
I x dx
x x
| |
= +
|
+
\ .
}
Gii:
2
1
ln
ln
1 ln
e
x
I x dx
x x
| |
= +
|
+
\ .
}
2
1 2
1 1
ln
ln
1 ln
e e
x
dx xdx I I
x x
= + = +
+
} }
Tnh
1
1
ln
1 ln
e
x
I dx
x x
=
+
}
t
2
1 ln 1 2
dx
t x t lnx tdt
x
= + = + =
i cn:
x 1 e
t 1
2
Khi :
( )
( )
2
2 2 3
2
1
1 1 1
1
ln 4 2 2 2
2 2 1 2 1
3 3 3
1 1 ln
e
t tdt
x t
I dx t dt
t
x x

| |
= = = = =
|
+
\ .
} } }
Tnh
2
2
1
ln
e
I xdx =
}
t
2
2lnx
du dx u ln x
x
dv dx
v x

= =

p dng cng thc tnh tch phn tng phn


3 3
2 2
2
1 1 1
2
1
e e e
I I
e
I ln xdx xln x lnxdx e lnxdx = = =
} } }
_ _
Tnh
3
1
e
I lnxdx =
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
85
t
dx
u lnx du
x
dv dx
v x

= =


=

=

p dng cng thc tnh tch phn tng phn


( )
3
1 1
1 1
1 1
e e
e e
I lnxdx xlnx dx e x e e = = = = =
} }
Suy ra:
2
2 3
1
2 2
e
I ln xdx e I e = = =
}
Vy
1 2
4 2 2 2 2 2
2
3 3 3 3
I I I e e = + = + =
Bi 10. Tnh tch phn:
1
3 1 2
0
2
. : 3 1. :
3
x
e dx HD t x DS e
+
= +
}
Bi 11: Tnh tch phn:
( )
3ln2
2
3
0
2
x
dx
I
e
=
+
}
Gii:
Ta c:
( )
3ln2 3ln2
3
2 2
3
0 0
3 3
2
2
x
x x
x
dx e dx
I
e
e e
= =
| |
+
+
|
|
\ .
} }
t
3 3 3
1
3
3
x x x
t e dt e dx dt e dx = = =
i cn:
x 0 3ln2
t 1 2
Khi :
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
86
( )
( )
( )
( )
3ln2 3ln2 2 2
3
2 2 3 2
3
0 0 1 1
3 3
1 1 1
3 3
4 4 2
2 2 2
2
2
x
x x
x
dx e dx dt
I
t t
t t t
e
e e
| |
|
= = = = =
|
+
| | + +
+
\ .
+
|
|
\ .
} } } }
( )
2 1 1 1 1 1 1 1 1
3 2 3 2 4 3
4 4 4 4 8 4 6 2 2 1
ln t ln t ln ln ln
t
| |
| | | |
| = + + = + +
| |
|
+
\ . \ .
\ .
3 3 1
4 2 8
ln
| |
=
|
\ .
Bi 12: Tnh tch phn:
3
0
3
3 1 3
x
I dx
x x

=
+ + +
}
Gii:
t
2
1 1 2 t x t x tdt dx = + = + =
i cn:
x 0 3
t 1 2
Khi :
( )
3 2 2 2 2 2 3
2 2
0 1 1 1 1
3 4 2 8
2 2 6 6
1 3 2 3 2
3 1 3
x t t dt
I dx tdt dt t dt
t t t t t
x x

= = = = +
+ + + +
+ + +
} } } } }
( )
2
2 2 3
6 6 1 6 3
2 1 1
t t ln t ln = + + =
Bi 13: Tnh tch phn:
( )
2
3
0
3 2cos
sin
sinx x
I dx
x cosx

=
+
}
Gii:
t
2
x t dx dt

= =
i cn:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
87
x 0
2

t
2

0
Khi :
( ) ( ) ( )
0
2 2
3 3 3
0 0
2
3 2cos 3cos 2sin 3cos 2sin
sin s sin s s
sinx x t t x x
I dx dt dx
x cosx co t t co x inx


= = =
+ + +
} } }
Suy ra: 2I = I + I =
( )
2
3
0
3 2cos
sin
sinx x
dx
x cosx

+
}
+
( )
2
3
0
3cos 2sin
s s
x x
dt
co x inx

+
}
=
( )
2
2
0 s s
dx
co x inx

+
}
2
2
0
2
4
dx
cos x

=
| |

|
\ .
}
2
2
0
4 1
2
4
d x
cos x

| |

|
\ .
= =
| |

|
\ .
}
1
2
2 4
0
tan x

| |
=
|
\ .
1. Vy I =
1
2
.
Bi 14: Tnh tch phn:
( )
4
2
0
1
1 1 2
x
I dx
x
+
=
+ +
}
Gii:
t
( )
1 1 2 1
1 2
dx
t x dt dx t dt
x
= + + = =
+
v
2
2
2
t t
x

=
i cn:
x 0 4
t 2 4
Khi :
( )
( )( )
2
4 4 4 3 2
2 2 2
0 2 2
2 2 1
1 1 1 3 4 2
2 2
1 1 2
t t t
x t t t
I dx dt dt
t t
x
+
+ +
= = =
+ +
} } }
4
2
2
1 4 2
3
2
t dt
t t
| |
= + =
|
\ .
}
2
4 1 2
3 4
2 2 2
t
t ln t
t
| |
+ + =
|
\ .
2ln2-
1
4
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
88
Bi 15: Tnh tch phn:
1
2 3
0
s
1
x
I x inx dx
x
| |
= + |
|
+
\ .
}
Gii:
1
2 3
0
s
1
x
I x inx dx
x
| |
= + |
|
+
\ .
}
1 1
2 3
1 2
0 0
s
1
x
x inx dx dx I I
x
= + = +
+
} }
Tnh
1
2 3
1
0
s I x inx dx =
}
t
3 2 2
3
3
dt
t x dt x dx x dx = = =
i cn:
x 0 1
t 0 1
Khi :
1 1
2 3
1
0 0
1
s int
3
I x inx dx s dt = =
} }
( )
1 1 1
1 1
3 3 0
cost cos =
Tnh
1
2
0
1
x
I dx
x
=
+
}
t
2
2 t x t x tdt dx = = =
i cn:
x 0 1
t 0 1
Khi :
1 1 1 1 1 1 2
2 3 2 2 2 2
0 0 0 0 0 0
1 1
2 2 1 2 2 2 2 2 2
1 1 1 1 1 0
x t dt dt
I dx dt dt dt t I
x t t t t
| |
= = = = = =
|
+ + + + +
\ .
} } } } } }
Tnh
1
3 2
0
1
dt
I
t
=
+
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
89
t
( ) ( )
2 2
1 1 t tanu dt tan u du u du = = + = + =
i cn:
x 0 1
t 0
4

Khi :
1
4
3 2
0 0
1
dt
I du
t

= =
+
} }
4
4
0
u


= =
Suy ra:
2 3
2 2 2
2
I I

= =
Vy:
( )
1 7 1
1 1 2 1
3 2 3 3 2
I cos cos

= + =
Bi 16: Tnh tch phn:
6
0
4
2
tan x
I dx
cos x

| |

|
\ .
=
}
Gii:
( )
2 6 6
2
2
0 0
4 1
2
1
tan x
tan x
I dx dx
cos x
tan x

| |

|
+
\ .
= =
+
} }
t
( )
2
2
1
dx
t tanx dt tan x dx
cos x
= = = +
i cn:
x 0
6

t 0
1
3
Khi :
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
90
( ) ( )
( )
( )
1 1
3 3 2 6 6
2 2 2
0 0 0 0
1
4 1 1
2
1 1 1
tan x
d t
tan x
I dx dx dx
cos x
tanx t t

| |

|
+
+
\ .
= = = =
+ + +
} } } }
1
1 1 3
3
1 2
0
t

= =
+
Bi 17: Tnh tch phn:
1
2
11 1
dx
I
x x
=
+ + +
}
Gii:
t
2
2 2 2 2 2
2
1 1 1
1 1 2 1 1
2 2
t
t x x t x x t tx x x x dx dt
t t
| |
= + + = + + = + = = +
|
\ .
i cn:
x -1 1
t
2 1 2 1 +
Khi :
( )
1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 2
2
2
1
2 1 2 1 2 1 2 1
1 1 1 1
1 1
2 2 1 1 1
1 2 1 2 1 2 1
1 1
dx dt dt t t
I dt dt
t t t t t
x x
+ + + +


| | | |
+ +
| |
\ . \ .
= = = = +
+ + + +
+ + +
} } } } }
2 1 2 1
2
2 1 2 1
1 1 1 1 1
2 1 2 1
dt
dt
t t t t
+ +

| |
= + +
|
+ +
\ .
} }
2 1 2 1 1 1 1
1 1 1
2 2
2 1 2 1
ln t ln t ln t
t
+ + | |
= + + + + =
|
\ .
Bi 18: Tnh tch phn:
4
2
4
1
sinx
I dx
x x

=
+ +
}
Gii:
4 4 4
1 2
2 2
4 4 4
sin
sin
1 1
sinx xdx
I dx xdx I I
x x x



= = + = +
+ + +
} } }
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
91
Tnh
4
1
2
4
sin
1
xdx
I
x

=
+
}
t x t dx dt = =
i cn:
x
4

t
4

Khi :
4 4 4
1
2 2 2
4 4 4
sin sin sin
1 1 1
xdx tdt xdx
I
x t x


= = =
+ + +
} } }
Suy ra
1 1 1 1
2 0 0 I I I I = + = =
Tnh
4
2
4
sin I x xdx

=
}
t
u x du dx
dv sinxdx v cosx
= =


= =

p dng cng thc tnh tch phn tng phn
4 4
2
4 2
2 2
4 4
sin s s s 2
4 4
4 4
I x xdx xco x co xdx inx






= = + = + = +

} }
Suy ra:
1 2
2
2
4
I I I

= + = +
Bi 19: Tnh tch phn:
2
2
0
3 2
dx
I
cos x cosx

=
+ +
}
Gii:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
92
2 2 2
1 2 2
0 0 0
1 2 3 2
dx dx dx
I I I
cosx cosx cos x cosx

= = =
+ + + +
} } }
Tnh
2 2
2
1
0
2
0 0
1
1
1 2 2
2
|
dx dx x
I tan
x cosx
cos

= = = =
+
} }
Tnh
2
2 2
2
2
0 0
1
2
2
3
2
x
tan
dx
I dx
x cosx
tan

+
= =
+
+
} }
t
( )
2 2
3
3 1 1
2 2 2
x x
tan tant tan dx tan t dt
| |
= + = +
|
\ .
i cn:
x 0
2

t 0
6

Khi :
2
6 2 2
6
2
0
2
0 0 0
1
2 2
2
2
3 3 3 3
3
2
|
x
tan
dx
I dx dt t
x cosx
tan

+
= = = = =
+
+
} } }
Vy:
1 2
1
3 3
I I I

= =
Bi 20: Tnh tch phn:
( )
2
3
0
2
2
sin x
I dx
cosx

=
+
}
Gii:
t 2 t cosx dt sinxdx = + =
i cn:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
93
x 0
2

t 3 2
Khi :
( ) ( )
2 3 3 3
2 2
3 3 3 3 2 3
0 0 3 2 2 2
2 2 2 1 1
2 2 2 2 2
2 2
sin x sinxcosx t t
I dx dx dt dt dt dt
t t t t
cosx cosx

| |

= = = = =
|
|
+ + \ .
} } } } } }
3
2
2
1 1 1
2
18
|
t t
| |
= + =
|
\ .
Bi 21: Tnh tch phn:
2
2
3
0
sin
sin x
I e xcos xdx

=
}
Gii:
t
2
2 t sin x dt cosxsinxdx = =
i cn:
x 0
2

t 0 1
Khi :
( )
2 2
1 1 1
2 2
3 2
0 0 0 0 0
1 1 1
sin sin 1
2 2 2
sin x sin x t t t
I e xcos xdx e cos x xcosxdx e t dt e dt te dt

= = = =
} } } } }
1
1
1
0
0
1 1 1 1 1
2 2 2 2 2
|
t t
e te dt e I = =
}
Tnh
1
1
0
t
I te dt =
}
t
t t
u t du dt
dv e dt v e
= =


= =


p dng cng thc tnh tch phn tng phn
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
94
1 1
1 1
1
0 0
0 0
1 1
| |
t t t t
I te dt te e dt e e e e = = = = + =
} }
Vy:
1
1 1 1 1
1
2 2 2 2
I e I e = =
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
95
D. PH LC
PHNG PHP T N PH KHNG LM THAYI CN TCH PHN
Bi ton m u
: Tnh tch phn I=
(
5
)
3
3 2
3
3 2 x x dx

+
}
Khi gp bi ton ny, chc chn rng tt c cc bn u ngh cch khai trin biu thc di du
tch phn a v cc tch phn c bn tnh. l mt cch suy ngh thng hay gp phi.
Nhng bn hy th lm xem sao, v hy th thay (x
3
-3x
2
+2)
3
bng (x
3
-3x
2
+3)
7
, (x
3
-3x
2
+3)
9
....
ri tnh nh!. Sau mi cc bn nghin cu li gii sau:
Li gii: t x=2-t 3: 5
5: 3
dx dt
x t
x t
=

= =

= =

( ) ( ) ( )
( )
3 5 5
3 3 3
3 2 3 2 3 2
5 3 3
5
3
3 2
3
(2 ) 3(2 ) 2 3 2 3 2
3 2 2 0 0
I t t dt t t dt t t dt
x x dx I I I

= + = + = +
= + = = =
} } }
}
Khi c xong li gii trn chc chn cc bn s t cu hi : Ti sao li t n ph nh vy?
tm cu tr li xin mi cc bn nghin cu tip bi ton tng qut sau:
Bi ton tng qut: Cho f(x) l hm l, lin tc trn [-a; a].
Chng minh rng ( ) 0
a
a
f x dx

=
}
y l mt bi tp kh quen thuc vi cc bn khi hc tch phn v nhiu bn bit cch gii.
Xong cc bn hy xem k li gii sau pht hin ra vn
.
Li gii: t x= -t :
:
dx dt
x a t a
x a t a
=

= =

= =

( ) ( ) ( )
a a a
a a a
I f x dx f t dt f t dt


= = =
} } }
. Do f(x) l hm l nn f(-x)=-f(x) do
( ) ( ) ( ) 2 0 0
a a a
a a a
I f t dt f t dt f x dx I I I

= = = = = =
} } }
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
96
Qua 2 bi ton trn, im chung ca cch t n ph l g?
Cu tr li l : t n ph nh
ng khng lm thay i cn ca tch phn.
Cch t tng qut khi gp tch phn ( )
b
a
f x dx
}
m khng thay i cn l t x=a+b-t.
Bi ton m u
cn c cch gii khc kh hay dn ti mt suy ngh mi nh sau:
t x=1-t 3: 4
5: 4
dx dt
x t
x t
=

= =

= =

( ) ( )
4 4
3 3
3 2 3
4 4
(1 ) 3(1 ) 2 3 I t t dt t t dt

= + = +
} }
.
S dng kt qu chng minh ca bi ton 2 ta c I=0 ( do f(t)=-t
3
+3t l hm s l).
Vy suy ngh mi y l g? Vic t n ph nh vy ta dn n tch phn c cn i
xng . Trong trng hp tng qut dn n cn i xng khi gp tch phn ( )
b
a
f x dx
}
cc
bn hy t
2
a b
x t
+
=
By gi chng ta cng vn dng suy ngh gii mt s bi ton sau:
Bi ton 3: Tnh tch phn
6 6 4
4
sin cos
6 1
x
x x
I dx

+
=
+
}
( thi i hc nm 2000).
Li gii:
t x=-t :
4 4
:
4 4
dx dt
x t
x t

= =

= =

( cch t ny khng lm thay i cn ca tch phn) .


Khi
6 6 6 6 6 6 4 4 4
4 4 4
sin ( ) cos ( ) sin cos sin cos
6 . 6 .
6 1 6 1 6 1
t x
t t x
t t t t x x
I dt dt dx


+ + +
= = =
+ + +
} } }
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
97
( )
6 6 6 6 4 4 4
6 6
4 4 4
sin cos sin cos
2 6 . sin cos
6 1 6 1
x
x x
x x x x
I dx dx x x dx



+ +
= + = +
+ +
} } }
( )
4 4 4 4
2 2 2 2
4 4 4 4
3 3 5 3
1 3 in cos 1 in 2 1 in 2 4
4 4 8 8
s x x dx s x dx s x dx cos x dx



| | | | | |
= = = = +
| | |
\ . \ . \ .
} } } }
5 3 5
4
sin4
8 32 16
-
4
x
x

| |
= + =
|
\ .
.
Ch : Bi ton 3 c dng tng qut sau: Nu f(x) l hm s lin tc, chn th
( ) ( ) 1
( )
2 1 1
b b b
x
x x
b b b
f x f x
I dx a dx I f x dx
a a

= = =
+ +
} } }
.
Bi ton 4: Tnh tch phn I =
2
0
sin
cos 4
x x
dx
x

}
Thng thng khi gp tch phn trn, hu ht cc bn u ngh n phng php tnh tch phn
tng phn. Xong cc bn hy th lm nh
t
h v so snh vi li gii sau:
Li gii : t 0 :
: 0
dx dt
x t x t
x t

= = =

= =

Khi
0
2 2 2 2
0 0 0
( )sin( ) ( )sin sin sin
cos ( ) 4 cos 4 cos 4 cos 4
t t t t t t t
I dt dt dt dt
t t t t


= = =

} } } }
2 2 2
0 0 0
sin sin sin
cos 4 cos 4 cos 4
x x x x
dx dx dx I
x x x

= =

} } }
2 2
0 0
sin sin
2
2 cos 4 cos 4
x x
I dx I dx
x x

= =

} }
t 0 : 1
: 1
sinxdx dt
cosx t x t
x t
=

= = =

= =

diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
98
1 1
2
1 1
1 2
ln
2 2 ( 2)( 2) 8 2 4 1
dt dt t
I
t t t t

= = =
+ +
} }
ln3
4

=
Ch : Bi ton 4 c th tng qut nh sau:
Cho hm s f(x) lin tc v tho mn: f(a+b-x) = f(x) .
Khi ( ) ( )
2
b b
a a
a b
xf x dx f x dx
+
=
} }
( chng minh kt qu trn cc bn hy t x= a+b-t ).
Bi ton 5: Tnh tch phn I =
2
1
1 1
xdx
x +
}
( thi khi A n
m 2004)
Vi bi ton trn, cch t nh th no khng thay i cn ca tch phn.
Li gii: t 1 x = + t 1
Khi
2 2
2( 1)
hay x= 1 1: 1
2 : 2
dx t dt
x t
x t
=

+ = =

= =

x -1 = (t -1) (t -1) ( cch t ny


m bo cn khng i !)
2
2 2 2 3 2
2
1 1 1
( 1) ( 1) 1
3 4 1 1
2 . 2 . 2 3 4 .
t t
t t t
dt dt t t dt
t t t
(
+
| | +

= = +
|
\ .
} } }
3 2
2
2 3 4 ln | |
3 2 1
t t
t
|
t
|
= +
|
\ .
5
2ln2
3
= .
Ch : Bi ton 5 c th tng qut dng
( )
b
a
p x
dx
mx n c + +
}
vi p(x) l a thc cha bin x; m,n,c
l cc hng s . Ta c th t t mx n c = + + hoc t mx n = + u gii c.
Bi ton 6: Tnh tch phn
3 2
0
sin
I
sin cos
x
dx
x x

=
+
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
99
Li gii: t 0 :
2 2
: 0
2
dx dt
x t x t
x t

= = =

= =

3
0 3 3 2 2
0 0
2
sin
2 s s
I
sin cos sin cos
sin cos
2 2
t
co t co x
dt dt dx J
t t x x
t t


| |

|
\ .
= = = =
+ + | | | |
+
| |
\ . \ .
} } }
3 3 3 3 2 2 2 2
0 0 0 0
sin s sin s
I+J (1 sin .cos )
sin cos sin cos sin cos
x co x x co x
dx dx dx x x dx
x x x x x x

+
= + = =
+ + +
} } } }
2
0
1 1 1
(1 sin2 ) s2
2
2 4 2 2
0
x dx x co x

| |
= = + =
|
\ .
}
. Vy
1
1
4
2
I J
I
I J

=

=

+ =

Ch : Bi ton 6 c th tng qut thnh cc dng sau:


n m 2
n n m m
0
sin sin
;
sin cos
sin cos
b k
a
mx ax
dx
mx mx
ax ax

+
+
} }
Qua 6 bi ton trn, tc gi mun cc bn hc sinh c thm mt cch nhn mi tip cn vi
phng php t n ph trong tnh tch phn. Rt mong nhn c s quan tm trao i.
Cui cng mi cc bn vn dng vo mt s bi tp sau:
Tnh cc tch phn:
1
1
0
4 3
3 1 2
x
I dx
x

=
+ +
}
( )
1
2
3
2
1
lg 1 I x x dx

= + +
}
( )
1
2
3
1
3
I lg x 1000
2
x dx

(
= + +
(

} ( )
2
2
4
2
cos .ln 1 I x x x dx

= + +
}
(
2004
)
5
3 2
5
2000
6 16 I x x dx

= +
}
( )
2
5
2 1
x 4 7 3
6
1
I e 6 16
n
x
x x dx
+
+

= +
}
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
100
4
7
4
sin .sin2 .cos3
2 1
x
x x x
I dx

+
}
1
8 2
1
( 1)( 1)
x
dx
I
e x

=
+ +
}
2
9
2
sin .sin2 .cos5
1
x
x x x
I dx
e

=
+
}
3
10
6
( cot ) I x tgx gx dx

= +
}
11 2
0
sin
cos 1
x x
I dx
x

=
+
}
2
12
0
sin
sin cos
x
I dx
x x

=
+
}
( )
2
13
0
cos sin I x x dx

=
}
( )
2
14 3
0
4sin
sin cos
x
I dx
x x

=
+
}
SAI LM THNG GP TRONG TNH TCH PHN
Trong thi tt nghip THPT, i hc , Cao ng, THCN ca hng nm bi ton tch phn hu
nh khng th thiu, bi ton v tch phn l mt trong nhng bi ton kh v n cn n s p
dng linh hot ca nh ngha, cc tnh cht , cc phng php tnh ca tch phn.
Chuyn ny hy vng s gp phn gip cc em hc sinh hiu su hn v trnh c nhng sai
lm th
ng mc phi khi gii bi ton v tch phn.
- a ra h thng l thuyt, h thng cc phng php gii.
- Bi tp ng vi tng dng ton, v ch ra nhng li thng mc phi ca hc sinh.
Bi tp 1: Tnh tch phn sau I =
2
2
2
( 1)
dx
x

+
}
Gii:
Hm s y =
2
1
( 1) x +
khng xc nh ti x= -1 2;2 ( e

suy ra hm s khng lin tc trn 2;2 (

do tch phn trn khng tn ti.
Chu y: Nhiu hc sinh thng mc sai lm nh sau:
I =
2
2
2
( 1)
dx
x

+
}
=
2
2
2
( 1)
( 1)
d x
x

+
+
}
=-
1
1 x +
2
2
=-
1
3
-1 = -
4
3
Nguyn nhn sai lm :
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
101
Hm s y =
2
1
( 1) x +
khng xc nh ti x= -1 2;2 ( e

suy ra hm s khng lin tc trn 2;2 (

nn khng s dng c cng thc newtn leibnitz nh cch gii trn.
Ch i vi hc sinh:
Khi tnh ( )
b
a
f x dx
}
cn ch xem hm s y=f(x) c lin tc trn ; a b (

khng? nu c th p
dng phng php hc tnh tch phn cho cn nu khng th kt lun ngay tch phn ny
khng tn ti.
Bi 2 :Tnh tch phn: I =
0
1 sin
dx
x

+
}
Gii:
I =
0
1 sin
dx
x

+
}
=
0
2
0 0
2 4
2 4
1 cos cos
2 2 4
x
d
dx x
tg
x
x


| |

|
| |
\ .
= =
|
| | | |
\ .
+
| |
\ . \ .
} }
= tg 2
4 4
tg
| |
=
|
\ .
Sai lm thng gp: t t = tan
2
x
th dx =
2
2
1
dt
t +
;
1
1 sin x +
=
2
2
1
(1 )
t
t
+
+

1 sin
dx
x +
}
=
2
2
(1 )
dt
t +
}
=
2
2( 1) t

+
}
d(t+1) =
2
1 t +
+ c
I =
0
1 sin
dx
x

+
}
=
2
tan 1
2
x

+
0

=
2
tan 1
2

+
-
2
tan0 1 +
do tan
2

khng xc nh nn tch phn trn khng tn ti


Nguyn nhn sai lm:
t t = tan
2
x
x 0; ( e

ti x = th tan
2
x
khng c ngha.
Ch i vi hc sinh:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
102
i vi phng php i bin s khi t t = u(x) th u(x) phi l mt hm s lin tc v c o
hm lin tc trn ; a b (

.
Mt s bi tp tng t: Tnh cc tch phn sau
1/
0
sin
dx
x

}
2/
0
1 cos
dx
x

+
}
Bi 3: Tnh I =
4
2
0
6 9 x x +
}
dx
Sai lm thng gp:
I =
4
2
0
6 9 x x +
}
dx =
( ) ( ) ( )
( )
2
4 4
2
4
0
0 0
3
1 9
3 3 3 4
2 2 2
x
x dx x d x

= = = =
} }
Nguyn nhn sai lm:
Php bin i
( )
2
3 3 x x = vi x 0; 4 ( e

l khng tng ng.
Li gii ng:
I =
4
2
0
6 9 x x +
}
dx
=
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
4 4 3 4
2
0 0 0 3
3 3 3 3 3 3 3 x dx x d x x d x x d x = = +
} } } }
= -
( ) ( )
2 2
3 4
0 3
3 3
9 1
5
2 2 2 2
x x
+ = + =
Ch i vi hc sinh:
( ) ( ) ( ) ( )
2
2
, 1,
n
n
f x f x n n N = > e
I =
( ) ( )
2
2
b
n
n
a
f x =
}
( )
b
a
f x dx
}
ta phi xt du hm s f(x) trn ; a b (

ri dng tnh cht tch phn
tch I thnh tng cc phn khng cha du gi tr tuyt i.
Mt s bi tp tng t:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
103
1/ I =
0
1 sin2x

}
dx ; 2/ I =
3
3 2
0
2 x x x +
}
dx
3/ I =
2
2
2
1
2
1
2 x
x
| |
+
|
\ .
}
dx 4/ I =
3
2 2
6
cot 2 tg x g x

+
}
dx
Bi 4: Tnh I =
0
2
1
2 2
dx
x x

+ +
}
Sai lm thng gp:
I =
( )
( )
(
0
)
0
1 2
1
1
arctan 1 arctan1 arctan0
4
1 1
d x
x
x

+
= + = =
+ +
}
Nguyn nhn sai lm :
p s ca bi ton th khng sai. Nhng s dung cong thc tren khong co trong bang nguyen
ham
Li gii ng:
t x+1 = tant
( )
2
1 tan dx t dt = +
vi x=-1 th t = 0
vi x = 0 th t =
4

Khi I =
( )
2
4 4
4
0
0 0
1 tan
4 tan 1
t dt
dt t
t

+
= = =
+
} }
Ch i vi hc sinh:
Khi gp tch phn dng
-
2
1
1
b
a
dx
x +
}
ta dng phng php i bin s t t = tanx hoc t = cotx
-
2
1
1
b
a
dx
x
}
th t x = sint hoc x = cost
Mt s bi tp tng t:
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
104
1/ I =
8 2
4
16 x
dx
x

}
2/ I =
1 3
2
0
2 2 3
1
x x
dx
x
+ +
+
}
3/ I =
1
3 3
8
0 1
x dx
x
}
Bi 5: Tnh :I =
1
3 4
2
0 1
x
dx
x
}
Suy lun sai lm: t x= sint , dx = costdt
3 3
2
sin
cos
1
x t
dx dt
t
x
=

} }
i cn: vi x = 0 th t = 0
vi x=
1
4
th t = ?
Nguyn nhn sai lm:
Khi gp tch phn ca hm s c cha
2
1 x th thng t x = sint nhng i vi tch phn
ny s gp kh khn khi i cn c th vi x =
1
4
khng tm c chnh xc t = ?
Li gii ng:
t t =
2
1 x dt =
2
1
x
dx tdt xdx
x
=

i cn: vi x = 0 th t = 1; vi x =
1
4
th t =
15
4
I =
1
3 4
2
0 1
x
dx
x
}
=
( )
( )
15 15
2
15 3 4 4
2
4
1
1 1
1
15 15 15 2 33 15 2
1
3 4 192 3 192 3
t tdt
t
t dt t
t
| |
| |
= = = = |
|
|
\ .
\ .
} }
Ch i vi hc sinh: Khi gp tch phn ca hm s c cha
2
1 x th thng t x = sint
hoc gp tch phn ca hm s c cha 1+x
2
th t x = tant nhng cn ch n cn ca tch
phn nu cn l gi tr lng gic ca gc c bit th mi lm c theo phng php ny
cn nu khng th phi ngh n phng php khc.
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
105
Mt s bi tp tng t:
1/ tnh I =
7 3
2
0 1
x
dx
x +
}
2/tnh I =
2
2
1 1
dx
x x +
}
Bi 6: Tnh I =
1 2
4
1
1
1
x
dx
x

+
}
Sai lm thng
gap : I =
1 1 2
2
2
2
1 1
2
1
1
1
1
1
1
2
x
x
dx
x
x
x
x

| |

|
\ .
=
| |
+
+
|
\ .
} }
t t = x+
2
1 1
1 dt dx
x x
| |
=
|
\ .
i cn vi x = -1 th t = -2 ; vi x=1 th t=2;
I =
2
2
2
2
dt
t


}
=
2
2
1 1
( )
2 2
dt
t t


+
}
=(ln 2 t + -ln 2 t )
2 2
2 2
2
ln
2
t
t

+
=

= ln
2 2 2 2 2 2
ln 2ln
2 2 2 2 2 2
+ + +
=

Nguyn nhn sai lm:
2
2
4
2
2
1
1
1
1 1
x
x
x
x
x

=
+
+
l sai v trong 1;1 (

cha x = 0 nn khng th chia c
t c mu cho x = 0 c. Nhng t sai lm ny nu cc bn thy rng x=0 khng thuc thuc
tp xc
nh th cch lm nh trn tht tuy
t vi.
Li gii ng:
Xt hm s F(x) =
2
2
1 2 1
ln
2 2 2 1
x x
x x
+
+ +
( p dng phng php h s bt nh )
F

(x) =
2 2
4
2
1 2 1 1
(ln )
1
2 2 2 1
x x x
x
x x
+
' =
+
+ +
Do I =
1 2
4
1
1
1
x
dx
x

+
}
=
2
2
1 2 1
ln
2 2 2 1
x x
x x
+
+ +
1
1
1
ln
2

=
2 2
2 2

+
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
106
Ch i vi hc sinh: Khi tnh tch phn cn chia c t c mu ca hm s cho x cn rng
trong on ly tch phn phi khng cha im x = 0 .
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
107
THI I HC T 2009
-2012
NM 2012: Tnh cc tch phn sau
Bi 1. H Khi A 2012: I =
( )
3
2
1
1 ln 1 x
dx
x
+ +
}
. S:
2 2
ln2 ln3
3 3
+
Bi 2. H Khi B 2012:
1 3
4 2
0
3 2
x
dx
x x + +
}
S:
3
ln3 ln2
2

Bi 3. H Khi D 2012:
( )
4
0
1 sin2 I x x dx

= +
}
S:
2
1
32 4

+
Bi 4. CD Khi A,B,D-2012:
3
0
1
x
I dx
x
=
+
}
S:
8
3
NM 2011: Tnh cc tch phn sau
Bi 1. H Khi A 2011: I =
4
0
sin ( 1)cos
sin cos
x x x x
dx
x x x

+ +
+
}
. S:
2 2
ln( )
4 8 2

+ +
Bi 2. H Khi B 2011:
3
2
0
1 sin
os
x x
dx
c x

+
}
S:
2 1 2 3
3 ln
3 2
2 3

+ +
+
Bi 3. H Khi D 2011:
4
0
4 1
2 1 2
x
I dx
x

=
+ +
}
S:
34 3
10ln
3 5
+
Bi 4. CD Khi A,B,D-2011:
( )
2
1
2 1
1
x
I dx
x x
+
=
+
}
S: ln3
NM 2010: Tnh cc tch phn sau
Bi 1. H Khi A 2010
1 2 2
0
2
1 2
x x
x
x e x e
I dx
e
+ +
=
+
}
S:
1 1 1 2
ln
3 2 3
e
I
+
= +
Bi 2. H Khi B 2010
2
1
ln
(2 ln )
e
x
I dx
x x
=
+
}
S:
1 3
ln
3 2
I = +
diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
108
Bi 3. H Khi D 2010
1
3
2 ln
e
I x xdx
x
| |
=
|
\ .
}
S:
2
2
2
e
I

=
Bi 4. CD Khi A,B,D-2010
1
0
2 1
1
x
I dx
x

=
+
}
S:
2
2
2
e
I

=
NM 2009: Tnh cc tch phn sau
Bi 1. H Khi A 2009
2
3 2
0
(cos 1)cos I x xdx

=
}
S:
15 4
8
I

=
Bi 2. H Khi B 2009
3
2
1
3 ln
( 1)
x
I dx
x
+
=
+
}
S:
1 27
3 ln
4 16
I
| |
= +
|
\ .
Bi 3. H Khi D 2009
3
1
1
x
dx
I
e
=

}
S:
( )
2
ln 1 2 e e + +
Bi 4. CD Khi A,B,D-2009
( )
1
-2
0
x x
I e x e dx = +
}
S:
1
2
e

diendan.shpt.info
LUYN THI I HC CHT LNG CAO CHUYN : TCH PHN
Gv: Ths.Trn nh C. ST: 01234332133, 0978421673. TP HU
109
TI LIU THAM KHO
1. u Th Cp, Hunh Cng Thi (2008), Cc k thut v ph
ng php tnh tch phn
2. Phm Kim Chung (2008), Bi ging tch phn
3. Trn nh C (2011), Bi ging luyn thi cp tc chuyn tch phn.
4. Phan Huy Khi (2008), Nguyn hm- Tch phn v ng dng
5. Trn S Tng (2010), Tuyn tp cc bi ton tch phn
6. Ton hoc v tui tr
Download ebook, ti liu, thi, bi ging ti : http://diendan.shpt.info

You might also like