Giao trnh CP THOAT NC

I - S & NGUYN TC VACH TUYN MLCN

Mang li cp nc la mt trong nhng b phn quan trong cua h thng cp nc,
lam nhim vu vn chuyn va phn phi nc n cac ni tiu dung. Gia thanh xy dng mang
li thng chim 50-70% gia thanh xy dng toan b h thng cp nc.
MLCN bao gm cac ng ng chnh, ng nhanh va cac ng ni phn phi nc.
MLCN co th thit k theo cac s : cut, vong, hn hp.

Ma/ng lCi cKAp nCc cu/t

Ma/ng lCi cKAp nCc vong

Hnh 6.1: S mang li cp nc.

Mang li cut co tng chiu dai ng ng nho nhng khng am bao an toan cp
nc: Khi mt ng nao o u mang b s c th toan b khu vc pha sau se b mt nc.
Con mang li vong se khc phuc c nhc im o.
 Nguyn tc vach tuyn MLCN:
Tng chiu dai ng ng la nho nht.
ng ng phai bao trum cac i tng dung nc.
Hng vn chuyn chnh cua nc i v cui mang li va cac im dung nc
tp trung, cach nhau 300 - 600m.
Han ch b tr cac ng ng i qua sng, , m ly, ng xe la,...

Nguyn nh Hun

= 54 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

II - TNH TOAN MLCN

Muc ch: Xac nh lu lng Q toan mang, lu lng q tng oan ng, trn c s
o chon ng knh (d) ng cp nc cung nh xac nh tn tht ap lc trn ng ng
xac nh chiu cao cua ai nc, ap lc cng tac cua may bm.
Khi tnh toan MLCN thng phai tnh cho 2 trng hp:
- Trng hp gi dung nc ln nht.
- Trng hp co chay xay ra trong gi dung nc ln nht.
i vi mang li co ai i din (ai cui mang li) con phai tnh toan kim tra
cho trng hp vn chuyn nc ln nht tc la trng hp tiu thu t, nc chay qua mang
li vao ai.
1/ XAC NH LU LNG NC TNH TOAN CHO TOAN MANG:
Phai xac nh cho 3 trng hp:
K max .gi .Q ht
Qmax =
24
K
.Q
Qmin = min .gi ht
24
Qcc = Qmax + 3,6.n.qcc

[m3/h].

[m3/h].

[m3/h].

2/ XAC NH LU LNG TNH TOAN CUA TNG OAN NG:

qtt = qct + .qdd + qttr ,
[l/s]
qct : Lu lng chuyn tip cho cac oan ng pha sau.
: H s phn b lu lng doc ng: q u oan ng la max, cui oan ng bng 0, nn
ngi ta quy c = 0,5.
qdd : Lu lng ly ra doc ng theo chiu dai cua oan ng tnh toan.
qttr : Lu lng tp trung ly ra nut cui cua oan ng tnh toan (thng ap dung cho cac h,
cac n v tiu thu nc ln nh cac x nghip git, cac b bi, nha tm cng cng,...).
xac nh qdd cn xac nh lu lng n v (qv), tc la lu lng ly ra trn 1m
chiu dai cua oan ng. Luc o ta se co: qdd = qv.L
L : Chiu dai oan ng tnh toan.
qv =

Q tt q ttr

[l/m.s]

Sau khi qui c = 0,5 ngi ta a qdd v hai nut u va cui mi oan ng tnh
toan, va luc o mi 1 nut se co lu lng nut (qn) la: qn = 0,5.qdd. Nu nut co nhiu oan ng
ni vao th qn = 0,5.qdd.

Nguyn nh Hun

= 55 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

3/ XAC NH NG KNH NG: Co 2 cach:
a/ Theo lu lng tnh toan qtt va vn tc kinh t vkt:
Ta s dung cng thc thuy lc quen bit:
q= .v =

.d 2
v d=
4

4q
v

 Xet mi quan h gia d va v qua gia thanh xy dng Gxd va gia thanh quan ly Gql
bng th:
- Nu v tng th d giam: Gxd giam nhng ngc lai tn tht ap lc theo chiu dai va
cuc b tng ln, nng lng tiu hao bm nc tng ln. Nu tng v > 2,5m/s se xay ra
hin tng sc va thuy lc trong ng manh hn, cac mi ni se d hong hn do o Gql se tng
ln.
- Nu giam v th d tng: Gxd tng nhng tn tht ap lc se giam, nng lng bm
nc se t hn, Gql se giam. Nhng nu giam v xung qua thp th cn lng se ong lai trong
ng, tn cng co ra.
Qua o ta thy cn phai xac nh mt gia tr v kinh t nao o tranh c ca 2
nhc im trn. xac nh, da vao th sau:

G
Gql

Gql+Gxd

Gxd

vkt
Hnh 6.2: Vn tc kinh t.

b/ Theo h s kinh t (E) va lu lng kinh t gii han (Qkt):

H s kinh t E phu thuc vao rt nhiu yu t, c bit la vao ng ngh san xut,
vao nng lng dung bm nc va trnh ky thut quan ly cua cac cng ty cp nc, co
gia tr t 0,25 - 0,5 - 0,75. ng vi cac gia tr E nay cho tng loai ng bang tnh sn cho ta
lu lng kinh t gii han Qmax va Qmin. Ta khng xet cu th.

Nguyn nh Hun

= 56 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

4/ XAC NH TN THT DOC NG VA TN THT CUC B:
Tn tht ap lc doc ng theo chiu dai ng (hl) co th xac nh theo 2 cach:
a/ Theo tn tht n v (i):
hl = i.L

[m]

i: Tn tht n v, phu thuc vao loai ng va vn tc nc chay trong ng:

.v 2
i=
2.d.g
: H s khang ma sat theo chiu dai, phu thuc vt liu lam ng va nham thanh ng.
d : ng knh trong cua ng, [mm].
v : Vn tc nc chay trong ng, [m/s].
L : Chiu dai oan ng tnh toan, [m].
H s sc can phu thuc vao ch chay cua dong nc, nham thanh ng va h
s nht ng hoc cua nc, c xac nh theo cng thc thc nghim cho tng loai ng:
- i vi ng thep mi:
=

0,0159 0,684
1+
d 0 , 226
v

0 , 226

- i vi ng gang mi:
0,0144 0,236
= 0, 284 1 +
v
d

0 , 284

- i vi ng gang va ng thep cu :
v < 1,2m/s

th:

0,0179 0,867
1+
d 0,3
v

i = 0,000912

v > 1,2m/s

th:

0,3

v 2 0,867
1+
d1,3
v

0,3

0,021
d 0, 3

i = 0,00107

v2
d1, 3

- ng fibr ximng:
0 ,19
v 2 3,51
i = 0,000561 1,19 1 +

d
v
- ng cht deo:
i = 0,000685

Nguyn nh Hun

v1, 774
d1, 226

= 57 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

T cac cng thc trn Svlp a thanh lp cac bang tnh toan thuy lc cho cac loai
ng cp nc khac nhau, da vao cac bang nay khi a bit lu lng q ta d dang tm c cac
tr s d, v va tn tht 1000i (tn tht cho 1km ng ng).
b/ Theo sc khang n v (A):
hl = A.L.K.q2 = S.q2
A : Sc khang n v.
L : Chiu dai oan ng ,[m].
K: H s iu chnh tc .
q : Lu lng nc trong ng.

 Cac gia tr A va K tra cac bang tnh toan thuy lc cho tng loai ng.

III - TNH TOA

TOAN THUY LC MANG LI CUT
1/ NHN NH BAI TOAN:
Bai toan nay cho bit:
Yu cu:

- Ap lc cn thit: Hct ly ra nut cui.

- Lu lng ly ra cac nut.

- Chon ng knh ng (d).

- Tnh tn tht doc ng (hl).
- Tnh tn tht cuc b (hcb).
- Tnh cao cn thit cho ai nc (H).
- Tnh ct ap cn thit cho may bm (Hb).

2/ CACH THC HIN:

thc hin bai toan nay, cn phai qua 2 bc:

 Bc chun b:
 Xac nh lu lng tnh toan toan mang li.
 Vach tuyn, chia oan tnh toan, ghi chiu dai, qttr.
 anh s th t cac nut trn s .

 Bc tnh toan :
 Xac nh tng chiu dai cua mang.
 Xac nh qv, qdd , qn , va qtt cua tng oan ng.
 Da vao qtt va vkt chon ng knh ng (d) cho tng oan ng.
 Lp bang tnh thuy lc va tip tuc tnh tn tht ap lc hl cho tng oan va
tng tn tht toan mang.
 Xac nh H , Hb .
 Dng mt ct doc ng o ap cac tuyn ng chnh.
d dang tnh toan va theo doi kt qua, khi tnh toan mang li cut ngi ta thng
lp bang tnh toan co dang nh sau:
Nguyn nh Hun

= 58 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

Lu lng
tnh toan qtt
[l/s]

oan ng

ng knh
d, [mm]

Tc v
[m/s]

Chiu dai
oan ng
l [m]

1000i
[m]

Tn tht ap
lc trn
oan ng
h=i.l [m]

1-2
2-3
...

3/ TH DU TNH TOAN :
qt.tr

200m

150m

300m

113

200m

300m

40 l/s

200m

250m

10 l/s

112

111

110

Cho mang cp nc nh hnh ve, bnh va kch thc a ghi trn hnh. T tram
bm II cung cp mt lu lng nc la 40 l/s. ai nc t u mang, cung cp mt lu
lng la 10 l/s. Tai nut 4 ly ra lu lng tp trung la 5 l/s. Mang cp cho nha 4 tng, c
thit k bng ng gang nc sach. Tng tn tht ap lc t tram bm n ai la 4m.
Phn tnh toan:
 Tnh tng chiu dai cua mang: L = 1600m.
 Xac nh lu lng n v :
q dv =

q tt q t .tr (40 + 10 ) 5
=
= 0,028 ,
L
1600

[l/s.m].

Xac dnh lu lng doc ng: qdd = qv.L , [l/s]. Lp bang:

oan ng
1-2
2-3
3-4
2-5
2-6
3-7
3-8

L [m]
300
150
200
200
200
250
300

qdd [l/s]
8.4
4.2
5.6
5.6
5.6
7.0
8.4

Xac nh lu lng nut: qn = 0,5. qdd . Lp bang:

Nguyn nh Hun

= 59 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

Nut

qdd
[l/s]
8.4
23.8
25.2
5.6
5.6
5.6
7.0
8.4

Nhng oan ng
lin quan n nut
1-2
1-2, 2-5, 2-6, 2-3
2-3, 3-4, 3-7, 3-8
3-4
2-5
2-6 ( va qt.tr)
3-7
3-8

1
2
3
4
5
6
7
8

qn
[l/s]
4.2
11.9
12.6
2.8
2.8
7.8
3.5
4.2

 Xac nh lu lng tnh toan tng oan ng:

qtt = qct + .qdd + qttr

[l/s]

Lp bang tnh:

oan
1-2
2-3
3-4
2-5
2-6
3-7
3-8

.qdd [l/s]
4.2
2.1
2.1
2.8
2.8
3.5
4.2

qct [l/s]
0
19.6
39.2
0
0
0
0

qttr [l/s]
0
5
5
0
5
0
0

qtt [l/s]
4.2
26.7
46.3
2.8
7.8
3.5
4.2

 a lu lng tnh toan va lu lng nut vao s :

3.5

200m
46.3

200m

40 l/s

110

150m
26.7

12.6

2.8
200m
2.8

11.9
300m

4.2

300m

2.8

112

113

2.8

250m

10 l/s

8
4.2

4.2

113

7.8
111

3.5

112

110

111

4.2

Tnh toan thuy lc mang li:

o
an

l
[m]

qtt
[l/s]

d
[mm]

v
[m/s]

1000i

h=i.l
[m]

Ct mt t
[m]

1-2
2-3
3-4

300
150
200

4.2
26.7
46.3

80
200
250

0.78
0.83
0.92

17.9
6.20
5.60

5.37
0.93
1.12

111.5
111
112

111
112
113

Nguyn nh Hun

= 60 =

Ap lc cn
thit Hct [m]
10

11

20.00
25.87
25.80

25.87
25.80
25.92

Ct mc nc
Hz [m]
12

13

131.50
136.87
137.80

136.87
137.80
138.92

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

2-5
2-6
3-7
3-8

200
200
250
300

2.8
7.8
3.5
4.2

80
100
80
80

0.52
0.95
0.65
0.78

8.54
19.6
12.8
17.9

1.71
3.92
3.20
5.37

111
111
112
112

110
110
111
112.5

25.87
25.87
25.80
25.80

25.16
22.95
23.60
19.93

136.87
136.87
137.80
137.80

135.16
132.95
134.60
132.43

 Ghi chu:
- Ct 12 va 13: Ct mc nc (Hz) tai mi im chnh la ap lc t do cn thit tai
im o cng vi ct mt t tai ni o.
- Ct mc nc tai im 4 (nut 4) la ap lc y cua may bm hay chiu cao ai nc.
- Ap lc cn thit tai im 1 i vi nha 4 tng tnh theo cng thc Hct =4(n+1).
- Chon trc ng knh ng d theo qtt, cac s liu khac nh 1000i [m], v [m/s] tra
cac bang tnh thuy lc i vi ng thep trang kem.
 Xac nh chiu cao ai nc:

H = Hct + hl + hcb + (Z1 - Z4).

Hct : ly im bt li nht trong mang li. o la im 1 vi Hct = 20 m.
hl : tng tn tht ap lc theo chiu dai t ai n im 1, tc la tuyn 4-3, 3-2, 2-1.
Tc la hl = 1.12 + 0.93 + 5.37 = 7.42 m.
hcb : tng tn tht cuc b ly bng 30% tng tn tht theo chiu dai, hcb = 0.37.42 = 2.23.
Z7 , Z8 : ct mt t tai im 7, im co Hct ln nht (bt li nht) la 115m va ct mt t tai
im 8, ni t ai la 116m.
Nh vy H = 20 + 7.42 + 2.23 + 111.5 - 113 = 28.15 m.

 Xac nh ap lc cua may bm tram bm cp II:

Hb = H + h + hb- + Z - Zb
h : Chiu cao phn nc cha trong ai [m], ly bng 2m.
hb- : Tng tn tht ap lc t tram bm n ai [m], theo bai = 4m.
Z , Zb : Ct mt t ni t ai va ct mt t ni t tram bm, u bng 113m.
Nh vy: Hb = 28.15 + 2 + 4 + 113 - 113 = 34.15 m.

IV - TNH TOAN THUY L

LC MANG LI VONG
1/ C S LY THUYT:
Tnh toan mang li vong rt phc tap, v:
- Rt kho xac nh phng chuyn ng cua nc ti mt im nao o cua mang mt
cach chnh xac. V du: T 1 4 nc co th chuyn ng theo hai hay nhiu tuyn khac
nhau: 1-2-3-4 hoc 1-9-5-4 hoc 1-8-7-6-4 v.v... tuy theo ap lc tng nhanh ng.
- Lu lng (q) va tn tht ap lc (h) tng nhanh la hai ai lng khng xac nh, no
phu thuc vao ng knh (d) va chiu dai (L) cac oan ng, nu lu lng (q) thay i th
ng ng knh (d) cung thay i.

Nguyn nh Hun

= 61 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

Nh vy mi oan ng co hai n s q va d. Nu mang co p oan ng th se co 2p n
s.

II

I
Qht


IV

III

Hnh 6.3: Cp nc mang vongg..

tnh toan thuy lc mang li vong, ngi ta thng a v vic giai gn ung cac
phng trnh bc hai, da vao cac nh lut c ban sau y:

 nh lut 1: Tng ai s tn tht ap lc cua mi vong se bng 0, nu ta qui c

chiu chay theo kim ng h la dng va ngc lai la m, tc la h=0.
Trong thc t iu nay rt kho at c nn ngi ta qui c rng h hay h 0,5m
i vi 1 vong, hoc < 1,5m i vi vong bao ln th coi nh la thoa man.

 nh lut 2: Tng ai s lu lng tai mi nut phai bng 0, nu qui c lu lng

n nut o la dng va i ra khoi nut la m, tc la qn =0.
Nh vy nu mang co n vong th co n phng trnh dang h=0, m nut th co m-1
phng trnh dang qn=0 va s oan ng cua mang p = n + m - 1 .

2/ TRNH T TNH TOAN :

- Xac nh tng chiu dai toan mang : L.
- Xac nh qv, qdd va qn cua tng ng ng.
- Xut phat t nh lut 2 (qn=0), tam thi phn b lu lng cho cac nhanh.
- Lp bang tnh thuy lc: chon ng knh ng (d) cho tng oan ng theo vn tc
kinh t, tnh tn tht ap lc theo chiu dai (hl) cua cac oan ng cho tng vong mt, va tnh h
cua vong o, ri so sanh vi nh lut 1, nu thoa man yu cu th thi. Nu khng th phai
iu chnh lai lu lng phn b luc u (gi nguyn ng knh a chon) tc la ly bt
nhanh tai nng (co tr s tuyt i ln hn nhanh kia) bo sang nhanh tai nhe va tip tuc tnh lai
t u cho n khi nao at yu cu th thi.

Nguyn nh Hun

= 62 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

3/ CAC PHNG PHAP IU CHNH LU LNG: Co 2 cach:
Phng phap Lbachp (Nga) va Cross (c): Tnh cho mt vong.
h
h
,
[l/s]
q =
=
hi
2. Si q i
2.
qi
h = h: Sai s ap lc vong ang tnh.
hi : tn tht ap lc cua ng ng i, [m].
qi : lu lng cua ng ng th i, [l/s].
Si : sc khang thuy lc cua oan ng i.
Nu mang co nhiu vong th q c xac nh tng vong mt va lp bang tnh thuy
lc.
Phng phap Anryxep (Nga): Tnh cho nhiu vong cung mt luc va c thc
hin ngay trn s , ap dung cho nhng ngi co nhiu kinh nghim trong tnh toan thit k
mang li, da trn cac t l sau:

q I q II
=
h I h II
4/ TH DU TNH TOAN MANG LI VONG:
Cho s mang co hai vong I va II. Chiu dai cac oan ng tnh toan c ghi trn
hnh ve. T tram bm cp II cung cp cho mang mt lu lng la 100 l/s. Tai nut 5 co ly ra
mt lu lng tp trung la 10 l/s. Yu cu tnh toan thuy lc mang li.


I
100 l/s


II



qt =10 l/s

BAI GIAI:
 Tnh tng chiu dai cua mang: L = 2020 m.
 Xac nh lu lng n v:
qv = (qtt - qt) / L = (100-10) / 2020 = 0,045 [l/s.m]

Nguyn nh Hun

= 63 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

Xac nh lu lng doc ng (qdd), lp thanh bang: qdd = qv .L
oan ng

Chiu dai L [m]

Lu lng doc ng qdd [l/s]

1-2
2-3
1-4
4-3
4-5
1-6
6-5

200
345
320
285
280
250
340

9,00
15,53
14,40
12,83
12,60
11,25
15,30

Xac nh lu lng nut (qn), lp thanh bang: qn = 0,5. qd.

Nut

Nhng oan ng lin quan n nut tnh toan

qd [l/s]

qn [l/s]

1
2
3
4
5
6

1-2 , 1-4 , 1-6

1-2 , 2-3
2-3 , 4-3
1-4 , 4-3 , 4-5
4-5 , 6-5 (co ca qt)
1-6 , 6-5

34,65
24,53
28,36
39,83
27,90
26,55

17,33
12,27
14,18
19,92
13,95 + 10
13,28

 y lu lng tp trung qt gia s chay theo tuyn 1-6-5.

 a lu lng doc ng (qd) va lu lng nut (qn) vao s tnh toan:

12,27

14,18


I
100 l/s

17,33

19,92

II

13,28

13,95+10

 Da vao nh lut 2, tam thi phn b lu lng cho cac oan ng tnh toan thuy lc. Co
hai cach phn b: hoc la theo lu lng doc ng (qd) hoc la theo lu lng nut (qn).
a/ Phn b theo lu lng doc ng:
- oan ng 1-2: q1-2 = 0,5.qdd(1-2) + qdd(2-3) = 0,59 + 15,53 = 20,03 l/s.
- oan ng 1-4: q1-4 = 0,5.qdd(1-4) + qdd(4-3) + qdd(4-5) = 0,514,4 + 12,83 + 12,6 = 32,63 l/s.
Nguyn nh Hun

= 64 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

- oan ng 1-6: q1-6 = 0.5.qdd(1-6) + qdd(6-5) + qt = 0,511,25 + 15,3 + 10 = 30,93 l/s.
- oan ng 2-3: q2-3 = 0,5.qdd(2-3) = 0,515,53 = 7,77 l/s.
- oan ng 4-3: q4-3 = 0,5.qdd(4-3) = 0,512,83 = 6,42 l/s
- oan ng 4-5: q4-5 = 0,5.qdd(4-5) = 0,512,6 = 6,3 l/s
- oan ng 6-5: q6-5 = 0,5.qdd(6-5) + qt = 0,515,3 + 10 = 17,65 l/s.
Lp bang tnh toan thuy lc mang li. Gia thit c thit k bng ng gang nc
sach ( chon cac yu t thuy lc trong cac bang tnh i vi cac ng gang nc sach):
Vong

oan

L
[m]

2
1-2
2-3

3
200
345

qtt
l/s
4
20,03
7,77

Phn b lu lng ln u tnh

D
v
1000i
h=i.l
mm
m/s
m
5
6
7
8
150

1,10

15,14

100

0,95

19,45

1-4

320

32,63

200

1,01

9,00

4-3

285

6,42

100

0,78

13,70

h = h =

iu chnh ln th nht
q1
v
1000i
l/s
m/s
11
12
13

q
l/s
10

+3,03

0,15

-0,87

19,16

1,05

13,92

2,78

+6,71

0,86

-0,87

6,90

0,84

15,6

5,38

33,24

1,03

9,27

-2,97

7,29

0,89

17,26

-4,92

hi/qi

-2,88

0,09

-3,90

0,61

+2,96

1,71

+0,87
-0,26
+0,87

h = h = +0,27
Thoa man
(< 0,5m)

q = h = 0 ,87

h
2 . i

qi

1-4
II

4-5
1-6
6-5

h=i.l
m
14

320

32,63

200

1,01

9,00

+2,88

0,09

280
250
340

6,30
30,93
17,65

100

0,77

13,20

+3,70

0,59

-0,26
+0,87
-0,26

33,24

1,03

9,27

+2,97

6,04

0,73

12,14

+3,40

200

0,96

8,12

-2,03

0,07

+0,26

31,19

0,97

8,24

-2,06

150

0,97

11,91

-4,05

0,23

+0,26

17,91

0,98

12,3

-4,18

+0,50

0,98

h = h =

+0,13

q = h = 0 ,26

h
2 . i

qi

...

 Nu co kinh nghim (tranh phai iu chnh rc ri) th co th chon lai ng ng

cho phu hp tng tn tht at yu cu. iu nay cn cn c vao gia tr tn tht bang trn
bit chon lai ng nao.
b/ Phn b theo lu lng nut:

oan ng 1-2: q1-2 = qn2 + mt phn cua qn3

Vn 1 phn cua nut 3 la bao nhiu cho phu hp, iu nay cn cn c vao chiu dai
cac oan ng ni vao nut 3. Cu th y:
345.q n 3
345 14,18
q1 2 = q n 2 +
= 12,27 +
= 20,03 l/s
(345 + 285)
(345 + 285)

oan ng 2-3: q2-3 = mt phn cua qn3

345 14,18
q 23 =
= 7,77 l/s
(345 + 285)

oan ng 1-4: q1-4 = qn4 + phn con lai cua qn3 + mt phn cua qn5

Nguyn nh Hun

= 65 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

q1 4 = 19,92 +

285 14,18 280 13,95

+
= 32,63 l/s
(285 + 345) (280 + 340)

oan ng 4-3: q4-3 = phn con lai cua qn3

285 14,18
q 43 =
= 6,41 l/s
(285 + 345)

oan ng 1-6: q1-6 = qn6 + mt phn cua qn5

340 13,95
q1 6 = 13,28 +
+ 10 = 30,93 l/s

340 + 280

oan ng 6-5: q6-5 = mt phn cua qn5

340 13,95

q 65 =
+ 10 = 17,65 l/s
340 + 280

oan ng 4-5: q4-5 = phn con lai cua qn5

280 13,95
= 6,3 l/s
q 45 =
(280 + 340)

 Ta thy kt qua tnh toan hoan toan ging trn!

V - C
CU TAO MANG LI CP NC
1/ CAC YU CU C BAN I VI MANG LI NG NG:
Mang li cp nc la mt hang muc cng trnh thng chim kinh ph ln, lai phai
t ngm di t nn rt phc tap trong qua trnh thit k, thi cng va vn hanh. Yu cu
chnh la phai bao am cung cp c lin tuc mt lu lng nc nht nh vi ap lc yu cu
ti cac im s dung. Mang li c xy dng bng cac loai ng ch tao sn t nha may.
Vic chon loai ng, phu tung ni ng phu thuc vao ap lc cng tac cua h thng, tnh hnh
a cht, phng phap lp t, cac ch tiu kinh t ky thut va cac iu kin cu th khac.
Nhng noi chung phai thoa man cac yu cu sau:

 Phai bn chc, co kha nng chng lai c cac tac ng c hoc (theo qui nh) ca
bn trong va ngoai ng.
 Thanh trong cua ng phai nhn, tn tht ap lc do ma sat khi nc chuyn ng la
nho nht.
 Co thi gian s dung lu dai, chng c xm thc ca bn trong ln bn ngoai khi
vn chuyn nc hoc cua t va nc ngm,...
Ngoai ra, ng cung nh cac b phn lp rap khac cn phai nhe, ni n gian, nhanh
va bao am. Cui cung la thoa man c cac ch tiu kinh t, tc la phai co chi ph chung nho
nht.
Ap lc cng tac cua ng c tnh toan da trn kt qua tnh toan mang li va h
thng ng chuyn dn. Ap lc o cn phai am bao chng lai c ap lc nc chuyn ng

Nguyn nh Hun

= 66 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

bn trong ng, ap lc cua t cung nh cac tac ng khac t bn ngoai. ng va cac mi ni
cua mang li cang chc chn, kn, khng ro r... th cang li. Nu khng th lun b mt nc
va chi ph cho quan ly h thng se tng ln rt nhiu. Nc ro r con gy xoi l nn, tao ra
nhng s c ln cho h thng.
Trong cac h thng cp nc cho cac i tng khac nhau nhng iu kin a
phng khac nhau th cac thng s chnh cn thit cho vic la chon loai ng nh lu lng ,
ap lc cng tac bn trong, c tnh nn t,... rt khac nhau, co th thay i trong gii han
rng.

2/ CAC LOAI NG CP NC VA PHNG PHAP NI NG:

Cac loai ng c dung trong mang li ng ng cp nc bn ngoai la ng gang,
ng thep, ng btng ct thep va ng nha.

 ng gang: c dung ph bin v co u im bn, chng xm thc tt, chu c

ap lc tng i cao, t co bin ng do nhit gy ra trong cac mi ni, nhng co nhc im
la don, co trong lng ln, tn kim loai, chu tai trong ng kem.
ng gang co ng knh t 50-1200mm, dai t 2-7m, mt u loe va mt u trn.
Khi ni ng, u trn cua ng nay se c a vao u loe cua ng kia, cha mt khoang h
3-5mm. Dy ay tm du hoc nha ng c bn thanh nhng si co ng knh ln hn
khe h gia u loe va u trn mt t, nhet vao khe h va xam cht bng uc xam va bua tay
bt kn khoang 2/3 chiu dai mi ni, sau o dung va ximng aming (70% ximng, 30%
bt aming va 10-12% nc) p y phn con lai va xam cht. Cach ni nay c dung ph
bin, co deo nht nh, chu c cac tai trong rung va ap lc cao.

 ng thep: i vi HTCN bn ngoai, co th s dung ng thep ng knh t 1001600mm. Cac ng thep u c san xut hai u trn va c ni vi nhau bng han in.
ng thep co u im la nhe hn ng gang va ng b tng; no nhe , bn, chu tai trong ng tt
va ap lc cao, t mi ni, lp rap n gian. Nhng ng thep co nhc im la d b xm thc
nn tn tht thuy lc tng nhanh, thi han s dung ngn hn cac loai ng khac. V vy trong
cac HTCN, ng thep ch nn dung cho cac tuyn chuyn dn lam vic vi ap lc bn trong ln
hay nhng ni thng chu tac ng c hoc manh (di ng st, ng t,...) hoc nhng
ni co nn mong khng n nh (m ly, bun cat chay, vung hay ng t,...).
chng r, bn ngoai ng phai quet mt lp nha ng hoc hn hp nha ng
- cao su. S dung loai vt liu chng r nao con tuy thuc vao mc n mon cua cac yu t
anh hng nh t, nc bn ngoai. Thanh ng bn trong co th dung cac lp bao v khac
nhau nh quet nha ng, hn hp nha ng - bt a mai hoc gia c mt lp ximng day
3-6mm ngay trong nha may ch tao hoc ngoai hin trng. Cac nc nh My, Anh, Phap...
thng gia c thanh trong ng thep bng mt lp ximng theo phng phap quay li tm. Lp
xi mng nay ngoai tac dung chng r con gi cho ng khng b ong cn, am bao c kha
nng thng thoat lu dai.

Nguyn nh Hun

= 67 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

ng thep co th san xut theo kiu uc, han doc hoc han xon, co th trang kem
hoc khng. ng thep trang kem thng co ng knh nho t 10 - 150mm dai t 4 - 12,5m
va thng c s dung cho h thng cp nc trong nha.

 ng b tng ct thep: Co hai loai ng sut trc va khng ng sut trc. Loai
ng sut trc co ng knh 400, 600mm, dai 4m, ap lc cng tac t 6-8 at. Con loai khng
ng sut trc co ng knh 400, 500, 600, 700mm, dai 4m, ap lc cng tac 2-3 at.
Cac ng b tng ct thep co th ni vi nhau bng cac ng lng va vong cao su, xam
ay va xi mng aming . i vi ng b tng ct thep ng sut trc ming loe c ni vi
nhau bng cac vong cao su va va xi mng. Khi ni ng b tng ct thep vi cac thit b khac
bng gang nh van, khoa,... th dung cac u ni ch tao ring bng thep.
ng b tng ct thep co nhiu u im la bn, t tn thep, re, chu c ap lc cao,
chng xm thc tt, t tn tht thuy lc v trong qua trnh lam vic nham thanh ng t tng
hn so vi cac loai ng kim loai. Nhc im chnh la trong lng ln va d v khi vn
chuyn.

 ng cht deo (nha): Co ng knh n 200mm, dai 8-12m. ng cht deo

thng co hai u trn, chu c ap lc t 2-10 at, co th ni vi nhau bng cac ng lng ren,
han nhit bng que han nha hoc bng cac chi tit ch tao sn va keo dan.
ng nha co nhiu u im nh chng xm thc tt, nhe, mi ni n gian, tn tht
ap lc t do thanh ng trn nhn, kha nng thoat nc tt, gia thanh re va co kha nng giam
m khi co hin tng va thuy lc nn ngay cang c dung rng rai. Nhng ng nha co
nhc im la d lao hoa do tac dung nhit, dan n theo chiu dai ln, sc chng va p
yu.
Ngoai cac loai ng trn hin nay con s dung cac loai ng cp nc khac nh ng
fibrximng, ng sanh,... Tuy nhin ng fibrximng co th gy bnh ung th phi, ng sanh
d v, khng chu c ap lc cao.

3/ CACH B TR NG NG CP NC:
ng nc t ngoai ng ph phai thoa man cac iu kin sau y:

- Khng nng qua tranh tac ng c hoc va anh hng cua thi tit.
- Khng su qua tranh ao p t nhiu , thi cng kho khn. Chiu su ti thiu
t ng cp nc thng ly bng 0,7m k t mt t n nh ng.
Tuy theo tnh hnh a cht va kch thc cua ng, co th t ng trc tip trn nn
t t nhin hoc trn b bng cat, a dm hoc b tng ct thep, thm ch co th t trn b
coc b tng khi i qua h, m ly,...
ng cp nc thng c t song song vi ct mt t thit k, trong va he hoc
mep ng, cach mong nha va cy xanh ti thiu 3-5m. ng cp nc phai t trn ng thoat
nc, khoang cach gia no vi ng ng khac theo chiu ng ti thiu 0,1m va chiu ngang
ti thiu 1,5-3m.

Nguyn nh Hun

= 68 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

Trong cac x nghip hoc thanh ph ln, nu co nhiu loai ng khac nhau (ng cp
nc, thoat nc, cp nc nong, si m, hi t, dy in cao th, dy in thoai,...) ngi
ta thng b tr chung cung trong mt ng hm bng b tng ct thep. Nh vy se rt gon
gang, chim t din tch, d dang thm nom, sa cha, khng b nc ngm xm thc, nhng
vn u t xy dng ban u ln.
Khi ng i qua sng, vung ly,... co th cho ng i trn cu, cu can hoc cho ng i
di long sng, vung ly dang xi phng goi la iuke. iuke thng lam ti thiu hai ng
song song phong s c, hai u co b tr ging thm, trong o co khoa ong m c.

iuke..
Hnh 6.4: iuke

Khi ng i qua ng t, xe hoa, iu phai t ng trong vo boc bng kim loai

(ng lng) hoc trong cac tuy nen tranh cac tac ng c hoc va sa cha d dang. Hai u
cung b tr ging thm co van, khoa nh iuke.
Cn phai tranh t ng cp nc i qua cac bai rac, cac ngha trang, nghia a.
Nu bt buc phai t ng qua nhng ni o th phai di chuyn m ma, rac ri, ng thi
phai tin hanh kh c tai ch, dung t mi p vao hoc phai t ng ni trn mt t.

4/ CAC THIT B VA CNG TRNH TRN MANG LI CP NC :

phuc vu cho cng tac quan ly va am bao cho mang li cp nc lam vic an
toan, trn mang li cp nc thng phai b tr cac thit b va cng trnh sau:

 Khoa : Dung ong m nc trong tng oan ng sa cha, thau ra, i

chiu dong nc, iu chnh lng nc phn phi... Khoa thng t cac nut (ch ng gp
nhau, i dong,...) cua mang li.
 Van mt chiu : Co tac dung ch cho nc chay theo
mt chiu nht nh, thng t trc cac may bm, trn cac nhanh
ly nc, nc ln b cha.
 Van xa kh : t nhng v tr cao cua mang li t
ng xa kh tch tu trong ng ra ngoai, tranh cho ng khoi b pha
hoai.

Nguyn nh Hun

= 69 =

Hnh 6.5: Van 1 chiu.

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

 Van xa bun: Dung dc sach nc va bun khi ty ra ng ng, thng t
nhng v tr thp cua mang li.
 Hong ly nc cha chay: t doc theo ng ph, cach 100-150m mt cai
ly nc cha chay t mang li cp nc. Co hai loai hong ly nc cha chay: loai t ni
va loai t ngm di mt t.
 Voi ly nc cng cng :
t nga ba, nga t ng ph va
doc theo cac ph khng xy dng h
thng cp nc trong nha vi khoang
cach 200m mt voi.

ng h

 Gi ta: Dung khc

phuc lc xung kch gy ra khi nc
Hnh 6.6: Voi nc cng cng.
i chiu chuyn ng, thng t
nhng ch un cong, ch ngot, ng cut,... va c xy dng bng gach hoc b tng ct thep.
 Ging thm: thm nom, sa cha va quan ly mang li cp nc. Trong ging
thm co b tr cac van, khoa cn thit phuc vu cng tac quan ly, thng c xy dng bng
gach hoc bng b tng.
5/ CHI TIT HOA MANG LI CP NC :
Khi thit k ky thut va thi cng mang li cp nc ngi ta thng ve chi tit hoa
mang li cp nc, tc la dung cac ky hiu v phu tung, ng ng, thit b... th hin chi
tit lp rap no trn mt bng.

Hnh 6.7: Chi tit mang li cp nc.

Nguyn nh Hun

= 70 =

HBKN