Giao trnh CP THOAT NC

I - S CU TAO VA
VA CAC KY HIU:
HTCN bn trong nha dung a nc t mang li bn ngoai n moi thit b,
dung cu v sinh hoc may moc san xut bn trong nha.
1/ CAC B PHN CHNH CUA HTCN TRONG NHA:
a/ ng dn nc vao nha: ni lin vi ng ng cp bn ngoai vi nut ng h o nc.
b/ Nut ng h o nc : gm ng h o nc va cac thit b khac dung o lu lng nc
tiu thu.
c/ Mang li cp nc bn trong nha:

ng ng chnh dn nc t ng h o nc n cac ng ng.

ng ng ng cp nc ln cac tng nha.
Cac ng nhanh phn phi nc va dn nc ti cac dung cu v sinh.
Cac dung cu ly nc (voi nc , van khoa,...).

Ngoai ra phuc vu cho cha chay con co cac voi phun cha chay; nu ap lc ng
ng bn ngoai khng u am bao a nc ti thit b dung nc th con b sung thm cac
cng trnh thit b khac nh: ket nc , tram bm, b cha nc ngm, tram kh nen,...
2/ CAC KY HIU QUI C V H THNG CP NC TRONG NHA:
ng nc i ni

ng h o nc

ng nc i ngm

Voi nc chu ra

Khng gian
Mt bng

Van xa nc
Van nc

Voi nc u tiu

Khng gian
Mt bng

Voi nc thung x
Van 1 chiu

Voi cha chay

Khng gian
Mt bng

Nguyn nh Hun

Voi trn nong-lanh

Bm nc

B voi tm hng sen

= 71 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

3/ S VA PHN LOAI H THNG CP NC BN TRONG NHA:
S h thng cp nc bn trong nha co th phn thanh:
a/ Theo chc nng:

H thng cp nc sinh hoat n ung.

H thng cp nc san xut .

H thng cp nc cha chay.

H thng cp nc kt hp.

Trong thc t h thng cp nc san xut ch dung chung vi h thng cp nc sinh

hoat khi cht lng nc san xut oi hoi cao nh nc sinh hoat, hoc khi lng nc san
xut dung t.
H thng cp nc cha chay ch lam ring vi h thng cp nc sinh hoat trong cac
trng hp c bit, nh i vi nha cao tng (>16 tng) hoc cn cha chay t ng, con lai
chung c kt hp chung vi nhau.
b/ Theo ap lc ng ng nc ngoai ph:
 H thng cp nc n gian:
H thng nay ap dung khi ap lc cua ng ng cp nc bn ngoai hoan toan
am bao a nc n moi TBVS bn trong nha, k ca nhng thit b bt li nht.

a/

b/

c/

Hnh 7.1: S cp nc n gian co hay khng co ket nc.

a- Cp nc trc tip t ng ngoai vao h thng trong.
b,c - Cp trc tip t ng bn ngoai vao va t ket mai xung.

 H thng cp nc co ket nc trn mai:

H thng nay ap dung khi ap lc cua ng ng cp nc bn ngoai khng am bao
thng xuyn, trong cac gi dung nc t (ban m) nc cung cp cho cac TBVS trong nha
va d tr vao ket nc, con trong cac gi cao im dung nc nhiu th ket nc se cung cp
cho cac TBVS. Ket lam nhim vu d tr nc khi tha va cung cp lai khi thiu.
Nguyn nh Hun

= 72 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

Thng thng ngi ta thit k ng ng ln xung ket chung lam mt, khi o
ng knh ng phai chon vi trng hp lu lng ln nht va trn ng ng dn nc t
ay ket xung phai b tr van mt chiu ch cho nc xung ma khng cho nc vao t ay
ket (v lam xao trn cn, gy nhim bn nc). Cung co th b tr hai ng ng dn nc ln
va xung ring bit, luc o ng knh ng chnh co th nm tng trn cung.
HTCN co ket trn mai co u im la d tr c lng nc ln, nc khng b ct
t bin, tit kim in va cng quan ly. Nhng nu dung tch ket qua ln se anh hng n
kt cu cua nha, chiu cao ket qua ln se anh hng n my quan kin truc. Mt khac, nc
lu lai trn ket lu d b ong cn, moc ru gy bn nc.
 H thng cp nc co tram bm:
H thng nay ap dung trong trng hp ap lc
ng ng cp nc bn ngoai khng am bao thng
xuyn hoc hoan toan khng am bao a nc ti cac
TBVS bn trong nha. May bm lam nhim vu thay ket
nc , c m theo chu ky bng tay hay t ng nh cac
rle ap lc. Trong trng nay khng kinh t bng ket
nc , v tn may bm, tn in, tn cng quan ly (nu
m bng tay) va may bm lam vic thng xuyn se
chong hong. Trong thc t h thng nay t dung.

Hnh 7.2: S co bm.

 H thng co ket nc va tram bm:

H thng nay ap dung trong
trng hp ap lc ng ng cp nc
bn ngoai hoan toan khng bao am. May
bm lam vic theo chu ky, ch m trong
nhng gi cao im a nc n cac
TBVS va d tr cho ket nc. Trong
nhng gi dung nc t, ket se cung cp
nc cho ngi nha. May bm co th m
bng tay hoc t ng.
Hnh 7.3: S co bm+ ket nc

 H thng cp nc co ket, tram bm va b cha:

H thng nay ap dung trong trng hp ap lc ng ng cp nc bn ngoai hoan
toan khng am bao va qua thp, ng thi lu lng nc lai khng y u (ng knh ng
bn ngoai be), nu bm trc tip t ng ng bn ngoai th se anh hng n vic dung nc
cua cac khu vc xung quanh (thng xay ra i vi nhng nha cao tng mi xy trong thanh
ph cu). Theo TCVN 4513-88, khi ap lc ng ng cp nc bn ngoai nho hn 5m th phai
xy dng b cha ngm d tr. May bm se bm nc t b a vao nha.

Nguyn nh Hun

= 73 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

 H thng cp nc co tram kh ep:
H thng nay ap dung trong trng hp ap
lc cua ng ng cp nc bn ngoai khng am
bao thng xuyn ma khng th xy dng ket nc
c v dung tch ket qua ln khng co li v mt kt
cu hoc my quan kin truc. Tram kh ep co th t
tng hm hoc tng 1.

Hnh 7.4: S co b cha

+ bm + ket nc

 H thng cp nc phn vung:

Thng thng i vi cac nha cao tng ng ring le, ap lc nc cua ng ng bn
ngoai co th bao am nhng khng thng xuyn
hoc hoan toan khng am bao a nc n cac
TBVS trong nha. Trong trng hp nay co th s
dung HTCN phn vung.
i vi s nay ngi ta tn dung ap lc
cua ng ng cp nc bn ngoai cho mt s tng
di theo s n gian. Con cac tng trn co th co
thm ket nc va tram bm ring. Luc o cn lam
thm mt ng ng chnh pha trn va dung van
(hoc van mt chiu) trn ng ng bin gii gia
hai vung cp nc.
H thng nay co u im la tn dung c
ap lc cua ng ng bn ngoai nhng lai co nhc
im la phai xy dng thm tram bm tng ap, ket va
ng ng chnh pha trn.

Hnh 7.5: S phn vung.

c/ Theo cach b tr ng ng:

H thng co ng ng chnh la cut : la loai h thng ph bin nht thng ap dung
cho moi ngi nha (tt ca cac s trn).
H thng co ng ng chnh la vong (khep kn): Dung cho cac ngi nha c bit
quan trong, co yu cu cp nc lin tuc, an toan.
H thng co ng ng chnh pha di hoc trn: H thng co ng ng chnh
di la ph bin. Mt s cng trnh thng t ng ng chnh trn nh nha tm cng
cng, h thng phn vung... tranh lang ph ng va tn dung c ap lc.
Nguyn nh Hun

= 74 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

4/ LA CHON S HTCNTN:
Khi thit k cn nghin cu ky, so sanh v kinh t - ky thut cac phng an chon
s thch hp nht, am bao thoa man cac iu kin sau y:
S dung trit ap lc ng ng bn ngoai.
Gia thanh re, kinh t, quan ly d dang, thun tin cho ngi s dung.
Han ch may bm v tn in va ngi quan ly, giam ting n do bm.
Kt hp tt my quan kin truc ngi nha.

II - XAC NH AP LC NG NC NGOAI PH
Khi thit k cn phai xac nh ap lc nc ng ng ngoai ph. Co nhiu cach, nh
tham khao s liu cua cac c quan quan ly mang li cp nc, dung ap k hoc voi nc
canh o (gn ung) trong cac gi khac nhau va mua he, xy dng biu ap lc trong tng
ngay bng ng thuy tinh cong cha thuy ngn hoc xac nh s b qua ap lc cua nc cac
TBVS cac tng nha cua ngi nha gn nht.
Ap lc bn ngoai thng thay i theo thi gian (gi, mua), do o am bao cp
nc an toan va lin tuc cho ngi nha, ap lc ng ng ngoai ph cn phai ln hn ap lc cn
thit cua ngi nha (Hng.min > Hct). Trng hp ngc lai th tuy theo s chnh lch co th xy
dng thm ket nc tram bm hoc ca b cha. Nh vy, mun thit k HTCN trong nha cn
phai xac nh ap lc cua ng ng ngoai ph va ap lc cn thit cua ngi nha chon s
hp ly.
Trng hp dung may bm bm nc t b cha th ap lc bm (Hb) tnh t mc
nc thp nht trong b n TBVS bt li nht. Nu bm nc trc tip t ng ng bn
ngoai co ap lc am bao thng xuyn th cao bm nc se la hiu s cua ap lc cn thit
cua ngi nha vi ap lc ng ng bn ngoai (Hb = Hct - Hng). Nu ap lc ng ng cp
nc bn ngoai dao ng th cao bm nc se c tnh vi ap lc thp nht cua ng
ng ngoai ph (Hb = Hct - Hng.min).

III - CU TAO CHI TIT HTCNTN

1/ NG NG DN VAO:
ng ng dn vao thng t vi dc t 0,0025 - 0,003 hng v pha ng
ng bn ngoai dc sach nc trong nha khi cn thit va ni vung goc vi tng nha va
ng ng bn ngoai. ng ng dn vao phai co chiu dai nho nht tn vt liu, giam
khi lng ao p, giam tn tht thuy lc. Phai b tr kt hp ng ng dn nc vao vi
nut ng h o nc cung nh tram bm (nu co ) mt cach hp ly. Khi ng knh ng dn
vao d>40mm th ch ng ng dn vao ni vi ng ng cp bn ngoai phai b tr h ga,

Nguyn nh Hun

= 75 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

trong o co cac van ong m nc, van mt chiu va van xa nc. Khi d<40mm th co th ch
cn van mt chiu ma khng cn h ga.
Tuy theo chc nng va kin truc ngi nha, ng dn vao co th b tr mt bn nha
(a), b tr ca hai bn cho cac nha cng cng quan trong (b), oi hoi cp nc lin tuc hoc dn
vao bng nhiu ng, ap dung cho cac nha dai, co nhiu khu v sinh phn tan (c).

a/

b/

c/

Hnh 7.6: S ng dn nc vao nha.

ng knh ng dn vao chon theo lu lng tnh toan cho ngi nha. Khi cha co lu
lng tnh toan co th ly s b nh sau:
Cac ngi nha mt hoc hai tng: d = 32 - 50mm.
Cac ngi nha co khi tch trung bnh:
d 50mm.
3
Cac ngi nha co lu lng > 1000m /ngay: d = 75 - 100mm.
Vi cac nha san xut , co th ly d= 200 - 300mm hoc ln hn.
ng dn vao cung chn su nh ng ng cp nc bn ngoai. Co th dung ng
thep trang kem nu ng knh ng d<70mm, ng gang hoc ng thep en tm bitum nu
d>70mm. Co th dung ng cht deo. Nu ap lc nc >10at va d >100mm th phai dung ng
thep co sn tm chng n mon.
Khoang cach ti thiu theo chiu ngang t ng dn vao n cac loai ng va ng
dy khac qui nh nh sau:
- Cach ng thoat nc 1,5m.
- Cach ng dn hi t ap lc thp 1m.
- Cach ng dn hi t ap lc cao 1,5m.
- Cach ng dn nhit (nc nong) 1,5m.
- Cach cap in thoai va cap dn in 0,75 - 1m.
2/ CHI TIT NI NG DN VAO VI NG BN NGOAI:
ng dn vao co th ni vi
ng ng cp nc bn ngoai bng mt
trong cac cach sau y:
a/ i vi h thng a co qui hoach: a
lp sn t, thp va nut bt ng t trc
th ch cn m nut bt ng va lp ng
dn vao. Cach nay tin li va n gian

Nguyn nh Hun

T co sn

ng dn vao nha

ng bn ngoai

Hnh 7.7: T lp sn.

= 76 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

nht nhng phai co d kin trc trong qui hoach.
b/ i vi h thng ang s dung: co th co hai cach:
- Ca mt oan ng lp t vao, sau o mi ni ng dn. Cach nay co nhc im
la se lam cho mt oan ng cua mang li b ct nc mt thi gian, nn ch c phep s
dung khi yu cu cp nc khng lin tuc, vic cp nc se khng anh hng n sinh hoat
hoc san xut cua oan ng o.
- Dung chup ngi va vong c nga (ai khi thuy). Chup ngi va vong c nga c
ap vao ng ng cp nc bn ngoai bng cu. Dung khoan khoan l cho nc chay ra.
Gia chup ngi va ng nc bn ngoai co tm m cao su hnh vanh khn t xung quanh l
khoan nc khoi ro ra ngoai. L khoan co ng knh nho hn 1/3 ng knh ng cp
nc bn ngoai. ai khi thuy co th ch tao kiu ren, ming loe hoc bch. Sau khi khoan
xong, rut khoan ra, nhanh chong lp khoa vao, ong khoa lai ri tip tuc ni ng ng dn
nc vao nha. Khi khng co may khoan co th dung uc vao bua tay uc l. Phng phap
dung ai khi thuy co nhiu u im v thi cng nhanh, khng phai ct nc , do o c s
dung rng rai.
1

Hnh 7.8: ai khi thuy.

1.
2.
3.
4.

ng nc.
Vong c nga.
Tm m cao su.
Chup ngi.

5. Khoa nc.

5
3

3/ CHI TIT NG NG QUA TNG VA MONG NHA:

phong s c do nha b lun, khi t ng vao qua tng, mong nha phai cho ng
chui qua mt l trng cha trc co ng knh ln hn ng knh ng t 200mm tr ln.
Khe h phai c trat kn bng vt liu chng thm an hi (si gai tm du, t set nhao, va
ximng mac 300 mt lp day 20-30mm. Nu t m t hay co nc ngm th phai dung
vong chn hoc b tng mac 70 (ni cng) hoc t trong cac ng boc bng kim loai.
t set nhao

Si ay
tm bitum
Va

Thep tm han

ng thep lng

t set nhao

Hnh 7.9: Chi tit ng qua mong nha.

Nguyn nh Hun

= 77 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

Khi hai ng ng cp va thoat nc ct nhau th ng cp nc phai t cao hn ng
thoat nc 0,4m (tnh t 2 thanh ng), nu nho hn phai t trong cac ng lng bng kim loai
hai u dai hn 0,5m (trong t kh) hoc 1m (trong t m).
4/ NUT NG H O NC :
Nut ng h o nc gm: ng h, khoa, van xa va cac b phn ni ng. Nut ng
h thng t trn ng dn vao sau khi qua tng nha khoang 1-2m nhng v tr cao rao
va d xem xet. Co th t di gm cu thang, trong tng hm, trong mt h nng di nn
nha tng 1 (co th t hanh lang nhng khng qua phong ). Trng hp c bit co th b
tr ngoai tng nha nhng phai c che ma va bao v tt. tin thi cng co th ch tao
sn cac hp bng b tng t toan b nut ng h trong o.
Nut ng h co th t theo kiu vong hoc khng vong. Trong trng hp ngi nha
cn lng nc ln, yu cu cn phai cp nc lin tuc th phai t vong. Khi lng nc nho,
yu cu cp nc khng lin tuc hoc co nhiu ng dn vao co th t khng vong.

Hnh 7.10: Nut ng h o nc.

ng h o nc dung : xac nh khi lng nc tiu thu, lu lng nc b mt

mat, hao hut trn ng ng vn chuyn phat hin cac ch ro r, b v ng; va dung iu
tra xac nh tiu chun dung nc phuc vu cho qui hoach va thit k cac h thng cp nc.
ng h o nc co nhiu loai nhng loai thng dung nht la loai canh quat va loai
tuc bin. Loai canh quat co ng knh t 10-40mm, dung o lu lng nc nho. Loai
tuc bin co ng knh t 50-200mm thng dung o lng nc ln hn 10m3/h. Ca hai
loai u cu tao theo nguyn tc lu tc - lu lng nc ty l vi vn tc chuyn ng cua
nc qua ng h.
Lng nc qua ng h c biu th bng h thng kim quay hoc bng day s
trn mt ng h. Mt ng h co hai loai : loai co mt kim ln va hang ch s hoc loai co
mt kim ln va 5 vong kim nho. Cac vong quay theo chiu kim ng h ch t hang n v,
chuc, trm theo chiu ngc kim ng h. Kim ln ch di 1 m3. Cac ch s v lu lng
c th hin trn mt cua ng h va khac nhau t 0,01 n 1000m3 (gp nhau 10 ln mt ).
Mun xac nh c lng nc tiu thu qua ng h, ta ch oc s trn mt ng
h, hiu s gia hai ln oc chnh la lu lng nc tiu thu trong thi gian o. Mun kim tra
chnh xac cua ng h ngi ta co th dung thung hng va ng h bm giy, nu sai s
nho hn 2% i vi ng h mi va nho hn 5% i vi ng h cu th ng h coi nh tt.

Nguyn nh Hun

= 78 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

 chon c ng h o nc ngi ta da vao lu lng tnh toan cua ngi nha

va kha nng lam vic cua ng h. Kha nng o c biu th bng lu lng gii han nho
nht, lu lng gii han ln nht va lu lng c trng cua ng h.
Loai va c ng h c chon phai thoa man cac iu kin sau:
Qmin Qtt Qmax.
Qngay 1/2 Qt.
Qmin : Lu lng gii han nho nht (khoang 6-8% lu lng tnh toan trung bnh) hay con goi
la nhay cua ng h, ngha la nu lng nc chay qua ng h nho hn lu lng
y th ng h khng lam vic.
Qtt : Lu lng tnh toan cua ngi nha.
Qmax : Lu lng gii han ln nht cua ng h - lng nc ln nht qua ng h ma khng
lam h hong ng h va tn tht qua ln (khoang 45-50% lu lng c trng cua ng
h).
Qngay : Lu lng nc ngay m cua ngi nha [m3/ng.m].
Qt : Lu lng c trng cua ng h - lu lng nc chay qua ng h khi tn tht ap lc
trong ng h la 10m. [m3/h].
Cac loai ng h lu tc noi trn thng lam vic n nh khi lu lng nc ln nht
qua no khoang 40-50% lu lng c trng cua ng h.
Bang 10: C - lu lng & c tnh cua ng h o nc.
Loai ng h

Loai canh quat

(truc ng)

Loai tuc bin

(truc ngang)

C ng h
D [mm]
10
15
20
25
30
40
50
80
100
150
200
250

Lu lng c
trng [m3/h]
2
3
5
7
10
20
70
250
440
1000
1700
2600

Lu lng cho phep [l/s]

Qmax
Qmin
0,28
0,40
0,03
0,70
0,04
1,00
0,055
1,40
0,07
2,80
0,14
7
0,9
22
1,7
39
3,0
100
4,4
150
7,2
223
10,0

Sau khi chon c c ng h thch hp cn kim tra lai tn tht ap lc qua ng h

co vt qua gia tr cho phep hay khng . Theo qui pham, tn tht ap lc qua ng h o nc
Hh qui nh nh sau:
i vi ng h canh quat (truc ng): khi sinh hoat bnh thng Hh 2,5m; khi
co chay Hh 5m.
i vi ng h loai tuc bin (truc ngang): khi sinh hoat bnh thng Hh 1,5m;
khi co chay Hh 2,5m.
Nguyn nh Hun

= 79 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

Tn tht ap lc qua ng h o nc xac nh theo cng thc sau: Hh = S.Qtt2 .
Qtt : Lu lng nc tnh toan [l/s].
S : Sc khang cua ng h o nc :
Bang 11: Sc khang cua ng h o nc :
C
[mm]
S

15

20

30

40

50

80

100

150

200

14,4

5,2

1,3

0,32

0,0265

0,00207

0,000675

0,00013

0,0000453

Theo kinh nghim, c ng h o nc thng c chon nho hn mt bc so vi

ng knh ng dn nc vao, v du: ng knh ng dn vao la 50mm co th chon ng h
canh quat c 40mm la va.
5/ MANG LI CP NC TRONG NHA:
a/ Phn loai:
Mang li cp nc trong nha gm cac ng chnh, ng ng, ng phn phi (nhanh)
va cac ng ni n cac dung cu TBVS.
Tuy theo ch tiu thu nc va chc nng cac nha, tuy theo cac yu cu v cng
ngh va cha chay, mang li cp nc trong nha co th la mang li cut, vong, kt hp va
mang li phn vung. Theo cach t ng chnh co th la mang li cp nc t di ln hoc
trn xung.
Mang li cut c s dung cac nha, cac c quan va i khi ca cac nha may nu
c phep ngng cung cp nc khi cn sa cha mt phn hoc toan b h thng. Mang li
vong c s dung cac nha khi cn thit phai bao am cung cp nc mt cach lin tuc.
Mang li vong c ni vi mang li ngoai ph bng nhiu ng ng vao khi hong mt
trong s o vn co th cung cp c nc cho ngi nha. Mang li kt hp ca vong va cut
c s dung trong cac nha ln, co nhiu thit b ly nc. Mang li phn vung la mang li
co nhiu vung trong mt nha va c ni vi nhau hoc c lp vi nhau, mi vung co th co
ng dn vao va thit b tng ap ring. Trong cac nha cao tng co th co mang li nhiu
vung, ap lc thuy tnh mi vung khng c qua 60m.
Trong mang li ly nc t di ln, cac ng ng chnh t di nha con trong
mang li ly nc t trn xung, cac ng ng chnh t trn trn mai hoc trn san sn
thng. Mang li ly nc t trn xung co th re hn va quan ly tin hn mang li ly
nc t di ln.
S mang li cp nc trong nha c chon tuy theo cach b tr cac thit b ly
nc trn mt bng tng tng mt , ch cung cp va tiu thu nc , yu cu cung cp nc
lin tuc hay khng cung nh cac ch tiu kinh t ky thut. Cac thit b va dung cu v sinh cn
c b tr mt cach hp ly nht, cac khu v sinh va cac thit b ly nc cn tp trung thanh
nhom theo tng tng nha, tng no nm trn tng kia, khoang cach gia cac ng dn phai ngn
nht.

Nguyn nh Hun

= 80 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

b/ ng va cach ni ng:
Yu cu c ban i vi ng cp nc trong nha la bn, s dung c lu, chng c
n mon va cac tac ng c hoc, co trong lng nho tn t vt liu, chiu dai ln t mi
ni lp rap nhanh chong, d dang, mi ni phai kn, co kha nng un cong, uc va han d
dang.
Trong cac loai ng cp nc trong nha th ng thep va ng nha la thng dung hn
ca.
 ng thep trang kem (ca bn trong va bn ngoai): dai 4-8m, ng knh 10-70mm, t n
mon va han r.
ng thep en (khng trang kem) dai 4-12m, ng knh 70-125mm. ng thep co th
chu c ap lc cng tac ti 10at, loai tng cng ap lc co th at 10-25at.
ng thep c ni vi nhau bng han (ng ng knh ln) hoc ren (ng ng
knh nho). Mi ni han th kn, bn nhng tn in, tn que han, oi hoi cht lng han cao,
do vy phng phap han thng dung i vi ng thep en co ng knh ln. Phng phap
ni bng ren la phng phap chu yu ni ng cp nc bn trong nha. Ngi ta thng ch
tao sn cac b phn ni ng co ren pha trong vn vao cac ng nc ta ren mt ngoai
(dung ban ren). Trc khi vn ren vao vi nhau, phai qun quanh ch ren pha ngoai ng mt
t si ay hoc giy nha cho cht va kn mi ni ri quet mt lp sn chng r ln ch ren.
Ren ng co kiu ren cheo dung khi ap lc ln am bao chc chn hn va ren thng la
thng dung nht.
Cac phu tung ni ng thng dung la:
- ng lng (mng sng) ni hai oan ng vi nhau co ng knh bng nhau;
- Cn ni hai ng thng co ng knh khac nhau;
- Cut ni cac ch ngot, cong cung ng knh.
- T ni ba nhanh ng cung hoc khac ng knh (hai nhanh chnh lun co ng
knh bng nhau, con nhanh re bao gi cung co ng knh bng hoc nho hn nhanh chnh);
- Thp ni hai ng ct nhau vung goc thanh 4 nhanh ( bn nhanh cua thp co
ng knh bng nhau hoc hai nhanh thng bng nhau tng i mt .
- Nut dung bt kn tam thi mt u ng ma sau nay co th ni dai thm.
- Rc co (b ba) ni cac oan ng thng trong trng hp thi cng kho khn
(vng kt cu nha, khng xoay c ng vao ren khi sa cha ng,...).
 ng nha: Co nhiu u im nh bn cao, re, nhe, co kha nng chng c n mon hoa
hoc, chu tac ng c hoc tt, ni ng d dang, nhanh chong...
ng nha rt trn, t tn tht thuy lc, do o kha nng vn chuyn nc cao hn cac
loai ng khac t 8-10%.
ng knh ng nha co th t 10-630mm,; dai 4,6,8,10 hoc 12m.
Vic ni ng nha co th thc hin bng kiu ren, han, dan nha hoc bng cac
phng phap ni nh ng thep , ng gang,... vi cac b phn ni ng rt phong phu.
Nguyn nh Hun

= 81 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

Ngoai ra trong cac phong th nghim, cac c s san xut ... ngi ta cung dung cac
loai ng khac nh ng gang, ng thuy tinh, ng thau, nhm,... nhng s lng t hn.
c/ Cac thit b cp nc trong nha:
Theo chc nng, cac thit b cp nc trong nha co th chia ra: thit b ly nc,
ong m nc , iu chnh, phong nga va cac thit b c bit khac dung trong y hoc va cac
phong th nghim.
 Thit b ly nc : gm cac voi nc m chm, m
nhanh. Voi m chm thng t cac chu ra tay, ra
mt, chu git, chu tm, cac voi trn nc nong lanh
cac nha tm, cac voi ra u tiu... tranh hin tng sc
va thuy lc. Voi m nhanh thng t cac nha tm cng
cng, nha git la, thung nc ... co ap lc nc di 1at
ly nc nhanh. Cac loai voi nc thng co ng knh
t 10-15-20mm.

Hnh 7.11: Voi nc

Kt cu cua cac voi nc gm co cac li ga. Voi nc m chm co li ga tn cung

bng mt tm m cao su, khi quay tay quay ngc chiu kim ng h li ga nng ln cho
nc chay ra, khi quay cung chiu kim ng h li ga ong khe h lai va ct nc. Li ga
kiu nut la mt nut hnh cn co l tron hoc hnh ch nht thng sut gia, khi quay tay goc
90o li ga se m ra ( l thng sut nm doc theo chiu nc chay) hoc ong lai. Voi nc
ra u tiu ch khac voi m chm ch mt u m ta lp vao u u tiu.
 Thit b ong m nc :
Dung ong m tng oan ring bit cua mang
li cp nc. Thit b ong m nc co th la van khi
d<50mm, khoa khi d>50mm. Van thng ch tao kiu truc
ng hoc nghing (tn tht ap lc nho hn v no khng
chay quanh ma chay thng) va ni vi ng bng ren, khoa
thng ni vi ng bng mt bch.
Thit b ong m nc thng c b tr nhng
v tr sau:

nc
Hnh 7.12: Van n

u cac ng ng cp nc trn mt san tng 1.

u cac ng nhanh dn nc ti cac thit b v sinh.
ng dn nc vao, trc sau ng h o nc , may bm, trn ng ng dn
nc ln ket, trn ng ng dn nc vao thung ra x...
Trn mang li vong ong kn 1/2 vong mt .
Trc cac voi ti, cac dung cu, thit b c bit trong trng hoc, bnh vin,...
 Thit b iu chnh phong nga:
Gm co mt s loai sau: van mt chiu, van phong nga, van giam ap, van hnh cu.

Nguyn nh Hun

= 82 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

 Van mt chiu: ch co nc chay theo mt
chiu nht nh. Khi nc chay ung chiu, li ga se
m va cho nc chay qua. Khi nc chay ngc lai,
li ga se ong va ct nc . Van mt chiu thng t
sau may bm ( tranh nc dn lai banh xe cng tac
lam ng c quay ngc chiu chong hong), ng
chi
iu
ng dn nc vao nha (khi nha co b tr ket nc )
Hnh 7.13: Van 1 ch
cho trong gi cao im nc khng chay ra ng ng
ngoai. Trn ng dn nc t ay ket xung cho nc ch xung ma khng ln c t
ay ket (v cn lng ay ket d b xao trn, nc b bn).
 Van phong nga: (Giam ap tam thi) t ch co kha nng ap lc vt qua gii
han cho phep. Khi ap lc qua cao, li ga t ng nng ln, xa nc ra ngoai va ap lc giam
i. Van phong nga chia ra loai lo xo hoc loai on by vi tai trong tnh toan cho mt ap lc
nht nh.

 Van giam ap: (giam ap thng xuyn) dung ha ap lc va gi cho ap lc khng

vt qua gii han cho phep, thng s dung trong cac nha cao tng ha ap lc trong cac
vung hoc oan ng ring bit.

 Van phao hnh cu: dung t ng ong nc khi y b, ket nc , thung

cha,... thng t trong cac b cha nc , ket nc , thung ra h x. Khi nc y phao ni

ln va ong cht li ga ct nc . Phao co th lam bng ng hoc cht deo, ng knh t
10-30mm.

Hnh 7.14: Van phao.

V - THIT K MANG L
LI CP NC TRONG NHA
Vic thit k MLCNTN bao bm cac bc sau: vach tuyn va b tr ng ng, thit
b cp nc bn trong nha; xac nh lu lng tnh toan va tnh toan thuy lc mang li.
1/ VACH TUYN VA B TR NG NG CP NC TRONG NHA:
Yu cu vi vic vach tuyn ng ng cp nc trong nha la:
ng ng phai i ti moi thit b dung cu v sinh.
Tng chiu dai ng ng phai ngn nht.
D gn chc ng vi cac kt cu cua nha: tng, trn, dm, v keo,...
Thun tin, d dang cho quan ly.
Phu hp vi kin truc cua nha,...

Nguyn nh Hun

= 83 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

Mun chiu dai ng ng ngn nht th khi thit k phai so sanh cac phng an
chon c tuyn ng ng hp ly nht.
gn chc ng vi kt cu cua nha co th s dung cac b phn gn ng nh:
moc, vong c nga, vong ai treo, gia ,...
Khoang cach gia ng va lp trat tng,... khoang 1-1,5cm. Mun quan ly d dang,
thun tin th t ng h, tuy nhin iu o mu thun vi yu cu my quan cho ngi nha.
Thng thng ngi ta t ng h. Trong cac nha cng cng c bit, yu cu my quan cao
th ng co th t kn.
Khi t kn, ng ng co th b tr trong cac ranh di san, di hanh lang (nu la
ng chnh) hoc trong cac hp ln vao tng hay du kn trong cac khe gia hai bc tng
(ng ng, ng nhanh). Cac loai ng khac nh ng nc nong, ng cp hi, ng dy in,...
thng b tr chung trong hp vi ng ng cp nc cho tit kim. Khi t kn phai b tr
np hoc ca m ra y vao c nhng ch cn thit (ni b tr van, khoa,...) d dang
cho vic quan ly va sa cha.
Khi t ng h, am bao my quan co th sn mau ng ng ging nh mau
tng.
Trong cac nha san xut co khi ng b xm thc bi xi, axt th phai sn ngoai ng
bng sn chng axt, chng xi hoa... Nu co nhiu ng ng khac nhau th dung cac mau
sn khac nhau d dang phn bit, v du: ng ng cp nc lanh mau xanh, cp nc
nong mau o, thoat nc mau en, hi nc mau bac, hoa cht mau vang,...
 Ngoai ra cn chu y mt s qui nh sau:
 Khng cho phep t ng qua phong . Han ch t ng di t v gy kho khn
cho qua trnh sa cha, thm nom,...
 Cac ng nhanh dn nc ti cac thit b v sinh thng t vi dc 0,002-0,005
d dang xa nc trong ng khi cn thit. Cac ng ng nn t goc tng nha. Mi ng
nhanh khng nn phuc vu qua 5 n v dung nc va khng dai qua 5m (1 n v dung nc
la 0,2 l/s).
 ng ng chnh cp nc (t nut ng h o nc n cac ng ng) co th t
hm mai hoc san tng trn cung. Loai nay t dung v nc b anh hng cua thi tit va khi b
ro r th nc thm t xung cac tng di. No ch s dung trong mt s nha ca bit nh nha
tm, git la cng cng, nha san xut khi b tr pha di kho khn. ng ng chnh pha di
co th b tr tng hm hay nn nha tng 1. Loai nay thng dung nht. ng ng chnh b
tr theo mang vong ch dung cho cac ngi nha cng cng quan trong yu cu cp nc lin
tuc, con ai a s cac ngi nha u b tr theo mang cut. Khi h hong, sa cha co th ngng
cp nc trong mt thi gian ngn.
2/ TNH TOAN MANG LI CP NC TRONG NHA:
Sau khi vach tuyn mang li, tin hanh ve s khng gian HTCNTN trn hnh
chiu truc o, anh s th t cac oan ng cn tnh toan (tai nhng v tr thay i lu lng).
Nguyn nh Hun

= 84 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

Trn c s o so sanh chon tuyn ng tnh toan bt li nht (cao va xa nht so vi im ni
vi ng ng bn ngoai). Vic tnh toan MLCNTN bao gm vic xac nh lu lng cua
ngi nha va tng oan ng, tnh toan thuy lc mang li nhm muc ch la chon ng knh
ng, xac nh tn tht ap lc cua h thng, tnh toan va chon trang thit b s dung cho h
thng o nh ng h o nc, ket nc, may bm,...
a/ Xac nh lu lng tnh toan :
Lu lng nc cho h thng cp nc trong nha co th xac nh theo yu cu cua
i tng s dung, theo tiu chun va ch dung nc. Tiu chun dung nc rt khac nhau
va phu thuc vao nhiu yu t nh mc trang b ky thut v sinh trong nha, iu kin kh
hu, yu cu cng ngh san xut,... Ch dung nc khng iu hoa theo thi gian va c
anh gia bng cac h s khng iu hoa.
- Lu lng nc sinh hoat ln nht trong cac nha c xac nh theo cng thc:

Qmax.ngay = q.N.K ngay

1000

[m3/ngay].

q: Tiu chun dung nc cua mt ngi , [l/ngi-ngay].

N : S nhn khu trong nha.
Kngay : H s khng iu hoa ngay, i vi cac nha Kngay = 1,1-1,3.
- Lu lng nc va ch tiu thu nc cho san xut ly theo s liu cng ngh san
xut co th tnh theo cng thc:

Qsx =

q m .m.z ,
1000

[m3/ngay].

qm : Tiu chun dung nc cho 1 n v san phm, [l/san phm].

m : S lng san phm trong 1 ca.
z : S ca lam vic trong ngay.
Tuy nhin, tnh toan sat vi thc t va am bao cung cp nc c y u th lu
lng tnh toan phai c xac nh theo s lng cac TBVS c b tr trong ngi nha o.
Mi mt TBVS tiu thu mt lng nc khac nhau, do o d tnh toan, ngi ta
a tt ca cac lu lng cua TBVS v dang lu lng n v tng ng, goi tt la ng
lng n v.
Mt ng lng n v cp nc tng ng vi lu lng la 0,2 l/s cua mt voi nc
chu ra co ng knh d = 15mm va ap lc t do la 2m.
Bang 12: Lu lng nc tnh toan va tr s ng lng cua cac TBVS:
Loai TBVS
- Voi nc chu ra nha bp, chu git
- Voi nc chu ra mt
- Voi nc u tiu
- ng nc ra mang tiu cho 1m dai

Nguyn nh Hun

Tr s ng
lng
1
0,33
0,17
0,3

= 85 =

Lu lng
tnh toan [l/s]
0,2
0,07
0,035
0,06

ng knh
ng ni [mm]
15
10-15
10-15
-

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

- Voi nc thung ra h x
- Voi trn chu tm un nc nong cuc b
- Voi trn chu tm ni co h thng cp
nc nong tp trung
- Voi ra h x (khng co thung ra)
- Chu ra v sinh n ca voi phun
- Mt voi tm hng sen t theo nhom
- Mt voi tm hng sen t trong phong
ring cua tng cn nha
- Voi nc chu ra tay phong th nghim
- Voi nc chu ra phong th nghim

0,5
1
1,5

0,1
0,2
0,3

10-15
15
15

6-7
0,35
1
0,67

1,2-1,4
0,2
0,14

25-32
15
15

0,5
1

0,1
0,2

10-15
15

Trong thc t khng phai tt ca cac TBVS lam vic ng thi ma no phu thuc vao
chc nng cua ngi nha, vao s lng TBVS trong oan tnh toan va mc trang b ky thut
v sinh cho ngi nha. V vy xac nh lu lng tnh toan ngi ta thng s dung cng
thc co dang phu thuc vao s lng TBVS va ap dung cho tng loai nha khac nhau. Cng
thc nay thanh lp trn c s iu tra thc nghim v s hoat ng ng thi cua cac TBVS
trong cac ngi nha khac nhau.
 i vi nha gia nh:
q = 0,2. a N + K.N ,

[l/s].

q : Lu lng tnh toan cho tng oan ng, [l/s].

a : ai lng phu thuc vao tiu chun dung nc ly theo bang 13.
N : Tng s ng lng cua ngi nha hay oan ng tnh toan .
K : H s phu thuc tng s ng lng N, ly theo bang 14.
Bang 13: Cac tr s a phu thuc vao tiu chun dung nc :
Tiu chun
[l/ng.ng]
Tr s a

100

125

150

200

250

300

350

400

2,2

2,16

2,15

2,14

2,05

1,9

1,85

Bang 14: Tr s h s K phu thuc vao tr s N:

S ng lng
Tr s K

300
0,002

301-500
0,003

501-800
0,004

801-1200
0,005

>1200
0,006

Cng thc trn co th ap dung tnh toan cho cac tiu khu nha . Lu lng tnh toan
cho cac ngi nha phu thuc vao tng s ng lng N co th tra bang tnh sn.
 i vi nha cng cng: (bnh vin, nha tp th, khach san, nha an dng, iu dng,
nha gi tre, mu giao, trng hoc va cac c quan hanh chnh).
q = 0,2.
. N ,

[l/s].

q : Lu lng tnh toan, [l/s].

N : Tng s ng lng cua cac TBVS trong oan ng tnh toan .

Nguyn nh Hun

= 86 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

: H s phu thuc vao chc nng cua ngi nha, ly theo bang 15.
Bang 15: Tr s .:
Loai nha

Nha gi tre,
mu giao

Bnh vin
a khoa

Ca hang,
c quan
hanh chnh

Trng hoc,
c quan giao
duc

Nha an
dng, iu
dng

Khach san,
nha tp th

H s

1,2

1,4

1,5

1,8

2,0

2,5

Ngoai ra khi a bit tng s ng lng N co th tra bang tnh sn trc tip tm c
lu lng nc tnh toan cho cac ngi nha cng cng.
 Cac loai nha c bit khac: (Cac phong khan gia, luyn tp th thao, nha n tp th, ca
hang n ung, x nghip ch bin thc n, nha tm cng cng, cac phong sinh hoat trong cac
x nghip cng nghip):
q=

q o .N.
,
100

[l/s].

q : Lu lng tnh toan, [l/s].

q0 : Lu lng tnh toan cho mt TBVS cung loai.
: H s hat ng ng thi cua cac TBVS cung loai, ly theo bang 16.
Bang 16: H s (tnh bng %) theo TCVN 4513-88:
Loai dung cu v sinh

Rap chiu bong, hi

trng, cu lac b,
cung th thao

Rap hat,
rap xic

Chu ra mt, tay

H x co thung ra
u tiu
Voi tm hng sen
Chu ra trong cng tin
Mang tiu
Chu ra bat
Chu tm

80
70
100
100
100
100
-

60
50
80
100
100
100
-

Nha n tp th,
ca hang n ung,
XN ch bin thc
n
80
60
50
100
100
30
-

Phong sinh
hoat cua x
nghip
30
40
25
100
100
50

 Chu y: Khi xac nh lu lng tnh toan cho mt ngi nha ta phai xac nh tng s ng lng cua toan b
ngi nha ri ap dung cng thc xac nh lu lng tnh toan cho ngi nha o, khng c ly lu lng tnh toan cua mt
n nguyn (trn c s ng lng cua mt n nguyn) ri nhn vi s n nguyn cua ca nha, iu o la sai c ban.
Ngoai ra co th xac nh lu lng tnh toan theo phng phap xac sut. Phng
phap nay cho kt qua chnh xac hn nhng phc tap hn nhiu.
b/ Chon ng knh cho tng oan ng:
Sau khi a xac nh c lu lng nc tnh toan cho tng oan ng, da vao vn
tc kinh t, tra cac bang tnh thuy lc ng ng cp nc chon ng knh ng cua tng
oan. Vn tc kinh t cua nc trong mang li cp nc trong nha co th ly 0,5 - 1,0 m/s,

Nguyn nh Hun

= 87 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

vn tc ti a khng vt qua 1,5 m/s. Trong trng hp co chay vn tc ti a co th ly 2,5
m/s.
Bang 17: Bang chon ng knh ng khi tng s ng lng N <20.
N
d [mm]

1
10-15

3
15-25

6
25-32

12
32-50

20
50-70

c/ Xac nh tn tht ap lc cho tng oan ng cung nh cho toan th mang theo ng bt li
nht, tc la t ng dn vao n TBVS v tr cao va xa nht cua ngi nha. Tn tht ap lc
theo chiu dai ng cung nh tn tht cuc b cung xac nh theo cng thc chng 2.
d/ Xac nh ap lc cn thit cua ngi nha (Hct) va ap lc cua may bm Hb (xem chng 2).
Cui cung so sanh vi ap lc cua ng ng ngoai ph chon s HTCN phu hp.
Vic tnh toan thuy lc mang li cp nc trong nha thng tnh cho mang li cut.
Nu ngi nha c thit k theo mang li vong th tnh tn tht ap lc cho tng na vong
mt , nu sai s tn tht cua hai na vong nho hn 5% th at yu cu, nu khng ta iu
chnh lai lu lng tnh toan va tnh lai.
Khi tnh toan h thng cp nc trong nha se co tnh trang la ap lc cn thit cua cac
loai TBVS cung loai cac tng nha se khac nhau, phu thuc vao cach t ng ng chnh
(di hoc trn). Lu lng nc cua cac TBVS gn ng chnh thng ln cac TBVS cac
ni khac, ngha la gn co th tha nc , xa lai khng u. V vy cn phai tm cach loai bo
bt ap lc d cac TBVS gn ng chnh am bao ap lc cn thit cac thit b xa, lam cho
cac TBVS cua toan ngi nha gn bng nhau. iu o co th thc hin c bng cach dung
van giam ap t u cac ng nhanh: thay i ng knh ng nhanh hoc n gian nht la
dung rng en giam ap t vao trong cac b ba (t) u cac ng nhanh mi tng (tuy theo
mc d tha chon rng en cho phu hp).

Nguyn nh Hun

= 88 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

3/ V DU TNH TOAN MANG LI CP NC TRONG NHA:
 bi:
Tnh ton thit k mng cp nc trong nh cho khu WC nh hnh v.
Cho bit y l nh tp th 3 tng. Mi tng nh cao 3,6m.
S dng ng nha tng hp.
ng ng cp nc bn ngoi cch tng nh 5m. Chn su 1m.
800

1100

1000

1000

900

900

900

700 700 300

4000

ng ngoi nh

500

1900

600

600

2100

5000

7000

 Hng dn:
1/ Chn v tr ng ng:
- V tr ng ng thng t gc tng, m bo m quan.
- Trung tm ca cc thit b dng nc.
- C th kt hp vi cc ng khc trong cng hp k thut.
- Gn vi ng ng cp ngoi nh.
800

1100

1000

1000

900

900

900

700 700 300

ng ng

ng ngo i nh

4000

500

1900

600

600

2100

5000

7000

Nguyn nh Hun

= 89 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

2/ V s khng gian:
7,2
A

3,6
E

0,00
F

-1,0
G

3/ nh s cc on ng tnh ton:
- nh s tuyn chnh: t v tr bt li nht v im ni vi ng ng bn ngoi.
- Sau nh s cc ng nhnh, nu cc nhnh ging nhau th ch cn tnh 1 nhnh.
4/ Tra bng ng lng n v ca cc thit b dng nc c trn s :
Tn thit b
K hiu
ng lng N
Ra Mt
RM
0,33
Chu Git
CG
1
Hng Sen
HS
0,67
Mng tiu (1m)
MT
0,3
H X
HX
0,5
5/ Xc nh lu lng tnh ton tng on ng:
Nh cng cng: q tt = 0,2.. N [l/s]. Nh tp th nn = 2,5 (bng 15).
Nguyn nh Hun

= 90 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

on
A-B
B-C
C-D
D-E
E-F
F-G
H-I
I-D

Cc thit b
2RM
2RM+3HS
2RM+3HS+3HX
2RM+3HS+3HX+3CG+1MT
4RM+6HS+6HX+6CG+2MT
6RM+9HS+9HX+9CG+3MT
3CG
3CG+1MT

6/ Chn ng v lp bng tnh thu lc:

* Tnh cho tuyn chnh (tuyn bt li nht):
on
L [m]
qtt [l/s]
D [mm]
A-B
1,9
0,20
20
B-C
2,9
0,60
40
C-D
1,7
1,02
40
D-E
3,6
1,40
63
E-F
3,6
1,97
63
F-G
6
2,42
63

N
0,66
2,67
4,17
7,80
15,60
23,40
3,00
3,63

v [m/s]
0,99
0,72
1,22
0,67
0,95
1,17

qtt[l/s]
0,20
0,60
1,02
1,40
1,97
2,42
0,60
0,95

1000i
108,10
25,40
65,12
13,00
23,77
34,30

Ghi ch
Bng 18
Bng 18
Cng thc
Cng thc
Cng thc
Cng thc
Bng 18
Cng thc

Hi=i.L
0,21
0,07
0,11
0,05
0,09
0,21
Hi = 0,74

* Tnh cho nhnh ph:

on
L [m]
H-I
4,5
I-D
4

qtt [l/s]
0,60
0,95

D [mm]
40
40

v [m/s]
0,72
1,14

1000i
25,40
57,30

Hi=i.L
0,07
0,23

7/ Tnh chn ng h o nc:

Lu lng ton ngi nh: qtt = 2,42 [l/s]. Da vo bng chn ng h (bng 10) ta chn ng
h loi cnh qut c 40mm:
- Lu lng nh nht: Qmin = 0,14 [l/s].
- Lu lng ln nht: Qmax = 2,80 [l/s].
- Lu lng c trng: Qt = 20 [m3/h].
- Sc khng ca ng h: S = 0,32 (bng 11).
Kim tra cc iu kin:
- kin1: Qmin < qtt < Qmax

t.
- kin 2: qtt < 0,5.Qt

t.
2
2
- Tn tht: Hh = S.qtt = 0,32.(2,42) = 1,87 m < 2,5 m

t.
8/ Xc nh p lc cn thit ca nh:

H ct = H hh + H + H td

, [m].

Hhh: chnh hnh hc ca thit b v sinh cao nht so vi ng ng bn ngoi:

Hhh = 10m.
Htd: p lc t do ca hng sen: Htd = 3m.
H: tng tn tht p lc trn ng ng:

H = H

dh

+ H i + 30%. H i = 1,87 + 0,74 + 0,3.0,74 = 2,83 m.

Do : Hct = 10 + 2,83 + 3 = 15,83 m.

Vy nh cp nc bnh thng th p lc ca ng ng bn ngoi phi c p lc l 16m.

Nguyn nh Hun

= 91 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

VI - CAC CNG TRNH TRONG

TRONG HTCNTN
1/ KET NC :
Ket nc thng c xy dng khi ap lc nc ngoai nha khng am bao thng
xuyn hoc hoan toan khng am bao. Ket co nhim vu iu hoa nc trong nha (d tr khi
tha va b sung khi thiu, ng thi d tr mt phn nc khi cha chay).
Ket co th xy bng gach, b tng, b tng ct thep hoc bng thep tm. Co th dung
cac bnh thep khng r hoc nha composit. Hnh dang ket co th la tron, vung, ch nht. Ket
thng t trong hm mai, trn sn thng hay trn lng cu thang (ni cao nht). Co th gn
lin vi kt cu mai hoc t trn san, gi hoc ct bng g hoc b tng. Khoang cach
gia cac ket nc, gia thanh ket vi cac kt cu nha khng nho hn 0,7m.
Ket nc thng c trang b cac loai ng ging nh ai nc: ng dn nc ln,
xung, ng tran, ng xa kh ket, thc o hay ng tn hiu mc nc trong ket,...
Dung tch ket nc c tnh t
lng nc cn iu hoa va lng nc d
tr chng chay hoc san xut (nu co) theo
cng thc:

 Dung tch cn iu hoa Wh co th xac

nh nh sau:

ng xa cn

K : H s d tr k n chiu cao xy dng

va phn cn lng ay ket
K = 1,2 - 1,3.
Wh : Dung tch iu hoa cua ket, [m3].
Wcc : Dung tch nc d tr cha chay.

ng tn hiu

[m3].

ng nc ln xung

Wk = K.(Wh + Wcc) ,

ng tran

- Khi h thng khng co may bm

Hnh 7.15: Cu tao ket nc.
tng ap, Wh la tng lng nc tiu thu
trong nhng gi cao im (luc ap lc bn ngoai khng u). Mun xac nh cn phai bit ch
tiu thu nc cua ngi nha, xac nh theo cng thc:
Wh = Q.T

, [m3].

Q : Lu lng cua gi dung nc ln nht trong ngay, [m3/h].

T : Thi gian thiu nc trong ngay, [gi]. Khi khng co s liu y u co th ly 50 - 80%
lu lng nc ngay m cua ngi nha.
- Khi h thng co ket va tram bm, dung tch iu hoa cua ket giam i rt nhiu va
phu thuc vao s ln m may bm va cng sut danh ngha cua no.
Khi m may bm bng tay:
Wh = Qngay / n.

Nguyn nh Hun

= 92 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

Qngay : Lu lng nc trong nhng ngay dung nc ln nht, [m3/ngay].
n : S ln m may trong ngay (3-6 ln).
Khi tnh toan s b co th ly:
Wh = (0-30%)Qng. .
Trong cac nha nho, lng nc dung t, cho phep ly:
Wh = (50-100%)Qng..
Khi bm ong m t ng, Wh cua ket tnh bng cng thc:
Wh = Qb / 2n.
Qb : Cng sut cua bm, tnh bng lu lng gi ln nht, [m3/h].
n : S ln m may bm trong 1 gi (2-4 ln).
Dung tch iu hoa cua ket trong trng hp nay khng c nho hn 5% Qng cua
ngi nha.
Lu lng nc d tr trong ket c xac nh theo cac yu cu cha chay hoc san
xut nu co. Trong cac ngi nha co h thng cp nc cha chay thi:
Wcc =0,6.qcc.ncc.
qcc : Lu lng nc trong mt voi cha chay, [l/s].
ncc : S voi cha chay hoat ng ng thi.
Dung tch ket nc khng nn ln qua 20-25m3 khng gy qua tai cho ngi nha.
Khi dung tch ln hn co th chia thanh nhiu ket b tr nhiu khu v sinh khac nhau trong
nha.
Chiu cao t ket nc c xac nh trn c s am bao ap lc a nc va tao
ra ap lc t do u TBVS bt li nht trong trng hp dung nc ln nht. Nh vy ket nc
phai co ay t cao hn TBVS bt li nht mt khoang bng tng ap lc d TBVS bt li
nht va tn tht ap lc t ket n TBVS o. Chiu cao t im ly nc bt li n ay ket Hk
co th tnh t cng thc:
Hk = h + Hct , [m].
h : Tng tn tht ap lc theo chiu dai va cuc b t im bt li n ay ket, [m].
Hct : Ap lc cng tac tai im bt li, [m].
Trong cac ngi nha va cng cng ket thng t ngay trn mai nha hoc trong hm
mai. Nh vy ap lc t do va lu lng nc cua cac TBVS trn se be hn cac TBVS tng
di. cac nha cng cng c bit khi cn am bao u ap lc t do cho cac TBVS tng trn
cung phai t ket ung v tr thit k co th cao hn mai nha. Tuy nhin t ket qua cao se
khng li v kt cu, v my quan kin truc ngi nha, khi o co th chon ng knh ng dn
ln hn.

Nguyn nh Hun

= 93 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

Khi thit k h thng co ket cn lu y ti cac nhc im nh tng tai trong ngi nha,
tng gia thanh xy dng phai co bin phap suc ra ket theo chu ky va am bao nc lun co
cht lng tt.
2/ B CHA NC :
Theo qui pham, nu ap lc cua ng ng cp nc bn ngoai nha nho hn 6m th
phai xy dng b cha nc. Dung tch cua b cha xac nh trn c s ch nc chay n
va ch lam vic cua may bm. Trong trng hp khng co y u s liu co th ly dung
tch b cha bng 1-2 ln lu lng nc tnh toan ngay m cua ngi nha tuy theo nha ln
hay nho, yu cu cp nc lin tuc hay khng. Trng hp co h thng cp nc cha chay
trong nha th phai d tr thm lng nc cha chay trong 3 gi lin. Khi thit k b cha
phai co may bm i kem.
B cha co th xy bng gach, b tng, b tng ct thep, co dang hnh tron, vung
hay ch nht, t trong hay ngoai nha, ni hay chm di mt t. B cha cung c trang b
cac ng va thit b ging nh b cha nc sach trong cac tram x ly nc.
3/ MAY BM VA TRAM BM:
Trong HTCNTB may bm c dung tng ap lc a nc ln cac tng cao cua
ngi nha khi ap lc ngoai ph thiu hoc bm nc cha chay cho ngi nha. Thng thng
ngi ta dung may bm ly tm chay in.
May bm co th lam vic trong h thng co b cha hoc khng b cha (ly nc
trc tip ng ng cp nc ngoai nha hay trong h thng co hoc khng co ket iu hoa).
Khi ly nc ng ng bn ngoai may bm phai c tnh vi ap lc thp nht cua ng
ng. Nu ap lc cua ng ng thp hn 6m th phai xy b cha.
Mun chay may bm phai bit 2 ch tiu c ban la lu lng tnh toan [m3/h, l/s] va
ap lc cn bm [m].
Lu lng nc tnh toan la lu lng ln nht cua ngi nha. Khi co chay, lu lng
bm bng lu lng nc sinh hoat ln nht Qsh.max va lu lng nc cha chay Qcc cng lai,
tc la:
Qb = Qsh.max + Qcc .
Trong h thng khng co b cha, ap lc bm nc tnh bng hiu s cua ap lc cn
thit ln nht cua ngi nha va ap lc am bao ti thiu cua mang li ngoai ph theo cng
thc:
Hb = Hct - Hmin.
Trong h thng co b cha, ap lc bm chnh la ap lc cn thit cua ngi nha nhng
c tnh t mc nc thp nht trong b cha n TBVS v tr bt li nht so vi ng
dn vao cng vi ap lc d u voi va tng tn tht ap lc trn ng dn t mang li
ngoai ph n im bt li o.

Nguyn nh Hun

= 94 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

Sau khi tnh c lu lng va ap lc, da vao cac c tnh hoc cac ch tiu ky thut
cua may bm chon may bm co hiu sut cao nht khi bm lu lng ln nht.
Tram bm co th b tr lng cu thang hoc bn ngoai nha. Gian t bm phai kh
rao, sang sua, thng thoang, xy bng vt liu khng chay hoc t chay, co kch thc u
lp t d dang va quan ly thun tin.
May bm b tr cung van khoa trn ng ng dn nc vao goi la nut may bm.
Cac may bm co th t song song hoc ni tip theo thit k tuy theo ap lc, lu lng cua
tng may bm va ap lc cung nh lu lng nc yu cu cua ngi nha.
Vic thao tac vn hanh may bm co th bng thu cng, ban t ng va t ng hoan
toan. Cn theo ung qui trnh vn hanh nh sau: Khi may bm bt u lam vic, van trn
ng ng y ong lai (bm lam vic khng tai), khi ap lc a at gia tr yu cu, m khoa
trn ng ng y t t va m hn khoa. Khi tt bm thc hin theo qui trnh ngc lai.
giai quyt vn t ng hoa ngi ta phai dung cac thit b sau: Rle phao khi
ngi nha co ket nc trn mai; Rle ap lc (ap lc k tip xuc) khi khng co ket nc; Rle tia
hoat ng theo nguyn tc khi tc cua nc trong ng thay i se t ng ong ngt in
m va dng may bm, thng ap dung m may bm cha chay.
4/ TRAM KH EP:
Trng hp khng th xy ket nc bn trong nha v dung tch qua ln, chiu cao ket
qua cao,... th co th xy cac tram kh ep iu hoa va tao ap thay cho ket nc.
Tram kh ep gm 2 thung bng thep: mt thung cha nc va mt thung cha kh.
Trong nhng gi dung nc t nht, nc se vao thung nc va dn kh sang thung kh. Khi
nc ln y thung th ap lc kh trong thung kh se ln nht (Pmax). Khi bn ngoai thiu nc ,
nc t thung chay ra cung cp cho ngi nha, kh lai t thung kh dn sang thung nc va dan
ra. Khi nc can ti ay th ap lc kh la be nht (Pmin).
Dung tch thung Wn chnh la dung tch cua ket nc, con dung tch thung khng kh
Wkk xac nh da theo ap lc Pmax va Pmin. am bao a nc ti moi TBVS trong nha th
Pmin phai bng ap lc cn thit cua ngi nha (Pmin = Pct). Ap lc Pmax phai ly sao cho khng ln
qua tranh v thung, ro r ng ng... ng thi cung khng nho qua v nh vy dung tch
cua thung khng kh se qua ln (Pmax < 6at).
3

Hnh 7.16: Tram kh ep.

T tram ep kh ti

7
5

Nguyn nh Hun

1- thung khng kh ; 2- thung nc ;

3- ng dn khng kh ; 4- may ep
kh; 5,6- ng dn nc ; 7- khoa
ong nc ; 8- li ga ngn nc
khoi ha thp va tranh cho khng kh
i vao mang li ; 9- li ga ngn
khng cho nc vao thung khng
kh.

= 95 =

HBKN

Giao trnh CP THOAT NC

Theo nh lut Boyle-Mariotte v s dan n cua th tch kh ta co cng thc sau:
(Pmin + 1)(Wkk + Wn) = (Pmax + 1).Wkk
T o suy ra:

Pmin + 1
Wkk
=
Pmax + 1 Wkk + Wn
Pmax =

Pmin .(Wkk + Wn ) + Wn
Wkk

thoa man iu kin Pmax ngi ta thng ly Pmin /Pmax = 0,60,75.

tao ap lc cn thit cua khng kh th tram kh ep thng phai b tr thm mt
may ep kh, bm khng kh vao thung khng kh khi bt u s dung hoc b sung thm
khng kh hao hut trong qua trnh s dung (12 tun/ 1ln).
Ngoai tram kh ep vi ap lc thay i thng xuyn nh trn, ngi ta con xy dng
tram kh ep vi ap lc c nh, khi ap lc qua cao khng kh se xa qua van iu chnh ap lc;
khi ap lc thp hn gii han yu cu may ep kh lai b sung thm khng kh gi cho ap lc
lun mt tr s nht nh nao o. Loai tram kh ep ap lc c nh nay khng kinh t v phai
chay may ep kh lun lun, tn nng lng, ch ap dung trong trng hp dao ng v ap lc
trong mang li qua ln.
Trong cac tram khi ep nho th ch cn xy dng mt thung va cha nc va cha
khng kh, khi o nc di va khng kh pha trn.
Tram kh ep co th t tng hm, tng 1 hoc lng chng nha (trong h thng cp
nc phn vung). Vic ong m may bm khi co tram kh ep co th t ng hoa nh cac Rle
ap lc t thung cha nc.

Nguyn nh Hun

= 96 =

HBKN