TRNG I HC K THUT CNG NGH KHOA MI TRNG V CNG NGH SINH HC

BI GING

THC HNH

HA I CNG

KS. TRN TH TNG VN

Dng cho sinh vin ngnh Mi trng v ngnh Cng ngh sinh hc Nm xut bn 2009

MC LC
Trang Bi M u ........................................................................................................... 3 Bi 1. K thut phng th nghim ....................................................................... 8 Bi 2. Pha ch dung dch - Chun ............................................................... 21 Bi 3. Dung dch in li - Cht ch th mu ..................................................... 30 Bi 4. Tc phn ng - Cn bng ha hc .................................................... 36 Bi 5. Phn ng xi ha-kh - Bc phn ng ................................................. 42

http://www.ebook.edu.vn

BI M U
Ha hc l mn khoa hc thc nghim. Thc hnh ha hc gip sinh vin cng c v pht trin nhng kin thc hc c trong l thuyt. bit c phng php nghin cu v ng dng l thuyt trong thc hnh ha hc, sinh vin phi c mt s k nng cn thit. Nhng k nng ny c rn luyn dn v ch yu trong phng th nghim. m bo an ton v t kt qu thc nghim tt, mi sinh vin phi tun th nghim tc ni quy phng th nghim. NI QUY PHNG TH NGHIM

1. Tun th ng gi gic lm vic, sng t 6g45 n 11g, chiu t 12g30 n 16g45. n tr sau 5 pht sinh vin khng c php vo phng th nghim. 2. Ch nhng sinh vin c lch hc mi c vo phng th nghim. Khi vo phng th nghim phi eo bng tn v mc o blouse. 3. Trong gi thc hnh phi gi yn lng, trt t. Khng c ht thuc v n ung trong phng th nghim. Khng c t ra khi phng th nghim m khng c s cho php ca gio vin. 4. Khng c t ly dng c, ha cht khng phi ca mnh, c thc bo v v gi gn ti sn ca phng th nghim. 5. Gi sch s trong phng th nghim, sp xp dng c, ha cht ngn np, lau dn v sinh phng th nghim trc khi ra v. 6. Cn tit kim ha cht th nghim, trnh gy v dng c, ha cht. Khi lm h hng ti sn trong phng th nghim sinh vin phi bi thng y v chu mi hnh thc k lut. 7. Dng c th nghim lm xong phi ra sch s trc khi tr cho cn b phng th nghim. 8. Khng rc thi, giy lc vo bn ra trnh gy tc cng. 9. Khi c chy, n, chp in phi nhanh chng ct ht cu dao in v tham gia cha chy. 10. Trc khi ra v phi ngt ht cu dao my lnh, n, qut, rt phch cm t sy, t ht, bp inkha van nc v kha ca cn thn. http://www.ebook.edu.vn 3

QUY TC AN TON PHNG TH NGHIM 1. Cn thn khi tin hnh th nghim. Khng c s dng nhng my mc, dng c m cha bit cch s dng. Phi hiu r tnh cht cc ha cht trnh tai nn ng tic. 2. Khng c dng cc dng c thy tinh cha ra sch. Cc dng c thy tinh bn phi ring hoc ra ngay sau khi dng. 3. Tt c cc chai l ng ha cht phi c ghi nhn. Khi dng ha cht phi c k nhn hiu, dng xong phi li ch c. Nhn ghi ha cht bng ting nc ngai th phi xem xt cn thn ch no cha r phi tra cu ti liu, khng c an. Ha cht cha dng ngay phi ghi li trnh nhm ln. Trn thc t phn ln cc ha cht l cht c nn phi ht sc cn thn. 4. Khi ht ha cht bng ng ht (pipet) phi s dng bp cao su. 5. Khi theo di dung dch ang si hoc tinh th ang chy khng c mt gn. Khi mt cht lng vo cc phi xa mt. Nn dng knh bo h lao ng. 6. Lm g nguy him phi ch c ngi ng bn cnh. un mt cht lng trong ng nghim phi ming ng quay v pha khng c ngi. Lc un khng c gi ng nghim ng yn m phi lc u, un ton b b mt ng nghim phn cha cht lng. 7. Khi lm vic vi cht d chy th tuyt i: Khng dng la ngn Khng lm vic bn cnh la ngn Khng cht d chy bn cnh ngun sinh nhit.

8. Khi lm vic vi cht d n nh nitrat, clorat, pemanganat, bicromat, peoxyt th phi cn thn v ng qui cch. 9. Khi lm vic vi cc acid v baz mnh: - Khng ra ngoi. acid hay baz vo nc khi pha long chng (khng c nc vo acid hay baz). Sang chai phi dng phu (khi rt phi quay nhn ln pha trn, chai kia phi trn bn, tuyt i khng cm trn tay). Khng ht acid hay baz khi trong chai cn qu t. Khi un si phi cho bt hoc bi thy tinh iu ha, trnh bn hay tro ra ngoi. http://www.ebook.edu.vn 4

10. Khi lm vic vi dng c thy tinh:

Trnh v. Dng c loi no dng cho vic , ch c un vi dng c thy tinh chu nhit v dng cho chn khng nhng dng c c bit dng trong chn khng.

11. Khi lm vic vi dng c in: - Tay phi tht kh, ch lm vic cng phi kh. Cn thn khi dng in c in th 220 Vol. 12. Khi tham gia cha chy, cn lu : - Nu chy do cc cht hu c: axetat ethyl, benzen, toluen phi dng ct. Nu chy do in: trc tin phi ct cu dao in ri dng ct hoc bnh phun CO2.

13. Khi b v ng ng dn nc trong phng th nghim, phi nhanh chng kha van ca ng ng dn nc chnh. QUY TC BO HIM KHI LM TH NGHIM 1. Th nghim vi cht c Trong phng th nghim c nhiu cht d gy ng c nh: asen, thy ngn, ch v nhng hp cht ca chng. Nhiu cht nh hng ti ng h hp nh: hi cc halogen, kh cacbon oxit, kh hydro sunfua, nit peoxitV vy phi thn trng khi s dng cc cht ny. Th nghim vi cc kh c phi tin hnh trong t ht hoc ni thong gi, m rng ca phng. Ch nn ly lng ha cht va lm c nhanh, gim bt kh c bay ra. Khi ngi cc ha cht, khng mi gn ming l, m dng tay phy nh. Khi lm vic vi kh c cn c khu trang. 2. Th nghim vi cc cht d n da v gy bng Cc axit c, kim c, pht pho trng, brom lngd n da, gy bng nng. Khi dng chng phi cn thn, khng ri vo ngi, c bit l mt, khng dnh vo qun o, sch v, ti liu, khi quan st cn c knh che mt. Pha long axit H2SO4 phi axit vo nc, rt chm tng lng nh v khuy u, tuyn i khng c nc vo axit. Khi un dung dch cc cht d n da, gy bng phi thc hin theo ng cch un ha cht. 3. Th nghim vi cc cht d chy, d n Nhiu cht d chy nh: du ha, xng, benzen, cn, ete d gy ha hon ln phi c xa la v dng lng va phi. Khi cn un nng chng, khng un trc tip m phi un cch thy. http://www.ebook.edu.vn 5

Lm th nghim vi cc cht d chy n phi thn trng v theo ng hng dn trong ti liu, cn c phng tin bo him y . CCH S CU KHI GP TAI NN 1. Khi b thng Khi b t tay, chy mu nh dng bng thm mu vt thng ri bi thuc st trng (cn 900, thuc tm long, cn iot). Vt thng ng mch, dng dy cao su hay khn tay buc cht pha trn vt thng, gi vt thng khi nhim trng, dng bng sch ph ln vt thng ri bng li, nu mu ra nhiu phi a n trm y t. 2. Khi b bng B bng vt nng (thy tinh, kim loi, nc si) khng ra nc, khng lm v nhng nt phng trn vt bng. Sau bi vadlin v bng vt bng li. C th dng axit picric hoc tananh 2% bi ln vt bng. B bng axit c (H2SO4 c), kim c phi ra bng vi nc my cho chy mnh t 3 5 pht. Sau ra li vt thng do axit bng dung dch NaHCO3 2%, vt thng do kim bng dung dch CH3COOH 2%. Khi b axit bn vo mt, dng bnh cu tia, ra mt nhiu ln bng nc, sau ra bng dung dch borac 2%. Nu l kim, ra bng dung dch axit acetic hoc axit boric 2%. B bng bi pht pho phi ngm lu trong dung dch thuc tm hoc dung dch CuSO4 5%, sau nhng bng trc khi buc vt thng bng dung dch CuSO4 5% ri a n trm y t ly ht pht pho cn li trong vt bng. Khng bi vadlin ln vt bng v pht pho ha tan trong cht ny. Brom lng ri ln da phi ra li nhiu ln bng benzen hoc dung dch natri thiosunfat 5%, thm kh, bi vadlin, bng li v a n trm y t. 3. Khi b ng c Ht phi kh c nh H2S, Cl2, Br2, CO, NO2a ngay nn nhn ra ch thong kh. Nu cn dng bnh oxy th. n ung phi cht c nh asen, thy ngn, ch v cc hp cht ca chng, nhanh chng cho nn nhn nn ra, ri a n trm y t cp cu.

http://www.ebook.edu.vn

4. Khi b chy Qun o ang mc trn ngi b chy vi din tch ln, tuyt i khng c chy hoc ra ch c gi, phi nm xung t m ln, chy din tch b, dng khn t, nc dp tt. Nu xy ra chy ln trong phng th nghim, phi dng bnh cha chy. Khi chy cc ha cht, ty loi m dng cc phng php cha chy thch hp.

http://www.ebook.edu.vn

BI 1. K THUT PHNG TH NGHIM

1. Mt s dng c th nghim 1.1. Dng c thy tinh Trong phng th nghim c nhiu loi dng c thy tinh, theo cng dng ca chng, c th chia thnh 3 loi: - Dng c thy tinh khng chia : ng nghim, bnh cu, bnh hnh nn, phu - Dng c thy tinh c chia : ng o, cc, ng chun , ng ht, bnh nh mc - Dng c thy tinh c tc dng c bit: bnh ht m, ng sinh hn, nhit k 1.1.1. Dng c thy tinh khng chia ng nghim ng nghim c nhiu loi vi cc kch thc khc nhau. gi ng nghim trong khi lm vic, thng chng trn cc gi ng. ng nghim ch yu c dng lm cc th nghim vi lng nh. Cht phn ng ng trong ng nghim phi l lng t, vo khong 1/4, c khi ch l 1/8, dung tch ng nghim. Mun lc ng nghim th tay tri cm ng nghim bng ngn ci v ngn tr, cm gn ming ng nghim v ng nghim bng ngn gia, dng ngn tr tay phi bng nh vo pha di ng nghim. Nu cht lng qu ng nghim th phi khuy bng a thy tinh, a ln a xung nh nhng trnh lm thng y. Khng c ly ngn tay bt ng nghim lc, lm nh vy khng nhng a thm cht l t ngn tay vo ng nghim lm sai lch kt qu th nghim m i khi cn gy tai nn n ngn tay. Cc thy tinh Cc thy tinh c dng cao, thp, rng, hp vi dung tch khc nhau t 50ml n 1 hoc 2 lt. C 2 loi cc: cc c m v cc khng m. Thng dng nht l cc c m, v d dng cho vic rt cht lng hn. Cc thng lm bng thy tinh chu nhit, dng ng ha cht v thc hin cc phn ng nh dng ng nghim nhng vi lng ha cht nhiu hn. http://www.ebook.edu.vn

Bnh hnh nn Bnh hnh nn c thnh mng u, y bng, ming hp, cng c th un c nh cc thy tinh. Do hnh dng ca bnh nn n lc quay trn d, cho php trn nhanh ha cht ng trong bnh, v vy bnh hnh nn thng c s dng chun . Cng nh hnh dng ca bnh m ta c th dng a thy tinh chm vo mt im bt k ca bnh, do d dng hn khi lm sch bnh cng nh ly ht cc cn dnh thnh bnh. Bnh cu Bnh cu c nhiu c khc nhau v nhiu loi khc nhau nh bnh cu y bng, bnh cu y trn; bnh cu c ngn hay c di, c rng hay c hp, c nhm hay khng nhm; loi chu nhit hoc khng chu nhit; loi c nhnh hoc khng c nhnh - Bnh cu y bng dng ng v pha ha cht, hoc un nng cc cht lng - Bnh cu y trn dng ct, un si hoc lm nhng th nghim cn un nng. Khi un nn dng kp mc trn gi m cp c bnh cu v phi lt li aming. Bnh cu y trn phi c gi . Phu Phu dng lc v rt cht lng. Phu thy tinh c kch thc khc nhau, thng c ng knh 6cm 10cm. Hnh dng chung ca cc phu l cung di, gc phu bng 600, nh vy s gip cho tc chy nhanh. Khi dng, ngi ta thng t phu ln gi . Gi gm gi st v vng phu st, ty lai phu dng ln hay nh m chn vng phu thch hp mc. Cng c khi ngi ta t phu trc tip ln cc dng c hng: chai, l, bnh cu, bnh hnh nn Khi rt cht lng, mc cht lng trong phu phi thp hn ming phu 15mm. Khng nn rt cht lng thng vo phu m nn dng a thy tinh dn cht lng vo thnh phu.

http://www.ebook.edu.vn

1.1.2. Dng c thy tinh c chia ng o hnh tr ng o hnh tr c chia thnh 1 ml hoc 1/10 ml. Cc ng o hnh tr c dung tch t 3ml, 5ml n 1 lt. Khi dng cc ng o cn ch chnh xc php o th tch ph thuc vo ng knh ng o, ng o cng rng th mc chnh xc cng km. Khng c dng nhng ng o ln o th tch nh. Khi ong cht lng trong sut, rt cht lng vo ng o sao cho y di vm khum ca b mt cht lng ngang vi vch chia ca ng o, vch s ch th tch cht lng. i vi cht lng c hoc c mu, xc nh th tch theo mt trn ca vm khum. Khng c un nng ng o cng nh khng c o cht lng ang nng. Bnh nh mc Bnh nh mc l loi dng c c th tch chnh xc chuyn dng pha ch nhng dung dch c nng xc nh. Bnh nh mc l hnh cu y bng, c di, c ngn v nt nhm. Ngn c bnh xc nh dung tch cht lng cha trong bnh 200C. Bnh nh mc thng dng c dung tch 100, 250, 500 ml Khi pha dung dch c nng xc nh t cht rn, cn thc hin nh sau: Trc tin cn chnh xc cht nh pha, vo cc ngai ri cho vo mt t dung mi ha tan, sau mi vo bnh nh mc, tip tc thm dung mi cho ti vch. - Trc khi dung mi cho ti vch phi lc dung dch trong bnh tht u, dng hai bn tay y v nt bnh nh mc lc cn thn khng dung dch bn ln ming bnh. - Vic ha tan thng lm gim hoc tng nhit ca dung dch, nn phi ch cho n khi nhit ca dung dch trong bnh v nhit trong phng th nghim bng nhau ri mi cho thm dung dch cho ti vch. - Khi dung mi cho ti vch th nhng git dung mi sau cng phi chnh xc, nu cn th dng pipet nh git t t, sau khi nh mt git ta phi ch 1 n 2 pht dung mi c thi gian tri xung v n dnh thnh bnh. - Khi xc nh vm khum cn mt nhn ngang vi ngn. - Ch cm c bnh pha trn ngn, khng cm bu trn ca bnh trnh lm tng nhit cht lng trong bnh. http://www.ebook.edu.vn 10

ng ht (Pipet) Pipet dng ly mt lng chnh xc cht lng. Pipet l mt ng thy tinh nh, gia c bu hoc khng. Pipet thng c dung tch 1, 2, 3, 5, 10, 20, 25, 50ml. Ngoi ra, ngi ta cn s dng micro pipet ly nhng th tch nh cht lng vi chnh xc cao hn. Phn loi pipet: pipet mt vch v pipet hai vch, pipet chia v pipet c dung tch c nh (pipet bu). - i vi pipet mt vch th khi ta ht cht lng n vch trn v th tay cho cht lng chy ra ht l ly c ng th tch ghi trn pipet. - i vi pipet hai vch th th tch ghi trn pipet l th tch cha gia hai vch . V vy i vi pipet hai vch ny, khi ta ht cht lng n vch trn v th tay cho cht lng chy ra n vch di th dng li, lc s ly c ng th tch ghi trn pipet. - Pipet chia l loi pipet ti phn gia c cc vch chia . - Pipet bu l loi pipet thng c bu gia, dng o mt th tch chnh xc do pipet quy nh. Mun ly cht lng vo pipet phi dng qu bp cao su. - Trc ht dng tay phi bp qu cao su to ra s chnh lch p sut, tay tri cm pipet, ch ngn tr ca tay tri gn ming trn pipet c th sn sng bt li khi ly xong cht lng. - t u h qu cao su vo ming pipet. Nhng pipet vo cht lng v th lng t t tay phi cht lng vo pipet cho ti qu vch trn ca pipet mt cht. Dng ngn tr tay tri bt li. - Nhc pipet ra khi b mt cht lng, dng giy lau kh cht lng bn ngoi pipet. Sau nng vch ca pipet ln ngang mt, h m ngn tr cht lng chy tng git cho ti khi vm khum khp vi vch chia . - a pipet sang bnh ng, m ngn tr cho cht lng chy vo bnh. Nu pipet c vch pha di th dng ngn tr iu chnh cho vm khum cht lng cn li khp vi vch di pipet. Nu pipet khng c vch di th cht lng chy ra ht, khng dng ming thi xung git cht lng cn dnh li u cui pipet.

http://www.ebook.edu.vn

11

ng chun (Buret) Buret dng o mt lng nh dung dch. Buret l mt ng thy tinh u di vut nh li, trn thnh ngoi dc theo chiu di ca buret c khc vch chia ra ml v 0,1ml, vch s 0 pha trn. Buret dng chun thng c dung tch 10ml, 25ml v 50ml. Thng buret c hai loi: loi c kha nhm v loi ng cao su. Buret c kha nhm c th s dng cho cc ha cht tr dung dch kim. i vi dung dch kim th ta nn dng buret ng cao su. Ngoi 2 loi buret ni trn, trong phng th nghim cn dng microburet. Microburet khc vi buret thng ch n khng chia theo 0,1ml m theo 0,01ml, v vy n chnh xc hn. Khi s dng buret chun , cn thc hin theo cc ng tc sau: Phn chun b: - Ra sch buret trc khi s dng. Buret sch l khi ta rt dung dch th dung dch chy t t theo thnh bn trong ca buret v khng dnh git no trn thnh buret. Khi s dng m buret cn t th ta phi trng buret vi ln bng dung dch chun . - Rt dung dch chun vo buret: dng loi phu nh c cung ngn, cung phu khng c chm ti vch s 0. Trc khi rt ta phi xem li kha buret cha. Sau m kha dung dch chy xung chim y phn buret nm di kha n tn u cng ca ng vut. Dung dch rt vo phi cao hn vch s 0 khong 3 4cm. Ch cho phn di buret khng c bt kh, v nu c bt kh th khi chun ta khng th c ng th tch ha cht s dng. Trng hp c bt kh th ta m kha cho cht lng chy mnh xung cc hng bt kh theo ra. - C mi ln chun ta phi rt dung dch vo buret cho n vch s 0. Phn nh lng: - Dng tay tri cn thn m kha cho dung dch chy t t ti vch s 0; nhn ngang tm mt thy mt khum tip xc vi vch s 0 th dng. - Khi nh lng, dung dch chy trong buret khng c nhanh qu v khi chy nhanh dung dch khng kp xung ht, v vy kt qu thc nghim s sai. - Mi ln chun nn xut pht t vch s 0. http://www.ebook.edu.vn 12

Khi tin hnh xong th nghim, buret phi c ra sch bng nc thng v trng li bng nc ct, cp n vo gi v quay u h xung bi khng ri vo buret. i vi loi buret c kha nhm th cn ly kha ra bc kha bng giy lc sch ri li t kha vo buret, lm nh vy th phn nhm c bo v t b hng v cng khng b d chy. Bnh thng ta c th bi kha buret bng mt lp vadlin mng ri xoay qua li lp vaselin phn b u trc khi s dng. 1.1.3. Dng c thy tinh c tc dng c bit Bnh ht m Bnh ht m l bnh lm bng thy tinh dy, pha di hnh nn ct, pha trn hnh tr, np y bng thy tinh c g mi nhm cho kn. Bnh ht m dng lm kh t t cc cht, bo v cc cht d ht m trong khng kh. C 2 loi bnh: bnh ht m thng, bnh ht m chn khng. y bnh cc cht ht m: CaCl2 khan, NaOH rn, H2SO4 c, P2O5, silicagelNhng cht cn lm kh ng trong cc. chn s, mt knh ng ht vo bnh, trn khay s. Ming bnh v np thy tinh mi nhm lun bi lp vadlin mng. Khi m bnh phi y np trt v mt bn theo chiu ngang, khng c nhc np theo chiu thng ng. Khi y np, y np trt t bn cnh dn vo kht vi ming bnh. Mun di chuyn bnh ht m, dng hai ngn tay ci gi ly np bnh v n d b trt. Trong trng hp t chn nung nng vo bnh sau khi y np, phi y np qua li vi ln khng kh nng thot ra ngoi, sau mi y np c nh, khi ngui p sut trong bnh gim, np c gi cht. ng sinh hn ng sinh hn dng ngng t cc cht hi. Ty theo chc nng m ng sinh hn c hnh dng v tn gi khc nhau. ng sinh hn thng dng ct nc hay ct cht lng, phn ly cc cht lng ha tan ln nhau. ng sinh hn thng c hnh dng mt ng thy tinh di v mt u rng ra, bao quanh ng ny l mt bao bng thy tinh. ng sinh hn bu v ng sinh hn xon l loi ng sinh hn ngc ch yu dng ngng li cc cht d bay hi trong bnh phn ng. Cng c th dng loi ny ct cht lng nhng khi dng phi lp ng, nu lp nghing cht lng s ng li trong http://www.ebook.edu.vn 13

ng sinh hn. i vi ng sinh hn ngc, ng ngng t bn trong c th c dng trng ht hay xon rut g. Cu to ca ng sinh hn loi ny s lm tng b mt lm lnh v nh vy hi s ngng t tt hn. Nc lm lnh ng sinh hn bao gi cng cho chy vo vi di v chy ra vi trn. Lp nh vy m bo ng sinh hn lun lun y nc. Nu ta lp ngc li th trong ng sinh hn s khng y nc, n lm cho ng sinh hn nng v nhng ch s nt v s ngng t cng hn ch. Thng dng nc my chy ng sinh hn. Nhit k C nhiu loi dng c o nhit : nhit k lng, nhit k in tr, piromet nhit in, piromet quang hc. Nhit k lng l nhit k c cha cht lng. Cht lng ng trong nhit k thng l ru mu, thy ngn, toluen, pentanNhit kt cha pentan o nhit thp n -2200C. Nhit k thy ngn o n nhit cao nht l 5500C. Khi o nhit mt cht lng, nhng ngp bu thy ngn ca nhit k vo cht lng, khng bu thy ngn st vo thnh bnh. Theo di n khi ct thy ngn khng dng ln na mi c kt qu, mt ngang vi mc thy ngn. S dng nhit k phi cn thn, trnh va chm mnh, ri v, khng nhit k thay i nhit t ngt, khng c o nhit cao qu nhit cho php, s lm nhit k nt v. Cn c bit lu thy ngn v hi thy ngn rt c, nu khng may nhit k v, dng mnh giy thu gom phn ln cc ht thy ngn vo l, khng c nht bng tay, kh thy ngn cn st bng bt lu hunh, hoc to hn hng vi kmng thi lm thay i khng kh trong phng: m ca, qut thng gi 1.2. Dng c bng s Dng c bng s cng c s dng rng ri trong phng th nghim. Dng c bng s bn chc, t b ha cht n mn, chu c s thay i nhit t ngt, c bit chu c nhit cao hn dng c thy tinh (c th ti 12000C). Song c nhc im l nng, khng trong sut v t tin. Thng dng l cc s, chn s, bt s, chy, ci s, tha bay

http://www.ebook.edu.vn

14

Chn s Chn s dng nung cc cht, t chy cc cht hu c khi xc nh tro Trong a s trng hp, khi nung cn y np. Khi ly np ra phi dng km gp. Nung xong lm ngui trong bnh ht m. Bt s Bt s dng c cc dung dch, trn cc ha cht rn vi nhau, un chy cc cht C th un cc bt s bng ngn la trc tip nhng nu un qua li vn tt hn. Chy, ci s Chy, ci s dng nghin ha cht rn. Khi nghin, lng cht rn trong ci khng qu 1/3 th tch ca ci. u tin dng chy cn thn gi nh nhng cc ln cho n khi kch thc bng ht u, sau dng tay t chy v xoy mnh chy vo ci cho cht rn nh dn. Trong khi nghin thnh thong dng li, dng tha bay o v dn cht cn nghin vo gia ci. Khi t n kch thc cn thit dng tha bay co sch cht cn nghin dnh vo u chy v xung quanh thnh ci sau ra theo m ci. Sau khi nghin xong, ra sch chy ci ngay. 1.3. Dng c bng st, bng g, bng kim loi Dng c bng st gm gi st, con b, cp st, vng king, cp gp chn nung, li aming, kp moDng c bng g c gi ng nghim, cp ng nghim Gi st rt cn cho phng th nghim ha hc. Cng vi gi st thng c cc vng, cp, con b. Khi cp ng nghim hay cc loi bnh phi c cao su hay giy lt ni tip xc gia cp st v dng c thy tinh trnh nt v. i vi cp ng nghim, khi cho ng nghim vo cp ri, khng nn dng bn tay nm ly c 2 nhnh ng nghim, ch cm chc ly nhnh di v cho ngn tay ci gn st vo pha trong nhnh ngn. Nh vy s cp cht ng nghim v khng b ri. Phng th nghim c t ht tin hnh th nghim vi cht c hoc c mi kh chu nh hydro sunfua, hydro clorua, cc halogen, nit dioxit Khi khng th nghim, t ht c th dng ct cc ha cht c, d bay hi, c mi kh chu

http://www.ebook.edu.vn

15

nh brom lng, cc axit c (H2SO4, HNO3, HCl), cc cht d chy nh CS2, ete, benzen 2. Mt s loi my thng dng tin hnh o c cc s liu trong qu trnh th nghim, thng s dng mt s loi my o n gin sau: Cn Cn dng xc nh khi lng. Trong phng th nghim thng phn bit 2 loi cn: cn k thut v cn phn tch. - Cn k thut l cn dng cn cc khi lng tng i ln (vi trm gram), khi lng nh nht m cn k thut cn c khong 0,01g. - Cn phn tch l cn dng cn cc khi lng nh t 100g tr xung n 0,1mg (0,0001g), do ngi ta cng thng gi cn phn tch l cn c 4 s l. Khng nn nhm ln rng cn phn tch lun chnh xc hn cn k thut, n ch chnh xc hn khi cn cc khi lng nh. V vy khng dng cn phn tch cn cc khi lng ln hn 200g. Trong trng hp cn 1 lng nh 10g, 20g, nu khng cn chnh xc cao, ta nn dng cn k thut nhanh hn. My o pH My o pH l my o c s dng xc nh ch s hydro (pH) ca cc dung dch. My o dn din My o dn din l loi my dng xc nh hm lng cc mui ha tan trong dung dch thng qua vic xc nh dn in ca chng. L nung L nung c s dng khi tin hnh cc th nghim vi cht rn nhit cao.

http://www.ebook.edu.vn

16

T sy T sy c s dng lm kh cc vt liu, sn phm, cc dng c v ha cht bng nhit. 3. Mt s k thut c bn trong phng th nghim 3.1. Ra dng c ha hc Ra dng c ha hc cn bit tnh cht ca nhng cht lm bn dng c. T chn phng php ra cng nh dung mi ra. C 2 phng php ra: phng php c hc v phng php ha hc Phng php c hc Dng c ra l chi lng. Nu cht bn khng phi l cht bo, cht khng tan trong nc th dng nc nng hoc nc lnh. Nu cht bn khng tan trong nc, c th ra bng cc dung mi hu c nh: ete, axeton, xng, ru etylic Khi ra ng nghim bng chi lng, cn ch : - Mt tay cm chi, mt tay cm hi chch ng nghim - Cho nc vo ng nghim, cm chi xoay nh cho lng chi c st vo y v thnh ng, ng thi ko chi ln xung, va ko va xoay ra thnh ng. - Khng thc mnh chi vo y ng s lm ng nghim b v. - Cn chn chi thch hp vi tng loi ng. Phng php ha hc Thng dng hn hp sunfocromic, hn hp axit sunfuric vi kali ppemanganat, kim c ra. Khi ra cc dng c cn ch : - Dng c phi ra sch, trng bng nc ct ri vo ni quy nh. - Khng dng giy lc, khn mt lau thnh bn trong cc dng c va ra xong. C th lm kh cc dng c trong t sy (tr cc dng c c chia ). - Cc dung dch axit, kim c, cht c, mi thi khng c vo chu ra. 3.2. Lm kh cc dng c Cc dng c c th lm kh ngui v sy kh nng. lm kh ngui, dng c sau khi ra sch c p ln cc gi ng. Dng c ra sch, cn trnh khng b bn li, c th trong bnh ht m. Sy kh nng dng c bng n cn, bp in, n kh hoc trong t sy nhit 800C 1000C. Vi cc dng c c chia khng c sy kh nng, nu cn lm kh, trng dng c bng ru, sau bng ete. http://www.ebook.edu.vn 17

3.3. Cch s dng ha cht Ngay t u, sinh vin phi lm quen vi vic dng lng ha cht nh lm th nghim. Ly ha cht rn phi dng tha sch v kh, khng bc ha cht bng tay, trnh bng c l m . Nt ca l ha cht khi t xung bn, t nga nt. Ha cht ri vi, dng tha khng c vo l, tr trng hp ha cht qu, t tin. Khi cn cho ha cht rn vo ng nghim, gp bng giy thnh mng, cho ha cht vo u mng, t t a xung y ng nghim, g nh cho ha cht ri xung. Ly ha cht lng phi dng ng nh git, khng u ng ht chm vo thnh dng c, khng ln ng ht ca l ha cht ny sang l ha cht khc. Nu c hng dn ly mt lng ln, khi rt dung dch phi xoay nhn v phi trn, nu dung dch c ri rt ra ngoi khng lm hng nhn. Khi ly ha cht c v n da khng c dng tay cm ng nghim m phi dng cp. Nn cp ng nghim v tr cch ming ng khong 1/5 b di ng. 3.4. Ha tan pha ch cc thuc th trong phng th nghim thng phi ha tan cht tan trong dung mi (cht rn trong cht lng, cht lng trong cht lng, cht kh trong cht lng). Nu l cht rn phi nghin nh, khuy u, khi cn thit c th un nng. Ha tan 2 cht lng cn lc bnh lun cho dung dch ng nht. Ty theo lng cht ha tan m chn dng c thch hp. Nhng dng c ha tan thng dng l ng nghim, cc, bnh hnh nn, bnh nh mc Ha tan trong ng nghim th lc ngang. Ha tan trong bnh cu, bnh nh mc, bnh tam gic th lc trn. Ha tan trong cc phi khuy dung dch bng a thy tinh c u bc cao su, nu khuy lu dng my khuy t hoc ng c in chy a khuy. 3.5. Lc Lc l phng php tch han ton pha rn ra khi pha lng. C nhiu cch lc: lc thng, lc nng, lc di p sut thp Lc thng Lc thng dng phu thy tinh v giy lc. Khi lc phi chn giy lc ph hp v va kch thc ca phu lc. C 2 cch gp giy lc: giy lc gp hnh chp khi cn ly kt ta, giy lc nhiu np khi cn lc nhanh v ly nc lc.

http://www.ebook.edu.vn

18

Cch lc c tin hnh nh sau: - Trc tin t giy lc vo phu, mp giy lc cch ming phu khong 5 10mm, tm t giy lc bng dung mi sch ri dng ngn tay tr n nh giy lc p st vo thnh phu y ht bt kh gia phu v giy lc ra ngoi. Nh vy khi lc cung phu s y nc lc. Ct cht lng c tc dng nh bm ht, ko cht lng trong phu chy nhanh hn. - Sau t phu trn gi lc c l trn va phu, pha di t cc sao cho cung phu chm vo thnh cc to dng chy lin tc. Khi rt, dng a thy tinh t st m cc trnh ri vi. Cht lng ch c cch mp phu 8 10mm. Nn lc phn cht lng trong nc, cht lng cn t mi khuy kt ta ln v tt c vo phu lc. Lc di p sut thp Lc di p sut thp c s dng khi cn lc nhanh v mun thu c kt ta kh. Lc nng Lc nng c s dng khi lc nhng cht d kt tinh. 3.6. un nng, chng v nung 3.6.1. un nng Trong phng th nghim thng un nng bng n cn, n kh, bp in un cht lng trong bnh cu, cc, bnh hnh nnphi t trn gi st c li aming, cn thit phi cp vo gi bng cp st c lt. Sau khi un xong khng bnh cu, cc, bnh hnh nnvo ch lnh, nn trn g, giy kh khi v. un cht lng trong ng nghim dng cp g, cp cch ming ng 1/5 chiu di, cm hi nghing, ming ng khng hng v pha c ngi. Lc u h nh http://www.ebook.edu.vn 19

ton th ng nghim, va un, va lc trnh hin tng chm si, khng nn un ngn la thng vo y ng nghim, nu khng th dung dch c th v si bng ln m tro v bn ra ngoi. Khi bt kh bt u xut hin, a ng sang bn gn hay bn trn ngn la, tip tc un bng khng kh nng. 3.6.2. Chng Chng l phng php un si nhit khng i. Ty theo yu cu ca th nghim m dng phng php thch hp: Chng cch thy, cch ct Chng cch thy Chng cch thy nhit khong 1000C. Dng c chuyn dng t nng bng in, c np hp thnh cc vng kim loi c th t bnh phn ng to nh khc nhau, bn cnh bnh c ng thy tinh nh thng vi bn trong bo mc nc. Nu khng c bnh cch thy chuyn dng c th dng n cn, n kh hay bp in chng cch thy bng cch t bnh phn ng hay ng nghim vo cc trn gi trn ngp trong nc. Chng cch ct Chng cch ct nhit khong 400-5000C, dng c l bp cch ct, phng php chng tng t nh trn. 3.6.3. Nung Nung l un nng nhit cao, thng dng l nung t t 1000 12000C. Dng c nung nng thng bng s, thch anh hay thy tinh chu nhit.

http://www.ebook.edu.vn

20

BI 2. PHA CH DUNG DCH - CHUN

1. Mc ch - Pha ch mt s dung dch t ha cht gc. - Xc nh nng dung dch bng ph k v bng phng php chun . 2. Nguyn tc 2.1. Dung dch v nng dung dch Dung dch l mt h ng nht gia cht tan v dung mi. Nng l mt i lng c trng cho dung dch, th hin quan h v lng gia cht tan v dung mi. Nng rt a dng, trong ha hc thng s dng cc loi nng sau: - Nng mol: cho bit s mol cht tan c trong 1 lt dung dch. s mol cht tan CM = th tch dung dch (l) - Nng ng lng: cho bit s ng lng cht tan c trong 1 lt dung dch. s ng lng CN = th tch dung dch(l) S ng lng cht tan = S mol cht tan x H s ng lng H s ng lng (z): ph thuc vo bn cht ca cht v phn ng m cht tham gia. + Nu phn ng l phn ng axit - baz: z l s ion H+ hay ion OH- m mt phn t, ion ca cht tc dng va . + Nu phn ng l phn ng xi ha - kh: z l s electron m mt phn t, ion ca cht cho hay nhn. - Nng khi lng trn th tch: cho bit khi lng cht tan (thng l g hay mg) c trong 1 n v th tch dung dch (thng l l hay ml). C (g/l, mg/l, hay mg/ml) = khi lng cht tan (g hay mg) th tch dung dch (l hay ml)

Lu : 1g/l = 1mg/ml = 1000mg/l. Khng s dng nng g/ml. - Nng phn trm v khi lng: cho bit t l v phn trm gia khi lng ca cht tan v khi lng ca dung dch. http://www.ebook.edu.vn 21

khi lng cht tan C%= khi lng dung dch x 100% Mi quan h gia cc loi nng : C(g/l) - Mi quan h gia C(g/l) v C%: C% = 10.d d (g/ml): khi lng ring ca dung dch. i vi dung dch long: d 1g/ml, khi 1 % 10g/l. C(g/l) - Mi quan h gia C(g/l) v CM: CM = M - Mi quan h gia CM v CN: CN = CM x z Ngi ta thng k hiu mt cch n gin CM l M v CN l N. 2.2. Pha ch dung dch 2.2.1. Cng thc tnh pha ch dung dch theo cc nng Pha ch t cht rn - Pha theo nng mol CM: mct = Trong : + mct khi lng mu cn cn pha, g. + CM nng mol dung dch cn pha, M. + MA phn t gam ca cht cn pha, g/mol. + VPha th tch dung dch cn pha, ml. + P l tinh khit ca ho cht, %. - Pha theo nng ng lng CN: mct = Trong : + mct khi lng mu cn cn pha, g. + CN nng ng lng dung dch cn pha, N. + ng lng gam ca cht cn pha, g/ng lng. ( = M/z) + VPha th tch dung dch cn pha, ml. + P l tinh khit ca ho cht, %.
C N . . Pha 100 V 1000 P

C M .M A .VPha . 100 P 1000

http://www.ebook.edu.vn

22

- Pha theo nng phn trm C(%): mct = Trong : + mct khi lng mu cn cn pha, g. + C% nng phn trm dung dch cn pha, %. + Vpha th tch dung dch cn pha, ml. + d l khi lng ring ca dung dch cn pha, g/ml. + P tinh khit ca ho cht, %. Pha ch t cht lng - Pha theo nng mol CM: V = Trong : + V th tch ho cht m c cn ht pha, ml. + CM nng mol ho cht cn pha, M. + M phn t gam ha cht cn pha, g/mol. + VPha th tch mu cn pha, ml. + P tinh khit ca ho cht, %. + d l khi lng ring ca dung dch cn pha, g/ml. - Pha theo nng ng lng CN:
C N ..VPha V = P.10.d

C (%).V pha d 100 . 100 P

C M .M .VPha P.10.d

Trong : + V th tch ho cht m c cn ht pha, ml. + CN nng ng lng ho cht cn pha, N. + ng lng gam ha cht cn pha, g/ng lng. + VPha th tch mu cn pha, ml. + P tinh khit ca ho cht, %. + d l khi lng ring ca dung dch cn pha, g/ml. - Pha theo nng phn trm C(%):

C2 d 2 V pha V = C1d1
http://www.ebook.edu.vn 23

Trong : + V th tch dung dch c nng cao ban u, ml. + Vpha th tch dung dch cn pha, ml. + C1 nng phn trm ca dung dch c nng cao ban u, %. + C2 nng phn trm ca dung dch cn pha, %. + d1 l khi lng ring ca dung dch c nng cao ban u, g/ml. + d2 l khi lng ring ca dung dch cn pha, g/ml. + Vi cc dung dch c nng xp x nhau, c th xem d1 d2 2.2.2. Cch pha ch dung dch Pha ch dung dch chun Nu c cht gc th cn mt lng tnh trn cn phn tch, ha tan trong bnh nh mc ri thm nc ti vch ngn. Khi khng c cht gc, trc ht pha dung dch c nng gn ng, sau dng dung dch cht gc khc xc nh li nng dung dch va pha. V d: dng dung dch axit oxalic chun xc nh li nng ca dung dch natri hydroxit va pha. iu ch cc dung dch chun , trong thc hnh thng dng cht tiu chun. Nhng cht l lng ca nhng cht rn khc nhau c cn chnh xc hoc l nhng th tch ca cc dung dch chun c o chnh xc cn thit pha 1 lt dung dch 0,1N, u c b vo mt ng thy tinh nh hn kn (gi l fixanan). Tin hnh pha ch dung dch chun bng cht tiu chun nh sau: c thng l thy tinh, cho dn lng cht hoc lng dung dch trong ng vo bnh nh mc 1 lt ri ha tan v pha long dung dch thu c bng nc ct n vch ngn. Pha ch dung dch t dung dch c nng khc Pha long dung dch Pha long dung dch l thm nc vo dung dch c nng nh hn. Gi C1, C2 v V1, V2 l nng v th tch dung dch trc v sau khi pha long, v lng cht tan khng i nn C1V1 = C2V2. Nu Vn l th tch nc dng pha long th V2 = V1 + Vn v biu thc trn c dng: C1V1 = (V1 + Vn)C2 Pha trn dung dch Gi s trn V1 ml dung dch c nng C1 vi V2 ml dung dch cht c nng C2 thu c V = (V1 + V2) ml dung dch cht c nng C, v biu thc trn c dng: C1V1 + C2V2 = CV http://www.ebook.edu.vn 24

2.3. Xc nh nng dung dch 2.3.1. Xc nh nng dung dch bng ph k T khi ca dung dch thay i theo nng , nu bit nng ca dung dch c th suy ra t khi v ngc li, da vo bng t khi c sn. T khi thng c xc nh bng ph k. Ph k l dng c ring o nhanh t khi ca cht lng, l mt phao rng bng thy tinh. Phn trn c bng chia tng ng vi cc gi tr ca t khi c hiu chnh nhit xc nh c ghi trong bng, phn di l bu cha y ht ch gi cho ph k v tr thng ng khi nhng vo dung dch. Thng ph k c dng o t khi trong khong 0.2 0.4 n v. V d. c ph k chia t 1.000 1.200 hoc 1.400; t 1.400 1.600nn thng dng mt b gm nhiu ph k khc nhau o t l trong mt khong rng. Cch xc nh nng dung dch bng ph k: cht lng nghin cu vo bnh c dng nh ng o nhng khng chia , c th tch ph hp v lm kh. Mc cht lng phi thp hn ming bnh. Th ph k sch v kh vo cht lng. Ph k phi gia bnh khng c chm vo thnh bnh. mt trn cng mt mt phng vi mc cht lng, c gi tr t khi theo vch ca thang chia khp vi b mt cht lng. Bit c t khi tra bng s c nng ca dung dch. Trong trng hp gi tr t khi tm c t thc nghim khng c trong bng th tnh nng theo php ni suy. Trc khi o, c th a cht lng v nhit xc nh bng cch chng vo bnh iu nhit. Khi o xong, b ph k ra, ra sch, lau kh, t vo hp, ct vo ni quy nh. 2.3.2. Xc nh nng dung dch bng phng php chun Chun l phng php xc nh nng cha bit ca mt dung dch theo nng bit ca mt dung dch khc bng cch o th tch ca cc dung dch tng tc. V cc cht phn ng vi nhau theo ng lng nn nng ca cc dung dch trong php chun thng dng l nng ng lng. A + B C + D nh lut ng lng pht biu nh sau: nu 2 cht tc dng vi nhau va th s ng lng tng ng ca 2 cht l bng nhau. S ng lng cht A = S ng lng cht B hay NA.VA = NB.VB http://www.ebook.edu.vn 25

Xc nh nng dung dch bng ph k: 1. Ph k, 2. ng o

A: Cht bit nng (dung dch chun) B: Cht cn xc nh nng Nu xc nh c th tch VA, VB trong qu trnh chun , bit c NA, s tnh c NB. Thi im cht A thm vo va tc dng hon ton vi cht B gi l im tng ng. Thi im c th quan st c s thay i mu sc, kt ta xut hingi l im kt thc. Hin nhin l im tng ng v im kt thc cng gn nhau th php chun cng chnh xc. Nhng cht gy ra hin tng mu sc thay i, kt ta xut hin gi l cht ch th. Phng php chun c p dng cho nhiu loi phn ng: phn ng trung ha, phn ng oxi ha kh, phn ng to kt ta, phn ng to phc 3. Ha cht - Dng c 3.1. Ha cht Mui n NaCl tinh th Axit oxalic H2C2O4.2H2O tinh th Dung dch NaOH cha bit nng Ch th phenolphtalein 3.2. Dng c 01 Cn k thut 01 Cn phn tch 01 a thy tinh 01 Pipet 5ml 01 Pipet 10ml 01 Pipet 25ml 04 Bnh nh mc 100ml 01 ng ong 100ml 01 Ph k 01 Phu thy tinh 01 Buret 10ml 03 Bnh bnh nn 125ml 05 Cc 100ml 01 Cc 250ml

http://www.ebook.edu.vn

26

4. Tin hnh Th nghim 1. Pha dung dch NaCl 10% t NaCl rn Bit khi lng ring ca dung dch NaCl 10% c gi tr d = 1,090g/ml (tra trong bng t khi), da vo cng thc tnh mc 2.2.1., hy tnh khi lng NaCl rn cn ly pha 100ml dung dch NaCl 10%. Lu : Sinh vin cn a kt qu tnh ton cho gio vin kim tra trc ri mi tin hnh cn. Dng cn k thut, cn chnh xc lng NaCl rn tnh ton vo cc 100ml. Thm khong 50ml nc ct vo cc, dng a thy tinh khuy cho tan mui, sau dung dch vo bnh nh mc 100ml. Dng bnh tia trng li cc v phn nc trng ny vo bnh nh mc. Tip tc cho thm nc ct vo bnh nh mc gn n vch ngn, dng pipet nh tng git nc ct vo bnh nh mc n khi vm khum ca dung dch trng vi vch ngn. Dng nt y kn bnh nh mc, gi cht nt v lt ngc bnh vi ln. dung dch va pha t bnh nh mc qua ng ong 100ml. S dng ph k o t khi ca dung dch, t suy ra khi lng ring ca dung dch. Lu : dung dch NaCl 10% va pha ra mt cc ring s dng cho th nghim 2 v th nghim 3. Dng gi tr khi lng ring va xc nh bng ph k kim tra li nng phn trm ca dung dch NaCl va pha. Th nghim 2. Pha long dung dch Hy tnh th tch dung dch m c NaCl 10% (d = 1,090 g/ml) v th tch nc ct (d = 1,000 g/ml) cn ly pha thnh 100ml dung dch NaCl 5% (d = 1,070 g/ml), c th da vo cng thc tnh mc 2.2.1. hoc da vo s ng cho tnh ton. Lu : Sinh vin cn a kt qu tnh ton cho gio vin kim tra trc ri mi tin hnh pha long. Dng pipet ly th tch dung dch NaCl 10% cn thit cho bnh nh mc 100ml. Tin hnh nh mc bng nc ct cho n vch ngn. Dng nt y kn bnh nh mc, gi cht nt v lt ngc bnh vi ln. dung dch va pha t bnh nh mc qua ng ong 100ml. S dng ph k o t khi ca dung dch, t suy ra khi lng ring ca dung dch. Lu : dung dch NaCl 5% va pha ra mt cc ring s dng cho th nghim 3. http://www.ebook.edu.vn 27

Dng gi tr khi lng ring va xc nh bng ph k kim tra li nng phn trm ca dung dch NaCl va pha. Th nghim 3. Pha trn dung dch Hy tnh th tch dung dch NaCl 10% (d = 1,090 g/ml) v th tch dung dch NaCl 5% (d = 1,070 g/ml) cn ly pha thnh 100ml dung dch NaCl 6% (d = 1,062 g/ml), da vo s ng cho tnh ton. Lu : Sinh vin cn a kt qu tnh ton cho gio vin kim tra trc ri mi tin hnh pha trn. Dng pipet ly th tch dung dch NaCl 10% cn thit cho bnh nh mc 100ml. Tin hnh nh mc bng dung dch NaCl 5% cho n vch ngn. Dng nt y kn bnh nh mc, gi cht nt v lt ngc bnh vi ln. dung dch va pha t bnh nh mc qua ng ong 100ml. S dng ph k o t khi ca dung dch, t suy ra khi lng ring ca dung dch. Dng gi tr khi lng ring va xc nh bng ph k kim tra li nng phn trm ca dung dch NaCl va pha. Th nghim 4. Pha dung dch H2C2O4 0.1 N t H2C2O4.2H2O rn Hy tnh khi lng H2C2O4.2H2O rn cn ly pha 100ml dung dch H2C2O4 0.1 N, da vo cng thc tnh mc 2.2.1.. Lu : Sinh vin cn a kt qu tnh ton cho gio vin kim tra trc ri mi tin hnh cn. Dng cn phn tch, cn chnh xc lng H2C2O4.2H2O rn tnh ton vo cc 100ml. Thm khong 50ml nc ct vo cc, dng a thy tinh khuy cho tan lng tinh th ny, sau dung dch vo bnh nh mc 100ml. Dng bnh tia trng li cc v phn nc trng ny vo bnh nh mc. Tin hnh nh mc bng nc ct cho n vch ngn. Dng nt y kn bnh nh mc, gi cht nt v lt ngc bnh vi ln. Lu : dung dch H2C2O4 0.1 N va pha ra mt cc ring s dng cho th nghim 5. Th nghim 5. Xc nh nng ca dung dch NaOH bng phng php chun vi dung dch H2C2O4 0.1 N Phn ng chun : H2C2O4 + NaOH Na2C2O4 + H2O Trng sch buret bng chnh dung dch H2C2O4 0.1 N trc khi s dng. http://www.ebook.edu.vn 28

 dung dch chun H2C2O4 0.1N vo buret cao hn vch s 0 khong 2ml. Sau m kha cho dung dch chy xung t t n khi vm khum ca dung dch trng vi vch s 0 th kha li, ch khng bt kh cn li trong buret. Ly 3 bnh hnh nn 100 ml sch v kh. Dng pipet ht 5 ml dung dch NaOH cha bit nng vo mi bnh hnh nn, thm 2-3 git ch th phenolphtalein vo mi bnh hnh nn. t bnh hnh nn cha dung dch NaOH cha bit nng di buret. Tay tri m t t kha buret, nh tng git dung dch H2C2O4 0.1 N xung bnh hnh nn. Tay phi khng ngng lc nh theo vng trn. Khi no dung dch trong bnh hnh nn mt mu th ngng. Ghi th tch H2C2O4 0.1 N dng. Tin hnh chun 3 ln ng vi 3 bnh hnh nn chun b. Ly gi tr trung bnh cc th tch H2C2O4 0.1 N dng tnh nng dung dch NaOH. Lu : - V nguyn tc, cht chun a ln trn buret, cht cn chun di bnh hnh nn. - V NaOH l mt cht c tnh nht, nu a ln trn buret s kh ra buret, mt khc NaOH s n mn thy tinh lm cho mt s buret s dng nt thy tinh b n mn v dnh cht li. Ngoi ra, nu NaOH trn th khi chy xung s tng kh nng tip xc vi khng kh dn n thay i nng NaOH. V nhng l do , NaOH trong hu ht cc trng hp chun u c cho vo bnh hnh nn pha di. 5. Cu hi 1. Ni dung cu quy tc cho l g? ng dng cu quy tc cho? 2. ng lng ca mt hp cht l g? Cch tm ng lng ca mt hp cht trong phn ng trung ha, trong phn ng oxy ha kh? 3. Pht biu ni dung nh lut ng lng? Cho bit ngha ca biu thc CNAxVA = CNBxVB. 4. Chun l g? Phn bit dung dch chun v dung dch cn chun . Th no l im tng ng? Th no l im kt thc?

http://www.ebook.edu.vn

29

BI 3. DUNG DCH IN LI CHT CH TH MU

1. Mc ch - Tm hiu kh nng dn in ca dung dch cc cht in li. - Nhn bit mu ca mt s cht ch th mu thng dng. - Tm hiu cn bng trong dung dch axit yu, trong dung dch baz yu. - Xc nh pH ca dung dch. 2. Nguyn tc gii thch kh nng dn in ca dung dch, Areniut (Arrehnius) gi nh cht in li l cht phn li thnh cc ion b sovat ha di tc dng ca cc phn t dung mi. Ty theo mc dn in ca dung dch m phn bit: - Cht in li mnh l cht ion ha hon ton trong nc. - Cht in li yu l cht ch ion ha mt phn trong nc. c trng cho mc in li ca cht in li trong dung dch nng xc nh, dng in li. in li ca mt cht in li yu l t s gia s phn t b ion ha trn tng s phn t cht in li. in li ph thuc vo bn cht ca cht in li, bn cht ca dung mi, nhit , nng ca dung dch. Khi tng nng dung dch cht in li th gim v ngc li. V d, i vi dung dch HCl: Nng M (%) 0,1 92,0 0,05 94,4 0,01 97,2 0,005 98,1 0,001 99,0

Cn bng trong dung dch cht in li yu c trng bng hng s cn bng K, gi l hng s in li. V d, i vi cht in li yu AB: AB A+ + BK=

[A ][B ]
+

[AB]

http://www.ebook.edu.vn

30

- i vi axit yu l hng s in li axit. K hiu l Ka - i vi yu l hng s in li baz. K hiu l Kb Gia hng s in li K v in li c mi lin h:
=
K C

(1)

H thc (1) cho thy khi nng C gim, in li tng. Ni cch khc khi pha long dung dch, s in li ca cht in li tng (nh lut pha long Otvan (Ostward.w)). Nc l cht in li yu, s t ion ha ca nc c biu th bi cn bng: 2H2O H3O+ + OHTheo nh lut tc dng khi lng:

K=

a H O + a OH
3

2 a H 2O

V mc ion ha ca nc rt nh ( 2980K, H2O = 1,81.10-9) nn c th xem hot ca nc bng n v, hot ca cc ion bng nng ca chng. Vy: [H3O+].[OH-] = K H O (2)
2

Hng s ny gi l tch s ion ca nc. H thc (2) khng ch ng cho nc tinh khit m cho tt c cc dung dch long ca cc cht trong nc. Trong nc tinh khit 2980K: [H3O+] = [OH-] = 1,00.10-7 mol/l iu kin nhit trn: - [H3O+] = 1,00.10-7 mol/l: mi trng trung tnh - [H3O+] < 1,00.10-7 mol/l: mi trng axit - [H3O+] > 1,00.10-7 mol/l: mi trng baz Cch biu th tnh cht ca mi trng nh vy kh phc tp, v th trong ha hc thng dng i lng pH: pH = -lg[H3O+] Tng t nh vy, c th nh ngha pOH v pK: pOH = -lg[OH-] pK = -lgK Suy ra: pOH + pH = p K H O
2

http://www.ebook.edu.vn

31

Tm li: a. mi trng trung tnh: pH = 7; pOH = 7 b. mi trng axit: pH < 7; pOH > 7 c. mi trng baz: pH > 7; pOH < 7 d. pH + pOH = 14 3. Ha cht - Dng c 3.1. Ha cht C2H5OH 1M C12H22O11 1M (ng saccaroz) H2SO4 1 M NaOH 1M Na2SO4 1M H2SO4 0,1 M NaOH 0,1M Ch th phenolphtalein Ch th metylcam CH3COOH 0,1M CH3COONa tinh th NH4OH 0,1M NH4Cl tinh th 3.2. Dng c 01 Mch in 05 Cc 02 Pipet 2ml 01 Pipet 5ml 01 Pipet 10ml 01 Pipet 25ml 10 ng nghim 01 Gi ng nghim 01 a thy tinh 01 Hp giy o pH 01 My o pH 04 Cc 100ml 01 Cc 250ml

http://www.ebook.edu.vn

32

4. Tin hnh Th nghim 1: dn in ca dung dch cc cht in li Cho 40ml nc ct vo cc ng dung dch cht in li n vch ngang nh du trn 2 in cc. ng mch in. Quan st xem n c sng khng v c cng dng in trn ampe k. Ngt mch. Thay cc nc ct ln lt bng cc dung dch ru etylic 1M, ng 1M, axit sunfuric 1M, natri hydroxyt 1M v natri sunfat 1M. Quan st bng n v c cng dng in mi dung dch. Lu :

Mch in: 1. Hai in cc v cc ng dung dch cht in li, 2. Bng n, 3. Ampe k, 4. Ngun in mt chiu

- i vi mi php o, cc cc cha lng dung dch nh nhau (40ml) sao cho mc dung dch ng n vch dnh du trn hai in cc. - Trc mi ln th nghim cn ra sch in cc bng nc ct v lau kh. Lu : Gi li dung dch axit sunfuric 1M sau khi o dn in s dng tip tc trong th nghim 2. So snh dn in ca cc dung dch in li ni trn. Gii thch. Vit phng trnh in li ca cc dung dch . Th nghim 2. nh hng ca s pha long n dn in Pha ch cc dung dch pha long t dung dch axit sunfuric 1M vi cc h s pha long ln lt l 2, 4, 8 v 16 ln. i vi mi ln pha long, s dng pipet ly th tch dung dch axit sunfuric 1M tnh ton cho vo cc, sau thm vo cc th tch nc ct cn li, trn u dung dch trc khi s dng. Lu : Tnh ton pha th tch cc dung dch mt cch ph hp (40ml), m bo va vch ngang nh du trn 2 in cc. Tin hnh o ln lt dn in ca cc dung dch axit sunfuric c pha long ny. Lu : o bt u t dung dch long n dung dch c trnh sai s. So snh kt qu thu c v dn in ca dung dch axit sunfuric 1M (t kt qu th nghim 1) v ca cc dung dch axit sunfuric c pha long. V th s ph thuc ca cng dng in vo nng dung dch in li. Gii thch.

http://www.ebook.edu.vn

33

Th nghim 3. Xc nh mu ca cht ch th mu Ly 2 ng nghim. Cho vo ng th nht 3 git phenolphtalein v ng th hai 3 git metylcam. Thm vo mi ng 3 git H2SO4 0,1M. Quan st mu tng ng v ghi nhn li mu vo bng kt qu. Ly 2 ng nghim khc. Cng tin hnh nh trn nhng thm vo mi ng 3 git NaOH 0,1M. Ly 2 ng nghim khc. Cng tin hnh nh trn nhng thm vo mi ng 3 git nc ct. Cht ch th mu Phenolphtalein Metylcam Th nghim 4. Cn bng trong dung dch axit yu Dng pipet cho vo 2 ng nghim mi ng 2ml dung dch axit acetic 0.1M, nh thm vo mi ng 1-2 git metyl da cam. Mt ng so snh, ng th hai thm vi tinh th natri acetat, lc u. So snh mu trong 2 ng nghim. Gii thch. Rt ra kt lun v s chuyn dch cn bng trong th nghim ny. Th nghim 5. Cn bng trong dung dch baz yu Dng pipet cho vo 2 ng nghim mi ng 2ml dung dch amoniac 0.1M, nh thm vo mi ng 1-2 git phenolphtalein. Mt ng so snh, ng th hai thm vi tinh th amoni clorua, lc u. So snh mu trong 2 ng nghim. Gii thch. Rt ra kt lun v s chuyn dch cn bng trong th nghim ny. Th nghim 6. Xc nh pH ca dung dch a. Dng giy o pH Dng giy o pH xc nh pH ca nc ct, dung dch H2SO4 0,1 M v dung dch NaOH 0,1M. Lu : Dng a thy tinh chm mt git dung dch cn xc nh pH ln mt mu giy o pH. c pH bng cch so mu trn thang mu. b. Dng my o pH Dng my o pH xc nh pH ca nc ct, dung dch H2SO4 0,1 M v dung dch NaOH 0,1M. Axit Baz Trung tnh

http://www.ebook.edu.vn

34

Lu : - Gio vin hng dn sinh vin s dng my o pH. - Dng bnh tia ra sch in cc trc v sau khi o, dng giy thm nh vo u in cc ch khng lau. Cn thn khi s dng, trnh va chm vo u in cc. c. Dng cng thc tnh Dng cng thc tnh li pH ca nc ct, dung dch H2SO4 0,1 M v dung dch NaOH 0,1M, da vo nng ion H+ v ion OH-. 5. Cu hi 1. Th no l mt cht in li mnh, mt cht in li yu? 2. Th no l tch s ion ca nc? Th no l pH ca dung dch?

http://www.ebook.edu.vn

35

BI 4. TC PHN NG - CN BNG HA HC
1. Mc ch Kho st cc yu t nh hng n tc phn ng v cn bng ha hc. 2. Nguyn tc 2.1. Cc yu t nh hng n tc phn ng Cc phn ng ha hc c th l ng th hay d th. Cc phn ng c gi ng th khi chng din ra trong h 1 pha. Ngc li cc phn ng d th xy ra trong mi trng khng ng nht gia cc cht nhng pha khc nhau (rn lng, kh lng). Tc ca phn ng thng o bng bin thin nng ca mt trong cc cht tham gia hay to thnh sau phn ng trong mt n v thi gian. i vi phn ng tng qut: aA + bB cC + dD Tc trung bnh ca phn ng: (1)

v=
Tc tc thi ca phn ng:

C t

v = lim
t 0

dC C = dt t

Tc phn ng ph thuc vo bn cht ca phn ng v cc iu kin tin hnh nh: nng , nhit , cht xc tc - nh hng ca nng cc cht phn ng nh lut tc dng khi lng: nhit khng i, tc ca phn ng t l vi tch nng ca cc cht phn ng c ly tha ln vi s m bng h s t lng tng ng. Vi phn ng (1), tc c biu din bng biu thc:
a b v = kC A C B

H s t l k l hng s tc ca phn ng ha hc, cng c gi l tc ring v thc t k = v khi nng ca mi cht ban u bng n v. Hng s tc ph thuc vo bn cht ca cc cht phn ng, nhit . http://www.ebook.edu.vn 36

Trong h d th, tc phn ng cn ph thuc vo din tch tip xc gia cc pha. - nh hng ca nhit Nhit nh hng mnh n tc phn ng. S tng nhit rt nh c th lm tng tc phn ng rt ln. S ln bin i tc phn ng (hay hng s tc ) khi nhit thay i 100C gi l h s nhit ca tc phn ng, k hiu l .

k t +10 kt

kt, kt+10 l hng s tc cc nhit t v t+10, suy ra:

k t + n.10 = n k t
Ngha l khi nhit tng theo cp s cng th hng s tc c tng theo cp s nhn. Vi phn ng ng th, a s trng hp, h s nhit ca tc phn ng c gi tr trong gii hn t 2 4, l quy tc Van Hp (Want Hoff). Quy tc ny ch gn ng trong khong nhit khng cao, t c gi tr khoa hc. Sau ny, Areniut (Arrehnius) da trn kt qu thc nghim m t chnh xc hn nh hng ca nhit n tc phn ng bng phng trnh: (2) + A: hng s c gi l tha s trc ly tha, c tr s ring cho mi loi phn ng v khng ph thuc vo nhit . + e: c s ca logarit t nhin + T: nhit tuyt i + E*: nng lng hot ha + R: hng s kh l tng T phng trnh (2), T nm s m nn khi tng T th k tng rt nhanh. - nh hng ca cht xc tc Cht xc tc l cht lm tng hay gim tc phn ng ha hc, sau phn ng bn cht ha hc cng nh lng ca n khng thay i. Cht xc tc lm tng tc phn ng gi l xc tc dng, lm gim tc phn ng gi l cht xc tc m. C xc tc ng th v xc tc d th.

k = Ae E

/ RT

http://www.ebook.edu.vn

37

2.2. Cc yu t nh hng n cn bng ha hc Cn bng ha hc l trng thi ca phn ng thun nghch khi tc phn ng thun bng tc phn ng nghch, v vy trng thi cn bng ha hc cc cht tc dng ngng bin i v cn bng ha hc l cn bng ng. Vi phn ng tng qut: aA + bB cC + dD Trng thi cn bng c trng bng hng s cn bng:

K T [C ]c [D ]d KC = = K N [ A]a [B ]b
[A], [B], [C], [D] l nng cn bng ca cc cht. Ty theo tng trng hp c th, hng s cn bng s mang nhng tn gi tng ng: hng s in li, hng s thy phn Tt c cc hng s cn bng u c chung mt c im, nhit nht nh, gi tr ch ph thuc vo bn cht ca cc cht. S chuyn dch phn ng t trng thi cn bng ny sang trng thi cn bng khc l s chuyn dch cn bng. Khi thay i mt trong cc yu t: nng , nhit , p suts lm chuyn dch cn bng. p dng nguyn l Lsatlie (Le Chatelier): S thay i mt yu t cn bng lm chuyn dch cn bng theo chiu chng li s thay i , c th d on c chiu chuyn dch cn bng. 3. Ha cht - Dng c 3.1. Ha cht Na2S2O3 0,2M H2SO40,2M KMnO4 0,05N H2C2O4 0,1N MnSO4 0,2M H2SO4 1M Nhm l K2CrO4 0,1M K2Cr2O7 0,2% NaOH 1M

http://www.ebook.edu.vn

38

3.2. Dng c 03 Pipet 2ml 03 Pipet 5ml 10 ng nghim 01 Gi ng nghim 01 Bnh iu nhit 01 Cn phn tch 04 Cc 100ml 01 Cc 250ml 4. Tin hnh Th nghim 1. nh hng ca nng cht phn ng n tc phn ng trong h ng th Thc hin phn ng gia natri thiosunfat vi axit sunfuric, gi nguyn nng axit sunfuric, thay i nng natri thiosunfat. Na2S2O3 + H2SO4 Na2SO4 + H2O + SO2 + S Dng pipet cho 3 ng nghim, mi ng 3ml axit sunfuric 0,2M. Ly 3 ng nghim khc nh s th t 1, 2, 3. Dng pipet cho vo ng th nht 1 ml natri thiosunfat 0,2M v 2 ml nc ct; ng th hai 2 ml natri thiosunfat 0,2M v 1 ml nc ct; ng th ba 3 ml natri thiosunfat 0,2M. nhanh dung dch axit sunfuric t 1 trong 3 ng nghim chun b trn vo ng nghim 1, lc u. Dng ng h bm giy theo di thi gian t lc 2 dung dch cho ti khi xut hin kt ta c sa. Tin hnh th nghim vi ng nghim 2 v 3 tng t nh ng 1. Lu : Quan st kt ta c sa nh nhau trong cc ln th nghim. Ghi kt qu vo bng, nhn xt v gii thch kt qu. Lu : Tc phn ng c th tnh theo cng thc v = 1/t (t l thi gian thc hin phn ng). Th tch STT H2SO4 Na2S2O3 1 2 3 http://www.ebook.edu.vn 39 H2O Tng T l nng Na2S2O3 C1:C2:C3 T l tc phn V=1/t ng V1:V2:V3

Th nghim 2. nh hng ca nhit n tc phn ng Thc hin phn ng gia kali penmanganat v axit oxalic trong mi trng axit cc nhit khc nhau. 5H2C2O4 + 2KMnO4 + 3H2SO4 10CO2 + 2MnSO4 + K2SO4 + 8H2O Dung dch kali penmanganat lc u c mu tm, khi phn ng kt thc dung dch trong sut, khng mu. Dng pipet ly vo ng nghim th nht 2ml dung dch kali penmanganat 0,05N, vo ng nghim th hai 2ml dung dch axit oxalic 0,1N v 2ml dung dch axit sunfuric 0,2M. dung dch t ng nghim th hai vo ng nghim th nht. Dng ng h bm giy ghi thi gian t lc trn n khi dung dch mt mu hon ton. Ghi li nhit phng. Tin hnh th nghim tng t nh trn nhng cc nhit khc nhau: 400C v 500C, thc hin trong bnh iu nhit. Lu : - Trc khi trn hai dung dch phi ngm cc ng nghim ng cht phn ng trong bnh iu nhit khong 5 pht cho nhit ca chng bng nhit ca bnh. - Sau khi trn hai dung dch khng nhc ng nghim ra khi bnh iu nhit. Ghi kt qu vo bng, nhn xt v gii thch kt qu. V th s ph thuc ca tc phn ng vo nhit , nhn xt th. STT Nhit phn ng 1 2 3 Nhit phng (300C) 400C 500C Thi gian t Tc phn H s nhit ng v = 1/t

Th nghim 3. nh hng ca cht xc tc ng th n tc phn ng Dng pipet ly vo 2 ng nghim mi ng 2 ml dung dch axit oxalic 0,1N v 2ml axit sunfuric 0,2M. Thm vo ng nghim th nht 1-2 git mangan sunfat. Sau dng pipet cho vo 2 ng nghim, mi ng 1ml dung dch kali penmanganat 0,05N. Theo di thi gian t lc trn 2 dung dch n khi dung dch mt mu hon ton. Ghi kt qu vo bng, nhn xt v gii thch kt qu. http://www.ebook.edu.vn 40

STT VKMnO4 1 2

VH SO 2 4

VH C O 2 2 4

Dung dch MnSO4

v = 1/t

Th nghim 4. nh hng ca din tch b mt n tc phn ng trong h d th. Dng pipet ly vo 2 ng nghim, mi ng 5ml dd H2SO4 1M. Cn hai ming nhm l vi khi lng bng nhau (0,05g). Cho vo ng nghim th nht phn nhm l c nguyn ming v cho ng nghim th hai phn nhm l c ct thnh tng mnh nh. Quan st hin tng xy ra. So snh tc phn ng ca nhm vi axit 2 ng nghim. Theo di thi gian phn ng ht tng ng nghim. Cho bit din tch tip xc nh hng th no n tc phn ng. Th nghim 5. nh hng ca nng n cn bng ha hc Trong dung dch ion crom (VI) c cn bng: 2CrO42- + 2H+ Cr2O72- + H2O (ion cromat) (ion dicromat) mu vng mu da cam Ly 4 ng nghim: - ng 1 v 2: dng pipet cho vo mi ng 1ml dung dch kali cromat. - ng 3 v 4: dng pipet cho vo mi ng 1ml dung dch kali dicromat. ng 1 v 3 dng so snh. ng 2 cho thm 2-3 git dung dch axit sunfuric 1M, so snh mu ca dung dch vi ng 1 v 3. ng 4 cho thm 2-3 git dung dch natri hydroxit 1M, so snh mu ca dung dch vi ng 1 v 3. Gii thch s thay i mu sc. 5. Cu hi 1. Ti sao trong cc ln tin hnh phn ng th nghim 1, 2, 3, tng th tch ca cc dung dch phn ng phi c nh? 2. Ti sao xem tc phn ng bng nghch o ca khong thi gian phn ng? Nu hiu chnh xc th v = 1/t c ng l tc ca phn ng ang kho st khng? Quan nim nh vy c nh hng ti kt qu th nghim khng? 3. Gii thch v vai tr cht xc tc trong phn ng xc tc ng th v xc tc d th? http://www.ebook.edu.vn 41

BI 5. PHN NG XI HA-KH - BC PHN NG

1. Mc ch - Kho st phn ng xi ha - kh v chiu ca phn ng xi ha - kh. - Xc nh bc phn ng bng thc nghim. 2. Nguyn tc 2.1. Phn ng xi ha kh Phn ng oxi ha kh l phn ng trong c s thay i s oxi ha ca cc nguyn t (s oxi ha cn gi l bc oxi ha, mc oxi ha, trng thi oxi ha). Mt phn ng oxi ha kh bao gi cng gm 2 qu trnh: cho v nhn electron. - Qu trnh cho electron l qu trnh oxi ha (hay s oxi ha). - Qu trnh nhn electron l qu trnh kh (hay s kh). Cht cho eletron l cht kh, cht nhn electron l cht oxi ha. Khi cht kh cho electron th n chuyn thnh dng oxi ha tng ng. Ngc li khi cht oxi ha nhn electron th n chuyn thnh dng kh tng ng. Cht oxi ha v cht kh ca cng mt nguyn t hp thnh mt cp oxi ha kh. Mi phn ng oxi ha kh u c 2 cp oxi ha kh. V d phn ng: MnO4- + 5Fe2+ + 8H+ Mn2+ + 5Fe3+ + 4H2O gm hai cp oxi ha kh l MnO /Mn2+ v Fe3+/Fe2+. 4 nh gi nh lng kh nng oxi ha kh ca cc cht dng i lng th in cc. Trng hp tng qut vi mt cp oxi ha kh: Ox + ne Kh (1) Th in cc c xc nh bng phng trnh Nec (W.NERNST):
E = E0

0,059 [Kh] lg (2) [Ox] n

Trong : + E0: Th in cc chun o nhit T = 2980K; [Ox] = [Kh] + E: Th in cc iu kin cho http://www.ebook.edu.vn 42

+ n: S electron trao i + [Kh], [Ox]: hot (hay nng ) cn bng ca dng kh v dng oxi ha. T bng th in cc chun, nhn thy: Cp oxi ha kh no c th chun cng ln th dng oxi ha ca n l cht oxi ha cng mnh. Ngc li nhng cp oxi ha kh no c th chun cng nh th dng kh ca n l nhng cht kh mnh. i lng th in cc ph thuc vo nng ca dng oxi ha v dng kh, ph thuc vo nhit , ph thuc vo pHV d, ion MnO c th b kh n 4 Mn2+, MnO2, MnO 2 ty thuc vo pH ca dung dch nn qu trnh oxi ha kh 4 cng xy ra khc nhau: MnO4- + 8H+ + 5e Mn2+ + 4H2O MnO4- + 4H+ + 3e MnO2 + 24H2O MnO4- + 2e MnO42Vy th in cc chun ca 3 cp oxi ha kh ny cng khc nhau. Trong nhit ng hc, mi phn ng ha hc ch c th xy ra theo chiu lm gim bin thin th ng p c ngha l G < 0, vi phn ng oxi ha kh ta c G = -nFE. Vy phn ng oxi ha kh ch xy ra khi E > 0 hay E = 2 - 1 > 0 y: 2: th ca cc dng, 1 l th ca in cc m tc l 2 > 1 iu ny c ngha l phn ng oxi ha kh ch c th t xy ra theo chiu: Dng oxi ha (Ox2) ca cp oxi ha kh (Ox2/Kh2) c th in cc 2 ln hn s oxi ha dng kh (Kh1) ca cp oxi ha kh (Ox1/Kh1) c th in cc 1 nh hn. 2.2. Xc nh bc phn ng Vi mt phn ng ha hc tng qut: aA + bB cC + dD Vn tc phn ng trung bnh c nh ngha l:
V = C t

Du (+) nu C l bin thin nng sn phm. Biu thc tnh vn tc tc thi l:

V = dC n m = kC A C B dt

http://www.ebook.edu.vn

43

Trong : + k: hng s mt nhit nht nh + n: bc phn ng theo A + m: bc phn ng theo B + n + m: bc tng qut ca phn ng Gi tr ca m v n c xc nh bng thc nghim ch khng th rt ra trc tip t phng trnh phn ng. Vi phn ng phn hy Na2S2O3 trong mi trng axit: H2SO4 + Na2S2O3 Na2SO4 + H2O + SO2 + S o vn tc phn ng ta phi xc nh t s C/t, trong C l bin thin nng sn phm (ta chn lu hunh) trong khong thi gian t. Thng trong thc nghim ngi ta c nh C v o t. Gi tr C phi nh coi nh nng cc cht cha thay i ng k v vn tc xc nh c coi l vn tc tc thi. Tuy nhin nu qu nh th t cng rt nh, kh o. Trong th nghim ny ta c nh C bng cch ghi nhn thi gian t lc bt u phn ng n khi dung dch bt u chuyn sang mu c. Nh vy, khi vn tc phn ng tng ch c t gim cn nng lu hunh sinh ra trong khong thi gian t lc no cng nh nhau ( c nh nhau). - xc nh bc phn ng theo Na2S2O3 ta c nh nng H2SO4, tng dn nng Na2S2O3. V d th nghim th nht, nng Na2S2O3 l x, nng H2SO4 l y, thi gian t l t, th nghim th hai, nng Na2S2O3 l 2x, nng H2SO4 l y, thi gian l t2, ta c:
V1 = C = kx m y n t1

(1) (2)

V2 =

C = k (2 x) m y n t2

T (2)/(1), suy ra:

t1 t1 t t2 = 2 m lg 1 = m lg 2 m = t2 t2 lg 2 lg

- xc nh bc phn ng theo H2SO4, ta c nh nng Na2SO3 v tng dn nng H2SO4. Kt qu tnh n cng c thc hin tng t nh kh tnh m.

http://www.ebook.edu.vn

44

3. Ha cht - Dng c 3.1. Ha cht H2SO4 1M CuSO4 1M Km ht inh st (sinh vin t mang theo) KMnO4 0,02M KI 0,1M KNO2 bo ha NaOH 1M Na2SO3 tinh th H2SO4 0,4 M Na2S2O3 0,1 M 3.2. Dng c 10 ng nghim 01 Gi ng nghim 02 Pipet 2ml 02 Pipet 5ml 02 Pipet 10ml 01 Pipet 25ml 06 Bnh hnh nn 125ml 05 Cc 100ml 01 Cc 250ml 4. Tin hnh Th nghim 1. Phn ng xy ha kh Ly 2 ng nghim, ng 1 cho 2ml dung dch axit sunfuric 1M, ng 2 cho 2ml dung dch ng sunfat 1M. Cho vo ng nghim 1 vi ht km, ng nghim 2 mt on dy st (hoc inh st). Quan st hin tng. Vit phng trnh. Gii thch. Th nghim 2. Mt cht va c tnh oxi ha va c tnh kh Ly 2 ng nghim: ng 1 cha 1ml dung dch kali pemanganat 0,02M v 2-3 git dung dch axit sunfuric 1M, ng 2 cha 1ml dung dch kali ioua 0,1M v 2-3 git dung dch axit sunfuric 1M. Nh 1ml dung dch bo ha kali nitrit vo mi ng. Quan st hin tng. Vit phng trnh phn ng. Vai tr ca kali nitrit trong mi trng hp c g khc nhau? http://www.ebook.edu.vn 45

Th nghim 3. nh hng ca mi trng n phn ng oxi ha kh Ly 3 ng nghim, mi ng ng 1 ml dung dch kali pemanganat 0,02M. ng 1: thm 2 3 git dung dch axit sunfuric 1M. ng 2: thm 2 3 git nc ct. ng 3: thm 2 3 git dung dch natri hydroxyt 1M. Thm tip vo mi ng vi ht tinh th natri sunfit. Da vo s thay i mu ca cc dung dch, nhn bit sn phm to thnh sau phn ng trong tng ng nghim. Vit phng trnh phn ng. Gii thch hin tng. Lu : Bit rng ion MnO42 trong dung dch c mu xanh l cy, ion MnO4 c mu tm, ion Mn2+ c mu hng nht v khng mu trong dung dch rt long, cn MnO2 t tan c mu nu. Th nghim 4. Xc nh bc phn ng theo Na2S2O3 Phn ng phn hy Na2S2O3 trong mi trng axit: H2SO4 + Na2S2O3 Na2SO4 + H2O + SO2 + S Chun b 2 ng nghim ng H2SO4 v 2 bnh hnh nn ng Na2S2O3 v H2O theo bng sau: STT 1 2 ng nghim V(ml) H2SO4 0,4 M 8 8 Bnh hnh nn V(ml) Na2S2O3 0,1 M 4 8 V(ml) H2O 8 4

Ln lt cho phn ng tng cp ng nghim v bnh hnh nn: - nhanh axit trong ng nghim vo bnh hnh nn. - Bm ng h (khi hai dung dch tip xc nhau). - Lc nh bnh hnh nn, sau yn bnh hnh nn, quan st khi va thy dung dch chuyn sang c th bm ng h ln na. - c t. Lp li mi th nghim 3 ln ly gi tr trung bnh. Tnh ton xc nh bc phn ng theo Na2S2O3.

http://www.ebook.edu.vn

46

Th nghim 5. Xc nh bc phn ng theo H2SO4 Lm tng t th nghim 4 vi lng H2SO4 v Na2S2O3 theo bng sau: STT 1 2 ng nghim V(ml) H2SO4 0,4 M 4 8 Bnh hnh nn V(ml) Na2S2O3 0,1 M 8 8 V(ml) H2O 8 4

Tnh ton xc nh bc phn ng theo H2SO4. 5. Cu hi 1. nh ngha phn ng xy ha kh. Th no l cht xy ha, cht kh, s xy ha, s kh? 2. Da vo phng php th nghim, vn tc xc nh c trong cc th nghim 4 v th nghim 5 c xem l vn tc trung bnh hay vn tc tc thi?

http://www.ebook.edu.vn

47