n mn hc

Nguyn Anh Din

Phn I: Li m u
Trc khi i su vo nghin cu ti ny, ta phi hiu th no l vn ho, th no l kinh doanh? Vn ho hay vn minh, xt theo ngha ca nhn loi hc v ni chung, l tng th bao gm tri thc, tn ngng, ngh thut, o c, lut php phong tc v bt c kh nng v thi quen no m con ngi thu nhn c bi t cch l thnh vin ca x hi. iu kin vn ho trong cc x hi loi ngi khc nhau mt chng mc c th kho st c theo nhng nguyn tc chung, l i tng thch hp nghin cu quy lut t duy v hnh ng ca con ngi. V kinh doanh c hiu l qu trnh u t tin ca cng sc vo mt lnh vc no nhm thu li nhun. Mt thi gian di trc y v cho n c ngy nay vn tn ti nhiu kin cho rng vn ho v kinh doanh l hai lnh vc khng nhng khc bit m cn i lp nhau trong vic nh hng gi tr hnh vi ca con ngi. Mc ch ca kinh doanh l li nhun: cn vn ho th trng ti ci ng, ci tt ci p trong quan h gia con ngi vi con ngi, gia con ngi vi ci t nhin v c vi bn thn. Lm sao c th a cc nhn t vn ho vo trong kinh doanh lm sao c th ku gi ao c trong nn kinh t th trng, ni ng tr quy lut cnh tranh nghit ng "Khn sng mng cht", "Mnh c yu thua".? V trong bi cnh ca nn kinh t hin nay ta c th a ra nhng nhn thc chung v vn ho v kinh doanh nh sau: Trong iu kin th gii ngy cay c th v cn thit phi a cc yu t vn ho vo kinh doanh lm cho kinh doanh tr thnh kinh doanh c vn ho. Kinh doanh c vn ho khng h loi tr mc tiu kim li, m l to ra mi quan h mt thit gia sn xut, ngi bun bn v ngi tiu dng cc bn u c li.

Thng mi 41A

 n mn hc

Nguyn Anh Din

Vn ho ni chung trong kinh doanh, n c tc dng nui dng, cng c v pht trin kinh doanh. Ngc li kinh doanh pht trin li to ra mi trng thun li cho pht trin vn ho. Nhng yu cu ca pht trin kinh doanh cng l nhng "n t hng" cho vn ho v khoa hc. Do vy, phi ngn nga nhng li kinh doanh c vn ho chy theo li nhun n thun, ch k hi nhn, b qua quyn li ca ngi tiu dng, xem thng o c v nhn dn, coi nh cc gi tr nhn vn. Theo ta nhn thy vn ho v kinh doanh ni ring v vn ho v kinh t ni chung c s gn b tc ng bin chng vi nhau, kinh t phi m bo c nhu cu sng ti thiu ca con ngi, sau mi m bo iu kin cho vn ho pht trin. Kinh t khng th pht trin nu khng c mt nn tng vn ho, ng thi vn ho khng ch phn nh kinh t m cn l nhn t tc ng n pht trin kinh t. Vi mi quan h s pht trin ca mi quc gia dn tc c th nng ng hiu qu ca c tc cao chng no quc gia t c s pht trin kt hp hi ho gia kinh t v vn ho. Vn ho mang tnh c th ca tng quc gia, tng khu vc c coi l i su qu bu tch lu c qua nhiu th h, mang m bn sc ca quc gia, dn tc . Nhng ng thi vi qu trnh pht trin, k tha v gi gn bn sc ring, n cn tip thu nhng tinh hoa vn ho ca quc gia, dn tc khc, lm cho vn ho va m bn sc dn tc, va c tnh hin i, ph hp vi s pht trin kinh t trong iu kin cch mng khoa hc - k thut, lm cho vai tr ca vn ho trong hot ng kinh t cng c nng cao v thit thc, khi dy mi tim nng sng to ca con ngi, em li s pht trin vi tc cao v hi ho c v kinh t v vn ho. Ni tm li, iu ta cn lm sng t l cn thit thy c vai tr ca vn ho vi t cch va l mc tiu, va l ng lc, v h iu tit ca pht trin kinh t - x hi ni chung v ca sn xut kinh doanh ni ring. Thng mi 41A 2

 n mn hc

Nguyn Anh Din

ng trc mt thc tin chung l nh vy th kinh doanh Vit Nam cn phi xc nh to sao chng ta phi xy dng mi lin h cht ch gia vn ho v kinh doanh. Chng ta phi lm g v nh th no t c iu . em li thnh cng cho mc tiu chung l n nm 2020 v bn nc ta l mt nc cng nghip.

Thng mi 41A

 n mn hc

Nguyn Anh Din

Phn II: Ni dung ca ti

I- C s l lun chung cho ti. 1- V sao phi gii quyt vn vn ho trong kinh doanh Vn ho, vi t cch l nhng gi tr vt cht v tinh thn do con ngi sng to ra, ng nhin n tr thnh di sn, thnh tin cho bt k qu trnh pht trin no tip theo. Nhng gi tr vt cht sng to ra ng nhin l c s khng th thiu c s pht trin cc giai on k tip, l vn khng cn phi bn lun. Vy cn li vi t cch l nhng gi tr tinh thn, vn ho c vai tr g i vi kinh doanh. Vit Nam trc khi c h t tng ca ch ngha Mc thm nhp vo th trng gi tr vn ho truyn thng v nhng nh hng ca t tng Khng gio, Pht gio an xen vi nhau. Nhng gi tr vn ho ny c vai tr rt ln trong hot ng kinh t v kinh doanh m du n ca n vn cn li cho n ngy nay c dng vt cht v tinh thn, chng hn nh quan nim 'Bun c bn, bn c phng". y thc s l mt in hnh ca vn ho trong kinh doanh, ta c th hiu r bao hm cc ngha sau: - Phi c mt mc chuyn mn ho trong kinh doanh - Phi c quan h hp tc bn cht trn c s cc li ch - Phi c s tn trng v s bnh ng trong kinh doanh Nh vy trong qu trnh lch s lu i ca mnh, chnh l bn sc vn ho ca dn tc v c vai tr rt ln trong hot ng kinh t v kinh doanh. Cc hot ng vn ho tinh thn nhm phc v mt nhu cu khng khng th thiu c ca con ngi, n m bo cht lng ca yu t con ngi - yu t c bn trong hot ng sn xut kinh doanh t nng cao nng sut, cht lng v hiu qu ca con ngi trong sn xut - kinh doanh

Thng mi 41A

 n mn hc

Nguyn Anh Din

V khi ta xem xt vai tr ca vn ho vi t cch l nng tri thc v kin thc, l nhng biu hin ca trnh cao trong sinh hot x hi Cc di ch vn ho ca mt nn vn minh c xa cng c vai tr to ra ng lc tinh thn trong hot ng sn xut - kinh doanh Trn y l vai tr ca vn ho i vi qu trnh sn xut kinh doanh, v gii quyt vn ny, chng ta phi xem n tm quan trng ca vic a cc yu t vn ho co sn xut kinh doanh. a yu cu yu t vn ho vo kinh doanh l to ra ng lc thc y sn xut kinh doanh pht trin. Trong qu trnh sn xut kinh doanh con ngi c xem l yu t trung tm. Con ngi l con ngi vt cht v con ngi x hi m s pht trin v mt x hi ph thuc vo vic a yu t vn ho vo trong hot ng c bn l sn xut kinh doanh. iu ny c thc hin to ra ng lc thc y sn xut kinh doanh. Qu trnh sn xut kinh doanh thc cht l qu trnh con ngi s dng ton b kin thc to ra gi tr mi. Bn thn kin thc l cc gi tr vn ho c s dng trong mi trng hot ng vn ho. Nu khng c mi trng vn ho trong sn xut - kinh doanh th khng s dng c cc tri thc, kin thc v ng nhin khng to ra hiu qu sn xut, khng th pht trin sn xut - kinh doanh. Mi quan h gia tri thc v kinh doanh nh vy, bt buc cc gi tr vn ho di dng tri thc. Kin thc phi c a vo sn xut kinh doanh th mi m bo cho qu trnh sn xut kinh doanh pht trin c. a cc yu t vn ho vo sn xut - kinh doanh l to ra s pht trin hi ho, lnh mnh cho mi quc gia. Mt nn sn xut suy cho cng u nhm tho mn ngy cng cao, cc li ch vt cht v tinh thn ca con ngi. va l mc tiu, va l ng c thc y hnh ng ca con ngi. Nu khng c tc ng ca yu t vn ho th cng vi vic to ra thun li c th xy ra cc hu qu to ln: - Quan h kinh doanh mang tnh la o, chp git . Thng mi 41A 5

 n mn hc

Nguyn Anh Din

- Quan h kinh doanh mang tnh bc lt v i khng - V li nhun con ngi c th bt chp tt c. - V li nhun con ngi c th khai thc ti nguyn thin nhin u cn kit lm cho mi trng sinh thi b hu hi. Nu qu trnh kinh doanh ch c li nhun n thun nh vy th v mt kinh t, quc gia s pht trin lch lc, nhng ngnh v lnh vc t li nhun s khng pht trin c v do vy s khng th p ng mi nhu cu ca con ngi. V mt x hi, con ngi s mt nhn cch, o c x hi xung dc, ti c gia tng. Vic a cc yu t vn ho vo trong kinh doanh lm cho kinh doanh kt hp c gia ci li v ci p, gia cc gi tr vt cht v gi tr tinh thn, gip cho mi ngi v cng ng dn tc c s pht trin hi ho, lnh mnh. a cc yu t vn ho vo sn xut - kinh doanh s t ra sc mnh cng ng pht trin. Trong sn xut kinh doanh tr tu ca mi ngi s b sung cho nhau to ra tr tu tp th mt trnh cao v hon thin. S kt hp l nt p vn ho trong sn xut kinh doanh v chnh n to ra sc mnh ca tp th, ca cng ng. a cc yu t vn ho vo sn xut - kinh doanh s to ra sc sng ca sn phm hng ho v dch v trn th trng coi l thnh cng ca doanh nghip. Hot ng sn xut kinh doanh l nhm p ng nhng nhu cu c th ca con ngi v sn phm hng ho v dch v Nhng sn phm hng ho v dch v ngoi yu cu v s lng v cht lng nht nh cn i hi nhng yu cu v tnh thm m tnh tin li khi s dng. nhng yu cu v s lng, cht lng cng dng, gi c bt k u, ai tiu dng cng i hi c bn ging nhau. Nhng yu cu v thm m v tnh tin li nh mu sc, kiu dng, kch thc bao gi, cch s dng... th tu thuc Thng mi 41A 6

 n mn hc

Nguyn Anh Din

vo la tui, dn tc, tn gio, gii tnh, khu vc ca tr, trnh vn ho ca ngi tiu dng c i hi v vn ho tiu dng. Cc sn phm hng ho dch v no p ng c cc i hi l p ng vn minh tiu dng v s c sc sng trn th trng. t c iu , sn xut kinh doanh phi gn lin vi cc yu t vn ho, thng qua vic tip cn cc yu t vn ho m chn lc v vt cht ho chng trong sn phm ca mnh cho ph hp vi th hiu tiu dng. a cc yu t vn ho vo sn xut - kinh doanh s chng c tnh trng v trch nhim. Ch khi no bn thn ngi kinh doanh c vn ho tin hnh hot ng kinh doanh trong mi trng c vn ho th anh ta mi hiu c hu qu ca vic chay theo li nhun n thun, mi hiu c ngi tiu dng chnh l n nhn, l ngi em li li nhun. iu cho thy phi a cc yu t vn ho vo kinh doanh v c trong tiu dng, to ra mi trng vn ho trong c hai lnh vc ny. a cc yu t vn ho vo trong sn xut - kinh doanh l to iu kin cho ti sn xut sc lao ng, gp phn nng cao nng sut lao ng v hiu qu kinh doanh. Cc yu t vn ho l mn n tinh thn khng th thiu c ca i sng con ngi, nh nhng nhu cu vt cht khc a cc yu t vn ho vo sn xut - kinh doanh t vic thit k ni lm vic, cc thit b v dng c lm vic s gim bt c tn sut ca nhng cng thng. c bit da cc hnh thc hot ng vn ho vo trc gi lm vic c th to ra s hng phn lao ng, vo thi gian ngh ngi v cui gi lm vic c th nhanh chng xo i s cng thng v mt mi v tm l gip cho con ngi nhanh chng phc hi sc lc hn. L mt nh kinh doanh, hiu c vai tr v tm quan trng ca vic a yu t vn ho vo sn xut kinh doanh tc l h c b sung thm hnh trang kin thc trn thng trng hay ni cch khc vn ho v kinh doanh vi mc tiu lm cho "kinh t s bt r trong vn ho" Thng mi 41A 7

 n mn hc

Nguyn Anh Din

2- Mt s vn chung v vn ho v kinh doanh a- Quan h: Gia vn ho v kinh t trong pht trin chng minh thy mi quan h bn cht gia vn ho v kinh doanh, kinh nghim thc t ca hng lot cc nc trn th gii trong nhng thp k qua cho thy: "Hai mc tiu tng trng kinh t c t ra m tch ri nhau mi trng vn ho th kt qu thu c s rt khp khing, mt cn i c v kinh t ln vn ho, ng thi tim nng sng to s mi dn tc s b suy yu i rt nhiu". Qu l nh vy, vn ho v kinh t l hai mt c quan h mt thit vi nhau, quy nh v tc ng ln nhau trong qu trnh pht trin ca mi quc gia Nn kinh t Vit Nam hm nay cng c mt bc tin ng k so vi thi k trc y khi cn thc hin nn kinh t theo li hnh chnh quan liu, bao cp. Nguyn nhn thnh cng thc ra khng ch do thc y c cc nhn t kinh t n thun (Nh c thm vn, k thut, cng ngh, th trng) m trc ht l nh i mi t duy trn c s lm sng li bi hc "ly dn lm gc" t con ngi vo v tr trung tm ca mi ch trng chnh sch, k hoch pht trin, khi dy v nhn ln cc tim nng ca mi tng lp nhn dn bt ngun t nhng gi tr truyn thng dn tc v tinh hoa vn ho nhn loi, iu c ngha rng chnh vn ho l mt ng lc quan trng thc y s pht trin kinh t ca t nc ta trong qu trnh i mi hin nay. Kinh nghim thc t ca Vit Nam v ca th gii cho thy. Kinh t khng th pht trin lnh mnh v lu bn nu thiu nn tng vn ho v vn ho khng phi l sn phm th ng ca kinh t, m c mt sc mnh tinh thn ln lao tc ng ngc li i vi kinh t. Ch c trn c s mi quan h hi ho, hp l nga kinh t v vn ho th mi quc gia mi mong t ti s pht trin nng ng c hiu qu v cht lng v mi mt ca i sng. b- Vai tr v vic a cc nhn t vn ho vo trong kinh doanh V nhn thc l lun, nhiu ngi c th d dng ng vi quan im k trn v vai tr ca vn ho trong pht trin. Song trong thc t, cn lm g v Thng mi 41A 8

 n mn hc

Nguyn Anh Din

lm th no c th kt hp hi ho gia vn ho v kinh t, c bit l a yu t vn ho vo trong hot ng kinh doanh (bao gm 3 ni dung ch yu: sn xut tip th, qun l ti chnh, vn l nhng hot ng c th, sinh ng trong mi nn kinh t hin i th vn li khng n gin cht no. Ni n kinh doanh, trc ht l ni n vic u t cho sn xut, bun bn, v phn phi cc hng ho v dch v nhm mc ch kim li. Khng thu c li nhun k t va thc hin ti u t, va m bo li ch thit thc cho ngi qun l v ngi lao ng th kinh doanh khng th tn ti v pht trin. Nhng kim li bng cch no th li c nhiu cch khc nhau: Nh thc t ca nn kinh t th trng pht trin lu nm nhiu nc trn th gii, cng nh nn kinh t th trng cn non tr Vit Nam cho thy - C cch kim li bng cch khai thc ba bi cc ti nguyn thin nhin, gy nhim mi trng v phi s s cn bng sinh thi. - C cch kim li bng cch bc lt ca mc sc lao ng ca ngi lm cng, khin cho ngi ny ch tn ti vi mt mc sng ti thiu. - Li c cch kim li bng vic lm hng gi, bun lu, trn thu, la o, u c, ch k hi nhn i vi c trong nc. - Nhng cng c cch kim li bng nhanh nhy nm bt thng tin ra sc ci tin k thut v cng ngh, tit kim, nguyn liu, quan tm thch ng n i sng vt cht, tinh thn ca ngi lm cng, bi dng v pht huy tim nng sng to ca h trong vic to ra nhng hng ro, dch v v cht lng tt, hnh thc p v gi c hp l p ng nhu cu th trng, gi c ch tn vi ngi tiu dng v bn hng trong v ngoi nc. R rng 3 cch kim li u tin l nhng biu hin ti t ca li kinh doanh chp git, thiu vn ho, v o c, phn t nhin v khng tn ti lu bn, do s thin cn sai lm ca bn thn nhng cch v do s phn i ca x hi.

Thng mi 41A

 n mn hc

Nguyn Anh Din

Cn cch kim li th khng th hin nhng mt u vit ca phng thc kinh doanh v vn ho. N m bo kt hp c c ci ng, ci p - vn l nhng gi tr ct li ca vn ho - vi ci li v mc ch trc tip ca kinh doanh. c- Vn ho v trit l kinh doanh Nht Bn, mt nc c nn kinh t th trng pht trin vo bc nht trn th gii, ngi ta rt cao trit l: "Cuc sng hnh phc khng g khc hn l sng to ti a... Sng to ra 3 loi gi tr: Gi tr ca ci p, gi tr ca ci li, gia tr ca ci thin. Vit Nam: Tuy nn kinh t th trng cn s khai vi khng t cc hin tng tiu cc trong bun bn, gio dch hn vn... Nhng cng ngy c thm nhiu nh kinh doanh bit suy ngh v hnh ng v mc tiu dn giu nc mnh x hi cng bng vn minh, trong c hnh phc ca bn thn v gia nh mnh. d- Vn ho v ci "tm" ca nh doanh nghip Vic a nhn t vn ho vo kinh doanh c thnh cng hay khng ph thuc thuc vo iu kin. Trong iu kin quyt nh l con ngi, bao gm tt c mi ngi trong dy chuyn sn xut, phn phi v tiu th cc hng ho v dch v lm ra, nhng trc ht v ch yu l ngi tiu dng, ngi qun l doanh nghip. Lu nay, mt s nh kinh t hc Phng Ty thng cho rng: kinh doanh l kinh doanh, li nhun l mc tiu ti thng. t c li nhun ti a, nh doanh nghip c th s dng mi bin php v th don, k c nhng th on xu xa v tn c. Khng th h ho o c trong kinh doanh. khng th ni n ci tm ca nh doanh nghip. Nhng cc nc Phng ng, vn c truyn thng tn trng cc gi tr vn ho, o c, nhiu nh doanh nghip ni ting li quan nim va phi cao yu t tr tu, va phi ht sc coi trng nhn t o c, tc "ci tm" con ngi trong cc hot ng sn xut, bun bn v dch v. Thng mi 41A 10

 n mn hc

Nguyn Anh Din

Theo quan nin ny trc ht cc nh doanh nghip phi l nhng ngi c ti nng. Ti nng trong vic bt cc thnh tu khoa hc v cng ngh v vn dng sng to vo quy trnh sn xut lm cho hm lng tr tu trong mi n v sn phm ngy cng cao ng thi s tiu hao nng lng, nguyn liu gim. Ti nng trong vic tm hiu nh gi thc trng th trng, d bo c chiu hng thay i ca cung - cu, t c th i trc, n u trong vic vch k hoch hnh ng ca doanh nghip. Ti nng trong qun l ti chnh mi ng vn b ra u mang li hiu qu m khng xy ra lng ph, tht thot. Nhng ti nng phi i i vi o c, v o c l nn tng nhn cch lm cho ti nng ca nh doanh nghip c nhn ln. Tiu chun hng u v o c ca nh doanh nghip l tnh trung thc. Trung thc trong vic chp hng lut php Nh nc khng i vo con ng trn thu, lu thu, bun bn nhng quc cm, hoc tin hnh nhng dch v c hi cho thun phong m tc ca dn tc nh du lch tnh tc (sex tour) chng hn. i vi nhng k khng lng thin, c th con ng l "hi" ra tin, nhng cng l con ng ngn nht i ti nh t v s ph sn. Trung thc trong giao tip vi bn hng v ngi tiu dng m bo cht lng hng ho ng nh nhng iu gii thiu v qung co. Khng th dng ci bng by ho nhong b ngoi che y ci gi di, thm ch ci c hi bn trong min sao thu c nhiu li nhun. Cng vi tnh trung thc iu khng th thiu trong o c ca nh doanh nghip c vn ho l thi tn trng cuc sng, phm gi v quyn li chnh ng ca nhng ngi cng s v nhng ngi di quyn. Trong thi i ngy nay bt c 1 doanh nghip no cng ch c th thnh cng v thnh cng lu bn nu nh qun l bit khi ng v pht huy c tinh thn trch nhim, thc t gic, nim say m sng to ca i ng vin chc v nhng ngi lao ng trc tip bng cch i x vi h nh nhng con ngi hn na nhng ngi anh em gn b vi nhau trong mt cng ng. Thng mi 41A 11

 n mn hc

Nguyn Anh Din

Tnh trung thc, thi tn trng con ngi v nhiu c tnh quan trng na ca Nh nc kh c th ch do php lut hay bt c mt ch th, mnh lnh no to ra c. Nhng c tnh cn c gieo mm, vun xi, bi p, rn luyn sut i t trong gia nh, trng hc v ngoi x hi. Tm li nhiu nc trong khu vc chng ta trit l kinh doanh ca nhng con ngi c l tng u mang nt dung nhan bn sc. V n da trn nhng quan nim ng n v hnh phc ca c nhn khng tch di m gn b mt thit vi hnh phc ca cng ng, phi chng l s kt tinh nhng gi tr vn ho trong kinh doanh. 3- Nng cao vn ho trong pht trin kinh doanh hng tiu dng Khng th c s pht trin nu khng c c mt tim nng vn ho. vn ho l sn phm ca qu trnh vn ng cc quan h x hi trong c quan h kinh t l nn tng, song vn ho khng ch l kt qu thun tu ca cc quan h kinh t m cn l cng s cho s pht trin kinh t. Xt vo thc tin nc ta cng nghip ho, hin i ho t nc bn cnh s i mi v cc hot ng kinh t, chuyn t kinh t tp trung quan liusang nn kinh t th trng c s qun l ca Nh nc, chng ta phi xy dng c mt nn vn ho tng xng. Ni mt cch c th, y mnh cc hot ng kinh doanh, chng ta phi c mt nn vn ho kinh doanh. Tc l c y nhng quan im, nhn thc, t duy nhng kin thc vn ho v o l v s kinh doanh, p ng c nhng i hi thc t. nng cao vn ho trong vic pht trin sn xut v lao ng hng tiu dng, ta cn tp trung vo nhng cng vic sau: a- La chn phng thc kinh doanh c vn ho Kinh doanh phi c vn ho. Trc ht l xc nh phng hng ci g c li cho kinh t v vn ho th lm. Nu c nh hng xu n thun phong m tc th d c li nhun ny cng khng lm k c qung co).

Thng mi 41A

12

 n mn hc

Nguyn Anh Din

Nn kinh t nc no cng vy c mt s lnh vc sn xut v dch v mc d li nhun thu c t hn cc lnh vc nhng b li c ngha vn ho, x hi cao bi vy khng th khng lm. Nh nc cng nh cc t chc kinh t cn c cc bin php ring h tr v khuyn khch u t vo cc lnh vc kinh t . y chng ta khng t duy nht mc ch li nhun ln cao nht, phi tnh n nhng li ch v vn ho - x hi. Trn thc t v nhng hng ho phc v vui chi, gii tr, thng thc ngh thut... u c ng gp vo vic nng cao i sng vn ho. Nhiu ngnh cng nghip ln trong thi k pht trin cng nghip ho, hin i ho t nc s cn phi n s hp tc ca nc ngoi nhng cng cn phi c s tnh ton, chn la k, khng th v li ch kinh t trc mt m t b nhng chun mc v vn ho o c dn n vic du nhp vn ho v li sng khng lnh mnh vo nc mnh. b- Pht trin v bo tr nhng hng ho c bn sc vn ho dn tc Trc ht, cn phi c chnh sch pht trin v bo tr nhng hng ni ho c tnh truyn thng. Khi phc v pht trin cc lng ngh l mt hng ng cn c khuyn khch. c- Hng dn tiu dng v xy dng tp qun tiu dng c vn ho Trong lnh vc ny s hng dn v nh hng tiu dng l nhim v ln. Chng ta cn phi c s ch o, t chc, hng dn phn cch c vn ho trong n, mc, , trang tr ni tht, xy dng cnh quan, trong ch to v s dng hng cng nghip i vi nhng nhu cu tiu dng trong i sng ca con ngi. d- Giao lu kinh t i i vi giao lu vn ho Quan h quc t trong kinh doanh khng ch c vic tip nhn u t v chuyn giao cng ngh ri sn phm trn th trng mang nhn hiu nc khc.

Thng mi 41A

13

 n mn hc

Nguyn Anh Din

Quan h quc t cn nhm mc ch giao lu vn ho v nng cao vn ho thng qua khng ch tm kim th trng cho cc hng ho m cn gii thiu nhng tinh hoa vn ho ca dn tc. Nn vn ho Vit Nam v nn vn ho a dn tc. cng l mt u th ca Vit Nam khi hi nhp vi cng ng th gii. Cc dn tc khc trn th gii nhn thy Vit Nam nhng s ng cm v vn ho gn gi vi h. cn lm th no cho nhng s giao lu kinh t s m ng cho nhng s giao lu vn ho v ngc li nhng s giao lu vn ho li thc y s giao lu kinh t. e- Gio dc vn ho cho nhng ngi lm kinh t Ngoi lut l, chnh sch, mi trng u t... S pht trin kinh t tu thuc rt nhiu vo nhng nhn thc v trnh vn ho ca i ng nhng ngi lm kinh t. Cc nh kinh doanh l nhng ngi c iu kin tip xc rng ri vi cc cng ng ngi khc nhau c tp qun tiu dng v vn ho khc nhau. nu h c trnh vn ho (khng ch l bng cp chuyn mn) h s c nhiu c hi ng gp vo s pht trin kinh t c vn ho, hn ch rt nhiu s pht trin kinh t khng vn ho. Ngi c vn ho, hiu bit lch s truyn thng dn tc mnh. Hiu bit vn ho cao dn tc khc, li c nhn bn, chc chc s c phong cch giao tip v ng x cao p t v l sc ht khng nh trong qu trnh giao lu quc t, v s pht trin kinh t - vn ho. Phi bng cch bin php gio dc, o to kin thc vn ho cho cc nh kinh doanh gip h nng cao nhn thc v hnh ng. Phi thng qua cc chng trnh vn hc ngh thut... gio dc nhng ngi lm kinh t nht l nhng ngi ch cht, cng nh nhng ngi tiu dng. Ch c trn mt nn tng vn ho cao, chng ta mi to iu kin thun li cho cng vic kinh doanh, m ng cho s tng trng kinh t vi vic nng cao khng ngng i sng vt cht,

Thng mi 41A

14

 n mn hc

Nguyn Anh Din

vn ho tinh thn ca con ngi, chng ta mi c th to ra c s n nh v pht trin ca x hi, hng ti cng cuc hin i ho t nc. 4- o c kinh doanh trong nn kinh t th trng c s qun l ca Nh nc a- Quan nim v o c v o c kinh doanh - o c: C rt nhiu cc quan nim v o c tu chung c mt s quan im ch yu sau: Theo quan im ca ch ngha c nhn: ch cc hnh vi hot ng v li ch lu di ca c nhn con ngi th mi l hnh ng c o c. - o c kinh doanh: o c kinh doanh chnh l o c c vn dng vo trong qu trnh, trong cc hot ng kinh doanh. Tuy nhin kinh doanh l hot ng gn lin vi cc li ch kinh t, do vy kha cnh th hin trong ng x v o c khng hon ton ging cc hot ng khc. b- Phm vi ca o c kinh doanh - Phm vi x hi: Vn th ch x hi, chun mc gi tr ca th ch , quyn v ngha v ca con ngi trong hot ng kinh doanh - Phm vi nhng ngi c lin quan n doanh nghip Cc nh cung ng, khch hng, ngi b vn kinh doanh - Phm vi doanh nghip i vi doanh nghip o c kinh doanh lin quan trc tip n ngi lao ng trong doanh nghip bao gm quyn v ngha v trong lao ng. Cc quan h v li ch kinh t ca h trong lm vic, trong kinh doanh - Trong phm vi c nhn Lng trung thc, thin ch, quan h ch th ngi qun l v ngha v qun l c- Cc chum mc o c - Gi tr o c Thng mi 41A 15

 n mn hc

Nguyn Anh Din

- Quyn v ngha v - S quan tm d- Thc hin th ch o c trong kinh doanh Trong thc t kinh doanh, iu chnh cc hnh vi theo cc chun mc o c th vn o c cn phi c th ch ho. Qua m kim sot v chi phi cc hot ng kinh doanh Ni dung ca vic th ch ho v o c thng bao gm: - Trong phm vi x hi Tng cng phm vi kim sot ca lut php Xy dng nhng quy c, quy tc chung thc hin cc hot ng - kinh doanh. Xy dng cc nhm bo v o c trn phm vi x hi Xy dng cc nhm bo v quyn li ngi tiu dng - Trong pham vi doanh nghip Thnh lp b phn chuyn qun l v o c, b phn ny lm nhim v nghin cu ra cc chnh sch, quy tc, v th ch v o c p dng trong mt t chc kinh doanh. Ban ny cng c vai tr nh mt ban t vn cho lnh o doanh nghip v phng din o c kinh doanh. Xy dng cc quy ch, kim tra o c trong kinh doanh. l xt x vi phm cc quy tc o c trong doanh nghip. Gio dc o c trong kinh doanh: l vic thc hin cc chng trnh gio dc v o c trong doanh nghip qua cc hnh thc khc nhau: ph bin cc quy ch v quy tc o c, m cc lp bi dng v nhn thc v qun l vic thc hin cc quy tc o c.v.v... Ni chung, xut pht t vic nhn nhn ra vai tr v tm quan trng ca nhn t vn ho trong hot ng kinh doanh, t thy c rng vic cn phi gii quyt vn vn ho trong kinh doanh l ht sc ng n. N lm c s cho ta c tnh xc nh c. Vy ti sao chng ta phi xy dng mi quan h Thng mi 41A 16

 n mn hc

Nguyn Anh Din

bn cht gia vn ho v kinh doanh? Tr li c cu hi chng ta phi lm g v lm nh th no t c mc ch ny. Qua vic xy dng mi quan h , chng ta cn ng thi phi nng cao dn yu t vn ho trong kinh doanh. Mc ch ni chung l to ra nhng c s l lun ng u xc thc cho nh kinh doanh, cc doanh nghip, tu chung c nhn vin kinh t. II- Mi trng vn ho trong kinh doanh Vit Nam 1- Mi trng vn ho cho s pht trin kinh t x hi trong giai on hin nay a- Xu th kt hp tng trng kinh t vi vn ho Nhn thc cai tr ca vn ho trong pht trin kinh t th trng ca cc nh qun l v cc chnh khch xut pht t thc tin hai mt. - Mt l, s xut hin ca cc chnh sch iu chnh i vi kinh t th trng t do - Hai l, s xut hin nhng vn nan gii trong lnh vc kinh t v x hi, do tng trng kinh t tch ri vn ho S pht trin ca mt quc gia, khng ch n thun ph thuc vo mc tng trng kinh t vi cc ch tiu nh lng (GNP, GDP theo u ngi...) m cn ph thuc vo cht lng cuc sng, da vo s giu c c v vt cht v tinh thn. Xu th kt hp tng trng kinh t vi vn ho ang v s din ra trong bi cnh hp tc v u tranh v s pht trin, xu th tuy pht trin khng ng u cc quc gia v khu vc, nhng ngy cng tr thnh thch thc sng cn i vi cc h thng chnh tr ng i. Trong xu th ny c c thi c ln v thch thc ln. i vi mi dn tc, cc di sn vt cht v tinh thn cng cha ng hai kh nng. N c th gp vo vic nng cnh bay ln, nhng cng c th tri buc, km hm li tu theo tm vc ca h thng chnh tr v tr tu dn tc. Thng mi 41A 17

 n mn hc

Nguyn Anh Din

b- Lm g cho dn tc ta pht trin theo xu th kt hp tng trng kinh t vi vn ho - a nhn t vn ho vo qu trnh khi phc v pht trin lc lng sn xut x hi Nc ta ang c nhu cu tng trng kinh t mnh. D , khi phc v pht trin lc lng sn xut ca mi thnh phn kinh t l khu quyt nh Nhng s tng ln v ca ci vt cht c mang ngha pht trin khng tu thuc vo tnh ch ng a vn ho vo cng cuc khi phc v pht trin lc lng sn xut x hi. Tuy nhin tnh ch ng ny ang tr thnh cp bch - Vic trin khai c ch th trng khng iu chnh tt nn n ang thc y c hai mt tch cc v tiu cc trong mi lc lng sn xut mi ngun lc. Mun a nhn t vn ho ho vo bi dng v khai thc cc lc lng sn xut ca t nc cn c mt s gii php thit thc. - La chn v i mi cng ngh sn xut ph hp vi iu kin nc ta chun b tin vo giai on cng nghip ho, hin i ho. - i vi phng thc v phng php, qun l Nh nc v qun l kinh doanh theo hng ng lc trc tip bao gm c li ch kinh t v li nhun, li ch b phn v li ch quc gia. - Tin hnh ci cch h thng gio dc, o to trn c s mnh dn lm th im i mi ng b v gio trnh, gio vin... - Xy dng k hoch ho hp tc quc t o to, trc ht i vi i ng gio vin, i ng qun l, dn dn hnh thnh i ng c trnh cao vi tm lng v dn, v nc. - cng tham gia trong qu trnh chuyn dch c cu kinh t v bin i c cu x hi - dn c. - Tng bc i mi t chc v hot ng ca h thng chnh tr nng cao tm vc v hiu qu ca n.

Thng mi 41A

18

 n mn hc

Nguyn Anh Din

Bn cht chnh tr - nhn vn ca h thng chnh tr phi c th hin ngy cng y trong ng cm quyn - Nh nc php quyn cc on th x hi. l kt qu ca s kt hp ln gia vn ho vi kinh t v chnh tr. Nhng gii php ch yu trn y i vo cucng s to ra khun kht ca mt mi trng ca s pht trin. Mi trng vn ho - kinh t chnh tr. i vi cc nc Phng ng, mi trng ny cn l s hi t cc gi tr ca nn vn ho mi nc. Trong mi trng vn ho ny, nn kinh t th trng s vn ti tm cao mi. Trn tm cao y, ng lc v mc tiu gn lin nhau v t n cung mn. 2- Nhn t vn ho trong nc chuyn sang nn kinh t th trng Vit Nam a- Hin tng i mi Vit Nam v nhn t vn ho th hin trong nh th no. Cng vic i mi trong lnh vc kinh t ca Vit Nam c thnh cng bc u, mc d tnh hung i mi l rt kh khn. Khi xt nguyn nhn a ti cuc i mi, th vai tr ca vn ho c g vi t cch va l mc tiu, va l ng lc v h iu tit ca pht trin kinh t - x hi? l cu hi khng th lng trnh, v cng l rt kh tr li. Vn ho, vi hm ngha l ci tinh hoa tim n trong con ngi v cng ng Vit Nam t ra c vai tr l mc tiu ng lc v tiu chun nh hng cho cuc i mi . Vit Nam c th t bc u gii thot khi m hnh c, nay liu cn sc vo qu o mi v pht trin nhanh bn vng. Khng" c th lm c thm ch lm hn bc pht trin qua ca cc con rng ( khng! Vi nh hng x hi ch ngha, c th thc hin c tng lm cho vn ho c vai tr va l mc tiu, va l ng lc v h iu tit ca kinh t - x hi khng? b- Kha cnh vn ho trong xy dng i ng cn b qun l lao ng Thng mi 41A 19

 n mn hc

Nguyn Anh Din

Qun l kinh t x hi bao gi cng da vo quyn uy, vi 3 loi quyn uy c bn: Quyn uy ca tr tu. Qun l lun ng thi s dng 3 loi quyn uy m trong lch c lc v tr ca 3 quyn ny thay i. S thnh suy ca mt nn kinh t, mt doanh nghip ... ni n cng c ci ngun gc tr tu, trc ht l tr tu i ng ngi lao ng, qun l. Ngy nay trong iu kin kinh t th trng: Thit ch Nh nc php quyn v m rng phn cng hp tc ua tranh quc t, li cng cn tr tu. C th l cn i ng cn b qun l c ti, c, tm huyt - gi tt l nhn ti trong qun l. Mt vn gai gc ca vn ho qun l l vn "gii quan liu, tham nhng". Trong qun l kinh t nc ta hin nay v ang c hin tng nhiu cn b qun l kinh t lm dng chc quyn t ti: T vin chc, gim c, qun dc... Tnh hnh qun l kinh t nc ta ang c mt c trng: Mi ti sn nu l ca cng th lp tc b bn rt, tri li nu l ti sn t th ng nhin c ch tc l khi ngi qun l khng ng thi l l ch s hu th tham nhng l nh mnh; l kt lun sai cn bn. Tuy nhin chng ta phi tha nhn rng khng th trong thi gian ngn ci cch ngay b my v cn b. Phi tm khu then cht. T va m bo yu cu trc mt tt hn, va tng bc xy dng li c i ng v ci cch b my. Theo kinh nghim nhiu nc, cn tp trung vo vic i mi xy dng li i ng cn b my khu quyt nh trn mt trn kinh t l nh lnh o v cc chuyn gia tham mu, t vn, nht l cp v m: Cn b qun l kinh doanh nhng v tr quan trng. 3- o c kinh doanh Vit Nam Thc hin i mi kinh t sau 10 nm Vit Nam xc nhn rng, bn cnh nhng thnh tu quan trng ginh c v kinh doanh trong nn kinh t th trng c s qun l ca Nh nc theo nh hng x hi ch ngha, chng ta gp phi mt s kh khn v tn ti do nhng tht bi vn c ca kinh t th Thng mi 41A 20

 n mn hc

Nguyn Anh Din

trng s khai gy ra v do nhng yu km ca chng ta trong qu trnh thc hin. Trong nhng kh khn tn ti , cn nhn mnh rng: nhng yu t sai lch trong o c kinh doanh ca mt s doanh nghip, nh kinh doanh, c quan qun l v ngi lao ng: Kinh doanh theo ng chun mc o c kinh doanh chnh l yu t quyt nh s thnh cng bn vng trong kinh doanh. Chnh v vy m chng ta cn bit mun kinh doanh thnh cng, sm hn ch c nhng tn tht v thit hi cho c nh kinh t, v ngi tiu dng v c x hi th cn thit phi xy dng ng cc chun mc v o c xy dng, t cc chun mc chung m xy dng ao c kinh doanh cho sinh vin i hc v mi ngi. Vic xy dng o c kinh doanh Vit Nam phi m bo thc y kinh doanh pht trin dn giu nc mnh, cng bng vn minh, an ninh quc phng v s bn vng sinh thi. i vi khch hng Vit Nam v quc t, gi "Tn" l chum mc cao nht ca o c kinh doanh nh kinh doanh Vit Nam v ngi nc ngoi kinh doanh ti Vit Nam phi xy dng ch tn vi khch trong v ngoi nc. Khi nn kinh t chuyn sang kinh t th trng theo nh hng x hi ch ngha th tiu chun c bn nht v o c kinh doanh Vit Nam l o c kinh doanh x hi ch ngha nh gi ta da vo mt s tiu chun sau: - Thc hin y ch quyn ca mnh trong ton b qu trnh kinh doanh v cc vn bn di lut - Trong kinh doanh phi quyt nh ng n 3 vn kinh t c bn ca 1 doanh nghip l sn xut ci g, nh th no v cho ai? - Phi s dng ngun lc mt cch y , hp l v c hiu qu em li li ch ti a cho doanh nghip... - Xy dng cc mi quan h hp tc bnh ng trong kinh doanh, pht trin cnh tranh lnh mnh trong cng ng kinh doanh, gia cc thnh phn kinh t vi nhau, cnh tranh thc y nhau pht trin, khng c cnh tranh khng c pht trin buc phi cnh tranh theo php lut. Thng mi 41A 21

 n mn hc

Nguyn Anh Din

- Trong kinh doanh, trc ht phi bo m ch tn ca mnh - Cc nh kinh doanh phi bit ly tiu chun nng sut, cht lng, gi thnh, li nhun v hiu qu nh gi thnh cng, tht bi ca mnh xy dng v thc hin y nhng tiu chun o c kinh doanh trong nn kinh t th trng c s qun l ca Nh nc theo nh hng x hi ch ngha th chng ta cn y cho cc iu kin khc nhau nh hc sinh ph thng, sinh vin cc trng i hc, cng nhn, vin chc Nh nc ... Th hai, phi vn dng tiu chun ao c kinh doanh vo vic ging dy nhng mn khoa hc chuyn ngnh cho ph hp. Th ba, phi a cc tiu chun o c kinh doanh vo trong cc vn bn php l trong cc chnh sch ch ca Nh nc, ngnh, trong iu l v ni quy hot ng ca doanh nghip. Th t, t chc thc hin cc tiu chun o c kinh doanh trong lnh vc ca i sng - x hi Th nm, tin hnh kim tra, nh gi, khen thng v x pht ng mc vi nhng ngi, t chc lm tt khng vi phm Th su, Tin ti phi xy dng mt trung tm quc gia nghin cu v t vn v o c kinh doanh v tham gia vo cc t chc quc t o c kinh doanh, mi doanh nghip cn c cn b tiu chun thc hin chc nng gio dc v qun l o c kinh doanh 4- Vn ho kinh doanh nc ta, thc trng v mt s gii php, vn dng yu t vn ho trong hot ng kinh doanh Trc 1986: Vit Nam l mt x hi lm rung, lm vn, nn vn ho truyn thng c s pht trin u tin ca cc quan h o c, d lun x hi trong th trng ngi lm rung v ngi lm quan Sau 1986: Chng ta bt u i mi t duy v trc ht t duy kinh t: ch 2 th trng thnh 1 + 2 c s qun l ca Nh nc theo nh hng ch ngha x hi. Nhn cch nh doanh nghip bt u c m rng. S nghip i mi t nThng mi 41A 22

 n mn hc

Nguyn Anh Din

c l mt ci mc thc s quan trng trong vic gii phng nhn cch nh doanh nghip Trc ht phi ni rng v mt yu ot: nng lc kinh doanh ca ngi Vit rt nhiu tim n bi s thng minh, nhanh nhy, cn c dng cm do nn vn ho truyn thng to nn. Song v mt c ch nn vn ho truyn thng khng trng thng nghip, khng c kh nng gii phng c nhn, c gng gi gn tnh thng nht ca cng ng, do cc yu t doanh nghip tim n khng pht trin c. V thi k p dng nn kinh t tp trung quan liu, bao cp l thi k c khong trng v kinh doanh din ra trong x hi. Nhng im thun li cho ta l: Kht vng lm giu bng kinh doanh l mt hin tng mi tng lp thanh nin. Tuy nhin chng ta vn cha xc lp c nhng c s h tng lm xut hin cc khuynh hng, cc bn lnh kinh doanh c vn ho. Vic kinh doanh phn ln mi giai on u ch yu phc v cho li ch c nhn ca Cng ty. Nhiu Cng ty cha tnh ton ti lm n lu di, bun bn t t. H tm mi cch chim dng vn ln nhau v c bit chim dng vn Nh nc bng cc th on th chp nhng ti sn, sn phm khng phi l ca mnh. Khng t doanh nghip Nh nc c vn li khng t chc c kinh doanh ln, lm n thua l. Trong khi c s h tng, truyn thng kinh doanh, mt hng sn xut, vn ling mi thi k s khai chng ta m ca tip th kinh doanh cc nn kinh doanh c kh nng trn th gii. ng trn thc trng : chng ta a ra mt s gii php sau. Cn phi qun trit mt nguyn l trong kinh doanh c vn ho l sn xut lm ny sinh nhu cu Bn cht ca vn ho kinh doanh l gn vi vn ho o c Vn ho o c l phn nh li ch ca cng ng Thng mi 41A 23

 n mn hc

Nguyn Anh Din

Vn ho kinh doanh khng th tch ri cc mc tiu ca vn ho chnh tr. Vn ho chnh tr nc ta xc lp mt h thng lut php v chnh sch nhm o bo cho cc c s kinh doanh thnh cng v mt k thut, kinh t, ng thi Nh nc lm ch c th trng, to ra cc c hi ngang nhau mi thnh phn kinh doanh. Vit Nam hin nay c hai vn : vn kinh doanh v th trng lut php trong kinh doanh u l yu cu nhc nhi ngang nhau cho vn ho bm r vo trong lnh vc kinh doanh cn phi xc lp bn cht x hi ca nn vn ho x hi xc lp c mt trnh x hi mi trong vn ho kinh doanh, chng ta cn c 1 tng v mt nn vn ho cht lng. Hin nay kinh doanh nghim tc, bun bn t t nc ta cn l cng vic kh khn. Chng ta mi bt u cng nghip ho, hin i ho v th kinh doanh hin i cng ch mi bt u. thc y qu trnh CNH- HH nc ta nn kinh doanh nc ta phi pht trin trc mt bc to ra mt qu trnh chuyn giao cng ngh thch hp, mt th trng lao ng, th trng tin t vi nhng nhu cu sn xut v tiu dng mi. Vic lao ng gn nh, nng ng l xu hng ca thi i, song n vn phi tun th vic xc lp h thng gi tr trong kinh doanh. V th gii php a vn ho vo kinh doanh khng ch lm cho ni lc lao ng pht trin m c vn ho cng pht trin hn. ng trc mt hin trng nh vy Chng ta cn vn dng yu t vn ho trong hot ng kinh doanh nc ta 5- Xy dng mt nn vn ho thng trng Ni n kinh doanh l ni ti mt lnh vc rt ln, qu ln cho nn trong ti ny em ch cp n mt mt ca kinh doanh l thng mi, bun bn, tc l kinh doanh trong bun bn. Bn thn vn ny cng khng phi l nh v n l mt ngnh khoa hc, mt ngh nghip, mt h thng nhng thao tc Thng mi 41A 24

 n mn hc

Nguyn Anh Din

trong giao tip x hi c lin quan n sn xut, n lu thng, phn phi, dn li nhun, l li, n tiu dng. Em gii hn trong vn giao tip x hi, trong bun bn m thi. Trc ht, ai cng thy y l mt vn n gin, quen thuc, c tnh cch thng ngy. V ai cng mua, ai cng bn, ai cng c cung, c cu, ai cng cn n cc hng ho trong hot ng hng ngy. M cn n hng ho th c bn, c mua, chng c g l c. Nhng y cng l mt vn rt phc tp, vi bao nhiu mng li rt ri, chng cht nhau. Nhiu nh t tng v nh vn phi ch n vn ny. "Hi i" Mi cc u t khi ngi ta khng cn n nhng ci . V chnh l ci lm nn mt ngi bun bn tt. Nh vy bun bn trn thng trng chng ta ngy nay th sao, mt thng thng ca nm thnh phn kinh t m kinh t quc doanh tc x hi ch ngha l ch o. Ta c dn mt ca hng mu dch quc doanh, i mt vng Hng Ngang, hng o, vo mt hiu tp ho hay mt sp tp ho ngi trn l ng th s thy r iu ny. Ch th mt gi, ch th mc c, ch th on nim n, ch th chau my, chau mt, thm ch c khi ci v, thch , h xc. Cng c ngi ngh rng vo mt ca hng t nhn th c n tip tt hn mt ca hng mu dch quc doanh v mu dch quc doanh l "ca quyn" l "n lng". iu khng phi khng c. Nhng c ca hng mu dch quc doanh li ti ci, khng nn h phc v khch, trong khi c ca hng t nhn li hi khng thm ni, mua "m hng" bui sng m khng ly l "nguy"... Nhng d c bao nhiu biu hin phc tp ai cng thy rng c ch kinh t th trng c s iu tit ca Nh nc, r rng tng bc p ng nhng yu cu mua bn ca nhn dn, nng cao thm mt bc sc mua v sc sng. hnh thnh tng bc mt nn vn ho thng trng phn nh mt s phn vinh kinh t v mt nn vn ho giao tip thng mi bun bn ngy cng tin b.

Thng mi 41A

25

 n mn hc

Nguyn Anh Din

Vn ho l v, ngoi kha cnh kinh t ca s bun bn, hay ni mt cch khc r rng hn, bn cnh kha cnh kinh t cn c s giao tip v ng x gia con ngi v con ngi, cn c mt quan h gia ngi trong vic mua bn. C th ni mt "trit l thng trng" cng c mt trit l v pht trin nh nh trit hc Mc - Xt Francois Perroux ni: "Trit l" c th hin trong quan h gia ngi v ngi trong vic mua bn trong c: - Vn ao c hay kha cnh c hc ca bun bn: Lng thin, thc th, cng bo v cc gi tr do lao ng lm ra, khng gian ln, la o, lm ca gi, hng gi, tn trng khch hng theo nguyn tc hai bn cng c li. - Vn x s trong giao tip: Lch s, nh nhn, l , bao dung, bit tn trng quyn li ca nhau - Vn hiu bit gung my ca s bun bn, ca th trng v thng trng: sn xut, gi c, cht lng hng ho lu thng phn phi, tin t. - Tinh thn tun theo lut php trong mua bn Mt nn vn ho thng trng vi nhng yu t nh trn hnh thnh mt cch t nhin trn c s mi quan h gia cung cu, gia li ch ca nhau trong x hi, gia li ch ca c nhn (ngi mua v ngi bn) v li ch ca x hi, ca Nh nc, gia sn xut v tiu dng. Dn dn thng trng tng bc c a vo nh hng v vn ho thng trng c nng thnh mt khoa hc phc v cho s nghip pht trin, phc v lu thng, phn phi. c nhng trng thng mi (trung cp, i hc) o to nhng ngi nm vng khoa hc v vn ho thng trng, bit lm n, bun bn mt cch c khoa hc v c ngh thut. Trong mua bn, d di hnh thc no (quc doanh hay t nhn) thng trng tr thnh mt "vng kinh t khp kn (Ciruit conomique) din ra nh sau gia cc yu t c tng quan v tng tc: Thng trng Thng mi 41A 26

 n mn hc

Nguyn Anh Din

Ni sn xut Thng trng

Ni sn xut

Tc l ni sn xut cung cp hng ho cho thng trng, thng trng li tc ng tr li ni sn xut, ni sn xut nui dng li thng trng, v c th... Vng kinh t khp kn ny ca thng trng l mt s vn hnh t pht va c tnh nh hng, trn c s cung p ng nhu cu v cu tc ng tr li cung theo mt vng trn c v tc dng l y mnh tin b kinh t, t sn xut dn tiu dng, y mnh s nghip pht trin t nc ni chung (kinh t, x hi, vn ho). Vn ho giao tip trong thng trng vi nhng yu t ca n nh ni trn, tr thnh mt ng lc ca thng trng, ca kinh t v pht trin. Ch cn trc trc trong mt khu no , do thiu vn ho, th s ny sinh nhng vn trong thng trng v t c tc hi nht nh n kinh t, n sn xut v cui cng n pht trin. V d thiu mt c trong thng tng, hng ho km phm cht do lm nhanh, lm u; tng gi mt cch tu tin v li nhun ring t; lm hng gi... nh hng xu n vic mua v t n sn xut, n sn xut, n vic bn. Hoc bn hng r v lu thu, v nhp lu th bn c nhiu nhng li lm tn tht n ngn qu Nh nc v cui cng nh hng n kinh t ca t nc, n pht trin, m mang.... Hoc ca quyn, cht gi khi bn, s lm li cho bn u t, trc li, lm hi n ngi tiu dng, lm gim sc mua... Ni tm li, vn ho thng trng nhm mc ch a li li ch thc t cho c hai bn mua v bn, trn tinh thn tho thun, da trn o c (lng thin, tht th, gi c lng tin), trn s lch thip, s hp dn nhau trn tinh thn tn trng cht lng v nh lng ca hng ho. Vn ho thng trng l mt ng lc ca pht trin, n gii phng cc tim nng sng to, sn xut, gii phng cung Thng mi 41A 27

 n mn hc

Nguyn Anh Din

v cu, gii phng nhng nhu cu ca con ngi v mt sinh sng, sinh hot. N s gip cho x hi ngy cng giu thm, c thm thu nhp, bt i, lm vic, ngi mua cng phi c tim tin, do phi lao ng, lm vic, ngi bn cng c thu hoch chnh ng. Gi c s c hp l ho mt phn do s ch o ca Nh nc qua thng trng quc doanh, mt mt do tng sn xut, gim gi thnh v chnh sch tit kim. vn ho thng trng s t c mt mc thc cao; s tr thnh "tc ng ca mt t do i vi mt t do", (mt ca Fichte) tc t do bn, t do mua v hai pha gp nhau trong mt giao tip song phng lnh mnh, lng thin, thoi mi, khng ai lm hi n ai. N yu cu mt vn ho ng x, nhng tri thc giao tip, nhng hiu bit v tm l, th hiu nhng cch gii thiu, qung co thu ht khch hng... y cn phi ni ngay rng s xut hin ca cc siu th nu ln mt m hnh mi v vn ho thng trng. y gii quyt c mt iu rt c bn m ngi ta thng gi l "s vn hng ca th trng: s nh gi do s cn bng gia cu v cung. "Siu th v vn ho thng trng trnh cao nht" hin nay v: - N l mt biu hin c hc ca thng trng - N l tinh thn lm ch v c hai pha mua v bn - Vic s dng cc khoa hc v k thut trnh cao, vi tnh ho vic mua bn - N c mt t chc khoa hc Trc ht l v mt o c hc. Siu th ca Nh nc l phc v nhn dn mc cao nht cho nn i hi phi c ca tht, khng c ca gi, khng c gian ln, ca no gi ny, sng phng, khng bt cht, khng ca quyn. Tinh thn lm ch v c hai pha biu hin ch mt gi. Nh nc phi tnh ton tt c v mi loi hng ho (ph dng cao cp, him) v a ra mt gi n nh, hp l, tu theo loi hng v "ti tin" ngi tiu th, theo mt chnh

Thng mi 41A

28

 n mn hc

Nguyn Anh Din

sch nht nh. Ngi mua thy cn th c th m mua theo mt "kh c x hi" da vo lng tin ln nhau. Khoa hc v k thut c s dng vo vic mua bn. Vic tnh tin, thu tin c vi tnh ho, rt n gin, nhanh chng, chnh xc, thun tin. Hai bn mua bn u nhn thy gi c qua mn hunh quang v c th tr tin v thu tin. C ca - m - ra khp ni kim sot s ra vo, i li ca khch, trnh c mt mt, gian ln mt cch tinh t, lch s, khc phc c tnh trng ly cp khng phi khng th xy ra khi nhn vin kim sot rt t. C t chc khoa hc v ngi mua c th t do i cng khp ni, xem hng, chn hng, ly ra ri li cui cng chn ng ci mnh thch v ra tr tin ti ca ra. ng nhin, chng ta cn phi c mt thi gian di, mt s vn rt ln v mt trnh qun l kinh doanh cao th mi c nhiu siu th cho cc th v cc vng min. Trong khi vic bun bn theo n np hin hnh (i vi nm thnh phn kinh t) vn phi pht trin mnh. Chng ta cn tip tc xy dng mt nn vn ho thng trng theo nh hng x hi ch ngha, lm cho nhn vn x hi ch ngha, ly xo i, gim ngho, dn giu nc mnh, x hi cng bng vn minh, lm mc tiu cao nht. Vn ho thng trng s tc ng n cng nghip ho v hin i ho gia mua v bn. Ngc li, cng nghip ho v hin i ho s nng cao cht lng ca vn ho thng trng, nng cao vai tr ch o ca kinh t Nh nc bng sc sn xut, tc pht trin v tinh thn khoa hc ca n. Nhng iu m ta gi l tch lu, d tr, tung ra, a hng n tn ngi dn, khch hng l thng ... nhng iu m cc nh kinh t hc th gii gi l "ng cc" (coagulaion), tch tr v d tr sn phm hng ho, (stockge) chng s manh mn, tn mn ca thng trng (atomicit) m bo s ng u b mt ca hng ho (homognit)... ch c cng nghip ho v hin i ho thng trng, vn ho trong mua v bn, c li cho dn, cho nc. Khng nn ngh rng y l vic "lun l ho" thng trng, mt vic lm mang tnh o nh, lng Thng mi 41A 29

 n mn hc

Nguyn Anh Din

mn, qu xa thc t. Ngay trong x hi t bn, ngi ta cng thc hin c nhng iu chnh quan trng da vo iu m ngi ta gi l vic "lun l ho" thng trng, mt vic lm mang tnh o nh, lng mn, qu xa thc t. Ngay trong x hi t bn, ngi ta cng thc hin c nhng iu chnh quan trng da vo iu m ngi ta gi l "c hc trong Marketing" xut bn thnh sch), c l no chng ta li khng lm c? Xy dng vn ho thng trng l mt cng vic to ln ca ton x hi trong Nh nc ng vai tr ch o, kinh t quc doanh vn ln ng vai tr gng mu v hng dn, kinh t t nhn l mt lc lng quan trng m s tip nhn vn ho thng trng mt cch t nguyn, s c tc dng khng nh i vi pht trin. ng nhin va phi xy dng va phi u tranh lu di, gian kh mi hn ch c nhng mt tiu cc, mt thiu vn ho trong thng trng hin nay. 6- Hnh trang m mi ngi cn c khi bc vo con ng lp nghip. Bn thn l mt sinh vin kinh t, tng lai l mt ngi lm kinh t vy khng ring g em! t ra cu hi l. Ngi thanh nin bt u lp nghip tui no cho s bt u y h cn chun b nhng hnh trang g, ai l ngi chun b hnh trang cho h trong sut cuc hnh trnh. Ti khon th nht: nhn cch Mi a tr khi c sinh ra v nui dng: n s c sng trong mt mi trng c s gio dc hon chnh, c s dy d chu o hay ni cch khc l sng trong mi mi trng vn ho s hnh thnh theo thng nm nhn cch ca chng. Ti khon th hai: Tr tu, th lc Ti khon th ba: S giu c vt cht

Thng mi 41A

30

 n mn hc

Nguyn Anh Din

Ti khon th 3 ch l h qu ca hai ti khon trc. Ch khi n l h qu ca hai ti khon trc, s giu c ny mi bn vng v lng thin, ngc li cng c th n v lng thin m bn vng. i vi mt nh kinh doanh th v. - Kinh doanh ng php lut v tt c cc mt - Coi l mt iu b s nhc, b xc phm nu cht lng sn phm (phc v nhu cu vt cht ln tinh thn) ca mnh km hn sn phm cng loi ca ngi khc, thm ch km hn nhng g ghi trn bao b qung co. - Coi hp ng kinh t l mt vn bn mang tnh "k lut......" - Bng vic bo m cht lng sn phm, k lut hp ng v vic i mi thit b kinh t h gi thnh sn phm mt mt m rng th trng, mt khc thu c chnh lch v ch thc, li nhun do thu c tng ln c v s lng tng i ln tuyt i mt cch lnh mnh. - Coi vic lm nhim mi trng l nhng iu khng th tha th v mt nhn c cha cn n s cnh co ca php lut. - Coi vic chm sc ngi lao ng, coi trng nhn ti, lm vic thin x hi l ngha v, trch nhim thing ling ca mnh - C ngun thng tin nhy bn, y v c trnh d bo chnh xc, t ra cng gn chnh xc v din bin th trng, th trng c cung v cu, th hiu... - Nu l nh doanh nghip sn xut hng ho xut khu hoc cc dch v khc c lin quan n nc ngoi th ch t cng phi hiu c phn no c bn lch s vn ho, phong tc, tp qun, th hiu, lut php ca nc c cch ng x vn ho v tn trng lut php nc h. - Cc khu hiu "khch hng l thng " nhng khch hng cha chc lng thin. Ni tm li cng vi qu trnh i mi kinh t - x hi di s lnh do ca ng CSVB, php lut s c hon chnh dn v k cng php nc ngy Thng mi 41A 31

 n mn hc

Nguyn Anh Din

cng cht ch, qu trnh nng cao cht lng gio dc o to k c cc phng tin thng tin i chng, qu trnh nng cao gii tr... nn vn ho nn vn ho truyn thng dn tc vn ho s thm nhp vo i sng kinh t vo hot ng kinh doanh ca tng c nhn doanh nghip. III- Vn ho trn con ng hi nhp. S hi nhp v giao thoa ca cc nn vn ho ang t ra bit bao vn v mi trng kinh doanh m chng ta c th nhn thy sau y: S bt ng v ngn ng S chnh lch kh xa v trnh ting Anh ph cp ca Vit Nam vi cc nc trong khu vc ASEAN S khc bit v thc h S khc bit v tn gio S khc bit v cc thng l v tp qun kinh doanh S lc hu v cc kt cu h tng nh h thng giao thng, v cng ngh thong tin ca Vit Nam so vi cc nc trong khu vc S thiu thn i ng cn b c kh nng thch ng mt cch mau l v khn ngoan vi kiu lm n ca cc nc khu vc vt qua nhng tr ngi ny, khai thc tt mi trng vn ho, chng ta cn xc tin mt s cng vic sau y: - Hc tp mt cch nghim tc cc nn vn ho m chng ta c quan h lm n bun bn trong : mc nng su ca vic hc tp ny l tu thuc nhng yu cu ca cng cuc kinh doanh i hi. Song bt lun trng hp no, trc khi thm nhp bo mt th trng ca mt khu vc, mt quc gia no , chng ta cng phi chun v k v cc kha cnh ca mi trng kinh doanh, m vn ho l mt khi nim lin quan n tt c cc mi trng cn li.

Thng mi 41A

32

 n mn hc

Nguyn Anh Din

- Cc Cng ty cn u t thch ng cho cng tc nghin cu th trng, cn am hiu v nm chc cc yu t ca mi trng Marketing quc t v trong nc, nhng yu t kim sot c v nhng yu t khng th kim sot c trong vic ra ch trng, chin lc kinh doanh cho n v mnh. Cc mi trng Marketing trong nc v c bit l cc mi trng Marketing quc t lun lun vn ng v thay i. Do vy cn phi theo di, bm st th trng, nm bt nhng thng tin mi nht v s thch, th hiu ca khch hng c nhng bin php i ph kp thi v linh hot. Xa hn na, cn nm bt c nhng tro lu vn ho, s vn ng ca mt, nhng s thay i trong c cu nhu cu. - Cn phi bit mt cch cn k khch hng ca Cng ty l ai, h l ngi M, Nht, ngi Trung Quc hay ngi Hn Quc, ngi Php hay ngi Singapore.v.v... Mi loi khch hng s c mt m tp vn ho khc nhau, th hin ra nhng s thch, nhng thi quen trong tiu dng sn phm v dch v, nhng nghi thc ngoi giao hay nhng kiu giao tip thng gp. Hiu bit con ngi "vn ho: ca h l mt iu kin quan trng hiu con ngi "kinh doanh" ca h. Vn ho l biu th ca nhng truyn thng, nhng tn ngng, nhng phong tc tp qun, nhng gi tr v nhng chun mc m x hi cng chia s: vn ho mang tnh ch quan, song nng ng v tch t v c th hc c. vn ho nh hng n hng vi ca con ngi thng qua suy ngh, giao tip v tiu dng. Mc d vn ho thiu nt ph thng, nhng cng c nhng nt c trng v khc nhau gia cc dn tc. Khng nn cho rng vn ho ca nc ny l cao siu hn vn ho ca nc khc, chng hn nh kt lun mt cch v on rng "vn ho ca ta cao hn vn ho ca Trung Quc" l lm chng ta ch quan trong vic tm hiu cn k cc gi tr vn ho. Mi nn vn ho c nhng gi tr ring, nhng chun mc ring m cc nh kinh doanh quc t cn phi hiu r, nu mun i su thm nhp th trng mt cch thng li.

Thng mi 41A

33

 n mn hc

Nguyn Anh Din

V cc hot ng kinh doanh din ra trong mt nn vn ho c th, nn k hoch kinh doanh ca mt Cng ty ch c th c hiu qu v thch hp khi ph hp vi nn vn ho nc . Chng ta nn hiu rng, nhng ngi tiu dng khng c ngha v phi tun th nhng tiu chun vn ho ca nc mnh: v h cng c nh iu chnh thch hp vi nn kinh t ca ngoi bang. iu quan trng hn l phi quan tm n nhng g m ngi ra ngh hn l nhng g ngi ta ni. Do s khc nhau v vn ho v ngn ng trn th gii, cc Cng ty cn iu chnh cch tip cn ca mnh gii quyt nhng vn kinh doanh mi nc khc nhau mi trng kinh doanh nc ngoi. K hoch v chin lc kinh doanh p dng thnh cng nn vn ho ny, c th s khng thnh cng nn vn ho khc. V vy, c th Cng ty phi iu chnh cho ph hp vi mi trng mi. S rt cn thit l iu kin tin quyt trc khi c nh thm nhp vo mt th trng mi l s hc tp mt cch nghim tc cc nn vn ho m mnh s vo lm n trong . S hc tp ny nn c tin hnh mt cch c bi bn v theo mt trt t u tin, tu theo nhng yu cu ca k hoch kinh doanh t ra. Song bt lun nh th no cc Cng ty phi xc tin cng tc nghin cu th trng, nm vng cc yu t ca mi trng kinh doanh, trong c mi trng vn ho, tip theo y c th i su nghin cu khch hng nh l nghin cu mt "con ngi vn ho" trc khi nghin cu "con ngi kinh doanh ca anh ta. Ni tm li vn ho khng phi l di tch kh cng ca qu kh. Vn, ho nm chnh trong lng ca s pht trin. Cc gi tr vn ho quyt nh nhng u im m x hi t ra pht trin kinh t v x hi trong tng lai: khng c vn ho, kinh doanh vn hot ng nhng iu khng dn n pht trin bn vng. Khng c pht trin bn vng cc hot ng s ph sn. Vn ho v kinh doanh cn c nhau v khi c hai s pht trin. Nhn thc c ngha, mi ln h v tm quan trng ny, c bit nu khng c vic kinh doanh c vn ho cho cc doanh nghip. Chnh iu ny t ra thctin cho chng ta l vy trong Thng mi 41A 34

 n mn hc

Nguyn Anh Din

bi cnh hin nay, trong giai on s khai ca nn kinh t th trng, bit c sc mnh ca vn ho, th vic thy r c hin trng cng nh yu cu cp bch ca vn l rt r rng. c th pht trin sn xut - kinh doanh ni chung v kinh doanh thng mi ni ring. Chng ta cn phi trc tin ra cc chnh sch xc thc pht trin yu t vn ho, cn gio dc v nng cao yu t vn ho trong cc c nhn, ch th nn kinh t, phi xy dng mt mi trng vn ho kinh doanh chung cho cc nh kinh doanh, l xy dng vn ho thng trng, ch ra r mc ch v cch thc xy dng. Khng ch dng li , chng ta ang trn con ng hi nhp vo nn kinh t khu vc v th gii vi phng chm, ho nhp ch khng ho tan, vy chng ta phi bit tn dng, khai thc v pht huy yu t vn ho nh th no trong kinh doanh, khi nhn thc r v thc hin, vn dng tt chc chc chng ta s thnh cng trn con ng hi nhp, c th coi vn ho l v kh cnh tranh sc bn trn thng trng.

Thng mi 41A

35

 n mn hc

Nguyn Anh Din

Phn III- Kt lun chung

Tu chung ca ti ny l nhm mc ch thy r mi quan h gia vn ho v kinh doanh, thy r vai tr v tm quan trng ca yu t vn ho trong kinh doanh. Khng nh vn ho m mc tiu va l ng lc v h iu tit ca pht trin kinh t - x hi ni chung, ca sn xut - kinh doanh ni ring. Vi chng ta, nm trong ci ni vn ho ca nhn loi th trong qu trnh hi nhp v hp tc quc t th vic kinh doanh th hin vn ho truyn thng cn bn cng nh hin i l ht sc quan trng trong bi cnh cng cuc i mi ton din i sng - x hi hin nay. Chnh ph Vit Nam v lun khng nh vn ho l nn tng tinh thn ca x hi, l s kt tinh nhng gi tr tt p nht trong quan h gia ngi vi ngi, vi x hi v vi thin nhin. Vn ho va l ng lc thc y pht trin kinh t - x hi, va l mc tiu ca chng ta trong qu trnh chuyn t nn kinh t k hoch ho tp chung sang nn kinh t da trn c ch th trng c s tham gia iu tit ca nh nc, chng ta thc s thy rng vn ho cn thit phi ng gp vai tr iu tit tinh thn, phi gp phn c lc vo vic khai thc nhng nhn t tch cc, hn ch cc nhn t tiu cc ca mi quan h hng ho - tin t trong x hi. Vn ho gi vai tr gp phn hnh thnh mt con ng pht trin, ph hp vi nhng c im ca dn tc v xu hng pht trin ca th gii. - Nn kinh t th trng ca chng ta va chm n. Cn thc y qu trnh gi gn bn sc vn ho, giao lu vn ho, to lp mi trng vn ho trong hot ng kinh doanh. Tuy nhin vn ho v kinh doanh l hai phm tr rng ln, mang tnh phc tp v l vn quan tm ln ca cc quc gia chnh v vy cn phi c s lin kt, hi tho gia chuyn gia nhn loi hc, cc nh nghin cu vn ho v cc chuyn gia kinh t. Cn nghin cu ton din hn hai phm tr ny trong bi cnh sinh ng ca kinh t th gii.

Thng mi 41A

36

 n mn hc

Nguyn Anh Din

Ti liu tham kho

1- Vn ho v kinh doanh - GS.TS. Phm Xun Nam 2- Mi trng kinh doanh v o c kinh doanh - Trng i hc KTQD 3- Vn ho tiu dng 4- Vn ho trong pht trin v ton cu ho 5- Thi bo kinh t 6- Tp ch thng mi

Thng mi 41A

37

 n mn hc

Nguyn Anh Din

Mc lc
Phn I: li ni u.............................................................................................1 Phn II: Ni dung ti...................................................................................4 I- C s l lun cho ti...........................................................................4 1- V sao phi gii quyt vn vn ho trong kinh doanh ..................4 2- Mt s vn chung v vn ho v kinh doanh ...............................8 3- Nng cao vn ho trong pht trin kinh doanh hng tiu dng.........12 4- o c kinh doanh trong nn kinh t th trng c s qun l ca Nh nc .........................................................................................................15 II- Mi trng vn ho trong kinh doanh Vit Nam ...............................17 1- Mi trng vn ho cho s pht trin kinh t x hi trong giai on hin nay..................................................................................................17 2- Nhn t vn ho trong nc chuyn sang nn kinh t th trng Vit Nam .......................................................................................................19 3- o c kinh doanh Vit Nam ......................................................21 4- vn ho kinh doanh nc ta thc trng v mt s gii php, vn dng yu t trong hot ng kinh doanh ........................................................23 5- Xy dng nn vn ho th trng ........................................................25 6- Hnh trang m mi ngi cn c khi bc vo con ng lp nghip. . .31 III- Vn ho trn con ng hi nhp.........................................................33 Phn III: Kt lun chung.................................................................................37 Ti liu tham kho............................................................................................38

Thng mi 41A

38