You are on page 1of 8

K thut nui trng lan ging Dendrobium

Dendrobium l mt ging lan c nhiu loi trong h Orchidaceae ging gm hn 1.600 loi. Ging chim v tr ln nht l Bulbopllyllum. Phn b trn cc vng thuc Chu nhit i, tp trung nhiu nht ng Nam v Uc Chu. Nu nh cc nc Nam M t ho v cc loi thuc ging Cattleya tuyt p ca mnh, th cc nc ng Nam cng hnh din v c ging Dendrobium v cng phong ph. Khng c mt dng chung nht v hoa, cy, cng nh cch trng ca ging Dendrobium vi s loi qu ln ny. iu kin sinh thi cng rt a dng, c nhiu loi ch mc v ra hoa vng lnh, c loi vng nng, co loi trung gian. Cng c loi thch nghi vi bt c iu kin kh hu no. Tuy nhin, nu xt trn kha cnh thng mi, ta c th dng m hnh sau cho cc loi thuc ging Dendrobium dng cho mc ch kinh doanh l lan a thn vi nhiu gi hnh. Cn hnh vi khong cch gia cc mt ngn hn Cattleya, cc gi hnh thng mang mt thn vi nhiu l mc xen k, trn thn c rt nhiu mt ng. Chnh nh cc mt ny m cc loi thuc ging Dendrobium c th nhn ging nhanh bng phng php chit nhnh thng thng so vi cc ging lan khc. Khng c s khc bit r rt gia cc mt ng trn cn hnh v trn thn. Hoa c th mc t thn thnh tng chm hay tng hoa c c. Co mt s loi rng ht l trc khi ra hoa. Cc chi hoa khng nhng mc trn cc gi hnh mi, m c th mc trn cc gi hnh c na, v th ging Dendrobium khi ra hoa n cho mt s lng cnh hoa nhiu hn bt k mt loi lan no khc. Chnh v th, ngy nay n chim u th trn th trng hoa ct cnh V tr ca hoa trn gi hnh cng bin thin, co th gia cc t l hay t cc mt ng trn thn gn ngn, cng c th trn ngn cy keiki. Hoa c th r xung hay ng thng. Dendrobium cng l ging rt phong ph v mu sc v hnh dng hoa. Chnh v th ngi Vit Nam dng nhng hnh tng khc nhau d tng trng cho mt s loi Dendrobium no : mt con chim b cu trng - lan Bch cu, mt loi hc l loi - lan Gi hc, hay mt n bm vng bay trng gi - lan Kim ip v nu ta c ln nhn thy lan ong tu n r trong rng vi th bung xui ca dng thc , ta mi thy c s tng tng v cng phong ph ca u c ngi Vit Nam ta. Cc loi thuc ging Dendrobium c a chung hin nay l cc loi c hoa to theo dng hoa H ip, di v cnh thng, nhiu hoa v lu tn.

Hu nh anh em dng h ca ging Dendrobium l nhng loi hoa rt lu tn, trung bnh - 2 thng. C bit c loi trn 3 thng, hoc c th hoa n sut nm bi cc chi hoa mi lun lun th cc chi hoa c nh cc ging Dendrobium Caesar Alba, Dendrobium Caesar La tin... Tuy nhin c loi cng sm n ti tn nh lan Thch hc (Dendrobium crulllenatum) Th gii Dendrobium l mt th gii v cng phc tp, ngay s ra hoa thuc loi cc ging cng c 2 lnh vc hon ton khc nhau: mt nhm gm cc loi thuc ging Dendrobium ra hoa vo u ma ma do qu trnh kh hn trong ma nng, nhm khc ra hoa vo dp Tt v hin nay cha c bit mt cnh chc chn do nh hng ca quang k hay s th hn, hoc do tc ng hip tr ca c 2 yu t. Nhit , m , ti nc: Ging Dendrobium gm nhiu loi thch nghi vi cc iu kin sinh thi khc nhau. Co th tm chia Dendrobium lm 2 nhm chnh: nhm a lnh v nhm a nng. Nhm Dendrobium a lnh sinh trng v pht trin tt nhit l tng l 15 C gm cc ging c ly t cc vng cao nguyn ca Vit Nam v Min in trn cao 1000m v d cc loi Vy c (Dendrobium Linlleyi), Thy Tin Tm (Dendrobium amabile), Long nhn kim ip (Dendrobium fimbriatum). Cc loi ny nu c trng nhit cao hn hoc bng 25 C, th cy vn sng, nhng pht trin yu hn v him bao gi ra hoa. Nhm Dendrobium a nng, gm a s cc ging Dendrobium rng ca Chu Uc, Indonxia, Malaixia v cc loi ca ging Dendrobium lai hin c trng ti thnh ph H Ch Minh v cc tnh pha Nam, nhit thch hp cho cc hoi ca nhm ny l 25oc. Tuy nhin cc ging Dendrobium lai chu c mt nhit cao hn nhiu. Ngoi ra cn c mt nhm Dendrobium trung gian c th sng c vng lnh v vng nng, nhng vng lnh cy sinh trng v ra hoa nhiu hn v d cc loi Dendrobium Primulinum, Dendrobium fanmeri, Dendrobium chrysotoxum nhit l tng ca cc loi ny l 20oc. Dendrobium cng nh a s cc ging lan khc chi pht trin tt trong iu kin khng kh m v thong, m tng i cn thit l 70%. Cu to gi th qu m v ng l iu kin bt li cho s sinh trng ca ging Dendrobium v c th ton b r b thi v biu hin l cc cy con mc t phn ngn ca thn. thnh ph H Ch Minh, Dendrobium c trng trong iu kin nh sng nhiu hn, 70% nh sng khong 20.000-30.000 lux, v th cc loi thuc ging ny s c ti nc nhiu hn Cattleya: 2 ln/ngy t thng 5 n thng 11, 3 ln ngy t thng 12 n thng 2 v 1 ln/ngy t u thng 3 n cui thng 4. S ti nc 1 ln./ngy trong ma ngh s lm cho cc gi hnh ca ging

Dendrobium rng l v nhn nheo nhng iu chc chn xy ra khi ma ma n, nhng chi non s mc ln rt nhanh v rt mnh, cc chi hoa s hnh thnh dn. Hoa s n trong thi gian 3 thng sau khi ma, v c th ko di n thng 12. Nu phn bn l iu kin quyt nh s ra hoa ca Cattleya, th s thay i cc iu kin sinh thi trong ma nng v ma ma l nguyn nhn chnh quyt nh s ra hoa ca cc loi thuc ging Dendrobium (mt s loi khc thuc ging ny ra hoa vo dp Tt s ni r phn nh sng). Qu trnh kh hn trong ma ngh t u thng 3 n cui thng 4 s gip cy d tr dng liu chun b mt ma hoa ha hn trong tng lai. Khi nim v ma ngh i vi mt s ging lan ni chung v ging Dendrobium ni ring l hon ton mi. thnh ph H Ch Minh v cc tnh pha Nam, t lu cc nh vn y u trng lan khng co ma ngh. Ma ngh l thi gian tuyt i cn thit i vi ging Dendrobium s theo di trong 5 nm (1979 - 1983) cho thy rng i vi loi Dendrobium American Beauty, Dendrobium Pompadour... mt thi gian ngh 2 thng se gip cy lan n tui thnh thc v c th thu hoch t 3 - 4 cnh hoa, mi cnh t 20-25 hoa rt d dng, mt vn m cc nh trng lan ang ao c v y cng l mu cht gii quyt phm cht cc cnh hoa Dendrobium s xut khu trong tng lai. Anh sng: Dendrobium l ging a sng, c th trng trong iu kin nh sng trc tip hay khuch tn nh sng hu hiu cho ging Dendrobium l 70%, v th gin che vi che sng 30% di t v 40% trn cao vi cng nh sng t 15.000-30.000 lux rt thch hp cho s pht trin ca Dendrobium. Cc chu Dendrobium c treo trong gin khng nn qu gn nhau, m phi c khong cch 25cm cho cc loi c dng ln v 15cm cho cc loi c dng nh, nhm mc ch to cho cy co y nh sng v thong. Nu c y ging, ta nn trng mt loi Dendrobium ng nht trong gin, hoc nu mt gin trng nhiu ging khc nhau nn chn nhng cy cng kch thc ( s phn b nh sng c iu ha) v nhng cy cng tui ( vic s dng phn bn d dng hn). Dendrobiun c th trng di nh sang trc tip cy vn pht trin tt, tuy nhin ngn nga trng hp cy bi bng l, ta phi tp cho cc cy thch nghi t t v cc chu khi trng phi treo hi kht vo nhau. i vi cc loi thuc ging Dendrobium, phai nn nh, th rng cy b bng l v tha nh sng ln l thiu. Thiu nh sng i vi cc loi thuc ging nay se gy ra s thoi ha ro rt, s lng hoa cng rt t, cy o t. Tri li, tha nh sng i vi cc loi thuc ging Dendrobim, ch lm cho cy xu i v la qu vng hoc cc gi hnh tr

tri, nhng cy s thch nghi dn va vn m bo cy ra hoa nhiu v p. D sao iu kin nh sng l tng vn cho kt qu ti nht. Ngoi ra thi gian chiu ca nh sng trong ngy l iu kin quyt nh s ra hoa ca mt s loi chu nh hng bi quang k, v d: lan Gi hc, Long tu, Kim ip ch ra hoa vi iu kin nh sng c thi gian chiu t hn 10 gi trong ngy. Tuy nhin, mt gi thit khc cn c nghin cu cung c th cc loai hoa ny ra hoa do s th hn vo thng 12. Loi lan Thch hc ch cn b lnh trong vi gi, cy s tr hoa sau 1 tun l. Nhu cu phn bn: Phi nh rng Dendrobim thn ng l loi lan i hi dinh dng cao, v th chng cn rt nhiu phn bn v c th dng rt nhiu dng phn bn khc nhau.Cn cc loi Dendrobium thn thng n phn yu phi dng nng tht loang. Phn heo co th dng rt tt bng dng ti pha tht long hay phn kh v cht thnh tng vin di t pha trn b mt gi th. Phn bnh du kh cung c dng hu hiu bng cch ngm nc ri pha tht long ti hay dng thng t vin bnh du kh: dng u ngn tay t cch xa gi hnh khong 5cm. R lan s hp th dn dn cc dng cht c phng thch qua qu trnh ti nc. Mt s cc loi phn hu c khc cng c dng nh phn tm c, phn tru b kh... Cc loi phn v c c dng, thng c cng thc 30-10-10 dng 3 ln/1 tun vi nng d 1 mung c ph/4lt. Trong sut ma tng trng (t u thng 5 n cui thng 1) mt thng trc khi bc vo ma ngh (trong sut thng 2) ta bn phn 10-20-30 lm 2 ln/1 tun to mt sc chu ng cho cy trc khi bc vo ma ngh. Trong ma tng trng nu cy c n hoa, ta thay phn 30-10-10 bng phn 10-20-20 vi chu k bn nh trn cho n kho hoa tn. Trong ma ngh hon ton khng bn phn. cho Dendrobium, hay ng hn gim v khng bn phn cho Dendrobium khi cy hon tt thi k tng trng hng nm ca n. Thng Dendrobium hon tt thi k tng trng vo thng 9 n thng 10 khi m nhng l cui cng ca n thy c trn nh gi hnh v thn. Thi k tng trng hon tt, bn gim nc ti v thc n t t cho n khi khng cn g na trong mt thi gian chng 4 tun, vo lc ny cy cn cng nhiu nh nng cng tt- phi hp Vi iu kin kh hu thng 12 ngy ngn v nhit mt - nhng ging thay l hng nm chun b rng l hnh thnh pht hoa. Cc ging khng thay l t biu l hn v thng ch rng mt n hai l cc gi hnh v thn gi t khi cc nh vn trng lan, dng cc loi phn ring r, thng phn bn c dng dng hn hp gm v c, v i khi nhng cht ph gia l cc loi sinh t v cc nguyn t vi lng. Mc d cc loi thuc ging Dendrobium cn v s dng rt nhiu phn bn, nhng bn phi cn thn, phn bn chnh l con dao hai li, lm dng phn bn d l phn hu c cng a n tc hi, kt qu cui cng l s cht. Bn c th gim nng d phn bn theo t l, rt ngn thi gian ti gia 2 ln,

nhng nu tng nng phn bn, nhm mc ch ko di thi gian gia 2 ln ti l mt ngh sai lm. Cu to gi th: Gi th ca Dendrobium c cu to tng t nh cc loi thuc ging Cattleya, ngha l chu phi tht thong v khng ng nc. Tuy nhin do bn nng sinh hc v cu trc thc vt vi gi hnh c thn, cc loi thuc ging Dendrobium c th dng gi th hi m hn Cattleya cht t nhng khng c lm thi cn hnh. V th mt s loi Dendrobium co th pht trin trn cc gi th l x da hay c qu da, dng nh mt ci chu cha sn gi th. Tuy nhin nu gi th l x da phi hn ch s ln ti nc, nu chu l qu da nguyn phi ca phn y, nu khng cy b thi v qu m. Cng c th trng cy lan Dendrobium vi cn hnh cch y chu khong 3cm, ri ri tht thong xung quanh cn hnh mt s r lc bnh git sch. Vi cch trng ny th kch thc chu v cy phi tht tng xng. Tuy nhin, gi th than v gch vn t ra hiu qu nht. Ma ngh: So vi Cattleya, ma ngh ca cc loi thuc ging Dendrobium, cn thit hn nhiu. Ma ngh ca Dendrobim quyt nh phm cht hoa trong ma ma n. Ty a phng vic chn thi gian ngh Dendrobium c khc nhau, ring thnh ph H Ch Minh ma ngh ca Dendrobium nn bt du t thng 3 n cui thng 4. Mt cu hi c t ra l, cc loi ca ging Dendrobium sau khi hon thnh gi hnh, mt chi mi c pht sinh ngay lc bt u s ngh ngi, bn phi gii quyt nh th no ? Theo chng ti, nu chi cn nh, mt ch hi phng ln, c th gim bt nc ti v mang vo mt ni kh v mt. Nu chi ln trn 5mm, ta phi duy tr lng nc ti v phn bn m bo cho cy pht trin bnh thng cho n khi chi trng thnh v hnh thnh mt gi hnh hon chnh. Ta s cho cy ngh ngi vi thi gian mun hn cy ly li sc, nu khng chi non ny sm mun cng s b li v xem nh cy lan mt i mt mt hnh thnh mt hng (lead) mi. Thay chu v nhn ging Dendrobium: Dendrobium l mt ging lan rt nhy cm khi cu to gi th khng thch hp cho vic pht trin ca n v biu hin l, mt s cy con mc trn ngn thn ca cc gi hnh. Khi c iu ny xy ra bn phi tin hnh thay chu , v chc chn cc gi th trong chu b h. Hin tng ny l do cu to mt gi th qu m nh x da. Ch mt thi gian ngn thay gi th, x da b mc v lng xung y chu to thnh mt lp mn ng nc. Chnh v th cc r hon ton trong iu kin ng thy s b thi ton b. Ngoi ra chnh lp mn l iu kin sinh sng thun li ca cc cn trng. Cc loi ny tc ng cng vi s bt li v tha nc, cn ph ton b r ca cy lan. Do bn nng sinh tn cy lan s phn ng bng cch mc ra mt s cy con trn ngn duy tr ni ging.

Quan st hin tng cc cy con mc trn chi ngn cng s gip cc nh vn kim tra xem cch trng nh th hp l cha ? Nht l v iu kin nc ti v bn phn. Ngoi ra vi chu k 2 nm mt ln, ta nn thay chu v trong qu trnh sinh trng, t nhiu chu b ng ru, gi th b h hao, cy mt cn i. Vic thay chu cng tin hnh tng t nh Cattleya. Dendrobium v Cattleya rt ging nhau v vn nhn ging, ngha l cng ct tng 3 tp mt v cc trnh t tin hnh cng nh Cattleya, nhng ma ngh ca Dendrobium l 2 thng. V th ta phi ct Dendrbium thnh tng on 3 tp trc Cattleya 1 thng. Cac cy con mc trn ngn thn th phng php nhn ging n gin. Bn tch ri cy con khi thn cy m bng mt vt ct ch tip gip. Mt s ngi s rng, vi cch ct nhu trn cy s khng m bo t l sng, nn vi vng ct thm mt on thn cy m. Tht ra khng co s khc bit nhiu v s tng trng gia cy ct ngay ch tip gip v cy ct vi mt on thn cy m. Do mt vic lm nh vy l lng ph, v trn on thn cy m ny c th cho thm vi cy con na trong tng lai. Thc t chng minh rng vi 1 gi hnh Dendrobium, nhiu khi c th cho n 15 cy con. iu quan trng l nn ct cy con vo thi im no? i vi cc loi Dendrobium mnh nh Dendrobium Caesar Alba, Dendrobium Caesar Latil, Dendrobium Popadour c th ct cy con, khi gi hnh cy con trng thnh, mi s ct qu non u cho nhng kt qu khng tt. i vi cc loi yu hn nh Dendrobium Jacqueline Thomas, Dendrobium Theodore Takiguchi... ta c th i cy con mc thm mt gi hnh mi, th vic nhn ging bo m hn. Bn nn c s chn la tht k cng: nu cy con, th cy m s yu sc v ngc li vic ly cy con qu non s c. t l t vong cao. Ty hon cnh v nh s gip bn c mt suy xt hu hiu nht. Ngoi ra Dendrobium l ging gi hnh c thn, v th h cc mt ng ca cn hnh khng gy s cht tuyt i cy nh ging Cattleya v chnh nh hiu bit ny, bn c th nhn ging cc ging Dendrobium qu mt gi hnh duy nht vn m bo cy sng. Cc oan hn, Dendrobium c th nhn ging bng cch ct tng on thn mang khong 2 mt mt, nhng 2 u on ct, vo parafin hoc bi son, vi... t cc on nm ngang, trn mt ct m, che li bi mt lng knh, ba ngy phun mt ln dung dch ur, 1 mung cph/4 lt nc, cng thm c sinh t B1, vi mt nng 10 phn triu (10 ppm) trong thi gian 2 tun lin tuc. Sau ch phun mi dung dch na mung c-ph trong 4 lt + sinh t B1 cho n khi cy mc cc cy con. Phun hng tun trong cc tun k tip. Su bnh v cc vn khc: V lan Dendrobium cn c bn nhiu loi phn hu c khc nhau v mi trng x da s mc nt sau mt thi gian ngn c trng. y l 2 nguyn

nhn gy ra nhiu su bnh hi cho cc loi dn v cun chiu cn ph r trong gi th. Mt loi rp dnh mu vng, kch thc rt b khong u tm, thng xut hin trn b mt l. Loi ny tc hi trn cy qua vic ht nha. i vi cc loi cn trng cn ph Dendrobium th loi tr chng tng i d dng bng Serpa, Bassa, nng 1/500. Mc d Dendrobium l cy khng bnh rt mnh, tuy nhin cy vn b nm v virut tn cng, nu iu kin v sinh qu km. Nguy him nht l bnh kh thn gn gc v gi hnh do mt loi virut xm nhp, lm cho cc gi hnh b kh v cht. y cng l mt trong nhng nguyn do lm cy mc cy con trn ngn thn. Co th nga bnh cho ging Dendrobium vi khong cch di hn Cattleya l na thng xt 1ln bng cc loi thuc nga nm Topsil, Zineb, Bencmyl vi nng 1/400.
1. iu khin lan Cattleya ra hoa Lan Cattleya c v p i cc, kiu sa v c bi t c mi h ng r t quy n r ang tr thnh th ch i th ng ng c a nh ng ng i ch i lan. Cattleya c tu i th r t di, c th s ng n 20 - 30 nm n u chm sc t t. Cattleya c nhi u lo i v i nhi u mu s c khc nhau, c nh ng lo i cattleya c o gi ln n 1 - 3 tri u ng cho m t nhnh l, trong khi ch u lan thng th ng gi ch 200.000 ng. Nh ng ng i m i b t u s h u ch u lan Cattleya, nh t l ch u lan qu r t lng tng trong vi c nui d ng v chm sc cho cy lan xanh t t, tr hoa. ng L Nh Tr (Q.2, TP.HCM, T: 0903.170688) l mt trong nhng ngi trng v chi lan Cattleya thnh cng u tin ca Vit Nam, ng thi cng l ngi ang lu gi nhiu ging Cattleya c o, qu him. ng Tr ngoi vic su tm, cn cung cp ging Cattleya cho ngi chi lan. Vi kinh nghim ca mnh, ng Tr hng dn cch trng, chm sc v iu khin ra hoa loi lan ny nh sau: Cch tr ng cy con Chn nhnh lan khe, tp to, mu xanh tt, khng c vt bnh hay mu l khc thng. Sau khi ct nhnh lan khi cy m, treo trong mt 3 - 5 ngy (nu cy mua ch th khi treo mt). Ngm nhnh lan trong thuc kh trng (5 - 10 pht), ro, sau ngm tip trong thuc tr nm (5 - 10 pht), khong 3 ngy sau em trng. Chn chu nha, c dy treo, cch trng rt n gin: t nhnh lan bn mp chu, qun dy khng cho nghing ng, xoay chiu pht trin vo trong (nu t nhnh lan gia chu, cy s pht trin ti v trn ra ngoi khng p). Khi mi trng, khng cn cho th g vo chu. n khi cy lan ra r mi cho than vo chu. Ch khng dng than ly t cy vng nc mn, khng than ngp r m c khong cch r n xung t t. R bm su th cho lp dn (c bn shop hoa king) ph mt chu (khng ph r). Trong thi gian lan ra r, phun thm cht tng trng (tun/ln) cho cy ra r nhanh. Khi lan c r n su th ti phn, giai on u bn NPK 30 - 10 - 10, sau l 20 - 20 - 20 (dng nui lan quanh nm). Cho lan Cattleya ra hoa Cy lan trng khong mt nm, c khong 5 tp l, n tp th 6 c th kch ra hoa. Tp th 6 ny phi khe mnh, c kh nng cho hoa th chuyn sang phun phn NPK c ln cao nh 19

- 31 - 17, 6 - 30 - 30 (theo hng dn tng loi) ln thn, r. Phun 3 ln, mi ln cch nhau 7 10 ngy, cng c th 3 ngy/ln nu pha long phn. n ln th 4 th phun NPK 20 - 20 - 20. Cch 7 ngy sau th phun li 19 - 31 - 17 (phun khong 1 - 2 ln) th cy bt u ra hoa. Khi cy c n, dng phn c kali tng (10 - 10 - 30, 12 - 0 - 40) gip khng rng hoa, hoa n c mu sc p. L u Lan Cattleya thch hp nc c pH = 6 - 7, ma nng ti 2 - 3 ln/ngy. Thch hp nng 50% nn cn chn li c nh sng 50%. Phun phn, thuc (tr su, nm) nh k 15 - 30 ngy/ln, sau khi hoa tn th dng li phn 20 - 20 - 20. Khng cn phi ta r, khong 2 nm thay cht trng/ln. Nu chm sc tt, Cattleya s t ra hoa. Cn m bo cy ra hoa ng thi im nh th kch ra hoa. Tuy nhin cng phi ch rng, chn thi im chi th 6 va nh ln 4 - 5 cm th x l, nu chi th 6 qu cao th kh x l ra hoa. Thng thng, chi va mi nt n khi ra hoa khong 4,5 thng. Trong lc kch ra hoa phi gim 50% nc ti, tng nh sng (b bt lp li che). i vi lan Cattleya, cn ch khi iu khin ra hoa l tng ln, gim nc, a ra nh sng v treo cy cn ra hoa cao hn.

You might also like