Li m u:

Trong cng cuc i mi nc ta hin nay, vn tht nghip v cc chnh sch gii quyt vic lm ang l vn nng bng v khng km phn bc bch ang c ton x hi c bit quan tm. t nc ta ang trong qu trnh chuyn sang kinh t pht trin, chng ta ang tng bc i mi, nhm nng cao i sng vt cht, tinh thn cho nhn dn, kinh t v m vch r nhng vn pht sinh trong th hin nhng vn : Tht nghip, vic lm, lm pht....tuy nhin, ti ny ch i vo nghin cu vn tht nghip v vic lm Vit Nam. S bin ng ca t l tht nghip t nm 1986 n nm 1996, cc nguyn nhn lm tng hay gim t l tht nghip, trong tng giai on k trn: S ngi tng thm trong lc lng lao ng hng nm v s ngi c gii quyt vic lm hng nm. Cc chnh sch gii quyt vic lm ca nh nc ta t nm 1986 n nay c im ca thi k a ra chnh sch , mc tiu ca chnh sch, kt qu t c, nhng vn cha t c. Tnh hnh vic lm ca ngi lao ng Vit nam hin nay, phng hng gii quyt vic lm ca Nh nc, phng hng gii quyt vic lm ca Nh nc trong thi gian ti. ti nghin cu ny nhm mc ch a ra nhn thc ng n v s vn dng c hiu qu nhng vn nu trn. T c th nu ln c c s l lun xy dng m hnh ch ngha x hi Vit Nam. Vic nhn thc v vn dng ng n vn ny gip ta gii quyt c nhng thc trng ny c l s gim st to ln v mt sn lng v i khi cn ko theo nn lm pht cao. ng thi n cn gii quyt c nhiu vn x hi. Bi v tht nghip tng s ngi khng c cng n vic lm nhiu hn gn lin vi s gia tng cc t nn x hi nh: c bc, trm cp...lm xi

mn np sng lnh mnh, c th ph v nhiu mi quan h truyn thng, gy tn thng v mt tm l v nim tin ca nhiu ngi. Trong ti nghin cu ny, em xin trnh by mt s quan im ca bn thn vn tht nghip v vic lm ca Vit Nam. Tuy nhin thi gian hn hp v trnh ca mt sinh vin c hn, bi tiu lun ny ch xin dng li vic tng kt nhng g c hc trng, cc kin v s liu km theo v vn ni trn c mt s nh nguyn cu i su vo tm hiu v c ng ti trn bo hoc tp ch. V vy, tiu lun c kt cu gm: 1. Nhng vn c bn v tht nghip.

1.1. Mt vi khi nim v tht nghip. 1.2. T l tht nghip 1.3. Tc ng tht nghip v vic lm. 2. Thc trng, nguyn nhn, gii php.

2.1. Thc trng tht nghip Vit nam. 2.2. 2.3. Nguyn nhn tht nghip Vit nam. Gii php v to cng n vic lm.

Kt lun

(1) Nhng vn c bn v tht nghip.

1.1: Mt vi khi nim v tht nghip. c c s xc nh tht nghip v t l tht nghip cn phn bit mt vi khi nim sau: - Nhng ngi trong tui lao ng l nhng ngi tui c ngha l c quyn li lao ng theo quy nh ghi trong hin php. - Lc lng lao ng l s ngi trong tui lao ng ang c vic lm hoc cha c vic lm nhng ang tm vic lm. - Ngi c vic lm nhng ang lm trong cc c s kinh t, vn ho x hi. - Ngi tht nghip l ngi hin ang cha c vic lm nhng mong mun v ang tm vic lm. - Ngoi nhng ngi ang c vic lm v tht nghip, nhng ngi cn li trong tui lao ng c coi l nhng ngi khng nm trong lc lng lao ng bao gm: ngi i hc, ni tr gia nh, nhng ngi khng c kh nng lao ng do au m, bnh tt v mt b phn khng mun tm vic lm vi nhiu l do khc nhau. Bng thng k di y gip ta hnh dung
Dn s Trong tui lao ng Lc lng lao ng C vic

Ngoi lc lng lao ng (m au, Tht nghip ni tr, khng mun tm vic) Ngoi tui lao ng

Nhng khi nim trn c tnh quy c thng k va c th khc nhau gia cc quc gia. Do tnh hnh kinh t v c im tui tht nghip c s khc nhau gia cc nc nn vic xc nh nhng tiu thc lm c s xy dng nhng khi nim trn tht khng dy v cn tip tc c tho lun (tht nghip tht s tht nghip v hnh, bn tht nghip v thu nhp...) 1.2: T l tht nghip: T l tht nghip l mt ch tiu phn nh khi qut tnh trng tht nghip ca mt quc gia. Cng v th cn c nhng quan nim khc nhau v ni dung v phng php tnh ton n c kh nng biu hin ng v y c im nhiu v ca tnh trng tht nghip thc t, c bit l cc nc ang pht trin. Bc vo nm 1991. Vit Nam c dn s l 66 triu ngi, trong c 34 triu ngi ang tui lao ng. Nm 2001 dn s l 80 triu ngi v s ngi tui lao ng l 45 - 46 triu ngi. Ngun nhn lc di do thc lao ng cn c, nng ng, sng to nm bt nhanh nhng tri thc v cng ngh mi. Hn 16 triu ngi t nht tt nghip cc trng ph thng trung hc hay trung hc dy ngh l ngun nhn lc quan trng nht cho s pht trin Vit Nam v tham gia vo phn cng lao ng quc t. Dn s ng to nn th trng ni a rng ln, mt yu t ht s quan trng i vi vic pht trin kinh t x hi. Tuy nhin, do tnh trng km pht trin v c nhiu ch i vi ngun lc khc, vic dn s pht trin nhanh chng li l mt gnh nng gy kh khn cho vic ci thin c hi tm hiu vic lm v iu kin sng. Theo con s thng k chnh thc. Vit nam c khong 1,7 triu ngi tht nghip trong c rt nhiu c dn cc thnh ph v ch yu l
4

tui thanh nin. Hn na, cn c tnh trnh thiu vic lm nghim trng v ph bin nng thn vo thi k nhn ri v khu vc kinh t nh nc trong qu trnh ci t h thng kinh t x hi, c tnh trong thp k ti mi nm s c hn 1 triu ngi bc vo tui lao ng v t l tng ca lc lng lao ng s cao hn so vi t l tng dn s. Mt vi nm tr li y, lc lng lao ng tng 3,43 - 3,5% mi nm so vi mc tng dn s l 2,2 2,4%. Bng s ngi TN theo tui (n v: ngi)
Tui S lng T l s vi T l so vi d ngi S lng tng s N% cng tui% T l so vi T l so vi s tng s TN% ngi tui%

TS 16-19 20-24 25-29 30-39 40-49 50-ht TL

1350035 100,0 652261 376951 167640 114655 27432 11093 48,3 27,9 12,4 8,5 2,0 0,8

4,17 12,43 6,74 3,06 1,47 0,66 0,35

661664 283460 198037 94386 64595 15467 5719

100,0 12,8 29,9 14,3 9,8 2,3 0,9

9,1 25,5 16,4 7,5 3,3 1,5 0,8

Ngun: PTS Nguyn Quan Hin: Th trng lao ng. Thc trng v gii php. Nh xut bn thng k, H Ni 1996, trang 67.

1.3: Tc ng tht nghip v vic lm. S ngi tng thm trong lc lng lao ng hng nm v s ngi c gii quyt vic lm hng nm. Trong nhng nm gn y, nh ng li i mi ca ng m nhiu lao ng v ang c thu ht vo cc ngnh ngh, cc lnh vc, mi a bn, trong nhiu thnh phn kinh t trn phm vi quc gia v tng bc ho nhp vo cng ng quc t. Tuy nhin, do im xut pht thp nn Vit Nam vn l nc ngho, cn thiu vic lm hoc vic lm khng n nh vic chm lo gii quyt vic lm tr thnh nhim v c bn v cp bch i hi cc ngnh cc cp, mi gia nh v ton x hi phi quan tm. T c cu dn s, ta thy s ngi di 15 tui chim 40% trong khi t l gia tng t nhin cao (2,2%) v vy, ny sinh mt vn l mt lao ng bnh qun phi nui dng nhiu ngi. Nu lao ng khng c vic hoc s ngy cng trong nm thp, s gi lm vic trong 1 ngy, nng sut lao ng 1gi lm vic km th mi gia nh v ton x hi s rt kh khn. Hin nay, ngun lao ng hng nm tng 3,2 - 3,5%, nm 2001 l 2,7%/nm. Bi cnh kinh t x hi sinh ra nhiu mu thun gia kh nng to vic lm cn hn ch trong khi nhu cu gii quyt vic lm ngy cng tng, tt yu dn n tnh hnh mt b phn lao ng cha c vic lm nht l i vi thanh nin thnh th, khu cng nghip, khu tp trung, vng ven bin. Tng iu tra dn s ngy 01/04/1989 cho thy hin c khong 1,7 triu ngi khng c vic lm. Ngi lao ng nc ta c c im: - 80% sng nng thn - 70% ang lm trong lnh vc nh nc - 14% sng lao ng lm vic trong khu vc nh nc - 10% trong lao ng tiu th cng nghip

- 90% lao ng th cng. Nng xut lao ng v hiu qu lm vic rt thp dn n tnh trng thiu vic lm rt ph bin v nghim trng. nng thn 1/3 qu thi gian lao ng cha c s dng tt bng 5 triu ngi lao ng. Trong khu vc nh nc, s lao ng khng c nhu cu s dng ln ti 25 - 30% c ni ln ti 40 - 50%. y l iu lm cho i sng kinh t x hi kh khn ca t nc ta nhng nm 1986 - 1991. Vi tc pht trin dn s v lao ng nh hin nay hng nm chng ta phi to ra hn 1 triu ch lm vic mi cho s ngi bc vo tui lao ng, 1,7 triu ngi cha c vic lm, hng chc cn b, b i phc vin, xut ng, hc sinh... Nhng s liu di y s gip ta hiu r hn: Nhp tng bnh qun hng nm.
1987-1991 Tc tng dn s (%) Tc tng ngun L (%) V s lng tuyt i Tng dn s vo tui L (Triu ngi)%so vi dn s Mc tng bnh qun (ngn ngi) 1985 30,3 19,2 900 2,15 3,05 1991 35,6 50,2 1060 1992-1996 2,1 2,75 1996 16,7 53,3 1023 1997-2001 1,8 2,55 2001 46,1 55 1090

S thanh nin vo tui lao ng v s lao ng tng thm trong 5 nm 1992 - 1996 v 1992 - 2005.
5 nm 1992-1996 S vo tui LD S lng C nc Min B ng Bng 1480 ni Nhp tui L tng BQ S lng Nhp TN S L tng thm 15 nm 1992 - 2005 S TN vo S L tng thm

tng BQ

7562
v 1197

5150 720

2,75 2,55

23550 3800

15700 2460

2,45 2,55

Trung Du Bc

960

2,45

4730

3000

2,30

Sng Hng Khu 4 c duyn 870 hi Trung B ng nam b Ty nguyn

580

3,00

2600

1760

2,70

1915 240

1510 160

3,35 2,35

5762 850

5762 420

2,70 2,95

Theo thng k 1996 dn s nc ta khong 74 triu ngi, s ngi trong tui lao ng l 38 triu chim 53% dn s, tc tng dn s l 2,2%, mi nm c khong 0,9-1 triu ngi c tip nhn v gii quyt vic lm. Theo tnh ton ca t chc lao ng quc t (ILO) vi tc tng ngun lao ng trn 3% nh hin nay Vit nam th d cho h s co dn v vic lm c th tng t mc 0,25 ln 0,33, trong vi nm ti cng cn c

mc tng GDP trn 10%/ nm mi c th n nh c tnh hnh vic lm mc hin ti. V vy, d bo sau nm 2001 nc ta vn s trong tnh trnh d tha lao ng. S lch pha gia cung v cu v lao ng l mt hin tng ng ch trong quan h cung cu lao ng nc ta hin nay. Trong khi ngun cung v lao ng ca ta ch yu l lao ng ph thng, lao ng nhn ri trong nng nghip, b i xut ng, cng nhn gim bin ch...th cn v lao ng li ang i hi ch yu lao ng lnh ngh, lao ng c trnh , chuyn mn k thut cao, cc nh qun l am hiu c ch th trng...Chnh s khc bit ny lm cho quan h cung cu v lao ng vn mt cn i li cng gay gt hn trc yu cu cng nghip ho hin i ho t nc. Trong ton b nn kinh t, t l lao ng qua o to hin nay cn rt thp, khong 4 triu ngi, ch chim 10,5% lc lng lao ng. iu ny cho thy lc lng lao ng hin nay cha c th p ng nhu cu pht trin kinh t x hi trong giai on ny. Trong s lao ng qua o to c cu trnh v ngnh ngh cn nhiu bt cp trc yu cu ca qu trnh cng nghip ho hin i ho... S ngi c trnh trn i hc ch chim khong 1,2% trong tng s ngi c trnh i hc. V c cu ngnh ngh, lao ng qua o to c tp trung ch yu cc c quan nghin cu, cc n v hnh chnh s nghip v ngnh gio dc, lnh vc sn xut vt cht c t l lao ng qua o to cn thp, c bit trong nng nghip, ngnh sn sut ln nht cng ch 9,15% lao ng c o to. C vng nh Ty Nguyn ch c 3,51% nhiu lnh vc rt thiu nhng cn b gii, cn b qun l, cn b am him cng ngh cao...iu n n mt thc trng hin nay l: Trong khi c hng triu ngi khng tm c vic lm, th mt s ngnh ngh v rt nhiu c s sn xut, kinh doanh thiu lao ng k thut, lao ng c ngh nghip v trnh ph hp vi yu cu ca cng ngh sn xut.

2/ Thc trng, nguyn nhn, gii php.

2.1: Thc trng tht nhip Vit Nam Vit nam l mt trong nhng nc kinh t ang pht trin, quy m dn s v mt dn c tng i ln so vi cc nc trn th gii v tc pht trin nhanh, trong lc vic m rng v pht trin kinh t, gii quyt vic lm gp nhiu hn ch, nh thiu vn sn xut, lao ng phn b cha hp l, ti nguyn khc cha c khai thc hp l...Cng lm cho chnh lch gia cung v cu v lao ng rt ln, gy ra sc p v vn gii quyt vic lm trong ton quc. Tnh bnh qun t 1976 - 1980 mi nm tng 75 - 80 vn lao ng t 1981 - 1985 mi nm 60-90 vn lao ng v t nm 1986 - 1991 mi nm l 1,06 triu lao ng. T nm 1996 n nm 2001 tng 1,2 triu lao ng. Bng di y cho ta thy mi quan h gia s gia tng dn s v ngun lao ng. Do iu kin kinh t x hi iu kin t nhin ti nguyn v trnh pht trin kinh t khc nhau gia cc vng t nc, ngun lao ng cc vng c mc tng v t l khc nhau. Bng Mi quan h dn s v ngun lao ng : (n v tnh : triu ngi )
Nm Dn s
S ngi trong % trong dn s tui lao ng Tc tng ngun lao ng

1978 1980 1985 1991 1996 2001

49 54 60 67 71 81

21,1 25,5 30 35,4 40,1 45,1

45 47 50 52,8 54,2 55,6

3,5 3,8 3,2 2,9 2,3 2,2

10

Ngun : Thng tin th trng lao ng. Tp tham lun trung tm thng tin khoa hc v lao ng x hi. Quan h cung - cu trn th trng lao ng ngy cng cng thng, tht nghip v nhu cu vic lm ang tr thnh sc p nng n cho nn kinh t. S ngi tht nghip l s chnh lch gia ton b lc lng lao ng v s ngi c vic lm. T l tht nghip c tnh bng t s gia ngi tht nghip vi lc lng lao ng. Tht nghip Vit Nam mang nhng nt c trng ring. Khi nn kinh t chuyn sang nn kinh t th trng, khi im t nm 1986 n nay, t l ngi tht nghip tng ln. Theo s liu bng tng iu tra dn s nm 1989 th ngi lao ng la tui 16- 19 chim 48,3%, la tui t 16-24 tui chim 71,2%. Nm 1995, s ngi tht nghip ton phn trong tui c nc ln ti con s 2,6 triu v nm 1996 l 2,5 triu ngi. T l ngi tht nghip hu hnh cc th chim t 9 - 12% ngun nhn lc trong 85% la tui thanh nin v i b phn cha c ngh. y l nhng t l vt qu gii hn m bo an ton x hi. T 1991 n nay, nc ta t mc tng trng kinh t kh, tng sn phm quc ni (GDP) thi k 1992 - 1996 tng bnh qun 7,9%/nm, lm pht c ngn chn li, duy tr mc 1 con s, nm 1997 lm pht l 4,5%/nm v nm 1998 l 3,6%/nm. Sc mua ca ng tin c tng ln, gi c n nh. T nm 1998 l nm tnh trng tht nghip cc thnh ph tng mnh hn so vi cc vng lnh th.

11

Bng: T l tht nghip ca dn s trong tui lao ng, hot ng kinh t thnh ph v cc khu vc lnh th. ( n v: % )
Nm T l TN C nc H Ni Hi Phng Nng TPHCM Min ni trung du Bc B ng bng Sng Hng Bc Trung B Duyn hi min Trung Ty Nguyn ng Nam B 6.08 7,62 7,87 5,81 6,39 6,85 7,46 6,60 4,97 2,79 6,35 5,88 7,71 8,11 5,53 5,68 6,42 7,57 6,96 5,57 4,24 5,43 6,01 8,56 8,09 5,42 6,13 6,34 7,56 6,69 5,42 4,99 5,81 1995 1997 1998

Ngun: Thi bo kinh t Vit nam. Kinh t Vit nam v th gii 97 98 trang 23. S ngi tht nghip cc th chim t l cao hn tht nghip nng thn - Nm 1989 t l tht nghip thnh ph l 13,2% v nng thn l 4% th ti nm 1996 c s thay i: thnh ph con s ny l 8% v nng thn l 4,8%. Trong my nm qua, t l tht nghip cao la tui thanh nin (t 15 n 30 tui), chim 85% tng s ngi tht nghip v tng dn.

12

Nm 1989 s ngi tht nghip la tui ny l 1,2 triu ngi. Nm 1991 s ngi tht nghip la tui ny l 1,4 triu ngi. Nm 1993 s ngi tht nghip la tui ny l 2 triu ngi. Nm 1994 s ngi tht nghip la tui ny l 2,3 triu ngi. Nm 1995 s ngi tht nghip la tui ny l 2,21 triu ngi. Lao ng tht nghip cao nhm ngi c trnh vn ho thp, trong nhm ngi cha tt nghip ph thng c s. Lao ng tht nghip chim 6,12%; s tt nghip ph thng c s tht nghip chim 4,93%; tt nghip ph thng trung hc chim 11,27%; tt nghip trung hc chuyn nghip chim 2,53% v tt nghip cao ng, i hc chim 2,25%. Nh vy, trnh vn ho ca ngi lao ng cng cao th kh nng tm kim vic lm cng cao. L nc nng nghip ang pht trin, nc ta gn 80% lc lng lao ng tp trung nng nghip. Tht nghip mang tnh thi v, bn tht nghip l ph bin. Thiu vic lm nng thn do ngun lao ng ngy mt tng nhanh trong lc din tch canh tc ch c hn lm cho t l din tch theo u ngi cng gim. Nng sut lao ng hin cn thp. Tnh trnh thiu vic lm y cn ph bin. Qu thi gian lm vic trong nm mi s dng c hn 2/3 nm 1998, t l thi gian l c s dng khu vc nng thn ni chung c nng cao hn s vi nm 1997. Tnh chung c nc, t l ny tng t 72,1% n 72,9%. Nm 1998, s ngi hot ng kinh t thng xuyn thiu vic lm nng thn gim t 27,65% ca nm 1997 xung cn 25,47% (26,24%).

13

* Bng: Mc tng ngun lao ng nng nghip so vi khi lng cng vic gieo trng qua cc nm (n v tnh: nghn ngi, nghn ha %). 1985 1. Ngi lao ng nng nghip - T l tng hng nm % 2. Din tch gieo trng - T l tng hng nm % 8.556.8 18.808 1986 19.787.8 5,3 8.606.1 0,6 1987 20.246.4 2,3 8.641.1 0,4 1988 20.890.7 3,2 8.883.5 2,8

Ngun: PTS Nguyn Quang Hin: Th trng lao ng: Thc trng v gii php. Nh xut bn thng k, H ni 1991. Theo tnh ton ca b lao ng - Thng binh x hi, thi gian thiu vic lm ca lao ng nng thn c nc trong mt nm, nu quy ra lao ng ln ti 6- 7 triu ngi khng c vic lm. y l s lng ph v ngun lc rt ln nh hng ti nhiu mt ca i sng kinh t - x hi. Mt khc nng sut lao ng cc ngnh ngh nc ta thp, s vic lm c hiu qu thp l ch yu, tnh bnh qun nm 1993, mt lao ng cng nghip lm ra 6.943.760 ng GDP v mt lao ng nng nghip lm ra 1.571.300 ng GDP. Nng sut lao ng nc ta qu thp cn th hin t trng ca lao ng trong nng nghip cn qu cao.

14

* Bng: Lao ng ang lm vic trong cc ngnh kinh t quc dn, n 1/7/1994 (nghn ngi). Tng s Cng nghip 3.521.8 10,8% Xy dng 848.3 2,6% Nng nghip 23.683.8 7,2% Lm Thng Ngnh khc

(triu ngi) 32.718.0

nghip nghip 214.4 0,6% 1.776.0 5,4%

8,3%

Ngun: Trn Minh Trung: " c vic lm cho ngi lao ng". Tp ch thng mi, 12/1993. n nm 1998, c cu lao ng trong nn kinh t thay i, s ngi lao ng ang lm vic trong nng, lm, ng nghip chim 71%, trong ngnh cng nghip v xy dng chim 14% v lm vic trong cc ngnh dch v chim 15% so vi tng s lao ng. Qua phn tch trn y cho ta thy trn th trng lao ng nc ta c s mt cn i ln gia cung v cu. Tuy nhin, c ch th trng t n cng c nhng iu chnh quan h cung cu. S iu chnh ny c th hin thng qua s vn ng ca cc dng lao ng (s vn ng ca th trng lao ng). 2.2. Nguyn nhn tht nghip Vit nam. S hn ch kh nng gii quyt vic lm cho ngi lao ng nc ta nhng nguyn nhn c bn sau y: Nguyn nhn bao trm l trong h thng cu trc kinh t x hi c, chng ta c nhng sai lm, khuyt im trong qu trnh xy dng ch ngha x hi, nh i hi VI ch r: duy tr qu lu nn kinh t ch c hai thnh phn, khng coi trng c cu kinh t nhiu thnh phn, kinh t m ca dn n sai lm trong b tr kinh t, cha quan tm ng mc n chin lc

15

xy dng kinh t x hi, hng vo pht trin nhng ngnh cng nghip vi quy m nh thu ht c nhiu lao ng dn n hn ch kh nng khai thc cc tim nng hin c pht trin vic lm v to nhiu iu kin ngi lao ng t to vic lm cho mnh v do ngi khc. Chc nng ca Nh nc trong vic t chc lao ng gii quyt vic lm cho x hi cha c pht huy y . Hai nguyn nhn na cng khng km phn quan trng gy ra hin tng tht nghip l: * Khong thi gian tht nghip: Gi s rng thng xuyn c mt lng ngi tht nghip nht nh b xung vo i ng tm kim vic lm v nu mi ngi phi ch i qu nhiu thi gian mi tm c vic lm th trong mt thi gian no s lng ngi tht nghip tng ln, t l tht nghip s b nng cao. Thi gian ch i trn c gi l khong thi gian tht nghip v n ph thuc vo: - Cch thc t chc th trng lao ng - Cu to nhn khu ca nhng ngi tht nghip (tui i, tui ngh, ngnh ngh) - C cu cc loi vic lm v kh nng sn c vic lm. Mi chnh sch ci thin cc yu t trn s dn n rt ngn khong thi gian tht nghip. * Do cnh tranh mnh m ca c ch th trng, vic m rng sn xut to nhiu vic lm tt, thu nhp kh v n nh lun gn lin vi nng sut ngy cng cao. mi mc tin cng s thu ht nhiu lao ng s tng ln v khong thi gian tht nghip cng s gim xung.

16

Phn tch mt cch su sc cc nguyn nhn su xa dn n tnh trnh tht nghip bao gm c nhng chuyn bin tch cc sau i Hi ng ton quc ln th VI l iu ht sc cn thit cho vic ra nhng ch o thc hin gii quyt vic lm y c hiu qu. Th nht: ngay t u, trong c nc, mt thi k kh di sau chng ta cha thy c (ng hn l khng mun thy) vai tr ngha ca cc thnh phn kinh t i vi pht trin lc lng sn xut, m mang vic lm cho nhn dn, nn hn ch ht mc gn nh xo b cc thnh phn kinh t c, pht trin qu nhanh v c phn t thnh phn quc doanh v tp th. n nm 1975, sau khi gii phng nim nam thng nht t nc vi hai bi hc kinh nghim min Bc, chng ta mong mun trong tng lai pht trin mnh m nn kinh t quc dn. Th hai: Chm "m ca" trong pht trin kinh t i ngoi cng nh trong m rng giao lu, thng tin quc t ni chung, l mt trong nhng nguyn nhn nh hng r rt n vic s dng c hiu qu ngun lao ng v pht trin vic lm. Nc ta l nc nng nghip, chm pht trin, thuc vo nhng nc ngho nht th gii khi t ra chng trnh m mang, pht trin vic lm l thiu vn, thiu k thut v my mc trang thit b, thiu kinh nghim kinh doanh, thiu th trng tiu th sn phm hng ho. Trong khi mt s nc pht trin li thiu sc lao ng, thiu th trng u t. V vy, "m ca" pht trin kinh t i ngoi l c li cho c hai bn. Th ba: nguyn nhn nh hng ln l nhng sai lm, thiu st trong vic xc nh c cu kinh t, c cu kinh t bao gm ba b nhn ln: - C cu thnh phn kinh t - C cu ngnh kinh t - C cu .......... kinh t

17

Ngoi nh hng ca c cu thnh phn kinh t n gii quyt vic lm nh ni trn, nh hng ca c cu ngnh kinh t cng rt ln. Trong i hi ng ln th VI xc nh r trong nhng nm 1986 1991, nhng nn cn li trong thi k qu , phi tp trung vn v vic thc hin mc tiu v lng thc, thc phm, hng tiu dng v hnh xut khu. S iu chnh, sp xp li c cu cc ngnh kinh t nh hng mnh m n qu trnh s dng lao ng v gii quyt vic lm. Bt u t nm 1986 tr i, cc quan h t l phn b lao ng gia cc ngnh c chuyn bin theo xu hng tin b, tnh trng cng n vic lm c ci thin, tht nghip gim i mt bc ng k. Th t: duy tr qu lu c ch qun l kinh t tp trung, quan liu bao cp cng l nguyn nhn ln nh hng nng n, n hiu qu s dng ngun lao ng v kt qu gii quyt cng n vic lm. Trn tm v m chng ta cn thiu mt h thng tng i cc lut l chnh sch nhm s dng c hiu qu ngun lao ng v m mang pht trin vic lm. tm v m c ch c c phn nng n hn. Hng lot cc quy ch, chnh sch, cc hnh thc t chc, cc chc danh tiu chun, cc bin php khuyn khch vt cht v tinh thn, cc ch , cc n np lao ng, sn xut, hc tp nghin cu khoa hc nhm cao tinh thn tn ty, trch nhim vi cng vic, khuyn khch mnh m tnh ch ng tch cc, sng to ca con ngi ang cn thiu. Tnh trng t chc cn chng cho km hiu qu, tnh trng tr cng, phn phi bnh qun bt hp l cn ph bin lm cho hiu sut lm vic km. Trn y l nhng nguyn nhn chnh nh hng n vn tng gim tht nghip. Trn c s i hi ng lm th VI v nhng ch th ngh quyt ca ng v Nh nc trong thi k gian gn y, chung ta hy i vo nghin cu con ng v phng hng s dng c hiu qu lc lng lao ng tng thm hng nm.

18

2.3. Gii php v to cng n vic lm. phn u t c cc mc tiu nn trn, chng ta phi thc hin ng b hng lot cc gii php, trong , theo chng ti cn quan tm n cc gii php ch yu sau. * Huy ng mi ngun lc to ra mi trng kinh t pht trin nhanh c kh nng to ra nhiu ch lm vic mi thng xuyn v lin tc. Phn u t tc tng trng kinh t bnh qun hng nm 9-10% va l yu cu ca s pht trin va l i hi ca to cng n vic lm. - Trong iu kin khong 70% lc lng lao ng ca c nc l lao ng nng nghip ang thiu vic lm trm trng, th gii php kinh t tng hp hng u tng bc khc phc tnh trnh ny l phi dn sc cho s pht trin ton din nng - lm - ng nghip, gn vi cng ngh ch bin nng lm thu sn v i mi c cu kinh t nng thn theo hng cng nghip ho v hin i ho. Pht trin mnh m cc ngnh ngh phi nng nghip, s dng nhiu lao ng nng thn, khi phc v pht trin ngnh ngh truyn thng hng u t vo pht trin cc cy trng, vt nui em li gi tr kinh t cao, c kh nng xut khu. - u t pht trin cc ngnh ngh cng nghip, ch trng trc h tr cng nghip ch bin, cng nghip hng tiu dng v hng xut khu, xy dng c chn lc mt s c s nng nghip ch bin, cng nghip hng tiu dng v hng xut khu, xy dng c chn lc mt s c s cng nghip nng; v du kh, xi mng, c kh in t, thp, phn bn, ho cht. - u t xy dng v ci to h thng c s h tng phc v thit thc v bc xc cho pht trin. - Pht trin cc ngnh dch v, trong tp trung vo cc lnh vc vn ti thng tin lin lc, thng mi, du lch, cc dch v ti chnh, ngn hng, cng ngh, php l...
19

 c c tc pht trin trn to m thm nhiu vic lm cho ngi lao ng, phi c chnh sch huy ng ti a cc ngun vn bn ngoi, tng nhanh u t pht trin ton x hi, a t l ny t khong 30% GDP nm 2001. * To ra mt mi trng php l ng b khuyn khch to m v duy tr ch lm vic khuyn khch t to vic lm. B lut lao ng ca nc ta l c s php l cn bn ca vn vic lm. Tuy nhin vic khuyn khch t to vic lm ch tr thnh hin thc trong cuc sng khi cc vn bn hng dn thc hin b lut lao ng cng nh cc vn bn khc v u t, v ti chnh - tn dng, b sung ton thin c xem xt k lng n vn ny mt cch ng b. * Tip tc nghin cu, ban hnh cc chnh sch h tr cc i tng yu th trong vic tm kim hoc t to vic lm. Trong thi gian trc mt, cn tp trung nghin cu ban hnh cc chnh sch v c ch c th v. - Khuyn khch s dng lao ng n. - Khuyn khch s lao ng l ngi tn tt. H tr cc c s sn xut ca thng binh v ngi tn tt. - Chnh sch bo him tht nghip - Tp chung phn vn tn dng t qu quc gia v vic lm vi li xut u i do cc i tng trng im vay theo d n nh t to vic lm cho bn thn gia nh v cng cng. - H tr mt phn kinh ph o to cho lao g thuc din chnh sch u i, lao ng thuc i tng yu th. * Pht trin nng cao cht lng hot ng ca h thng trung tm dch v vic lm.

20

Trung tm dch v vic lm l mt n v s nghip hot ng v muc tiu x hi. N l chic cu rt quan trng v khng th thiu gia cung v cu lao ng. Chc nng c bn ca n l. T vn, cung cp thng tin cho ngi lao ng v s dng lao nh v hc ngh, vic lm, v nhng vn c lin quan n tuyn dng v s dng lao ng, gii thiu vic lm, cung ng lao ng dy ngh gn vi vic lm, t chc sn xut quy m thch hp tn dng nng lc thit b thc hnh. N cn l cch tay qun l nh nc thng qua cung v cn, vic lm lao ng.

21

Kt lun
Lnh vc lao ng - vic lm nhng nm qua c nhiu i mi v thu ht c nhng kt qu bc u ng khch l. Trc ht. Nhn thc v vic lm, hiu bit v vic lm v cch gii quyt vic lm cng nh tm l v vic lm ca ngi lao ng, ca x hi c thay i tch cc. To v gii quyt vic lm cho lao ng x hi khng ch l trch nhim ca Nh nc m l trch nhim ca cc cp, cc ngnh, cc t chc, cc gia nh bn thn ngi lao ng v ca ton x hi. Quan im nhn dn t to ra vic lm l chnh. Nh nc to ra mi trng kinh t, php lut thun li v h tr mt phn ngun lc nhn dn t to vic lm thm nhun trong cuc sng v tr thnh ni lc thc y s nghip to v gii quyt vic lm. Nhng nm qua. ng v Nh nc ra mt loi chnh sch chng trnh pht trin kinh t x hi. Trong c nhiu chnh sch, chng trnh tc ng trc tip n vic to v gii quyt vic lm cho lao ng x hi nh: Ngh quyt Vi ca trung ng ng v chuyn dch c cu nng nghip nng thn, lp qu quc gia v gii quyt vic lm, chng trnh 327 ph xanh i trng - i trc, chng trnh 773 khai thc mt nc trng, bi bi. Chnh sch giao t, khon rng cho nng dn n nh; chnh sch tn dng vi nng nghip nng thn, phn b li lao ng dn c... Phng hng quan trng nht gii quyt vic lm thi k ny, bo co ca ban chp hnh Trung ng ti i hi VIII ca ng ch r Nh nc cng ton dn ra sc u t pht trin, thc hin tt k hoch v cc chng trnh kinh t - x hi. Khuyn khch mi thnh phn kinh t, mi cng dn, mi nh u t m mang ngnh ngh, to nhiu vic lm cho ngi lao ng. Mi cng dn u c t do ngnh ngh, thu mn nhn cng theo php lut. Pht trin dch v vic lm. Tip tc phn b li dn c v lao ng trn a bn c nc, tng dn c trn cc a bn c tnh cht
22

chin lc v kinh t, an ninh quc phng. M rng kinh t i ngoi, y mnh xut khu lao ng. Gim ng k t l tht nghip thnh th v thiu vic lm nng thn. t nc ta ang trng ch vao th h tr, c bit l cn b qun l kinh t trong tng lai, l mt sinh vin khoa kinh t ti nhn thc c iu ny. Phi lun trau ri kin thc, tn dng thi gian v nng cao nng lc theo kp vi s tin trin ca nn kinh t t nc ang trong thi k i mi, mt th gii mi, th gii ca s vn minh, giu c v cng bng.

23

Ti liu tham kho

1/ Nguyn Quang Hin: Th trng lao ng thc trnh v gii php, Nh xut bn thng k 1999. 2/ Nguyn Quang Hin: Xu hng vn ng ca th trng lao ng nc ta. Tp ch kinh t d bo s 1/2001 3/ Trn nh Hoan v L Mnh Khoa: S dng ngun lao ng v gii quyt vic lm Vit nam Nh xut bn - H ni 1999 4/ Trn Minh Trung: c vic lm cho ngi lao ng. Tp ch thng mi, 12/1999 5/ Mt s nhim v v gii php c tnh chin lc v lao ng x hi. ti cp b - B lao ng - thng binh v x hi 1999. 6/ Nim gio thng k 2000/ 2001 7/ Thi bo kinh t VN - kinh t Vit nam v th gii 1999-2001.

24