Professional Documents
Culture Documents
430 999
MT VI CHUYN BI DNG HC
SINH GII TON 6
Chuyn 1:
Bi ton 14 : Chng minh rng s 333333 + 555555 + 777777 khng l s chnh phng.
Gi : Ngh n php chia cho mt chc (?)
Bi ton 15 : Lc u c hai mnh ba, mt cu b tinh nghch c cm mt mnh ba ln li x ra
lm bn mnh. Cu ta mong rng c lm nh vy n mt lc no s c s mnh ba l mt
s chnh phng. Cu ta c thc hin c mong mun khng ?
kt thc bi vit ny, ti mun chc cc em hc tht gii mn ton ngay t u bc THCS v
cho ti c ni ring vi cc qu thy c : nguyn tc chung chng minh mt s t nhin
khng l s chnh phng, l da vo mt trong cc iu kin cn mt s l s chnh
phng (m nh cc qu thy c bit : mi iu kin cn trn i l dng ph nh !).
T cc qu thy c c th sng to thm nhiu bi ton th v khc.
Chuyn 2:
Vy : l s chnh phng.
Phng php 2 : Da vo tnh cht c bit.
Ta c th chng minh mt tnh cht rt c bit : Nu a, b l hai s t nhin nguyn t cng
nhau v a.b l mt s chnh phng th a v b u l cc s chnh phng.
Bi ton 3 : Chng minh rng : Nu m, n l cc s t nhin tha mn 3m2 + m = 4n 2 + n th m n v 4m + 4n + 1 u l s chnh phng.
Li gii :
Ta c : 3m2 + m = 4n2 + n
tng ng vi 4(m2 - n2) + (m - n) = m2
hay l (m - n)(4m + 4n + 1) = m2 (*)
Gi d l c chung ln nht ca m - n v 4m + 4n + 1 th (4m + 4n + 1) + 4(m - n) chia ht cho d
=> 8m + 1 ch ht cho d.
Mt khc, t (*) ta c : m2 chia ht cho d 2 => m chia ht cho d.
T 8m + 1 chia ht cho d v m chia ht cho d ta c 1 chia ht cho d => d = 1.
Vy m - n v 4m + 4n + 1 l cc s t nhin nguyn t cng nhau, tha mn (*) nn chng u l
cc s chnh phng. Cui cng xin gi ti cc bn mt s bi ton th v v s chnh phng :
5
Chuyn 3 :
TM CH S TN CNG
Cc tnh cht:
Tnh cht 1 :
a) Cc s c ch s tn cng l 0, 1, 5, 6 khi nng ln ly tha bc bt k th ch s tn cng vn
khng thay i.
b) Cc s c ch s tn cng l 4, 9 khi nng ln ly tha bc l th ch s tn cng vn khng
thay i.
c) Cc s c ch s tn cng l 3, 7, 9 khi nng ln ly tha bc 4n (n thuc N) th ch s tn
cng l 1.
d) Cc s c ch s tn cng l 2, 4, 8 khi nng ln ly tha bc 4n (n thuc N) th ch s tn
cng l 6.
Nh vy, mun tm ch s tn cng ca s t nhin x = am, trc ht ta xc nh ch s tn cng
ca a.
- Nu ch s tn cng ca a l 0, 1, 5, 6 th x cng c ch s tn cng l 0, 1, 5, 6.
- Nu ch s tn cng ca a l 3, 7, 9, v am = a4n + r = a4n.ar vi r = 0, 1, 2, 3 nn t tnh cht 1c
=> ch s tn cng ca x chnh l ch s tn cng ca ar.
- Nu ch s tn cng ca a l 2, 4, 8, cng nh trng hp trn, t tnh cht 1d => ch s tn
cng ca x chnh l ch s tn cng ca 6.ar.
Bi ton 1 : Tm ch s tn cng ca cc s : a) 7 99 b) 141414 c) 4567
Li gii :
a) Trc ht, ta tm s d ca php chia 99 cho 4 :
99 - 1 = (9 - 1)(98 + 97 + + 9 + 1) chia ht cho 4
=> 99 = 4k + 1 (k thuc N) => 799 = 74k + 1 = 74k.7
Do 74k c ch s tn cng l 1 (theo tnh cht 1c) => 7 99 c ch s tn cng l 7.
b) D thy 1414 = 4k (k thuc N) => theo tnh cht 1d th 14 1414 = 144k c ch s tn cng l 6.
c) Ta c 567 - 1 chia ht cho 4 => 567 = 4k + 1 (k thuc N)
=> 4567 = 4 4k + 1 = 44k.4, theo tnh cht 1d, 44k c ch s tn cng l 6 nn 4 567 c ch s tn cng
l 4.
Tnh cht sau c => t tnh cht 1.
Tnh cht 2 : Mt s t nhin bt k, khi nng ln ly tha bc 4n + 1 (n thuc N) th ch s tn
cng vn khng thay i.
7
* Tm hai ch s tn cng
Nhn xt : Nu x N v x = 100k + y, trong k ; y N th hai ch s tn cng ca x cng
chnh l hai ch s tn cng ca y.
Hin nhin l y x. Nh vy, n gin vic tm hai ch s tn cng ca s t nhin x th thay
vo ta i tm hai ch s tn cng ca s t nhin y (nh hn).
R rng s y cng nh th vic tm cc ch s tn cng ca y cng n gin hn.
T nhn xt trn, ta xut phng php tm hai ch s tn cng ca s t nhin x = am nh sau :
Trng hp 1 : Nu a chn th x = am 2 m. Gi n l s t nhin sao cho an - 1 25.
Vit m = pn + q (p ; q N), trong q l s nh nht aq 4 ta c :
x = am = aq(apn - 1) + aq.
V an - 1 25 => apn - 1 25. Mt khc, do (4, 25) = 1 nn aq(apn - 1) 100.
Vy hai ch s tn cng ca am cng chnh l hai ch s tn cng ca aq. Tip theo, ta tm hai
ch s tn cng ca aq.
Trng hp 2 : Nu a l , gi n l s t nhin sao cho an - 1 100.
Vit m = un + v (u ; v N, 0 v < n) ta c :
x = am = av(aun - 1) + av.
V an - 1 100 => aun - 1 100.
Vy hai ch s tn cng ca am cng chnh l hai ch s tn cng ca av. Tip theo, ta tm hai ch
s tn cng ca av.
Trong c hai trng hp trn, cha kha gii c bi ton l chng ta phi tm c s t
nhin n. Nu n cng nh th q v v cng nh nn s d dng tm hai ch s tn cng ca aq v av.
Bi ton 7 :
Tm hai ch s tn cng ca cc s :
a) a2003
b) 799
10
11
Li gii :
a) D thy, nu a chn th a2 chia ht cho 4 ; nu a l th a100 - 1 chia ht cho 4 ; nu a chia ht cho
5 th a2 chia ht cho 25.
Mt khc, t tnh cht 4 ta suy ra vi mi a N v (a, 5) = 1 ta c a100 - 1 25.
Vy vi mi a N ta c a2(a100 - 1) 100.
Do S1 = 1 2002 + 22(22000 - 1) + ... + 20042(20042000 - 1) + 22 + 3 2 + ... + 20042.
V th hai ch s tn cng ca tng S1 cng chnh l hai ch s tn cng ca tng 12 + 2 2 + 32 +
... + 2004 2. p dng cng thc :
12 + 2 2 + 32 + ... + n2 = n(n + 1)(2n + 1)/6
=>1 2 + 22 + ... + 20042 = 2005 x 4009 x 334 = 2684707030, tn cng l 30.
Vy hai ch s tn cng ca tng S1 l 30.
b) Hon ton tng t nh cu a, S2 = 12003 + 2 3(22000 - 1) + ... + 2004 3(20042000 - 1) + 23 + 33 +
20043. V th, hai ch s tn cng ca tng S2 cng chnh l hai ch s tn cng ca 1 3 + 23 + 3 3
+ ... + 2004 3.
p dng cng thc :
=> 13 + 2 3 + ... + 2004 3 = (2005 x 1002)2 = 4036121180100, tn cng l 00.
Vy hai ch s tn cng ca tng S2 l 00.
Tr li bi ton 5 (TTT2 s 15), ta thy rng c th s dng vic tm ch s tn cng nhn bit
mt s khng phi l s chnh phng. Ta cng c th nhn bit iu thng qua vic tm hai
ch s tn cng.
Ta c tnh cht sau y (bn c t chng minh).
Tnh cht 5 : S t nhin A khng phi l s chnh phng nu :
+ A c ch s tn cng l 2, 3, 7, 8 ;
+ A c ch s tn cng l 6 m ch s hng chc l ch s chn ;
+ A c ch s hng n v khc 6 m ch s hng chc l l ;
+ A c ch s hng n v l 5 m ch s hng chc khc 2 ;
+ A c hai ch s tn cng l l.
12
14
Tm ba ch s tn cng ca 2004200.
Li gii : do (2004, 5) = 1 (tnh cht 6)
=> 2004100 chia cho 125 d 1
=> 2004200 = (2004100)2 chia cho 125 d 1
=> 2004200 ch c th tn cng l 126, 251, 376, 501, 626, 751, 876. Do 2004200 chia ht cho 8
nn ch c th tn cng l 376.
T phng php tm hai v ba ch s tn cng trnh by, chng ta c th m rng tm nhiu
hn ba ch s tn cng ca mt s t nhin.
Sau y l mt s bi tp vn dng :
Bi 1 : Chng minh 1n + 2n + 3 n + 4 n chia ht cho 5 khi v ch khi n khng chia ht cho 4.
Bi 2 : Chng minh 920002003, 720002003 c ch s tn cng ging nhau.
Bi 3 : Tm hai ch s tn cng ca :
a) 3 999 b) 111213
Bi 4 : Tm hai ch s tn cng ca :
S = 2 3 + 223 + ... + 240023
Bi 5 : Tm ba ch s tn cng ca :
S = 1 2004 + 22004 + ... + 2003 2004
Bi 6 : Cho (a, 10) = 1. Chng minh rng ba ch s tn cng ca a101 cng bng ba ch s tn
cng ca a.
Bi 7 : Cho A l mt s chn khng chia ht cho 10. Hy tm ba ch s tn cng ca A200.
Bi 8 : Tm ba ch s tn cng ca s :
199319941995 ...2000
Bi 9 : Tm su ch s tn cng ca 521.
15
Chuyn 4 :
Li gii :
T (**) => (a, b) = ab/[a, b] = 180/60 = 3.
Tm c (a, b) = 3, bi ton c a v dng bi ton 2.
Kt qu : a = 3, b = 60 hoc a = 12, b = 15.
Ch : Ta c th tnh (a, b) mt cch trc tip t nh ngha CLN, BCNN : Theo (*) ta c ab =
mnd2 = 180 ; [a, b] = mnd = 60 => d = (a, b) = 3.
Bi ton 4 : Tm hai s nguyn dng a, b bit a/b = 2,6 v (a, b) = 5.
Li gii : Theo (*), (a, b) = 5 => a = 5m ; b = 5n vi m, n thuc Z+ ; (m, n) = 1.
V vy : a/b = m/n = 2,6 => m/n = 13/5 tng ng vi m = 13 v n = 5 hay a = 65 v b = 25.
Ch : phn s tng ng vi 2,6 phi chn l phn s ti gin do (m, n) = 1.
Bi ton 5 : Tm a, b bit a/b = 4/5 v [a, b] = 140.
Li gii : t (a, b) = d. V , a/b = 4/5 , mt khc (4, 5) = 1 nn a = 4d, b = 5d.
Lu [a, b] = 4.5.d = 20d = 140 => d = 7 => a = 28 ; b = 35.
Bi ton 6 : Tm hai s nguyn dng a, b bit a + b = 128 v (a, b) = 16.
Li gii : Lp lun nh bi 1, gi s a b.
Ta c : a = 16m ; b = 16n vi m, n thuc Z+ ; (m, n) = 1 ; m n.
V vy : a + b = 128 tng ng 16(m + n) = 128 tng ng m + n = 8
Tng ng vi m = 1, n = 7 hoc m = 3, n = 5 hay a = 16, b = 112 hoc a = 48, b = 80
Bi ton 7 : Tm a, b bit a + b = 42 v [a, b] = 72.
Li gii : Gi d = (a, b) => a = md ; b = nd vi m, n thuc Z+ ; (m, n) = 1.
Khng mt tnh tng qut, gi s a b => m n.
Do : a + b = d(m + n) = 42 (1)
[a, b] = mnd = 72 (2)
=> d l c chung ca 42 v 72 => d thuc {1 ; 2 ; 3 ; 6}.
17
18
Chuyn 5 :
NGUYN L I - RCH - L
Nguyn l i-rch-l pht biu nh sau : Nu c m vt t vo n ci ngn ko v m > n th c t
nht mt ngn ko cha t nht hai vt. Nguyn l i-rch-l ch gip ta chng minh c s tn
ti ngn ko cha t nht hai vt m khng ch ra c l ngn ko no. Cc bn hy
lm quen vic vn dng nguyn l qua cc bi ton sau y.
Bi ton 1 : Chng minh rng trong 11 s t nhin bt k bao gi cng tn ti t nht 2 s c hiu
chia ht cho 10.
Li gii :
Vi 11 s t nhin khi chia cho 10 ta c 11 s d, m mt s t nhin bt k khi chia cho 10 c
10 kh nng d l 0 ; 1 ; 2 ; 3 ; ... ; 9.
V c 11 s d m ch c 10 kh nng d, theo nguyn l i-rch-l, tn ti t nht 2 s khi chia
cho 10 c cng s d do hiu ca chng chia ht cho 10 (pcm).
Bi ton 2 : Chng minh rng tn ti s c dng 19941994...199400...0 chia ht cho 1995.
Li gii :
Xt 1995 s c dng : 1994 ; 19941994 ; ... ; .
Nu mt trong cc s trn chia ht cho 1995 th d dng c pcm.
Nu cc s trn u khng chia ht cho 1995 th khi chia tng s cho 1995 s ch c 1994 kh
nng d l 1 ; 2 ; 3 ; ... ; 1994.
V c 1995 s d m ch c 1994 kh nng d, theo nguyn l i-rch-l tn ti t nht 2 s khi
chia cho 1995 c cng s d, hiu ca chng chia ht cho 1995. Gi s hai s l :
Khi : = 1994...199400...0 chia ht cho 1995 (pcm).
Bi ton 3 : Chng minh rng tn ti s t nhin k sao cho (1999^k - 1) chia ht cho104.
Li gii : Xt 104 + 1 s c dng : 19991 ; 19992 ; ... ; 1999104 + 1.
Lp lun tng t bi ton 2 ta c : (1999m - 1999n) chia ht cho 104 (m > n)
hay 1999n (1999m-n - 1) chia ht cho 104
V 1999n v 104 nguyn t cng nhau, do (1999m-n - 1) chia ht cho 104.
t m - n = k => 1999^k - 1 chia ht cho 104 (pcm).
19
20
Chuyn 6:
NGUYN L I-RCH-L
& NHNG BI TON HNH HC TH V
Nguyn l c th m rng nh sau : Nu c m vt t vo n ci ngn ko v m > k.n th c t nht
mt ngn ko cha t nht k + 1 vt. Vi m rng ny, ta cn c th gii quyt thm nhiu bi
ton khc. Sau y l mt s bi ton vn dng nguyn l i-rch-l trong hnh hc.
Bi ton 1 : Trong tam gic u c cnh bng 4 (n v di, c hiu n cui bi vit) ly
17 im. Chng minh rng trong 17 im c t nht hai im m khong cch gia chng
khng vt qu 1.
Li gii : Chia tam gic u c cnh bng 4 thnh 16 tam gic u c cnh bng 1 (hnh 1). V
17 > 16, theo nguyn l i-rch-l, tn ti t nht mt tam gic u cnh bng 1 c cha t nht 2
im trong s 17 im cho. Khong cch gia hai im lun khng vt qu 1 (pcm).
Bi ton 2 : Trong mt hnh vung cnh bng 7, ly 51 im. Chng minh rng c 3 im trong
51 im cho nm trong mt hnh trn c bn knh bng 1.
Li gii : Chia hnh vung cnh bng 7 thnh 25 hnh vung bng nhau, cnh ca mi hnh
vung nh bng 5/7 (hnh 2).
V 51 im cho thuc 25 hnh vung nh, m 51 > 2.25 nn theo nguyn l i-rch-l, c t
nht mt hnh vung nh cha t nht 3 im (3 = 2 + 1) trong s 51 im cho. Hnh vung
cnh bng c bn knh ng trn ngoi tip l :
Vy bi ton c chng minh. Hnh trn ny chnh l hnh trn bn knh bng 1, cha hnh
vung ta ch ra trn.
Bi ton 3 : Trong mt phng cho 2003 im sao cho c 3 im bt k c t nht 2 im cch
nhau mt khong khng vt qu 1. Chng minh rng : tn ti mt hnh trn bn knh bng 1
cha t nht 1002 im.
Li gii : Ly mt im A bt k trong 2003 im cho, v ng trn C 1 tm A bn knh bng
1.
+ Nu tt c cc im u nm trong hnh trn C1 th hin nhin c pcm.
+ Nu tn ti mt im B m khong cch gia A v B ln hn 1 th ta v ng trn C2 tm B
bn knh bng 1.
Khi , xt mt im C bt k trong s 2001 im cn li. Xt 3 im A, B, C, v AB > 1 nn
theo gi thit ta c AC 1 hoc BC 1. Ni cch khc, im C phi thuc C1 hoc C2. => 2001
im khc B v A phi nm trong C1 hoc C2. Theo nguyn l i-rch-l ta c mt hnh trn cha
t nht 1001 im. Tnh thm tm ca hnh trn ny th hnh trn ny chnh l hnh trn bn knh
bng 1 cha t nht 1002 im trong 2003 im cho.
21
Bi ton 4 : Cho hnh bnh hnh ABCD, k 17 ng thng sao cho mi ng thng chia
ABCD thnh hai hnh thang c t s din tch bng 1/3 . Chng minh rng, trong 17 ng thng
c 5 ng thng ng quy.
Li gii : Gi M, Q, N, P ln lt l cc trung im ca AB, BC, CD, DA (hnh 3).
V ABCD l hnh bnh hnh => MN // AD // BC ; PQ // AB // CD.
Gi d l mt trong 17 ng thng cho. Nu d ct AB ti E ; CD ti F ; PQ ti L th LP, LQ
ln lt l ng trung bnh ca cc hnh thang AEFD, EBCF. Ta c :
S(AEFD) / S(EBCF) = 1/3 hoc S(EBCF) / S(EBFC) = 1/3 => LP / LQ = 1/3 hoc l LQ / LP =
1/3.
Trn PQ ly hai im L1, L2 tha mn iu kin L1P / L1Q = L2Q / L2P = 1/3 khi L trng vi
L1 hoc L trng vi L2. Ngha l nu d ct AB v CD th d phi qua L1 hoc L2.
Tng t, trn MN ly hai im K1, K2 tha mn iu kin K1M / K1N = K2N / K2M = 1/3 khi
nu d ct AD v BC th d phi qua K1 hoc K2 .
Tm li, mi ng thng trong s 17 ng thng cho phi i qua mt trong 4 im L1 ; L2 ;
K1 ; K2 .
V 17 > 4.4 nn theo nguyn l i-rch-l, trong 17 ng thng s c t nht 5 ng thng (5
= 4 + 1) cng i qua mt trong 4 im L1 ; L2 ; K1 ; K2 (5 ng thng ng quy, pcm).
Sau y l mt s bi tp tng t.
Bi 1 : Trong hnh ch nht c kch thc 3 x 5, ly 7 im bt k. Chng minh rng c hai im
cch nhau mt khong khng vt qu
Bi 2 : Trong mt phng ta , cho ng gic li c tt c cc nh l cc im nguyn (c honh
v tung l s nguyn). Chng minh rng trn cnh hoc bn trong ng gic cn t nht mt
im nguyn khc na.
Bi 3 : T giy hnh vung c cnh b nht l bao nhiu c th ct ra c 5 hnh trn c bn
knh bng 1.
Bi 4 : Trn mt t giy k vung, chn 101 bt k. Chng minh rng trong 101 c t
nht 26 khng c im chung.
22
Chuyn 7 :
24
- Nhn c cu tr li.
Hi thn B :
- Ngi l thn KN ?
- Nhn c cu tr li.
Sau ti ch cn hi thm 1 hoc 2 cu na l xc nh c chnh xc 3 v thn. Nh vy s
cu hi nhiu nht l 4. Cc bn c th rt s cu hi xung di 4 c khng ?
Xin mi cc bn hy gii tr bi ton ny bng mt phng n tuyt vi no (Nh l ch hi
mt thn v chnh v tr li) .
25