- T: 01689.996.

187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

28

TN SC NH SNG

H v tn hc sinh :Trng:THPT.

I. KIN THC CHUNG: 1. Hin tng tn sc nh sng. * /n: L hin tng nh sng b tch thnh nhiu mu khc nhau khi i qua mt phn cch ca hai mi trng trong sut. * nh sng n sc l nh sng khng b tn sc nh sng n sc c tn s xc nh, ch c mt mu.
Bc sng ca nh sng n sc = f , truyn trong chn khng 0 = f
0 c = = 0 v n

* Chit sut ca mi trng trong sut ph thuc vo mu sc (bc sng) nh sng. i vi nh sng mu l nh nht, mu tm l ln nht. * nh sng trng l tp hp ca v s nh sng n sc c mu bin thin lin tc t n tm. A Bc sng ca nh sng trng: 0,4 m - 0,76 m. CH : Khi truyn t mi trng trong sut ny sang mi trng trong sut khc vn tc truyn ca nh sng thay i, bc sng ca nh sng thay i nhng tn s (chu k, tn s I J gc) ca nh sng khng thay i. 2. Cng thc ca lng knh: S - Ti I: sini = n.sinr. K - Ti J: sini = n.sinr. n - Gc chit quang ca lng knh: A = r + r. - Gc lch ca tia sng qua lng knh: D = i + i A. * Trng hp nu cc gc l nh ta c cc cng thc gn ng: i = n.r i = n.r. A = r + r. D = (n 1).A 3. Gc lch cc tiu:

399 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L

C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

Khi tia sng qua lng knh c gc lch cc tiu th ng i ca tia sng i xng qua mt phn gic ca gc chit quang ca lng knh. Ta c: i = i = im(gc ti ng vi lch cc tiu) r = r = A/2. Dm = 2.im A. hay im = (Dm + A)/2. sin(Dm + A)/2 = n.sinA/2. 4. t thu knh. D=1/f= (n-1)(1/R1 +1/R2)Vi n:chit sut t i, R bn knh mt cu, mt phng 1/R= 0 => t ca thu knh ph thuc vo chit sut cht lm thu knh, chit sut cht lm thu knh

II. Cc dng bi tp: *Bi ton 1: khong cch 2 vch khi chiu as n sc qua nh lng knh. * Bi ton 2: tn sc nh sng trng ( rng di quang ph, gc to bi 2 tia.) * Bi ton 3: t, tiu c ph thuc chit sut cht lm thu knh * Bi ton 4: Tn sc nh sng cho bi lng cht phng * Bi tp minh ha: VD1. Bc sng ca nh sng trong khng kh l 0,64 m. Tnh bc sng ca nh sng
trong nc bit chit sut ca nc i vi nh sng l

HD ; Ta c: =

v c = 0,48 m. = = f nf n

4 . 3

VD2. Mt chm nh sng hp, n sc c bc sng trong chn khng l = 0,60 m. Xc nh chu k, tn s ca nh sng . Tnh tc v bc sng ca nh sng khi truyn trong thy tinh c chit sut n = 1,5. HD: Ta c: f =
=

v = = 0,4 m. f n

= 5.1014 Hz; T =

1 c = 2.10-15 s; v = = 2.108 m/s; f n

VD3. Mt nh sng n sc c bc sng trong khng kh l 0,6 m cn trong mt cht lng trong sut l 0,4 m. Tnh chit sut ca cht lng i vi nh sng . HD: Ta c: =

n=

= 1,5. '

VD4. Mt lng knh c gc chit quang l 600. Bit chit sut ca lng knh i vi nh sng l 1,5. Chiu tia sng mu vo mt bn ca lng knh vi gc ti 600. Tnh gc lch ca tia l so vi tia ti. HD: Ta c: sinr1 =
sini2 = nsinr2 = 0,63 = sin38,80

sin i1 = 0,58 = sin35,30 n

r1 = 35,30

r2 = A r1 = 24,70;

i2 = 38,80

D = i1 + i2 A = 38,80.

VD5. Mt lng knh thy tinh c gc chit quang A = 600, c chit sut i vi tia l 1,514; i vi tia tm l 1,532. Tnh gc lch cc tiu ca hai tia ny.
400 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

HD:Vi tia : sin

D d min + A A = ndsin = sin49,20 2 2 0 0 0 Ddmin = 2.49,2 A = 38,4 = 38 24.

Dd min + A = 49,20 2

Dtmin = 2.500 A = 400.

Dt min + A A Vi tia tm: sin = ntsin = sin500 2 2

Dt min + A = 500 2

VD6. Mt lng knh thy tinh c gc chit quang A = 40, t trong khng kh. Chit sut ca lng knh i vi nh sng v tm ln lt l 1,643 v 1,685. Chiu mt chm tia sng song song, hp gm hai bc x v tm vo mt bn ca lng knh theo phng vung gc vi mt ny. Tnh gc to bi tia v tia tm sau khi l ra khi mt bn kia ca lng knh. HD: 6. Vi A v i1 nh ( 100) ta c: D = (n 1)A. => Dd = (nd 1)A; Dt = (nt 1)A. Gc to bi tia l v tia l tm l: D = Dt Dd = (nt nd)A = 0,1680 10. VD7. Chiu mt tia sng n sc mu vng t khng kh (chit sut coi nh bng 1 i vi mi nh sng) vo mt phng phn cch ca mt khi cht rn trong sut vi gc ti 600 th thy tia phn x tr li khng kh vung gc vi tia khc x i vo khi cht rn. Tnh chit sut ca cht rn trong sut i vi nh sng mu vng. HD: Ta c: sini = nsinr = nsin(900 i) = nsin(900 i) = ncosi n = tani = 3 . VD8. Chiu mt tia sng gm hai thnh phn v tm t khng kh (chit sut coi nh bng 1 i vi mi nh sng) vo mt phng ca mt khi thy tinh vi gc ti 600. Bit chit sut ca thy tinh i vi nh sng l 1,51; i vi nh sng tm l 1,56. Tnh gc lch ca hai tia khc x trong thy tinh. HD. Ta c: sinrd =

r = rd rt = 1,30.

sin i sin i = 0,574 = sin350; sinrt = = 0,555 = sin33,70 nd nt

VD9. Mt lng knh c gc chit quang A = 60 (coi l gc nh) c t trong khng kh. Chiu mt chm nh sng trng song song, hp vo mt bn ca lng knh theo phng vung gc vi mt phng phn gic ca gc chit quang, rt gn cnh ca lng knh. t mt mn E sau lng knh, vung gc vi phng ca chm tia ti v cch mt phng phn gic ca gc chit quang 1,2 m. Chit sut ca lng knh i vi nh sng l n = 1,642 v i vi nh sng tm l nt = 1,685. Tnh rng t mu n mu tm ca quang ph lin tc quan st c trn mn. HD : Ta c: T = d.tanDt d.tanD = d.(Dt D) = d.A(nt n) = 1,2.
5,4.10-3 (m). V vi i v A rt nh th D rt nh v tanD D v D = A(n 1). Cc gc u tnh ra rad.
6 (1,685 1,642) = 180

III. TRC NGHIM TNG HP: Cu 1: Mt lng knh thu tinh c gc chit quang A = 80. Chit sut ca thu tinh lm lng knh i vi nh sng mu v nh sng mu tm ln lt l n = 1,6444 v nt = 1,6852.
401 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

C. Trong cng mt mi trng truyn, vn tc nh sng tm nh hn vn tc nh sng . D. Trong chn khng, cc nh sng n sc khc nhau truyn i vi cng vn tc. Cu 39:(09) Chiu xin mt chm sng hp gm hai nh sng n sc l vng v lam t khng kh ti mt nc th A. chm sng b phn x ton phn. B. so vi phng tia ti, tia khc x vng b lch t hn tia khc x lam. C. tia khc x ch l nh sng vng, cn tia sng lam b phn x ton phn. D. so vi phng tia ti, tia khc x lam b lch t hn tia khc x vng.

Ti tin rng mi c m u c th t c bng s kin nhn P N 28 1C 2D 3B 4B 5C 6B 7C 8B 11C 12C 13A 14C 15D 16A 17D 18B 21C 22A 23A 24D 25C 26B 27B 28C 31B 32B 33D 34C 35A 36B 37A 38A

9A 19C 29A 39B

10A 20C 30C

29

GIAO THOA NH SNG S 1

H v tn hc sinh :.Trng:THPT

Vng giao thoa

I.KIN THC CHUNG 1Hin tng giao thoa nh sng (ch xt giao thoa nh sng trong th nghim Ing). * /n: L s tng hp ca hai hay nhiu sng nh sng kt hp trong khng gian trong xut hin nhng vch sng v nhng vch ti xen k nhau. Cc vch sng (vn sng) v cc vch ti (vn ti) gi l vn giao thoa. * Hiu ng i ca nh sng (hiu quang trnh)
d = d 2 d1 =
ax D

Trong : Trong : a = S1S2 l khong cch gia hai khe sng D = OI l khong cch t hai khe sng S1, S2 n mn quan st S1M = d1; S2M = d2 x = OM l (to ) khong cch t vn trung tm n im M ta xt a. V tr vn sng

406 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L

C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

Nhng ch hai sng gp nhau cng pha, khi chng tng cng ln nhau v to nn vn sng. Ti A c vn sng khi hai sng cng pha, hiu ng i bng s nguyn ln bc sng: d2 d1 = k V tr (to ) vn sng: x = k a ; k Z k = 0: Vn sng trung tm k = +-1: Vn sng bc (th) 1 k = +-2: Vn sng bc (th) 2 b. V tr vn ti * Ti M c vn ti khi hai sng t hai ngun n M ngc pha nhau, chng trit tiu ln nhau s to nn vn ti. iu kin ny tha mn khi hiu ng i t hai ngun n M bng s l na bc sng V tr (to ) vn ti: x = (k + 0, 5) a ; k Z k = 0, k = -1: Vn ti th (bc) nht k = 1, k = -2: Vn ti th (bc) hai k = 2, k = -3: Vn ti th (bc) ba * Khong vn i: L khong cch gia hai vn sng hoc hai vn ti lin tip: i = a * Nu th nghim c tin hnh trong mi trng trong sut c chit sut n th bc sng v khong vn:
n = D i in = n = n a n D D D

* Xc nh s vn sng, vn ti trong vng giao thoa (trng giao thoa) c b rng L (i xng qua vn trung tm) + S vn sng (l s l): N S = 2 2i +1
L L + S vn ti (l s chn): N t = 2 2 i + 0, 5

Trong [x] l phn nguyn ca x. V d: [6] = 6; [5,05] = 5; [7,99] = 7 L (m): b rng vng giao thoa, b rng trng giao thoa * Xc nh s vn sng, vn ti gia hai im M, N c to x1, x2 (gi s x1 < x2) + Vn sng: x1 < ki < x2 + Vn ti: x1 < (k+0,5)i < x2 S gi tr k Z l s vn sng (vn ti) cn tm Lu : M v N cng pha vi vn trung tm th x1 v x2 cng du. M v N khc pha vi vn trung tm th x1 v x2 khc du. * Xc nh khong vn i trong khong c b rng L. Bit trong khong L c n vn sng. + Nu 2 u l hai vn sng th: i = n 1 + Nu 2 u l hai vn ti th: i = n
L L L

+ Nu mt u l vn sng cn mt u l vn ti th: i = n 0,5

* V tr vn sng ca cc bc x n sc trng nhau

407 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L

C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

x = k1

1 D
a

= k2

2 D
a

= k3

3 D
a

= = k n

n D
a

. (14)

k11=k22=k33=k44=....=knn. (15) vi k1, k2, k3,, kn Z Da vo phng trnh bin lun chn cc gi tr k thch hp, thng thng chn k l bi s ca s nguyn no .

II. CC DNG BI TP: * DNG BI TP I CNG ( TNH TON CC I LNG THNG GP TRONG CNG THC: VD.1. Trong th nghim giao thoa nh sng dng hai khe Young, tm bc sng nh sng chiu vo hai khe, bit hai khe cch nhau mt khong a = 0,3mm; khong vn o c i = 3mm, khong cch t hai khe n mn quan st D = 1,5m. A. 0,45m B. 0,50m C. 0,60m D. 0,55m. Chn: C.

Hng dn: =

a.i D

0,3.10 3.3.103 1,5

= 0, 6.106 m = 0, 6 m

VD.2. Trong th nghim Young v giao thoa nh sng, bit D = 3m; a = 1mm. Ti v tr M cch vn trung tm 4,5mm, ta thu c vn ti bc 3. Tnh bc sng nh dng trong th nghim. A. 0,60m B. 0,55m C. 0,48m D. 0,42m. Chn: A.

Hng dn: V tr vn ti th ba: x3 = 2 + .i = 2,5.i = 4,5 mm i = 1,8mm.

2

Bc sng : =

a.i D

10 .1,8.10 3

= 0, 6.106 m = 0, 6 m

VD.3. Trong th nghim giao thoa nh sng dng hai khe Young, bit D = 1m, a = 1mm. khong cch t vn sng th 4 n vn sng th 10 cng bn vi vn trung tm l 3,6mm. Tnh bc sng nh sng. A. 0,44m B. 0,52m C. 0,60m D. 0,58m. Chn: C. Hng dn: Khong cch t vn sng th 10 n vn sng th t: x10 x4 = 10.i 4.i= 6.i =3,6mm i = 0,6mm = 0,6.10-3m
Bc sng: =
ai D
= 1.103.0, 6.103 1 = 0, 6.106 m = 0, 6 m

VD.4. Trong th nghim giao thoa nh sng dng hai khe Young, bit khong cch gia hai khe S1S2 = a = 0,35mm, khong cch D = 1,5m v bc sng = 0,7m. Tm khong cch gia hai vn sng lin tip. A. 2mm B. 1,5mm C. 3mm D. 4mm

408 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L

C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

Chn: C. Hng dn: i =

D
a

0, 7.106.1,5 0,35.10
3

= 3.10 3 m = 3mm

VD.5. Th nghim Young v giao thoa nh sng, hai khe c chiu bng nh sng c bc sng = 0,5m, ta thu c cc vn giao thoa trn mn E cch mt phng hai khe mt khong D = 2m, khong cch vn l i = 0,5mm. Khong cch a gia hai khe bng: A. 1mm B. 1,5mm C. 2mm D. 1,2mm. Chn: C. Hng dn: Khong cch gia hai khe: a =
D
i
= 0,5.10 6.2 0, 5.10
3

= 2.103 mm = 2mm

VD.6. Trong th nghim Young v giao thoa nh sng, bit D = 2m; a =1mm; = 0,6m. Vn sng th ba cch vn trung tm mt khong : A. 4,2mm B. 3,6mm C. 4,8mm D. 6mm Chn: B.Hng dn: i =
D
a
= 0, 6.106.2 10
3

= 1, 2.10 3 m = 1, 2mm

V tr vn sng th ba: x3 = 3.i = 3.1,2 = 3,6mm. VD.7. Trong th nghim Young v giao thoa nh sng, bit D = 2m; a = 1mm; = 0,6m. Vn ti th t cch vn trung tm mt khong : A. 4,8mm B. 4,2mm C. 6,6mm D. 3,6mm

Chn: B. Hng dn: i =

D
a

0, 6.106.2 10
3

= 1, 2.10 3 m = 1, 2mm

V tr vn ti th t: x4 = 3 + .1, 2 = 4, 2mm
2

VD.8. Trong th nghim Young v giao thoa nh sng, bit D = 3m; a = 1mm; = 0,6m. Ti v tr cch vn trung tm 6,3mm, c vn sng hay vn ti, bc my ? A. Vn sng bc 5. B. Vn ti bc 6. C. Vn sng bc 4. D. Vn ti bc 4. Chn: D .Hng dn: Khong vn: i =
Xt t s:
6,3 = 6,3 1,8

D
a

0, 6.106.3 10
3

= 1,8.10 3 m = 1,8mm

= 3, 5 Vy ti v tr cch vn trung tm 6,3mm c vn ti th 4.

VD.9. Trong th nghim giao thoa nh sng dng hai khe Young, hai khe c chiu bng nh sng c bc sng = 0,5m, bit S1S2 = a = 0,5mm, khong cch t mt phng cha hai khe n mn quan st l D = 1m. Ti v tr M cch vn trung tm mt khong x = 3,5mm, c vn sng hay vn ti, bc my ? A. Vn sng bc 3. B. Vn ti bc 4. C. Vn sng bc 4. D. Vn ti bc 2. Chn: B. Hng dn: i =
Xt t:
xM i
= 3,5

D
a

0,5.10 6.1 0, 5.10

3

= 103 m = 1mm

1 = 3,5 = 3 + ti M c vn ti bc 4. 1 2

VD.10. Trong th nghim giao thoa nh sng dng hai khe Young, ti v tr cch vn trung tm 3,6mm, ta thu c vn sng bc 3. Vn ti bc 3 cch vn trung tm mt khong: A. 4,2mm B. 3,0mm C. 3,6mm D. 5,4mm
409 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L

C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

Chn: B.Hng dn: Khong vn i =

ba: x3 = 2 + .i = 2,5.1,2 = 3mm.
2 1

x
3

= 1, 2mm ; V tr vn ti th

VD.11. Trong th nghim giao thoa nh sng dng hai khe Young, ti v tr cch vn trung tm 4mm, ta thu c vn ti bc 3. Vn sng bc 4 cch vn trung tm mt khong: A. 6,4mm B. 5,6mm C. 4,8mm D. 5,4mm Chn: A.Hng dn: Khong vn i =
x
2, 5 = 4 2, 5 = 1, 6mm

Vn sng bc 4 cch vn trung tm: x4 = 4.i = 6,4mm.

VD.12. Trong th nghim giao thoa nh sng dng hai khe Young, khong cch gia hai vn sng bc 4 ( hai pha ca vn trung tm) o c l 9,6mm. Vn ti bc 3 cch vn trung tm mt khong: A. 6,4mm B. 6mm C. 7,2mm D. 3mm Chn: D.Hng dn: Khong cch t vn sng bc 4 bn ny n vn sng bc 4 bn kia ca vn trung tm l: 8.i = 9,6 i = 1,2mm.
V tr vn ti th ba: x3 = 2 + .i = 2,5.1, 2 = 3mm .
2 1

* DNG BI TP TNH KHONG CCH GIA 2 VN VD.13. Trong th nghim giao thoa nh sng dng hai khe Young, hai khe c chiu bng nh sng c bc sng = 0,5m, bit S1S2 = a = 0,5mm, khong cch t mt phng cha hai khe n mn quan st l D = 1m. Tnh khong cch gia vn sng bc 1 v vn ti bc 3 cng bn so vi vn trung tm. A. 1mm B. 2,5mm C. 1,5mm D. 2mm Chn: C. Hng dn: i =
D
a
= 0,5.10 6.1 0, 5.10
3

= 103 m = 1mm

V tr vn sng bc 1: x1= i = 1mm; V tr vn ti bc 3: x3 = 2 + i = 2,5mm

2

Khong cch gia chng: x = x3 x1 = 2,5 1 = 1, 5mm

VD.14.Ta chiu sng hai khe Young bng nh sng trng vi bc sng nh sng =0,75m v nh sng tm t = 0,4m. Bit a = 0,5mm, D = 2m. Khong cch gia vn sng bc 4 mu v vn sng bc 4 mu tm cng pha i vi vn trng chnh gia l: A. 2,8mm B. 5,6mm C. 4,8mm D. 6,4mm Chn: B. Hng dn: V tr vn sng bc 4 mu : x4 d = 4.
V tr vn sng bc 4 mu tm: x4t = 4.
t .D
a
= 4. 0, 4.106.2 0,5.10 3

d .D
a

= 4.

0, 75.106.2 0,5.10 3

= 12mm

= 6, 4mm

Khong cch gia chng: x = x4d - x4t = 5,6mm. * DNG BI TP TNH S VN SNG, TI TRN VNG QUAN ST
410 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L

C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

VD.15. Trong th nghim giao thoa nh sng dng hai khe Young, hai khe c chiu bng nh sng c bc sng = 0,5m, bit S1S2 = a = 0,5mm, khong cch t mt phng cha hai khe n mn quan st l D = 1m. B rng vng giao thoa quan st c trn mn l L =13mm. Tnh s vn sng v ti quan st c trn mn. A. 10 vn sng; 12 vn ti B. 11 vn sng; 12 vn ti C. 13 vn sng; 12 vn ti D. 13 vn sng; 14 vn ti Chn: D. Hng dn: i =
D
a
= 0,5.10 6.1 0, 5.10
3

= 103 m = 1mm

S vn trn mt na trng giao thoa:

L
2i

13 2

= 6,5 .

s vn sng quan st c trn mn l: Ns = 2.6+1 = 13 vn sng. s vn ti quan st c trn mn l: Nt = 2.(6+1) = 14 vn ti.

VD.16. Trong th nghim Young v giao thoa nh sng, bit D = 2,5m; a = 1mm; = 0,6m. B rng trng giao thoa o c l 12,5mm. S vn quan st c trn mn l: A. 8 B. 9 C. 15 D. 17 Chn: D. Hng dn: i =
D
a
= 0, 6.106.2,5 10
3

= 1, 5.103 m = 1, 5mm 12,5 2.1,5 = 4,16 .

S vn trn mt na trng giao thoa:

L
2i

s vn ti quan st c trn mn l: Nt = 2.4 = 8 vn ti. V s vn sng quan st c trn mn l: Ns = 2.4+1 = 9 vn sng. Vy tng s vn quan st c l 8 + 9 =17 vn.

*DNG BI TP V tr vn sng ca cc bc x n sc trng nhau PHNG PHP:

x = k1
1 D
a

= k2

2 D
a

= k3

3 D
a

= = k n

n D
a

(14)

k11=k22=k33=k44=....=knn. (15) vi k1, k2, k3,, kn Z Da vo phng trnh bin lun chn cc gi tr k thch hp, thng thng chn k l bi s ca s nguyn no .

V d: Hai bc x 1 v 2 cho vn sng trng nhau. Ta c k11=k22 k1 =

2 5 k2 = k2 1 6

V k1, k2 l cc s nguyn, nn ta chn c k2 l bi ca 6 v k1 l bi ca 5 C th lp bng nh sau: 0 5 10 15 20 25 ..... k1 k2 0 6 12 18 24 30 ..... x 0 ..... ..... ..... ..... ..... .....

VD.17. Ta chiu sng hai khe Young bng nh sng trng vi bc sng nh sng = 0,75m v nh sng tm t = 0,4m. Bit a = 0,5mm, D = 2m. ng v tr vn sng bc 4 mu , c bao nhiu bc x cho vn sng nm trng ?
411 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L

C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

A. 5

B. 2

C. 3

D. 4
d .D
a
= 4. 0, 75.106.2 0,5.10 3 = 12mm

Chn: D. Hng dn: V tr vn sng bc 4 mu : x4 d = 4.

V tr cc vn sng: x4 d = xs = k
.D
a
=

x4 d .a

Chn k = 4,5,6,7: C 4 bc x cho vn sng ti . VD.18. Trong th nghim Young v giao thoa nh sng, bit D = 2m; a = 2mm. Hai khe c chiu bng nh sng trng (c bc sng t 0,4m n 0,75m). Ti im trn mn quan st cch vn trng chnh gia 3,3mm c bao nhiu bc x cho vn sng ti ? A. 3 B. 4 C. 5 D. 6

k .D k 3 Vi nh sng trng: 0,4 0,75 0, 4 0, 75 4 k 7,5 v kZ. k

; vi kZ

Chn: B.Hng dn: V tr cc vn sng: xs = k

Vi nh sng trng: 0,4 0,75 0, 4
3,3

.D
a

xs .a k .D

3,3

0, 75 4, 4 k 8, 25 v kZ.

Chn k=5, 6, 7, 8: C bn bc x cho vn sng ti .

VD.19. Trong th nghim Young v giao thoa nh sng, a = 1,5mm; D = 2m, hai khe c chiu sng ng thi hai bc x 1 = 0,5m v 2 = 0,6m. V tr 2 vn sng ca hai bc x ni trn trng nhau gn vn trung tm nht, cch vn trung tm mt khong: A. 6mm B. 5mm C. 4mm D. 3,6mm Chn: .C. Hng dn: Khi hai vn sng trng nhau:x1 = x2
k1

1D
a

= k2

2 D

V v tr gn vn trung tm nht, nn ta chn k1, k2 nh nht chn k2 = 5. ; k1 = 6 V tr trng nhau: x2 = k2

2 .D
a
= 5. 0, 6.106.2 1, 5.10
3

6 k1 = k2 ; k1, k2 Z a 5

= 4.103 m = 4mm .

VD21. Hai khe Ing cch nhau 0,8 mm v cch mn 1,2 m. Chiu ng thi 2 bc x n sc 1 = 0,75 m v 2 = 0,45 m vo hai khe. Lp cng thc xc nh v tr trng nhau ca cc vn sng ca 2 bc x 1 v 2 trn mn. HD. V tr vn trng c: k1

1D
a

= k2

2 D
a

k2 = k1

cc gi tr 0, 3, 6, ... tng ng vi cc gi tr 0, 5, 10, ... ca k2.

1 5 = k ; vi k1 v k2 Z th k1 nhn 2 3 1

DNG BI TP :Giao thoa vi khe Young (Ing) trong mi trng c chit sut l n Gi l bc sng nh sng trong chn khng hoc khng kh. Gi ' l bc sng nh sng trong mi trng c chit sut n.
n k ' D k D a. V tr vn sng: x = = a n.a ' =

(21) (22)

412 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L

C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

b.V tr vn ti: c. Khong vn:

'D D = (2k +1) 2a 2na ' D D i= = a an

x =(2k +1)

(23) (24)

VD.22: Trong th nghim giao thoa nh sng ca Ing trong khng kh, hai cch nhau 3mm c chiu bng nh sng n sc c bc sng 0,60m, mn quan cch hai khe 2m. Sau t ton b th nghim vo trong nc c chit sut 4/3, khong vn quan st trn mn l bao nhiu? A. i= 0,4m. B. i' = 0,3m. C. i = 0,4mm. D. i= 0,3mm. Chn: D.Hng dn: Vn tc nh sng trong khng kh l c, bc sng , khi nh sng truyn t khng kh vo nc th tn s ca nh sng khng i, vn tc nh sng truyn trong nc l v = c/n, (n l chit sut ca nc). Nn bc sng nh sng trong nc l:
= v/f = c/nf = /n. Khong vn khi ton b th nghim t trong nc: i ' =
'D
a
=

D
n.a

0,3mm VD.23: Trong giao thoa nh sng qua 2 khe Young, khong vn giao thoa bng i. Nu t ton b thit b trong cht lng c chit sut n th khong vn giao thoa s bng A.
i , n 1

B.

i , n +1

C.

i n

D. n.i

Chn: C.Hng dn: vn tc nh sng truyn trong cht lng l v = c/n, (n l chit sut ca cht lng). Nn bc sng nh sng trong nc l: = v/f = c/nf = /n. Khong vn
quan st trn mn khi ton b th nghim t trong cht lng : i ' =
'D
a
=

D
n.a

i n

III. TRC NGHIM TNG HP Cu 1: Chn hin tng lin quan n hin tng giao thoa nh sng: A. Mu sc ca nh sng trng sau khi chiu qua lng knh. B. Mu sc sc s ca bong bng x phng. C. Bng n trn t giy khi dng mt chic thc nha chn chm tia sng chiu ti. D. Vt sng trn tng khi chiu nh sng t n pin. Cu 2: Chn cng thc ng dng xc nh v tr vn sng trn mn
A. x =
D (k+1) . a

B. x =

D k. a

C. x =

D 2 k. a

D. x = (2k+1)

D . 2a

Cu 3: Chn nh ngha ng khi ni v khong vn: A. Khong vn l khong cch gia hai vn ti k tip. B. Khong vn l khong cch gia hai vn sng k tip. C. Khong vn l khong cch nh nht gia hai vn sng. D. C A, B, C u ng. Cu 4: Chn th nghim ng dng o bc sng ca nh sng: A. Th nghim giao thoa vi khe Ing. B. Th nghim v nh sng n sc. C. Th nghim tn sc ca Niutn. D. Th nghim tng hp nh sng trng.
413 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

30

GIAO THOA NH SNG S 2

H v tn hc sinh :..Trng:THPT
I.KIN THC CHUNG:
* S trng nhau ca cc bc x 1, 2 ... (khong vn tng ng l i1, i2 ...) + Trng nhau ca vn sng: xs = k1i1 = k2i2 = ... => k1 1 = k2 2 = ... + Trng nhau ca vn ti: xt = (k1 + 0,5)i1 = (k2 + 0,5)i2 = ...=> (k1 + 0,5) 1 = (k2 + 0,5) 2 = ... Lu : V tr c mu cng mu vi vn sng trung tm l v tr trng nhau ca tt c cc vn sng ca cc bc x. * Trong hin tng giao thoa nh sng trng (0,4 m - 0,76 m.) - B rng quang ph bc k: x = k a ( t ) vi v t l bc sng nh sng v tm - Xc nh s vn sng, s vn ti v cc bc x tng ng ti mt v tr xc nh ( bit x) + Vn sng: x = k a = kD , k Z
ax < 0,76 m ; cc gi tr ca k Z kD D ax + Vn ti: x = (k + 0, 5) a = (k + 0, 5) D , k Z

ax

Vi 0,4 m < =

Vi 0,4 m - 0,76 m. cc gi tr ca k - Khong cch di nht v ngn nht gia vn sng v vn ti cng bc k:
xMin = xMax

D [kt (k 0, 5) ] a D = [k + (k 0, 5)t ] Khi vn sng v vn ti nm khc pha i vi vn trung a D [k (k 0,5)t ] Khi vn sng v vn ti nm cng pha i vi vn trung a

tm.
xMax =

tm. * Khi ngun sng S di chuyn theo phng song song vi S1S2 th h vn di chuyn ngc chiu v khong vn i vn khng i. di ca h vn l: x0 = D d
1

Trong : D l khong cch t 2 khe ti mn D1 l khong cch t ngun sng ti 2 khe

418 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L

C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

d l dch chuyn ca ngun sng * Khi trn ng truyn ca nh sng t khe S1 (hoc S2) c t mt bn mng dy e, chit sut n th h vn s dch chuyn v pha S1 (hoc S2) mt on: x0 =
(n 1)eD a

II CC DNG BI TP * DNG BI TP Giao thoa nh sng vi nhiu bc x n sc hay nh sng trng PHNG PHP: LOI 1. Cc bc x ca nh sng trng cho vn sng ti x0 khi: Ti x0 c th l gi tr i s xc nh hoc l mt v tr cha xc nh c th.
V tr vn sng bt k x= k V x=x0 nn x0 = k
D
=

D
a

a vi iu kin 1 2,

ax0 . kD

(16)

thng thng 1=0,4.10-6m (tm) 0,75.10-6m= 2 () Gii h bt phng trnh trn,

ax 0 ax k 0 , (vi k Z) 2 D 1 D

(17)
ax 0 : l bc sng cc bc x kD

chn k Z v thay cc gi tr k tm c vo tnh vi =

ca nh sng trng cho vn sng ti x0. LOI 2. Cc bc x ca nh sng trng cho vn ti (b tt) ti x0: khi x = (2k+1)
D
2a

=x0 =

2ax0 (2k + 1) D

(18)

2ax0 2 (19) (2k + 1) D 2ax0 2ax0 2k + 1 , (vi k Z) (20) 2 D 1 D 2ax0 Thay cc gi tr k tm c vo = : l bc sng cc bc x ca nh sng trng (2k + 1) D

vi iu kin 1 2 1

cho vn ti (b tt) ti x0.

VD1. Hai khe ca th nghim Young c chiu sng bng nh sng trng (bc sng ca nh sng tm la 0,40m, ca nh sng l 0,75m). Hi ng v tr vn sng bc 4 ca nh sng c bao nhiu vch sng ca nhng nh sng n sc khc nm trng ? A. 3 B. 4 C. 5 D. 6 Chn: B.Hng dn: V tr vn sng bc 4 mu :
x4 = 4.

d .D
a

3.D

= xs = k .

.D
a

vi kZ

419 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L

C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

Vi nh sng trng: 0,4 0,75 0, 4 0, 75 4 k 7,5 v kZ. Chn k=4,5,6,7: C 4 bc x cho vn sng ti . VD2. Mt ngun sng im nm cch u hai khe Ing v pht ra ng thi hai bc x n sc c bc sng 1 = 0,6 m v bc sng 2 cha bit. Khong cch gia hai khe l a = 0,2 mm, khong cch t cc khe n mn l D = 1 m. Trong mt khong rng L = 2,4 cm trn mn, m c 17 vch sng, trong c 3 vch l kt qu trng nhau ca hai h vn. Tnh bc sng 2. Bit hai trong 3 vch trng nhau nm ngoi cng ca khong L.
k

HD: 2. Ta c: i1 =

1D
a

= 3.10-3 m;

L =8 i1

c 9 vn sng ca bc x c bc sng 1 v c i2 =

17 - 9 + 3 = 11 vn sng ca bc x c bc sng 2
2 =

L = 2,4.10-3 m 11 1

ai2 = 0,48.10-6 m. D

VD3. Trong th nghim Y-ng v giao thoa nh sng, khong cch gia hai khe l 0,5 mm, khong cch t hai khe n mn quan st l 2 m. Ngun sng dng trong th nghim gm hai bc x c bc sng 1 = 450 nm v 2 = 600 nm. Trn mn quan st, gi M, N l hai im cng mt pha so vi vn trung tm, cch vn trung tm ln lt l 5,5 mm v 22 mm. Tm s v tr vn sng trng nhau ca hai bc x trn on MN. HD: Cc vn trng c: k1

1D
a

= k2

2 D
a

k2 = k1

= 0, 4, 8, 12, ... v k2 = 0, 3, 6, 9, ... . V i1 =

1D
a

1 3 = k ; cc vn sng trng ng vi k1 2 4 1
xM = 3,1; i1 xN = 12,2 i1

= 1,8.10-3 m

2 D
a

trn on MN c 9 vn sng ca bc x 1 (t vn sng bc 4 n vn sng bc 12). V i2 = 2,4.10-3 m

(t vn sng bc 3 n vn sng bc 9). Vy trn on MN c 3 vn sng trng nhau ca 2 bc x ng vi k1 = 4; 8 v 12 v k2 = 3; 6 v 9. 4. Trong th nghim Young v giao thoa nh sng, khong cch gia hai khe l 2 mm, khong cch t hai khe n mn l 2 m. Dng ngun sng pht ra ba bc x n sc 1 = 0,4 m, 2 = 0,45 m v 3 = 0,6 m. Xc nh v tr cc vn sng trng nhau v khong cch ngn nht gia hai vn sng cng mu vi vn sng chnh gia.

x xM = 2,3; N = 9,2 i2 i2

trn on MN c

7 vn sng ca bc x 1

HD: V tr vn trng c: k1
x = 9

1D
a

= k2

2 D
a

= k3

3 D
a

9k1 = 8k2 = 6k3.

Khong cch ngn nht gia hai vn sng cng mu vi vn sng chnh gia l:

1D
a

=8

2 D
a

=6

3 D
a

= 3,6.10-3 m.

VD5. Trong th nghim Y-ng v giao thoa nh sng, ngun sng pht ng thi hai bc x n sc, trong bc x mu c bc sng d = 720 nm v bc x mu lc c bc sng l (c gi tr trong khong t 500 nm n 575 nm). Trn mn quan st, gia hai vn sng gn nhau nht v cng mu vi vn sng trung tm c 8 vn sng mu lc. Tnh bc sng l ca nh sng mu lc.
420 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

HD: V tr cc vn trng c: kdd = kll

kd =

kl l

. V gia hai vn trng gn nhau nht c

8 vn mu lc nn vn trng u tin tnh t vn trung tm l vn sng bc 9 ca nh sng mu lc. 9 . 575 9 . 500 k = 6,25 kd = 7,12. V kd Z nn kd = 7 l = d d = 560 nm. Ta c: 720 720 kl

VD6. Trong th nghim Y-ng v giao thoa nh sng, ngun sng gm cc bc x c bc sng ln l 1 = 700 nm, 2 = 600 nm v 3 = 500 nm. Ti im M trong vng giao thoa trn mn c hiu khong cch n hai khe l 2,1 m c vn sng ca bc x no? Ti im N c hiu khong cch n hai khe bng 0,9 m c vn ti ca bc x no? Xc nh v tr mt im c hiu ng i ( 0) c ba bc x trn u cho vn sng. HD: Ti M ta c: dM = 2,1.10-6 m = 3.0,7.10-6 m = 31, do ti M c vn sng ca bc x c bc sng 1. Ti N ta c: dN = 0,9.10-6 m = 1,5.0,6.10-6 m = 1,52, do ti N ta c vn ti ca bc x c bc sng 2. Bi s chung nh nht ca 1, 2, v 3 l 21.10-6 m, do ti im c hiu ng i 21 m s c vn sng ca c ba bc x. VD7. Trong th nghim Y-ng v giao thoa nh sng, khe hp S pht ra ng thi ba bc x n sc c bc sng l 1 = 0,42 m; 2 = 0,56 m v 3 = 0,63 m. Trn mn, trong khong gia hai vn sng lin tip c mu ging mu vn trung tm, nu vn sng ca hai bc x trng nhau ta ch tnh l mt vn sng th s vn sng quan st c l bao nhiu? HD: Vn sng c mu vn trung tm l v tr 3 vn sng n sc trng nhau, ta phi c: k11 =k22 = k33 6k1 = 8k2 = 9k2 = 72n. Vi n = 0 ta c vn trng trung tm; vi n = 1 ta c vn trng bc 1. Trong khong t vn trng trung tm n vn trng bc 1 (khng k hai vn sng hai u ta c: 11 vn sng ca bc x 1, 8 vn sng ca bc x 2 v 7 vn sng ca bc x 3. Trong c 2 vn trng ca bc x 1 v 2 (v tr 24 v 48); 3 vn trng ca bc x 1 v 3 (v tr 18, 36 v 54). Do s c N = 11 + 8 + 7 5 = 21 vn sng.
a VD8. Trong th nghim ca Young v giao thoa nh sng, khong cch gia hai khe l = 0,8 mm, khong cch t hai khe n mn l D = 2 m. Dng nh sng trng (0,76 m 0,38 m) chiu sng hai khe. Xc nh b rng ca quang ph bc 1 v bc 2. HD: Ta c: x1 =

D D ( - t) = 0,95 mm; x2 = 2 ( - t) = 2x1 = 1,9 mm. a a

VD9. Trong th nghim ca Young v giao thoa nh sng, khong cch gia hai khe l 0,4 mm, khong cch t hai khe n mn l 2 m, hai khe S1 v S2 c chiu bng nh sng trng (0,76 m 0,40 m). Xc nh bc sng ca nhng bc x cho vn ti v nhng bc x cho vn sng ti im M cch vn sng trung tm 8 mm.

421 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L

C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

HD : Ti M c vn ti khi xM = (k + 0,5)
kmax =

ax M ax M - 0,5 = 3,7; kmin = - 0,5 = 1,6; v k Z nn k nhn cc gi tr: 2 v 3; min D max D ax M k = 2 th = = 0,64 m; k = 3 th = 0,48 m. (k + 0,5) D D k = ax M Ti M c vn sng khi xM = k a D ax M ax M kmax = = 4,2; k'min = = 2,1; v k Z nn k nhn cc gi tr: 3 v 4; vi min D max D ax M k = 3 th = = 0,53 m; vi k = 4 th = 0,40 m. kD
a VD10. Trong th nghim ca Young v giao thoa nh sng, khong cch gia hai khe l = 0,8 mm, khong cch t hai khe n mn l D = 1,6 m. Dng nh sng trng (0,76 m 0,38 m) chiu sng hai khe. Hy cho bit c nhng bc x no cho vn sng trng vi vn sng bc 4 ca nh sng mu vng c bc sng v = 0,60 m. HD : V tr vn sng trng vi vn sng bc 4 ca nh sng mu vng c: 4 k=

D a

k=

ax M - 0,5 D

V D
a

=k

4V

kmax =

min

4V

= 6,3; kmin =

max

4V

D a

= 3,2; v k Z nn k nhn cc gi tr: 4, 5 v 6.

Vi k = 4 th l vn sng bc 4 ca nh sng mu vng, vi k = 5 th = vi k = 6 th = 0,40 m.

4V = 0,48 m; k

* DNG BI TP t bn mng trc khe Young

PHNG PHP: Trong th nghim giao thoa nh sng vi khe Young (I-ng), nu ta t trc khe S1 mt bn thy tinh c chiu dy e, chit sut n. Khi t bn mng trc khe S1 th ng i ca tia sng S1M v S2M ln lt l:
S1 M = d1 + (n 1)e

S 2 M = d2 S1 Hiu quang trnh: S2 = S2M - S1M = d2 d1 (n 1)e M d2 d1 = ax/D. = ax/D (n 1)e Vn sng trung tm ng vi hiu quang trnh bng = 0. = ax0/D (n 1)e = 0 Hay:
xo = (n 1)eD . a

M O

H thng vn dch chuyn v pha S1. V x0>0.

422 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

VD: Cu 1: Trong th nghim Ing v giao thoa, ngi ta dng nh sng c bc sng 0,5 m . t mt bn thu tinh mng c dy 10 m vo trc mt trong hai khe th thy vn sng trung tm di ti v tr ca vn sng bc 10. Chit sut ca bn mng l A. 1,75. B. 1,45. C. 1,5. D. 1,35.

Cu 2: Trong th nghim giao thoa khe Young cho a = 0,5mm; D = 1,2m; t trc khe S1 mt bn mt song song dy e, chit sut n = 1,5; th thy h vn di i mt on l x0 = 3mm. Bn song song c dy bao nhiu ? A. e = 2,5 m. B. e = 3 m. C. e = 2 m. D. e = 4 m. *DNG BI TP: TNH TIN KHE SNG S ON y0 PHNG PHP:
S y S S1 d S2 D O x0 O

Trong th nghim Young v giao thoa nh sng, ngun sng S pht nh sng n sc c bc sng . Khong cch t ngun S n mt phng cha hai khe S1; S2 l d. Khong cch gia hai khe S1; S2 l a , khong cch t mt phng cha hai khe ti mn quan st l D. Tnh tin ngun sng S theo phng S1 S2 v pha S1 mt on y th h thng vn giao thoa di chuyn theo chiu ngc li on x0.
x0 = yD d

*DNG BI TP: Giao thoa vi Gng Frexnel: hai gng phng t lch nhau gc PHNG PHP: S1, S2 l nh o ca S cho bi hai gng, c coi nh ngun sng kt hp. S1, S2, S cng nm trn ng trn bn knh r. T hnh v ta c:
M1 S1 S2 S S1 H S2 M1 r I 2 M2 d E P 1 0 P2 S I

M2

Khong cch t ngun kt hp n mn:

423 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

S1S2 = a = 2S1H = 2SI sin 2 r a=2 r D = HO = r cos + d r + d D = r+d

: Gc gia hai gng phng r : khong cch gia giao tuyn hai gng v ngun S. VD: Mt h gm hai gng phng t nghing nhau mt gc = 15. t khe sng S song song vi giao tuyn I ca hai gng v cch I mt khong r = 20cm. Cc tia sng pht ra t S sau khi phn x dng nh pht ra t hai nh S1 v S2 ca S qua hai gng. t mt mn hng nh E song song vi S1S2 cch giao tuyn I ca hai gng mt khong L = 2,8m. 1. V hnh v tnh khong cch a gia hai nh S1, S2. 2. Bit rng vi kch thc hai gng nh trn th vng giao thoa trn mn E c b rng ln nht l b. Tm b. 3. Tnh khong vn i v s vn sng ln nht nm trong vng giao thoa trn mn E nu ngun S pht nh sng c bc sng = 0,65m . (S: 1. 1,74mm. 2. 24,4mm. 3. 1,12mm; 21 vn)

*DNG BI TP: GIAO THOA VI LNG LNG KNH FRESNEL (Frexnen) PHNG PHP:
S1 S S2 d

Trong th nghim GTAS vi lng lng knh Fresnel: gm hai lng knh ging ht nhau c gc chit quang A nh ghp st y, chit sut n. Trn mt phng y chung t mt ngun sng im S pht nh sng n sc v cch lng lng knh khong d, pha sau t mt mn E cch lng lng knh khong d. Gc lch ca tia sng khi qua lng knh =A(n-1) Khong cch a gia hai nh S1 v S2 ca S to bi 2 lng knh c tnh bng cng thc: a=S1S2=2IS.tan a = 2dA(n -1). D=d+d.
i= D (d + d ') (d + d ') = , i= a a 2dA(n 1) ad ' d

B rng vng giao thoa L=P1P2

L=

d: khong cch t S n lng lng knh. D: khong cch t mn n lng lng knh.
424 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

A: Gc chit quang ca lng knh. n: Chit sut ca lng knh.

E A S1 S S2 A2 d d'
1

I P1 O P2

VD: Hai lng knh A1, A2 c gc chit quang A u bng 20, c y B chung, c lm bng thu tinh, chit sut n = 1,5. Mt ngun sng im S t trong mt phng ca y B cch hai lng knh mt khong d = 50cm pht nh sng n sc, bc sng = 600nm . Mt mn E cch hai lng knh mt khong d = 70cm. Tm khong cch gia hai vn sng lin tip v s vn sng c th quan st c. Cho bit 1 = 3.10-4(rad). (S: 0,24mm; NS = 17Vn) *DNG BI TP: GIAO THOA VI LNG THU KNH BI- (BILLET) PHNG PHP:
d d/

O1 O2

F1 F2 D

d'=

df d+d' (D d ') D+d ; a= e ; i= ; L=P1P2= e d-f d a d

e=O1O2: khong cch gia hai na thu knh VD: Trong th nghim v giao thoa nh sng vi bn thu knh Billet, thu knh L c bn knh ng ra bng 2cm v c tiu c bng 0,5m, ngun sng n sc S c bc sng = 0,6m , t cch L mt khong 1m. Thu knh L c ca i v t cch nhau 1mm. 1. Tnh khong cch a = S1S2 gia hai nh S1 v S2 ca S qua hai na thu knh.
425 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L

C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

2. t mt mn M cch hai na thu knh mt khong bng 1,5m. Tnh s vn sng quan st c trn mn. (S: 1. a = 2mm; 2. NS = 17 vn sng)

VD: Mt thu knh c tiu c f = 20cm, ng knh ng ra(vnh) R = 3cm c ca lm i theo mt ng knh. Sau hai na thu knh c tch cho xa nhau mt khong e = 2mm. Mt khe sng hp song song vi ng chia hai na thu knh, t cch ng y mt khong d = 60cm. Khe sng S pht nh sng n sc c bc sng = 0,546m . Vn giao thoa c quan st trn mn E, t cch hai na thu knh mt khong L. 1. Mun quan st c cc vn giao thoa trn mn E, th L phi c gi tr nh nht l bao nhiu? 2. Cho L = 1,8m, tnh khong vn v s vn sng quan st c trn mn. (S: 1. Lmin = 33,1cm; 2. i = 0,27mm; NS = 29) III. TRC NGHIM TNG HP: Cu 1: Trong th nghim Ing v giao thoa, ngi ta dng nh sng c bc sng 0,5 m . t mt bn thu tinh mng c dy 10 m vo trc mt trong hai khe th thy vn sng trung tm di ti v tr ca vn sng bc 10. Chit sut ca bn mng l A. 1,75. B. 1,45. C. 1,5. D. 1,35. Cu 2: Trong th nghim giao thoa khe Young cho a = 0,5mm; D = 1,2m; t trc khe S1 mt bn mt song song dy e, chit sut n = 1,5; th thy h vn di i mt on l x0 = 3mm. Bn song song c dy bao nhiu ? A. e = 2,5 m. B. e = 3 m. C. e = 2 m. D. e = 4 m. Cu 3: Trong th nghim v giao thoa nh sng, nu ta lm cho hai ngun kt hp lch pha nhau th vn sng trung tm s A. khng thay i. B. s khng c v khng c giao thoa. C. x dch v pha ngun sm pha. D. x dch v pha ngun tr pha. Cu 4: Trong th nghim giao thoa nh sng vi khe Ing, nu t trc mt trong hai ngun mt bn thu tinh mng c hai mt song song th hin tng xy ra nh th no so vi khi khng c n? Chn kt lun ng: A. H thng vn bin mt. B. H thng vn khng thay i. C. Vn trung tm tr thnh vn ti v khng thay i v tr. D. H thng vn b dch chuyn trn mn v pha c bn thu tinh. Cu 5: Trong th nghim Ing v giao thoa nh sng, khong cch gia hai khe l 1,2mm, khong cch t hai khe n mn l 2,0m. Ngi ta chiu ng thi hai bc x n sc 1 = 0,48 m v 2 = 0,60 m vo hai khe. Khong cch ngn nht gia cc v tr m vn sng hai bc x trng nhau l A. 4mm. B. 6mm. C. 4,8mm. D. 2,4mm.

426 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L

C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

+ Gy hiu ng quang in. + Tc dng sinh hc: hy hoi t bo, git cht vi khun, + B thy tinh, nc hp th rt mnh. Thch anh gn nh trong sut i vi cc tia t ngoi d. ng dng: Chp nh; pht hin cc vt nt, xc trn b mt sn phm; kh trng; cha bnh ci xng 3. Tia Rnghen ( Tia X) : a. nh ngha: Tia X l nhng bc x in t c bc sng t 10 12 m n 10 8 m (tia X cng, tia X mm). b. Cch to ra tia Rnghen: Khi chm tia catt p vo tm kim loi c nguyn t lng pht ra. c. Tnh cht, tc dng: + Kh nng m xuyn rt mnh. + Tc dng mnh ln knh nh. + Lm ion ha khng kh. + Lm pht quang nhiu cht. + Gy ra hin tng quang in cho hu ht cc kim loi. + Tc dng sinh l: hy dit t bo, dit t bo, dit vi khun,. d.ng dng: D khuyt tt bn trong cc sn phm, chp in, chiu in, cha bnh ung th nng, o liu lng tia X Trong ng Culitgi:
2 1 hc mv max = eU0AK = hfmax = . 2 min

II.V D MINH HA VD1. Mt n pht ra bc x c tn s f = 1014 Hz. Bc x ny thuc vng no ca thang sng in t? HD. Ta c: =

c = 3.10-7 m. Bc x ny thuc vng t ngoi ca thang sng in t. f

VD2. Mt ng Rnghen pht ra bc x c bc sng ngn nht l 0,04 nm. Xc nh hiu in th cc i gia hai cc ca ng. HD :Ta c: eUAK =

hc

UAKmax =

emin

hc

= 31.103 V.

VD3. Mt ng Cu-lit-gi c cng sut trung bnh 400 W, in p hiu dng gia ant v catt l 10 kV. Tnh: a) Cng dng in hiu dng qua ng. b) Tc cc i ca cc electron khi ti ant. HD : a) Ta c: I =

P = 0,04 A. U

433 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L

C HC VT RN

- T: 01689.996.187

Din n: http://lophocthem.net - vuhoangbg@gmail.com

b) Ta c:

1 mv 2 2 max = eU0 = eU 2

vmax =

2eU 2 = 7.107 m/s. m

VD4. Chm tia X pht ra t mt ng Cu-lt-gi c tn s ln nht l 6,4.1018 Hz. B qua ng nng cc lectron khi bt ra khi catt. Tnh hiu in th gia ant v catt ca ng tia X. HD. Ta c: eUAK = hfmax
UAK =

VD5. Hiu in th gia hai in cc ca ng Cu-lt-gi (ng tia X) l UAK = 2.104 V, b qua ng nng ban u ca lectron khi bt ra khi catt. Tnh tn s ln nht ca tia X m ng c th pht ra. HD : Ta c: eUAK = hfmax
fmax =

hf max = 26,5.103 V. e

eU AK = 0,483.10-19 Hz. h

VD6. ng Rnghen t di hiu in th UAK = 19995 V. ng nng ban u ca ca cc electron khi bt ra khi catt l 8.10-19 J. Tnh bc sng ngn nht ca tia X m ng c th pht ra.
HD : Ta c: eUAK =

hc

min =

hc = 6,2.10-8 m. eU AK

VD7. Khi tng in p gia hai cc ca ng Cu-lit-gi thm 4 kV th tc cc electron ti ant tng thm 8000 km/s. Tnh tc ban u ca electron v in p ban u gia hai cc ca ng Cu-lit-gi. HD: Ta c: eU =

1 2 1 mv ; e(U + U) = eU + eU = m(v + v)2 2 2 1 2 1 2 1 mv + eU = mv + mvv + mv2 2 2 2 1 eU mv 2 mv 2 2 1 2 6 eU = mvv + mv v= = 84.10 m/s; U = = 2.105 V. m v 2 e 2

VD8. Trong ng Cu-lit-gi, tc ca electron khi ti ant l 50000km/s. gim tc ny xung cn 10000 km/s th phi gim in p gia hai u ng bao nhiu? HD Ta c: eU =

1 2 1 mv ; e(U - U) = eU - eU = m(v - v)2 2 2

1 mvv mv 2 2 U = = 6825 V. e

1 2 1 1 mv - eU = mv2 - mvv + mv2 2 2 2

III. TRC NGHIM TNG HP Cu 1: Bc x c bc sng trong khong t 10-9m n 3,8.10-7m l A. tia X. B. tia t ngoi. C. tia hng ngoi. D. nh sng nhn thy.
434 BI DNG KIN THC N, LUYN THI I HC VT L C HC VT RN