You are on page 1of 148

p ng yu cu cc ti liu tham kho v hiu bit Du lch, Th vin trng su tm Cc l hi Vit Nam 2000-2010 Thng tin c Trung tm thng

ng tin du lch, Tng cc du lch cung cp. Tt Hn Thc Thi gian: 3/3 m lch. a im: C hu ht cc vng c dn ngi Vit. c im: Mi nh lm bnh tri, bnh chay cng gia tin, i to m v chi xun Theo phong tc c truyn, Tt Hn thc dn ta lm bnh chay. Tt ny c xut x t bn Trung Quc, lm gi ng Gii T Thi (mt hin s thi Xun Thu c cng ph Tn Vn Cng), b cht chy ni in Sn. Cng nh ngy mng nm thng nm tt oan Dng cng xut x bn Trung Quc l gi ng Khut Nguyn (i Xun Thu, th vua S Hoi Vng) gieo mnh cht tri sng Mch La. nh rng dn ta theo tc nhng khi cng ch cng gia tin nh mnh. Tt Trung Nguyn Thi gian: 15/7 m lch. a im: Cc cha trong c nc v ti gia nh. i tng suy tn: c Pht. c im: L x ti vong nhn, cu kinh gii oan. L rm thng By trng vi Tt Trung Nguyn ca o Lo. L ln ti cc cha, gm c: l Vu Lan ca Pht gio (cn gi l l x ti vong nhn) - l bo hiu ca nh Pht: cu kinh gii oan, l m ca x ti vong nhn, l cng vong v th thc. y cng l ngy a quan x ti cho cc linh hn cht c ln trn hng lc. Bi vy trn dng th mi gia nh u lm c bn, t vng m cng gia tin v ng thi cng nhng linh hn b v khng c ai chm sc. Ngi ta cng th chim ln tri, th c xung sng, lm iu phc c. Xa, ti cc cu qun, nh cha, u c t chc "cng cho" cng cc c hn khng ai cng gi. Cc t gia, ngoi l cng Th Cng, cng gia tin cng c cng cho cho cc c hn. H by cng trc ca nh. l t trn mt ci mt thng gm c cho hoa, nhng nm cm nh, hoa qu, bnh bng, tru cau, xi ch cng vi m, vng hng. Mi ngi tin rng cc c hn nhng c nhi yu vong, nhng ngi cht ng cht ch, nhng ngi cht khng ai bit, khng ai cng gi s n hng l cng lm phc trong ngy "x ti vong nhn" ny. L cng ti nh, cha, cu , qun, t chc c quy m hn. nhng ni ny, cho c mc ra nhng b i l mt cm hai bn ng trc l i. m cng tri cy v l cng nhiu hn. Ngoi ra cn c mt ni cho ln. Khi cng l xong nhng ngi ngho em lin ti xin cho, cc mc ng v tr con x nhau vo cp nhng hoa qu, bnh tri, tc gi l cp cho. Nhng vng m c em ho v c khi c tng kinh cu siu cho nhng vong hn v tha t.

Tt Nguyn n Thi gian: 1/1 m lch. a im: Din ra trn ton quc i tng suy tn: Tng nh, tri tm t tin v ngun ci Tt Nguyn n (Tt C) l l hi ln nht trong cc l hi truyn thng Vit Nam t hng ngn i nay, l im giao thi gia nm c v nm mi; gia mt chu k vn hnh ca t tri, vn vt c cy. Tt Nguyn n Vit Nam t bui "khai thin lp a" tim tng nhng gi tr nhn vn th hin mi quan h gia con ngi vi thin nhin, v tr qua bn ma xun-h-thu-ng v quan nim "n tri ma nng phi th" chn cht ca ngi nng dn cy cy Vit Nam... Tt cn l dp mi ngi Vit Nam tng nh, tri m t tin, ngun ci; giao cm nhn sinh trong quan h o l (n qu nh k trng cy) v tnh ngha xm lng... ng To hay thn bp l ngi mc kch s lm n ca mi nh. Theo tp tc hng nm ng To phi thu xp ln tri vo ngy 23 thng chp tu by mi vic di trn th vi Ngc Hong. Bi th nn, trong ngy ny, mi gia nh ngi Vit Nam u lm mm cm m bc tin a "ng To". Ngy ng To v chu tri c xem nh ngy u tin ca Tt Nguyn n. Sau khi tin a ng To ngi ta bt u dn dp nh ca, lau chi cng ng b t tin, treo tranh, cu i, v cm hoa nhng ni trang trng chun b n tt. Cng vi tranh (tranh dn gian, cu i), hoa qu l yu t tinh thn cao qu thanh khit ca ngi Vit Nam trong nhng ngy u xun. Min bc c hoa o, min nam c hoa mai, hoa o, hoa mai tng trng cho phc lc u xun ca mi gia nh ngi Vit Nam. Ngoi cnh o, cnh mai, my ngy tt ngi ta cn "chi" thm cy qut chi cht tri vng mng, t phng khch nh biu tng cho s sung mn, may mn, hnh phc... Tt trn bn th t tin ca mi gia nh, ngoi cc th bnh tri u khng th thiu mm ng qu. Mm ng qu min bc thng gm c ni chui xanh, qu bi, qu cam (hoc qut), hng, qut. Cn min nam, mn ng qu l da xim, mng cu, u , xoi xanh, nhnh sung hoc mt loi tri cy khc. Ng qu l lc ca tri, tng trng cho nim kht khao ca con ngi v s y , sung tc. Ngy tt, dn tc ta c nhiu phong tc hay, ng c gi l thun phong nh khai bt, khai canh, hi lc, chc tt, du xun, mng th... T tr ti gi ai ai cng bit, sau y l mt vi phong tc ng c duy tr pht trin. Tng cu nghnh tn: Cui nm qut dn sch s nh ca, sn ng, vt b nhng th rc ri, cng lng xm dn dp nh th, lau git, ct tc, may sm qun o mi, trang tr bn th, lau chi bn gh m chn v mi th thc n vt dng. Con chu trong nh t pht giao tha tr i c nhc nh khng c nghch nghm, ci c nhau, khng ni tc chi by... anh ch, cha m cng khng qu mng, tra pht con

em, i vi ai cng tay bt mt mng, vui v nim n, chc nhau nhng iu tt lnh. Hi lc, xng nh, chc tt, mng tui: Ai cng hy vng mt nm mi ti lc di do, lm n thnh vng, mnh kho, thnh t hn nm c. Nhiu nh t i hi lc chn nh cha, ni tn nghim v nh, t xng nh hay dn trc ngi "nh va" m mnh thch n xng nh. Nhiu ngi khng tin tc xng nh nhng cng d dt, cha dm n nh ai sm, s trong nm mi gia nh ngi ta xy ra chuyn g khng hay li ti mnh "nng va". Chnh v vy, sng mng mt li t khch. Sau giao tha c tc mng tui chc tt. Trc ht con chu mng tui ng b cha m. ng b cng chun b t tin mng tui con chu trong nh v con chu hng xm lng ging, bn b thn thch. Li chc tt thng l sc kho, pht ti pht lc, nhng ngi nm c gp ri ro th ng vin nhau "tai qua nn khi" hay "ca i thay ngi" ngha l trong ci ha cng tm thy ci phc, hng v s tt lnh. Nhng nhn chung trong nhng ngy u nm, ngi ta thng king khng ni ti iu ri ro hoc xu xa. Phong tc ta ngy tt vic biu qu tt, t n ngha tnh cm, hc tr tt thy gio, bnh nhn tt thy thuc, con r tt b m v... qu biu, qu tt khng nh gi theo gi th trng. Nhng cng ng nn g b cu n s hn ch tnh cm: khng c qu ngi khng n... nc ta, vo dp u xun thng t chc mng th lc tun, tht tun, bt tun, cu tun (60, 70, 80, 90 tui)... tnh theo tui m. Ngy tt ngy xun l dp mi ngi ang rnh ri, con chu t tp ng vui. Cng vo dp u xun, ngi c chc tc khai n, hc tr, s phu khai bt, nh nng khai canh, ngi bun bn m hng ly ngy. S, Nng, Cng, Thng "T dn bch ngh" ca dn tc ta vn cn c, ai cng mun nm mi vn hi hanh thng, lm n sun s. Sau ngy mng mt, d c mi vui tt cng chn ngy "Khai ngh", "Lm ly ngy". Nu nh mng mt tt th chiu mng mt bt u. Ring khai bt th giao tha xong, chn gi Hong o khng k mng mt l ngy tt hay xu. Ngi th th cng nu cha ai thu mn u nm th cng t lm cho gia nh mt sn phm, mt dng c g . Ngi bun bn, v ai cng chn ngy tt nn phin ch u xun vn ng, mc du ngi bn ch bn ly l, ngi i ch phn ln l i chi xun. C bc: Ngy xa cc gia nh c n np quanh nm cm on con chu khng c c bc ru ch nhng trong dp tt, nht l ti 28, 29; gia nh quy qun bn ni bnh chng th ngi b cho php vui chi. Tam cc, c gnh, c nhy, c tng, kiu, chn, t tm... ai thch tr no chi tr y. n l khai h, tin a gia tin, coi nh ht tt th x b tam cc, thu bn c tng, ct b t tm hoc t lun ho vng. V sao c tc king ht rc i trong ba ngy Tt: Trong "Su thn k" c chuyn ngi li bun tn l u Minh i qua h Thanh Tho c thu thn cho mt con hu tn l Nh Nguyn, em v nh c vi nm th giu to. Mt hm, nhn ngy mng mt tt, u Minh nh n, n chui vo ng rc m bin mt, t nh u Minh li ngho i. K t c tc king khng ht rc ngy Tt. Tt Trung Thu Thi gian: 15/8 m lch. a im: Cc gia nh trn ton quc. i tng suy tn: Mt trng c im: C bnh nng, bnh do, rc n, ma s t.

Tt Trung Thu nguyn l l hi ma thu, sau tr thnh tt trng trng ca tr em. Ngy ny trng trn v sng nht trong nm, thi tit mt m. Tt Trung Thu c tc trng trng, rc n, ma s t v ph c. Ngay t u thng, Tt c sa son vi nhng c n mun mu sc, mun hnh th, vi nhng bnh do, bnh nng m ta gi gm l bnh trung thu, vi nhng chi ca tr em mun hnh vn trng, trong s ng k nht ca thi xa l ng Tin s giy. Tr em n tt c n xp, n lng, n ng sao, n con ging... sc s thp sng ko nhau i tng on ca ht vui v, ti ti cng nhau i nhn nh ngoi ng, ngoi ng. V khi rm ti, c nhng m ma s t vi ting trng, ting thanh la tht no nhit. Trong dp ny, thng trng c rt nhiu cuc vui c by ra. Ngi ln c cuc vui ca ngi ln, tr em c cuc vui ca tr em. * Thi c v thi n Trong ngy Tt Trung Thu ngi ta by c vi bnh tri hnh mt trng, treo n kt hoa, nhy ma ca ht, ma ln rt tng bng. Nhiu ni c nhng cuc thi c, thi lm bnh ca cc b cc c. Tr em c nhng cuc rc n v nhiu ni c m cuc thi n. Nhiu gia nh by c ring cho tr em v trong mm c xa thng c ng tin s giy t ni cao p nht, xung quanh l bnh tri hoa qu. Sau khi chi c trng trng, cc em cng nhau ph c, tc l n mm c lc khuya. * Ht Trng qun Tt Trung thu min bc cn c tc ht trng qun. i bn nam n va ht i p vi nhau, va nh nhp vo mt si dy gai hoc dy thp cng trn mt chic thng rng, bt ra nhng ting "thnh thng thnh" lm nhp cho cu ht. Nhng cu ht vn (ht theo vn, theo ) hoc ht c khi c sn, c khi lc ht mi ng khu t ra. Cuc i p trong nhng bui ht trng qun rt vui v nhiu khi gay go v nhng cu him hc. * Ma S t (ma ln) Vo dp tt Trung thu c tc ma s t cn gi l ma ln. Ngi ta thng ma ln vo hai m 14 v 15. m ma ln thng gm c mt ngi i chic u ln bng giy v ma nhng iu b ca con vt ny theo nhp trng. u ln c mt ui di bng vi mu do mt ngi cm pht pht theo nhp ma ca ln. Ngoi ra cn c thanh la, no bt, n mu, c ng sc, c ngi cm cn i h v u ln... m ma ln i trc, ngi ln tr con i theo sau. Trong nhng ngy ny, ti cc t gia thng c treo gii thng bng tin trn cao cho con ln leo ln ly. Tr em th thng r nhau ma ln sm hn, ngay t mng 7 mng 8 v mua vui ch

khng c mc ch lnh gii. Tuy nhin c ngi yu mn vn gi cc em thng cho tin. Tt Chl Chnam Thmy ca ngi Kh'mer Thi gian: T ngy 1 n 3 thng Cht (Pht lch, khong 13, 14 thng 4 dng lch). i tng tn vinh: n Thn nm mi, Pht v t tin. c im:L tt truyn thng ca cng ng ngi Khmer, tin nm c n nm mi i tng tham gia:Cng ng ngi Khmer cc tnh Nam B L hi vo nm mi ca ngi Khmer thng ko di trong 3 ngy, nm nhun ko di 4 ngy, mi ngy c tn gi khc nhau. Ngy u tin c tn l Chl sangkran Chmy; ngy th hai: Wonbf (nm nhun, wonbf t chc 2 ngy); ngy th ba: Lm sk. Ngoi vic th phng Pht, ngi Kh'mer cn tin rng, mi nm c mt v thn trn tri (Tva) c tri sai xung chm lo cho cuc sng v con ngi trong nm , ht nm li v tri v thn khc xung h gii. V th, trong m giao tha, nh no cng lm c, thp hng, t n, cng l tin a v Tva c, n rc Tva mi. C gia nh ngi xp chn trc bn th t tin, khn vi, mong v tin rng s c thn ban phc lnh. Vi b con Khmer Nam B, t xa xa, l vo nm mi tr thnh ngy l hi truyn thng ca cng ng. L thng, b con Khmer chun b cho l vo nm mi rt chu o. Nh no cng sa sang, qut dn, trang tr li, chun b n thc ung y cho nhng ngy tt. Ngi ta gi go, ch go sn, cc n nh bnh tri, hoa qu, c, tht, rau... u c chun b sn sng. Mi cng vic rung ry u dng li, mi ngi ngh ngi, tru b th t do. Ngi ngi ho hng chm lo cho ngy l thm vui, thm linh nh. Ba ngy l chnh thc c tin hnh trong khng kh vui v, ho hng. Ngy th nht:l rc i lch. Trong ngy ny, vo gi tt c chn, bt k sng hay chiu (thng l vo 7 gi sng hoc 5 gi chiu), mi ngi mang theo l vt: nhang n, hoa qu n cha lm l rc i lch, Mha Sang-Kran. Mha Sang-Kran t trong khay sn son thp vng a ln kiu khing i vng quanh chnh in 3 vng trang trng, va l l cho mng nm mi va ch im bo nm mi tt hay xu, tu vo cuc rc c hon thin hay khng, ri mi vo chnh in lm l. Sau , tt c vo l Pht, tng kinh chc mng nm mi. Ngy th hai:l dng cm v p ni ct. Trong ngy ny, mi gia nh Khmer lm cm dng cho cc v s; si cha vo bui sm v tra. l mt l tc khng th thiu. Trc khi n, cc nh s tng kinh lm l t n nhng ngi lm ra vt thc, nhng ngi mang vt thc n cho nh cha. Sau khi n, cc nh s li tng kinh chc phc nhng ngi dng cm. Bui chiu cng ngy, ngi ta t chc l p ni ct tm phc duyn. Mi ngi p ct thnh nhiu ngn ni nh theo tm hng v mt ni trung tm, tng trng cho v tr. Tc ny c lin quan ti mt huyn tch lu i biu l c vng cu ma, cu phc ca con ngi. Ngy th ba:l tm tng Pht, tm s. Vo ngy ny, sau khi dng cm sng cho cc s;, h tip tc nghe thuyt php. Chiu, ngi ta t n nhang, dng l vt, a nc c p hng thm n tm tng Pht, t lng thng nh v bit n c Pht ng

thi gt ra mi iu khng may ca nm c, bc sang nm mi, mi s nh . Sau tm cho cc v s si cao nin. Sau khi l ti cha, mi ngi rc cc s ti ngha trang, ti nhng ngi m hay thp ng hi ct, thc hin l cu siu cho linh hn nhng ngi qu c. Sau ai v nh ny, lm l tm tng Pht ti gia, dng c v bnh tri chc phc ng b cha m, xin tha th nhng thiu st, li lm nm c. H tip tc cng rc Tva mi, vui chi n khuya. Trong ba ngy Tt, cng ging nh tc l ca ngi Vit, ngi Khmer i thm hi ln nhau, chc nhau ti lc, sc kho, pht t v cng nhau tham gia cc tr vui. Bui ti, ngi ta thng t chc nhiu tr vui nh t n tri, t ng li, nh quay la... Cc c gi k c tch, thn thoi, chuyn c cho con chu nghe. Trai gi khng ko co, u vt, chy ua... th ma ramvng, ma trng, ht aday, din roban, ht d k... Khng kh lc no cng vui v. Thi gian c khi ko di hn tun mi tr li cuc sng thng nht. Tt To Qun Thi gian: 23/12 m lch. a im: Ti mi gia nh ngi Vit. i tng suy tn: Ba v To Qun - v thn trng coi mi vic trong nm ca mi gia nh. c im: Ngi Vit tin ng ln tri trnh bo Ngc Hong bng c chp (cng trc 12 gi tra) xt ti, bnh cng em li ha phc cho gia nh trong nm mi.

Ha Bnh
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Ha Bnh L ra l la Thi gian: Thng 7 v thng 8 m lch. a im: X Mng Bi, huyn Tn Lc, tnh Ha Bnh. c im:L ra l la ca ngi Mng vo khong thng 7, thng 8 m lch, ng k la ra ht tng nh nhng ngi m t cho bn Mng. Mm cng t ngay u rung ca cc gia nh, cho thy cng (thy Mo) c li khn cu, mong cho ma mng t b su bnh L cm mi ca ngi Mng Thi gian: Thng 10 m lch. a im: X Mng Bi, huyn Tn Lc,tnh Ha Bnh. c im: L cm mi t chc sau khi thu hoch v ma thng 10 m lch. L vt l bnh chng v c cng va la. Cng trong l cm mi ny, ngi Mng cng gi cha m, ng b. Hi Cu Phc Thi gian: Thng 8 m lch. a im: Huyn Mai Chu, tnh Ha Bnh. c im: Hi cu phc ca ngi Thi Mai Chu. Cc nh u sm c cng by miu th chung theo nguyn tc: Nm trc cng g, nm sau cng ln. n chiu, mi nh m 2 con g cng Th cng ( trong nh) v cng Th a (t ngoi rung L hi cu ma ca ngi Thi Thi gian: Thng 4 m lch. a im: Huyn Mai Chu, tnh Ha Bnh. c im: Hi cu ma ca ngi Thi Mai Chu c m vo nhng m trng qung ca thng 3, thng 4 m lch. Mi ngi i ht cu ma khp cc nh trong bn, ri rc uc vng quanh bn L hi cu ma ca ngi Mng Thi gian: Thng 4 m lch. a im: Bi Tch Lm, x M Ha, huyn Tn Lc, tnh Ha Bnh. c im: L cu ma c t chc bi Tch Lm, ch xm dn mm l. Xm on v Chung by binh din trn gi v khn cu vua nc lm ma L hi n Vua B Thi gian: 8/1 m lch. a im: X Lc Thnh, huyn Yn Thy, tnh Ha Bnh. i tng suy tn: u C - c cng dy dn ca ht, sn bt. c im: Cng tht chim, tht th rng, ma cho, ma mt n Hi cha K

Thi gian: 16/2 m lch. a im: X Ph Vinh, huyn Tn Lc, tnh Ha Bnh. i tng suy tn: (tn d tn ngng vn vt hu linh c Pht ha). c im: Nm cn, nh quay, thi bn cung

Lo cai
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Lo Cai Tt Nhy ca ngi Dao Thi gian: 1 - 2/1 m lch. a im: X T Phn, huyn Sa Pa, tnh Lo Cai. i tng suy tn:Thn linh, t tin. c im: Nhy ma (14 iu ma), sn bn, tm rc cc loi tng t tin. Ba dng h ln l L, Bn, Triu t chc Tt Nhy trong nh ng trng h. Nghi l chnh l cc iu nhy do mt tp nam n thanh nin th hin. Tt rt nhiu iu nhy: m ng, bc cu a n thn linh, cho t tin, b m, mi tin nng ging trn, t s thy c v d tt... Mi iu nhy u c nhng ng tc din t khc nhau. Sau nghi l nhy ma l l rc v tm tng t tin, tip sau l iu nhy dng g trng , g trng vng... Kt thc l iu ma c.

Hi chi hang ca ngi Thi, ngi Ty Lo Cai Thi gian: 5 - 8/1 m lch. a im: Th trn Khnh Yn, huyn Vn Bn, tnh Lo Cai. c im: L hi ma xun, ht giao duyn, tm tnh Tt mng chin thng ca ngi Nng Dn Thi gian: 1/7 m lch. a im: Huyn Mng Khng v huyn Bc H, tnh Lo Cai. i tng suy tn: Thn th a. c im: Dng cng thn linh th a cc mn n t chui: qu chui, hoa chui, li chui, xi 7 mu vi biu tng cy chui v mt i a mu , ht dn ca k v s tch chng gic L hi xung ng ca ngi Giy (l hi Rong Poc) Thi gian: Ngy Thn thng ging m lch. a im: X T Van, huyn Sa Pa, tnh Lo Cai. i tng suy tn: Tri, t, Thn La. c im: Hi cu ma Hng nm vo ngy thn u tin sau rm thng ging, ngi Giy Sa Pa t chc l hi c sc ca mnh. L cng t chc vo gi ng. Thy cng mc b mu xanh dng l vt cho Tri, t, Thn La cu mong thn linh chm sc, bo v ma mng, v ma bi thu. Sau l cng dn bn cng tham gia cc tr chi truyn thng: bn cung, bn

n, ua nga, nm cn, ko dy, y gy. L cng rng ca ngi Nng Thi gian: 29/1 m lch. a im: Huyn Mng Khng, tnh Lo Cai. i tng suy tn: Thn lng, thn cy. c im: Cng 2 cy c th "cy b v cy m", cng nhng ngi hy sinh v nc v v bn lng. Cc tr chi thi leng hao, ht ln c, u, chi c g Hi xun n Thng Thi gian: 11 - 15/1 m lch. a im: Tp. Lo Cai, tnh Lo Cai. i tng suy tn: Trn Hng o. c im: Rc kiu, thi ko co, vt, nm cn, y gy, bn n. n Thng nm trn i Ha Hiu thnh ph Lo Cai th Trn Hng o - v tng lng danh i nh Trn ch huy qun i Vit phng th Lo Cai nm 1257. Hi xun c t chc ti trung tm vn ha phng Lo Cai, n Thng v n Mu. Nghi l gm c khai hi, rc thnh mu cng Thin hu Nng, t vo ngy 14, l t vo ngy 15 cu ngi yn vt thnh. Phn hi c trnh din vn ngh dn gian v cc tr chi dn tc min ni nh nm cn, bn n, ko co, y gy, vt dn tc, chi g, u quay... Hi xun by bn cc lu nim th cm, sn phm a phng do cc c gi dn tc Mng, Dao, Thi... xe lanh, dt th cm, thu tha. Hi xe T Chi Thi gian: 15/1 m lch. a im: X T Chi, huyn Bc H, tnh Lo Cai. i tng suy tn: Thn Nng (v thn cai qun rung nng). c im: Ma xe ca ngi Ty. Hi Xe T Chi l hi xun ca ngi Ty cu cho ma mng ti tt, thc go y nh. Nghi l kh n gin vi mt mm l vt ti chn cy nu to, biu th lng thnh knh ca dn bn i vi Thn Nng. Sau khi thy cng lm l cu khn, c lng cng tham gia ma xo trong ting ching, ting trng rn r vi nhiu iu c sc: xe tp hp, xe i, xe bn, xe cho...

Hi cm ca ngi Ty Thi gian: 15/8 m lch. a im: Ti nh v khun vin ca trng bn, huyn Bo Yn, tnh Lo Cai.

10

i tng suy tn: Thanh Quan. c im: Thi gi cm, l dng nng trng, l gi nng trng xung chi, ht giao duyn, ma dt ci, ht nm Ty Hi Lng tng Thi gian: u xun, thung t 5 n 15 thng ging (m lch). a im: ti bn v ngoi cnh ng, gn sui. i tng suy tn: Thn bn, Thn ni, Thn sui. c im: l thc mang ngha tm linh v tr vui th hin tn ngng phn thc. i tng tham gia: cng ng ngi Ty v cc dn tc khc. Ni dung chnh: t l cu mi iu tt lnh; tung cn, nh n, ma xo, ca ht, xung ng. Vo m hm trc hi, lc g gy canh mt, i din cc dng h cng thy mo lm l rc nc t u ngun v bn sng ngy m hi nc ny c rc ra ni hnh l. Gin cng: c lm bng tre, na hnh ch U, y ch U hng ng; gin cng cao khong 1m so vi mt t, rng khong 40cm.L vt chung ca bn t trn gin cng pha y ch U, gm bt nc, mt a xi , mt a xi vng (xi biu trng ca mt tri, xi vng biu trng ca mt trng), con g luc, xu c nng, bt tit luc, mt con dao nhn, mt b vi mi dt; hai con c bng giy mu vng, hai con chim c bng giy mu , hai chm hoa bng bng go cm trn b chui, hai chm qu ca cy dong ring (cy b ao, qu tng trng cho ht go). Tip theo hai bn l vt cng ca thy mo c t l vt ca dn bn. Cui dn cng t l ca thnh vin mi v bn trong nm. L vt ch yu l cc mn n (khng c bt nc, con dao v a tit). Mt hi ching vang ln, l cng m hi bt u. Thy mo cung knh lm l. Ni dung bi cng cu mong la tt nh c lau c lc, ht to nh qu dong ring, khng b su cn ph; c nm cht sui, cht ao; tru ln y n; g vt y sn; ngi ngi kho mnh, nh nh ng con, bn c nhiu tr nh, khng c ngi m au... Cng xong, thy mo tay cm bt nc tay kia cm dao lia bn ln trn bt nc, ct ngang dc theo bn phng tm hng. Thy mo ngm nc phun theo cc phng, tay cm bc trng vy bn hng. Lm l xong gin cng chnh, thy mo n cng chn ct cn. Cng xong thy mo tung cao hai qu cn cho cc chng trai tranh cp. Ai cp c qu cn u tin th ngi c nm cn ln vng. Ngi no nm rch phng giy th c thng ba vung vi , qu cn c thy mo rch ra ly cc loi ht bn trong trn vi thng thc rang sn trc tung ln trn m ng ngi d hi. Mi ngi ai cng mun hng ly phn nhiu. Sau tr nm cn l tr ko co, nh n, ma kim, ma xo. Cuc vui tip din n chiu. L hi Lng Tng l sinh hot vn ho in hnh nht, c sc nht ca cng ng ngi Ty cc a phng vng Ty Bc, Vit Bc Vit Nam. Hi nh ca ngi Ty Thi gian: 6/1 m lch. a im: Lng Gi, huyn Bo Yn, tnh Lo Cai. i tng suy tn: Thn ni c im: Cng sn thn, dng ln en, tung cn v ht giao duyn

11

Ph Th
L hi n Hng Thi gian: 8 - 11/3 m lch. Chnh hi ngy 10/3 m lch a im: Ni Ngha Lnh, X Hy Cng, thnh ph Vit Tr, tnh Ph Th. i tng suy tn: Cc Vua Hng. c im: Ngy gi ca ton dn tc. Cng lc vi l hi dng hng ti n Hng Ph Th cn c l dng bi ti n Hng TP H Ch Minh, n Hng Nha Trang v nhiu a phng khc Vic t l c t chc rt trng th vo ngy chnh hi (10/3), bt u bng l dng hng c i din ca Nh nc, ti n Thng l ni xa kia vua Hng t tri t. t l ngoi mm ng qu cn c bnh chng, bnh dy nhc li s tch Lang Liu, cng l nhc nh cng c cc vua Hng dy dn trng la. Phn rc, c nhiu cuc rc thn, rc voi, rc kiu... ca cc lng Tin Cng, Hy Cng, Phng Giao, C Tch... Sau t l cn c ma ht xoan ( n Thng), ht ca tr ( n H) v nhiu tr chi khc. Hi n Hng khng ch thu ht khch thp phng n d l bi nhng nt sinh hot vn ho c sc m cn tnh thing ling ca mt cuc hnh hng tr v ci ngun dn tc ca cc th h ngi Vit Nam. n hi, mi ngi u biu hin mt tnh thng yu, lng ngng m v qu cha t t. y l mt tn ngng n su vo tm thc mi con ngi Vit Nam, cho d h bt c ni u. Hi H Thch Thi gian: 10/10 m lch. a im: X H Thch, th x Ph Th, tnh Ph Th. i tng suy tn: Vua Hng, Thnh Tn Vin, Ch ng T, Hai B Trng, Thy thn. c im: Ba thn Thng, H, Trung rc kiu v nh C cng lm l i t, ma rng rn, l h in (cng Thn Nng trc khi cy), bi tri. Hi Vnh M Thi gian: 7 - 11/1 m lch. a im: X Cao X, huyn Lm Thao, tnh Ph Th. i tng suy tn: Nguyn Khoan (S qun th k 10). c im: Thi vt: ngi ot gii cui cng (sau 5 ngy) phi m gii cm u chy khi lng mi c ngoi c li nhn

12

Hi nh C Thi gian: 10 - 11/11 m lch. a im: X V Lao, huyn Thanh Ba, tnh Ph Th. i tng suy tn: Thn Nng, thn Ni, thn Nc. c im: Rc kiu, biu din v thut, nh u, ko co, c tng, din cho thu m, m i tic. Hi An o Thi gian: 19 - 20/7 m lch. a im: X An o, huyn Ph Ninh, tnh Ph Th. i tng suy tn: Long X i vng (Thy thn) v t Soi i vng (Thn bi sng). c im: L t cc thn, ua thuyn trn sng L Hi chi tru Ph Ninh Thi gian: 12/2 m lch. a im: X Ph Ninh, huyn Ph Ninh, tnh Ph Th. i tng suy tn: Vua Hng v cc tng lnh, Thnh hong lng. c im: Din tr chi tru tng nh vua Hng theo tch xa vua Hng i sn qua y dit hai con h ang nh nhau L Cu thng Ging Thi gian: 27/1 m lch. a im: X o X, huyn Thanh Thy, tnh Ph Th. i tng suy tn: Hng Hi (tng ca vua Hng), Trang phu nhn v Qu Hoa. c im: Rc kiu, rc vn t nh lng vo n th, ma voi, thi cm thi. Hi pht Hin Quan Thi gian: 13/1 m lch. a im: X Hin Quan, huyn Tam Nng, tnh Ph Th. i tng suy tn: B Thiu Hoa (n tng Hai B Trng). c im: Tr chi nh pht (nh cu g bng gy cong u). Hi V Lao Thi gian: 10/1 m lch. a im: X V Lao, huyn Thanh Ba, tnh Ph Th. i tng suy tn: Thn Nng, Thn Ni, Thn Nc v Pht. c im: Cng bnh dy, bnh nng tng nim ni vua Hng v kn r cho cc M Nng. Cc loi bnh do M Nng lm dng vua cha, bnh dy to, trn (tng trng bu tri), bnh ut hnh thp (tng trng sc lao ng), bnh nng mu vng (tng trng chu ngc). Hi cha Thm Thi gian: 5/5 m lch. a im: X V Lao, huyn Thanh Ba, tnh Ph Th. i tng suy tn: c Pht, Thn Ni, Thn Nc, Thn Nng.

13

c im: L dng cng" B Cha m ca rng" c on, bnh gn (bnh tro). Tham quan danh thng: hang B Cha, Ging Ngc, hang Bt Mm, hang Bt, hang Th... Hi T X (K Gp) Thi gian: 11 - 12/1 m lch. a im: X T X, huyn Lm Thao, tnh Ph Th. i tng suy tn: Thn bn th. c im: L hi din tr trm (khong na m 11/1, nghi l cu sinh thc kh), nam n ht giao duyn, rc la thn, nh c th m, nh trn gi Hi Xoan Thi gian: 7 - 10/1 m lch. a im: X Hng Nha, huyn Tam Nng, tnh Ph Th. i tng suy tn: Xun Nng (n tng Hai B Trng). c im: L c chay vi c mi, mt ong, t 10 v thn bng tht tru by trn mm an l chui, din tr trnh ngh Hi n M u C Thi gian: 7/1 m lch. a im: X Hin Lng, huyn H Ha, tnh Ph Th. i tng suy tn: M u C. Hi lng D Nu Thi gian: 4 - 6/1 m lch. a im: X D Nu, huyn Tam Nng, tnh Ph Th. i tng suy tn: Tn Vin, Cao Sn, Qu Minh. c im: Tr nh qun (u gy), trnh ngh, ht giao duyn nam n Hi Bch Hc Thi gian: 3 - 5/1 m lch. a im: Phng Bch Hc, TP. Vit Tr, tnh Ph Th. i tng suy tn: Th lnh i Vng. c im: L rc thnh qua sng L, tr chi thi tung cn Hi Mai nh Thi gian: 3/1 m lch. a im: X Thanh nh, thnh ph Vit Tr, tnh Ph Th. c im: Tc rc ng Gii v Thy tc (Gii l con rng bng nan tre, bi giy mu) cu ma thun gi ha. L hi Gia Thanh Thi gian: 2 - 3/1 m lch. a im: X Gia Thanh, huyn Ph Ninh, tnh Ph Th. c im: L cu inh, t thn, dng c 12 bnh chng, 12 bnh giy, xi gc.

14

Vnh Phc
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Vnh Phc L hi chi tru Hi Lu Thi gian: 17/1 m lch. a im: X Hi Lu, huyn Sng L. i tng tn vinh: Tinh thn thng v. c im: L t Thnh Hong lng, Chi Tru Tng truyn, l hi c t th k th hai trc cng nguyn, lc ny nh Hn xm lc nc Nam Vit ca Triu , triu nh nh Triu tan r, Tha tng nc Triu l L Gia lui qun v vng ni Hi Lu huyn Lp Thch t chc nh gic. Sau mi trn thng, L Gia li cho t chc chi tru ng vin qun s, tru sau khi chi c git khao qun. L Gia mt, dn lng Hi Lu tn vinh th lm Thnh hong ca lng v L hi Chi Tru cng bt u c t . Theo phong tc, hi c t chc ngy 17 thng ging (m lch). Trc ngy l hi x Hi Lu c mt on ngi ln t l ti n Hng. m trc l hi l l t Thnh Hong lng, c x m y nh khng ng, sau l t T trang nghim c lng ung ru, ca ht, cng bn chuyn lm n trong nm mi, cng chun b cho tru vo xi chi ngy mai. Tru chi phi l nhng con khe c chn lc k v nui dng tht chu o. Lng phn cng cho bn gip, gip to nui su con, gip nh nui t hai n bn con sao cho 16. Cc gip phi ct c trai inh kho mnh chm sc tng con tru cn thn t ming n nc ung sch s. Gn n ngy hi, tru chi c nht chung ring v n ring thc n tinh khit hp khu v. Ngi nui tru cng phi ng ring v lun tc trc gn con tru mnh nui tin chm sc tm ra. Trc khi vo cuc, con tru no cng c ung ru v dt n trc bn th cho gt u ba ci lm l Thnh. Nhng ch tru y, khi xung trn bao gi cng u nhau bng li i mt dng sng v sc kho chn th v tn cng i phng, d thng hay thua khng bao gi tru tn cng nhau t pha sau lng hay mng sn. Do chin tranh chng Php v mt s l do m t nm 1947 hi chi Tru Hi Lu khng c t chc. Sau 45 nm gin on, n nm 2002 l hi c khi phc. Hi chi tru Hi Lu l mt trong nhng l hi vn ho dn gian c xa cn lu gi c dng v nguyn s. Hi lng B Sao Thi gian: 15 - 16/5 m lch. a im: X B Sao, huyn Vnh Tng, tnh Vnh Phc.

15

i tng suy tn: ng Hi i Vng. c im: Tr trnh ngh nng: dn ng cc vai ngi i cy, ngi i ba, ngi qung m... Ngy 16/5 l rc m ln kiu n n ung, mm m c t ln bn th l thn, sau em ra cy Hi Yn Lp (trong thng 5 m lch) Thi gian: 25 - 27/5 m lch. a im: X Yn Lp, huyn Vnh Tng, tnh Vnh Phc. i tng suy tn: ng o Song Nga, m ph Hai B Trng. c im: L trnh Thnh, n Ngi v d hi trn ba thuyn ghp li, thi bi tri. Hi Yn Lp (trong thng 4 m lch) Thi gian: 21/4 m lch. a im: X Yn Lp, huyn Vnh Tng, tnh Vnh Phc. i tng suy tn: Thn bn th. c im: Tic bnh giy, ma gm, chi tru Hi lng Cu p Thi gian: 10/5 m lch. a im: X Lin Chu, huyn Yn Lc, tnh Vnh Phc. i tng suy tn: Tam Giang i Vng Th Lnh. c im: Tc ua thuyn cp kn: thuyn ua xut pht t nh Chi, bi sang lng Xun Vin bn kia sng cp n kn em v ly may Hi c Bc Thi gian: 1/2 v 11 - 12/6. a im: X c Bc, huyn Sng L, tnh Vnh Phc. i tng suy tn: Thnh ng, Bt Nn cng cha (tng ca Hai B Trng), ng t ht xoan. c im: L cu inh, ua thuyn sang Phng Lu (bn kia sng) cp gi thc (b m) mang v, ht xoan Hi Bch Lu Thi gian: 28/12 m lch. a im: X Bch Lu, huyn Sng L, tnh Vnh Phc. i tng suy tn: L Cng L, danh tng c cng nh qun Triu Vn Vng. c im: Cng t, chi tru Hi Mu Ln Thi gian: 12/12 m lch. a im: X Khai Quang, thnh ph Vnh Yn, tnh Vnh Phc. i tng suy tn: Thnh hong bn th. c im: L ma dng thn, t trn, 2 ngi chm ln, cm u ln ma dng thn (ban m), ma mo (biu tng hnh sinh thc kh). Hi xun lng Th Tang

16

Thi gian: 14 - 23/1 m lch (Hi xun) v 18/12 m lch (L khao th - 55 tui). a im: nh Th Tang, x Th Tang, huyn Vnh Tng, tnh Vnh Phc. i tng suy tn: Thn t (Nui N), Lu H Hu (c cng chng Nguyn Mng), Phng Th Dung tin nng. c im: Rc, u vt, c tng Hi Thng Lp Thi gian: 10/1 m lch. a im: X Tn Tin, huyn Vnh Tng, tnh Vnh Phc. i tng suy tn: Tng qun Cao Nguyn (thi Hai B Trng). c im: L hi c din tr ht pht. Hi Rng Thi gian: 6/1 - 10/2 m lch. a im: Lng Vn Trng, x Thng Trng, huyn Vnh Tng, tnh Vnh Phc. c im: Ch xun mua bn cu may, ua thuyn, u gy, nu cm thi, bt chch trong chum (i trai gi thanh tn b vai nhau, mi ngi mt tay th vo chum c nc bt cho c con chch trong ). Hi nh Tch Sn Thi gian: 3/1 m lch. a im: Phng Tch Sn, thnh ph Vnh Yn, tnh Vnh Phc. i tng suy tn: 7 thn L Bnh Sn. c im: Tc, tr thi nm ln, thi nu cm, thi ko co nam, n

17

Lai Chu
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Lai Chu L hi Hoa Ban Thi gian: 13/2 m lch c im: cn gi l Hi chi nn hi hoa (Sn La, Lai Chu). L hi mang tnh cht cu ma, cu phc. Nam n thanh nin r nhau i hi hoa mng xun, vui th, ca ht, nh n thi kn, ma xic L hi Xn Mng Lai Chu Thi gian: Ngy Thn Thng 2 m lch. a im: X Mng Than, huyn Than Uyn, tnh Lai Chu. c im: Cng ngi lp nn bn lng, dng tru, nm cn, ma cc iu dn gian. L hi Cm Mng Thi gian: 30/12 - 5/1 m lch. a im: Lai Chu. c im: Ngy hi xun ca ngi Lo Lai Chu L hi ma xun ca ngi Lo Lai Chu cu khn thn sng, thn ni, ng b, t tin ph h cho con chu lm n thun li. L cng do thy cng m nhim, l rc mm cng t lng ra rng. T mng 1 n mng 5 tt vui chi ma ht ti bn, chi tr nm cn, nh quay, ung ru cn.

Tt cm mi ca ngi La H Thi gian: Thng 10 v thng 11 m lch. a im: Tnh Lai Chu. c im: Ma xe v king 3 ngy khng i rng hi ci, cht cy, pht c cu mong cy c ti tt quanh nm

18

in Bin
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti in Bin L cng bn ca ngi Cng Thi gian: Thng 3 m lch. a im: Cc bn ngi Cng, tnh in Bin. c im: Vo ngy l, cc ng ng vo bn u dng cng, cm du hiu king k khng ai c vo bn. Sau tng gia nh lm l cng trn nng. y l l cu ma mng tt ti, cn trng v chim chc khng ph hoi ma mng. L hi Hoa ban ca ngi Thi Thi gian: Thng 2 m lch. a im: Ti ni rng Ty Bc, tnh in Bin. c im: Ngy hi hoa ban khng ch l ngy hi ca tnh yu ca cc chng trai c gi Thi m cn l dp ngi Thi cu ma, cu phc; l dp by t o hiu i vi ng b, cha m L hi n Hong Cng Cht Thi gian: 24 - 25/2 m lch. a im: Thn Nong Nhai, x Nong Ht, huyn in Bin, tnh in Bin. i tng suy tn: Hong Cng Cht c im: Rc kiu, dng hng; cc tr chi dn gian a phng: hi o tin, chi c ph, thi bn n, y gy...

19

Bc Giang
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Bc Giang Hi lng Th H Thi gian: 20 - 22/1 m lch. a im: Lng Th H, x Vn H, huyn Vit Yn, tnh Bc Giang. i tng suy tn: o Tr Tin (ng t ngh gm lng Th H). c im: L rc, l t, ht vn Lng Th H xa kia l mt trong ba trung tm gm s c xa c ting nht ca ngi Vit. Du vt ca lng gm cn li l nhng mng tng nh, hng ro, ng lng xy hon ton bng cc ph phm gm khin lng mang dng dp mt ph gm. Hi lng gm c l rc, t l, ht vn ban ngy, din tung ban m... trong mt khng kh l hi thc s ca nhng ngi nng dn chn cht. L hi Yn Th Thi gian: 16/3 dng lch. a im: Th trn Cu G, huyn Yn Th, tnh Bc Giang. i tng suy tn: Hong Hoa Thm, lnh t nng dn lnh o ngha qun chng Php rng r sut 30 nm tri. Cuc khi ngha Yn Th ghi thm trang s chi li vo lch s chng ngoi xm ca dn tc ta. c im: Thi u vt, u, c ngi, c tng, cp cu Hi M An Thi gian: 7/1 m lch. a im: X Trng Giang, huyn Lc Nam, tnh Bc Giang. i tng suy tn: Tng V Thanh (nh gic Tng, thi nh L). c im: nh trn gi, tung lc (l vt), cp cu may, thi lm bnh Hi lng Thng Thi gian: 7/9 m lch. a im: nh lng Thng, x c Thng, huyn Hip Ha, tnh Bc Giang. i tng suy tn: Khng Minh Khng (nh s thi L), Dng T Minh (tng nh L). c im: T l, trin lm cc cng c ngh rn, chy thi cp c, cp cu, l khao qun gia sn nh. Hi nh Trc Tay Thi gian: 22/2 m lch. a im: Huyn Vit Yn, tnh Bc Giang. i tng suy tn: c thnh Tam Giang. c im: Bi tri, cho thuyn bt vt.

20

Hi n T H Thi gian: 8/1 m lch. a im: X Hng Giang, huyn Lc Ngn, tnh Bc Giang. i tng suy tn: Tng V Thnh (c cng trong cuc khng chin chng qun Tng (th k 11). c im: L din xng chin cng ca tng V Thnh, thi ma s t v chng ngi, ht xoong hao - iu tnh ca dn tc Dao, thi u vt. Hi n c s tham gia din cho ca nhiu phng cho trong vng nn cn gi l Hi phng cho. L hi Yn Th Thi gian: 16/3 dng lch. a im: Th trn Cu G, huyn Yn Th, tnh Bc Giang. i tng suy tn: Hong Hoa Thm, lnh t nng dn lnh o ngha qun chng Php rng r sut 30 nm tri. Cuc khi ngha Yn Th ghi thm trang s chi li vo lch s chng ngoi xm ca dn tc ta. c im: Thi u vt, u, c ngi, c tng, cp cu Hi cha Sn Thi gian: 27/2 m lch. a im: Huyn Lc Nam, tnh Bc Giang. c im: L Pht, c lp n l n c thp phng, cng dng Tam Bo, c ng, thp in, l T, l Mu. Hi cha Canh Bu Thi gian: 8/11 m lch. a im: Cha Canh Bu, x i Lm, huyn Lng Giang, tnh Bc Giang. c im: Tc thi cc qu bu do cc nh trng c, bu nh no to p th c gii. Hi ch Thng Thi gian: 2/1 m lch. a im: Lng Thng, x Cao Thng, huyn Tn Yn, tnh Bc Giang. i tng suy tn: Cao Sn - Qu Minh. c im: Hi ch vui chi ma xun v mua bn hng ha, c sn a phng. Hi n Sui M Thi gian: 1/4 m lch. a im: X Ngha Phng, huyn Lc Nam, tnh Bc Giang. i tng suy tn: Tam ta Thnh Mu. c im: L cu cho dn khang, vt thnh, ma mng ti tt, ht giao duyn. Hi trm rng Thi gian: Thng 8 m lch. a im: X ng Vng, huyn Yn Th, tnh Bc Giang. c im: Ni m hi l ngi nh tt nht trong bn. L vt l nhng qu trm lm bng xi. Sau nghi l cng bi, qu trm xi s c tung cho mi ngi nht cu may.

21

Hi cha B Thi gian: 16-18/2 m lch. a im: X Thng Lan, huyn Vit Yn, tnh Bc Giang. i tng suy tn: Pht, Thnh linh Thn tng. c im: Hnh hng l pht.

22

Bc Ninh
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Bc Ninh Hi cha Bt Thp Thi gian: 23-24/3 m lch a im: X nh T, huyn Thun Thnh, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: c Pht c im: L cng Pht; l dng hng; l cng n trn t cu phc; l cng T; ht quan h trn thuyn; hi thi th chim b cu Hi n Cao L Vng (Hi lng i Than) Thi gian: 10/3 m lch. a im: Lng i Than, x Cao c, huyn Gia Bnh, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: Cao L, tng gii ca An Dng Vng. c im: L rc thn ca 7 lng cng th Cao L v t chc ua thuyn trn sng Lc u Hi lng Bi Thi gian: 28/1 m lch. a im: Lng Bi, huyn Yn Phong, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: c Pht. c im: L pht v ht quan h trn thuyn Hi Khm Thi gian: 7/4 m lch. a im: Lng Ngc Khm, x Gia ng, huyn Thun Thnh, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: Ba thnh hong: Lc Long Qun, Tri Sn (Sn thn), Tri Thy (Thy thn). c im: L rc Lc Long Qun v nh, hi ng Thnh hong, t l cu ma, n trn ma u ma. L hi n Thi gian: Ngy 15/3 m lch. a im: Lng nh Bng, x nh Bng, th x T Sn, tnh Bc Ninh, cch H Ni 18 km. i tng suy tn: 8 v vua nh L. c im: Rc 8 c kiu nga mang bi v ca 8 v vua triu L t cha Dn v n ; L dng hng v i l ng quang. Ht quan h, ht tung, u vt, nu cm niu t, gi bnh phu th

23

Chnh hi l ngy 15/3, ngy vua L Thi T ln ngi, c l trnh thnh, rc kiu long trng. m rc vi hng vn ngi tham gia t cha Kim i n n (khong 3 km). i u m rc gm c mt on tng v, ci trn, ng kh, tay cm tru ng v hng trm qun s i theo. Tip n l 100 ngi khing kiu mc o , m en. i u l kiu ca Thnh Mu c 18 n tng theo sau ri n kiu Bt , mi kiu mt con nga v c 16 nam tng mc o . Sau cng on rc l cc v mc sc phc l hi, hng lo v dn lng d hi, c lng che rp ng ni, ting trng vang tri. Phn hi c cc tr vui nh chi g, th chim b cu, thi u vt, ht Quan h v nhiu tr vui khc. Du khch v d hi n , va c dng hng tng nim 8 v vua nh L, va c gh thm, vn cnh vng t Kinh Bc. m rc hi n ni ln ngha thing ling ca ngy hi, va tng nh cc nhn vt lch s, va khi dy lng t ho v ci ngun phc hng v thng hoa ca t nc t thu i Vit

L n B Cha Kho Thi gian: 14/1 m lch. a im: Lng C M, phng V Ninh, thnh ph Bc Ninh, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: B Cha Kho, T ph cng ng. c im: L hi c tc dng hng, khn vay tin B Cha (tng trng) "cu ti pht lc". Tng truyn B Cha Kho l ngi ph n chu kh, sau khi ly vua nh L, b xin vua cho v vng V Ninh chiu dn lp p, khai khn rung hoang, t chc sn xut 72 trang p. B cn trng nom kho lng thc, bo qun tt qun lng trong v sau chin thng qun Tng sng Nh Nguyt (sng Cu) nm 1076. Khi B qua i, nhn dn lp n th ghi li cng n ca B. Quanh nm khch thp phng t mi min t nc v y l bi rt ng, c bit vo ngy hi n cu ti, cu lc v vay tin B cho c nm lm n. Hi Lim Thi gian: Ngy 13/1 m lch a im: i Lim, thuc th trn Lim, huyn Tin Du, tnh Bc Ninh, cch H Ni 18km. i tng suy tn: Vua B v ng Hiu Trung Hu, tng truyn l hai v t ca cc ln iu dn ca Quan h c im: Ht Quan h trn i, trn thuyn, ti nh

24

Hi Lim l l hi vn ho ngh thut c sc ca nhng lng qu quan h, hnh thnh t xa xa. Ngy hi thu ht nhiu thnh phn, la tui t khp ni v try hi vui xun, trong phn ng l trai thanh gi lch. n hn li ln, h n vi nhau ca ht, vi ngi ln tui th n hi l dp tm v tui xun, vi nam thanh n t th hi l dp tm bn, tm duyn. S kin vn ho c o ny tr thnh ti sn v gi trong kho tng vn ho dn gian Vit Nam .Cng nh cc l hi truyn thng khc, hi Lim cng c nhng hot ng nghi l trang nghim, thnh knh nhm tn vinh cng c cc v thn nh l rc, l t hay cc tr hi dn gian mua vui, thi ti. Sng sm ngy 13 l l rc kinh t cha Trng ti cha Hng n, sau nhng nghi thc t l, on rc n nc thing t cha Hng n tr v cha Trng. Kt thc l rc, vo l khai hi. Nhng n Hi Lim khch try hi u mun xem, nghe v c ht quan h vi cc lin anh lin ch, cng l c trng c bn nht ca l hi ny. Quan h l loi dn ca c sc ca vng Kinh Bc xa (nay l tnh Bc Ninh). Dn ca quan h ni ting khng ch li ca tr tnh, nng nn yu cuc sng v tnh yu i la, hay vi 200 ln iu m nhc c sc m cn do nhng c im khc him thy dn ca cc vng khc. T li n ting ni n li ng x hng ngy hay trong ngy hi, "ngi Quan h" u t tn, khim nhng. Tc kt ch gia cc lng Quan h hay kt bn gia cc "bn" Quan h hnh thnh np sng o c cao qu. Ngi Quan h u l "lin anh", "lin ch" v bao gi cng t xng l "lin em". Vi ngi Quan h, ngy xa khch n phi l: My khi khch n chi nh, Ly than, qut nc tin tr ngi xi. Tr ny ngon lm ngi i, Ngi xi mt chn cho ti bng lng. V n lc phi v, cuc chia tay tht kh dt, v li ca bao gi cng nh nu chn khch li: Ngi i, ngi ng v... Hi ht Quan h thng gn vi hi cha. Cho nn cha l ni t hi v n nhn khch Quan h. C ti 49 lng ht quan h, phn b trong bn huyn, th pha nam tnh Bc Ninh. Nhng ni ti Quan h, ngi ta ngh ngay n hi Lim. Lim l tn nm ca x Lng Giang xa. Hi m trn i, ni c cha Lim (cha Hng n). Hi Lim ng vui v ni ting nht trong cc hi Quan h. Hi m vo ngy 13 thng ging, ng phin u nm ca ch Lim. n hi Lim, khch du xun c xem v nghe ht trn i, ht sau cha, ht trn thuyn v ht trong cc t gia (ht trong nh); li c th nghe ht i tng cp (i nam, i n), hoc "bn" nam, n. Khch hnh hng, try hi Lim cn c xem nhiu hot ng vn ho truyn thng khc ca a phng, hay tham d cc tr chi u bay, chi

25

g, chi chim, u vt, t tm im... vn l nhng tr chi ca hi lng c truyn m hi Lim vn gi li nh mt di sn. Hi ng K Thi gian: 4/1 m lch. a im: Lng ng K, x ng Quang, th x T Sn, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: Thnh hong lng Hng Huy Vng. c im: L rc m hnh qu pho (c gi l ng Quan m). Thnh hong lng l Hng Huy Vng, mt tng gii ca vua Hng th 6 c cng theo Thnh Dng nh gic n xm lc. Hi lng t chc l rc ng Quan m, ng thi cn kt hp lm l chc th, l khao lo. Ngy xa hi lng c tc rc pho, ngy nay l rc m hnh qu pho - nh mt cch nh ngh ca lng. Trong ngy hi cn c tr u vt, chi g, ht i p, thi thi cm, thi c chc vn bng ch Hn, ch Nm ca ngi thnh hong lng. Hi cha Du Thi gian: 8/4 m lch. a im: X Thanh Khng, huyn Thun Thnh, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: Pht Mu Man Nng v bn con gi b l Php Vn (My - B Du - th cha Du), Php V (Ma - B u - th cha Thnh o), Php Li (Sm, St - B Tng - th cha Phi Tng), Php in (Chp - B Dn - th cha Phng Quan). c im: L rc ln, ma rng. Hi cha Du l sinh hot vn ha pht gio ca c dn nng nghip. Tng th 5 cha cng m hi. L hi c l rc ln, m rc 4 ch em v cha T bi vng m. Dng hng cu kinh xong, m rc ln lt tr v cc cha. Trong lc rc c cc tr ma gy, cp nc, ma s t, ma ha trang ra, ma trng, u vt, c ngi, t cy bng. Hi c l tm tng Pht cha Du l hi ln vi 12 lng trong tng xa mang theo i ma rng n tham gia. Trong hi c rc tng S Nhip - vin thi th tng truyn l ngi cho tc tng t php: Php Vn, Php V, Php Li, Php in. C cuc thi cp nc ca hai b Php Vn - Php V. Hi cha Pht Tch Thi gian: 4/1 m lch. a im: X Pht Tch, huyn Tin Du, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: Pht B Quan m v L Thnh Tng. c im: L Pht, nghe ging kinh, cu yn, cu phc, thm di tch

26

Cha c xy vo triu vua L Thnh Tng (th k 11), l kin trc c c sc. Nm 1947 cha b chin tranh ph hng. Hin trn nn cha cn gi li mt s kin trc c nh mt dy tng 10 con vt bng l nga, t gic, tru, voi, s t c kch thc kh ln trong t th ph phc, cao 1,2m t trn b chm hoa sen trc thm ta tin ng, tng A Di ngi trn ta sen bng , khu vn thp. Cha ngy nay c xy dng li nm 1991 theo kin trc nh xa, mt kin trc pht gio hon chnh vi cc ta v cung in, tng th cc loi. L hi hng nm c t chc l dp nhn dn v hnh hng l Pht, dng hng tng nh cng n ca vua L Thnh Tng, thm di tch v thng cnh ca

Hi th chim b cu Thi gian: 27/3 m lch. a im: Huyn Yn Phong, tnh Bc Ninh. c im: Thi tng n 10 con (5 i c ci) vo cui xun, tri trong khng my, t gi, ma vng bng chim ct, diu hu (hay nh chim b cu). Cc vng chi ni ting: Hong Mai, ng Anh (H Ni), sng ung, Vng Du (Bc Ninh). Hi Th Cu Thi gian: 7 - 16/8 m lch. Chnh hi 10/8 m lch. a im: n Kim, phng Th Cu, thnh ph Bc Ninh, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: Thnh Tam Giang. c im: L rc nc t sng Cu ln n, rc kiu, rc Thnh t n Kim sang cha v nh, ht th vo m 8/8 m lch, thi lm c (mn n mi l, ngon, sch, by p s ot gii), thi lm c lin quan n nghi thc cu ma, thi th chim b cu Hi lng Yn Mn Thi gian: 10 - 12/2 m lch. a im: Phng Kinh Bc, thnh ph Bc Ninh, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: Trng Hng, Trng Ht. c im: Cu ma, ht quan h, chy (ko) ch, chi cp cu Hi lng T Th Thi gian: 9/1 m lch. a im: X Tr Qu, huyn Thun Thnh, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: Thnh Hong trng coi ngh nng. c im: Tr Xe To qun v ng To ra xem thi nu cm, lm mn n. Hi lng Long Khm

27

Thi gian: 7/2 m lch. a im: Lng Long Khm, x Vit on, huyn Tin Du, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: L Ph Quan (thi Tin L). c im: Din li chin tch ca thnh hong lng. Tc cp cy mc tt (cy sn). Cuc cp ch dnh cho cc c trn 50 tui, chy ra cnh ng ri v nh, c th cp thu m sut sng Hi lng ng H Thi gian: 15/3 m lch. a im: Lng ng H, x Song H, huyn Thun Thnh, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: Thnh hong lng, t ngh. c im: Trng by v bn tranh dn gian ng H trong sn nh. Dng mt cu bng tranh trong nh tng trng cho s giao lu, ha hp Hi lng c Vua B Thi gian: 7/2 m lch. a im: Lng Vim X (lng Dim), x Ha Long, huyn Yn Phong, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: c Vua B (b t ca dn ca quan h). c im: L gi t quan h c ht quan cu o, quan h trm u, v tr chi cp qu cu nc. Hi lng Hu Cht Thi gian: 9/1 m lch. a im: X Ha Long, huyn Yn Phong, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: Trng Hng, Trng Ht. c im: Ht quan h, chi ko co Hi Du xun Thi gian: 8/1 m lch. a im: Huyn Yn Phong, tnh Bc Ninh. c im: Bn lng tng chung sc ui cp gi lng, gip nhau sn xut. Trc hi bn lng gip nhau cy la. Ngy 8/1, bn lng cng m hi t thn v cng d tic. L hi c tr ko co, u vt, nh c, ht cho Hi nh nh Bng Thi gian: 14 - 15/2 m lch. a im: nh lng nh Bng, x nh Bng, th x T Sn, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: Th ni, thn nc, thn t v 6 nhn thn c cng dng li lng sau cuc tn ph ca qun Minh. c im: T thn, u vt, chi g. Hi u Thi gian: 18/3 m lch. a im: X M o, huyn Qu V, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: ng Bnh, mt v tng thi Hng Vng th 18. c im: Rc ln, thi th diu, bi chi

28

Hi i Bi Thi gian: 29/9 m lch. a im: X i Bi, huyn Gia Bnh, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: ng t ngh c ng, chm bc - Nguyn Cng Truyn. c im: Cc trng h mang sn phm ng, bc chm dng ln bn th, dng hng t s, thp hng ca ngi ng nin (49 tui), ht o, nm cp cy bng. Hi cha T (cha Phc Nghim) Thi gian: 18 - 23/1 m lch. a im: Lng Vn Ty, x Thi Bo, huyn Gia Bnh, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: Pht Mu Man Nng. c im: c kinh, rc on, dng hng l Pht, thi on, thi vt, thi dt, ua thuyn v din xng dn gian Hi cha Tam Sn Thi gian: 8 - 12/1 m lch. a im: X Tam Sn, th x T Sn, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: c Pht, trng nguyn Nguyn Phan Quang, tit ngha i Vng Nguyn T Cng, cc tin s ca lng, cng cha Thun Dng, Th a, Quan Cng. c im: Ma ri nc, c bi, chi g, p ni niu (ng tru, nc), thi ht quan h. Hi chen lng Nga Hong Thi gian: 7/1 m lch. a im: X Nga Hong, huyn Qu V, tnh Bc Ninh. i tng suy tn: Linh Sn M Nng. c im: Nam n chen nhau c khi t l v rc thn quanh lng Hi B Sn Thi gian: 9 - 12/1 m lch. a im: Lng B, x Khc Nim, huyn Tin Du, tnh Bc Ninh. c im: Mi ch kt ngha ti, ht nghi l, ht giao duyn

29

Tp. Lng Sn
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Tp. Lng Sn Hi cha Tam Thanh Thi gian: 15/1 m lch. a im: Thnh ph lng Sn, tnh Lng Sn. i tng suy tn: c Pht. c im: Ma k ln, th c xung h, xung sui, ma s t, c ngi L hi n K Cng - T Ph Thi gian: 22 - 27/1 m lch. a im: Thnh ph Lng Sn, tnh Lng Sn. i tng suy tn: Thn Cng Ti, quan u ph c cng khai ph m ch K La giao thng bun bn vi ngi Hoa. c im: L rc kiu t n K Cng ln n T Ph, ht sli (dn tc Nng), ht ln (dn tc Ty) Hi ln nht Lng Sn. L rc kiu ng Tun Tranh (n K Cng) ln t ngha vi ng Thn Cng Ti (n T Ph) vi c on ngi trang phc lng ly cng loi c qut, vng lng. L hi c nhiu tr vui dn gian nh thi u c ngi, ma s t, thi ht sli, ht ln (dn tc Nng, Ty, ht chc th cha m, t n tri t. L hi thu ht nhiu khch thp phng v d. Hi cha Bc Nga (cha Tin Nga) Thi gian: 15/1 m lch. a im: X Gia Ct, huyn Cao Lc, tnh Lng Sn. i tng suy tn: Cc c tin c cng gip dn cy hi. c im: L Pht cu ti cu lc, hi du xun: nam n ln i cao ht giao duyn cc iu sli, ln Hi n Bc L Thi gian: 20/9 m lch. a im: X Tn Thnh, huyn Hu Lng, tnh Lng Sn i tng suy tn: B Cha Thng Ngn (n thn ni), cc c, cc cu. c im: Rc c B Bc L (t n Kng) ln n Bc L (c B n hu c Mu Thng ngn). Ln ng, hu bng Hi cha T V Thi gian: 12 - 15/4 m lch. a im: X Chi Lng, huyn Trng nh, tnh Lng Sn. i tng suy tn: c Pht, Thn Nng, Quan Cng v Lu B. c im: L cu ma, cng l, chi c ngi

30

Cao Bng
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Cao Bng Hi pho hoa Qung Uyn Thi gian: 1-2/2 m lch. a im: Miu Bch Linh, th trn Qung Yn. i tng suy tn: Thn rng, mt trong t linh Long, Ly, Quy, Phng. c im: L t, L rc thn, ma rng, ma k ln, tung cn, ht ln, chi u, c bit l tr chi cp u pho Hi Cha Thi gian: Mng 6 n 15/1 m lch a im: Hi c t chc hu ht cc n, cha trong tnh, c bit l huyn Ha An v th x Cao Bng. c im: y l l hi cng thn, cng Pht, cu phc, cu may, tng nh cc bc v nhn c cng gip , bo v nhn dn trong vng Mt s hi chnh nh hi n vua L (t chc vo ngy mng 6 thng ging), hi cha Qun (mng 9 thng ging), hi n K Sm (mng 10 thng ging) v hi cha Sng Phc (15 thng ging). Ngoi cc tr chi thi nm cn, nh u, hi cn l dp mi ngi i vn cnh u xun, hi lc nm mi. Hi Thanh Minh Thi gian: Thng 3 m lch a im: X Phc Sen, huyn Qung Uyn c im: Hi Thanh Minh l l hi ca dn tc Nng vi ngha cu ma cho bn v cu phc cho la i. Hi gn lin vi truyn thuyt v i trai gi yu nhau nhng khng ly c nhau v c hai t vn di ging. Cm thng trc mi tnh y, dn bn lp miu th v c mi dp tit thanh minh cc i trai gi li ti miu dng hoa cng l. Hi mi M Trng Thi gian: Hi t chc vo u ma xun sau tt Nguyn n ko di t 10 n 15 ngy. a im: Hi ch m ring trong tng bn, hoc c mi thm mt s ngi thn t cc bn ln cn cng tham gia. i tng suy tn: M Trng c im: y l l hi ca dn tc Ty mang mc ch cu M Trng ban iu lnh, iu tt cho dn bn, ma mng bi thu, gia sc sinh si, khng b dch bnh... Mi nh trong bn u n nc tham gia l hi bt u bng l dng hoa ri n ln hai (ca ht) tin hn on ngi trn gian ln cung trng n mi M Trng xung t. Khng kh hi nh trn ln gia thc ti v huyn o trong mi giao lu tnh cm gia ngi trn tc v ngi ci tin ca tit tri xun. Trong thi gian din ra l hi c nhiu tr chi dn gian nh chi g, nh quay, nh yn... Kt thc l hi l l tin trng v tri din ra ngoi ng. Cui cng, mi ngi cng nhau dng ba cm vui hi ca bn lng.

31

Hi Lng Tng Thi gian: Mng 2 n 30/1 m lch a im: Hi ti thiu din ra trong phm vi mt bn (lng), thng thng mt s bn gn nhau lin kt cng t chc, c khi m rng ra mt vng vi chc bn. c im: Hi Lng Tng hay cn gi hi Xung ng l l hi vn ha ca dn tc Ty Nng m u ma gieo trng mi Hi t chc ngoi tri, trn mt tha rung ln gi l rung xung ng. Ch tr hi l ng thi inh (ngi coi nh) hay ngi coi vic th cng thn Nng ca bn. Tt c gia nh d hi u mang theo c lm l vt cng thn t, thn Ni, thn Nng v Thnh Hong. L hi bt u khi ching trng ni ln, ri cc b lo v trng inh rc thn Nng v Thnh Hong t nh ra rung, cn cc gia nh th rc c by ra trn bi hi. Ngi ch tr hi xng bi mo cng ch thn ri tuyn b ph c. Gia nh no c c thnh son v mi c nhiu khch d hi n thng thc c nh mnh th xem l iu may mn cho c nm. n c xong, mi ngi tip tc ca ht v tham gia cc tr chi dn gian nh: nm cn, ko co, nh quay, nh yn, nh u, ma k ln, ma s t, ma v, ma gio Trong khi chi tr nm cn, gi trai chia lm hai phe ht sli, ht ln, l hai hnh thc i ca giao duyn nam n th hin tc cu ma. Cn tr chi ko co gia cc c gi chng trai Ty Nng mang tnh cht cu ma, cu ma, cu nc nh mt nghi l tn ngng nng nghip lu i.

32

Tuyn Quang
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Tuyn Quang L hi n H Thi gian: 11-12/2 m lch. a im: n H, phng Tn Quang, th x Tuyn Quang. i tng suy tn: th Mu thn (cng cha Ngc Lan v Phng Dung). c im: Rc mu, t l, c tng, ht tru vn

33

Thi Nguyn
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Thi Nguyn Hi Lng Tng Lng Tng (Hi xung ng) tng l l hi ln nht, vui nht ca ngi Ty, ngi dn tc thiu s ng nht tnh Thi Nguyn. Nhng ngi cao nin k li rng, trc y ngi Ty nm no cng t chc l hi nhng m rung to nht, p nht do dn bn chn. Ngy t chc do tng ni n nh cho ph hp. Cc a phng gn nhau th tho thun chn cc ngy khc nhau c iu kin giao lu. Trc ngy hi, cc gia nh u qut dn nh ca, xm bn sch s, chun b lng thc n khch. Khch n qu nh d quen d l u c ng bo mi v nh n ngh qua m ch d hi. Trong ngy din ra l hi, phn l v phn hi u din ra trang trng, vui ti. Phn l l hot ng tn ngng cu tri cho ma thun gi ho, cy ci tt ti, ma mng bi thu, i sng m no. chun b l ngoi ng, mi gia nh chun b mt mm c theo kh nng, c nhiu nh lm t vi chc n mt trm mn. Vic lm c cn mang hm ph by mt cch kn o s kho lo ca ngi ph n trong vic ni tr, nu nng cc mn n truyn thng nh bnh chng, bnh dy, ch lam, bnh bng... C nhng gia nh dng mm cao n 5 tng l vt, ngoi cc loi bnh ko cn c cc mn n c ch bin cng phu, trn mi mm u c mt chic bnh hnh bng hoa nhiu mu sc. Mi mm c cn c thm hai i qu cn c lm bng vi mu, trong nhi ct, bng, c tua rua nhiu mu sc sc s. Khi c c by xong, ngi c dn lng tn nhim tin c thc hin nghi l cu cng cu mong t tri, thn linh ph h cho bn lng. Phn cng l cng ch din ra trong mt thi gian ngn, cn dnh thi gian cho phn hi. M u l hi tung cn. y l hot ng vui nht, thu ht nhiu ngi tham gia nht. chun b cho hi tung cn, gia m rung ln c chn lm a im l hi, ngi ta dng mt cy mai cao t 20-30cm lm ct. Trn nh ct c un vng trn ng knh 50 - 60 cm dn giy hai bn, ch Nht- Nguyt tng trng cho mt trng v mt tri. Tung cn i hi c sc kho v s kho lo. Nu l hi no khng c ai tung cn trng vng trn th dn bn khng vui, v theo quan nim ca h, phi c ngi tung cn trng vng trn lm rch giy th nm lm n mi thun li, ma thun gi ho. Trong tr chi ny, nam n thanh nin cn thi tung cn cho nhau.

34

Ngoi ra cn c cc hot ng ma s t, ma v, ko co... c bit, m v, nam n thanh nin thi ht ln i p sut canh di... Cho n by gi cha c ti liu no nghin cu, khng nh l hi Lng Tng c t bao gi. Nhng chc chn rng, khi ngun ca l hi phi c sinh ra t x hi ca ngi Ty khi sng thnh lng bn qun c trong cng ng. Hi n um Thi gian: 6/1 m lch. a im: X ng t, huyn Ph Lng, tnh Thi Nguyn. i tng suy tn: Dng T Minh, i L, ngi c cng nh gic Tng. c im: Dng hng, cng c to, ht th thn, ht giao duyn nam n

35

Bc Kn
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Bc Kn L hi ma xun h Ba B a im: H Ba B nm trung du pha Bc thuc tnh Bc Kn, cch H Ni 240km. c im: Ni y tp trung 7 dn tc gm dn tc Ty, Nng, Dao v H'Mng..., trong dn tc Ty chim 61%. Phong tc v vn ha truyn thng ca cc dn tc ny thu ht rt nhiu du khch t khp cc ni trong nc cng nh khch quc t L hi ma xun din ra vi cc tr chi v cc tit mc biu din ngh thut nh u vt, thi ht v c bit hp dn ngi xem l cc cuc ua thuyn. Ngi i try hi c th tham gia cc iu ht v ma trong iu nhc dn tc du dng trm bng. H Ba B l thng cnh p nht ca tnh Bc Kn vi mt kho tng vn ha truyn thng c sc ca cc dn tc thiu s. Ni y thu ht rt nhiu khch du lch trong cng nh ngoi nc ti. L hi H Ba B c t chc vo ngy mng 9 v 10 thng ging m lch hng nm. ua thuyn, nm Cn, u vt, bn cung v biu din ma, ht truyn thng ca cc dn tc c t chc trong sut thi gian din ra l hi. L hi cng gip cho khch thp phng hiu thm v con ngi v truyn thng vn ho ni y. H Ba B nm cao145m so vi mt nc bin v c bao bc bi nhng dy ni vi cao ti 1.754m. Ngi ta cho rng n c hnh thnh cch y 200 triu nm. Mang tn l Ba B l do 3 ci h thng vi nhau vi tng chiu di 8km v chiu rng 3km. Chnh v din tch ca h Ba B nh vy m ngi dn y coi H Ba B nh l bin ca h. Trong h c rt nhiu hn o nh, c bit l Ao Tin, tng truyn y l ni ngy xa cc nng tin trn tri thng xung tm v chi c. Ba B dng nh ti p hn khi c khu rng nguyn sinh vi h ng thc vt phong ph v mi dng sng, con sui xanh trong ging nh di la mm mi. Ging nh nhiu l hi khc, l hi ma xun H Ba B l ni gp g, giao lu v ht th khng kh trong lnh ca vng t ti p ny. Hi Xun Dng Thi gian: 25/3 m lch. a im: Huyn Na R, tnh Bc Kn. c im: L hi ca ng bo Ty, Nng, Dao, cc sinh hot vn ha dn gian: ht dn ca. L hi Lng Tng

36

Thi gian: 10/1 m lch. a im: X Nam Mu, huyn Ba B, tnh Bc Kn. c im: L hi ma xun hng nm ca b con dn tc a phng thng c t chc bn h Ba B thu ht rt ng ngi tham d. Cc tr chi dn gian tiu biu cho hi xun ca cc dn tc t ngi min ni ng Bc: y gy, thi ko co, nm cn, ht giao duyn. Nhng nm gn y cn t chc thi lng vui chi lng ca ht gia hai thn ngi Ty v ngi Dao.

37

Ninh Bnh
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Ninh Bnh L hi cha ch Lng Thi gian: 6-7/3 m lch. a im: Cha ch Lng, huyn Gia Vin, tnh Ninh Bnh. c im: Dng hng v l Pht theo nghi thc nh Pht. Ma ln, ma rng, c tng, thi vit ch nho L hi n Thi Vi Thi gian: 14-17/3 m lch. a im: thn Vn Lm, x Ninh Hi, huyn Hoa L, tnh Ninh Bnh. i tng suy tn: Cc vua Trn - nhng ngi c cng ln vi dn vi nc. c im: L rc kiu vi trn 30 on ca cc x trong vng; L t; ma ln, ma rng, nh c ngi, u vt, bi thuyn L hi Trng Yn i tng suy tn: Vua inh Tin Hong v vua L i Hnh. Thi gian: 9 - 11/3 (m lch). Chnh hi 10/3. a im: X Trng Yn, huyn Hoa L, Ninh Bnh. c im: L rc nc v din tr c lau tp trn, ko ch Hi Trng Yn din ra hng nm vo u thng ba m lch, chnh hi ngy mng 10 thng ba, ti mnh t c Hoa L ca nc i C Vit xa xa - ni c n th vua inh Tin Hong v vua L i Hnh. Tng truyn, ngy 10/3 l ngy vua inh ln ngi Hong . Hai nghi l trang nghim l l rc nc v l t. Vo gi pht thing ling trong ngy 10 thng 3, on rc nc khi hnh t n vua inh Tin Hong, i u l c ng hnh, c hnh thu (mu en) i gia, sau n on ma rng biu hin cho thc cu nc v l biu tng vt thing (rng vng) tng cu inh Tin Hong thu hn vi; ri ti phng bt m i hng i, tip theo n kiu long nh do bn chng trai khing, trn t mt ci cho ng nc Thnh, on rc tin v pha sng Hong Long. Khi on rc n sng Hong Long, xung thuyn. on rc c mt thuyn rng (thuyn chnh) cho ra gia sng lm l, sau th vng m v l xung sng t n H B. Tip ngi ch t th mt chic vng trn vi xung dng sng, nc c mc t trong vng trn ny, vo cho qua mt lp vi trn ming. Nc trong vng trn vi l c lc qua lp vi s cng tinh khit hn. Khi nc y cho, cc thuyn tn ra, quay mi v bn, ring thuyn rc cho nc cn quay sang bn tri ri mi tr li bn c v tip tc cuc rc nc v n. L t din ra vo ban m cng lc hai n vua inh v n vua L. Bi vn t chia thnh chn on (cu khc). Sau khi ch t xng xong mt on c hai ngi phng

38

nh tr (mt nam - n; mt n - ht) din gii li ni dung on vn t bng iu ca tr. Kt thc l t, khch hnh hng try hi vo in th hai n dng hng lm l v chim bi di tch. Khch try hi c th tham d cc tr vui, cuc u nh: v, vt, ua thuyn, u bay, ht chu vn, bnh th, thi th, tr ko ch, ma gy, ma rng, ma ln hoc chi c ngi... c o nht ca hi Trng Yn l tr "C lau tp trn", din li s tch qung i chn tru thu nh ca inh B Lnh trn t Trng Yn. Ma xun try hi Trng Yn cng l dp du khch i thm di tch n vua inh, n vua L, thm lng vua inh trn nh ni M Yn, cao khong 150m, tng nh v ngun ci, t tin - mt vng t a linh nhn kit Hi Yn C Thi gian: 20/8 m lch. a im: X Khnh C, huyn Yn Khnh, tnh Ninh Bnh. i tng suy tn: Trn Hng o, phu nhn cng cc qun cha. c im: Rc kiu qua sng y ti lng Ph Ho Hi thn Tp Minh Thi gian: 13/10 m lch. a im: Thn Tp Minh, huyn Hoa L, tnh Ninh Bnh. i tng suy tn: Thnh hong lng l Ng Sn i Vng (thi Hng Du Vng) c cng nh Thc. c im: L vt dng ln en, xi, ru

39

Hi Phng
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Hi Phng L hi Miu Thy T - Thy Nguyn Thi gian: 9-12/3 m lch. a im: Miu Thy T, thn Thy T, x Thy ng, huyn Thy Nguyn. i tng suy tn: Phm Quang, tng cng c cng gip vua L Hon nh thng qun Tng trn sng Bch ng. c im: Hi c tr u tin, ht m, ca tr, thi nh vt, u c

L hi chi tru Sn Thi gian: 9/8 m lch. a im: Qun Sn, Tp. Hi Phng. i tng tn vinh: Thu thn. c im: Chi tru, tc hin t Thu thn Theo truyn thuyt v thn tch th l hi chi tru Sn l l hi cu thnh vng v hnh phc cho ngi dn a phng c t th k th 18. Mt vng t gm nhng c dn nhiu ni v y khn hoang, sinh c lp nghip. c nhng con tru vo cuc u ginh th bc cao (trn chung kt) trong ngy chnh hi (9/8 m lch), vng u loi phi thc hin trc (thng 6 m lch). Theo tc l, ba lng Sn, Hi v Ngc Xuyn u c tru tham gia trn chung kt. L cn c vo sut inh trong s 18 gip ba lng chn ra s tru c thi u vng cui ca mi lng. Ngy hi chnh, nhiu ngi dn t Tr C (Qung Ninh) cng i thuyn ko nhau v d hi, v Sn l t t ca h (Tr C c t Sn). Ngi dn khp ni trong thnh ph v nhiu tnh thnh xa tp np ti d hi: D ai bun u bn u Mng chn thng tm chi tru th v D ai bun bn trm ngh Mng chn thng tm th v chi tru. Thi gian m hi l bi ca truyn tng t lu i trong dn gian. Chi tru Sn din ra trong mt bui, t khi ko di ti mt ngy. Cuc u c khi ch trong khonh khc l quyt nh. Khu chun b cho gi pht giao u quyt lit y li rt cng phu v v cng thn trng, v y l "S thn. a im m hi l nh tng Sn. C hi ging ging trc ca nh. Cc phn nh mc gii si chi c cng dy trn bi t rng chng 20.000m2. Khn i dnh cho cc quan khch c dng ln v trang tr lng ly. Hai bn si chi c dng cc chung cho tru ch xut trn. Hai l c hi ln c cm hai u si.

40

Cc tru chi ca cc lng vo Xo X. Ngi rc tru thn phi tm ra sch s sao cho tht thanh khit, mc o di, tht lng , i nn l da. Tru thn cng c trang tr, lng trm vi , sng buc nhng di la iu. L dng hng m hi bt u n Ngh thuc phng Vn Ninh. Sau l l rc kiu bt cng, long nh c thn bay php phi, rn r trong ting nhc bt m dn tru i trnh thnh hong lng. iu ma khai hi c 24 trng nin Sn chia thnh hai hng trnh din va uyn chuyn, va mnh m. Mu sc bin ho linh hot v huyn o. Tay vung c, chn tin li trong ting trng trn. Nhng l c vung ln qut xung mnh m, dt khot, nhp nhng. C lc c pht trn nh di la qun ly thn ngi. Ma c dn theo hnh th trn, bn t, bn hu, lc nh an cho vo nhau nh hai i qun ang giao chin. Hi chi tru l mt ngy hi gn vi tc th cng thu thn v tc hin sinh; nhng bn cnh nhng tp tc l tinh thn thng v ca ngi dn Sn, Hi Phng. Hi Phc L Thi gian:2 - 6/1 m lch. a im: X Phc L, huyn Thy Nguyn, Tp. Hi Phng. c im: Hi c ht m, thi lm c chay, dt vi v cc tr chi dn gian Hi Ph Thng on Thi gian: 1 - 15/3 m lch. a im: Tp. Hi Phng. i tng suy tn: B cha Liu Hnh, ch Pht. c im: L mc dc, l rc; ht chu Thnh Mu, ht ca tr, ma ri nc. Hi H i Thi gian: 15/3 m lch. a im: Lng H i (x Tin Thanh) v lng Cm Kh (x Ton Thng), huyn Tin Lng, Tp. Hi Phng. c im: T Thnh hong bn th, l xung ng Hi nh Tri Yu Thi gian: 7 - 10/2 m lch. a im: X ng Cng, huyn An Dng, Tp. Hi Phng. i tng suy tn: Cao Sn, Qu Minh v Chng Rng - Thn bn trang s ti gip vua Hng nh Thc. c im: T thn, thi bnh chng, bnh giy, u vt. Hi nh Nhu Thng Thi gian: 6 - 8/3 m lch. a im: X Quc Tun, huyn An Dng, Tp. Hi Phng. i tng suy tn: Mai Th Cu, Mai K Sn, hai ch em rut (con Mai Hc )

41

c im: u vt, thi bt vt. Hi nh H Thi gian: 20/8 m lch. a im: Qun Hng Bng, TP. Hi Phng. i tng suy tn: c Pht, Trn Hng o, Trn Quc Ton, Cha Liu, Nguyn Cng Tr. c im: T l, dng hng. Hi nh D Hng Thi gian: 18/2 m lch. a im: Phng D Hng Knh, qun L Chn, Tp. Hi Phng. i tng suy tn: Ng Quyn. c im : Ht cho, ca tr, chu vn Hng nm nh m hi c t l, rc ln thn v sang cc x giao hiu: ng Kh, Hng Knh, Phng Thp. m c din cho, tung, ca tr, chu vn v ban ngy c cc tr chi c tng, u vt, chi g... Hi nh ng L Thi gian: 8 - 12/1 m lch. a im: X M ng, huyn Thy Nguyn, Tp. Hi Phng. i tng suy tn: S Quyn (tng thi Hai B Trng). c im: Rc bi v, t l, c tng, chi g Hi n Trng-Nguyn Bnh Khim Thi gian:28/11 m lch. a im:Thn Trung Am, x L Hc, huyn Vnh Bo, Tp. Hi Phng. i tng suy tn:Trng trnh Nguyn Bnh Khim. c im: T l tng nim trang trng ti khu di tch n Trng. y l s kin vn ha ln Hi Phng thu ht nhiu khch trong v ngoi nc Hi n Ph X Thi gian: 20/8 m lch. a im: Phng ng Hi, qun Hi An, TP.Hi Phng. i tng suy tn: Trn Hng o, b Bi Th T Nhin - ngi gi kho lng qun i i Vit v c cng xy dng li n Ph X. c im: L t, rc thn v, c tng, chi g Hi n Ngh Thi gian: 8 - 10/2 m lch. a im: Qun L Chn, Tp. Hi Phng. i tng suy tn: L Chn, n tng thi Hai B Trng. c im: L rc m, c t chay. Hi n ph m (n Do) Thi gian: 15/1 m lch.

42

a im: Th trn Ni o, huyn Thy Nguyn, Tp. Hi Phng. i tng suy tn: Danh tng Li Vn Thnh, tng gii thi nh Trn (chng Nguyn Mng, c phong y Thng phm i lin ban). c im: L t tng nh cng tch ca danh tng Hi n Kh Lm Thi gian: 3/6 m lch a im: Qun Kin An, Tp. Hi Phng i tng suy tn: Cng cha Chiu Minh con vua Trn Thnh Tng c cng xy cu, m ch, chm sc ngi gi, gip ngi hon nn v hin ton b rung vn ring cho dn. c im: L dng hng, tng nim, tng kinh, cu siu Hi n H Lng Thi gian: 16 - 18/1 m lch. a im: Phng ng Hi, qun Hi An, TP. Hi Phng. i tng suy tn: Ng Quyn, ngi m u thi i t ch cho nc ta, i thng qun Nam Hn trn sng Bch ng vo nm 938. c im: T l, dng hng, tham quan di tch lch s bi cc Bch ng Hi n Gii Thi gian: 20/11 m lch. a im: Huyn Tin Lng, Tp. Hi Phng. i tng suy tn: Hai v tng nh Trn l Trn Quc Thnh v Trn Quc Din. c im: Rc, t, c tng, chi g, din cho Hi n An L Thi gian: 11/11 m lch. a im: X An L, huyn Thy Nguyn, TP. Hi Phng. i tng suy tn: Trn Hng o, An sinh vng Trn Liu (thn ph Trn Hng o), Tu Tnh (danh y). c im: L cng t, l dng hng, chi nh u, ht m nam n, chi g, c tng. Hi nh pho t Thi gian: 3/8 m lch. a im: Cc x Tn Hng, Tam a, Tn Lin, huyn Vnh Bo, TP. Hi Phng. c im: Thi nh pho t. Mi c pho c 3 hay 4 ngi nho luyn k, nng khong 25 - 30kg. Khi c hiu lnh ngi chi nng pho ln cao ri ging xung t. Pho no c cnh pho t di nht khng b t on l thng cuc. Hi cha V Thi gian: 10 - 20/8 m lch. a im: Bn cng sng Bch ng, Tp. Hi Phng. i tng suy tn: c Pht, c Thnh Trn (Trn Hng o).

43

c im: Cu kinh, dng hng. L vt dng cng c bit c bnh a vng, theo tch Trn Hng o dng bnh a rc vng thnh bn chin trn gi cho ton qun bit v nghin cu. L hi c gi l "Trn n no nh gic". Hi cha Ph Chiu Thi gian: 4/1 m lch. a im: Phng D Hng Knh, qun L Chn, Tp. Hi Phng. c im: Gi s t. Hi ch Xa Thi gian: 1/1 m lch. a im: Lng Xa, x An L, huyn Thy Nguyn, Tp. Hi Phng. c im: Ch hp sng mng 1 Tt nguyn n, bn sn vt nng nghip a phng. Cu bun may bn t cho c nm Hi ch Gii Thi gian: Sng 2/1 m lch. a im: Thn H i, x Tin Thanh, huyn Tin Lng, Tp. Hi Phng. i tng suy tn: Trn Quc Thnh (mt v tng ti thi Trn). c im: Hi ch u nm mua bn ly may. L hi Ct B - Hi ua thuyn rng Thi gian: 1/4 dng lch. a im: Th trn Ct B, huyn Ct Hi, Tp. Hi Phng. i tng suy tn: Ch tch H Ch Minh quan tm n ngh c. c im: ua thuyn k nim ngy Bc H v thm lng c Ct B nm 1959 v cng l ngy truyn thng ca ngnh thy sn Thuyn rng ua bin c hnh thoi di 11m, rng 1,5m c ng rt k cng, chi ph ln ti trn 30 triu ng mt chic. Mi thuyn c t 22 n 26 ngi. M u cuc thi l tit mc ko co gia cc i thuyn trn bin. Sau tit mc ko co l lc thng thuyn khng mi ca nhng ngi ng dn n t vng bin Nam Trung b. Tip n l ua thuyn rng. ng ua di 1km c cm c bo hiu hai u, thuyn ua s phi i 3 hoc 4 vng, thuyn no v ch trc s ot gii. Ngoi vic la chn cc tay cho khe, ngi cm li c coi l quyt nh s thng thua ca thuyn, v h phi x l cc k chnh xc lc vo cua, cho chic thuyn di hn chc mt c th vng li nhanh nht. Hi cho bi Thi gian: 21/1 m lch. a im: Th trn Ct Hi, huyn Ct Hi, Tp. Hi Phng. c im: ua thuyn rng.

44

Hi u xun Thi gian: Cc ngy Tt Nguyn n. a im: Mt s a phng thuc cc huyn Thy Nguyn v An Lo, TP. Hi Phng. c im: Chi u. Hi Tt Giang (Hi ht m m trn sng) Thi gian: 10 - 15/8 m lch. a im: X Phc L, huyn Thy Nguyn, TP. Hi Phng. c im: Ngi ht bi thuyn trn sng, bi ht t ngh ra, ht thi lin 3 m, ai khng i ni l b thua cuc Hi vt cu Thi gian: 6/1 m lch (3 nm t chc mt ln). a im: Lng Kim Sn, x Tn Tro, huyn Kin Thy, TP. Hi Phng. i tng suy tn: Tng qun Phm Ng Lo (i Trn). c im: Thi tranh ti mn vt cu ca thanh nin trong vng. Qu cu c lm t c chui, ng knh 30 - 40cm, nng gn 20kg

45

Hi Dng
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Hi Dng Hi n Kip Bc Thi gian: 15-20/8 m lch. a im: x Hng o, huyn Ch Linh, tnh Hi Dng i tng suy tn:Trn Quc Tun c im: L t, rc kiu Thnh n Kip Bc thuc x Hng o, huyn Ch Linh, tnh Hi Dng, ni th Trn Quc Tun- v tng tr ct ca nh Trn ba ln nh tan gic Nguyn Mng, c cng cu nc, gii phng dn tc c nhn dn tn thnh "Thnh". L hi n Kip Bc ko di t 15/8 n 20/8 m lch. Try hi Kip Bc, tng nh c Thnh Trn, t nhiu th k qua, l tp qun ca ngi Vit Nam. Ngy 20/8 m lch mi l chnh hi nhng mt vi ngy trc khch thp phng n nc ko v, thuyn u cht bn sng. L hi c t chc rt long trng vo ngy 20/8 m lch. Sau l dng hng l i l vi nghi thc t uy nghim. Sau l t l n l rc. Bi v c Thnh Trn c rc trn Kiu sn son thip vng, i qua Tam Quan hng ti b sng. T y kiu c rc ln thuyn rng. Cuc rc ko di khong 2 gi, sau li rc Ngi tr li n lm l t ng thi kt thc ngy hi ln. Mt trong nhng tr din hp dn ca l hi Kip Bc l ua thuyn trn sng Lc u vi hng trm chic thuyn lt nh tn bn cng trng thc, ching dn v ting h reo dy t no nc lng ngi. Try hi Kip Bc c sng li khng kh ra trn nm xa ca Hng o i Vng Trn Quc Tun, mi ngi dn Vit Nam cng thy t ho hn v lch s v vang ca dn tc mnh. Hi Cn Sn Thi gian: Hi thu: 16 - 20/8 m lch; Hi xun: 18 - 22/1 m lch. a im: X Cng Ha, huyn Ch Linh, tnh Hi Dng. i tng suy tn: Nguyn Tri - nh qun s, chnh tr thin ti v l nh vn ln ca dn tc Vit Nam th k 15, s Huyn Quang, (mt trong ba v sng lp thin phi Trc Lm). c im: Dng hng, tng nim, bn c tin, u vt, chi c Cn Sn l mt khu di tch lch s ni ting ca tnh Hi Dng, mt trung tm ca Thin phi Trc Lm v cng l ni Nguyn Tri v n vo th k 15.

46

c cha Cn Sn, ging Ngc, bn c tin v Thch Bn. Cha c xy t i Trn chn ni Cn Sn, ni tu luyn ca trng nguyn L o Ti, php danh Huyn Quang, khi ng co quan v n. Cha c tng Di Tam Tn, tng Trc Lm Tam t (Trn Nhn Tng, Huyn Quang, Php Loa), tng Trn Nguyn n v phu nhn. Hng nm hi Cn Sn m 2 ln: hi xun v hi thu lun thu ht ng o dn a phng v khch thp phng v d hi tng nim, tham quan di tch. Hi n Yt Kiu Thi gian: 15/1 v 15/8 m lch. a im: Thn Qut, x Yt Kiu, huyn Gia Lc, tnh Hi Dng. i tng suy tn: Yt Kiu (danh tng ca Trn Hng o gii bi ln, c ti thu chin). c im: L mc dc, thi c hp, rc tng, ma t linh, n bt cng, ua thuyn, nh c, nh o a Hi Tu Tnh Thi gian: 14/2 m lch. a im: X Cm V, huyn Cm Ging, tnh Hi Dng. i tng suy tn: Thnh y s Tu Tnh. c im: L dng hng, l thnh v, xin thuc l v ung (l cy thuc trng quanh n). Hi Vn Nin Thi gian: 12 - 18/1 m lch. a im: Th trn Nam Sch, huyn Nam Sch, tnh Hi Dng. i tng suy tn: Trng nguyn Qu Minh, c cng vi nh L, "ng b Thng th. Dc bo trung hng thng ng thn". c im: Hi k nim chin cng, din hi trn "Xng h". Hi Thng Cc Thi gian: 12/1 m lch. a im: Lng Thng Cc, huyn Gia Lc, tnh Hi Dng. i tng suy tn: Nguyn Cng Nguyn, Thng ng phc thn i vng, c cng nh gic thi L Nhn Tng. c im: T l tng nim. Hi lng K Khu Thi gian: 16 - 18/10 m lch. a im: Lng K Khu, x Vn c, huyn Ch Linh, tnh Hi Dng. i tng suy tn: Trn Hin c - Ph Nguyn soi (thi nh Trn), c cng ln chng Nguyn Mng v hai b phu nhn ca ng. c im: Dng hng hoa, cng t ti ngh v miu

47

Hi n Sinh Thi gian: 11/8 m lch. a im: Lng An M, x An Sinh, huyn Kinh Mn, tnh Hi Dng. i tng suy tn: Chu Huy Cng, Chu Phc Uy, tng gii ca L Bn. c im: Dng hng cng gi sut ngy, cng t n, chi c tng, chi g, hu bng. Hi n Quan Ln Tun Tranh Thi gian: 14/2 m lch. a im: Th trn Ninh Giang, huyn Ninh Giang, tnh Hi Dng. i tng suy tn: Thn sng. c im: L bi, ln ng, hu bng, ht chu vn. Hi n Gm Thi gian: 13 - 21/8 m lch. a im: X C Thnh, huyn Ch Linh, tnh Hi Dng. i tng suy tn: Tng Trn Khnh D, ngi c cng ln nh chm ton b on thuyn lng ca qun Nguyn ca bin Qung Ninh 1288. c im: Rc thn ra nh, t l, ua thuyn. Hi cha Thanh Mai Thi gian: 1 - 3/3 m lch. a im: X Hong Hoa Thm, huyn Ch Linh, tnh Hi Dng. i tng suy tn: c Pht, Trc Lm nh T Php Loa. c im: Tng nim ngy mt ca Trc Lm nh T Php Loa Hi chi pho t Thi gian: Thng 3 m lch. a im: X Minh c, huyn T K, tnh Hi Dng. c im: Thi pho t, mi i c d thi 3 qu pho t. Thi pho t l hi tng nim truyn thuyt dn lng cu cho voi chin thot khi sa ly trn ng i nh gic v cng l tc cu sm, cu ma ca c dn nng nghip c xa. L hi n Cao Thi gian: 22 - 24/1 m lch. a im: X An Lc, huyn Ch Linh, tnh Hi Dng. i tng suy tn: Thnh hong lng v 5 anh em h Vng gip L i Hnh ph gic Tng: Vng c Minh, Vng c Xun, Vng c Hng, Vng Th o, Vng Th Liu. c im: Rc 6 kiu vi i ma rng v ma ln i u.

48

Hng Yn
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Hng Yn L hi Ch ng T Thi gian: 10 - 12 thng 2 m lch. a im: n a Ho v n D Trch, huyn Khoi Chu, Hng Yn. i tng tn vinh: Ch ng T v hai v phu nhn Tin Dung Cng cha v Ty Sa Cng cha. c im: L rc trn b ca 9 x t cc nh lng v n a Ho; 8 x khc t chc l rc nc t sng Hng v n D Trch; ht trng qun c thnh Ch ng T l mt trong T bt t ca in thn ngi Vit. L hi din ra t 10 n 12 thng 2 m lch. Vo ngy hi, nhng dng ngi khn o mu sc, nm np theo hoc bi thuyn t bn kia sng Hng tp np dn v ni c l c i tung bay trc gi n nc n try hi tnh yu. L hi Ch ng T c t chc hai ngi n: Ti n a Ho T sng sm ngy 10 thng 2, cuc rc kiu ca 8 x xut pht t nhiu hng theo sng Hng tin v n a Ho. Nu c dp quan st t xa du khch s thy ni bt trn con xanh xanh v nn tri xanh l dng ngi sc mu rc r y n tng. on rc ca cc x mi khi gp nhau u c nghi l cho. Ti im quy nh on rc ca x a Ho (ni c n a Ho) ra nghnh n v nhp vo thnh mt on rc ln tin v n lm l. Th t on rc quy nh nh sau: Hong Trch, ng Qu, Bng Nha, Ph Th, Phc Trch, Thit Tr, Nhn Thp, a Ha v cui cng l M S. on rc ca 9 x tun t tin vo n trong nim hn hoan ca khch hnh hng try hi. Sau khi an v thnh ti ban th cc tn thn, kiu cng cc rc tp kt ti ni quy nh, thnh vin cc on rc v khch hnh hng ra sn i t lm l khai hi. Sau l khai hi, dng hng l cc tr chi dn gian, cc tr vui din ra c ngy ln m trong nhng ngy hi. Ti n D Trch Sng ngy 10 thng 2, on rc nc ca x D Trch v 4 x bn (Hm T, Yn Ph, ng To, T Dn) thuc huyn Khoi Chu, Hng Yn c c hnh t n D Trch tin v pha sng Hng ly nc. M ng cho on rc l con rng di trn 20m c ba chc thanh nin kho mnh thay nhau ma theo iu trng thc lin hi khin cuc rc tht tng bng. Tip theo sau l hai hng cc b, cc ch, cc c trang phc mu rc r tay cm c hi (c

49

ng hnh, c t linh...); trng ching; nga hng, nga bch; l b, gm trng bt bu; phng ng vn; i ma sinh tin, i ma nn, con nh bng, i nhc l (bt m); kiu rc che ng nc; kiu rc gy c nn p trn u gy, biu tng gi nh uy linh ca thnh Ch; kiu c thnh Ch ng T; hai kiu rc nh v phu nhn; kiu rc B ng thn quan. Xen vo i hnh l cc i t, cc b lo trong trang phc l hi truyn thng i h gi kiu. Cc tn, tn, lng i hai bn che cho kiu. Ra n sng Hng on rc xung thuyn. on thuyn ca 5 x thuc huyn Khoi Chu xui sng Hng n i hnh rc ca x Mai ng (tnh Hng Yn) v hai x Khai Thi, T Nhin (ca tnh H Ty) ghp thnh mt i hnh ln. Mt cuc trnh din du thuyn trn sng v lm l ly nc gia sng Hng. Kt thc vic ly nc on rc ln b v rc nc v n. Khong 11h30 on rc nc v ti n va kp gi khai hi. Sau khi kiu rc nc c a vo an v trong n, cc kiu rc thnh an v ti sn n, i hnh n nh, cc i biu n d y . on rng tin qua Cu Tin vo ca n ci ly thnh sau lui ra, on ma sinh tin, ma nn biu din trn cu. L khai hi bt u. Sau l khai hi, nhiu hot ng vui chi, ma ht, tranh ti c t chc ti khu vc n trong nhng ngy l hi. Hi Ph ng Thi gian: 12 - 15/1 m lch. a im: X Ph ng, huyn n Thi, tnh Hng Yn. i tng suy tn: Phm Ng Lo (danh tng ca Trn Hng o), qun cha Thy Tin (con gi ca Phm Ng Lo). c im: L dng hng tng nim Hi Nam Tr Thi gian: 4/6 m lch a im: Huyn n Thi, tnh Hng Yn i tng suy tn: Thnh hong lng l ba v: Bo, Lang, Bin (th k 2 trc cng nguyn), c cng tr c, lm thuc cha bnh cu dn. c im: L vt dng g, xi, ru. Hi Thanh Sm Thi gian: 2/5 m lch. a im: Huyn Kim ng, tnh Hng Yn. i tng suy tn: Thnh Hong l Hng Thin, o Quang (thi Hng Du Vng) c cng nh qun Thc. c im: Hi tng nim ngy ha ca Thnh Hong. Hi Trm Nh Thi gian: 4/5 v 12/11 m lch.

50

a im: Huyn n Thi, tnh Hng Yn. i tng suy tn: Thnh Hong lng Lin Hoa cng cha (con vua inh Tin Hong) cng cha dp lon 12 s qun. c im: L vt t bn trn dng c chay, bn di dng ln, g, xi, ru. Hi x Mn Tr Thi gian: 2/7 m lch. a im: Huyn Khoi Chu, tnh Hng Yn. i tng suy tn: By v i vng (Hi, Lnh, Long, Li, Lng, Nho, Sn) thi Hng Vng, c cng dp lon Hng Ha. c im: L vt dng cng c c tru, d, ln, vui chi ca ht Hi thn Ngc Lch Thi gian: 3/7 m lch. a im: Thn Ngc Lch, huyn Vn Lm, tnh Hng Yn. i tng suy tn: Ba v i vng Thnh hong lng: Lm Lang, Linh Lang, Ngc Luyn, c ti nh gic (thi Hng Vng). c im: M tru t l. Hi thn Th Hong Thi gian: 1/10 m lch. a im: Thn Th Hong, th trn n Thi, huyn n Thi, tnh Hng Yn. i tng suy tn: Thnh hong thn l Bi o vng Phc thn c cng gip Triu Quang Phc nh bi qun Lng. c im: L vt dng hng hoa, c chay, bnh dy, ca ht v cc tr vui Hi Kim ng Thi gian: 17/11 m lch. a im: Huyn Kim ng, tnh Hng Yn. i tng suy tn: Thnh hong lng l T Th H quc v Mi Nng Trnh Thc phu nhn, gip inh Tin Hong dp lon 12 s qun. c im: L tng nim ngy ha ca Thnh hong lng Hi x Minh Tp Thi gian: 2/11 m lch. a im: Huyn Khoi Chu, tnh Hng Yn. i tng suy tn: Thnh hong lng l Uy Mc Oai Linh i vng (thi Hng Du Vng) c cng nh Thc v hin linh gip L Nam chng hn, cu dn khi i Hi n Ghnh (Hng Yn) Thi gian: 5 - 16/3 m lch. a im: Th trn Nh Qunh, huyn Vn Lm, tnh Hng Yn. i tng suy tn: Hong thi hu Lan (v vua L Thnh Tng, m vua L Nhn Tng), c cng ln chnh n triu nh, tr v t nc trong lc vua thn chinh nh gic. c im: T l, rc ln.

51

Hi lng An X Thi gian: 1/12 m lch. a im: Lng An X, x Ton Thng, huyn Kim ng, tnh Hng Yn. i tng suy tn: Thnh hong lng l Anh Lang- Dc Vn i vng thi Hng Du Vng, c cng cu i cho dn trong vng. c im: L tng nim ngy ha ca thnh hong lng An X Hi thn C L Thi gian: 10/12 m lch. a im: Thn C L, huyn n Thi, tnh Hng Yn. i tng suy tn: Thnh hong lng l ba v cng thn (Tun, Chiu, Minh) thi Hng Du Vng c cng nh Thc. c im: Ca ht v nh c. Hi cha T Php Thi gian: 8/4 m lch. a im: Huyn Vn Lm, tnh Hng Yn. i tng suy tn: Php Vn, Php V, Php Li, Php in. c im: Ngy hi giao hiu cu ha mt s lng t chc rc l gia cc lng th B, nhng ch rc 3 B Vn, V, Li n vi B in. V tc king a B in ra khi cha, lng s b chy Hi lng Bn Yn Nhn Thi gian: 11/4 m lch. a im: Th trn Bn, x Yn Nhn, huyn M Ho, tnh Hng Yn. i tng suy tn: Tng qun on Thng (ng Hi i vng) thuc triu L. c im: Rc, c bi, chi g, hu ng, xin qu Hi Mai Vin Thi gian: 2/8 m lch. a im: Huyn Kim ng, tnh Hng Yn. i tng suy tn: Thnh hong lng l Nh v cng cha o i Vng. c im: L vt dng ln en, xi, ru, ca ht Hi Dng Phc Thi gian: 16/11 m lch. a im: Huyn Kim ng, tnh Hng Yn. i tng suy tn: Thnh hong lng Trinh Phc T Ha oan Trang Thnh Mu i vng, cht hin linh, gip dn lng trnh nn cp. c im: L tng nim ngy ha ca Thnh hong lng.

52

Qung Ninh
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Qung Ninh L hi cha Long Tin Thi gian: 24/3 m lch hng nm a im: Din ra ti cha Long Tin, di chn ni Bi Th, thnh ph H Long i tng suy tn: Chnh hi vo ngy 24 thng 3 m lch hng nm c im: L rc kiu bi v c ng, c tng, u vt, ht chu vn, din cho. Cha Long Tin c xy dng cch y khng lu (nm 1941) nhng l ngi cha ln nht thnh ph H Long. L hi cha Long Tin khng ch dnh ring cho cc tn o Pht, n mang ngha tm linh cao c cho tt c mi ngi. Cha Long Tin ta lc ngay di chn ni Bi Th. y l mt di tch lch s, danh thng ni ting.C th ni cha Long Tin ngy no cng l hi. Khch du lch Vit Nam v nc ngoi vo vn cnh cha, cc tn dng hng cng Pht, tng kinh... nhng ng nht l ngy rm v mng mt hng thng v c bit vo dp Tt Nguyn n. Khi xun n, vo ma try hi ca c vng Qung Ninh, ngi ta gi cha Long Tin l cha Trnh. Ai cng mun n cha Long Tin dng hng trc ri mi tip tc cuc hnh hng ti Yn T, ti hi n Ca ng... L hi t chc rc kiu qua n c ng (n th c ng Trn Quc Nghin l con c Trn Hng o) n n th An Dng Vng Vng ng qua Loong Tong ri quay li cha. Cc c gi vn thng k li cc cuc thi kiu ca nhiu m rc, nhiu kiu chy nhanh bay qua cc con ngi nh trong chuyn c tch... L hi n Ca ng Thi gian: 2/1 - 30/3 m lch. Chnh hi 3/2 m lch. a im: Phng Ca ng, th x Cm Ph, tnh Qung Ninh. i tng suy tn: Hng Nhng Vng Trn Quc Tng (ng Hi i vng), Hong Cu, tng lnh ngi a phng. c im: L dng hng v rc bi v. Hi ln v ko di Qung Ninh vi l dng hng v rc bi v Trn Quc Tng, con trai th ba ca Trn Hng o (thi nh Trn th k 13) t n Ca ng ra miu vn Nhn, theo truyn thuyt l ni c ng tri dt vo ha thn, v quay v n tng trng cho cuc tun du ca c ng

53

n Ca ng c ting l linh thing nn vo ma l hi, du khch t mi min t ko v d hi rt ng, cng l dp tham quan cnh n ngm 34 pho tng u l danh tng ca Trn Hng o, thm cc thng cnh lch s v thin nhin vng bin ng Bc.

L hi Yn T a im: Din ra vng ni Yn T thuc x Thng Yn Cng, th x Ung B Thi gian: Hng nm c t chc bt u t ngy 10 thng ging v ko di ht thng 3 (m lch) ngha: Yn T l trung tm Pht gio ca nc i Vit thu trc, ni pht tch ca thin phi Trc Lm. Du khch n l hi cha Yn T c tch mnh khi th gii trn tc, thc hin cuc hnh hng tn gio gia thin nhin hng v. Yn T l trung tm Pht gio ca nc i Vit thu trc, ni pht tch ca thin phi Trc Lm. Du khch n l hi cha Yn T c tch mnh khi th gii trn tc, thc hin cuc hnh hng tn gio gia thin nhin hng v. Ca dao c cu: Trm nm tch c, tu hnh Cha i Yn T, cha thnh qu tu Trong qun th di tch Yn T rng ln hin c 11 cha v hng trm am thp. Cha ng trn nh cao nht (1.068m so vi mt nc bin). Ln cha ng, du khch cm tng nh i trong my (ni ci gia my xanh - Nguyn Tri). Yn T c ngn thp c cao ba tng bng , nin i Cnh Hng thp cu nin - 1758. Cng khng u c rng thp nh khu Thp T Yn T gn lin vi nhng s tch huyn thoi v ng vua nh Trn v phi Thin Trc Lm. Th vui nh hi l leo ni, ln nh cao ni c cha ng. Trn ng i, chc chc li gp ngi cha, ngn thp, con sui, rng cy mi ni l mt truyn c tch su lng tnh ngi. Ln n nh cao sau khi thp nn nhang, ai ny u cm thy nh mnh ang ng gia tri, lng lng lng thot tc. Khi tri quang my tnh, t ni y c th phng tm mt di nhn khp vng ng Bc.

L hi Tr C
Thi gian: 30/5 - 6/6 m lch a im: Tr C, thnh ph Mng Ci, tnh Qung Ninh i tng suy tn: Su v Thnh Hong v Nguyn Hu Cu, mt lnh t nng dn thi L. c im: Thi ln bo, thi lm c chay, c mn

54

Cch y gn 600 nm, ngi Tr C xy dng ngi nh lng th cc v t (Thnh Hong lng). L hi tng nh n cng n ca Thnh Hong lng v cu mong tri t thn linh mang li nhng iu tt lnh cho dn lng. Tr C nm ni t nt bt u tin v hnh ch S ca bn t nc. Tr C c bi bin p l tng cho du khch. C dn Tr C vn gc Sn. nh Tr C cng l ni th Qun He (Nguyn Hu Cu), mt lnh t nng dn khi ngha thi L - Trnh. Ngi nh ln i din cho kin trc nh lng ca ngi Vit hin nay vn c bo tn. Ngy 25 thng 5 on thuyn rc t Tr C v qu t Sn. Ngy 30 thng 5 th thuyn t Sn quay v n Tr C. Ngy mng 1 thng 6, bt u vo l hi l l rc Vua ra b (cn gi l rc vua ra miu), vi nghi thc mt i qun cm v kh, c thn, phng bt m, bt bu, tip n l ngi cm c v phi l ngi cng trng tr p v c o c c lng bu chn t cui hi nm trc cng nhng ngi khing kiu. Sau l rc l cuc thi cc sn phm chn nui trng trt m biu th ch yu l thi cc ch ln m ngi ta gi l cc ng Voi. Cc ng Voi c cc cai m v dn lng chm sc chu o t nhiu thng trc khi vo hi. Nt c o ca l hi Tr C l c hi thi lm c, thi nu n, ai nu n gii u c c lng bit n. Ngy mng 6 l ngy kt thc l hi c ma bng. Trong ngy ma bng, ngi ta cu mong tri t thn linh ph tr cho nh bt c nhiu c tm, bun bn pht t, chn nui, trng cy ti tt, cuc sng m no.
L hi Tin Cng
Thi gian: 7/1 m lch. a im: X Cm La, o H Nam, huyn Yn Hng, tnh Qung Ninh. i tng suy tn: Cc v Tin Cng c cng lp nn khu o H Nam. c im: Cc c trn 70 tui c con chu rc ra n t chc. Din tr nh vt.

Phn l t con chu i cc mm l vt i trc, c bit trn mm c con long m kt bng hoa qu, cc c thng th i sau. Cc c gi yu th c con chu khing bng vng, che bng lng. Sau phn l t n l ng th. 4 c thng th c chn t trc s b bn hn t p tng trng ng trc hng n Tin Cng v din tr nh vt nhm biu th tinh thn u tranh vi thin nhin, tip tc s nghip quai ln bin, bo v xm lng ca cc Tin Cng. Sau l ng th l cc tr chi nh chi tru, chi g, nh c ngi, chi u, ht cho sut t sng n m.

55

L hi Quan Ln Thi gian: Ngy 10 - 20/6 m lch (Chnh hi ngy 18/6 m lch). a im: Din ra bn nh thuc x Quan Ln, huyn Vn n, tnh Qung Ninh. i tng suy tn: Trn Khnh D - mt danh tng thi nh Trn. c im: L hi Quan Ln va k nim chin thng gic Nguyn Mng nm 1288 v chin cng ca Trn Khnh D, va l ngy hi cu c ma ca c dn vng bin. L hi Quan Ln (cn gi l hi ua bi Quan Ln), l hi lng ca ngi dn x o Quan Ln, mt hn o nm khu trung tm thng cng c Vn n. L hi c t chc trn bn nh, ni c nh Quan Ln, mt ngi nh c trong s t nhng ngi nh cn gi c cho n ngy nay. Ngy 10 thng 6: kho lng (mt tc lm trong l hi ca ngi Vit), dn trong lng khng c i bt c u nhng nhng ngi lm n xa v khch thp phng li c th v lng d hi. L hi Quan Ln c tc ua thuyn khc vi bi tri. Dn lng chia lm hai phe ng Nam Vn v oi Bc V lp doanh tri ring t ngy 13 luyn qun, chun b thuyn ua. Thuyn ua thng l thuyn i bin trng ti 5 n 6 tn, rng v su lng, c h bum, trang tr u rng mi thuyn. Ngy 16 lm l nghinh thn. Dng l rc bi v ca Trn Khnh D t ngh (cch nh 1,5 km) v nh. Di bn, i thuyn ua tp luyn to mt khng kh tng bng no nhit. Ngy 18 thng 6 vo 3 gi chiu (nm no cng vy thng lc ny nc triu ln ti st bn ca nh) hai bn bt u xut pht. Lnh bn vn o trng qun xanh, chn qun x cp xanh, lnh bn v qun o xm hoc en. Ting ching trng, ting h vang, c bay phn pht y kh th. Mi khi hai n gip nhau sn nh, qun lnh cng dn chng ht ln vang dy c mt vng. Hai tng ma nhng ng ao p mt, hai on qun gp nhau ba ln, tng trng cho ba ln nh thng qun Nguyn thi Trn. Ti ln th ba hai on qun tp hp trc miu, hai v tng vo t, khi quay tr ra th cuc ua thuyn mi chnh thc bt u. L hi Quan Ln mang du n ca mt hi lng truyn thng nhng rt honh trng th hin tinh thn thng v ca dn tc chng gic ngoi xm bo v ch quyn t nc ca nhng ngi dn vng bin.
Hi Xung ng

Thi gian: Ngy tt trong thng 6 m lch. a im: Huyn Yn Hng, tnh Qung Ninh. i tng suy tn: Tin Cng v Thn Nng. c im: Cc b lo ra nh v miu t Tin cng v Thn Nng. Cy nu c cm xung rung trc ca nh, mt v th t cy m quanh cy nu trong ting h reo ca dn lng L hi Bch ng (Gi Trn) Thi gian: 8/3 m lch.

56

a im: Trung tm l hi ti n Trn Hng o - miu Vua B v cc n nh khc thuc huyn Yn Hng, tnh Qung Ninh: - nh Yn Giang (x Yn Giang) - nh Trung Bn (x Lin Ho) - n Trung Cc (x Nam Ho) - nh in Cng (x in Cng) i tng suy tn: Cc v anh hng dn tc Ng Quyn, L Hon, Hng o Vng Trn Quc Tun c cng chng gic ngoi xm vi trn a cc g trn sng Bch ng. Ng Quyn nh tan qun Nam Hn - nm 938; L Hon - nh thng qun Tng - nm 981, Hng o Vng Trn Quc Tun cng cc tng lnh nh Trn nh thng qun Nguyn Mng (1288). c im: L rc c Thnh Trn t n Bch ng Linh T v nh Yn Giang, ri quay v. Tr chi n li nhng chin cng hin hch trn sng Bch ng nh ua thuyn chi, din xng v chin trn Bch ng: l dng lch con nc triu, k pht ho, cm cc trn sng Bch ng Ti n Trn Hng o, miu Vua B vo ngy chnh hi (gi thng trn mng 8/4) gm c: din tr ti hin cuc tp trn ca qun dn nh Trn, l t, l rc tng Trn Hng o, hi bi truyn thng Bch ng, din xng truyn thng Bch ng, u vt, c ngi... L hi Bch ng l hi ln v thing ling, nhiu v lnh o nh nc n d.

57

Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti H Ni (m rng)

Hi nh c lng Me

Thi gian: 2 - 10/2 m lch. Chnh hi 4/2 m lch. a im: X Tch Giang, huyn Phc Th, H Ni. i tng suy tn: c Thnh Tn Vin. c im: Thi nh c t thnh Tn Vin, lm tic c,ma ri, ht m, o a. Hi nh c lng Me Thi gian: 2 - 10/2 m lch. Chnh hi 4/2 m lch. a im: X Tch Giang, huyn Phc Th, H Ni. i tng suy tn: c Thnh Tn Vin. c im: Thi nh c t thnh Tn Vin, lm tic c,ma ri, ht m, o a.
Hi cha Trm
Thi gian: 2/2 m lch. a im: Thn Long Chu, x Phng Chu, huyn Chng M, H Ni. c im: Cng (gi b Trn), cu kinh, ma rng, ma ri nc

Hi cha Trm Gian

Thi gian: 4 - 6/1 m lch. a im: X Tin Phng, huyn Chng M, H Ni. i tng suy tn: Pht v c thnh Nguyn Bnh An. c im: Rc kiu thnh, thi c chay v trnh ri cn M hi l l rc kiu Thnh, rc nhang n, rc gi c (bnh chng, bnh giy ca nh cha)... xung ni v t Qun Thnh gia ng, ni c du chn thnh v qu xin tng c. Bui ti din ra l trnh ri trc ca in Thnh. Hi t chc thi c chay vo ngy mng 6. Trong l hi din ra cc tr chi dn gian nh c ngi, u vt, ma ri nc di h. Hi n Nguyn Tri Thi gian:16/8 m lch. a im: Lng Nh Kh, x Nh Kh, huyn Thng Tn, H Ni. i tng suy tn: Nguyn Tri, "Khai quc nguyn cng" (Cng u m nc), nh chnh tr, nh ngoi giao thin ti, nh vn ha ln th k 15. c im: Dng hng tng nim ngy gi ng (16/8), tham quan tng i v khu nh th Hi Chng Sn Thi gian: 18 - 19/7 m lch. a im: X Chng Sn, huyn Thch Tht, H Ni. i tng suy tn: Thy thn v ba v thn c cng nh Thc: Tn Vin, Cao Sn, Qu Minh.

58

c im: L rc bi v Thy thn, u vt, chi g, nh u, c tng, t tm, ri nc, ht o, din cho Hi cha u Thi gian: 8 - 10/1 m lch. a im: Lng Gia Phc, x Nguyn Tri, huyn Thng Tn, H Ni. i tng suy tn: Tam bo Ch Pht, n thn Php V, thn Ging. c im: L Lp nguyt (cui nm), l rc nc t ging b Giao Hi lng a S Thi gian: 12 - 15/1 m lch. a im: Lng a S, x Kin Hng, qun H ng, H Ni. i tng suy tn: Thnh Hong lng Hong n Ha (Lng y dc i vng) v v l cng cha Phng Dung (trng cy thuc) th k 18, (ni ting vi 201 phng thuc). c im: T l, dng hng, rc kiu, ma rng, nh u, chi g, vt, ht cho, ca tr. Hi nh Vn Kh Thi gian: 17 - 18/5 m lch a im: X Ngha Hng, huyn Quc Oai, H Ni. i tng suy tn: Hai v thnh hong lng, con ca Lc Long Qun v u C. c im: L rc nc, u vt, nh c, t tm im, din cho Hi lng Hu i Thi gian: 28/5 m lch a im: Lng Hu i, x Vn Canh, huyn Hoi c, H Ni. i tng suy tn: Thnh hong lng l Knh Tu, i thn thi L. c im: Dn lng gp bnh tro, bnh dy, bnh chay cho lng mi khch thp phng. Cng vi cc nghi l rc truyn thng, cn c cc sinh hot vn ha dn gian. Hi lng Hu i Thi gian: 28/5 m lch a im: Lng Hu i, x Vn Canh, huyn Hoi c, H Ni. i tng suy tn: Thnh hong lng l Knh Tu, i thn thi L. c im: Dn lng gp bnh tro, bnh dy, bnh chay cho lng mi khch thp phng. Cng vi cc nghi l rc truyn thng, cn c cc sinh hot vn ha dn gian Hi cha Bi Kh Thi gian: 2/1 m lch. a im: X Tam Hng, huyn Thanh Oai, H Ni. i tng suy tn: Pht, Thin s kim php s Nguyn Bnh An (th k 14). c im: L rc nc, tm tng, dng c chay. Tr: ma rng, ma gy, bi thuyn bt vt, c tng, ht cho, t cy bng Hi nh Mai Thi gian: 20/12 m lch.

59

a im: X Thanh Mai, huyn Thanh Oai, H Ni. i tng suy tn: H Khi i vng, ngi c cng gip inh B Lnh dp s qun Cnh Thc ct c vng Thanh Oai. c im: L t thn, c tng, chi g. Hi ch Chung Thi gian: Hi ch: 10/1 m lch (Hi lng 10/3 m lch). a im: Ch Chung (ti lng Chung), x Phng Trung, huyn Thanh Oai, H Ni. i tng suy tn: B ci i vng Phng Hng, thnh hong lng. c im: Trng by nn, thi nh c ngi, thi cm thi Lng Chung, l mt lng ln ca x Phng Trung, ni ting v ngh lm nn v l hi ch ln trong vng. Ch khng ch l ni trao i hng ha, m ch cn l ni din ra sinh hot vn ha trong vng c bit l vn ho ngh lng. Hi c thi thi cm, thi nh c ngi, mua bn nn ly may. Hi H Thi Thi gian: 9 - 11/11 m lch. Chnh hi 10/11 m lch. a im: Lng H Thi, x Duyn Thi, huyn Thng Tn, H Ni. i tng suy tn: Thnh hong lng l ng Bi S Lng (quan v thi L, dit Mc) v b inh Th Trch (ngi n b t nguyn np mnh cho h cu lng). c im: Dng cy nu cnh ging, l rc nc, l mc dc, l co yt miu v t nh, u vt, ma snh tin, ma s t, chy thi, t tm im Hi n Ht Mn Thi gian: 4 - 7/3, 4/9 v 24/12 m lch. Chnh hi 6/3 m lch. a im: Thn Ht Mn, x Ht Mn, huyn Phc Th, H Ni. i tng suy tn: Hai B Trng. c im: Ba l hi trong nm. C tc dng cng bnh tri. Tc th bnh tri trn sng vo m 5/3 m lch X Ht Mn, ni Hai B Trng trm mnh on sng y. Hi n Ht Mn m vo ngy gi Vua B. - n m ca thp hng, c hnh l t, dng cng 100 vin bnh tri hnh trng cn gi l bnh t t, ri th 49 vin vo lng 49 bng sen, th trn sng y vo m 5/3. Ngy 6/3 l cng bnh tri dng Hai B Trng, sau dn lng mi c n bnh tri. - Ngy 4/9 m lch (ngy lp n th, truyn hch cu nc, t co tri t,"Tr n nc, bo th nh") c t l, cc tr chi thng v, luyn qun. . - Ngy 24/12 m lch (hi mng chin thng) c l mc dc (tm tng Hai B) bng nc ly t gia dng sng y. L rc trn cc kiu sn en c 2 ch l, 2 hng n, 2 ngi c chc vn, 2 i n binh hu cn Hi lng Lai To Thi gian: 12/10 m lch. a im: X Bt Xuyn, huyn M c, H Ni. i tng suy tn: Thnh hong lng l 3 anh em h Cao, tng ca Hai B Trng. c im: C t Thnh hong bng tht ln sng v go np

60

Hi lng Nh Kh Thi gian: 25/10 m lch. a im: X Nh Kh, huyn Thng Tn, H Ni. i tng suy tn: ng Don Vn Ti, t ngh tin g th k 16. c im: T t, cng t, dng l vt ln t s, nh c, ht cho Hi cha Ty Phng Thi gian: 6/3 m lch. a im: X Thch X, huyn Thch Tht, H Ni. i tng suy tn: c Pht, La Hn. c im: Hnh hng l Pht, tng kinh nim pht Vo ngy chnh hi, dn lng i ly nc thing v lm l mc dc (tm tng) v nc cng, dng hng, l vt va cu kinh nim Pht cu phc. Du khch hnh hng, tham quan thng cnh, kin trc cha v chim ngng 18 pho tng La Hn cng nh tham d cc tr chi dn gian di chn i nh ma ri, ko co, chi g, c ngi, u vt

L hi Vn Sa Thi gian:5/1 m lch. a im:nh lng Vn Sa, x Tn Hng, huyn Ba V, H Ni. i tng suy tn:Trn Quc Chn (con th Trn Hng o v l quan i triu i Trn) v Ng Nng (c Thnh B - tng ca Hai B Trng). c im: Hi lng ngh nui tm dt la, c l rc bng, cc tr: cp kn, tr t dn lc nghip, ma T Linh. L hi cha Thy Thi gian:5 - 7/3 m lch. a im:x Si Sn, huyn Quc Oai, H Ni. i tng suy tn:php s T o Hnh, ng t ngh thut ma ri nc Vit Nam. c im:L cng pht v chy n. Tr chi ri nc Cha Thy (x Si Sn, huyn Quc Oai, H Ni), ni th php s T o Hnh vi 3 kip sng ca ng. ng l Tng, l Pht, l Vua v c nhn dn coi l ng t ngh thut ma ri nc Vit Nam. Din ra t ngy 5 n ngy 7 thng 3 m lch hng nm, ngy 7 thng 3 m lch l chnh hi. Hi m u bng l cng Pht v chy n - mt din xng c tnh cht tn gio vi s phi hp ca cc nhc c dn tc, trang nghim. Qun chng b cun ht theo nhp ht kinh ca cc nh s.

61

Trong cc ngy din ra l hi cn c nhiu tr chi, c bit l khch c xem ngh thut ma ri nc Vit Nam c sc m sn khu biu din ngay trc Thy nh. C nhiu tch tr ri nh Thch Sanh, Tm Cm hay cc cnh sinh hot dn d nh i cy, chn vt, u vt. Try hi cha Thy ngoi l Pht, khch cn hng th vui leo ni, thng ngon cnh tr thin nhin ca x oi. Ngoi ra khch cn c v thm vng qu ni ting v vn hin gn vi nhng huyn tch v nhng danh nhn, nhng thin s ca nhiu thi i tng n y v lm giu thm nhng gi tr truyn thng ca min t danh thng ny. L hi cha Hng Thi gian: 6 thng ging n ht thng 3 m lch. a im: x Hng Sn, huyn M c, H Ni. i tng suy tn: Pht B Quan m c im:Ma rng, bi tri L hi cha Hng ko di t 6 thng ging n ht thng 3 m lch. Du khch c th i bng ng b theo hnh trnh: H ng - Vn nh - Hng Sn hoc t th x Ph L ngc dng sng y ln Bn c - Yn V - Hng Sn. Theo tm thc ca ngi Vit Nam, Hng Sn c coi l ci Pht. Cha Hng l ni th Pht B Quan m. Ngy 6 thng ging l ngy khai hi, c t chc ma rng sn n Trnh, bi thuyn ma rng trn dng sui Yn. Hi tri rng trn 3 tuyn, tuyn Hng Tch, tuyn Tuyt Sn v tuyn Long Vn. Hi cha ng nht t 15 n 20 thng 2 (chnh hi). ng ni t cha Ngoi vo cha Trong lc no cng tp np tng on ngi ln ln, xung xung. Try hi cha Hng khng ch i l Pht m cn l c dp thng ngon cnh p ca bit bao hnh sng th ni, c c hi nhn bit bao cng trnh ln nh c sc ca di tch Hng Sn tr thnh si sn vn ho ca dn tc. L hi n V i tng tn vinh:Thn Tn Vin (Sn Tinh, mt trong t bt t trong in thn Vit Nam. Thi gian:Hi xun 15 thng Ging. Hi thu rm thng 9 (m lch). a im: n V, thn Vn Gia, x Trung Hng, th x Sn Ty, H Ni. c im:L rc qua sng sang n Di, tc nh c th

62

Hi rm thng ging Hng nm l hi n V m vo ngy rm thng ging. C 3 nm th t chc l hi ln mt ln vo cc nm T - Mo - Ng - Du. Nm l hi ln n V c l tc rc nc do dn lng Di Bnh thuc x Vnh Thnh, huyn Yn Lc, tnh Vnh Phc m nhim. Cng vo nm t chc l hi ln, cc lng c lin quan tn ngng n cng nhau t chc mt cuc rc ln. Tt c c 8 lng tham gia, gm: Vn Gia, Thanh Tr, Ngha Ph, Mai Trai, m Trai thuc x Trung Hng; lng Ph Sa, Ph Nhi (Bn Nhi) thuc x Vin Sn v lng Di Bnh (tnh Vnh Phc). L hi din ra trong mt khng gian rng, c t chc cht ch. L hi bt u m t ngy 13 thng ging. Dn thn Vn Gia ln n dn dp, trang tr c hi. Bui chiu dn cc thn rc c kiu ca lng mnh v t sn trc nh tin t ti n V. Cc c kiu xung thuyn qua sng. C dn vn chi trn sng tp np ko ti, ghp thuyn li thnh mt cu phao ln cng a on rc sang sng v h nhp vo on rc tr thnh nhng ngi i hi. Quan nim ca dn vo ngy ny vn chi no trn sng lm nhiu iu phc th Thnh Tn s cho nhiu lc ln trong nm. Sang ngy 15 thng ging, ngy chnh hi l nhng cuc vui chi, tip n khch thp phng n n V dng hng, hoa tri v ving c Thnh Tn. Ngy 15 sn trc nh tin t c u vt. Cc vt x oi n vt chu bng Thnh, sau din tr vui vt git gii, mt th vui ua sc, ua ti vn rt c dn x oi hm m. L hi thu (rm thng 9 m lch) L hi m vo ngy 14 thng 9 (m lch), dn lng cc thn Vn Gia, Ngha Ph, Thanh Tr, Mai Trai, m Trai a ra on sng Tch t Thng Cu Vang (gip x ng Lm) n H M Mang (gip thn i M) cng nh bt c tp th trn on sng ny. Mi ngi mang nhng cng c nh bt c nh nm, v, xc... Ai bt c loi c trng, to th np cho lng, c nh mang v nh. Cuc nh bt c n khi no chn ra 99 con th mang s c v lm tic c, th c Thnh Tn n V. L hi ny dn gian gi l l hi ng. Tr nh bt c tp th ca 5 lng trn on sng Tch c ngha ly vui, ly may. Ai c con c to tm nim nm y c Thnh Tn ph tr cho lm n gp nhiu may mn. Trong s 99 con c y, c ra sch ch bin thnh nhiu mn dng ln c Thnh Tn. Tt c dn chng thnh knh trc uy linh ca Ngi. Cui bui, mi ngi ngi th lc cc mn c sn t c trong khng kh sng khoi. C mt chi tit ca l tc xa n V qui nh cm n, c cng y khng c dng mui, m phi n nht. Khi n cm xong, quan vin ung nc n tru (l tru, cau, v) nhng khng c dng vi. V th, dn gian c cu: "Hi n V tru khng vi, xi khng mui". Ngoi mn c, theo t liu c cn lu gi ti n, quy nh cng Thnh Tn thm 2 m vt, 4 m g v 15 u go xi (khong 20 kg).

63

Nhng nm khng c l hi ln dn chng v khch hnh hng cc ni vn nm np ko v ving c Thnh Tn rt ng. c Thnh Tn tr thnh mt v phc thn thing ling, lun ph tr tr tai ha, mang iu tt lnh n cho mun dn. L hi n V cn tr thnh im n hp dn ca du khch bn phng, hng v mt vng t c. Ngy ny khch n nc n hi, trai thanh gi t dp du, by tr nh cm tri vui xun di tn l rng lim gi. y cng l dp khm ph nhng ta i kin trc kt tinh ti hoa tr tu ca cha ng; cng ha vo khng kh ngy hi tng bng no nhit hng ti ci p tm linh. n vi n V ai cng cm thy nh c tr v vi ci ngun tin t, ci ngun ca vn ha dn tc mang m bn sc x oi; tip cn vi nhng tp tc c, trong mi quan h cng ng thu tnh p ngha, khi dy lng t ho, thm yu mn qu hng x s v trn trng gi tr vn ha ca ngi xa sng tt p hn. Hi n H Li Thi gian: 6/1 m lch. a im t chc: Lng H Li, x M Linh, huyn M Linh, H Ni. i tng suy tn: Hai B Trng. c im: L rc kiu v giao kiu, cng bnh dy Hng nm n H Li m hi vo ngy Hai B Trng t c khi ngha ti x M Linh ngy nay, ni Trng Trc ln ngi Vng. L hi t chc rc kiu b Trng Trc, kiu b Trng Nh, kiu thnh hong lng, kiu ng Ct Tung, hai con voi trng, mt nga hng, mt nga bch. Kiu b do 32 c gi mc o di t thn, vy en, u cht khn mu khing. Trong m rc c ma v ht khc ca c tng truyn c t i hai B trn ng hnh qun c v binh s. Hi c l cng bnh dy, u vt, c ngi, nh u... v nhiu tr chi dn gian khc. Tc giao kiu th hin t tng "Ni gia huynh , ngoi quc qun thn". L hi lng Sn ng Thi gian: 5 - 6/2 m lch. a im: X Sn ng, huyn Hoi c, H Ni. i tng suy tn: ng nhc ging thn. c im: L t tru, rc v thi bnh giy, tr cp bng L hi n Mng Sn Thi gian: 6 - 12/1 m lch. Chnh hi 6/1 m lch. a im: X Sn ng, th x Sn Ty, H Ni. i tng suy tn: c Thnh Tn Vin. c im: Rc l vt (ng qu, khng th thiu mt xanh, tht th rng hoc 3 ming da ln). Tr u vt, nm cn, ht v, ht m giao duyn, bn n, u cy. Hi x T Nhin

64

Thi gian: 1/4 m lch. a im: X T Nhin, huyn Thng Tn, H Ni. i tng suy tn: Ch ng T, Tin Dung cng cha, Ty Sa cng cha v o Thnh (tng ca Hai B Trng). c im: Rc nc, c bi. Hi thi cm thi ng Vn Thi gian: 15/1 m lch. a im: X ng Thp, huyn an Phng, H Ni. i tng suy tn: Thnh hong Vng V. c im: Rc nc, ht cho, thi cm thi (cch ly la c o Hi th diu B Giang Thi gian: 15/3 m lch. a im: X Hng H, huyn an Phng, H Ni. i tng suy tn: ng Nguyn C, ph sy tng ca vua inh Tin Hong. c im: Thi th diu, rc bnh dy, thi cm thi Hi t Trung Thi gian: 18/11 m lch. a im: Lng Ngc Phan, huyn Thanh Oai, H Ni. i tng suy tn: Vua L Nam . c im: Cng, k hnh, nh pht. Hi Sn Thanh Thi gian: 7 - 9/1 m lch. a im: Lng Sn Thanh, x Sn H, huyn Ph Xuyn, H Ni. i tng suy tn: T Hin Thnh, Thi y thi L. c im: L t tng nim. Hi Sm Thi gian: 7 - 12/1 m lch. a im: X Ph Lm v x Ph Lng, qun H ng, H Ni. c im: L k an, t xun nh Hi rc thnh hong tng H Hi Thi gian: 16/3 m lch. a im: Ti 3 x H Hi, Qut ng, Lin Phng, huyn Thng Tn, H Ni. i tng suy tn: Thnh hong Cao Sn. c im: C bi, ma gy, thi bi, hi thy chin, ht cho, din tung. Hi Gi Thi gian: 10 - 26/3 m lch. a im: Lng Gi, x Yn S, huyn Hoi c, H Ni. i tng suy tn: L Phc Man, danh tng thi L Nam .

65

c im: T thnh, din cnh xut trn ca tng L Phc Man, u vt, c tng, u tin. Hi Qut ng Thi gian: 12 - 16/4 m lch. a im: X Qut ng, huyn Thng Tn, H Ni. i tng suy tn: L Cng Hnh, t ngh l trng nguyn thi Mc ng Dung. c im: L dng hng, l cng tng nim Hi Nghim Thi gian: 7/3 m lch. a im: X Lin H v Lin Trung, huyn an Phng, H Ni. i tng suy tn: B Sa Lng v cc tng ti ca Hai B Trng hy sinh ngy 8/3. c im: Cng tht ln, t l, thi bi thuyn nan trn sng Hng Hi miu Mn Thi gian: 10/3 m lch. a im: X Cam Thng, huyn Ba V, H Ni. i tng suy tn: B Man Thin (m hai n anh hng Trng Trc, Trng Nh). c im: Rc, t, tr leo dy, bi thuyn, ma ri Hi lng chi Vn V Thi gian: 9 - 10/3 m lch. a im: Lng Vn V, x Trung Chu, huyn an Phng, H Ni. i tng suy tn: Thn H B, Lc Long Qun, Linh Thng, Linh ng, V Du. c im: ua thuyn rng, bi tri, ht cho, ca tr, ma s t Hi lng Lin Bt Thi gian: 15/3 m lch. a im: X Lin Bt, huyn ng Ha, H Ni. i tng suy tn: c Thnh nht (ng S), c Thnh nh (ng X), c thnh tam (ng Lang). c im: Kiu bay, kiu quay, rc vn cao tinh thn hiu hc, qu trng tri thc vn ha. Hi lng Kh Thng Thi gian: 3 - 7/1 m lch. a im: X Sn , huyn Ba V, H Ni. i tng suy tn: Tn Vin Sn Thnh (con r vua Hng). c im: Tc chm may (thi chm thn chui), tr u vt th thnh. Hi lng Kh Hi Thi gian: 14 - 17/3 m lch. a im: X H Hi, huyn Thng Tn, H Ni. i tng suy tn: Thnh hong Cao Sn.

66

c im: Hi c tr thy chin ao bn nguyt trc nh m phng li tch nhng trn thy chin trn sng Bch ng ca Trn Hng o nh gic Nguyn v Ng Quyn nh qun Nam Hn, thi bt vt Hi lng Canh Hoch (lng Vc) Thi gian: 12/3 m lch. a im: nh Canh Hoch (nh Vc), x Dn Ha, huyn Thanh Oai, H Ni. i tng suy tn: 3 v thnh hong: Trnh L, Cao Hn (tng thi Hng Vng 18), Trn Ut (tng thi Trn), Trng nguyn Nguyn c Lng, Thng quc cng Nguyn Quyn. c im: Rc qut, u c, nh gy, ht cho, cao truyn thng hiu hc v tinh thn thng v t xa li Hi lng An Cc (K Qun) Thi gian: 9 - 10/1 m lch. a im: X Hng Minh, huyn Ph Xuyn, H Ni. i tng suy tn: Thi Lun (ng t ngh giy). c im: Gi - T T, cng ch kho, bnh giy, cau, ru Hi Hoa Sn Thi gian: 6/1 m lch. a im: X Hoa Sn, huyn ng Ho, H Ni. i tng suy tn: Cao Sn, Qu Minh. c im: Hi cu ma, trai gi b c nhau 'bt ln trong chum". Hi nh Trn ng Thi gian: 6/1 m lch. a im: Lng Trn ng, x Hoa Sn, huyn ng Ha, H Ni. i tng suy tn: Cao L (danh tng ca An Dng Vng). c im: Tr ngi ha trang h, ui bt gic Hi nh Ng Gip Thi gian: 2 - 4/2 m lch. a im: X Lin H, huyn an Phng, H Ni. i tng suy tn: Thnh hong L Gia i vng. c im: Tr n ng m, cp bng Hi nh La Dng Thi gian: 11/1 m lch. a im: X Dng Ni, huyn Hoi c, H Ni. i tng suy tn: 3 Thnh t tin s: T o Hnh, Khng L, Gic Hi c nh v cha La Dng (Din Khnh T). c im: L dng hng, ging kinh. Tr chi nh c, chi g Hi n Cai Cng Thi gian: 7/7 v 10 - 12/2 m lch.

67

a im: Lng Thng Thanh, x Thanh Cao, huyn Thanh Oai, H Ni. i tng suy tn: ng Cai Cng, tng thi Hai B Trng, ngi ng gi n tham gia cuc khi ngha. c im: L rc, cng c chay (ng Cai Cng khng cho cng tht tru b), c tng, u vt, chi g. Hi n Ninh X Thi gian: 15 - 17/3 m lch. a im: X Ninh S, huyn Thng Tn, H Ni. i tng suy tn: 2 cng cha con vua L Nhn Tng. c im: L dng hng, cu phc lc, ln ng. Hi n L Thi gian: 4 - 6/2 m lch. a im: Thn i L, x Ninh S, huyn Thng Tn, H Ni. i tng suy tn: T v thnh nng. c im: T, rc sc phong, rc nc Hi n Hu Vnh Thi gian: Hi xun: 10 - 12/1 m lch. Hi thu: 12/8 m lch. a im: X Hng Quang, huyn ng Ho, H Ni. i tng suy tn: Qung Xung. c im: L hi gm c rc kiu, tr bi tri, u vt Hi n Dm Thi gian: 5 - 7/2 m lch. a im: Thn Sm Dng, x Ninh S, huyn Thng Tn, H Ni. i tng suy tn: Thy Cung Thnh Mu. c im: L rc nc, ma rng, ma s t, ko ch, c ngi, ht quan h, chi g. Hi vt lng Yn Ni Thi gian: 10/2 m lch. a im: X ng Quang, huyn Quc Oai, H Ni. i tng suy tn: c Thnh Tn Vin, M Nng cng cha, tng Cao L. c im: Rc kiu, dng hng, u vt, thi v Hi n ng B u Thi gian: 8/1 m lch. a im: X Thng Nht, huyn Thng Tn, H Ni. i tng suy tn: Huyn Thin (ng Thin) i thnh Thin Vng. c im: L hi tng nim cng n ng Thin dit tr thung lung cho dn, c tr ma gy git gii. Hi Bnh Thi gian: 2 - 6/3 m lch. a im: X Bnh Minh, huyn Thanh Oai, H Ni.

68

i tng suy tn: Lc Long Qun, u C, Linh Lang. c im: Rc ln hon cung, rc v th "bnh va" xung Long cung, thi t pho hoa, chi g, nh c. Hi Bt No Thi gian: 15 - 18/8 m lch. a im: Thn Ph Nhiu, x Quang Trung, huyn Ph Xuyn, H Ni. i tng suy tn: Trng Cng, Khnh Cng (nh Bt No), cn gi l Th Lnh hoc Thn Trung Thnh, tng thi Hng Vng 18. c im: T thn, h ca nh, vt thnh, ma mng ti tt Hi An Sn Thi gian: 5/1 m lch. a im: Lng An Sn, x ng Sn, huyn Chng M, H Ni. i tng suy tn: Ba anh em h ng (ng C, ng Hai, ng Ba - tng ca Hai B Trng). c im: L c. m hi Gi La Thi gian: 6 - 14/1 m lch (5 nm t chc mt ln). a im: X Dng Ni, huyn Hoi c, H Ni. i tng suy tn: Thnh hong ng Cnh. c im: Rc m, din tr sn h, rc hon cung Hi Bch Tr Thi gian: 9 - 15/8 m lch. a im: X Tin Thng, huyn M Linh, H Ni. i tng suy tn: M Nng v Cng Sn - Tng ca Hai B Trng. c im: Rc kiu B, dng l vt, t l, thi bnh giy Hi lng ng Ph Thi gian: 4/1 m lch (3 nm t chc mt ln). a im: X Phng T, huyn ng Ha, H Ni. i tng suy tn: Bch Tng, Bch a, i. c im: Kiu bay, kiu quay, ma s t, ma snh tin, ma trng

69

Nam nh
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Nam nh Hi Ph Dy Thi gian: Thng tun thng 3 m lch, chnh hi l 3/3. a im: X Kim Thi, huyn V Bn, tnh Nam nh. i tng suy tn: c Thnh Mu Liu Hnh c im: Rc thnh, hi ko ch, nhiu tr vui ht vn, ma hu bng... Hng nm vo thng tun thng 3 m lch, chnh hi l 3/3, du khch thp phng n nc hnh hng v vi Hi Ph Dy, ni th c Thnh Mu Liu Hnh, ngi M linh thing ca dn tc Vit Nam. Tc th c Thnh mu c kh nhiu ni nh Ph Ct (Thanh Ha), n Sng (Ngh An)... Nhng c l ti x Kim Thi, huyn V Bn, tnh Nam nh (ni Mu sinh) l thu ht khch thp phng hn c. Du khch try hi Ph Dy va d ngy gi M, va tha nguyn tm linh v c ngm nhn mt qun th kin trc lng cha truyn thng v cng c o. Hi Ph Dy thc s hp dn khch bi s an xen, ha quyn gia nhng nghi thc trang trng cng nhng hot ng vn ha dn gian si ni, c sc. Tiu biu nht trong hi Ph Dy l nghi l rc Thnh Mu t ph chnh (Tin Hng) ln cha Gi vo ngy 6/3. m rc Thnh Mu di gn 1 km, rt trang trng c i ng nhc, c phng bt m. n ngy 7/3 sinh hot vn ha "Hoa trng hi". y l nt c o nht ca l hi. Mi ln xp ch cn khong 100 phu c, mc ng phc, cht khn , o vng, tht lng xanh, qun trng, x cp . Mi ngi cm cy gy di khong 2 mt. Ngi iu khin gi l tng c. Vo cuc ch l xin Mu "ra ch" sau theo nhp trng ching rn r xp thnh nhng dng ch nho y ngha. Ho trong khng kh sinh hot vn ha dn gian, du khch cn c xem rc thnh kinh, rc kiu bt cng long nh, xem ma rng hi trn ni Tin Hng.... V khi mn m bung xung, du khch s c m mnh trong nhng iu Chu vn tha thit cng nhng n tri c th lung linh sc mu huyn o. V vi Hi Ph Dy, du khch nh c tr v vi ci ngun dn tc, bi ni y quy t rt nhiu nhng tinh hpoa vn ha ngn i ca dn tc ta. V cn l mt nhu cu ca v p tm linh trong nhng ngy u nm mi.

70

Hi C L Thi gian: 13 - 16/9 m lch. a im: Th trn C L, huyn Trc Ninh, tnh Nam nh. i tng suy tn: Thin s, php s Nguyn Minh Khng, t s ngh c ng. c im: Cng Pht v Thnh s, ua thuyn trn sng o, ma ri nc, chi c bi. Hi ch Ving Thi gian: 8 thng ging m lch. a im: X Kim Thi, huyn V Bn v th trn Nam Giang, huyn Nam Trc, tnh Nam nh. c im: L phin ch "Cu May". Sn phm mua v bn ch rt c o. Ch Ving thuc thn Trung Thnh, x Kim Thi, huyn V Bn, Nam nh, trc y ch cn c tn l ch chi du xun (du xun th). Bao quanh l c mt qun th di tch th Thnh mu Liu Hnh Thn ch o Mu Vit Nam, nn cng vi vic i chi ch l hot ng l Mu Ngi ban cho sc kho v ti lc. Ch Ving mi nm ch hp c ng mt phin thi, mt phin ch ko di t na m mng 7 n sng mng 8 tt. L mt phin ch Ving l l c mt nm, v cng c th l l c mt i ngi. Dn Nam nh i ch Ving u nm nh, ngi t x t H Ni vo, Thanh - Ngh ra, Hi Phng - Qung Ninh ln, ai cng c i ch Ving mt ln mong c lc cho c nm bun may bn t; chi, kim mn c gi hi, thm ch ch ly ting l i ch Ving. Ch l hai dy qun ch yu l tre, na dng tm bn l ng, chy di sut 5km vi y sc mu. Ch cng by bn mi th hng ho, nhng iu c bit y l c ngi bn ln ngi mua u khng t mc ch li ch kinh t ln trn ht. n ch Ving vo xun, mc ch chnh l cu mong pht ti pht lc. chnh l li ch tinh thn, ch cn tham d ch l c xem l c may mn trong c nm. Ting l ch nhng y ngi ta khng mua, bn nhng nhu yu phm cn thit cho cuc sng con ngi nh go, tht, qun o, giy dp... cng khng phi l cc th hng cao cp, xa x. Chng n gin ch l nhng sn phm mang tnh cht phc v sn xut tiu nng nh ci cy, ci cuc, ci dao, ci lim, ci thng, ci mng... hoc l mt s ging cy trng, vt nui nh cy chanh, cy t, cc loi cy cnh, cy n tri... bn cng c th tm thy y nhng b t kh, nhng chic l hng bng ng... Nhng ngi bun bn cc tnh ln cn nh Thi Bnh, H Nam, Ninh Bnh cng cm nm cm m i t sng sm kp bui ch. Nhngngi tnh xa hn nh Thanh Ha, Lng Sn, H Giang phi n t chiu hm trc tm nh ngh tr. Sut c vng t m trc phin ch nh in chan ho. Nhng ngi bun bn n Ving d xa hay gn, thun li hay cch tr, n y mi ngi u mang th c sn ca qu hng mnh tham gia phin ch.

71

Ch Ving d ch mt ngy phin nhng hng ha th ngn vn, qun n hng qu ri sui ba cy s. Dn trong vng v xung quanh mang cc th cn dng cho i sng, cng vic v hc tp ca con chu hng ngy mua, bn, trao i. T cc loi cuc, xng n bt, a, r, r, o qun, giy dp cho ti quyn sch, ci bt ti cy kim, si ch cng c mt trong ngy phin ch. Trong ch cn c bn c cc sn phm c trng, ni ting ca tng vng nh rau cn Thiu Vnh, b, Vn Tp, v li Bng Lng. Ch cn l2 ni bn cc loi dng c, ai n ch cng phi mang mt vi th g , t mt chic ni c hay mt chic cuc mn u c th em by bn. Bn cnh nhng mn hng truyn thng vi chc nm gn y ch cn bn cy ging ly g nh bch n, phi lao, x c, cy ging n qu nh vi thiu, nhn Hng Yn, to Thin Phin. Phin ch m ngi bn khng cn bn t, ngi mua chng thit tha lm vi gi r, t, ch cn " bn", " mua" ly c cho pht ti quanh nm. Ch cn l ni gii thiu lng ngh, tay ngh nhng vng quanh . Nhiu i nam thanh n t tay trong tay vn cnh ch Ving, cu mong cho hnh phc la i. Hi ch Ving u xun tht vui v nhn nhp vi ting ching, trng ha ln vi ting g mm, g ni, hng ba th rn cng vi m thanh ca hng ngn, hng vn ngi mua, k bn, ngi xem to nn th m thanh n o, rt c trng ca phin ch Ving xun. Nu ni n ch Ving m ch ni n nhng th va nu trn th cha tht y , v im ni bt v gy n tng nht i vi mi du khch chnh l nhng ming tht b c thui vng rum. Ngi ta quan nim i ch Ving m khng mua bn mt th g cng nh khng c mt ming tht b mang v ly lc th coi nh cha n ch Ving, cha c may mn. Phi chng cng chnh v mang ngha tm linh y nn hu nh mi hot ng trong ch u din ra theo kiu "ni sao, mua vy". Ngha l, ngi bn khng cn ni thch v ngi mua cng chng phi mc c, bi ngi xa cho rng nu cn cht g "bn khon" v gi c th s lm mt ht lng thnh knh v s tn nghim. Cng v mong vn nn ch Ving mi c mt c sn na l tht b. Vo phin ch Ving trn ngp tht b. Ngi ta quan nim tht b mang li vn son cho c nm v c mu . Mt phin ch Ving ngi ta thui n vi trm con b. Khp xung quanh khu ch khi rm thui b nghi ngt, c qunh nh sng. Nh lm hng tht m b nh, nh bnh thng cng i mua vi con b v m, cht rm thui v by bn nh ai. Sut mt ngy mt m ch ngy ngt mi tht b vi hai mn "b ch" l ph b v tht b xo. Ai khng n c rng chu v khng cn th g khc. Mun i c c hai ch Ving th phi t Ving Ph ra i vo gia m. Tri ti nh mc. ng sang Ving Nam Trc phi i qua hai qung ng rng mnh mng, gi thi lnh but. Ving Nam Trc cch Ving Ph 30km nhng dn chi c chc sn t chp ti hm trc. Ving Nam Trc cn c gi l Ving Cha v ch phin nm st cha i Bi, thm ch ci ui ch cn n ln c vo sn cha v ci ui y cng chnh l

72

phn hp dn nht ca Ving Cha: c th thit nm ln trong v s gia dng c k. Ving Cha cng c cy cnh, c tht b, nhng tr dn s ti, cn th ngi t x v y ch ct tm kim, sc so trong nhng ni niu, xoong cho, bt m, v, bp du, phch Rng ng, n Hoa K kim mt mn c th thit no m ch nhn ca n l ng bn vi gi ng nt. Tht ra c trong dn gian cn li khng nhiu, ci no ra tm ra mn th cc i gia qung tin tn ra ct vo kho t lu. c tht cn li trong mi phin ch Ving li cng t, cng ch l nhng mn tm tm, va mt, va ti tin nhng ngi c t nhiu kin thc c v t tin... Rt nhiu gm Bt Trng, gm Ph Lng, nht l gm ng Triu nin i 1999-2000 c trn trong ng gia ng h ln kia mong c ngi nhn nhm, nht nhm v tr gi nhm. Mi ngi i ch mt n pin, mi ngi bn li mt n pin, c ch c chp chp nhong nhong, c c mi mi chng bit u m ln. Tri sng no li vo gi y. Nhng vn khng thiu ngi hiu k i tm vn may, mua mt chic bnh mi gi 300.000-400.000 ng gia thanh thin bch nht. L hi n Trn Thi gian: 15 - 20/8 m lch. a im: phng Lc Vng, thnh ph Nam nh, tnh Nam nh. i tng suy tn: 14 v vua Trn. c im: T co, rc, ht cho, ma kim Khu di tch n Trn rng hng chc hecta vi nhiu nh, cha, n, lng, miu c xy dng trn cung in xa. Trong n Thin Trng th 14 v vua Trn, n C Trch th Trn Hng o. n Bo Lc, lng m tng i Trn Hng o cng thuc khu di tch ny. L hi n Trn c nhiu nghi l v hot ng vn ha: t co, rc kiu, ht cho, ht vn, ma bi bng, ma kim, u vt.

Hi thn C Tung Thi gian: 1/9 m lch. a im: X Nam Hng, huyn Nam Trc, tnh Nam nh. i tng suy tn: Thnh hong lng Quang Thng; Phm Hong Gip - ngi c cng nh gic trn bin. Hi Phng Thnh Thi gian: 5 - 7/1 m lch. a im: X Phng nh, huyn Trc Ninh, tnh Nam nh. i tng suy tn: ng t ngh dt. c im: Thi dt, chi g, c tng, u vt Hi lng La Xuyn Thi gian: 11/3 m lch. Ba nm 1 ln vo cc nm T, Mo, Ng, Du.

73

a im: Lng La Xuyn, x Yn Ninh, huyn Yn, tnh Nam nh. i tng suy tn: Lo La, ng t ngh mc thi Tin L, B Cha Liu Hnh. c im: Rc nc, rc thn Th a, tr nh u, thi c cc h. Hi lng Cao i Thi gian: 22/7 m lch. a im: Lng Cao i, x M Thnh, huyn M Lc, tnh Nam nh. i tng suy tn: Thi s Trn Quang Khi v cng cha Phng Dng (phu nhn) c im: Rc thn, t l, din tch: thuyn chi bt gic, b cha Mng thi cm cho qun lnh v cc tr chi: u vt, bi tri, bt vt, thi dt vi Hi lng An C Thi gian: 6/1 m lch. a im: X Xun Vinh, huyn Xun Trng, tnh Nam nh. c im: Tr chi ma ri. Hi hoa V Kh Thi gian: 20 - 30/1 m lch. a im: Huyn Nam Trc, tnh Nam nh. c im: Hi ch hoa v cy cnh p, thi vt, thi chy Hi nh Trc Chnh Thi gian: 10 - 15/8 m lch. a im: X Trc Chnh, huyn Trc Ninh, tnh Nam nh. i tng suy tn: Triu Quang Phc. c im: T l, thi c cng ca 18 gip, thi; bnh dy, thi nui ln bo Hi nh Phng Bng Thi gian: 15/11 m lch. a im: TP. Nam nh, tnh Nam nh. i tng suy tn: Tng Trn Quang Khi. c im: Cng t, ma th, ma bi bng (ma bt dt 64 ngi), ma n, ma la Hi nh Ht Thi gian: 15 - 20/10 m lch. a im: X Hng Quang, huyn Nam Trc, tnh Nam nh. i tng suy tn: Thnh hong lng. c im: Rc v t thn, u vt, ma ri nc, c tng Hi n ng Cao Thi gian: 18/8 m lch. a im: Lng ng Cao, x Yn Lc, huyn Yn, tnh Nam nh. i tng suy tn: An Dng Vng v M Chu. c im: L rc kiu M Nng n yt kin cha, t ti vi cha Hi n im

74

Thi gian: 30/1 - 2/2 m lch. a im: X Nam Dng, huyn Nam Trc, tnh Nam nh. c im: L t, l rc, u vt, t tm im, ht cho. Hi n C Trch Thi gian: 18 - 20/8 m lch. a im: X Lc Vng, TP. Nam nh, tnh Nam nh. i tng suy tn: Cc vua nh Trn. c im: T l, try hi, dng hng. Hi n Bo Lc Thi gian: 20/8 m lch. a im: X M Phc, huyn M Lc, tnh Nam nh. i tng suy tn: Trn Hng o. c im: T l v cc tr chi dn gian. Hi cha Lng (cha Trm Gian) Thi gian: 13 - 16/3 m lch. a im: X Hi Anh, huyn Hi Hu, tnh Nam nh. i tng suy tn: Trn V, V Chi, Hong Gia, Phm Cp - 4 t t C L sang y khai khn, lp p nm 1486. c im: L k yn, cu phc, l pht, rc kiu Hi cha Keo Hnh Thin Thi gian: 13 - 15/9 m lch. a im: Lng Hnh Thin, x Xun Hng, huyn Xun Trng, tnh Nam nh. i tng suy tn: c Pht v thin s Khng L l ngi gii cha bnh li gii c th vn, ng t ngh c ng, nh kin trc ti gii c cng ph vua gip nc. c im: L dng hng, cu cng, tng kinh, ma rng, ua thuyn trn sng Hng (ch c nam gii c thi).

75

H Nam
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti H Nam L hi cha Long i Thi gian: 21/3 m lch. a im: Cha Long i, x i Sn, huyn Duy Tin, tnh H Nam. i tng suy tn: c Pht, vua L Nhn Tng. c im: L Pht, rc kiu t chn ni ln cha lm l dng hng tng nim L Nhn Tng; i t nam quan v t n quan t n tri Pht. Thi nu cm thi, thi dt vi, bi thuyn, ht cho, ma t linh, u vt, nh c ngi. Hi vt v Liu i Thi gian: 5 - 10/1 m lch. a im t chc: Lng Liu i, x Lim Tc, huyn Thanh Lim, tnh H Nam. i tng suy tn: Thnh h on gii v, sc kho phi thng c cng dp gic. c im: u vt, l chm ch (l Trm t), thi ni v, thi mn n c sn ch bin t ln, c, ch, c. Lng Liu i thuc x Lim Tc, huyn Thanh Lim, tnh H Nam. Hng nm t 5 n 10 thng Ging m lch, lng u t chc hi Vt v k nim Thnh ng (mt ngi h on, c cng chin u chng ngoi xm phng Bc, ng thi l ng t ca vt v). cc l hi khc, vt v ch l tr vui th thao th trong l hi Liu i ny, vt v li l ni dung chnh ca ngy hi. M u l nghi thc Rc Thnh vo dng. L rc nghim trang m tinh thn thng v. Tip theo l l Pht ho. Mt ngn la tht sng c t ln, ng Trm trao gm v khn o cho mt vt danh d (l ny gi l l trao gm v tht khn o). Cui cng l l Thanh ng cn gi l "l ma c t ngha". Sau nghi thc long trng, cuc vt v bt u. C hai em b trai c lng c ra vt nm keo trnh lng (gi l l nm keo rt), tip theo l cc vt ca Liu i giao u trc, sau l n cc vt cc ni n tranh ti. Ngoi vic vt v, hi lng Liu i cn t chc nhiu th vui khc nh ht v, ht i p... v nhng mn n c sn do ti ngh ch bin ca nhn dn a phng mang n l hi d thi. nh lng V Ging Thi gian: 15/2 m lch. a im: X Thanh Thy, huyn Thanh Lim, tnh H Nam.

76

i tng suy tn: V C, mt tng ti ca L Li tham gia nh gic Minh trn sng y. c im: T thnh, ua thuyn, phng lao, ht i nam n trn thuyn, ht giao duyn. Hi lng Vng Thi gian: 7 - 10/1 m lch. a im: Lng Vng, x Trnh X, huyn Bnh Lc, tnh H Nam. i tng suy tn: Thnh hong lng. c im: Thi pho t. Ngi ln tham gia tr chi pho t Hi n Trc (hi Quyn Sn) Thi gian: 6/2 m lch. a im: Thn Quyn Sn, x Thi Sn, huyn Kim Bng, tnh H Nam. i tng suy tn: L Thng Kit. c im:Ht dm (va ht va dm chn theo li ngi cho thuyn trn sng), ma bi tri Hi lng Ga Thi gian: 4/1 m lch. a im: Lng Ga, x Lim Thun, huyn Thanh Lim, tnh H Nam. i tng suy tn: Trng Nguyn, v tng ca vua inh B Lnh. c im: Tr chi cp cu v u vt nhc li tc tuyn chn lnh t thi inh. Hi lng Duy Hi Thi gian: 2/1 m lch. a im: X Duy Hi, huyn Duy Tin, tnh H Nam. i tng suy tn: Trn Khnh D (tng i Trn). c im: Cng thn bnh giy. Thi chy git c, din tr trn mc thy qun Hi Dng Ha Thi gian: 24/1 m lch. a im: Huyn Kim Bng, tnh H Nam. i tng suy tn: Nhn Hu vng Trn Khnh D (ngi c cng nh gic Nguyn. c im: L i t v rc thn.

77

Thi Bnh
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Thi Bnh Hi n Ht Thi gian: 6-9/3 m lch. a im: n Ht, lng Bch Du, x Thi Thng, huyn Thi Thy, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Tng cng Phm Ng Lo. c im: Tr cp cu nm gi, ko co Hi Miu Ba Thn Thi gian: 12/7 m lch. a im: X Thy Hi, huyn Thi Thy, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Nguyn Cang. c im: Rc nc ngoi bin Hi Hu Trung, Hu Thng Thi gian: 25/3 m lch. a im: X Bch ng, huyn ng Hng, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: L B v Hong Hu. c im: L rc v t l, u vt Hi Ph Hiu Thi gian: 14/6 m lch. a im: X c Lp, huyn Hng H, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Thn bn th. c im: L rc nc t thn, ma rng, ht cho Hi V Lng Thi gian: 10/8 m lch. a im: X V Lng, huyn Tin Hi, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Bn v thnh hong. c im: Rc bn v Thnh hong, chi tru: cho ung ru, che mt, sau a tru vo si chi (si chi l lng ao nh tt cn nc), ma m c vo trn, chi c ngi. Hi T Cc Thi gian: 10/9 m lch. a im: X Thi Ho, huyn Thi Thy, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: L Nam - vua nc Vn Xun (nh Tin L). c im: K nim ngy chin thng gic Lng, lp nc Vn Xun, rc v cng t ln, nh u, u vt Hi lng Phng Cng Thi gian: 15/3 m lch. a im: X Qunh Hi, huyn Qunh Ph, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Bi a v Hong Soi, hai th lnh ngha qun nng dn th k 18.

78

c im: T thnh hong, tr chi ko ch din li cuc luyn binh ca ngha qun, vt v, ma s t. Hi lng An C Thi gian: 15/11 m lch. a im: X Thy An, huyn Thi Thy, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Thnh hong lng Nam Hi i vng Phm Hi, c cng khuyn khch dn sn xut, bo v ma mng, tr thin tai dch bnh. c im: L rc thnh hong, t l (24 ngi chu t, i m d, i hia, mc o gip vi nhng nghi l ring), nh c, u vt v ht cho sn nh. Hi H ng Thi gian: 9 - 15/9 m lch. a im: X Thy Sn, huyn Thi Thy, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Cng nng phu nhn - m Nguyn Uy, An Dng Vng, Nguyn Uy, Mai Cng Phc. c im: Rc t n Mu v nh (c ma v nh trng ng lin). Rc ban ngy, dng hng hoa ban m. Trong rc c ma v nh trng ng lin. Cc tr dn gian: c tng, vt, chi g, bt vt, bi tri Hi n ng Xm Thi gian: 1 - 3/4 m lch. a im: X Hng Thi, huyn Kin Xng, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: ng Nguyn Kim Lu, ng t ngh chm bc th k 15. c im: L hi gm: l h tri ua, rc thnh s, ua thuyn, ca tr, ht cho. ng Xm c ngh chm bc ni ting, hi n ng Xm din ra hng nm thu ht rt ng ngi tham d. Si ni nht l cuc ua thuyn trn sng do cc i nam thanh nin trong xm v cc x ln cn tham gia tranh ti.

Hi cha Am Thi gian: 2/9 m lch. a im: X V Ty, huyn Kin Xng, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Quc s Nguyn Minh Khng, ngi c cng cha khi bnh ha h cho vua L Thn Tng. c im: L rc, dng hng, tng kinh, ua thuyn (nhc li s tch Nguyn Minh Khng). Hi An C Thi gian: 10/2 m lch. a im: Thn An C, x Thy An, huyn Thi Thy, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Phm Hi (Nam Hi i vng).

79

c im: Rc thn, t, chi u vt, c tng, ht cho L hi cha Keo Thi gian:13 -15/ 9 m lch. a im: X Duy Nht, huyn V Th,tnh Thi Bnh. i tng suy tn: c Pht,thin s Khng L. c im:Hai hi ln trong mt nm (hi Xun v hi Thu). Rc ln m phng thn tch s Khng L; thi bi chi, ma cho cn. Cha Keo (thuc x Duy Nht, huyn V Th,tnh Thi Bnh) - c tng th kin trc s, mt danh thng vn ho- ngh thut him thy vng chu th sng Hng. Hng nm, hi cha Keo din ra trong 3 ngy t ngy 13 n 15 thng 9 m lch, suy tn c thin s Khng L l ngi rt gii Pht php, gii c php thut, c cng cha bnh cho vua L. Ngy 13, m u l cuc rc kiu k nim 100 ngy tch ca thin s Khng L. Chiu c cc cuc ua tri. Ti c cuc thi kn v trng. Sng 14, k nim ngy sinh ca s Khng L. Sau l dng hng n m rc gm c i nga hng, nga bch c yn cng v 4 bnh do ngi ko. Tip n l 8 l c thn, 42 ngi vc bt bu l b... Chiu 14, ti to Gi Roi din ra nghi l chu thnh mang tnh ngh thut , l iu ma c cn gi l "ma ch v". Ngy 15, mi nghi l din ra nh ngy 14 nhng c thm mt s tr din sau khi rc kiu hon cung. Hi cha Keo din ra ng vui tp np sut 3 ngy, 3 m bng nghi l tn gio v mt s tp tc c truyn tng nh v thin s c cng vi nc v qua hnh thc biu din ngh thut dn gian phn nh c li sng ca vng dn c ven sng mang mu sc vn ho nng nghip ca ng bng Bc B. Hi cha B Thi gian: 7/3 m lch. a im: Thnh ph Thi Bnh, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Th Pht, Mu, Hai B Trng, Trn Lm tng qun. c im: L Pht, dng hng, k hnh Hi lng Hi Thi gian: 6/1 m lch. a im: Lng Hi Triu (tn nm l lng Hi), x Tn L, huyn Hng H, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Trng nguyn Phm n L (n quan Trng), ng t ngh dt chiu. c im: Rc kiu "Trng chiu", thi chiu p v dt chiu nhanh

80

Hi Cn Giang Thi gian: 9/9 m lch. a im: X Thi H, huyn Thi Thy, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Quch Hu Nghim, danh nhn vn ha Thi Bnh (th k 15). c im: Rc, t, u v, u vt, chi g Hi ng Bng Thi gian: 20 - 26/8 m lch. a im: X An L, huyn Qunh Ph, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Trn Hng o. c im: Rc, t thn, ua thuyn. Hi n Go Thi gian: 20 - 22/8 m lch. a im: X An Thi, huyn Qunh Ph, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Trn Hng o. c im: Rc, t l, u vt, chi g, c tng. Hi nh ng Linh Thi gian: 14/2 m lch. a im: Th trn An Bi, huyn Qunh Ph, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: L Bi (Phm Bi), ngi c cng thi khai quc triu L Thi T, c ban Quc tnh. c im: L t thn. Hi La Vn Thi gian: 20/3 m lch. a im: X Qunh Hng, huyn Qunh Ph, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: B cha bo du, quc s Nguyn Minh Khng v thnh hong lng. c im: Rc nc, rc Thnh hong, rc Thnh, trnh din ngh cy bo du truyn thng, u vt, ma ln, c tng Hi So n Thi gian: 24/3 m lch. a im: Lng An Lo, x Song An, huyn V Th, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: D vng Ng T v b inh Th Ngc K, b Ng Th Ngc Dao (m vua L Thnh Tng). c im: Tr thi bt vt, bt chch, thi cm thi, hi vt, thi diu so cc c, din cho, rc n Hi lng Lng Kh Thi gian: 21/3 m lch. a im: X An Kh, huyn Qunh Ph, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Quc s Dng Khng L, Thi y L Thng Kit.

81

c im: Rc nc, rc tng, ma bt dt do 32 c gi ng trinh biu din, ma t linh, ko ch, c tng, th diu, bt vt, ht trng qun trn h nc. Hi n Tin La Thi gian: 16/3 m lch. a im: X oan Hng, huyn Hng H, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Bt Nn V Th Thc, n tng thi Hai B Trng. c im: Rc kiu Thnh, rc nc, l t (n quan). Din trn, bi tri, u gy, nh c, ma ko ch Hi miu Hai Thn Thi gian: 9/3 m lch. a im: X Xun Ha, huyn V Th, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Vua L B v hong hu Th Khng, dy dn cy la. c im: Rc, t, dng hng, ht giao duyn nam n Hi n Ht Thi gian: 8/1 m lch. a im: Lng Bch Du, x Thi Thng, huyn Thi Thy, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Phm Ng Lo, danh tng Nh Trn. c im: T thn, vt cu. Hi Bng in Thi gian: 14/2 m lch. a im: X Tn Lp, huyn V Th, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Thn Nng. c im: Rc nc cu ma, rc kiu Thnh long trng. Hi Thng Lit Thi gian: 11 - 13/1 m lch. a im: X ng Tn, huyn ng Hng, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: N thn Qu Minh (con vua Trn Du Tng). c im: Ma gio c, gio qut, ma ln, ht ca tr, th n Hi ch lng An in (An Qu) Thi gian: 10 - 12/1 m lch. a im: Huyn V Th, tnh Thi Bnh. c im: Ch xun bn hng ha v vui chi. Vng t cho, nhiu ngh nhn gii, p, ht cho cc ngy 11 v 12/1. Hi Lng Thi gian: 6 - 11/1 m lch. a im: X Song Lng, huyn V Th, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: D (Thin s thi L). c im: Tc rc kiu t n v nh, trn ng c rc hoa (chn ng ma, qu khng cho vo lng), thi u vt, thi c chay, c mn

82

Hi lng T Xuyn Thi gian: 6/1 m lch. a im: X An M, huyn Qunh Ph, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Hng ngha hu (ph m nh Trn). c im: Vui chi u xun, bn bnh on hnh mt tri, mt trng. Chi tr bt rn, ui h. Hi n a Thi gian: 6/1 m lch. a im: X Canh Tn, huyn Hng H, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Th thn. c im: Tc rc nc, bt c Hi Dng X Thi gian: 5 - 6/1 m lch. a im: X Tin c, huyn Hng H, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Trn Nht Hiu tng qun. c im: Ht chu vn, thi l vt "c c". Hi lng Min Thi gian: 4/1 m lch. a im: X Qunh Hng, huyn Qunh Ph, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Thnh hong bn th - B Cha Bo Du. c im: Hi trnh ngh vi 4 tr: S, Nng, Cng, Thng hi hc, cu cho ngh nng thnh vng. Tr vui nht l cy ba, cy la a nghch trn rung cnh nh. Hi lng Ging Thi gian: 4/1 m lch. a im: X ng Tn, huyn ng Hng, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: Cng cha Qu Minh (con vua Trn Du Tng). c im: Ma gio c, gio qut (do B dy). Hi L Thi gian: 3/1 m lch. a im: Lng Ci (Ci Kh, Hi Kh), x V Hi, huyn V Th, tnh Thi Bnh. i tng suy tn: An Dng Vng. c im: Tung kn, gip st, khuyn tr, chc Thnh Hi ch nh Vi Thi gian: 2/1 m lch. a im: X ip Nng, huyn Hng H, tnh Thi Bnh. c im: Hi c tr u vt, nh c

83

Thanh Ho
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Thanh Ho L hi Mai An Tim Thi gian: 12 - 14/3 m lch. a im: n th Mai An Tim, huyn Nga Sn, tnh Thanh Ho. i tng suy tn: Mai An Tim, con vua Hng (ngi tm ra qu da ). c im: Rc kiu, dng hng, l t, nu cm thi, nm lao, nhy dy, ko co, thi leo ni hi lm, hi tri, biu din ca nhc. Hi lng Lo Thi gian: 6 - 7/1 m lch. a im: X nh Tng, huyn Yn nh, tnh Thanh Ha. i tng suy tn: Thanh Quan. c im: Tc sn cuc np cho lng, x c, x ln cng Hi lng Gip Mai Thi gian: 9 - 11/1 m lch. a im: X T Thng, huyn Nng Cng, tnh Thanh Ha. i tng suy tn: Trn Kht Chn. c im: ua nga tre, ht ca cng, ma Ch cn - Ch su, ua nga cnh ng (mi gip ko mt nga). Hi lng Bt Thng Thi gian: 6/10 m lch. a im: Lng Bt Thng, x Hong Lc, huyn Hong Ha, tnh Thanh Ha. i tng suy tn: Thnh hong lng l tng Nguyn Tuyn - ngi c cng ln gip triu L. c im: L mng cng thnh hong lng t chc 3 ngy, l t ln, xi, ru. Hi n Dng Sn Thi gian: 4 - 7/1 m lch. a im: Thn T Trng, x Hong Qu, huyn Hong Ha, tnh Thanh Ha. i tng suy tn: L Phng Hiu, danh tng thi L. c im: T thn, tuyn 48 n quan (gi tn) ht ma th v lm c dng Thnh. Thi nu cm, xi, lm bnh ngon, l, p. Din th: ht ma bi bng, ht tri (trn thuyn rng), cho cn Hi n Tp Thi gian: 21/8 m lch. a im: Thn Dng T, x Kin Th, huyn Ngc Lc, tnh Thanh Ha. i tng suy tn: L Lai, ngi hy sinh tnh mng cu L Li. c im: T l, dng hng tng nim Hi n B Triu

84

Thi gian: 22-24/2 m lch. a im: X Triu Lc, huyn Hu Lc, tnh Thanh Ha. i tng suy tn: B Triu, mt n tng anh hng dn tc lnh o nhn dn chng qun xm lc. c im: Rc kiu, ma rng, biu din cc tr v thut Hi ch Bn Thi gian: 15/4 m lch. Hi 3 nm m mt ln. a im: X nh Tng v nh Tng, huyn Yn nh, tnh Thanh Ha. i tng suy tn: ng b La St. c im: Hi vui xun, hi ch bun bn tru b, nng c v sn phm nng nghip, mua bn ly may. Hi Xun Ph Thi gian: 10/2 m lch. a im: X Xun Trng, huyn Th Xun, tnh Thanh Ha. i tng suy tn: ng Hi i vng, m ph vua inh, L. c im: L t, thi chy, din ma 5 tr: tr Chim Thnh, tr Ai Lao, tr Hoa Lan, tr T Hun (Lc hn nhung), tr Ng Quc Hi Vn L Thi gian: 25/11 m lch. a im: Huyn Th Xun, tnh Thanh Ha. i tng suy tn: Thnh hong l hong t L Nht Quang v v l Qunh Nng, c cng nh gic, m ph gip Trn Nhn Tng nh qun Nguyn. c im: Dng hng, t l. Hi Thit inh Thi gian: 7 - 13/1 m lch. a im: X nh Tng, huyn Yn nh, tnh Thanh Ha. i tng suy tn: Cao Sn lp thch (hn trn). c im: Rc thn, t l, tm tng v thay m cho thn, x c (cp cu), nhy cao. Hi Tt Tc Thi gian: 6 - 10/1 m lch. a im: X Tin Lc, huyn Hu Lc, tnh Thanh Ha. i tng suy tn: ng t ngh rn, c tin. c im: Nam n lng Bi ht m giao duyn; lng Ng, lng Sn rc th. Hi R Thi gian: 9 - 10/2 m lch. a im: X Thiu L, huyn Thiu Ha , tnh Thanh Ha. i tng suy tn: 5 v thnh hong (Thnh C, Thin Phc, i Hnh, Thi T, Bch Y Long). c im: Chi c trn (c r). C din xng iu b, c li rao ca tng c, tng t nh t tm im.

85

Hi Phng Cu Thi gian: 6/11 m lch. a im: Thn Phng Cu, x Thiu Thnh, huyn Thiu Ha, tnh Thanh Ha. i tng suy tn: Thnh hong lng l B Tr (cng cha Phng) c cng gip L Thnh Tng nh gic. Hi vt Lng Trung Thi gian: 10 - 14/1 m lch. a im: X Qung Trung, huyn Qung Xng, tnh Thanh Ha. i tng suy tn: Dng Cng (t s l vt). c im: L t thnh hong lng, t t s, thi vt Hi C Bn Thi gian: 20/1 m lch. a im: X ng Thanh, huyn ng Sn, tnh Thanh Ha. i tng suy tn: Thnh C (hiu Thch - vua c), Thnh Qunh, Thnh Phc, Thnh H (ng Qun cng Nguyn Khi). c im: L rc, c cng to "Bnh giy x ca, bnh chng tru ko". Tr Bn: Tr Tin Cui, Tr Hoa Lan, Tr Ng, Tr Lng ba khc, Tr Thy Hi An Lc Thi gian: 19/9 m lch. a im: Huyn Th Xun, tnh Thanh Ha. i tng suy tn: Thnh hong Hin t Anh Linh Hoa nng. c im: C chay, on qu, m, t l 3 ngy L hi Lam Kinh i tng tn vinh: L Thi T (L Li). Thi gian: Ngy 22 thng 8 (m lch), ngy mt ca L Li. a im: n Vua L, x Xun Lm, huyn Th Xun, tnh Thanh Ho; n B V, phng ng V, thnh ph Thanh Ho. c im: Ht ma l lin v hi ch Trong lch s u tranh gii phng dn tc, cuc khi ngha Lam Sn do L Li khi xng th k 15 c coi l biu tng ca ch st , tinh thn chu ng gian kh, khng chin trng k, vt qua kh khn chin thng k th xm lc mnh hn gp nhiu ln. i sau, nhn dn nhiu ni nh n vua L Thi T, t chc l hi hng nm tng nh, tn vinh ngi anh hng. L hi Lam Kinh c t chc ti khu vc Lam Kinh thuc huyn Th Xun, Thanh Ho, ni c in Lam Kinh v lng ca vua L. Ti bn ph Mc Sn, pha trc khu lng m, nay thuc x Xun Lm, c mt ngi n nh, l n th vua L Thi T. Ni y, ngy

86

trc, theo nh l, c ba nm mt ln, vo ngy gi vua 22 thng 8, cc vua quan nh L ng Kinh (Thng Long) li v Lam Sn lm l. Cn nhn dn a phng hng nm vn m hi tng nim ngi anh hng ti ngi n ny. Ngoi nghi l t, dng hng nh cc l hi khc, l hi Lam Kinh cn c tc ma ht theo iu r ren (l lin) v cc tr din. Tng i trai gi cm tay nhau va ht va ma v din tr cm hoa, kt hoa. V sau, ngi ta thay bng cc iu ht ca cng, ht hu tnh, din li cc tch trong Bnh Ng ph trn v Ch hu lai triu. L hi n vua L cn c l nh trng ng uy nghi v hp dn L hi lng Mc Cu v Thc Thc Thi gian: 9/10 m lch. a im: Lng Mc Cu v Thc Thc, huyn Th Xun, tnh Thanh Ha. i tng suy tn: Thnh hong lng l Thn Ma. c im: L vt dng bnh chay, bnh giy, hoa qu. Nhng ngy sau l dng xi, ln, ru, rc n x Ngc Sn lm l, sau rc v t n

87

Ngh An
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Ngh An L hi n Cung Thi gian: 15 thng 2 m lch. a im: X Din An, huyn Din Chu, tnh Ngh An. i tng suy tn: Thn Thc An Dng Vng. c im: c l yt co ti n, l rc kiu thn, t thn, cc sinh hot vn ho: c ht v, ht phng vi, ht tung, cho, t pho bng, th n hoa Ma xun, n vi n Cung khng ch l dp cu phc, cu ti m cn l dp lng ngi ghi du on kt ca cu chuyn Loa Thnh: An Dng Vng em cng cha M Chu chy trn k th, ti Din Chu th dng li. Nhn ra s tht, vua chm con gi yu ri theo thn Kim Quy i v pha bin... Truyn thuyt v lch s, thc v h, nhng du tch ru phong, hoen m cng thi gian, ch cn li l mt n Cung linh thing v lng ngng vng ca nhn dn nhng cng ta rt ra bao iu ng chim nghim... Nhng nm gn y, du khch try hi n Cung mun vo thp hng trong ngy t l lun phi vt v v chen chn t di chn ni. Lng thnh knh, cu an khin ngay chnh nhng ngi t chc l hi cng phi ngc nhin. Chn y l t thing "cho nn cng tu lng tn ngng ca nhn dn ch khng ngn cm c" - (Li ca Phm Hy Lng - quan ph bng Ngh An nm 1874 vit trong bi vn bia khc vo n).

L hi n Nguyn S Hi Thi gian: 15/1 m lch. a im: Lng Vn Lc, phng Nghi Tn, th x Ca L, tnh Ngh An. i tng suy tn: Nguyn S Hi (Thi y Qun Cng - ngi c cng ln trong vic khai ph vng t pha ng ca huyn Nghi Lc). c im: L rc kiu thn, ua thuyn n c xy trn t ngn sng Cm, cch Ca L khong 500m, gm c 3 ta: thng in, trung in, h in nm gia mt vn cy xanh tt, c nhiu chim, c, vc, so, qu... n lm t. Hng nm dn trong vng m hi tng nh vo ngy ng mt. C din cnh thy binh chin u trn bin do Nguyn S Hi ch huy, ua thuyn git gii, rc kiu thn t n th Nguyn S Hi i mt vng quanh lng thu ht nhn dn c vng Ca L n d hi.

88

Hi Qunh Thi gian: 27/12 m lch. a im: X Qunh i, huyn Qunh Lu, tnh Ngh An. i tng suy tn: T cc dng h c cng lp lng: H, Nguyn, Hong, Dng, Phan, Phm. c im: L rc thn v nh, t l. Chi cp cu gi, u vt, nh u. Hi Hang Bua Thi gian: 21 - 23/1 m lch. a im: X Chu Tin, huyn Qu Chu, tnh Ngh An. c im: Hi vui xun ca ngi dn tc. Hang Bua l mt thng cnh thin nhin nm trong dy ni vi vi nhiu hnh th c o gn lin vi truyn thuyt lch s. Vo ngy hi Hang Bua, ng o b con nhiu dn tc khc nhau t cc huyn Qu Chu, Qu Phong, Tng Dng, Con Cung v d hi lng ly trong trang phc dn tc mnh. Nhng iu ma nhy sp, nm cn, thi khn, bn n... thu ht rt ng ngi tham d. Hng nm Hang Bua cn t chc cuc thi ngi p vng sn cc. Hi n Cn Thi gian: 19 - 21/1 m lch. a im: Lng Phng Cn, x Qunh Phng, huyn Qunh Lu, tnh Ngh An. i tng suy tn: c Thnh Mu - t v thnh Nng (n thn bo v v ph h cho dn lm n thnh vng, gip qun i vt bin bnh an). c im: Tr chi trn thy chin gi n Cn l mt trong bn n linh thing nht Ngh An (xy nm 1235 - i nh Trn), nm st ca bin Lch Cn, gia mt vng non nc hu tnh. L hi n Cn m u bng nhng on thuyn du xun trang tr c hoa, trng ching m vang. Tr din trn thy chin gi gn vi truyn thuyt dng n, c qun xanh, qun giao chin trn mt gii ni non him tr t lng i v n Cn. Trn gi ba nm t chc mt ln. Trong c tc chy i l nt ring ca hi n Cn. Nhiu tr chi dn gian: u tin, u vt, nh c ngi, ua thuyn rng, ht tung, cho, chu vn.... Kt thc hi l l cu yn, cu ti, cu lc, l t n, bc xm, xem qu... Hi Trm Thi gian: 1 - 3/1 m lch. a im: Thn ng Lit, x Nam Thi, huyn Nam n, tnh Ngh An. c im: Thi nu cm. Tng i trai gi va i va nu Hi Thanh m (rc hn) Thi gian: 15 - 18/2 m lch.

89

a im: Lng Thanh m, x Nam Tn, huyn Nam n, tnh Ngh An. i tng suy tn: Thy thn. c im: Rc v th hn Hi Hu Lut Thi gian: 5 - 6/1 m lch. a im: Huyn Yn Thnh, tnh Ngh An. i tng suy tn: Triu C (ng khai canh). c im: L khai canh u nm. Hi n Qu Sn Thi gian: 19 - 21/1 m lch. a im: X Bi Sn, huyn Lng, tnh Ngh An. i tng suy tn: y Minh Vng L Nht Quang. c im: L hi c t th, rc 12 thuyn rng lng ly, ua thuyn

90

H Tnh Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti H Tnh L hi cha Hng Tch Thi gian: 18/2 m lch. a im: Cha Hng, x Thin Lc, huyn Can Lc. i tng suy tn: c pht. c im: hnh hng l Pht, tham quan di tch danh thng Hi Nhng bn Thi gian: 30/6 m lch. a im: X Cm Nhng, huyn Cm Xuyn, tnh H Tnh. i tng suy tn: B Hong Cn (cung phi Trn Du Tng th k 14), ng ng o (sng to ra bnh li thuyn). c im: Dng n l bn sng, dng hng, cu khn Hi n Chiu Trng Thi gian: 3/5 m lch. a im: X Thch Kim, huyn Thch H, tnh H Tnh. i tng suy tn: L Khi (Chiu Trng i vng), cng thn thi L. c im: ua thuyn, chi g n Chiu Trng th cng thn L Khi, c nhiu cng lao vi t nc. Khi mt, ng c triu nh cho xy lng m pha ty chn ni Long Ngm. Nhn dn a phng lp n th ng ti Ca St v hng nm t chc l hi n Chiu Trng vo ngy gi ng. Hi M Dng Thi gian: 17/12 m lch. a im: X Xun M, huyn Nghi Xun, tnh H Tnh. i tng suy tn: Thnh hong bn th v Sn Thn. c im: L cng thn sn bng th rng (phng sn chia lm 2 tp: tp th nht rc bng thuyn vo ni Mng G t Sn thn, tp hai rc quanh lng). Gia nh mi con trai cng ln luc nguyn con bc giy hng

L Xun in Thi gian: 4 - 8/1 m lch. a im: Lng Phan X, x ch Hu, huyn Can Lc, tnh H Tnh. i tng suy tn: Thn Tam Lang. c im: Ht o, thi nu cm. Ba nm l hi t chc bi thuyn rng, rc thn trn knh trc n. L Tng Trng Thi gian: Thng 2 m lch. a im: X Tin in, huyn Nghi Xun, tnh H Tnh.

91

i tng suy tn: Thnh hong lng. c im: Cng nh th Thnh hong, cng tri t, cu yn ma mng Hi Phan X Thi gian: 7 - 15/1 m lch. a im: Huyn Nghi Xun, tnh H Tnh. c im: L khai canh. Tc th thn v l cu ng lng Hi Thng Thi gian: 3/2 m lch. a im: Lng Hi Thng, x Xun Hi, huyn Nghi Xun, tnh H Tnh. i tng suy tn: Th thn. c im: L cu ng c cng c di nc v trn cn, ua thuyn trn sng Lam.

92

H Ni
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti H Ni Hi lng Yn Ni Thi gian:10/2 m lch. a im:X Lin Mc, huyn T Lim, TP. H Ni. i tng suy tn:Bch Hc Tam Giang, Tc Chinh cng cha. c im:Ngy hi c kt ch vi cc lng ln cn. Ch cng bng cm t, mui vng. Chi tr trn gi nm ct. Hi vt Mai ng Thi gian: 4/1 m lch. a im:Phng Mai ng, qun Hong Mai, TP. H Ni. i tng suy tn:Tam Trinh - tng ca Hai B Trng. c im:Thi u vt. nh Mai ng th tng Tam Trinh - ngi cng Hai B Trng pht c khi ngha nh tan qun T nh. ng c nhn dn tn vinh l ng t vt. L hi t chc l rc rt trng th v cuc thi u vt si ni. Hi vt thu ht hng trm vt t cc a phng khc nh Bc Ninh, T Lim, Thanh Tr... trong c c vt tui thiu nin v d gii.

Hi ph Ty H Thi gian: 3 - 7/3 m lch. a im: Phng Qung An, qun Ty H, TP. H Ni. i tng suy tn: B cha Liu Hnh, Tam ta Thnh Mu. c im: Hi c rc, dng hng v ht vn Ph Ty H ni ngi H Ni hay i l vo cc ngy mng mt, ngy rm. Ph c xy vo th k 16 th mu Liu Hnh. Trong ph trn cao l tng cha Liu, hai bn l tng chu b nh, b nht. gia tng vua cha Ngc Hong, Nam To Bc u. Pha di l t ph cng ng: tng quan hong Mi, quan hong By v nhiu di vt c gi tr khc. Ngy 3/3 m lch l ngy gi Mu Liu Hnh, rc kiu cc Mu t ph Ty H qua ng Yn Ph, C Ng, ngc li ng Qun Thnh ti n Ngha lp (32 ph Hng u) ly m ri quay li. Cc ngy 6 - 7/3 c cc cuc thi vn, ht chu vn, n ht cha Ph Linh (thn Ty H) li cun nhiu ngi tham gia. Hi th chim lng Dc T Thi gian: Cui xun, sang h.

93

a im: X Dc T, huyn ng Anh, Tp. H Ni. c im: Thi th chim cu. Lng Dc T hng nm vo ma xun m hi th chim. Trong ngy hi c ti hng chc n chim ca ngi lng v cc tay chi c vng v y tranh gii. Ngi git gii nht c tng l c gm thu su ch vng: ngha iu qun anh nht, ngi khng ch ni ting m n chim nui s t gi v cng. c c mt n t 8 - 10 con, ngi chi phi la t 30 - 40 con ly nhng con thun chng, chm sc k t khi mi n. Ch chim phi l ngi say m kin tr v hi thi th chim cu t xa l mt th chi tao nh. Hi lng L Mt Thi gian: ngy 23/3 m lch hng nm. a im: Lng L Mt, phng Vit Hng, qun Long Bin, thnh ph H Ni i tng suy tn: Thnh Hong lng h Hong. c im:Hi c ma rn Lng L Mt m hi tng nh Hong c Trung c cng trong vic a ngi ngho t lng L Mt ti vng kinh khn hoang, lp ra 13 tri ty thnh Thng Long (qun Ba nh ngy nay). L hi bao gm l rc nc t ging lng, nh c chp, dng c chp t thn. Rc c (l vt) ca 13 tri qun Ba nh v lng dng thn. Ma rn, tc rc G ng, Ln ng (g to, ln bo) v thi mn n c sn "tam x i hi" (3 loi rn l rn h mang, cp nong, rn ro), "ng h chu lm" (c 5 con ch) v "l ng vng nguyt" (c c chp to, c gi). Hi n ng Nhn Thi gian: 6/2 m lch. a im: n ng Nhn, phng ng Nhn, qun Hai B Trng, H Ni. i tng suy tn: Hai B Trng Ngy 5 l chnh hi c l tm tng, m ca hu cung, t v ma n. m rc thnh gi c hnh uy nghi t n ra sng Hng tm tng. Sau rc tng Hai B tr v n. Cuc t c tin hnh rt trang nghim. Phn l c nhiu tit mc c sc vui ti, nht l iu ma n th. iu ma n gm c t 10-12 c gi tr p, n mc sc s, mi c gi cm 2 ngn n. iu ma uyn chuyn theo nhp trng cm bp bng lm no nc lng ngi. Trong l hi cn c nhiu tr chi. Ngy 6 r m, c t l dng hng.

94

L hi C Loa Thi gian: 6 - 15/1 m lch. a im:Huyn ng Anh, H Ni. i tng suy tn: Vua An Dng Vng C Loa l mt vng thnh tr ln, mt du tch vt cht v kin trc qun s v thnh c cch y hn 2 thin nin k. y l th th hai ca Vit Nam, sau Phong Chu (tnh Ph Th hin nay - l th thi cc vua Hng). Tuy phi lm chng cho mt cu chuyn bun v s mt cnh gic nc ri vo tay gic, song tri qua thi gian, thnh C Loa vn lun mi l nim t ho ca ngi Vit Nam v lch s chng ngoi xm. Hng nm c n ngy mng 6 thng Ging m lch, nhn dn C Loa v khch du lch trn khp mi min T quc li v dng hng tng nim vua An Dng Vng v t chc trng th l hi n C Loa vi cc cuc thi v tr chi dn gian. Lng C Loa gm 12 xm nhng hi C Loa l ca chung mt cm tm lng (ngy trc gi l Bt X) gm: i Bi, Sn D, Cu C, Mch Trng, Vn Thng, Th Cu, C Loa, Xp. C 8 lng ny u th Thc Phn nn u tham gia t chc hi. Hi bt u t sng sm ngy 6 thng Ging m lch. Ngay t sng sm hm , cc chc sc ca 8 lng n nh ng tin ch ca lng Vn Thng, l lng c c quyn son tho vn t, rc vn t. Ti y c mt ci gi vn dn sn bi t. Tin ch v cc chc sc o m nghim chnh n trc gi vn lm l ri m rc vn gm c phng bt m i u, n cc chc sc v 8 ng tin ch 8 lng cng cc dn inh khing gi vn t, kiu long nh, c lng i ra n An Dng Vng tc n Thng. Sn n c bi tr c qut rc r cho cuc t thn. Ngoi ca n, c nga hng, nga bch (bng g) ng chu. Hai bn ng i vo n c cc gi g cm c qut v l b bt bu (cc th cng lm theo kiu dng tm loi v kh). Kiu ca tm x xp theo th t qui nh. Trc n t mt hng n ln, trn hp knh ng i hia vng v cc th. Trc hng n ln l mt hng n nh hn trn by nhng kh gii ca vua Thc nh cung, kim, tn, n. Tip tri mt hng chiu cp iu lm ch t thn. Khi m rc ti, long nh c t trc hai hng n. Cuc t thn c tin hnh trong nn nhc ca phng bt m. Tin ch lng Vn Thng l ch t. Sau cuc t, n lt dn lng vo lm l. Cuc l ko di n gn tra mi xong. Sau chuyn sang cuc rc thn. i u cng l c qut ri n long nh cng cc l

95

b bt bu. Tip theo l phng bt m v cc quan vin i m t o thng, ai hia, tay bng cc v kh ca nh vua. Lin sau l chc sc v trai inh xm Cha thuc lng C Loa khing long nh trn c bi v ca nh vua. Ri n chc sc v dn ca cc lng khc, mi lng rc kiu ca mnh, vi c qut, phng bt m ring. Ton b m rc rt di, li i rt chm, n so tng bng. ng i bt u t n Thng vng quanh ging Ngc ri theo ng chn thnh Ni ti nh Ng Triu. i sau mi kiu c 4 trai inh mi ngi cm mt cy c i, va i va ma. Ti ng t ca im lng C Loa kiu lng no quay v lng y. Ring kiu ca lng C Loa th quay vo nh Ng Triu, c t trc sn nh v dn C Loa li lm l thn ln na. n lc ny l ti mt, ht ngy l hi chnh nhng ch mi l phn l. Cn phn hi th ko di ti rm thng ging bng nhiu tr vui. Ti nh lng c t pho hoa, ht ca tr, ht tung. Ban ngy, cc c ng chi bi, nh c. Cc c b i l nh l cha. Thanh thiu nin nam n c tr chi: nh u, u vt, ko co, leo dy, bn cung n, c ngi, thi cm thi, chi g, nh o mt... Trong nhng ngy hi C Loa, nhn dn quanh vng cng khch thp phng n xem tht ng, coi y l dp vui xun c ngha. Hi lng Triu Khc Thi gian: 10 - 12/1 m lch. a im: Thn Triu Khc, x Tn Triu, huyn Thanh Tr, TP. H Ni. i tng suy tn: B Ci i vng Phng Hng, Thnh s h V. c im: Ma rng v ma c L hi c t chc ti nh. Lng c 2 nh: nh Sc l ni gi sc phong, nh Ln (nh chnh), ni th thnh hong lng: Phng Hng (th k th 8). Lng Triu Khc ni ting v cc ngh th cng: thu, may cc th t. Thnh s h V l ng t ngh thu. L hi c t l, l rc long bo Phng Hng t nh Sc v nh Ln. Phn hi c ma rng, ma ln, ma bng, chy c duyt qun, ht cho din t tch Phng Hng kn chn ngi ti vo qun ng. Tr chi nh vt, u L hi ng a (H Ni) Thi gian: 5/1 m lch. a im: G ng a, qun ng a - H Ni. i tng suy tn: Vua Quang Trung. c im: Rc rng la Thng Long

96

Cch y hn 2 th k (1789), ng a l ni hn 29 vn qun Thanh b tiu dit. G ng a tr thnh di tch lch s v vang ca dn tc Vit Nam. Sng sm ngy 5, m rc thn mng chin thng t nh Khng Thng v G ng a trong rng c, tn, tn, lng, kiu,... rc r mu sc cng ching, trng, thanh la....diu hnh chm ri mang tnh honh trng ca cuc mng n chin cng. c bit nht l rc "Rng la" c bn bng ni rm, mo nang v giy bi trang tr thnh hnh con rng, mt tp thanh nin bn v phc i quanh, biu din cn, quyn nh ti hin li cuc chin u qua. "Rng la Thng Long" tr thnh biu tng chin thng ca dn tc Vit Nam. Khi m rc v n g ng a, c l dng hng, l c vn k li s tch chin cng nm K Du, ca ngi thin ti qun s ca anh hng dn tc Quang Trung. Hi cn c nhiu tr chi vui kho, ua ti, ua tr trn bi rng trc g. Hi cha Lng Thi gian: 5 - 7/3 m lch. Chnh hi 7/3 m lch. a im: Phng Lng Thng, qun ng a, Tp. H Ni. i tng suy tn: Thin s T o Hnh. c im:L rc ln dc theo b sng T Lch Cha Lng c khi dng t th k 12 di thi nh L vi qui m tng i ln trong mt qun th kin trc hi ha. Xa kia hi cha Lng din ra trong 10 ngy c 9 lng tham d, l hi ln v hp dn nht pha ty thnh Thng Long. Ngy 5/3 rc bt hng thnh ln cha Nn, thm li ni sinh ra thnh. Ngy 6/3 rc bt hng thnh ti cha Tam Huyn thm cha. Ngy 7/3 l l rc ln v din tch "u thn" (u vi s i in - cha Du) ti cha Hoa Lng (Cu Giy) thm m, ri hon cung. Phn hi c tr nh u, u vt, nh c, ht tung, ht cho, ht th. Hi Dng Thi gian: 6 - 12/4 m lch a im: X Ph ng, huyn Gia Lm, H Ni i tng suy tn: Thnh Dng (Ph ng Thin Vng). c im: Phng i Lao ma ht th thn; ma "ba vn thun, ba vn nghch" m t ng Dng nh trn.

97

L hi cha Vua Thi gian: 5 - 9/1 m lch. a im: Phng Ph Hu, qun Hai B Trng, TP. H Ni. i tng suy tn: Thch. c im: Thi nh c ngi L hi kn r Thi gian: 2/2 m lch. a im: Lng ng Yn, x Xun Nn, huyn ng Anh, TP. H Ni. i tng suy tn: N tng L Th Hoa thi Hai B Trng. c im: L hi c o chn r ti hin cho n tng L Hoa. Theo truyn thuyt, n tng L Th Hoa tng tham gia nh thng gic Nam Hn v c Hai B Trng sc phong N s anh phong. B tr v lng cng nhn dn lp p, pht trin canh nng. tng nh cng lao ca b, hng nm vo ngy 2/2, dn lng ng Yn li t chc l hi kn r vi nhng nghi thc v tr chi dn gian ht sc c o chn r ti hin cho n tng. M u l l vinh quy bi t ca n tng L Hoa. Sau phn l l mn trnh din c o ca 2 chng trai trong phn thi kn r. H phi tr ti k v, gii thiu bn thn, cy la, cy rung, cu ch, bt ln, chng ch (chc cho ch sa vang ln). Hi Vng Th Thi gian: 30/9 m lch. a im: Lng Vng Th, phng Bi, qun Ty H, TP. H Ni. i tng suy tn: Mc Thn, c cng cu vua L Nhn Tng trn h Ty. c im: Cng t, chi g, ht tung. Hi T Lin Thi gian: 12/10 m lch. a im: Phng T Lin, qun Ty H, TP. H Ni. i tng suy tn: Bo Trung, Minh Khit, y Hnh v Mai Hoa. c im: Rc kiu, ma rng. Hi th Thy thn Thi gian: 10/2 m lch. a im: Thn Linh m, phng Hong Lit, qun Hong Mai, TP. H Ni. i tng suy tn: Bo Ninh (thy thn). c im: Dng cng c c (b u), chi c ngi, bt vt, bi thuyn. Hi thi cm thi Th Cm Thi gian: 8/1 m lch. a im: Thn He Th, x Xun Phng, huyn T Lim, TP. H Ni. i tng suy tn: Phan Ty Nhc. c im: Cuc thi nu cm chia lm 3 cng on tch ri nhau: thi ly nc, thi ko la v thi nu cm Phan Ty Nhc c vua Hng th 18 phong cho lm tng v c sc kho v ti vn v. ng dn hn ba vn qun i nh gic, nhng thng xuyn t chc thi cm thi chn ngi hu cn ti gii. ng c qu hng tn th lm thnh hong lng. Hng

98

nm dn lng m hi thi cm thi. Trong hi din li cnh thi thu xa ng t chc trong qun ng. Ngi d thi phi xay la, gi go, ly nc, ko la, nu cm bng bng rm. Khi chy ht cy hng cm phi chn. Cm gip no chn ngon nht, trng nht th ginh gii nht. Hi Si ng Thi gian: 4/1 m lch. a im: Thn Si ng, phng Gia Thy, qun Long Bin, TP. H Ni. i tng suy tn: Linh Lang. c im: Trnh ngh nng. Hi Qun Thnh Thi gian: 3/3 m lch. a im: n Qun Thnh, phng Qun Thnh, qun Ba nh, TP. H Ni. i tng suy tn: i Thnh Huyn Thin Trn V - thn trn phng Bc. c im: Ging bt, cu mng, cu lc Hi Ph c Thi gian: 6 - 8/3 m lch. a im: X Ty M, huyn T Lim, TP. H Ni. i tng suy tn: B Cha Liu Hnh. c im: Dng hng, cu cng, ht vn, hu ng Hi Ninh Hip Thi gian: 18/1 m lch. a im: Lng Nnh, x Ninh Hip, huyn Gia Lm, TP. H Ni. i tng suy tn:B L Nh Thi Lo (t s ngh thuc nam). c im: L dng hng, dn n l v xin thuc Hi Ng X Thi gian: 17/1 m lch. a im: Lng Nam Trng, phng Trc Bch, qun Ba nh, TP. H Ni. i tng suy tn: Pht A di , Thnh t Nguyn Ch Thnh. c im: Trin lm sn phm c ng, chi g. m rc gm 36 giai kiu thay nhau khnh kiu bt cng i quanh lng. Ngy gi n xi, tht th ln chm mui v gi da chua. L vt dng ngy l t l c son ca 3 dng h: Nguyn, Trn, L; gm xi trng, g sng thin, bnh kho, bnh u. Hi xun Ng X cn trin lm cc sn phm c ng. Cc th c by sn phm trn dy bn tri vi iu: nh, l, hc, tng pht, h, rng... Ngoi ra dn lng cn quy si chi g, c khi ti mi m rt si ni ho hng.

99

Hi nm lng Mc Thi gian: 9 - 11/2 m lch. a im: Mc Quan Nhn, Mc Chnh Kinh, Mc C Lc, Mc Gip Nht, Mc Phng Khoang, phng Trung Ha, qun Cu Giy, TP. H Ni. i tng suy tn: on Thng, L Liu, Hng Lng Cng, Phng Lung. c im: Rc kiu qua 5 lng, ma rng, ma s t L hi ln chung cho 5 lng Mc nhn nhp tng bng (c 5 nm t chc ln) Vo chnh hi (11/2), t m sng, kiu, rng, s t, bt bu, chp kch, c qut, i t, i dng hng... i theo nhp trng, nhc bt m t nh Phng Khoang n nh Gip Nht. on ng rc di trn 3km, i qua lng no on rc ca lng ra n mng ri nhp cuc. on rc ca nm lng ni tip nhau di trn mt cy s vi mt bin c, qut, hng n, long nh, voi nan, nga g... i ma rng, ma s t, ng th, ng a phe phy qut gia. Trong hi c nhiu tr chi: nh vt, chi g, chi c tng, ht cho Hi miu V, Xun nh Thi gian: 10/2 m lch. a im: X Xun nh, huyn T Lim, TP. H Ni. i tng suy tn: V Phc (ng Du), Th Thin (b Du). c im: Kiu bay, thi bnh giy, ch kho Hi L Kh Thi gian: 5-7/4 v 13-15/11 m lch. a im: X Lin H, huyn ng Anh, TP. H Ni. i tng suy tn: V chng ng inh D v b Mn Hoa ng (dy ngh ht o). c im: Gi t ngh ca tr c t l v ma ht. Hi lng Yn M Thi gian: 17/3 m lch. a im: X Yn M, huyn Thanh Tr, TP. H Ni. i tng suy tn: Thnh hong lng Cao Sn i vng. c im: Chi chim, bt vt, i bp bnh, thi p ni, thi thi cm Hi lng Xun Dc Thi gian: Hi xun: 4/1 m lch. Hi tng nim quc t: 12 - 14/10 m lch. a im: Lng Xun Dc, x Tn Minh, huyn Sc Sn, TP. H Ni. i tng suy tn: Lc Long Qun, u C. c im: Tr chi hc cu. Qu cu tng trng cho mt tri c sn , lm bng g lc thng nng khong 60 - 70kg

100

Hi lng Vo Thi gian: 9/4 m lch. a im: Thn Hi X, x Ph ng, huyn Gia Lm, TP. H Ni. i tng suy tn: Dc Ha Bo Chnh v 2 em gi. c im: Ma h. Hi lng Vi (hi Tm X) Thi gian: 12/3 m lch v 3 nm 1 ln vo ngy 5/4 m lch. a im: X Tm X, huyn ng Anh, TP. H Ni. i tng suy tn: Tn Vin, Cao Sn, Qu Minh, Long Linh, Cm phu nhn. c im: T nhp tch, t chnh tic, t tng tch, t yn v, t t vn, ma mt n. Hi lng Trung Knh Thi gian: 14/2 m lch. a im: Thn Trung Knh, phng Trung Ha, qun Cu Giy, TP. H Ni. i tng suy tn: Hng Nn cng (thi vua Hng). c im: Cng ln ging en tuyn, ht ca tr, vt, bt vt trong ao, i cu treo, t tm im, thi thi cm. Hi lng T Thi gian: 8/3 m lch. a im: Lng Hu Thanh Oai, x Hu Ha, huyn Thanh Tr, TP. H Ni. i tng suy tn: Vua L i Hnh - c tn l Thnh hong lng. c im: L vt dng ln Thnh Hong phi c cm nm mui vng, thi ht trng qun, ca tr, bi tri. Hi lng Thng Phc Thi gian: 16/2 m lch, 14/4 v 27/4 m lch. a im: Lng Thng Phc, x T Thanh Oai, huyn Thanh Tr, TP. H Ni. i tng suy tn: Hong t L Thm, thin s H B Lam. c im: Thi bi thuyn trn sng, nm th bi thuyn g, nm bi thuyn thng. Thi cm thi, i nam n va i va thi cm, va ma. Bui ti c ht trng qun trn thuy Hi lng Th Khi Thi gian: 9/2 m lch. a im: Phng C Khi, qun Long Bin, TP. H Ni. i tng suy tn: B Ci i vng, o Duy Trinh, Cao Sn, Linh Lang i vng, Bch a. c im: Khng cng g trng, c ua thuyn, c ngi, bi tri, t tm im, ht cho, ca tr, tung. Hi lng Thanh Am Thi gian: 9 - 11/3 m lch. a im: Lng Thanh Am, phng Thng Thanh, qun Long Bin, TP. H Ni.

101

i tng suy tn: Trng Trnh Nguyn Bnh Khim, o K v Phng Dung cng cha. c im: Ht quan h trn sng ung Hi lng T Thanh Oai Thi gian: 14 - 16/1 m lch. a im: Lng T Thanh Oai, x T Thanh Oai, huyn Thanh Tr, TP. H Ni. i tng suy tn: H phu nhn v vua L i Hnh. c im: L rc, chi c bi, c ngi, p niu, bt vt, ht trng qun nam n. Hi lng Rung Thi gian: 6 - 16/1 v 12/8 m lch. a im: Thn Vnh Thanh, x Vnh Ngc, huyn ng Anh, TP. H Ni. i tng suy tn: Thnh hong lng l Ni Hu (tng thi vua An Dng Vng) v phu nhn Nng, 2 ngi con: ng Cng, Vc Cng. c im: ua thuyn n (thuyn g hnh thoi, mi thuyn u rng, u hc), ma ri nc. Hi lng Quy Thi gian: 12/1 m lch. a im: X Lin H, huyn ng Anh, TP. H Ni. i tng suy tn: Thy Hi, ng Giang, Khng Chng, Tam Giang v ng Hi. c im: Ht giao duyn, chi g, u c ngi, bt mt bt d, bi ao bt vt. Hi lng Ph X Thi gian: 14/8 m lch. a im: Phng Ph Thng, qun Ty H, TP. H Ni. i tng suy tn: Nguyn Kiu, Thnh Tng. c im: Rc Thnh Tng. Hi lng Ph M - Kiu Mai Thi gian: 7/1 m lch. a im: Lng Ph M (x M nh), lng Kiu Mai (x Ph Din), huyn T Lim, TP. H Ni. i tng suy tn: L Nam , L Pht T, L Nng , Bch Hc tam giang. c im: Thi cy xi (vn p xi thnh cy). Hi lng Ph Thi gian: 6 - 8/1 m lch. Chnh hi 7/1 m lch. a im: Thn Ph , x M Tr, huyn T Lim, TP. H Ni. i tng suy tn: L Thin Bo (anh rut L Nam ), inh D v Mn Hoa ng (T s Ngh ca tr), B An (Hong hu vua L Anh Tng), B Phng (Nguyn phi), H Nguyn Th (T ngh bn). c im: L t Thnh Hong dng cng Mm bn, thi lm bn, ht cho Hi lng Ngc Tr

102

Thi gian: 3/3 v ngy 9/9 m lch. a im: Phng Thch Bn, qun Long Bin, TP. H Ni i tng suy tn: Huyn Thin Trn V. c im: Hi lng c t chc 5 nm mt ln. Tr chi ko co Hi lng Nghi Tm Thi gian: 10/ 2 m lch. a im: nh Nghi Tm, phng Qung An, qun Ty H, TP. H Ni. i tng suy tn: V Trung, V Quc, Bo Trung, Cng cha Qunh Hoa, Thnh Minh Khit, Ty H thy thn. c im: Bi tri, thi hoa cy cnh Hi lng Ngh Thi gian: 4/1 m lch. a im: Lng Ngh, phng Ngha , qun Cu Giy, TP. H Ni. i tng suy tn: Tng qun Trn Cng Tch, Hong hu Hng Nng, Phu nhn Qu Nng. c im: Thi nu cm, trc phi thi ko la bng si giang ko qua l khc tre, ngi gi ngi ko. Bp thi cm l 3 cc tre chn xung t Hi lng Mnh Tn Thi gian: 10/11 m lch. a im: Thn Mnh Tn, x Thy Lm, huyn ng Anh, TP. H Ni. i tng suy tn: ng Giang, L triu Quc Mu. c im: Rc kiu, t l, vt c truyn Hi lng Mch Lng Thi gian: 10/2 m lch. a im: Thn Mch Lng, x i Mch, huyn ng Anh, TP. H Ni. i tng suy tn: Tam v Minh M i vng v b thn mu Xoa Nng. c im: Rc nc, rc kiu, bi tri Hi lng Xun Nn Thi gian: 11/10 m lch. a im: nh Xun Nn, thn Xun Nn, x Xun Nn, huyn ng Anh, TP. H Ni. i tng suy tn: 5 v phc thn: n thn c L Tu Tnh phu nhn ngi ph n trong thi k lch s c i ca dn tc, V nh i Vng v Thin Cng tn thn thi Hng Vng, Trng Hng - Trng Ht (tng theo Triu Quang Phc). c im: Rc kiu vua b, ma rn, tung t Thnh Hi lng L X Thi gian: 15/3 m lch. a im: Thn L X, x Mai Lm, huyn ng Anh, TP. H Ni. i tng suy tn: o K v Phng Dung (tng ca Hai B Trng). c im: L rc, l t, thi nh chc (thi bn thng), ca tr, ht quan h, thi bt vt, chi g.

103

Hi lng Kim Giang Thi gian: 8 - 12/2 m lch v 1/3 m lch. a im: Lng Kim Giang, phng i Kim, qun Hong Mai, TP. H Ni. i tng suy tn: Thnh Cao Sn, Mo Gip Hoa, Thnh mu L Ngi M Chu. c im: Chi g, bt vt Hi lng H Khu Thi gian: 13/2 m lch hi chnh a im: Phng Bi, qun Ty H, TP. H Ni. i tng suy tn: Dc thnh i vng (Cng L), V quc i vng (C L). c im: Ma bi tri (ma cn) vi s tham gia ca 36 thanh nin gi l giai bi. Hi lng Hi Bi Thi gian: 4 - 6/1 m lch. a im: X Hi Bi, huyn ng Anh, TP. H Ni. i tng suy tn: Triu Nguyn, Triu Chnh, Triu Lnh. c im: C ngi, leo ct m, tung, ht trng qun, ht giao duyn nam n: hai bn ht vi nhau qua mt si ch di, ni vi ng b c bt bng da ch, gi l ht ng. Hi lng H Hng Thi gian: 12 - 15/1 m lch. a im: X Lin H, huyn ng Anh, TP. H Ni. i tng suy tn: V Dc Cng, V Minh Cng (nhng thy thuc gii thi Hng Vng). c im: T l, rc, u vt. Hi lng Gip Lc Thi gian: 14/8 m lch. a im: Thn Gip Lc, phng Thnh Lit, qun Hong Mai, TP. H Ni. i tng suy tn: Nguyn Chnh (thnh hong). c im: Tr con 4-5 tui c lm l yt thnh vo lng ti nh vi 100 khu tru v 1 chai ru. Hi lng ng D Thi gian: 7 - 13/2 m lch. a im: X ng D, huyn Gia Lm, TP. H Ni. i tng suy tn: Cao Sn, Bch a, Linh Lang i vng. c im: Rc nc, u c. Hi lng m Thi gian: 9 - 13/3 m lch. Chnh hi 10/3 m lch. a im: Lng m, x Ty Tu, huyn T Lim, TP. H Ni. i tng suy tn: Thnh Bch Hc Tam Giang. c im: ua thuyn c ba ngy hi Lng m l mt lng c vng ven Thng Long. nh lng m th c thnh Tam

104

Giang, cn gi l Bch Hc Tam Giang. Hi lng m din ra nh, on sng (khong 1km) ni din ra cuc ua thuyn, cn gi l m m. Cc nghi l trong ngy hi: l rc thnh, l t nh, l co yt miu, l t n thnh, rc thnh v miu. Ngoi sng l cuc ua thuyn si ni, trn mt t l l th chim, thi c bi v chi g. Kt thc bng l t pho bng.

Hi lng i Yn Thi gian: 14/3 m lch. a im: Lng i Yn, phng Ngc H, qun Ba nh, TP. H Ni. i tng suy tn: Ngc Hoa cng cha. c im: Chi c ngi, chi g, chi chim ha mi, ma dng hoa, biu din tung c. Hi lng i Lan Thi gian: 6 - 8/1 m lch. a im: Thn i Lan, x Duyn H, huyn Thanh Tr, TP. H Ni. i tng suy tn: Minh H, Linh Chiu, Ch Mc (tng thi Hng Vng v cng l ba anh em). c im: Rc v lm c c lng, hi vt, nh gy, ma roi Hi lng Ct Thi gian: 12 - 15/2 m lch. a im: nh Ct, phng Yn Ha, qun Cu Giy, TP. H Ni. i tng suy tn: Cc thn Cao Sn, Dim La, Mc Tinh, hai v bn th (hong cung Trnh Thc phu nhn, Trng Hn anh linh i tng qun). c im: Rc ln 7 kiu (5 long ngai bi v, mt kiu sc - kiu ph hng, mt kiu chum nc). Hi lng Cn Kh Thi gian: 16/2 m lch. a im: X Nguyn Kh, huyn ng Anh, TP. H Ni. i tng suy tn: Ph ng Thin Vng. c im: Rc ln 16 on c t chc cng phu. 60 thanh nin v hn 100 c tham gia m rc. Hi lng B Thi gian: 6/1 m lch. a im: Lng Ph Vin (B l tn nm ca lng Ph Vin), phng B , qun Long Bin, TP. H Ni. i tng suy tn: Cao Sn, nng Cn M nng, Dung Hoa. c im: ua thuyn. Hi lng Bt Trng Thi gian: 14 - 16/2 m lch. a im: nh Bt Trng, X Bt Trng, huyn Gia Lm, TP. H Ni.

105

i tng suy tn: Hn Cao T v L hu, Cai O Minh Chnh t i vng, Phan i tng, H Quc Thn, Bch M thn. c im: Rc nc, tm bi v, thi sng tc ca tr ht th. Lng ngh Bt Trng ni ting vi ngh lm gm. Lng gn bn sng, c nh, cha, n, miu linh thing v cng l ni dn lng sinh hot cng ng khi lng vo m hoc dp l tit trong nm. Hi lng gm c l rc nc, tm bi v, rc bi v ra nh t. L dng thnh hong l mt con tru t bo, thui vng, t c con ln chic bn ln, km theo su mm c v bn mm xi. Sau khi l xong, phm vt c h xung chia u cho cc h cng hng. Hi lng Bc Bin Thi gian: 6/3 m lch. a im: Phng Ngc Thy, qun Long Bin, TP. H Ni. i tng suy tn: L Thng Kit, Hai B Trng, o K. c im: Rc kiu ch, th c chp Hi lng B Gi Thi gian: 9 - 11/1 m lch. a im: nh Ph Gia, phng Ph Thng, qun Ty H, TP. H Ni. i tng suy tn: Trang Mc i vng (mt v tng ca Thnh Dng), b cha nui tm Qunh Hoa. c im: Rc nc, ht o. Hi lng Yn Thi Thi gian: 10/2 m lch. a im: Lng Yn Thi, phng Bi, qun Ty H, TP. H Ni. i tng suy tn: V Phc Chiu ng i vng v Thun Chnh phu nhn (ng Du, b Du). c im: Xi do, tht b thui, cm np, g mi gh luc. Tr chi u tin, thi cy hoa, cy cnh xun Hi K Si (Hi Ph Th) Thi gian: 3/3 m lch. a im: X Ph Th, huyn Gia Lm, TP. H Ni. i tng suy tn: Thi hu Lan ( n), Ty V i vng ( nh). c im: Va nhy ma, chuc ru va h (Bng Sng). Hi ua thuyn Yn Duyn Thi gian: 15/8 m lch. a im: X Yn Duyn, huyn Thanh Tr, TP. H Ni. i tng suy tn: Trn Kht Chn (Thnh hong), B Cha. c im: ua thuyn. Hi nh Yn Ph Thi gian: 10/2 m lch. a im: Phng Yn Ph, qun Ty H, TP. H Ni.

106

i tng suy tn: Uy Linh Lang (hong t nh Trn). c im: Bi thuyn trn h nh Yn Ph th Uy Linh Lang ta lc trn mt bn o nh ra H Ty thuc lng Yn Ph. Ngy 9/2 dn lng lm l mc dc (tm tng) cho thuyn ra gia H Ty ly nc sch v tm tng. Chnh hi ngy 10/2 c t b thui. Nghi l hon cung vi cc nghi thc: c bt bu, long nh, bt m ti t, kiu bt cng rc mu, ma t linh cu phc. Hi cn t chc bi tri xut pht t sau nh ra cha Trn Quc ri quay v nh. Hi nh Vnh Ninh Thi gian: 13/5 m lch. a im: X Vnh Qunh, huyn Thanh Tr, TP. H Ni. i tng suy tn: Nng Ta - tng ca Hai B Trng. c im: L cng t, rc thn truyn thng, din cnh trn gi. Hi nh V Thi gian: 9 - 11/2 m lch. a im: X ng Ngc, huyn T Lim, TP. H Ni. i tng suy tn: Thnh c Cc sn tin, L Khi - cng thn thi L, th thn. c im: Thi th th, ht ca tr. c sn c bnh khoi v hng my tre an Hi nh Vn Phc Thi gian: 9/2 m lch. a im: 32 i Cn, phng i Cn, qun Ba nh, TP. H Ni. i tng suy tn: Linh Lang i vng (theo truyn thuyt l con th 4 ca vua L Thnh Tng), Mu Thin Tin L Hu Tng. c im: Rc, ma trng, cp la . C mi ba lng tri v nhiu cng ng khc nh nh Bng (Bc Ninh), Bng Lai (H Ty) cng v d hi Hi nh ng Thin Thi gian: 6 - 8/3 m lch v 26/9 m lch. a im: Phng Lng H, qun ng a, TP. H Ni. i tng suy tn: N thn Nguyn qun hu th, Linh Lang, T Nng tn thn, Cao Sn i vng, Vnh Gia cng cha. c im: Th Mu trong nh. Nghi l c l tm tng, t l, dng hng. Hi din ra ng thi c ba lng Lng (Lng Thng, Lng Trung, Lng H). Hi nh Thng Lo Thi gian: 7/1 m lch. a im: Thn Lc Canh, x Xun Canh, huyn ng Anh, TP. H Ni. i tng suy tn: An Dng Vng, Cao Sn. c im: Ca tr, u vt, c ngi, th diu

107

Hi nh Thanh Lit Thi gian: 8 - 10/2 m lch. a im: Phng Thanh Lit, huyn Thanh Tr, TP. H Ni. i tng suy tn: Phm Tu (nh ngoi), Chu Vn An (nh ni). c im: Rc kiu t nh ni ra nh ngoi, din tung, chi g, nh c bi. Hi nh Qung B Thi gian: 10 - 12/2 m lch. a im: Thn Qung B, phng Qung An, qun Ty H, TP. H Ni. i tng suy tn: B Ci i Vng Phng Hng v 6 b tng. c im: C ngi, chi g. Hi nh Ph Din Thi gian: 7 - 9/3 m lch. a im: X Ph Din, huyn T Lim, TP. H Ni. i tng suy tn: L i Hnh, Trn Thng. c im: u roi, thi leo dy, ma ri nc trn sng, ma rng, nh vt, ht ca tr, ma snh tin, bt mt bt d, bi tri Hi nh Nht To Thi gian: 11/2 m lch. a im: X ng Ngc, huyn T Lim, TP. H Ni. i tng suy tn: Trn Nguyn Trc. c im: Thi bnh giy, ch kho. Hi nh Kim M H Thi gian: 10/1 m lch. a im: S 6 ph Kim M, phng Kim M, qun Ba nh, TP. H Ni. i tng suy tn: B Ci i vng Phng Hng, Hong Phc Trung v i vng Linh Lang. c im: Leo cu, thi thuyn nan ti h u lng Hi nh Gng Thi gian: 12/2 m lch. a im: Phng Khng nh, qun Thanh Xun, TP. H Ni. i tng suy tn: Thn T Lch v L Dng V. c im: L chy m, ma rng, ma s t, c ngi, vt, ht cho Hi nh Gin Thi gian: 9 - 11/2 m lch. a im: Thn Co nh, x Xun nh, huyn T Lim, TP. H Ni. i tng suy tn: L Phc Man, danh tng thi L (nh qun Lng v Lm p, gi nc Vn Xun). c im: Rc kiu, c ngi, v, chi g, u vt. Hi nh Gia Thy

108

Thi gian: 10/2 m lch. a im: nh Gia Thy, phng Gia Thy v n Yn Tn, phng Ngc Thy, qun Long Bin, TP. H Ni. i tng suy tn: Trung Thnh, ng Lng, Thung Vinh, Qu Nng. c im: Ca tr, u bay, c ngi Hi nh ng Ph Thi gian: 6 - 7/2 m lch: L nhp tch. a im: X ng M, huyn Thanh Tr, TP. H Ni. i tng suy tn: Thnh hong: S qun Nguyn Siu. c im: L h v thng Hi nh Bi n Thi gian: 10/2 m lch. a im: Lng Bi n, phng Ngha , qun Cu Giy, TP. H Ni. i tng suy tn: ng thnh Ch v ng Du, b Du. c im: Rc kiu qu, ht ca tr, c ngi. Hi nh B Ta Thi gian: 8 - 10/2 m lch. a im: Thn Vnh Ninh, x Vnh Qunh, huyn Thanh Tr, TP. H Ni. i tng suy tn: Trng T Nng, tng ca Hai B Trng. c im: Thi u vt, nh c, i cu p ni niu Hi nh An Ph Thi gian: 13/2 m lch. a im: Phng Ngha , qun Cu Giy, TP. H Ni. i tng suy tn: Thn Nguyn Bng v ngi Trn Ton. c im: Hi lng c tr chi i cu noi i cu noi Mt cy tre nh di c rc nhn, c do, c bc t trong b ra gia h nc, ta nh mt chic cu u a khng va mt bn chn. Gii thng c treo pha trn tm vi tay. Hi in Thi Bnh Thi gian: 26/8 m lch. a im: Xm Thi Bnh, x Vn Ni, huyn ng Anh, TP. H Ni. i tng suy tn: Trn Hng o. c im: L o thnh, dng vn Hi Dch Vng Trung Thi gian: 15/1 v 12/2 m lch. Hi ln 5 nm mt ln vo 12/2 m lch. a im: Thn Trung, phng Dch Vng, qun Cu Giy, TP. H Ni. i tng suy tn: Chu L i vng, Triu Ch Thnh i vng. c im: Vt v, chi g, c tng, p ni niu, ht cho, u dy Hi n Xun Lai

109

Thi gian: 4/1 m lch. a im: Thn Xun Lai, x Xun Thu, huyn Sc Sn, H Ni. i tng suy tn: Thnh Dng. c im: Tr u vt, ly nc, ko la thi cm thi, cp c v tr ko m. Hi n Voi Phc Thi gian: 9 - 11/2 m lch. a im: Phng Ngc Khnh, qun Ba nh, TP. H Ni. i tng suy tn: Linh Lang i vng, thn trn phng ty (con vua L Thnh Tng). c im: Thi nng hn tuyn trai Hi n Voi Phc l ngy hi chung ca c lng, c tng nn rt ng ngi tham d, do c 5 nm mi t chc mt ln. y l hi rc ln vi c qut, ching trng, lng, tn, tn ni nhau thnh hng di cng phng bt m v i snh tin rt nhn nhp. Di h thuyn rng ma ln. Hi c cc sinh hot vn ha sut ba ngy nh ngm th, trin lm tranh th ch Hn (th php), ht quan h, c. Hi n Thy Khu Thi gian: 10/2 m lch. a im: 251 ng Thy Khu, phng Thy Khu, qun Ty H, TP. H Ni. i tng suy tn: Linh Lang i vng v 6 b tng. c im: Rc kt ch vi Th L. Hi Dng Sc Sn (n Sc Sn) Thi gian: 6 - 8/1 m lch. Chnh hi 7/1. a im: X Ph Linh, huyn Sc Sn, TP. H Ni. i tng suy tn: Thnh Dng. c im: Cp hoa tre v chm tng gic n Sc Sn l ni cui cng Thnh Dng ngi ngh v ngm tri t ln cui ri o li, phi nga v tri. Khu di tch th Thnh Dng gm su cng trnh: n Thng, cha i Bi, n H, miu thnh Mu, nh bia, khu hnh l. n Thng l ni th Dng v c hnh l hi. L hi c l dng hng, l khai quang (tm tng Thnh). Ngy mng 7 (chnh hi) c l dng hoa tre. Xa 52 x ca 9 tng rc hoa tre (nhum mu) dng cng, sau tung cho dn cp ly phc. Hi cn c l chm tng n (tng trng) tng nim Thnh Dng. Ngy 8/1 t gi m. Phn hi c tr chi chi g, c tng, nh u, ht ca tr th thn. Hi n Si (Hi rc vua sng) Thi gian: 12/1 m lch.

110

a im: Thn Thy Li, x Thy Lm, huyn ng Anh, TP. H Ni. i tng suy tn: Huyn Thin Trn V. c im: Theo tch ra vng gip vua An Dng Vng tr yu qui, xy xong thnh c (C Loa), l hi c din tr rc Vua sng do c gi ng vai vua, ngi kiu. Hi n L Thi gian: 19/8 m lch. a im: Phng Hong Vn Th, qun Hong Mai, TP. H Ni. i tng suy tn: Trn Hng o, Phm Ngu Tt, Phm T Thu, Mu Thoi. c im: Rc m, ua thuyn, ma rng, ma s t, chi g, v quyn Hi n Kim Lin Thi gian: 16/3 m lch. a im: Phng Phng Lin, qun ng a, TP. H Ni. i tng suy tn: Cao Sn (Nguyn Hin) thn trn phng Nam v Qu Minh (Nguyn Sng) em rut, tng ca Tn Vin nh thng Thy Tinh, bo v vua Hng. c im: Rc, c by tng (gm xi, g, bnh tri), chi chim, thi nu cm, bt vt Hi n Ghnh (H Ni) Thi gian: 20/8 m lch. a im: Thn i M, phng B , qun Long Bin, TP. H Ni. i tng suy tn: Ba n thn: Liu Hnh (con gi Ngc Hong), La Bnh (con gi thn ni Tn Vin), L Ngc Hn (v vua Quang Trung). c im: Ht vn ca ngi cng c Thnh Mu Hi n ng C Thi gian: 4/4 m lch. a im: Phng Bi, qun Ty H, TP. H Ni. i tng suy tn: Thn Trng ng. c im: L hi tng nh vua L Thi Tng cho rc thn Trng ng an N (Thanh Ha) v lp n th Thng Long Hi n Chm Thi gian: 14 - 16/4 m lch. a im: X Thy Phng, huyn T Lim, TP. H Ni. L hi suy tn: L ng Trng v v l Bch Tinh cng cha. c im: Rc nc trn sng, th chim b cu n Chm cch trung tm H Ni 12km. Hi n Chm l l hi ln ca vng H Ni xa ch sau hi C Loa v hi Dng vi cc l rc nc bng ba thuyn rng trn sng Hng, rc m, l mc dc (tm tng thnh), rc vn, l cng Pht v cc tr chi dn gian: ko co, th diu, th chim b cu, thi bi tri ca cc lng trong vng.

111

Hi n Bch M Thi gian: 12 - 13/2 m lch. a im: 76 ph Hng Bum, phng Hng Bum, qun Hon Kim, TP. H Ni. i tng suy tn: Thn Bch M (Biu tng ca Thn Mt tri), Thn Long , thn trn phng ng c phong l "Quc Thng Long thnh hong kinh c im: L tin Xun Ngu. Hi n b Tm Thi gian: 19 - 22/2 v 25/7 m lch. Chnh hi 19/2 m lch. Hi ln 5 nm mt ln. a im: Thn Dng , x Dng X, huyn Gia Lm, TP. H Ni. i tng suy tn: Nguyn Phi Lan. c im: Tc Pht c tng. Hi n c t chc vo ngy 19/2 m lch, v 25/7 tng truyn l ngy gi b. Ngy hi m u bng mt l rc nc, sau l l t v cc cuc dng l ca dn lng v khch thp phng. T xa xa n gi, l vt t trong ngy hi hon ton l l chay. c bit ti sn n c tc pht c tng, nhm xua tan i my m u m cho tri quang my tnh. Tng c phi l ngi kho mnh, nhanh nhn, ngoi ra cn 2 th hiu trng v ching. L c rt di nn tng c phi ma rt thun thc, trnh c cun vo cn, c th b pht v v nh vy l c li vi Thnh. Trong hi cn c cc tr chi khc nh u c ngi, chi g, u vt, ht cho, tung. Hi bi lng Vng La Thi gian: 20/7 v 10/10 m lch. a im: Thn Vng La, x Vng La, huyn ng Anh, TP. H Ni. i tng suy tn: Tam v i vng: Cung Mc, Linh Khn v Minh Chiu, c cng gip vua Hng th 18 nh gic. c im: Thi bi tri. Hi cha Hm Long Thi gian: 15/5 m lch. a im: X Thy Phng, huyn T Lim, TP. H Ni. i tng suy tn: c Pht v L ng Trng, ngi c cng tr thy sng Hng, i s gip vua Tn nh gic Hung N (nm 221 trc cng nguyn). c im: L rc vn, l pht tu cng Pht cu siu cho c thnh Chm v phu nhn. Hi cha Nnh Thi gian: 4/2 m lch. a im: X Ninh Hip, huyn Gia Lm, Tp. H Ni. i tng suy tn: Pht Mu Man Nng, Php Vn (B Nnh), c Pht Thch Ca, c Trn Hng o. c im: Tc cng, nng cy phan.

112

L hi gm c l t, rc kiu B Nnh ra Thch Bn (bi cy vng). L ko nga, rc hng, rc hoa t nh T ln cha. Tr chi dn gian: u vt, c ngi, thi ht, chi g, bi thuyn, ri nc. c o nht l tr nng cy phan. Kt thc hi l l dng hng.

Hi n B Cha Kho (Ging V) Thi gian: 12/2 m lch. a im: nh Ging V, ng Ging V, qun ng a, TP. H Ni. i tng suy tn:B Cha Kho. c im: L t ca 13 lng tri anh em. Tr chi: c ngi, bt vt, ma ri cn, ri nc. Hi i M Thi gian: 6 - 8/1 m lch a im: X i M, huyn T Lim, TP. H Ni. i tng suy tn: L Nng (tng ca Hai B Trng), Thy Hi long vng, Nguyn Qu c, Nguyn Qu An, Nguyn Qu Knh. c im: Thi thi xi, c ngi, ht o Hi cp cu Vin Ni Thi gian: 8/1 m lch. a im: Thn Vin Ni, x Vn Ni, huyn ng Anh, TP. H Ni. i tng suy tn: i tng qun ng Vnh, i tng qun Chung Bo. c im: m rc v t thn Cu vi cc tr chi dng ng Mc mc cu v ginh cu. Hi Cng Yn Thi gian: 13/1 m lch. a im: n Cng Yn, phng Cng V, qun Ba nh, TP. H Ni. i tng suy tn: i vng thnh Qung Hng. c im: T nam quan, t n quan, ht ca tr, chi chim, chi g. L hi n Cha, C Nhu Thi gian: 1/8 m lch. a im: X C Nhu, huyn T Lim, TP. H Ni. i tng suy tn: Cha B - Cng cha Tam Trinh, con gi vua Trn Nhn Tng. c im: l m ca n, l mc dc, ht cho, din tung, ma ln, ma rng, c v bnh th rt si ni Hi cha Thnh Cha

113

Thi gian: 25/1 m lch (t 1 n 3 ngy). a im: Phng Mai Dch v Dch Vng, qun Cu Giy, TP. H Ni. i tng suy tn: Pht v Nguyn Phi Lan. c im: Ht cho , ma hoa sen, ma chim phng Hi cha Tam Huyn Thi gian: 6/3 m lch. a im: Phng H nh, qun Thanh Xun, TP. H Ni. i tng suy tn: T Vinh (ph thn thin s T o Hnh). c im: u roi (hai ngi), thi thi xi, vt tay, chi g Hi cha Nht Thi gian: 15/3 m lch. a im: Thn ng Ph, x ng M, huyn Thanh Tr, TP. H Ni. i tng suy tn: Cng cha T Thc, cng cha T Hoa. c im: Hi rc 10 lng. Hi cha Hoa Lng Thi gian: 7/3 m lch. a im: Qun Cu Giy, TP. H Ni. i tng suy tn: T Vinh v Tng Th Loan (Cha m ca T o Hnh). c im: L u thn. Hi cha Du T Thi gian: 7/3 m lch. a im: Phng Dch Vng, qun Cu Giy, TP. H Ni. i tng suy tn: Php s i in. c im: Ht cho , ht s tch b Thanh Hi Chi Nam (hi Ph Dng) Thi gian: 8/4 m lch. a im: X L Chi, huyn Gia Lm, TP. H Ni. i tng suy tn: Thnh Dng, ng Hin Cng, c cng nh gic n. c im: T l, din trn, u gy, tr cp gy, cp da Hi bi tri Vnh Tuy Thi gian: 10/8 m lch. a im: Phng Vnh Hng, qun Hong Mai, TP. H Ni. i tng suy tn: Nh Ct i vng v Trinh Thin phu nhn. c im: ua thuyn. Hi bi Thng Ct Thi gian: 10/3 m lch. a im: X Thng Ct, huyn T Lim, TP. H Ni. i tng suy tn: Quch Lng, inh Bch Nng, inh Tnh Nng, ba anh em tng ca Hai B Trng, lp nhiu cng.

114

c im: Thi ua thuyn, chi g, bt vt, u vt, nu cm thi, chy thi Hi bn ni Sa Thi gian: 19/1 m lch. a im: Ni Sa (Bch Tho), phng Ngc H, qun Ba nh, TP. H Ni. i tng suy tn: Huyn Thin Hc Cng. c im: Xut pht t tc kt ch xa ca ba thn: Ngc H, Hu Tip, Xun Biu gp g vui chi, ca ht, thi cy th, thi xi. Hi Bch Cu o Qun Thi gian: 12/8 m lch. a im: 14 ph Ct Linh, qun ng a, TP. H Ni. i tng suy tn: c tin ng Trn T Uyn. c im: Sinh hot ca tr. Hi lng Thy Lnh Thi gian: 7/1 m lch. a im: Phng Lnh Nam, qun Hong Mai, TP. H Ni. i tng suy tn: Linh Lang i vng, thn Bch H (c Thnh Hai). c im: vt cu (cp cu). Hi lng An Ha Thi gian: 10 - 12/2 m lch. a im: Phng Yn Ha, qun Cu Giy, TP. H Ni. i tng suy tn: L Nhn Tng, Vn Phc phu nhn, T Nng phu nhn (con L Nam ), Bch Hc tam giang. c im: T nam quan, t n quan, chi c tng, chi g Hi n Thanh Nhn Thi gian: 6/1 m lch. a im: Thn Thanh Nhn, x Thanh Xun, huyn Sc Sn, TP. H Ni. i tng suy tn: Ph ng Thin Vng. c im: n c tng i nga hng v nga bch bng ng. T chc m rc ln ca chn lng.

115

k Lk
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti k Lk Hi ua voi Ty Nguyn Thi gian:24 - 25/9 m lch a im: Bun n hoc cnh rng tha ven sng Srpk (k Lk) c im:Ngy hi ua voi Ty Nguyn phn nh tinh thn thng v ca ngi M'Nng, mt dn tc giu c tnh dng cm, c kinh nghim trong nhng cuc sn bt voi rng. Bi ua l mt di t tng i bng phng (thng l khu rng t cy to) 10 con voi ging hng i cng mt lc, b di t 1-2km. Mt hi t v rc ln, theo lnh iu khin, tng tp voi ng vo v tr xut pht. Khi c lnh xut pht th nhng chu voi bt ln nh chic l xo, phng v pha trc, ting ching, trng, ting h reo c v m vang c ni rng. Cuc ua kt thc, nhng ch voi c gii, gi cao chic vi vy cho mi ngi ri ngoan ngon bc i ung dung, i tai phe phy, mt lim dim n nhn nhng ng ng hoc khc ma ca nhng ngi d hi. Ngy hi ua voi l ngy vui ln Ty Nguyn, n phn nh tinh thn thng v ca ngi MNng, mt dn tc giu c tnh dng cm, tng i mt vi nhng tnh hung him nguy, cng thng trong nhng cuc sn bt voi rng. Khung cnh hng v ca thin nhin Ty Nguyn - ni din ra cuc ua voi c sc - lm tng ln bi phn cht hng trng trong ngy hi c truyn ca h.

116

Qung Nam
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Qung Nam L hi Long Chu Thi gian: 15/7 m lch. a im: Cc lng bin thuc Tp. Hi An, tnh Qung Nam. c im: L cng tng n v dch bnh lc chuyn ma. Rc Long Chu t nh ra bn nc, ri y thuyn b tri ra sng, bin. Tr vui dn gian: ht b, h khoan, x c... L cng t Minh Hi Thi gian: 7/11 m lch. a im: Cha Chc Thnh, phng Cm Ph, Tp. Hi An, tnh Qung Nam. i tng suy tn: c Pht. c im: L cng s t c cng xy dng cha theo nghi l Pht gio; hot ng vn ha: thi cm tri, thi cc tr chi dn gian Hi rc Thn Nng Thi gian: 1/3 m lch. a im: Thnh ph Hi An, tnh Qung Nam. i tng suy tn: Thn Nng. c im: Hi ca tr chn tru, l rc v cu Thn Nng cho ma thun gi ho, ma mng ti tt. L hi b Thu Bn Thi gian: 10 - 12/2 m lch. a im: X Duy Tn, huyn Duy Xuyn, tnh Qung Nam i tng suy tn: B Thu Bn (ngi Chm). c im: ua thuyn, rc c y l mt trong nhng l hi truyn thng din ra hng nm ti huyn Duy Xuyn, tnh Qung Nam. L hi din ra si ni vi cc phn: t l, ua thuyn tranh ti, rc c. Cc tr vui chi dn gian, ht h khoan i p ti Thu Bn ng, h ht bi chi ti ch Thu Bn, thi u th thao, c ngi, lm bnh, thi di nc, gi nc, gnh nc, ko co, bn n, i c kheo, thi bi thuyn, m ch m thc vi nhiu mn n dn tc C Tu, Chm... m cui hi c rc uc v th hoa ng trn sng, t la tri v ht tung.

117

Nng
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Nng L hi Qun Th m Thi gian: T ngy 19 n 21 thng 2 m lch. c im: Din ra ti cha Qun Th m trong qun th Khu danh thng Ng Hnh Sn, l hi bao gm phn l v phn hi Phn l: Mang mu sc l nghi Pht gio vi cc l dng hoa, l rc nh sng, cu nguyn, thuyt ging v B Tt Qun Th m v i nguyn ca ngi, l rc tng Quan Th m. Phn hi: C nhiu sinh hot vn ho mang m bn sc vn ho dn tc nh hi ho trang, ht dn ca, thi c, nhc, ho, iu khc, ma t linh, th n trn sng, ht tung

L hi Cu ng Thi gian: Hai ngy trung tun thng 3 m lch. V tr: Nhng vng ven bin nh Mn Thi, Th Quang, Thanh Lc n, Xun H, Ha Hip... c im: Hng nm, thng l sau khi n Tt xong, nh dn t chc l t c ng lng ghp di hnh thc L hi Cu ng v l ra qun nh bt v c nam. Ngy u thit l tin thng, ngy sau l l t chnh thc. Trong ngy l, bn th c trang hong ht sc rc r, trang nghim. Cc nh u t bn hng n by l cng. Trn mi tu thuyn u chng n kt hoa. Lng chn ra mt ban nghi l gm cc c cao nin, hin c, c uy tn vi bn chi v khng b mc tang ch. V chnh bi dng t l (khng c dng hi sn) v c vn t ni ln lng bit n ca dn lng i vi cng c C ng v cu mong ma nh bt bi thu, thuyn b i khi v lng an ton. Rng sng ngy hm sau, dn lng nh trng lm l rc trn bin. C ni cn t chc l rc ng t lng ny qua lng khc by t s on kt gia cc vn chi. Tt c tu thuyn ra khi n mt v tr nh trc v v chnh t t chc xin keo. l l C ng chng dm lng thnh ca ng dn ngoi bin. Vo na m hm , dn lng lm l chnh t bao gm l khai m, i hc tr dng hng. V phn hi, tu iu kin, mi a phng c mt hnh thc t chc ring, nhng cng u l cc tr chi dn gian vng bin: lc thng, ua thuyn, bi li, ko co, bng... V vn ngh, ngoi ht tung, ht h khoan, cn c mt hnh thc ma ht c trng ca L hi Cu ng l ma ht b tro (b: nm, tro: cho ) din t tinh thn on kt gia cc thnh vin trong mt con thuyn, vt qua sng to gi c, mang v mt ma bi thu cho

118

ng dn. L hi Cu ng by t kht vng c bnh yn trong cuc sng ca ng dn, nhng con ngi lun phi i mt vi nhiu bt trc khi lnh nh trn bin c. L hi C ng Thi gian: Hai ngy trung tun thng 3 m lch. i tng th phng: C ng c im: t bao i nay, l hi C ng (cn c gi l l t c Voi) l l hi ln nht ca ng dn tnh Qung Nam - Nng Trong ngy l bn th c trang hong ht sc rc r, trang nghim. Cc nh u t bn hng n by l cng. Trn mi tu thuyn u chng n kt hoa. L cu an c t chc vo m u tin ti lng C ng di s iu khin ca cc v chnh bi, l nhng v cao nin, c uy tn ln trong lng chi. V chnh bi dng t l (thng khng dng hi sn) v c vn t ni ln lng bit n ca dn lng i vi cng c C ng v cu mong ma nh bt bi thu, thuyn b i khi v lng an ton. Rng sng ngy hm sau, dn lng nh trng lm l rc trn bin. Tt c tu thuyn ra khi n mt v tr nh trc v v chnh t t chc "xin keo". l l C ng chng dm lng thnh ca ng dn ngoi bin. Vo na m hm , dn lng lm l chnh t bao gm l khai m, i hc tr dng hng, dn nhc trnh din, ht bi... Trong sut ngy hi, cc tu thuyn d xa cng tp trung v bn tham gia l hi C ng. L hi lng Tu Loan Thi gian: Ngy 9 v 10 thng 1 m lch. c im: C lng, c hi khin du khch nh lc vo mt ci huyn khng, lng lng lng nh thot tc. Di bng a c th, bn mi nh chm trong lp phong ru, l hi nh Tu Loan dng nh c tng thm v trang nghim m khng km phn si ng Lng Ty Loan nm v hng ty nam ca thnh ph Nng. Du khch i theo quc l 14B khong 15km s n a phn lng c. Dng sng mang cng tn lng "Tu Loan" un ln, m p ly lng. Phong cnh y rt nn th, mc mc, hu tnh v tim n nhiu iu th v. Lng c Tu Loan c trn 500 nm tui, nh lng cng c trn 100 nm. nh gm mt ta chnh tm, mt ta tin ng u lm bng g qu v lp ngi, mt ngonh ra sng, trng ra ni. Tri qua bao thng trm thi gian, nh Tu Loan tuy khng cn gi c nguyn trng nhng vn cn v uy nghi vn c. V hng nm, vo ngy mng 9 Tt, dn hai thn ng, Ty ca lng cng khch thp phng li tp trung ti y m hi.

119

L hi lng Tu Loan thng din ra trong hai ngy. Phn l gm L rc Sc phong, nhc l dng hng t nh gip con chu tng nh nm v tin hin ng, Lm, Nguyn, Trn, L tun chiu vua L Thnh Tn i m mang b ci v phng nam (nm Hng c nguyn nin 1470), dng chn chn ni y lp nghip khai khn lm n v t tn cho lng l Tu Loan. Phn hi gm nhiu tr chi dn gian vui nhn nh y gy, vt tay, ko co din ra ngay trc sn nh Ngh lm bnh trng vn t lu gp phn lm ni ting lng Tu Loan nn trong phn hi khng th thiu cuc thi nng bnh trng. Hai thn ng, Ty thng c ra nhng c gi kho tay nht ca thn mnh tham gia cuc thi ny. Ngi chin thng trong cuc thi khng nhng mang li v vang cho thn mnh m cn gp phn tn vinh mt ngh truyn thng lu i ca lng. Con sng Tu Loan th mng chy ven lng c bit tr nn si ng trong ngy hi vi cuc ua ghe truyn thng ca cc trai lng. Trn b, dn lng v khch thp phng nhit tnh v v t c v cho tt c cc i ghe trong ting trng thc gic lng ngi. Chin thng ca bt c i ghe no cng s mang li mt nm mi thnh vng cho lng. Ngy nay, l hi cn c b sung thm nhiu tr vui nh thi gi bnh tt, thi i xe p chm...cng lm cho khng kh l hi thm phn no nhit. Tham d l hi nh lng Tu Loan chnh l mt dp du khch gn xa hiu thm v mt vng t, mt phong tc v nhng con ngi chn cht ang gn gi truyn thng ng qu ca cha ng ngay trn mnh t qu hng mnh.

120

Qung Bnh
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Qung Bnh Hi lng Bo Ninh Thi gian: 14 - 16/4 m lch. a im: X Bo Ninh, thnh ph ng Hi, tnh Qung Bnh. i tng suy tn: Nhn thn (hai cha con ngi nh c) v C ng (c voi). c im: L rc ct ng, din "h khoan, cho cn", ma bng. Hi xung bin c l th thuyn giy, c giy xung bin, cu khn. ua thuyn su lng. L hi Cu Ng Thi gian: 14/4 m lch. a im: Thnh ph ng Hi, tnh Qung Bnh. i tng suy tn: C ng (c voi). c im: Rc ct ng (c voi) t lng v nh L cng xung ma lng L Sn Thi gian: 1/11 m lch. a im: Lng L Sn, huyn Tuyn Ha, tnh Qung Bnh i tng suy tn: Thnh hong lng. c im: L cng t thnh hong (10 mm xi, 10 con g trng), sau lng c mt i v chng (m ang, c con trai v con gi) xung cy tha rung trc nh lng. Hi l h khoan Thi gian: 29/2 m lch. a im: Huyn L Thy, tnh Qung Bnh. c im: H khoan gm 9 mi (ln iu), mi mi ng vi mt loi cng vic. Vo m hi h khoan, nam n ua ti i p. Hi Cnh Dng Thi gian: 3 - 7/1 m lch. a im: X Cnh Dng, huyn Qung Trch, tnh Qung Bnh. c im: L cu ng v l k yn, nu cm thi theo nhm, va nu va phi trng cc.

121

Tha Thin- Hu
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Tha Thin- Hu L hi Cu Ng Thai Dng H Thi gian: 12/1 m lch a im: lng Thai Dng H, th trn Thun An, huyn Ph Vang tnh Tha Thin Hu. i tng suy tn: Thnh Hong ca lng l Trng Qu Cng (bit danh ca Trng Thiu), ngi gc Thanh Ho, c cng dy cho dn ngh nh c v bun bn ghe mnh. c im: l t thn linh, l cu ng, ua tri L t thn din ra khong 2 gi sng ngy 12. Mt bi vn t dng ln cc v thn linh v tin bi ca lng, cu mong quc thi dn an, ma thun gi ho, nh bt c ma, dn lng no m, mi ngi hnh phc. Khong 4 gi sng l chnh t kt thc. Tip sau l phn hi cu ng Thun An. C nhiu mn din din t nhng sinh hot ngh bin. Tr din "ba li" l tr din trnh ngh mang m tnh cht l nghi. Tip theo tr ba li bt c l mn trnh din ca cc ng dn bn thu hi sn cho cc "b ri" (ngi bn c) ang ch sn. Mn mua bn ko di khong hn mt gi. Chng trnh ngy hi c tip tc bng cuc ua tri trn ph Tam Giang. Cuc ua mang ngha cu cho no m, va c ma c, va c ma la, tho mn c vng no m ca c dn. L hi Cu Ng l ngy hi ca c cng ng, trn y lc quan v hy vng. L hi l ngun c v cho c dn c thm sc mnh vt qua mi kh khn trong ngh sng nc.

L t Phong Sn Thi gian: 7/1 m lch. a im: X Phong Sn, huyn Phong in, tnh Tha Thin Hu. i tng suy tn: Thn . c im: L khai ngun: u nm dn bung li hoc vo rng (bng ng nc) sn bn Hi xun Gia Lc Thi gian: 1 - 3/1 m lch. a im: X Ph Thng, huyn Ph Vang, tnh Tha Thin Hu. i tng suy tn: nh Vin Cng, hong t th 6 con vua Gia Long. c im: Hi vui xun, ch hp trong 3 ngy Tt hng nm.

122

Hi c t chc t thi Minh Mng nhng ch cho nhng ngi trong ph, dn dn mi tr thnh hi ch vui xun dnh cho c nhn dn. Ch hp t sng mng 1 Tt ti Gia Lc cch trung tm thnh ph Hu 3km, v pha V D. Hng ha phong ph, thay i theo tng nm, t gia dng nh chn bt, ci tru, m chn, hoa qu bnh tri n chi tr em. Mt s qun n c sn nh heo quay, b thui... cng c mt. Trong ngy hi cn din ra nhiu hot ng vui chi, ca ht nh ht bi chi, bi v, h gi go, ht i nam n... Khch n hi ch xun Gia Lc vui chi, cu may v cng l thi quen, mt tp tc lu i. Hi Thanh Phc Thi gian: 22/6 m lch. a im: Lng Thanh Phc, x Hng Phong, huyn Hng Tr, tnh Tha Thin Hu. i tng suy tn: Thnh hong lng l Phan Nim, ngi theo vua L Thnh Tng vo Bnh Chim nh gic, K Thch phu nhn (n thn ) c th miu. c im: L rc Hi Thi Dng Thi gian:23/12 m lch. a im:Lng Thi Dng, th trn Thun An, huyn Ph Vang, tnh Tha Thin Hu. i tng suy tn:Thi Dng thn n (Tng thn linh ng). c im: Rc B v dinh Thi Dng lm l t gin. Hi Minh Hng Thi gian: 14 - 16/7 m lch. a im: Lng Minh Hng, x in Hi, huyn Phong in, tnh Tha Thin Hu. i tng suy tn: Thn khai canh. c im: L rc thn, ua thuyn, ba nm c t ln Hi lng C Bi Thi gian: 23/5 m lch a im: Lng C Bi, x Phong Sn, huyn Phong in, tnh Tha Thin Hu i tng suy tn: Thn khai canh c im: Rc sc phong t miu Dinh ra nh lng, nh c, chi g Hi lng Ch Long Thi gian: 12 - 13/6 m lch. Chnh hi 13/6 m lch. a im: X Phong Chng, huyn Phong in, tnh Tha Thin Hu. i tng suy tn: B i Cng (th k 15) c cng a 4 trng tc (L, Nguyn, V, Trn) vo khai hoang chiu lp dn p. c im: L k phc, rc bi v cc tc trng, l tc yt (gm c vn t, ma bng, dng hng). L vt gm mao, huyt, b, ln c con, cng xong t t qu phm ln thuyn giy cho tri sng. Tc king vo rng v cm la t sng n chiu.

123

Hi nh lng Ph Xun Thi gian: 5 - 6/6 m lch a im: ng Thi Phin, phng Ty Lc, thnh ph Hu, tnh Tha Thin Hu i tng suy tn: Cc v thn khai sng lng. c im: T tam sinh. Hi An Truyn Thi gian: 16/7 m lch. a im: X Ph An, huyn Ph Vang, tnh Tha Thin Hu. i tng suy tn: V khai canh H Qung Lnh v cc h Nguyn, Hunh, on. c im: Rc thn, chi nh c, chi g Hi vt v lng Snh Thi gian: 9 - 10/1 m lch. a im: Lng Li n, x Ph Mu, huyn Ph Vang, tnh Tha Thin Hu. c im: Hi vt truyn thng. Hi vt lng Snh ngoi trai trng ca lng tham gia cn thu ht hng ngn thanh nin nam n cc huyn v thnh ph Hu ko v d hi. Hi vt v lng Snh din ra trong khng kh rt ho hng si ni. y l mt sinh hot truyn thng mang tnh thng v ca ngi dn Hu trong nhiu th k qua.

124

Bnh nh
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Bnh nh L hi Gin Thi gian: 15/7 m lch. a im: Lng An Thi, huyn An Nhn, tnh Bnh nh. i tng suy tn: B (N thn bin). c im: L tng kinh Pht. L vt l tht heo quay, khi l xong, tung heo quay t gin cao xung Hi xun ch G Thi gian: 1/1 m lch. a im: Thn Phong Thnh, th trn Tuy Phc, huyn Tuy Phc, tnh Bnh nh. c im: Hi xun: mua bn v vui chi. L hi ng a (Bnh nh) Thi gian: 5/1 m lch. a im: Th trn Ph Phong, huyn Ty Sn, tnh Bnh nh. i tng suy tn: Hong Quang Trung (Nguyn Hu) v cc th lnh ca phong tro Ty Sn. c im: Thi nh trng b, din cnh nh trn gi, biu din v thut: u v, nh cn, i quyn. Hi lng Th T Thi gian: 12/2 m lch. a im: Nh th h o, th trn p , huyn An Nhn, tnh Bnh nh. i tng suy tn: o Gi Tng, t ngh truyn cho lng rn nng c. c im: L cng t s ngh rn, ca ht

125

Khnh Ho
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Khnh Ho L hi Thp B - P Nagar Thi gian: 20 - 23/3 m lch. a im: Phng Vnh Phc, TP. Nha Trang, tnh Khnh Ha. i tng suy tn: N thn X S (ngi Chm). c im: Cc nghi l: tm tng v thay y, ma dng B, ua ghe v m c ht bi. L l hi mang tnh tn gio ln nht trong khu vc c t chc ti khu di tch thp P Nagar, trn ngn i bn ca sng Ci pha bc thnh ph Nha Trang. L hi tng nim M X s l ngi to lp x s, duy tr ni ging, tm ra cy la, dy dn canh tc. N thn ca ngi Chm c Vit ha. Ht ma cho mng b con v d l, biu din sn khu v nhiu tr vui din ra tng bng trc ngi n chnh.

L hi Nghinh C ng Thi gian: 15 thng 12 m lch. a im: Mt s lng chi ven bin tnh Khnh Ho. i tng suy tn: C ng. c im: L dng hng, rc uc, i n thi t v, i nam nh trng, t tun nhang u l mt cu b, hat bi, h b tro

126

Gia Lai
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Gia Lai L b m Thi gian: Khi cy Hlng u bun, cy -tp gia lng ra n, n hoa, chnh l lc bun lng Gia Lai t chc L b m. a im: c t chc ti bun lng Gia Lai. c im: L b m - "ch ngha nhn vn" thng c biu hin r nt nht. Xt di gc tn gio tn ngng th l b m l mt nghi thc tang ma. Th nhng nhn kha cnh vn ha th l b m ca ngi Ty Nguyn m in hnh nht ca ngi Jrai v ngi Bahnar tnh Gia Lai l nh im ca nhng hot ng vn ha truyn thng. V cng l l b m, "ch ngha nhn vn" thng c biu hin r nt nht. Nhng ngy l b m thc s l nhng ngy hi vn ha tng bng y cht ngh thut. Trong nhng ngy ny, ngi sng n ba n cng cm cui cng vi ngi cht ri lu luyn tin a ngi cht v th gii bn kia bng bi nhc cng ching, bng nhng con ri... C th ni, l b m l mt trong nhng c trng vn ha tiu biu nht ca cc dn tc tnh Gia Lai, l b m l ngh thut kin trc nh m, l iu khc tng nh m - nhng gi tr c mt khng hai ca t nc Vit Nam. V th khng phi l c l khi con ngi ta ni rng Gia Lai l nhng thng ngh l c n vi c rng tng nh m, l c tm mnh trong ting cng ching, l c say trong ru cn v trong nhng vng ma xoang. L m Tru Thi gian: Khi cy Hlng u bun, cy -tp gia lng ra n, n hoa, chnh l lc bun lng Gia Lai chun b n Hi m Tru. a im: L hi m Tru c t chc ti bun lng Gia Lai. i tng suy tn: Ging (thn). c im: L hi m Tru l do ngi Gia Rai v B Na t chc. Con Tru c ct quanh cy nu v c mt thanh nin lc lng c c ra lnh trch nhim m Tru. Mu ha vi ru cng Ging (thn). Mi khi cy Hlng u bun, cy -tp gia lng ra n, n hoa, chnh l lc con trai, con gi cc bun lng Gia Lai chun b n hi h. Gt hi xong xui l thi gian ngh ngi, mi nh, bun lng u t chc cc l hi nh Hi b m (Mnm Lui Msat), L n cm mi (Hu Esei Mro), L m tru (Mnm thu)... tng bng, rn rp vi cc tr vui chi, n ung no say. Cng nh nhiu dn tc khc Ty Nguyn, ngi Gia Rai, B Na Gia Lai t chc L

127

hi m tru v cng ho hng thu ht ng o mi ngi cng tham d. Ty theo gia cnh v ty theo s lng ngi n tham d m gia ch c th git nhiu tru i khch. V ln lt mi nh c th thay phin nhau t chc nhng cuc vui sut sng thu m bn gh ru cn thm ngon, bn gi cm lam nng hi v nhng xu tht nng thm phc... Gn ngy l Mnm Thu. Gia ch c ngi vo rng cht tre, cy blang (cy gn ni) em v lm ct blang Kbo. Ct blang Kbo ging nh cy nu min xui nhng cng dng th khc hn. Thy cng s gip gia ch chn ch o l trng cy nu, thng l gia sn nh. Trong lc o l, c nh n mc qun o mi ng vy quanh, va la va h, va khn vi tri t, xong mi chn tr nu. Sau khi dng nu xong, h em tru n ct di cy nu. Dy ct tru phi la dy tht mm v chc. Th ri gi c hnh l bt u. Ngi trong bun lng ko n vy quanh cy blang Kbo, khua ching, thc trng ri ma ht vi ging a. Trong lc , thy cng ly mt chic ni ng em ra t trc nh, ng hai chn trn ming ni ri lm php cng vi. Mt thanh nin nhanh nhn, thng minh v lc lng nht c c ra nhn lnh trch nhim m tru. Anh chy theo con tru quanh ct cy nu, tay cm con dao Kg, va chy va ma dao, tha lc thun tin anh chm t khuu chn tri sau con tru. B au, con vt lng ln chy bng ba chn, anh rt theo, va ma dao, tha lc thun tin nht anh chm tip chn phi ca n. Con vt ng khuu hai chn sau, lt quanh chn nu. Lc by gi anh mi dng cy gio di, va ma va chy theo con tru trong ting reo h c v ca mi ngi tham d. ng lc thun tin, anh m mnh cy gio vo sn tru, trng thng vo tim con vt lm cho n cht ngay tc khc. Qua ti m tru ca anh, mi ngi u nhit lit tn thng, cn cc c gi th bn tn xn xao. Con tru va cht, cc thanh nin trong bun lng nho ra phanh thy trong khi thy cng mang sn chic ni ng to tng trong c cha t ru em t ngay cnh vt thng con vt hng ly mu. Mu ha vi ru cng Ging (thn). Ngi thy cng cn ct mt t tai, mi, mt v lng ui con tru ri ly mu bi vo hai que tre xin keo. Sau , thy cng em nhng th ni trn vo nh lm l v t hai que tre ln mi nh. Bui l k nh xong, mi ngi cng nhau ung ru cn, n tht tru nng, dng cm lam v trng g...Trong khi , tng tp thanh nin lc lng khua ching, trng m vang lan ta khp bun lng, nng ry, sng sui, ni rng... Nhiu b con n tham d cng mang theo cc gh ru cn gp vui cng gia ch. Ru vo, li ra. Cc c gi bt u k Khan Hmon, cn gi trai

128

Con gi ln ln ngc trn Tay trn tra ma mm ngn la H m tru thing ling ting h i mt em thm thm hoang s Hmon i c t bao gi Nghe ai ht em theo v lm bn Khng ung ru sao m nng gia ngc Bi hmon no khng c chuyn yu ng (Th Xun Mai) Ngi ta tm tm xung quanh cc gh ru cn thm ngon. K ko, ngi mi, ting ci ni rm ran. Ngi n c n, ngi ung c ung, ai k khan c k, ai ma ht c tip tc... ngun vui ko di hu nh bt tn. Nhiu ngi no say qu nm ng ngay ti ch mi n ngy hm sau mi tr v nh. C nh th, t gia nh ny n gia nh khc, t bun lng ny n bun lng khc, l Mnm Thu - tc l m tru - c t chc sut ma tnh ro khp bun lng Gia Lai. L Cm Mi Thi gian: Khi cy Hlng u bun, cy -tp gia lng ra n, n hoa, chnh l lc bun lng Gia Lai t chc L Cm Mi. a im: c t chc ti nh ring hoc nh rng sau v thu hoch ca ng bo Ba Na. i tng suy tn: Thn La c im: L Cm Mi l l hi mng ma thu hoch mi, cu mong cho rung nng ngy cng nhiu thc la. c t chc ti nh ring hoc nh rng sau v thu hoch ca ng bo Ba Na hai tnh Kon Tum v Gia Lai. L c t chc t n thn la v l hi mng ma thu hoch mi, cu mong cho rung nng ngy cng nhiu thc la. Dn lng cng thn la bng heo hoc g trc khi s dng la n hoc mang i biu. L Cm Mi c t chc n gin v khng tn km. Ngoi ra, Gia Lai cng c l B M, l cng t lng ging nh cc dn tc sng cc tnh Kon Tum, k Lk.

129

ng Nai
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti ng Nai L K Yn (l va thn) Thi gian: 26/6 m lch. a im: n th Nguyn Hu Cnh, TP. Bin Ha, tnh ng Nai. c im: ua thuyn, x gin th thc (vo gi Ng) cho mi ngi cng tranh ly cng nh s ban pht ca thn linh L K Yn n Nguyn Tri Phng Thi gian: 16 - 17/ 10 m lch. a im: n th Nguyn Tri Phng, phng Bu Ha, Bin Ha, tnh ng Nai. c im: L cng Tin hin, Hu hin, l rc thn, dng l vt cng thn v l tng n, ht bi, ma

Bnh Thun
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Bnh Thun Hi n Dinh Thy Thi gian: 14 - 16/9 m lch. a im: X Tn Hi, huyn Hm Tn, tnh Bnh Thun. i tng suy tn: Thy v Thm, hai v chng c cng cha bnh cho dn ngho. c im: Cng chay vo ti 15, c cng chay v cng mn vo ngy 16.

Cn Th
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Cn Th Hi nh Bnh Thy (L thng in) Thi gian: 12 - 14/4 m lch. a im: Phng Bnh Thy, qun Bnh Thy, TP. Cn Th. i tng suy tn: Thnh Hong Bn Cnh (Th Thn). c im: L Thng in (cng Th Thn sau khi thu hoch), cng thnh hong lng, cu an, cng t, rc thn trn xe rng tn phng, thnh sc thn bng b ghp 3 thuyn trang tr lng ly, ht bi ba m lin.

130

Lm ng
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Lm ng L cng Cm mi Thi gian: Din ra trng vi tt Nguyn n ca ngi Vit. a im: Ti phng B'Lao, th x Bo Lc. i tng suy tn: Ging. c im: L l cu ma thun gi ha, ngn th rng khng cho chng ph nng, ph ry L cng cm mi l mt trong nhng l hi truyn thng ca ngi M, C Ho ti phng B'Lao, th x Bo Lc. Ngy l ny gn nh trng vi tt Nguyn n ca ngi Vit. H lm l cu ma thun gi ha, ngn th rng khng cho chng ph nng, ph ry. Cng la mi, cm mi cng l con chu bit qu ht thc, ht go. L cng gm c: go thm mi, ch ru cn, g trng gi, heo c thin v cc loi th rng by c. L hi bt u bng vic khn Ging ca thy cng, k n l tc vy ru chc mi ngi. Cui cng l ung ru, ht tnh ca, trng ca v tm pt(dn ca M, C Ho) trong ting cng ching rn r. L hi ko di sut m cho n sng hm sau. L hi m Tru Thi gian: Khi ma mng thu hoch xong. a im: L hi c t chc di chn ni Lang Biang. i tng suy tn: Thn ni Lang Biang c im: L hi m Tru - cng thn ni Lang Biang c ngi Lch cng t vo dp di lng hay khi b thin tai, ch ha Khi ma mng thu hoch xong, c lng t chc l m tru (sa rpu) t n thn linh, c bit l thn Ndu. Thn ni Lang Biang c ngi Lch cng t vo dp di lng hay khi b thin tai, ch ha. Ngi Lch coi y l thn h mnh ca bun lng. Ngoi nhng gia sc c hin sinh, trn mm cng c mt chic ru vi ba chn nc. Nghi l c t chc di chn ni Lang Biang. Vic t chc l hi sau v thu hoch thng ko di nhiu ngy, c ngi min xui gi l Tt Thng. Cc gia nh thay phin nhau mi nm hin mt con tru t l. L c t chc ngoi tri trc nh ch hin t hay ch lng, c cy nu c trang tr sc s v buc tru vo , dn cng ching c huy ng cng mi ngi nhy ma. Tht tru c x ra v chia cho tng gia nh, t chc n ung theo tng nh, mu con tru c dng bi vo trn mi ngi nh mt s cu phc. D nhin mi nh ty theo kh nng c th m thm heo g cho ba tic thm phn thnh son. Cc thnh vin trong bun s n tng gia nh chung vui, trc ht l nhng b con thn thch, sau n nhng ngi lng ging thn cn. Sau cuc t l ny, la mi c a ra s dng v bt u nhng cng vic nh lm nh, chuyn lng...

131

B Ra - Vng Tu
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti B Ra - Vng Tu L hi nh thn Thng Tam Thi gian: T 17 n 20/2 m lch a im: ng Hong Hoa Thm, phng Thng Tam, thnh ph Vng Tu c im: y l l hi cu an, l thi im kt thc v m u cho mt ma thu hoch tm c. Phn t chc cng t, l vt t thn, dng hng qu ly, ching trng, kn nhc... din ra rt cu k v c nhiu iu king k c lu truyn, gn gi t xa n nay nh ngi c tang khng c trc tip thc hin cc nghi l, heo dng t l phi c b lng cng mu Trong thi gian din ra l hi, c nhiu tr chi gii tr c t chc nh ma ln, ht bi lm huyn no, rn rng c mt vng sut my ngy m. L hi Nghinh C ti Dinh C Thi gian: 12/2 m lch. a im: Th trn Long Hi, huyn Long in, tnh B Ra Vng Tu. i tng suy tn: C c tn l L Th Hng Thu. c im: L hi nc (l rc bng tu thuyn trn bin) ng ngi tham d. Ngy va c tr thnh l hi ln thu ht rt ng khch t nhiu tnh thnh khc n. Cc i ma ln, dn nhc ng m t nhiu tnh Nam b n gp vui. Cc nghi l trong ngy hi: l cu an ti chnh in vo m hm trc. Bn ngoi din ra m hi hoa. L rc vo sng 12 trn hng chc chic ghe thuyn trang hong lng ly cu mong tri yn b lng, tm c y khoang.

L hi Nghinh ng (Vng Tu) Thi gian: 16 - 18/8 m lch. a im: Lng C ng, ng Hong Hoa Thm, thnh ph Vng Tu. i tng tn vinh: C ng. c im: L rc c ng trn bin. L hi l dp ng dn cu mong s bnh yn khi i bin, nh bt c nhiu tm c. L hi trng vi ngy va (ngy mt) ca c. Nghi l c cng ng, l rc ng trn bin bng chic ghe ln c trang tr c hoa, ching trng rn rng. Sau nghi l l cc cuc vui nh ht bi, ht b cho, biu din v thut.

132

Bnh Dng
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Bnh Dng L hi cha B Thin Hu (Bnh Dng) Thi gian: 15/1 m lch. a im:Th x Th Du Mt, tnh Bnh Dng. i tng suy tn: Thin Hu Thnh Mu. c im chnh: Rc kiu B, ma ln, s t, rng, hu L hi cha B ca ngi Hoa thu ht rt ng khch thp phng tham d. Cha c cc Bang ngi Hoa xy dng vo khong na u th k 20. Vo ngy hi, cha c trang hong c x, n lng rc r t Tam quan n in th bng 12 chic n lng tng trng cho 12 thng trong nm, kt thc hi c bn u gi ly tin lm vic t thin. i ma ln, s t, hu cc ni v thi ma, ha trang mt n, va ma va u v. Cui hi l l rc kiu B rm r diu hnh qua cc ph trong th x.

Bnh Phc
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Bnh Phc Tt mng la mi ca ngi M'Nng (L Cm mi) Thi gian: Vo u v thu hoch cui thng 7 u thng 8 m lch. a im: Vng Ty Nguyn v tnh Bnh Phc. c im: Tt ln nht nm ca ngi MNng Ngi M'nng thng chun b cho tt ngay t ngy u tra ht ri ch la chn. Tt c t chc ngay ti ry, mm cm c by ra cng ging (tri), sau mi ngi ra tut mt nm la b vo trong b gi l "rc la v nh". Khch kha s quay ra chc ch nh nhng cu tt lnh, ri ch nh mi tt c ngi quy qun quanh ng la n ung. Sau khi n ung xong, mi ngi ni cng ching, nhy ma cho ti khuya, c khi ti sng hm sau. La thu hoch c chia lm ba: mt phn n, mt phn sm c, mt phn dnh cho tru b cng nhng con vt gp cng cng con ngi lm ra ht la.

133

Ty Ninh
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Ty Ninh L hi ni B en Thi gian: 15/1 m lch a im: th x Ty Ninh, tnh Ty Ninh. i tng suy tn: Linh Sn Thnh Mu c im: Hi xun Ni B khng ch l s t do tn ngng tn gio m cn biu hin m bn sc dn tc Ni B - thng c gi l Ni B en do truyn thuyt, c mt ngi con gi tn l nh (sau gi chch sang l en) sng pht o, con mt vin quan trn th ngi Min. Do t chi p duyn vi con quan trn vng Trng Bng, nng nh b nh trn ln ni xut gia cu o v cht . Sau ny triu nh nh Nguyn cho c tng ng en v sc phong cho b l "Linh Sn Thnh Mu". Hng nm vo dp xun v, t chiu 30 tt nguyn n n sut thng Ging, thng Hai m lch - nht l ngy rm thng Ging, du khch trong tnh, thnh ph H Ch Minh v cc tnh khc Nam B v hnh hng, l bi v tham quan du lch rt ng c. T chn ni, khch try Hi phi i b v leo ni. n lng chng ni khch vo l n Linh Sn Thnh Mu ri ngh ngi. Ai kho chn li tip tc ng mn leo ni l cha. Ni y, nh cha c cm chay i khch, khch c vic dng ri cng tin vo cha, c hoc khng, nhiu hoc t tu tm. Thm ch nu khch mun lu li cha mt, hai ngy vn c nh cha tht i nng hu - v rng chn tu hnh, ng tin khng c ngha v ngi m o ai cng nh ai. Ln cao cht na, gn nh ni l Miu Sn Thn. Dng ti y, du khch c cm gic nhiu m my cn bay di chn mnh v t y c th ngm ton nh h nc Du Ting - Mt cng trnh thu li p v ln nc ta hin nay. Nhng nm gn y mi ma Xun ti, dn chng Nam B ko ti l in B ng nh nc chy. Mi ngi tin rng l in B cu ph h, gii to nhu cu tm linh, cng nhn dp du lch ngm phong cnh hng v ca Ni B.

134

ng Thp
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti ng Thp Hi nh Tn Ph Trung Thi gian: 16 - 17/4 m lch. a im: X Tn Ph Trung, huyn Chu Thnh, tnh ng Thp. i tng suy tn: Thnh Hong lng. c im: Tng nim nhng ngi c cng lp lng v cu cho dn khang vt thnh. L hi G Thp Thi gian: 16/3 v 16/11 m lch. a im: X Tn Kiu, huyn Thp Mi, tnh ng Thp. c im: L cu an. Khu di tch G Thp gm 5 di tch, trong tiu biu hn c l n th c c Binh Kiu v miu B Cha X. Hng nm ti khu di tch G Thp t chc l hi ln vi l va b Cha X (16/3 m lch) v ngy gi c c Binh Kiu (16/11 m lch) thu ht rt ng ngi n tham d. L hi gm c cc l cu an, t thn nng, cng ng (c Binh Kiu), hoc cng B Cha X. Bn cnh cn t chc ma ln, ht bi, u v, trn la.

Hi nh nh Yn Thi gian: 16/4 m lch. a im: X nh Yn, huyn Lp V, tnh ng Thp. i tng suy tn: ng Phm Vn An, ngi u tin khai hoang lp p. c im: Hi nh long trng vi cc nghi thc: i k m, i ln binh, i hc tr l... tng nh ng Phm Vn An

135

Ninh Thun
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Ninh Thun L Cu o (ca ngi Chm) Thi gian: 18/5 m lch, hoc vo cc dp hn hn e da a im: Thp Poklng Garai v Prme tnh Ninh Thun i tng suy tn: Thn Nng c im: Thy cng v ngi dn a phng ln thp l thn nng cu ma, cu xin thn linh ph h cho ma mng bi thu. L vt dng cng t thn c con tru trng L hi Kat Thi gian:Ngy 1 thng 7 theo lch Chm (khong 25/9 - 5/10 dng lch) a im: n thp P Nagar (thn Hu c), thp P Klng Garai (phng Vinh, thp Chm), thp P Rme (thn Hu Sanh), tnh Ninh Thun. i tng tn vinh: cc v Nam thn: P Klng Garai, P Rme. c im: theo nghi l ca dn tc Chm L hi Kat ca ngi Chm din ra trong 3 ngy trn mt khng gian rng ln, ln lt t n thp (Bi mn, Ka lan) n lng (Paley) v tng gia nh (Nga wm), to thnh mt dng chy phong ph, a dng. y l mt l hi dn gian c sc nht trong kho tng vn ho ca cng ng ngi Chm. L hi khng ch gn vi n thp c knh - ni lu gi nhng gi tr k thut v m thut cao nht ca nn vn ho Chm m cn gn ti lnh vc khc ca vn ho: cng t, y phc, nhc c; nhng bi thnh ca, ca ngi cc v vua hin c cng vi nc vi dn. L hi cn l dp nhng ngi tham d c thng thc mt nn ngh thut ca - ma - nhc dn gian vi phong cch c o. Nhng ngi tham d l hi c ho cng iu ma ca cc c thiu n Chm, say sa cng ting trng Gi nng, kn Saranai. L hi Kat l minh chng v s phong ph, a dng trong kho tng vn ho ca i gia nh cc dn tc Vit Nam. L hi Kat ca ngi Chm Ninh Thun din ra 3 n thp trong cng ngy, cng gi. Cc nghi l c bn ging nhau v ni dung, nghi thc hnh l. Tin hnh l hi gm c: - Thy c s tr tr n thp lm ch l, - Thy ko n Kanhi ht thnh ca, - B bng dng l vt ln cc v thn, - ng t ch tr l tm tng, Cng mt s tu s B la mn ph l. L vt dng cng Kat ti n thp bao gm: - 1 con d, - 3 con g lm l ty u thp, - 5 mm cm, canh cng vi tht d, - 1 mm cm vi mui vng,

136

- 3 bnh go v hoa qu. Ngoi ra cn c ru, trng, tru cau, xi ch... L hi Kat gm c 2 phn: Phn l v phn hi. Trnh t theo cc bc: Ngy th nht: n rc y phc ca n thn P Nagar thn Hu c Ngy th hai: l hi Kat cc thp Chm * Phn l - L n rc y phc (thng t 7 gi sng) - L m ca thp (din ra ti 3 n, thp - L tm tng thn (din ra trong 3 n, thp) - L mc y phc cho tng thn (ti 3 n, thp) - i l (thng bt u t 9h sng ko di n 11h tra ti 3 n, thp) * Phn hi Ngy th ba:L hi Kat lng. Sau khi l hi Kat thp kt thc th khng kh l hi li bng ln cc lng Chm. Trc ngy l dn lng phn cng nhau qut dn n th, ngi nh chung ca lng, chun b sn khu, sn bi... Cng thi gian mt b phn khc li chun b l vt cng thn. Bui sng ngy th ba, mt ngi lm l cng Kat ngi nh chung ca lng cu mong thn ph h cho dn lng lm n pht t. Mi lng Chm th mt v thn ring. Trong l cng t thn lng, ch t l khng phi l chc sc tn gio m thng c dn lng tn vinh hoc ngi c uy tn v tinh thng phong tc tp qun. ng thay mt cho dn lng cng l vt cho thn v cu mong thn ph h cho dn lng. Nu nh l hi Kat nng v phn l cc n thp th ti lng phn l n gin hn phn hi. l cc tr nh thi dt vi (lng M Nghip), thi i nc, bng, vn ngh...Vo cui bui chiu th cuc vui kt thc, hi Kat lng cng vn. Mi ngi v nh tin hnh l Kat gia nh. - L Kat gia nh Kt thc l Kat lng l l Kat cc gia nh mi bt u. Nghi l ny ph thuc iu kin kinh t ca tng gia nh, nu c th t chc nu khng th thi. Ch l cng Kat l ngi trong gia nh hoc l ngi ln tui trong tc h. Vo ngy l, mi thnh vin trong gia nh u c mt ng , cu mong t tin, thn linh ph h cho con chu lm n pht t, gp nhiu may mn. y cng l dp ng b, cha m, gio dc con chu knh trng t tin. Cng dp ny cc gia nh u chun b bnh tri mi ngi thn ti thm ving chc tng nhau. C lng u ngp trn nim vui, thn thin, tnh on kt xm ging. Hu nh tt c u qun i nhng vt v, lo u ca i thng tn hng nhng pht giy trn y hnh phc.

137

Long An
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Long An L Cu Ma Thi gian: 18/4 m lch. a im: Tnh Long An. c im: cng l truyn thng, l cu ma cn c th hin bng nhng cuc ua ghe trn sng rch (Ghe ua bng tre thon di, cha c 20 tay bi).

Tin Giang
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Tin Giang Hi Nghinh ng Thi gian: 9 - 10/3 m lch. a im:Lng ng Nam Hi, x Vm Lng, huyn G Cng ng, tnh Tin Giang. i tng suy tn: C ng. c im: Rc sc Thn, l x gin th, cng thy lc, ht bi, ht thy, lm l nghinh ng trn bin vi hng trm tu thuyn trang hong lng ly Hi T Kit Thi gian: 15 - 16/8 m lch. a im: X Thanh Ha, huyn Cai Ly, tnh Tin Giang. i tng suy tn: Bn anh hng thi chng Php, l cc ng: c, Long, Rng, Thn. c im: Dng hng tng nim.

Tr Vinh
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Tr Vinh L hi cng bin M Long Thi gian: 10 - 12/5 m lch. a im: Miu b Cha X, th trn M Long, huyn Cu Ngang, tnh Tr Vinh. i tng suy tn: B Cha X, C ng. c im: L hi ca c dn ven bin Nam B. Nghi l gm c: l nghinh ng, l rc B Cha X, l t Thn Nng. Tr chi: nhy bao, ko co, bt c.

138

Bn Tre
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Bn Tre Hi nh Ph L Thi gian: 18 - 19/3 m lch (L k yn) v 9 - 10/11 m lch (L cu bng). a im: p Ph Khng, x Ph L, huyn Ba Tri, tnh Bn Tre. i tng suy tn: Thnh Hong Bn Cnh. c im: L k yn cu ma thun gi ha, l cu bng cu ma mng ti tt, l rc sc thn, t tin hin, hu hin (khai khn, khai c), ht bi

139

An Giang
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti An Giang L lta v hi ua b i tng tn vinh: Tng nh cng n t tin v cu phc cho linh hn ngi cht. Thi gian: T ngy 29 thng 8 n ngy 1 thng 9 m lch (nu thng thiu s ko di sang ngy 2 thng 9 m lch). a im: Ti cha, tng gia nh cng ng ngi Khmer thuc huyn Tri Tn hoc Tnh Bin, tnh An Giang. c im: Cu phc cho cc linh hn thn nhn khut c u thai sang kip khc, ngi qu c c sung sng hn. Trong dp l lta c hi ua b theo th thc truyn thng ca ngi Khmer. L lta L lta vo thng 8 m lch (l cng t tin). Thng thng trong dp l lta c hi ua b ko ba truyn thng, mt trong 10 s kin ln vng By Ni (An Giang), mang sc thi vn ho c o ca ngi dn y. Ngi dn vng By Ni sng ch yu bng cy cy, v th t mun i nay con b tr thnh thn thit vi b con Kh'mer. L lta t chc theo trnh t vi cc nghi l sau: - L t cm vt - L cng t tin - L hi linh - L a tin ng b Hi ua b Trng ua b thng l mt khu t rng khong 60m, di chng 170m xung quanh c b t cao ng thi l ni dnh cho khn gi. ng ua trn mt rung nc di khong trn 100m, rng khong 4m; hai u cm mc xut pht v ch. Mi gii ua n nh 38 i b c la chn sau cc ln ua vng loi ti cc x. Nhiu con tham gia gii nhiu nm, chng u to kho, dng p: u to, lng thng, xng chc, ui di, tai ngn v nh, c trn v cp mt hin lnh. i vi nhng ngi c kinh nghim chn b lu nm th i b tt cn l ti sn theo ng c ngha en v ngha bng, v i b thng trn s c gn 20 triu ng. Tuy nhin ch b khng bao gi bn i b ca mnh nu ginh gii nht, v l nim vinh d ca gia nh v cng ng. Vo cuc ua, i b c ch vo mt chic ba c bit, gng ba l bn p bao gm mt tm g rng 30cm, di 90cm, bn di l rng ba. Lc ny cc ti x c phn thnh cp v lm th tc chn cp ua trc, ua sau. Khng ging nh ua xe, tt c xut pht cng mt lc. ua b li thi hai i mt: i trc, i sau. Mi cp b u phi ko theo mt gin ba c ca ngn bt rng. Ngi iu khin ng trn gin

140

ba vung roi nh khi ang ba trn rung, do vy h phi ng khng b ng, nu ng hoc ri ra khi gin ba th phm lut v thua cuc. Ngy nay th thc ua b c ci tin hn xa rt nhiu: cuc ua din ra trn mt rung c nc ch khng phi trn mt ng nh trc y, v vy tnh mng ca ngi iu khin b an ton hn. Tuy c mt s thay i nhng l vn gi nhiu quy c c. Cuc ua chia lm hai vng: vng hu v vng th, ht vng hu n vng th. C th hiu vng hu l vng loi ca cuc ua, cn vng th mi phn nh y sc mnh ca cp b cng tay ngh, bn lnh ca ngi iu khin. Vo vng hu, mi i b phi i do hai vng quanh trng ua trnh din v khi ng. Nu i b no p vo ba ca i b khc l b loi. Ngc li, l quy nh vng th khc vi vng hu, nu i b no pha sau p vo ba ca i b trc th li thng cuc. ua b An Giang c t hng trm nm nay. S kin ny l dp nhng ngi n ng trong phum sc tr ti dng cm, s khn kho ca mnh trc cng ng. Hng ngy nhng ti x, ch b l nhng nh nng chn lm tay bn, nhng lc ny h c tn vinh l nhn vt chnh ca ngy hi. L hi miu B Cha X Thi gian: t m 23/4 n 27/4 m lch a im: miu B Cha X, ni Sam, cch th x Chu c 7km i tng suy tn: B Cha X c im: l tm B. Ni Sam nm cch th x Chu c (tnh An Giang) 5 km, l ni c qun th di tch lch s vn ho vi cha c Ty An, miu B Cha X, cha Hang, lng Thoi Ngc Hu... L hi B Cha X ( cn gi l l Va B) c t chc hng nm bt u t m 23/4 m lch n 27/4 m lch. Khch hnh hng n l hi c th i theo ng b t Long Xuyn ln Chu c theo tnh l 10, r vo 7km l ti ni Sam; hoc i bng ng thy t Cn Th, Sc Trng ln hay t Si Gn xung. m 23/4 l l tm v thay xim y cho tng B. Nc tm tng l nc thm, b y phc c ca B c ct nh ra phn pht cho khch try hi v c coi nh l ba h mnh gip cho ngi kho mnh v tr ma qu. Tip theo l l rc bn bi v t lng Thoi Ngc Hu v miu B. L Tc Yt c t chc

141

vo lc 24 gi ngy 25 rng ngy 26. L c tin hnh theo trnh t: dng hng, chc tu, hin tr, c vn t. Sau bi vn t c ho cng vi mt t giy vng bc . Tip ngay sau l Tc Yt l n l Xy Chu - Ht Bi do do mt ngi snh nghi l v c uy tn trong ban t ti miu B thc hin cng o kp ht bi cu nguyn cho quc thi dn an, ma thun gi ho. 4 gi sng ngy 26/4 l Chnh T c tin hnh (l nghi c tin hnh ging l Tc Yt). Chiu ngy 27/4 bi v Thoi Ngc Hu c a v lng. Chng trnh ht bi cng chm dt. Kt thc l cng va b. L Va B hng nm thu ht rt ng khch thp phng. n vi l hi hi h va c tham d l hi dn gian phong ph xin cu ti cu lc, ng thi h c dp du ngon, chim ngng cnh tr thin nhin An Giang. Hi nh Chu Ph Thi gian: 9 - 11/5 m lch. a im: Phng Chu Ph A, th x Chu c, tnh An Giang. i tng suy tn: Nguyn Hu Cnh (chu ca Nguyn Tri). c im: Dng hng, l k yn, ht bi m Hi n Nguyn Trung Trc Thi gian: 18 - 19/ 10 m lch. a im: X Long Kin, huyn Ch Mi, tnh An Giang. i tng suy tn: Nguyn Trung Trc, th lnh ngha qun chng Php Nam B. c im: L dng hng, l cng tng nim, tr din li trn nh chm tu chin Php trn sng Nht To (th k 19), bi thuyn, chi c tng v nhiu tr vui khc. Hi miu Bng Lang Thi gian: 15 - 16/3 m lch. a im: X Ph Lm, huyn Ph Tn, tnh An Giang. i tng suy tn: B Thng ng C H. c im: Dng l va B, ht bi Hi nh Long Ph Thi gian: 7/1 m lch. a im: X Long Ph, huyn Tn Chu, tnh An Giang. i tng suy tn: Thnh Hong bn cnh. c im: L khai h, cu ma Hi n Bo Sanh Thi gian: 15/1 m lch. a im: X Long Sn, huyn Ph Tn, tnh An Giang. i tng suy tn: Lo Gia (danh y c Trung Quc). c im: L hi cu s vic tt lnh

142

Sc Trng
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Sc Trng Chrorumchec - l hi cng phc bin Vnh Chu Thi gian: 14-15/2 m lch. a im: p n Chch, x Vnh Chu, huyn Vnh Chu, tnh Sc Trng. i tng suy tn: Tri t thnh thn. Cc bc tin nhn c cng khai khn to lp vng t. c im: L hi truyn thng ca ngi Khmer. L cu siu, l cu nguyn tam bo, cu quc thi dn an v ch tng thuyt php, ma khmer truyn thng, ua b ko xe, cuc ua ghe ngo trn cn L Ooc-Om-Bok v hi ua ghe ngo Thi gian: Ti 14 v ngy 15 thng 10 (m lch). a im: Nghi l thc hin ti sn nh; sn cha. Hi ua ghe ngo ti sng Maspro (thnh ph Sc Trng). i tng tn vinh: Thn Mt Trng. c im: L cng trng, th n nc, ua ghe ngo L Ooc-om-Bok Thi im t chc l hi Ooc-Om-Bok l lc thi tit bt u sang ma kh, la ngoi ng chm chn. L hi c ngha t n Thn Mt Trng v cu mong iu lnh, may mn; cu ma thun gi ho, ma mng ti tt, nh nh m no hnh phc. L cng trng: l cng trng vo ti ngy 14 thng 10 (m lch), thi gian hnh l trc khi mt trng ln n nh u. V tr hnh l t ti sn ca tng nh, sn cha hay ni rng ri khng b che khut nh trng. Ti y ngi ta chn hai cy tre (hoc tm vng) lm tr. Pha trn buc mt cy x ngang di chng 3m, trang tr hoa l (ging nh mt cng cho). Pha di k bn t l vt. L vt gm c cm np; cc loi sn vt nng nghip c tinh bt (khoai lang, khoai mn, sn); hoa tri (da, chui, bi, cam...), bnh ko. Vi lng thnh knh, mi ngi ngi chp tay trc ban th, mt hng ln mt trng, mt c gi lm ch l c li khn Thn Mt Trng, s bit n ca con ngi i vi thn, xin thn tip nhn l vt v ban phc lnh cho h. Sau khi chy ht tun hng, ngi gi gi tr con n ngi xp bng trc ban th. Cng ng tc chp tay thnh knh trc ban th Mt Trng, sau mt c gi dng tay nhm mt t cm v l vt khc, t vo mm tng a tr, tay kia v lng v hi c mun ca chng nm nay l g? Nm no cu tr li ca cc em sun s, l , rnh rt th ngi ln tin rng nm mi iu tt lnh s n vi h. Cui cng mi ngi h c cng nhau hng l vt; tr nh n a, ma ht di trng. Nu c khch n vo ngy ny th h s c qu bng cm dp. Ti cc ngi cha Khmer m 14 thng 10 cn c tc th n nc trn sng v th n gi bay ln tri. Theo quan nim ca ngi Khmer, tc th n nc s xua tan bng ti, s u v bun b, gi li s bnh yn trong phum, sc. Nhiu hot ng sn khu

143

truyn thng Khmer nh on D k, R bm biu din phc v khch hnh hng chy hi vo ti 14 ny. ua ghe ngo Theo phong tc c truyn ca ngi Khmer, ngy hm sau l cng trng (15/10) l tc ua ghe ngo. Trc khi i d thi, cng ng thng lm l t thn v t chc chiu i nhng ngi tham gia cuc thi. i ua gm nhng trai trng kho mnh, c kinh nghim, c la chn rt k t trc. Mi i c trang phc p, m cng mu. Tham gia cuc ua c hng chc chic ghe i din cho cc cha hay cng ng nhiu a phng. Ban t chc chia cc i ghe tham d thnh hai nhm A v B. Thng thng nhm A l cc ghe c xp hng trong ma gii trc. Nhm B l tt c cc ghe ngo cn li. Nhc ng m, ting trng, ting cng v ting h hi ca cc i ua ang khi ng lm si ng c khc sng. Trong ua ghe ngo, vic cm li, gi li chic ghe i ng hng, nhp bi ca nhng mi dm phi tht nhp nhng l nhng yu t quyt nh n tc ca chic ghe. Hi ua ghe ngo c t chc hng nm thnh ph Sc Trng, nhng nm gn y c nhiu a phng n tham gia nh Cn Th, Bc Liu, C Mau, Kin Giang, thm tr cn c i ghe ngo n t nc bn Cm Pu Chia. iu ny chng t l hi gn lin vi mn th thao truyn thng ny ang pht trin mnh m, tr thnh s kin vn ho truyn thng ln Vit Nam. L cu an Thc Cn Thi gian: Trung tun thng 3 m lch. a im: Huyn M T, tnh Sc Trng. c im: L cu an ca ngi Kh'mer v t chc vui chi.

144

Tp H Ch Minh
Lin h tham quan CNG TY DU LCH ti Tp H Ch Minh L hi cha B Thin Hu (Tp. H Ch Minh) Thi gian: 23/3 m lch. a im: 710 Nguyn Tri, qun 3, TP. H Ch Minh. i tng suy tn: B Thin Hu. c im: L va B ti cha B Thin Hu, mt trong nhng ngi cha c ca ngi Hoa Ch Ln c kin trc theo li Trung Hoa. Ngy hi, ngi Hoa v y rt ng, h lm hai hnh nm ng Thin, ng c cao 3 thc. Cui ngy t 2 hnh nm cng. Hi cha ng Thi gian: 24/ 6 m lch. a im: 676 - 678 ng Nguyn Tri, qun 5, TP. H Ch Minh. i tng suy tn: Quan Cng v nhiu v thn (Trung Hoa) khc. c im: L dng hng, tm tng, ma ln, ht bi L hi Nghinh ng Thi gian: T 15 n 17 thng 8 m lch. a im: X Cn Thnh, huyn Cn Gi, thnh ph H Ch Minh. i tng suy tn: C ng. c im: L cng c ng ca ng dn min ven bin. C l rc v l t truyn thng. L hi nghinh "ng", hay l l cng c "ng" (c voi) gn lin vi tc th c ng ph bin t o Ngang tr vo n H Tin, o Ph Quc, l loi l hi nc ln nht ca ng dn. Bng nhiu tn gi khc nhau nh l rc ct ng, l cu ng, l t c "ng", l cng "ng", l nghinh "ng", l nghinh ng Thu tng, nhng tt c u c chung mt quan nim rng c "ng" l sinh vt thing bin, l cu tinh i vi nhng ngi nh c v lm ngh trn bin ni chung. iu ny tr thnh mt tn ngng dn gian ph bin trong cc th h ng dn cc a phng ni trn. Lng ng Thu tng c vua T c ban sc phong gi l Nam hi Tng qun. Ti y hng nm din ra l t rt trang trng ca ng dn Cn Gi tng nh cng n c "ng". Ngy 15/8 khng kh l hi din ra nhn nhp bn ngoi lng vi nhiu hot ng vn ho si ni. Sng ngy 16/8, khong 10h, cc v trong hi lng trong trang phc chnh t lm l rc kiu ca Nam hi Tng qun xung thuyn rng ra bin. on ghe nghinh xut pht ti bn Cn Gi - Vng Tu. Dc theo ng rc, ng dn sng trn bin v b con hai bn ph by l vt nghnh n, khi nhang nghi ngt. Cng vi thuyn rng rc thu tng, c hng trm ghe ln nh, trang hong lng ly, c hoa rc r thp tng ra bin

145

nghnh ng . Trc mi ghe l hng n v mm l vt. Trn cc ghe ln nh ny c ch hng ngn khch v b con tham d on rc. on rc i khong hai gi th quay v bn ni xut pht, rc ng v lng ng Thu tng. Ti bn mt on ma ln, s t, rng i sn n ng v lng. Khi rc ng vo lng, cc nghi thc n v t din ra trang trng, ng vi nghi thc c truyn. Cc l cu an, xy chu i bi, ht bi din ra ti lng ng Thu tng. Ngoi lng, c cc hot ng vn ho vn ngh. Vo khong 20 - 23h cng ngy l cng t, ht bi vn tip tc din ra trong lng. Sng 17/8: t 8h - 22h ti lng ng Thu tng din ra l tn vng ng Thu tng theo sc phong. L cng c ht th. Sau phn l tn ng theo sc phong cng l lc chm dt l hi. L K Yn nh Bnh ng Thi gian: 10 - 14/2 m lch. a im: Phng 7, qun 8, TP. H Ch Minh. i tng suy tn: Cc bc thy dy ngh trong thn. c im: L cng T ngh v l cu an nh Bnh ng nm trn b rch B Tng, l mt trong hai ngi nh c lng khch tham quan, l bi ng nht thnh ph. L K Yn gm c: l cng tin s tng nh nhng bc thy dy ngh trong thn, l tng kinh cu an theo nghi thc Pht gio, hon sc, l t thn, l t tin hin, hu hin nhng th h khai hoang lp p v xy dng cc cng trnh phc li cho thn lng. C ht bi cng thn. Hi miu ng a Thi gian: 2/2 m lch. a im: 125 ng L Li, phng 3, qun G Vp, TP. H Ch Minh. i tng suy tn: Th a Phc c Chnh Thn v nhiu v thn dn gian khc. c im: Ht bng ri, din tung Miu ng a c xy dng t u th k 19 v tng c vua T c sc phong vo nm 1852. Hng nm l hi din ra vo ngy 2/2 m lch l ngy va Th a Phc c Chnh Thn. y l l hi tiu biu cho cc l hi miu thnh ph H Ch Minh v Nam b vi cc nghi thc: ging trng khai trang thng bo vo l, mi tru bng iu ht bng ri thnh thn v d l, din tung hi a Nng vi nhn vt ng a v nng tin mang ni dung ph phn thi h tt xu trong x hi hng thn xa. Sau l mn din ma mm vng, mm bc v ma chi do cc ngh nhn dn gian trnh din. Kt thc hi l nghi thc pht lc

146

L hi lng C ng - B Chiu Thi gian: 30/7 - 1/8 m lch. a im: Lng ng, qun Bnh Thnh, TP. H Ch Minh. i tng suy tn: L Vn Duyt v phu nhn. c im: L cu yn, din xng ca nhiu nhn vt L k yn nh Ph Nhun Thi gian: 16 - 18/1 m lch. a im: 18 ng Mai Vn Ngc, phng 10 qun Ph Nhun, TP. H Ch Minh. i tng suy tn: Pht, thn, cc v tin hin, hu hin. c im: Tng kinh cu an, l t, nghi thc tn vng v hi chu L hi bt u bng nghi thc tng kinh cu an ca Pht gio, tip theo l phn ma ln v biu din v thut c truyn, cc nghi thc t thn, t tin hin, hu hin. Bui ti c phn xy chu, i bi v ht bi. Ngy th hai v th ba c nghi thc t nam quan, n quan theo truyn thng Bc b. Chm dt l hi l nghi thc tn vng v hi chu theo truyn thng cc nh Nam b.

L n th Phan Cng Hn Thi gian: 25/2 m lch. a im: X B im, huyn Hc Mn. TP. H Ch Minh. i tng suy tn: Phan Cng Hn, ngi lnh o nhn dn 18 thn Vn Tru tn cng dinh tri huyn nm 1885. c im: L gi theo nghi thc cng thn. Hng nm, n ngy 25/2 m lch, thn tc ca ng cng b con nhn dn x B im t chc l gi ng ti n th theo nghi thc cng thn. Ngi n d l rt ng tng nh v anh hng hy sinh thn mnh nhn dn khi b n p bt b, lm rng danh truyn thng 18 thn Vn Tru.

L gi t ngh kim hon Thi gian: 7 - 9/2 m lch. a im: Hi qun L Chu, 586 Trn Hng o, qun 5, TP. H Ch Minh. i tng suy tn: ng t ngh kim hon. c im: Gi t L hi gm hai nghi thc: t t trong hai ngy u v t cc bc tin hin, hu hin trong ngy cui. m mng 7 c chng trnh vn ngh do cc ngh s ci lng v nhng th kim hon biu din. Trong Thi gian l hi, nhng ngi th kim hon TP. H Ch Minh v cc ni khp Nam B v dng hng l t, trao i nhng kinh nghim cng nh h tr nhau pht huy ngh nghip ca t s. Nhng ngi th khng v d c th c th t chc cng

147

t ti nh nhng phi chn ngy cng sau nhng ngy l t hi qun L Chu. L k yn nh Trng Th Thi gian: 17/2 m lch. a im: Phng Trng Th, qun Th c, TP. H Ch Minh. i tng suy tn: Thn Thnh hong, cc v tin hin, hu hin. c im: L vt t bn cnh cc thc cng nh hoa qu, tr, bnh... th lun lun phi c mt con heo sng. L k yn nh Trng Th theo truyn thng khng c ht bi nh nhiu ngi nh khc Nam b, do king k vi thn linh. Hi cha ng Bn Thi gian: 15/8 m lch. a im: ng Hi Thng Ln ng, qun 5, TP. H Ch Minh. i tng suy tn: ng Bn, Quan Cng, Quan Th m, B Cha Sanh. c im: L dng hng.

148

You might also like