Professional Documents
Culture Documents
.c
o
Bi Tun Khang
w
.v
ie
t
Hm Bin Phc
Phng Trnh Vt L - Ton
i hc nng 2004
Li ni u
.c
o
Gio trnh ny c bin son nhm trang b cc tri thc ton hc ct yu lm cng
c hc tp v nghin cu cc mn hc chuyn ngnh cho sinh vin cc ngnh k thut
thuc i hc nng. Ni dung gio trnh gm c 8 chng vi thi lng 60 tit (4
n v hc trnh) c chia lm hai chuyn nh.
w
.v
ie
t
Chng 1
.c
o
1. Trng s phc
S phc
nh l (, +, ) l mt trng s.
Chng minh
w
.v
ie
t
y
x
, 2
) = (1, 0)
2
x + y x + y2
2
Trang 5
Chng 1. S Phc
.c
o
2. Dng i s ca s phc
ie
t
(1.2.2)
w
.v
z
1 + 2i
=
=i
z'
2i
z2 = (1 + 2i) (1 + 2i) = -3 + 5i, z3 = z2 z = (-3 + 5i) (1 + 2i) = -13 - i
z z = (2 + 2) + i(-1 + 4) = 4 + 3i,
T nh ngha suy ra
z =z z3
z = - z z i3
z=z
z + z = 2Rez
z - z = 2iImz
z z = Re2z + Im2z
Ngoi ra lin hp phc cn c cc tnh cht sau y.
nh l (n, z, z)
Trang 6
(1.2.3)
Chng 1. S Phc
z + z' = z + z '
2.
zz' = z z'
z n = (z ) n
3.
z 1 = ( z ) 1
z
z
=
z z
1.
Chng minh
2. Ta c
.c
o
1. Suy ra t nh ngha
Suy ra
z / z = z( z ) 1 = z z 1
x 2 + y 2 gi l module ca s phc z.
3. Ta c
ie
t
nh l (n, z, z)
|z|0
| z z | = | z || z |
3.
| z-1 | = | z |-1
4.
| z + z | | z | + | z |
Chng minh
w
.v
1.
2.
|z|=0z=0
| zn | = | z |n
|z|
z
=
z
| z |
|| z | - | z|| | z - z |
1. Suy ra t nh ngha
2. Ta c
| zz |2 = zz zz' = (z z )(z z ) = (| z || z| )2
Qui np suy ra h thc th hai.
3. Ta c
| z z-1 | = | z || z-1| = 1 | z-1 | = 1 / | z |
Suy ra
| z / z | = | z (z)-1 | = | z | | (z)-1 |
z z + z z = 2Re(z z ) | z z = | z || z|
Suy ra
4. Ta c
Trang 7
Chng 1. S Phc
x
y
v sin =
(1.3.1)
|z|
|z|
Tp s thc Argz = + k2, k 9 gi l argument, s thc argz = gi l argument
chnh ca s phc z. Chng ta qui c Arg(0) = 0.
K hiu r = | z | t cng thc (1.3.1) suy ra
x = rcos v y = rsin
Thay vo cng thc (1.2.1) nhn c
z = r(cos + isin)
(1.3.2)
Dng vit (1.3.2) gi l dng lng gic ca s phc.
.c
o
cos =
nh l (n, z, z)
ie
t
1.
2.
Chng minh
w
.v
Trang 8
3i
Ta c
(1.3.3)
T nh ngha suy ra
argz = arg(-z) = - , arg z = - v arg(- z ) = -
x > 0, argx = 0
x < 0, argx =
y > 0, arg(iy) = /2
y < 0, arg(iy) = -/2 ...
Ngoi ra argument ca s phc cn c cc tnh cht sau y.
Chng 1. S Phc
Vi mi s thc 3, k hiu
ei = cos + i sin
Theo cc kt qu trn chng ta c nh l sau y.
(1.3.4)
nh l (n, , ) 3 3
ei = 1 = k2
(ei)-1 = e-i
Chng minh
Suy ra t cng thc (1.3.4) v cc kt qu trn
H qu (n, ) 3
e i = e-i
(ei)n = ein
.c
o
ei 0
ei(+) = eiei
1.
2.
cos k v S =
k =0
Ta c
C + iS =
ik
k =0
C=
k =0
1
e 1
i
ie
t
Suy ra
i ( n +1)
sin k
V d Tnh tng C =
1.
w
.v
Hay
= n r v =
+ m 2 vi m 9
n
n
Phn tch m = nq + k vi 0 k < n v q 9. Ta c
+ m 2
+ k 2 [2]
n
n
n
n
T suy ra nh l sau y.
r [cos (
+ k 2 ) + isin( + k 2 )] vi k = 0 ... (n - 1)
n
n
n
n
(1.3.7)
Trang 9
Chng 1. S Phc
V d
2
n
, k = 0...(n - 1) l cc cn bc n ca n v.
k = n-k
2.
n 1
k = (1)k
3.
k =0
2
3
=0
= 1 . Suy ra 2 = j2 = j v 1 + j + j2 = 0
V d Vi n = 3, k hiu j = e
1.
ik
H qu K hiu k = e
1 i 3
2
.c
o
1. S phc z = 1 + i =
ie
t
(1.4.1)
w
.v
(1.4.2)
| OM | = | z |
Trang 10
(i, OM ) = arg(z)
Chng 1. S Phc
Chng minh
Suy ra t cc cng thc (1.4.1) v (1.4.2)
2.
Chng minh
Suy ra t nh l
.c
o
1.
1
1
1
V d Cho z - {-1, 0, 1} v A(1), B(-1), M(z), N( ) v P( (z + )). Chng minh
z
2
z
1
1
(z 1) 2
Ta c (i, AP ) = arg( (z + ) - 1) = arg
2
z
2z
P
B
A
N
(z 1) 2 (z + 1) 2
1
= 2arg(z - ) = 2(i, MN )
2z
2z
z
1
1
(z + 1) 2
(i, BP ) = arg( (z + ) + 1) = arg
2
z
2z
Suy ra
ie
t
H qu 2 Vi cc k hiu nh trn
1. Hai ng thng (AB) // (CD)
w
.v
Chng minh
dc
dc
= 0 []
3
ba
ba
dc
dc
arg
=
[]
i3
ba
2
ba
ca
ca
arg
= 0 []
3
ba
ba
arg
Suy ra t cc h thc h qu 1
V d Trong mt phng tm im A(z) sao cho ba im A(z), B(iz) v C(i) thng hng
K hiu z = x + iy, ta c
iz i
A, B, C thng hng
= k 3 -y + i(x - 1) = (kx) + ik(y - 1)
zi
1 k
k ( k 1)
y = kx
x= 2
,y= 2
vi k 3
x
1
=
k
(
y
1
)
k +1
k +1
Trang 11
Chng 1. S Phc
nh x : P P, M N gi l mt php bin hnh
Php bin hnh M N = M + v gi l php tnh tin theo vect v
.c
o
z = z + b vi b
z = a + k(z - a) vi k 3+, a
z = a + ei(z - a) vi 3, a
z = az + b vi a, b
Chng minh
A
+ 3
w
.v
ie
t
5. Dy tr phc
nh x
: , n zn = xn + iyn
(1.5.1)
Trang 12
Chng 1. S Phc
n +
n +
n +
Chng minh
(1.5.2)
.c
o
Gi s
n +
n +
n +
Suy ra
n +
Ngc li
lim xn = v lim yn =
n +
Suy ra
H qu
n +
1.
n +
n +
n +
n +
n +
n +
ie
t
2.
lim (zn zn) = lim zn lim zn v lim (zn / zn) = lim zn / lim zn
n +
n +
n +
n +
n +
n +
w
.v
z
n =0
= z0 + z1 + .... + zn + ...
(1.5.3)
gi l chui s phc.
+
Chui s thc
n =0
dng
| z
n =0
z
n =0
y
n =0
K hiu Sn =
z
k =0
z
n =0
Trang 13
Chng 1. S Phc
+
V d Xt chui s phc
n =0
z n +1 1
1
+
z 1
1 z
Sn = 1 + z + ... + zn =
Ta c
.c
o
Vy chui cho hi t.
n =0
z
n =0
=S
x
n =0
= x n + iy n ) v S = + i
= v
y
n =0
(z
Chng minh
H qu
| zn | = | S |
n =0
zn = S
n =0
z
n =0
Chui s phc
ie
t
= S
1.
(1.5.4)
| z
n =0
| hi t. R rng
w
.v
6. Hm tr phc
Cho khong I 3, nh x
(1.6.1)
gi l hm tr phc.
Hm u(t) = Ref(t) gi l phn thc, hm v(t) = Imf(t) l phn o, hm | f(t) | l module,
hm f ( t ) l lin hp phc ca hm tr phc.
Trn tp f(I, ) cc hm tr phc xc nh trn khong I, chng ta nh ngha cc php
Trang 14
Chng 1. S Phc
.c
o
lim f(t) = L
(1.6.2)
Chng minh
H qu
1.
2.
lim [f(t)g(t)] = lim f(t) lim g(t), lim [f(t) / g(t)] = lim f(t) / lim g(t)
t
ie
t
w
.v
(k)
+ i v (t )dt
I
(k)
(1.6.3)
Trang 15
Chng 1. S Phc
/2
/2
/2
=1+i
nh x
: [, ] , t (t)
(1.6.4)
.c
o
nh x
: [, ] [1, 1], t s = (t)
(1.6.5)
w
.v
ie
t
ng cong gi l n (kn, lin tc, trn tng khc, lp Ck, ... ) nu tham s cung
l n (kn, lin tc, trn tng khc, lp Ck, ...). ng cong gi l o c nu tham
s cung c o hm kh tch tuyt i trn [, ]. Khi k hiu
Trang 16
Chng 1. S Phc
s() =
x 2 (t ) + y 2 (t )dt
(1.6.6)
.c
o
7. Tp con ca tp s phc
b
D
v D = D D l bao ng ca tp D. R rng ta c
D0 D D
(1.7.1)
Tp D gi l tp m nu D = D0, tp D gi l tp ng nu D = D . Tp A D gi l m
(ng) trong tp D nu tp A D l tp m (ng).
ie
t
Chng minh
w
.v
1. Tp v l tp m
2. Tp D l tp m khi v ch khi a D, B(a, ) D
3. Nu cc tp D v E l tp m th cc tp D E v D E cng l tp m
4. Tp D l tp m khi v ch khi tp - D l tp ng
5. Tp D l tp ng khi v ch khi (zn)n D v lim zn = a th a D
n +
1. - 3. Suy ra t nh ngha tp m
4. Theo nh ngha im bin
D = ( - D)
Theo nh ngha tp m, tp ng
tp D m D D D - D tp - D ng
5. Gi s tp D l tp ng v dy s phc zn hi t trong D n im a. Khi
> 0, zn B(a, ) B(a, ) D a D = D
Ngc li, vi mi a D theo nh ngha im bin
= 1/n, zn B(a, ) D zn a
Theo gi thit a D suy ra D D.
Trang 17
Chng 1. S Phc
.c
o
Dn = a D
n =0
Chng minh
w
.v
ie
t
Chng minh
1. Tp D l lin thng
2. (a, b) D2, c ng gp khc < a0 = a, a1, ..., an = b > D
3. Tp D l lin thng ng
Trang 18
Chng 1. S Phc
.c
o
w
.v
ie
t
Im z > 0
a < Re z < b
a < Im z < b
|z|<R
Re z > 0
r<|z|<R
- [-1, 1]
Trang 19
Chng 1. S Phc
c.
4 + 5i
3 4i
b. ( 3 + i)10
z+i
z +i z +i
+1=0
+
+
zi
zi zi
(z + i)n = (z - i)n
h
t
d.
1+ i
b.
d.
f.
|z|=
h.
1
=|1-z|
z
w
.v
g.
ie
t
c.
d. (1 + 2i)3
a. -1 + i 3
.c
o
Bi tp chng 1
a.
b.
C=
cos(a + kb) v S =
6. K hiu = e
2
n
sin(a + kb)
k =0
k =0
l cn bc n th k ca n v
n 1
a. Tnh cc tng
n 1
(k + 1) k
k =0
z ,
n 1
(z
k =0
n 1
) =
k =1
z
l =0
Trang 20
k
n
k
n 1
Suy ra
sin
k =1
n
k
= n 1
n
2
Chng 1. S Phc
a. Cc im c to v l z, z2 v z3 lp nn tam gic c trc tm l gc O
b. Cc im c to v z, z2 v z3 thng hng
c. Cc im c to v z, z2 v z3 lp thnh tam gic vung
1 + un
1 un
u0 , n , un+1 =
.c
o
8. Kho st s hi t ca dy s phc
| z
n 0
| hi t
11. Cho hm f : I sao cho f(t) 0. Chng minh rng hm | f | l n iu tng khi
v ch khi Re(f/ f) 0.
f (t )
dt ( 1)
x t
x +0
a. lim x 1
ie
t
b. lim
x +
f (t / x )
1+ t
dt
w
.v
c. arg(z - i) =
d. - < argz <
v | z | > 2
4
3
4
e. 0 < Imz < 1 v | z | < 2
f. | z - 1 | + | z + 1 | > 3
g. | z | < 2 v Rez > -1
h. | z - i | > 1 v | z | < 2
Trang 21
Chng 2
1. Hm bin phc
.c
o
Hm bin phc
(2.1.1)
u 2 + v 2 gi l
ie
t
Ngc li, vi x = 1 (z + z ) v y = 1 (z - z ), ta c
2
2
u(x, y) + iv(x, y) = f(z, z ) vi z, z D
(2.1.2)
Nh vy hm phc mt mt xem nh l hm mt bin phc, mt khc c xem nh
hm hai bin thc. iu ny lm cho hm phc va c cc tnh cht ging v va c cc
tnh cht khc vi hm hai bin thc. Sau ny tu theo tng trng hp c th, chng ta
c th cho hm phc dng (2.1.1) hoc dng (2.1.2)
V d Xt w = z2 . Thay z = x + iy suy ra w = (x + iy)2 = (x2 - y2) + i(2xy) = u + iv
w
.v
biu din hnh hc hm phc, ta dng cp mt phng (z) = (Oxy) v (w) = (Ouv).
z0
z(t)
(z)
w0
w(t)
(w)
Qua nh x f
im
z0 = x0 + iy0
bin thnh im
w0 = u0 + iv0
ng cong
z(t) = x(t) + iy(t) bin thnh ng cong w(t) = u(t) + iv(t)
Min
D
bin thnh min
G
Chnh v vy mi hm phc xem nh l mt php bin hnh t mt phng (Oxy) vo mt
phng (Ouv). Nu nh x f l n nh th hm w = f(z) gi l n dip, tri li gi l a
dip. Hm a dip bin mt mt phng (z) thnh nhiu mt phng (w) trng ln nhau.
Nu nh x f l n tr th hm w = f(z) gi l hm n tr, tri li gi l a tr. Hm a
Trang 22
Chng 2. Hm BinPhc
tr bin mt mt phng (z) thnh nhiu tp con ri nhau ca mt phng (w). Trong gio
trnh ny chng ta ch xt cc hm phc n tr xc nh trn min n dip ca n.
(2.1.3)
(2.1.4)
.c
o
ie
t
2. Gii hn v lin tc
w
.v
z a
z a
( x , y ) ( , )
( x , y ) ( , )
(2.2.1)
Chng minh
Gi s
lim f(z) = L > 0, > 0 : z D, | z - a | < | f(z) - L | <
z a
Trang 23
( x , y ) ( , )
Ngc li
lim
( x , y ) ( , )
( x , y ) ( , )
u(x, y) = l v
lim
( x , y ) ( , )
lim
Suy ra
v(x, y) = k
.c
o
z a
1.
2.
z a
za
z a
z a
z a
z a
H qu
lim [f(z)g(z)] = lim f(z) lim g(z), lim [f(z)/ g(z)] = lim f(z)/ lim g(z)
z a
z a
z a
z a
z a
z a
w
.v
ie
t
D nu n lin tc ti mi im z D.
Hm f gi l lin tc u trn min D nu
> 0, > 0 : z, z D, | z - z | < | f(z) - f(z)| <
R rng hm f lin tc u trn min D th n lin tc trn min D. Tuy nhin iu
ngc li ni chung l khng ng.
Chng minh
1. Do hm tr thc | f(z) | =
Trang 24
Chng 2. Hm BinPhc
.c
o
3. o hm phc
1 f
f
1 f
f
f
f
(
- i )dz + (
+ i )d z =
dz +
dz
2 x
2 x
z
z
y
y
(2.3.1)
(2.3.2)
w
.v
ie
t
V d Cho w = z = x - iy
Ta c u = x v v = -y l cc hm kh vi nn hm w l R - kh vi
Tuy nhin u x = 1 v y = -1 nn hm w khng phi l C - kh vi
Cho hm f : D , a D v k hiu z = z - a, f = f(z) - f(a). Gii hn
f
= f(a)
(2.3.3)
lim
z 0 z
gi l o hm ca hm f ti im a.
Trang 25
u
v
u
u
v
u
v
v
+i
=
-i
=
-i
=
+i
x
x
x
x
y
y
y
y
(2.3.5)
f(z) =
.c
o
Chng minh
ie
t
w
.v
Nhn xt
1. Nu cc hm u v v thuc lp C1 th hm f l R - kh vi v nu cc o hm ring tho
mn thm iu kin Cauchy - Riemann th n l C - kh vi. Tuy nhin iu ngc li ni
chung l khng ng.
2. T cng thc (2.3.5) suy ra cc qui tc tnh o hm phc tng t nh cc qui tc
tnh o hm thc.
Trang 26
Chng 2. Hm BinPhc
4. Hm gii tch
.c
o
f (z)g(z) f (z)g (z )
f (z )
(2.4.1)
g( z ) =
g 2 (z)
Chng minh
w
.v
ie
t
Trang 27
z(t)
w(t)
dz
dw
argdw
.c
o
argdz
(z)
(w)
a
b
Php bin hnh bo ton gc gia hai ng cong gi l php bin hnh bo gic. Theo
kt qu trn th hm gii tch v c o hm khc khng l mt php bin hnh bo gic.
Ngc li gi s nh x f l R - kh vi v bo gic ti im a. Qua nh x f c s chnh
f f
tc ( ,
) bin thnh cp vect tip xc ( ,
).
x y
x y
Do tnh bo gic
f f
( ,
) = ( ,
)=
x y
x y
2
Suy ra
i
f
f
u
v
u
v
f
=
+i
=e2
= i(
+i
)
=0
x
x
x
z
y
y
y
ie
t
w
.v
5. Hm lu tha
Hm lu tha phc
Hm lu tha phc
w = zn , z
l hm gii tch trn ton tp s phc, c o hm
w(z) = nzn-1
v c cc tnh cht tng t hm lu tha thc.
(2.5.1)
(2.5.2)
Trang 28
(2.5.3)
Chng 2. Hm BinPhc
K hiu z = rei suy ra w = rnein.
argz= 2n
argw=2
argz=0
argw = n
bin thnh gc
bin thnh
n - mt phng (w)
Hm cn phc
Gc
.c
o
argz=0
Hm cn phc
(2.5.4)
w = n z z = wn
l hm ngc ca hm lu tha phc. Do hm lu tha phc l n - dip nn hm cn
phc l hm n - tr. K hiu z = rei v w = ei , ta c
= n r , = + k 2 vi k = 0...(n-1)
(2.5.5)
n
n
ie
t
1
w1
z0
w0
w
.v
w2
Khi z chy trn ng cong L kn, khng bao gc to th w chy ng thi trn cc
ng cong k kn, khng bao gc to . Khi z chy trn ng cong L kn, bao gc
to th w chy ng thi trn cc cung wkwk+1 t im wk n im wk+1. Khi z chy
ht mt vng bao gc to th w nhy t nhnh n tr ny sang nhnh khc. Do vy
im gc gi l im r nhnh ca hm cn phc v tch cc nhnh n tr ngi ta
thng ct mt phng phc bng mt tia t 0 ra .
w = n re n
l hm n dip, gii tch trn min D, c o hm
1
1
w(z) = 1 z n
n
v c cc tnh cht khc tng t hm cn thc.
(2.5.6)
(2.5.7)
Trang 29
6. Hm m
Hm m phc
.c
o
Hm m phc
w = ez = ex(cosy + isiny), z
(2.6.1)
x
x
c phn thc u = e cosy v phn o v = e siny tho iu kin (C - R) nn gii tch trn
ton tp s phc, c o hm
w(z) = ez
(2.6.2)
Hm m phc tun hon chu k T = 2i
ez+i2 = ez
v c cc tnh cht khc tng t nh hm m thc.
Imz=2
argw=0
argw=2
argw =
0 < argw < 2
- mt phng (w)
w
.v
Qua nh x m phc
ng thng
y=
Bng ngang
0 < Imz < 2
Mt mt phng (z)
ie
t
Imz=0
Hm logarit phc
(2.6.3)
Hm m phc l hm a dip
Hm logarit phc
w = Ln z z = ew
(2.6.4)
l hm ngc ca hm m phc. Do hm m phc l hm a dip nn hm logarit phc
l hm a tr.
Gi s w = u + iv, ta c
eu = | z | v v = argz + k2 vi k 9
Suy ra
w = ln| z | + i(argz + k2) vi k 9
(2.6.5)
Lp lun tng t nh hm cn phc, im gc l im r nhnh ca hm logarit v
tch nhnh n tr cn phi ct mt phng phc bng mt tia t 0 ra .
Min n tr ca hm logarit phc l D = - (-, 0]. Vi k = 0, hm
Trang 30
Chng 2. Hm BinPhc
w = ln| z | + iargz
l hm n tr, gii tch trn min D, c o hm
w(z) = 1
z
v c cc tnh cht khc tng t hm logarit thc.
ln i
ii = ei
(2.6.7)
.c
o
(2.6.6)
= e2
7. Hm lng gic
Hm lng gic phc
K hiu
ie
t
cosz = 1 (e iz + e iz )
sinz = 1 (e iz e iz ) tgz = sin z
(2.7.1)
2
2i
cos z
Cc hm bin phc w = cosz, w = sinz v w = tgz gi l cc hm lng gic phc.
Hm lng gic phc n tr, tun hon, gii tch, c o hm
(cosz) = - sinz
(sinz) = cosz, ...
(2.7.2)
v c cc tnh cht khc tng t hm lng gic thc.
Ch Vi z = x 3, cosz =
K hiu
w
.v
Hm hyperbole phc
1 ix
1
(e + e-ix) cosx. Tuy nhin cos(i) = (e-1 + e) > 1
2
2
chz = 1 (e z + e z )
shz = 1 (e z e z )
thz = shz
(2.7.3)
2
2
chz
Cc hm bin phc w = chz, w = shz v w = thz gi l cc hm hyperbole phc.
Hm hyperbole phc n tr, tun hon, gii tch, c o hm
(chz) = shz
(shz) = chz, ...
(2.7.4)
v c cc tnh cht khc tng t hm hyperbole thc.
(2.7.5)
Trang 31
/2
-1
.c
o
/2
Qua nh x w = sin z
ng thng
u = chy, v = 0
u = sinchy, v = cosshy
Min
x=
2
x=
ng thng
Suy ra
ie
t
w
.v
a
b
Theo cc kt qu trn hm gii tch v c o hm khc khng ti im a l mt song
nh, R - kh vi v bo gic trong ln cn im a, gi l mt vi phi bo gic. Ngc li
mt vi phi bo gic ti im a l hm gii tch v c o hm khc khng ti im a.
Bi ton Tm php bin hnh bo gic f bin min n lin D thnh min n lin G.
Chng 2. Hm BinPhc
gii tch w = f(z) bin hnh bo gic min D thnh min G. Php bin hnh c xc
nh duy nht nu c thm mt trong hai iu kin sau y.
1. Cho bit w0 = f(z0) v w1 = f(z1) vi z0 D0 v z1 D
2. Cho bit w0 = f(z0) v arg f(z0) = vi z0 D0
Chng minh
.c
o
K hiu
U = { z : | z | < 1}, S = { g H(D, ) : z D, | g(z) | < 1} v a D
Ta cng nhn
fa S sao cho | fa(a) | = Max | g(a) |
gS
Khi hm gii tch fa l php bin hnh bo gic bin min D thnh min U.
C th tm c v s hm gii tch f : D U nh vy. Tuy nhin ta c lin h
za
f = fa o h vi h : U U, h(z) = ei
, h(a) = 0
1 az
T suy ra nu c thm cc iu kin b sung th c th xc nh duy nht hm f.
Gi s f : D U v g : G U l cc php bin hnh bo gic. Khi g-1of : D G l
php bin hnh bo gic bin min D thnh min G.
Nguyn l bo ton min Cho D l min n lin gii ni, hm f : D lin tc trn
D , gii tch trong D v khng phi l hm hng. Khi G = f(D) cng l min n lin.
Chng minh
ie
t
w
.v
Chng minh
Vi mi b G, k hiu [f(z) - b] l s gia argument ca hm f(z) - b khi z chy trn
Trang 33
.c
o
Lp lun tng t vi b G
1
1
ND[f(z) - b] =
D[f(z) - b] =
G(w - b) = 0
2
2
Suy ra hm f bin hnh bo gic min D thnh min G.
bin hnh bo gic min D1 thnh min G1 sao cho cung L+ thnh cung + G1. Khi
c hm gii tch f : D1 D2 bin hnh bo gic min D1 D2 thnh min G1 G2
vi G2 l min i xng vi G1 qua cung .
Chng minh
w
.v
ie
t
l hm gii tch bin hnh bo gic min D2 thnh min G2. Hm f xc nh nh sau
f : D1 D2 , f(z) = f1(z), z D1 L v f(z) = f2(z), z D2
l hm gii tch bin hnh bo gic min D1 D2 thnh min G1 G2.
Trng hp tng qut, chng ta dng hm gii tch bin cc cung L v thnh cc
on thng nm trn trc thc.
(2.9.1)
Hm tuyn tnh
w = az + b (a 0)
l hm gii tch, c o hm
w(z) = a 0
v do bin hnh bo gic mt phng (z) ln mt phng (w).
K hiu = | a | v = arg(a). Phn tch
w = ei z + b
Suy ra php bin hnh tuyn tnh l tch ca cc php bin hnh sau y.
Trang 34
(2.9.2)
Chng 2. Hm BinPhc
z = eiz
2. Php vi t tm O h s
w=+b
1. Php quay tm O gc
.c
o
Hm nghch o
Hm nghch o
(2.9.3)
w = 1 , z *
z
l hm gii tch, c o hm
1
w(z) = 2 0 vi z 0
z
v do bin hnh bo gic mt phng (z) - {0} ln mt phng (w).
K hiu z = rei , ta c
1
1
=
v argw = - argz = -
(2.9.4)
|w|=
r
|z|
Suy ra php bin hnh nghch o l tch ca cc php bin hnh sau y.
w=
ie
t
Vy php nghch o bo ton tnh i xng qua ng trn n v v qua trc honh.
w
.v
Trang 35
.c
o
(2.10.1)
z = cz + d
2. Php nghch o
= 1
1. Php ng dng
(2.10.2)
w = bc ad 1 + a
c cz + d c
Suy ra php bin hnh phn tuyn tnh l tch ca cc php bin hnh sau y.
w = a1 + b1 vi a1 = bc ad v b1 = a
c
c
Vy php bin hnh phn tuyn tnh bo ton ng trn suy rng v tnh i xng qua
ng trn suy rng.
Bin i
a z + b1
a
b
d
vi a1 = , b1 =
w= 1
v d1 =
z + d1
c
c
c
w
.v
ie
t
3. Php ng dng
Hm Jucop
Hm Jucop
1
w = 1 (z + ), z *
z
2
l hm gii tch, c o hm
w(z) = 1 (1 - 12 ) 0 vi z 0, 1
2
Trang 36
(2.10.3)
(2.10.4)
Chng 2. Hm BinPhc
v do bin hnh bo gic mt phng (z) - {0, 1} ln mt phng (w).
Hm Jucop l hm a dip
1
(z + 1 ) = 1 (z 1 + 1 ) (z - z1)(1 - zz1) = 0
2
z
2
z1
(2.10.5)
.c
o
-1
-1
(z)
(2.10.6)
(w)
w
.v
ie
t
a
a
Trang 37
z = x | w | = | k | x a = 1 v do x a = 1 nn | k | = 1
xa
xa
.c
o
K hiu k = ei vi 3 suy ra
za
w = ei
za
xc nh gc cn bit thm nh ca mt im th hai.
Do hm phn tuyn tnh bo ton tnh i xng qua bin v f(a) = 0 suy ra f( a ) =
za
w=k
vi k
za
Do tnh tng ng bin : z D w = f(z) G suy ra
(2.11.1)
V d 2 Tm hm gii tch w = f(z) bin hnh bo gic min D = { | z | < 1 } thnh min
G = { | w | < 1 } sao cho f(a) = 0.
1/ a
a
0
ie
t
w
.v
(2.11.2)
K hiu k = ei vi 3 suy ra
za
w = ei
az 1
xc nh gc cn bit thm nh ca mt im th hai.
V d 3 Tm hm gii tch w = f(z) bin hnh bo gic min D = { 0 < argz < } thnh
3
i
Trang 38
Chng 2. Hm BinPhc
i
6
i
0
0
= z3
w= k
(0) = 0, ( e ) = i
i
, w(0) = - k = i
+i
.c
o
i 6
3
Ly tch cc php bin hnh w = i z 3 i
z +i
= -i
(-1) = i, (i) = 1
-1
V d 4 Tm hm gii tch w = f(z) bin hnh bo gic min D = { | z | < 1 v Imz > 0 }
thnh min G = { Imw > 0 }.
Trc ht bin na hnh trn thnh gc vung bng cch bin im -1 thnh v
im 1 thnh im 0 bng php bin hnh phn tuyn tnh. Sau quay v bin gc
vung thnh na mt phng trn.
-1
ie
t
= z 1
z +1
(0) = -1, (i) = i
w
.v
-i
= 1 , (i) =
zi
(0) = i, (-i) = i/2
i
i/2
-1
3
i) = 4 - 3i
4
(i) = i, (i/2) = -i
= 4( -
Trang 39
Trc ht bin hai ng trn lng nhau hai ng thng song song bng cch bin
im i thnh im . Sau dng php tnh tin v php vi t iu chnh bng ngang
thnh bng ngang i xng v c rng thch hp. Cui cng dng php quay nhn
c bng ng.
-1
5/3
-1
= 3 ( 1 )
4
3
1
1
(z + )
2
z
(1) = 1, (1/3) = 5/3
=
1/3
.c
o
= 1 (w + 1 )
2
w
(-1) = -1, (5/3) = 1
ie
t
w
.v
Bi tp chng 2
b. w = x2 + y2 + iy
a. w = x2 - 1
2xy
x + y2
2
Trang 40
8. w = x3 + iy3
d. w =
z
|z|
Chng 2. Hm BinPhc
d. w = z z
.c
o
c. Cho f(z) = u(r, ) + iv(r, ) vi z = rei. Vit dng lng gic ca iu kin (C - R)
w
v
u
th
=
d. Cho w = u(x, y) + i v(x, y). Chng minh rng nu lim Re
z 0
x
z
x
f. i
e. tg(2 - i)
1
i
ie
t
c. cos(2 + i)
d. sin(2i)
g. (1 - i)3 - 3i
h. (1)
b. sin2z = 2sinzcosz
d. ch(2z) = ch2z - sh2z
w
.v
b. x = 1
c. y = x
Trang 41
.c
o
w
.v
ie
t
13. Tm php bin hnh bin cc min sau y thnh na mt phng trn Imw > 0
a. Imz > 0, | z | < 2
b. Imz > 0, | z | < 2
d. | z | < 2, 0 < argz < /3
e. | z | > 2, 0 < argz < /4
f. | z | < 1, | z - i | <1
g. | z | > 1, | z - i | < 1
h. | z | > 2, | z - 3 | > 1
i. 1 < Rez < 2
j. Rez > 0, 0 < Imz < 2
k. | z | < 1, 0 < argz < 2
l. Mi trong bn min gii hn bi cc ng trn | z | = 1 v | z + 1 | = 1
m. (z) - [-1, 1]
n. (z) - (-, 1] [1, +)
o. (z) - [1 + i, 2 + 2i]
p. (z) - { y = x, x 0 }
q. {| z | > 1} - [i, +i)
r. {| z | < 1} - [1/2, 1]
Trang 42
Chng 3
.c
o
(3.1.1)
1 : [1, 1] D, s 1(s)
Gi s
ie
t
f [(t )] (t )dt =
f[
(s)] 1 (s)ds
w
.v
Suy ra tch phn ca hm phc khng ph thuc vo lp cc tham s cung cng hng.
K hiu = ([, ]) l ng cong nh hng. Tch phn
f (z)dz = f (z)dz
(3.1.2)
Trang 43
(3.1.3)
V d
1. Tnh tch phn I = z Re zdz vi l on thng [1, 2i]
.c
o
2i
i (1 n ) t
t
n =1
n 1
ie
t
dt = 2 i
0
ab
I = iR
-3+ i
3
1 n
w
.v
Chng minh
Trang 44
(3.2.1)
= fo(t ) (t )dt +
.c
o
f (z)dz
f (z)dz
=-
ba
ab
Chng minh
(3.2.2)
Tham s ho
+ = -([, ]) vi - : [, ] D, -(t) = (-t + + )
T gi thit suy ra hm fo-(t)-(t) kh tch trn [, ].
cb
ab
ie
t
Chng minh
(3.2.3)
w
.v
Gi s c = () vi [, ]. Tham s ho
1 = 1([, ]) vi 1 : [, ] D, 1(t) = (t)
2 = 2([, ]) vi 2 : [, ] D, 2(t) = (t)
T gi thit suy ra hm fo1(t)1(t) kh tch trn [, ] v fo1(t)1(t) kh tch trn [, ].
fo 1 (t) 1 (t)dt +
fo 2 (t ) 2 (t )dt =
fo(t) (t )dt
f (z)dz
(3.2.4)
Chng minh
f (z)dz =
fo(t ) (t )dt
fo(t) (t ) dt = f (z) ds
Trang 45
(3.2.5)
.c
o
Chng minh
f (z)dz
f(z)
Cho hm f(z) c nguyn hm l F(z) v = (ab). Khi ta c
= F(b) - F(a)
(3.2.6)
ab
Chng minh
ie
t
ab
Ta c = (ab) vi a = Re , b = Rei2
Vi n 1 hm f(z) = 1n c nguyn hm F(z) = 1 z 1 n suy ra I = F(b) - F(a) = 0
1 n
z
Vi n = 1 hm f(z) = 1 c nguyn hm F(z) = Lnz. Tuy nhin hm logarit ch xc nh
z
n tr trn - (-, 0]. V vy I = Ln1(ei2) - Ln0(ei0) = 2i
w
.v
i0
3. nh l Cauchy
nh l Cho hm f gii tch trn min D n lin v ng cong n, kn, trn tng
khc, nh hng dng v nm gn trong min D. Khi ta c
f (z)dz = 0
Trang 46
(3.3.1)
( x y )dxdy + i ( x y )dxdy = 0
.c
o
(3.3.2)
f (z)dz = 0
Chng minh
ie
t
Theo nh ngha tch phn, ta c th xem tch phn trn D nh l gii hn ca tch phn
trn ng cong n, kn, trn tng khc, nh hng dng, nm gn trong min D
v dn n D.
f (z)dz
Chng minh
(3.3.3)
w
.v
ab
ba
cd
dc
D 1
f (z)dz =
L0
f (z)dz
(3.3.4)
k =1 L k
Trang 47
f ()d
(3.3.5)
az
Chng minh
f ()d = f ()d
amzna
amz
f ()d
zna
f ()d
f ()d
anz
amz
0=
.c
o
F(z) = f ( )d vi z D
a
(3.3.6)
Chng minh
ie
t
(f () f (z))d
z
w
.v
1
F (z + h ) F ( z )
f (z) =
h
h
0
h 0
a - , Ind(a) =
Trang 48
1
dz
1
=
0
2i z a
aD
aD
(3.4.1)
Chng minh
1
lin tc trn D , gii tch trong D. Theo cng thc (3.3.2)
za
tch phn ca hm f trn ng cong kn bng khng.
S
Vi a D, k hiu B = B(a, ) D, S = B+ l ng trn tm a,
a
bn knh , nh hng dng v D1 = D - B. Hm f(z) lin tc
D
z a
= 2i
trong 1.
dz
z a =
.c
o
Vi a D , hm f(z) =
nh l Cho hm f gii tch trong min D v ng cong n, kn, trn tng khc,
2i z a
(3.4.2)
Chng minh
f (z) f (a )
T gi thit suy ra hm g(z) = z a
f (a )
ie
t
za
z a
w
.v
2i D z
Chng minh
(3.4.3)
Trang 49
f (z)
z a dz
(3.4.4)
Chng minh
Suy ra t cng thc (3.4.3)
1
z + 1 dz = I + I
1
2
z 1
z 1 =1
-1
hng dng | z | = 3.
Theo cng thc (3.3.4)
1
I = z 1 dz +
z +1
z +1 =1
dz
vi l ng trn nh
1
.c
o
1
tho mn cng thc (3.4.4) trong ng trn | z + 1 | = 1 suy ra
z 1
I1 = 2if(-1) = -i
1
tho mn cng thc (3.4.4) trong ng trn | z - 1 | = 1 suy ra
Hm g(z) =
z +1
I2 = 2ig(1) = i
Vy I = -i + i = 0
w
.v
ie
t
Hm f(z) =
2 i z
n!
f ( )
d
2 i ( z) n +1
Chng minh
Trang 50
(3.5.2)
d
d
z a
za
2 i ( a )( z )
2i ( a ) 2
n =1
(z) F
za
( n 1)
(a )
( z) n 1 k
(n 1)!
f ( ) k = 0
2 i
( a ) n ( z ) n
n!
f ( )
d
2i ( a ) n +1
z a
( n 1)
( a )
.c
o
2i D ( z ) n +1
ie
t
Chng minh
2i D z
w
.v
a D,
f (z)
(z a )
( n +1)
dz =
2i (n)
f (a)
n!
(3.5.4)
Chng minh
Suy ra t cng thc (3.5.3)
Trang 51
e z dz
(z + 1) 3 vi l ng trn | z | = 2 nh hng dng
.c
o
Hm f(z) = ez lin tc trn hnh trn | z | 2, gii tch trong hnh trn | z | < 2. Tho mn
cng thc (3.5.4) suy ra
2i
I=
f(-1) = ie-1
2!
f (z)dz = 0
(3.5.5)
Chng minh
f ()d
vi z B
F(z) =
z+h
z+h
(f () f (z))d
z
ie
t
F (z + h ) F ( z )
1
f (z) =
h
h
0
h
w
.v
6. nh l tr trung bnh
Chng minh
n!
2R n
Trang 52
f (a + Re
0
it
)e int dt
(3.6.1)
n +1
2 i S (z a )
2R
(n)
f (a + Re
it
)e int dt
n! M
vi M = supB| f(z) |
Rn
.c
o
Chng minh
Suy ra t c lng tch phn (3.6.1)
n!
2
f (a + Re
it
n! M
Rn
)e int dt
| f(n)(a) |
(3.6.2)
ie
t
Chng minh
Gi s
Ta c
w
.v
a
a
a
a
| Pn(z) | = | z |n 1 + n 1 + ... + 0n | z |n 1 n 1 + ... + 0n
z
z
z
z
Suy ra
1
k
rn
| Pn(z) |
n +1
z : | z | r = Max (n + 1)a k
k = 0.. n 1
K hiu
n
mr = min{| Pn(z) | : | z | r}, m = min{mr , r } v g(z) = 1 , z
n +1
Pn (z)
Khi
1
1
| Pn ( z ) |
m
Trang 53
.c
o
gii tch trong D. Khi hoc hm f(z) l hm hng hoc hm | f(z) | ch t tr ln nht,
tr b nht trn D.
Chng minh
1
2
f (a + Re
it
) dt < | f(a) |
| f(a) |
ie
t
iu ny l mu thun. Vy a D.
Lp lun tng t cho trng hp hm t tr b nht.
w
.v
7. Hm iu ho
Hm thc u(x, y) lin tc trn D , thuc lp C2 trong D gi l hm iu ho trong nu
n tho mn phng trnh Laplace. Tc l
2
2
(x, y) D, u = u2 + u2 = 0
x
y
(3.7.1)
Cho hm f(z) = u(x, y) + iv(x, y) gii tch trn min D. Khi hm f(z) c o hm mi
cp suy ra cc hm u(x, y) v v(x, y) c cc o hm ring lin tc v tho mn iu
kin Cauchy - Riemann
u x = v y v u y = v x
Suy ra
+ u yy
= v yx
v xy
= 0 v v = v xx
+ v yy
= u yx
+ u xy = 0
u = u xx
Trang 54
Chng minh
.c
o
l dng vi phn ng. Suy ra tch phn ca n khng ph thuc vo ng ly tch phn.
C nh a D vi mi z D, hm
z
v(x, y) = u y dx + u x dy
a
(3.7.2)
Suy ra hm phc f(z) = u(x, y) + iv(x, y) l gii tch trong min D v u = Ref.
Lp lun tng t tm hm f(z) sao cho u = Imf.
ie
t
Tm hm v iu ho lin hp vi hm u
w
.v
Suy ra hm phc
f(z) = (x2 - y2) + i(2xy + C)
l hm gii tch cn tm.
Chng minh
1
u(a + Re it )dt
2 0
(3.7.3)
Chng minh
Trang 55
u(a) = Ref(a) =
1
Re f (a + Re it )dt
2 0
.c
o
i.t
1
+a
i.t Re
a B(0, R), f(a) =
u(Re
)
dt + iv(0)
i.t
2 0
Re a
Chng minh
Vi mi a B(0, R)
R2
B(0, R) suy ra
a
2
1
f(z)
1
Re i.t
i.t
dz
=
f(Re
)
dt v f(0) = 1 f(Re i.t )dt
2 0
2 i B z - a
2 0
Re i.t a
Do a B(0, R) nn a1 =
0=
(3.7.4)
ie
t
f(a) =
Cng thc Schwartz Cho f(z) = u(x, y) + iv(x, y) gii tch trn min D v B(0, R) D.
2
1
f(z)
1
ae i.t
i.t
dz
=
f(Re
)
dt
2 i B z - a 1
2 0
ae i.t R
w
.v
Bin i
2
1
ae i.t
i.t
f(0) = 1 f(Re i.t )dt f(Re
)
dt = 1 f(Re i.t ) i.t- R dt
i.t
2 0
2 0
2 0
ae R
ae R
2
i.t
1 2
-R
1
+R
i.t a e
0=
f(Re ) i.t
dt +
f(Re i.t ) i.t
dt
2 0
2 0
ae R
ae R
Suy ra
-i.t
i.t
f(0) = 1 f(Re i.t ) Re -i.t + a dt v f(0) = 1 f(Re i.t ) Re i.t + a dt
2 0
2 0
Re a
Re a
2
i.t
f(a) - iv(0) = f (a ) 1 [f (0) f (0)] = 1 u(Re i.t ) Re i.t + a dt
2
2 0
Re a
Hm
Trang 56
R 2 | a |2
2 R Im(ae it )
+
i
| Re it + a | 2
| Re it a | 2
.c
o
S(a, t) =
i.t
S(a, t) = Re i.t + a
Re a
gi l nhn Schwartz. Theo cng thc (3.7.4) nu bit gi tr trn bin ca phn thc u
v gi tr v(0) th suy ra c gi tr ca hm f bn trong hnh trn B(0, R).
Bin i
Hm
(3.7.5)
2
2
u(a) = Ref(a) = 1 u(Re it ) R it | a | 2 dt
2 0
| Re + a |
2
2
P(a, t) = ReS(a, t) = R it | a | 2
| Re + a |
gi l nhn Poisson. T cng thc (3.7.4) suy ra
gi l cng thc Poisson. Sau ny chng ta c th dng cng thc (3.7.5) tm nghim
ca bi ton Dirichlet trong hnh trn.
Bi tp chng 3
Tham s ho ng cong tnh cc tch phn sau y.
e dz
z
ie
t
1.
2.
z Im zdz vi l ng gp khc ni cc im 1, i, -1 v -i
4.
(z
5.
w
.v
3.
z 1 dz vi l ng ellipse
x2 + 4y2 = 4
6.
7.
8.
dz
z 1 vi l ng cong bt k ni hai im -1 v 1 + i
Trang 57
10.
dz
vi l ng cong kn khng i qua im i
+1
.c
o
11.
S dng cng thc tch phn Cauchy tnh cc tch phn sau y.
12.
z 2 dz
z 2i vi l cc ng trn | z | = 1 v | z | = 3
13.
zshzdz
vi l ng cong kn khng i qua im i
2
+1
sin zdz
vi l ng trn | z | = 3
2
2z
ie
t
17.
15.
dz
vi l cc ng trn | z | = 1, | z - 2 | = 1 v | z | = 3
+ 2z
14.
dz
vi l cc ng trn | z | = 1, | z - 2i | = 1 v | z + 2i | = 1
+4
18.
ze z dz
(z + i) 3 vi l ng trn | z + i | = 1
19.
(z 1)
21.
ln( z + 3 ) dz
( z 2 1) 3
z sin z
dz vi l ng ellipse 4x2 + y2 - 2y = 0
2
3
+ 1)
(z
vi l ng trn | z | = 2
20.
w
.v
shzdz
vi l ng trn | z - 1 | = 1
2
(z + 3)
22.
u(x, y) = x3 - 3xy2
24.
u(x, y) = arctg
26.
v(x, y) = 2xy + 3
Trang 58
x
y
23.
u(x, y) = x2 - y2 + 5x + y -
25.
u(x, y) =
27.
x
- 2y
x + y2
2
y
x + y2
2
29.
v(x, y) = 3 + x2 - y -
y
x(x + y 2 )
2
w
.v
ie
t
.c
o
28.
Trang 59
Chng 4
.c
o
1. Chui hm phc
Cho dy hm (un : D )n. Tng v hn
+
(4.1.1)
n =0
u
n =0
(a ) hi t.
k =0
u
n =0
(z) = S (z) nu
ie
t
a
n =0
hi t sao cho
w
.v
(n, z) D, | un(z) | an
(4.1.2)
th chui hm phc hi t u trn min D.
u
n =0
Chng minh
Vi mi a D v > 0 b tu
Do tnh hi t u
N > 0 : n > N , z D | S(z) - Sn(z) | < / 3 v | S(a) - Sn(a) | < / 3
Do tnh lin tc
> 0 : n N , z D, | z - a | | un(z) - un(a) | < / 3N
Trang 60
| u
k =0
gn trong min D v
u
n =0
.c
o
2. Tch phn tng t Nu n , un(z) lin tc trn ng cong trn tng khc, nm
D
u
(
z
)
dz
=
u
(
z
)
dz
n
n
n=0
n =0
Chng minh
b
Theo tnh cht 1. hm S(z) lin tc v trn tng khc nn kh tch trn .
S(z ) S
(z ) dz <
ie
t
k =0
S(z)dz u n (z)dz
u
n =0
(z) = S (z) th
Chng minh
(z ) = S ( k ) ( z )
(4.1.4)
w
.v
n =0
(k)
n
2 i n = 0 z
2i z
n =0
=
d
=
u (nk ) (z )
k +1
2
i
2i ( z ) k +1
(
z
)
n =0
n =0
Trang 61
u
n =0
(z ) = S(z) th
u
n =0
(z ) = S (z) .
Chng minh
Theo nguyn l cc i
n
u
k =0
(z) | | S(a) -
k =0
(a ) | <
n =0
(4.2.1)
gi l chui lu tha tm ti im a.
Chui hm phc
.c
o
z D, a D : | S(z) -
Chng minh
ie
t
n =0
w
.v
za
n , z B(a, ), | cn(z - a) | = | cn(z0 - a) |
z0 a
n
Do chui s dng
q
n =0
Mqn
tuyt i v u.
Trang 62
.c
o
B(a, R) D B (a, R)
n +
cn
= lim
n +
c n +1
| cn |
R = lim
Chng minh
c
n =0
(z a ) n vi z B(a, R)
(4.2.3)
S(z) =
K hiu
(4.2.2)
ie
t
w
.v
S(z)dz =
Chng minh
c (z a)
n =0
dz
(4.2.4)
k , S(k)(z) =
(z a ) n k
(4.2.5)
Chng minh
Suy ra t tnh gii tch ca hm lu tha v cng thc o hm tng t.
Trang 63
1 (k)
S (a)
k!
(4.2.6)
Chng minh
Suy ra t cng thc (4.2.5) vi z = a.
n
V d Chui lu tha
.c
o
n =0
Suy ra
n d =
n =0 0
k ,
1 n +1
=
z
n =0 n + 1
nk
1
=
1 z
(k)
k!
, ...
(1 z ) k +1
3. Chui Taylor
n =k
1 = - ln(1 - z)
+ z
z B(0, 1),
1
.
1 z
c
n =0
(z a ) n vi cn =
1
f ( )
d , n
2i ( a ) n +1
(4.3.1)
ie
t
z D, f(z) =
Chng minh
w
.v
2i z
(1)
1
1
=
z
a
1
=
za
1
a
1 z a
f ( )
v
=
z
n =0 a a
+
f ( ) z a
(2)
n =0 a a
+
f ( ) z a
M > 0 : ,
a a
M n
q
R
Theo tiu chun Weierstrass chui (2) hi t u trn , do c th tch phn tng t
dc theo ng cong . Tch phn tng t cng thc (1) suy ra cng thc (4.3.1)
Trang 64
(4.3.2)
k , ck =
V d
+
.c
o
zn
n!
1. ez = 1 +
1
zn
z++
+ =
1!
n!
2. cos z =
1
i
(i)
1 iz
1
1
(e + e-iz) = ( +
)z n = 1 - z2 + z4 + ... =
2
2
n!
n!
2!
4!
zn
v e-z =
n
!
n =0
n =0
(1)
(1) n
(2n)! z
2n
n =0
w
.v
ie
t
=
( 1) n z 2 n
1 + z2
n =0
Suy ra
d
0 1 + =
z
ln(1 + z) =
n =0
d =
(1) n
n + 1z
n +1
n =0
d
(1) n 2 n d =
0 1 + 2 =
n =0
0
z
(1) n 2 n +1
z
n =0 2n + 1
+
arctanz =
(1)
Trang 65
K hiu
m(a) = min{n : cn 0} 0
Nu m(a) = m th
+
n=m
k =0
c n (z a ) n = (z - a)m c m + k (z a ) k = (z - a)mg(z)
f(z) =
(4.4.1)
.c
o
ie
t
K hiu A l cc im t ca tp Z(f) ta c
A Z(f) D v tp A l tp ng
Theo nh ngha
Chng minh
w
.v
Z( f )
a A, dy zn
a v f(zn) = 0
Theo nh l trn
> 0 : z B(a, ), f(z) = 0 B(a, ) A tp A l tp m.
Do tp D lin thng v tp A D va ng v va m nn
Hoc A = suy ra Z(f) c khng qu m c phn t
Hoc A = D suy ra Z(f) = D
Trang 66
Chng minh
+
f(z) =
c
n =0
.c
o
n=m
k =0
c n (z a ) n = (z - a)m c m + k (z a) k = (z - a)mg(z)
f(z) =
ie
t
5. Chui Laurent
nh l Cho min D = { r < | z - a | < R} v hm f lin tc trn D , gii tch trong D.
Vi mi (r, R) k hiu B = B(a, ) D v = B+(a, ).
z B, f(z) =
f ( )
d , n 9 (4.5.1)
( z a ) n vi cn = 1
2 i ( a ) n +1
w
.v
Chng minh
2i D z
2i 1 z
2i 2 z
(1)
Vi mi 1 : | - a | = r, ta c q = | - a | / | z - a | < 1
suy ra khai trin
1
1
=
z
za
f ( )
=
v
z
1
=
a
1
za
1 a
n =0 z a z a
+
f ( ) a
n =0 z a z a
+
z
2
(2)
Trang 67
1 za
f ( )
v
=
z
n =0 a a
+
f ( ) z a
n =0 a a
+
(3)
1
1
=
z
a
.c
o
n
n =1 ( z a )
n =0
(4.5.2)
1
trn min D ={ 1 < | z | < 2}
(z 1)(z 2)
z
1
2
1
z
w
.v
1
2
ie
t
1
1
1
1
= - (1 + ... + n zn + ...) - (1 + ... + n + ...)
1
2
z
z
2
1
z
2. Khai trin hm f(z) = sin z thnh chui tm ti a = 1
z 1
f(z) = sin1cos 1 + cos1sin 1
z 1
z 1
1 + ... v
1 + ...
sin 1 = 1 1
cos 1 = 1 1
3
z 1 z 1 3! ( z 1)
z 1
2! ( z 1) 2
f(z) = -
Trang 68
za
(4.6.1)
.c
o
im a gi l bt thng ct yu.
Gi s trong ln cn im a bt thng c lp, hm f c khai trin Laurent
+
+
c -n
f(z) =
+
c n (z a ) n
n
n =1 ( z a )
n =0
c
n =0
c0 = L
( z a ) n
z a
1. m(a) = m 0 f(z) =
Chng minh
n =0
( z a ) n vi c0 = L m(a) 0
c -n
(z a )
g(z) =
Ngc li, hm g(z) = f ( z) z 0 gii tch trong B(a, ). Khai trin Taylor ti im a
z =0
L
n =1
c
n =1
(z a ) n
z a
w
.v
ie
t
za
Ngc li, hm g(z) = f ( z)
gii tch trong B(a, ) v g(a) = 0.
0
z=a
Theo h qu 3, 4
g(z) = (z - a)mh(z) vi m * v h l hm gii tch trong B(a, ), h(a) 0
Suy ra
+
1
1
1
f(z) =
=
b n (z a ) n vi c-m = b0 0 m(a) = -m
m
m
( z a ) h( z )
(z a ) n =0
3. m(a) = - f(z) =
n =1
c n
(z a )
c
n =0
Trang 69
f(a) nn n 1, cn = 0
0
Do
.c
o
T suy ra kt qu sau y.
ie
t
w
.v
7. Thng d
Cho hm f gii tch trong B(a, R) - {a}, lin tc trn = B(a, R). Tch phn
Resf(a) = 1 f (z )dz
(4.7.1)
2i
gi l thng d ca hm f ti im a.
Theo nh l Cauchy, nu a l im thng ca hm f th Resf(a) = 0. Nu a l im bt
thng c lp th Resf(a) khng ph thuc vo ng cong n, kn, trn tng khc,
bao im a, nh hng dng v nm gn trong hnh trn B(a, R).
Cho hm f gii tch trong min R < | z | < , lin tc trn = B(0, R). Tch phn
1
Resf() =
f (z )dz
(4.7.2)
2 i
gi l thng d ca hm f ti im .
Trang 70
(4.7.3)
Chng minh
H qu Cho im a l cc im cp m ca hm f
Resf(a) =
Chng minh
(4.7.4)
m
za
(z a)
n =0
.c
o
n
2i ( a ) n +1
n =1 ( z a )
n =0
Suy ra
(z - a)mf(z) = c-m + ... + c-1(z - a)m-1 + c0(z - a)m + ....
[(z - a)mf(z)](m-1) = (m - 1)!c-1 + m(m-1)..2c0(z - a) + ...
Chuyn qua gii hn hai v
lim [(z - a)mf(z)](m-1) = (m - 1)!c-1
V d Hm f(z) =
ie
t
z a
ez
c hai cc im cp 3 l i
( z 2 + 1) 3
w
.v
e2
1
Resf(i) = lim
2! z i (z + i ) 3
1 ez
6e z
12e z
=
+
2 (z + i ) 3 (z + i ) 4 (z + i ) 5
1 i
=
e (3 - 2i)
z = i 16
nh l Cho hm f c cc cc im hu hn l ak vi k = 1...n
n
Re sf (a
k =1
) + Resf() = 0
(4.7.5)
Chng minh
f (z)dz =
f (z)dz
k =1 k
=-
f (z)dz
Trang 71
f (z)dz = 2i Re sf (a k )
(4.7.6)
(z
sin zdz
vi l ng trn | z | = 2 nh hng dng
+ 1)(z + 3)
.c
o
V d Tnh I =
k =1
( z + i )(z 3)
3
sin(i)
5
-3
-i
I = 2i[Resf(-i) + Resf(i)] = -
sin(i )
2 6i
z i
Resf(i) = lim
ie
t
8. Thng d Loga
Cho hm f gii tch v khc khng trong B(a, R) - {a}, lin tc trn = B(a, R).
Tch phn
1 f (z )
(4.8.1)
ResLnf(a) =
dz
2i f ( z )
w
.v
nh l Vi cc k hiu nh trn
Chng minh
1. Nu a l khng im cp n ca hm th ResLnf(a) = n
2. Nu b l cc im cp m ca hm f th ResLnf(b) = -m
1. Theo h qu 3, 4
z B(a, R), f(z) = (z - a)nh(z) vi h(z) l hm gii tch trong B(a, R) v h(a) 0
o hm hm f suy ra
f(z) = n(z - a)n-1h(z) + (z - a)nh(z)
n
h (z )
h (z )
g(z) =
+
vi
l hm gii tch trong B(a, R)
za
h( z )
h( z )
Trang 72
g(z) =
.c
o
o hm hm f suy ra
m
1
h(z) +
h(z)
f(z) =
m +1
(z a)
(z a ) m
m
h (z )
h (z )
+
vi
l hm gii tch trong B(a, R)
za
h( z )
h( z )
Suy ra
ResLnf(a) = c-1(g) = -m
k =1
j =1
nk mj = N - M
(4.8.2)
Chng minh
1 f ( z)
dz =
2 i f (z )
ie
t
w
.v
vng trn ng cong kn, trn tng khc v nh hng dng bng 2 nhn vi hiu
s ca s khng im tr i s cc im ca hm f nm trong min D. Tc l
Argf(z) = 2(N - M)
(4.8.3)
Chng minh
Trang 73
Theo gi thit
g( z )
g( z )
< 1 Arg(1 +
)=0
f (z)
f (z)
Suy ra
g( z)
1
1
Argf(z) +
Arg(1 +
) = N(f)
2
2
f (z )
f (z)
g( z)
.c
o
N(f + g)
1+
1
=
Arg[f(z) + g(z)]
2
g( z)
1
=
Arg[f(z)(1 +
)]
2
f (z )
Chng minh
ie
t
Gi s
P(z) = a0 + a1z + ... + zn vi ak
K hiu
f(z) = zn, g(z) = a0 + ... + an-1zn-1, M = Max{| ak | , k = 0...(n-1)} v R = nM + 1
Trn ng trn : | z | = R
| g(z) | M(1 + ... + Rn-1) nMRn-1 < Rn = | f(z) |
Theo h qu 3
N(P) = N(f + g) = N(f) = n
w
.v
9. Cc ng dng thng d
nh l (B Jordan) Cho ng cong R = {| z | = R, Imz } v hm f gii tch
trong na mt phng D = {Imz > } ngoi tr hu hn im bt thng. Khi ta c
1. Nu lim zf(z) = 0 th lim
z
R +
f (z)dz
Chng minh
=0
(4.9.1)
R +
f (z)e
iz
dz = 0
(4.9.2)
1. T gi thit suy ra
z R, | zf(z) | M R
0 | f(z) |
+
Suy ra
M
R
Trang 74
f (z)dz
f (z) ds =
M
R( + 2) R
0
+
R
Suy ra
iz
f ( z )dz
iz
f (z ) ds +
iz
f (z ) ds +
f (z ) ds +
iz
iz
f (z ) ds
0
f (z ) ds 2Me-yR 2Me-||
R +
.c
o
2. T gi thit suy ra
z R, | f(z) | M R
0
+
0 vi (0, )
e iz f (z) ds = MR e R sin t dt = MRe-Rsin
R +
k =1
f (x)dx = 2i Re sf (a k ) + i Re sf (b j )
ie
t
Chng minh
(4.9.3)
j=1
w
.v
n gin, xt trng hp hm f c mt cc im a
thuc na mt phng trn v mt cc im n b thuc
trc thc. Trng hp tng qut chng minh tng t.
K hiu
R : | z | = R, Imz > 0, : | z | = , Imz > 0
= R [-R, b - ] [b + , R]
Theo cng thc (4.7.6)
f (z)dz
[ R ,b ]
R
a
-R
f (z)dz = 2iResf(a)
[ b + , R ]
f (x)dx =
lim
R + , 0
f (z)dz +
[ R ,b ]
= 2iResf(a) - lim
0
Do b l cc im n nn f(z) =
lim
R + , 0
f (z)dz
[ b + , R ]
f (z)dz
(1)
c 1
+ g(z) vi g(z) gii tch trong ln cn im b
zb
Trang 75
g(z)dz
M
0
0
.c
o
(3)
(x
x 1
dx
2
+ 1) 2
(2)
z 1
c cc im kp a = i thuc na mt phng trn
(z + 1) 2
z 1 1
1
2(z 1)
=
= i
Resf(i) = lim
2
3
z i ( z + i ) 2
(z + i) z =i 4
(z + i)
I = 2iResf(i) = 2
Suy ra
k =1
ie
t
ix
f (x)e dx = 2i Re sg(a k ) + i Re sg(b j )
(4.9.4)
j=1
Chng minh
w
.v
sin x
1
e ix
dx
=
Im
0 x
x dx
2
1
c cc im n b = 0 thuc trc thc v Resg(0) = lim eiz = 1
z 0
z
1
I = Im(i) =
2
2
> 0, lim
R +
Trang 76
f (z)e
dz = 0
(4.9.5)
+ i
1
e z f (z)dz =
2i i
Re sg(a
Re a k <
Chng minh
(4.9.6)
.c
o
> 0, I() =
2i
z
e f (z)dz =
1
2i
1
2i
z
f (z)e dz +
+ i
Re sg(a
)-
Re a k <
f (z)dz =
Re sg(a
Re a k <
f (z)e
iz
dz
1
e z f (z )dz =
2i i
Suy ra
+ i
K hiu
= R [ - i, + i] vi R ln bao ht cc cc im ca hm f(z)
Theo cng thc (4.7.6)
ie
t
Bi tp chng 4
n
n =0 (z 2)
w
.v
a.
b.
ni n 2 n
n +1
n =1 ( z + i )
c.
(n + 1)i
n+2
(z i) n
n =
a.
3z + 1
( z 2) 3
f. ln(1 + z2)
z
4 + z2
e. sin3z
b.
c.
Trang 77
b. (1 - ez)(z2 - 4)3
c.
sin 3 z
z
1
1
)=
, n *
n
3n + 1
b. f(
n2 + 1
1
1
n
)=
, n * c. f( ) = sin , n *
4
n
n
2
n
.c
o
a. f(
d. cos
c. z2 e z , a = 0 v a =
b.
1+ z
, 1<|z|<2
( z 1)(z 2)
d.
z
,1<|z|<3
( z + 1)(z 3)
d.
sin z
, | z | < 1 v | z | > 1
1 z
e.
z +1
, | z | < 1, 1 < | z | < 2 v | z | > 2
z +z2
ie
t
a.
8. Xc nh cp ca im bt thng (k c ) ca cc hm sau y.
z+2
z(z + 1)(z 1) 3
z5
(1 z) 2
b.
e.
1
sin z
f. e-zcos
1
z
w
.v
a.
c. sinz +
1
z2
d. cos
1
z+i
g.
1 cos z
z2
h.
sin z
z4
z2 + 1
z2
b.
z2
(z 2 + 1) 2
c.
z4
(z + 1) 3
d.
z 2n
(z 1) n
e.
1
z(1 e 2 z )
f.
ez
z 2 ( z 2 + 4)
g.
cos z
z3
h.
1
sin z 12
i.
cos z
1 z2
k.
shz
(z 1) 2 (z 2 + 1)
l.
ez
z 2 ( z 4 + 4)
a.
j. sin
1
z
zdz
(z 1)(z 2) , : | z - 2 | = 2
Trang 78
b.
e z dz
z 2 + 4 , : | z | = 3
e.
dz
, : x2 + y2 = 2x + 2y - 1
+1
dz
(z 3)(z
g.
d.
sin z
+ 1)
(z 1)
,:|z|=2
f.
10
dz , : | z | = 1
h.
d
0 1 + cos
b.
dz
, : 4x2 + 2y2 = 3
+1
d
0 (1 + cos ) 2
c.
13 + 12 sin
a.
dz
, : |z|=2
+1
dz
, : x2 + y2 = 2x
2
( z 2 + 1)
.c
o
c.
dx
(x 2 + 9) 2
b.
g.
sin x
x dx
dx
3
(1 x)(1 + x)
k.
dx
+ 1)(x 2 + 4)
x sin x
dx
2x + 10
ln x
0 1 + x 2 dx
f.
i.
x 2 ln x
0 (1 + x 2 ) 2 dx
x(1 x)
dx
x +1
h.
w
.v
x cos dx
0 (x 2 + 4) 2
(x
j.
e.
c.
dx
(x 2 + 1) n
+
x2 + 1
4 dx
x + 1
ie
t
d.
a.
Trang 79
Chng 5
.c
o
ie
t
f(f) =
F(x, t )dt
vi x I
(5.1.1)
w
.v
F
lin tc trn min I 3 v tch phn
x
2. Nu cc hm F(x, t),
x (x, t )dt
cng b
d
F(x, t )dt =
dx
x I,
x (x, t )dt
[a, b] I,
f (x)dx
a
F(x, t )dx dt
Trang 80
(t, h) =
1
h
0
1
[(t) - (t - h)] =
h
0<t h
t 0, t > h
gi l hm xung
.c
o
(t)dt
=1
()d =
(t )d v (t) = (t)
3. t 3, (t) =
(t)dt =
h 0
f (t )(t )dt =
h 0
ie
t
2.
Chng minh
1.
= f(0)
f (t )(t )dt
2. Vi mi hm f lin tc ti 0
(5.1.2)
1.
t 0 gi l hm nhy n v
t <0
(t) = 1
0
h 0
0
t
(t, h) = (, h )d =
1h
t0
0<t<h
th
w
.v
3. Xt tch phn
1
f (t )dt = f(0)
h 0
h 0
t 3, (fg)(t) =
f ()g(t )d
(5.1.3)
gi l tch chp ca hm f v hm g.
f, g L1
f, g L1
f L1 C(3, )
f, g, h L1,
Trang 81
f ()g(t )d dt
2.
3.
t 3, (fg)(t) =
t 3, (f)(t) =
| g( t ) | dt d = || f ||1 || g ||1
|
f
(
)
|
f ()g(t )d =
f (t )g()d = (gf)(t)
1
f (t )d = f(t)
h 0
.c
o
+ +
h 0
h 0
|| f g ||1 =
2. Cc b Fourier
Chng minh
w
.v
ie
t
Trang 82
f (t x) f (t y) dt
ak
f (t x) f (t y) dt + f (t x) f (t y) dt
| t | N
k =1 a k 1
<
1
v h(x) =
H(t )e ixt dt
(5.2.1)
0 < H(t) 1
2.
(, x) 3 *+ 3
lim H(t) = 1
lim H(t) = 0
h(x) =
1
2 + x 2
.c
o
1.
(x)dx = 1
(f h)(x) =
4.
g L lin tc ti x 3
5.
fL
lim || f h - f ||1 = 0
f L1
0
0
Chng minh
0
+
1 1
1 1
1 ( + ix ) t
( + ix ) t
e
=
dt
+
e
dt
=
2
2
2
2
+
ix
+
ix
+x
0
h(x) =
+ +
1
f (s)e ist ds H(t )e ixt dt
3.
H(t) = e
-|t|
ie
t
+ +
1
i (x y ) t
H(t )e ixt dt
(f h)(x) = f (x y)h ( y)dy =
f
(
x
y
)
e
dy
w
.v
(g h)(x) =
g( x ) h
(s)ds = g(x)
5. K hiu
y 3, g(y) = || fy - f ||1 =
| f (x y) f (x) | dx 2|| f ||
Trang 83
+ +
| (f h )(x) f (x) | dx =
+ +
(f (x y) f (x))h
| f (x y) f (x) | dx h
(y)dy dx
g(0) = 0
( y)dy = (gh)(0)
0
|| fh - f ||1 =
.c
o
3. Bin i Fourier
3, f () =
f (t )e
it
Cho cc hm f, F L1 k hiu
dt
(5.3.2)
1
t 3, F (t) =
F()e it d
2
(5.3.1)
| f (x) g(x) | dx = 0
nh l Vi cc k hiu nh trn
1.
2.
3.
ie
t
f C0 L1 v || f || || f ||1
F L1 F C0 L1 v || F || || f ||1
h. k .n
Nu f = F th F = f
f L1
w
.v
Chng minh
+
+
i ( t + )
f () = f ( t )e
dt = - f ( t )e it dt
0
2| f () | | f (t ) f (t ) || e it | dt = || f - f ||1
+
Trang 84
1
1
F(-)e it d =
F- (t ) vi = -
F (t ) =
2
2
.c
o
1
1
it
it
(f h)(t) =
f
(
)
H
(
)
e
d
=
F
(
)
H
(
)
e
d
F
(t )
2
2
f(t)
t 3, (fh)(t)
0
Cp nh x
F : L1 C0 , f f v F-1 : L1 C0 , F F
(5.3.3)
ie
t
w
.v
1. f(t) = e-at(t) f () = (t )e ( a + i) t dt =
1
vi Re a > 0
a + i
0
+
2. (t) u() =
it
(t )e dt = 1 v u(t) =
1 | t | T
3. f(t) =
f () =
0 | t | > T
F() = 2
i t
dt = 2
()e
it
1
1
2
+
= 2
i + i + 2
d = 1 F() = 2()
sin T
sin T
1
sin T it
F (t) =
2
e d f(t) ngoi tr cc im t = T
Trang 85
1
1
sin Tt
1 | | T
it
F() =
F (t) =
e
d
f (t)
2 T
t
2
0 | | > T
.c
o
(5.4.1)
it
(f (t ) + g(t ))e dt
= f (t )e it dt +
g(t )e
it
dt
Chng minh
Chng minh
i bin = t -
ie
t
it
i ( t )
-i
d( t )
f (t )e dt = e f (t )e
(5.4.2)
3*, f(t)
(5.4.3)
F( ) v f(-t) F(-)
||
+
f (t )e
it
w
.v
Chng minh
i ( t )
sgn() +
dt =
f
(
t
)
e
d( t )
i bin = t
sin
V d Cho f(t) = 1 | t | 1 F() = 2
0 | t | > 1
1
sin( / 3)
sin
f(t + 3) G() = 2ei3
- e3
2
Ta c g(t) = f(3t + 3) -
4. o hm gc Gi s hm f v cc o hm ca n kh tch tuyt i.
f(t) iF() v n , f(n)(t) (i)nF()
Chng minh
Trang 86
(5.4.4)
f(t) f (t )e it dt = f (t )e it
+ (i) f (t )e
it
dt = (i) f (t )e it dt
f ()d
1 F() + F(0)()
i
Chng minh
t
K hiu
g(t) =
f ()d
(5.4.5)
.c
o
3, (i)G() = F()
1
G() =
F() vi 0 v G(0) = F(0)()
i
Suy ra
(5.4.6)
Chng minh
+ +
+ +
i ( t )
g()e i d
f
(
t
)
e
dt
= F()G()
ie
t
(fg)(t) f (t )g()d e it dt =
2
| f (t) | dt =
Chng minh
+
2
| f (t) | dt =
V d
F()
*
f (t )f (t)dt =
(5.4.7)
w
.v
1
2
1 + *
it
f
(
t
)
2 F ()e ddt
+ +
1
1
f (t )e it dt F * ()d =
2
2
F()
d
1. (t) 1 (t) = ()d 1 + () v (t) =
i( 1 + ()) 1
dt
i
i
1
1
+ ()) =
F() + F(0)()
i
i
Trang 87
F (t) =
1
(e-t - e-t)(t) f(t)
1
f ()e i ( ) d = 2 F (-) 2f(-)
.c
o
1
1
1
1
1
=
(
)
+ i + i
+ i + i
1
1
1
f ( ) e i ( t ) d =
f (-t)
f(-t)
2
2
2
(5.4.8)
4. o hm nh
- 1 f(t) + f(0)(t)
it
f(t)g(t)
6. nh ca tch
1
1
(FG)()
F()G( )d =
2
2
V d
2.
3.
(5.4.3)
(5.4.4)
(5.4.5)
(5.5.6)
2
2
g(t) = 2 2 G() = 2e-||
2
+t
+
1
1 1
(Rea > 0) f(t) = e-at(t) G() = e-a() g(t) =
F() =
a + i
2 a it
it
u(t) =1 2() 3, e 2( - )
1
1 -it
f(t) = sint = eit e F() = ( - ) - ( + )
2i
2i
i
i
1
G() = sin g(t) =
( (-t - ) + (-t + ))
2 i
i
f(t) = e-|t| ( > 0) F() =
w
.v
1.
F()d
(5.4.2)
ie
t
5. Tch phn nh
3. ng dng
eitf(t) F( - )
1
t
3*
f ( ) F()
||
- itf(t) F() v n , (-it)nf(t) F(n)()
3
2. Dch chuyn nh
Trang 88
T cp cng thc i ngu (5.4.8) suy ra rng nu chng ta c c mt cng thc cho
hm nh th s c cng thc tng t cho hm gc v ngc li. V vy trong mc ny
chng ta ch a ra cng thc tm nh hoc cng thc tm gc.
nh ca hm tun hon
3, F1() = 2( - ) f1(t) =
1
2
.c
o
it
2( )e
dt = eit
f(t) =
a
-
1
vi ak = f (t )e ikt dt , k 9 v = 2
T
T0
ikt
f(t) F() =
2 ( k )
V d
+
(5.5.1)
1. Hm f(t) =
(t nT ) F() =
2. Ta c f(t) = cost =
+
1
suy ra
T
2 +
2
( k )
T
T
1 -it 1 it
e + e F() = ( + ) + ( - ) suy ra
2
2
1
F()G( )d = 1 G( + ) + 1 G( - ) vi g(t) G()
2
2
2
w
.v
f(t)g(t)
ie
t
f(t) =
nh ca hm tr thc
i ( ) t
= F*(- )
=
f
(
t
)
e
dt
f
(
t
)
e
dt
(5.5.2)
Gi s
3, F() = R() + iI() = |F()| e()
Nu f(t) l hm tr thc
f*(t) = f(t) F*(-) = R(-) - iI(-) F() = R() + iI()
Trang 89
Gc ca hm hu t
(5.5.5)
(5.5.6)
ie
t
1
t n 1
(Rea > 0)
e-at(t)
n
( n 1)!
(a + i)
Ta c
1
(Rea > 0) e-at(t)
a + i
S dng cng thc o hm nh v qui np suy ra
1
2
}= 2
+ i
+ 2
.c
o
T suy ra
R(-) = R(), I(-) = - I() v |F(-)| = |F()|, (-) = - ()
(5.5.3)
Nu f(t) l hm tr thc v chn
f*(t) = f(t) v f(-t) = f(t) F*(-) = F(-) = F() l hm tr thc v chn
Nu f(t) l hm tr thc v l
f*(t) = f(t) v f(-t) = - f(t) F*(-) = - F(-) = F() l hm thun o v l
Nu f(t) l hm tr thc bt k, phn tch
1
1
f(t) = [(f(t) + f(-t)] + [f(t) - f(-t)] = Ef(t) + Of(t)
2
2
vi Ef l hm chn v Of l hm l. Dng tnh tuyn tnh v cc kt qu trn
f(t) R() + iI() = F()
(5.5.4)
w
.v
B
(i) 2 + 3i + 2
C
=A+
+
2
3 + i (3 + i) 2
(i) + 6i + 9
2. F() =
=
1
2
+
f(t) = (t) - e-3t(t) + 2te-3t(t)
3 + i (3 + i) 2
=1-
2 1
2 1
A
B
=
=
+
2
4 + 5
(i) + 4i(i) + 5 1 + 2i i 1 2i + i
2
1. F() =
2+i
2+i
f(t) = (-2 + i)e-(1+2i)t(t) - (2 + i)e-(1-2i)t(t)
1 + 2i i 1 2i + i
Trang 90
k =0
j= 0
a k y ( k ) (t ) = b j x ( j) (t ) vi N M
(5.5.7)
a
k =0
Chuyn qua nh
M
b (i)
a (i)
Y() =
.c
o
Gii ra c
j
(5.5.8)
h()d
1
1 + i
ie
t
Tt
w
.v
F()
f(t)
1 (t)
2 (t)
3 (t - )
4 1
Bng gc nh Fourier
1
+ ()
i
e
2()
e ikt , = 2
T
2 a k ( k)
(t kT )
2 +
( k)
T
cost
[( - ) + ( + )]
F()
f(t)
Tt
10 sint
-i[( - ) - ( + )]
Trang 91
sin Wt
t
sin T
11
t n 1 -at
e (t)
(n 1)!
1
, Rea > 0
(a + i) n
1 | | < W 12 1 | t | < T1
0 | | > W
0 T < | t | T/2
1
f(t + T) = f(t)
.c
o
6. Bin i Laplace
sin kT1
( k)
k
f (t)e
zt
dt vi z P+(s0)
F(z) =
(5.6.1)
0 u theo Argz.
+
ie
t
Chng minh
Theo gi thit ta c c lng
0
= Rez > s0, t 3, | f(t)e-zt | M e ( s0 ) t
+
w
.v
z P+(s0), F(z) = tf (t )e zt dt
nh x
(5.6.2)
V d
1. (t) = +
0
t = 0 u(z) =
t0
Trang 92
(t )e
zt
dt 1
dt =
1
vi Rez > 0
z
1
vi Rez > Rea
za
(t )e
.c
o
t < 0 F(z) =
t0
2. (t) = 0
1
Ch
1. Bin i Laplace khng phi l song nh v na mt phng P+(s0) thay i theo tng
+
w
.v
3.
ie
t
0 u theo Argz
+
+ i
F(z)dz hi t tuyt i
t 3, f(t) =
1
2i
+ i
F(z)e
zt
dz
(5.7.1)
l hm gc ch s s0 v f(t) F(z).
Chng minh
1
t 3, g(t) =
F( + i)e it d
Trang 93
+ i
1
1
> s0, f(t) = g(t)e =
F ( + i)e + it d =
F(z)e zt dz
2
2 i i
t
+ i
1
F(-z )e z dz =
2i i
Re s[F(-z)e
Re a k > s 0
,ak ] = 0
.c
o
t = - < 0, f(t) =
( + i ) t
dt = f (t )e zt dt
f (t )e
it
g (t)e dt =
> s0 , F(z) =
Re s[ f (z)e
k =1
zt
,a k ]
F(z) f(t) =
Chng minh
(5.7.2)
Suy ra t cng thc (5.7.1) v cng thc tnh tch phn suy rng (4.9.6)
H qu 2 Cho hm F(z) =
A( z )
l phn thc hu t thc s, c cc cc im n thc
B( z )
ie
t
k =1 B (a k )
j =1
(5.7.3)
A (b j )
A (b j )
v Nj = Im
vi j = 1..m
B (b j )
B (b j )
w
.v
trong Mj = Re
Chng minh
3z 2 + 3z + 2
c cc cc im n a = 2 v b = -2 2i
(z 2)(z 2 + 4 z + 8)
A (2 )
A(2 + 2i )
= 1,
= 1 + 1 i M = 1, N = 1
B( 2 )
B (2 + 2i )
4
4
Suy ra
Ta c
H qu 3 Cho F(z) A(s0) v c khai trin Laurent trn min | z | > R. Khi
+
F(z) =
n =1
Trang 94
an
f(t) =
an
(n 1)! t
n 1
n =1
(5.7.4)
+ i
1 +
e zt
1
e zt
e zt
t n 1
dz
vi
dz
=
Re
z
[
,
0
]
=
2 i n =1 i z n
2 i i z n
(n 1)!
zn
.c
o
f(t) =
1. Tuyn tnh
tnh Nu hm f v hm g l cc hm gc th vi mi s phc hm f + g
f(t) + g(t)
(5.8.1)
Chng minh
cng l hm gc.
, f(t) + g(t) F(z) + G(z)
ie
t
Chng minh
(5.8.2)
w
.v
Chng minh
f(t)
f (t )e
1 z
F
z
t
(5.8.3)
d( t )
i bin = t
4. Hm tun hon Nu hm f l T - tun hon sao cho t [0, T], f(t) = g(t) vi g l
hm gc th hm f cng l hm gc.
G( z)
f(t) F(z) =
vi g(t) G(z)
1 e Tz
(5.8.4)
Chng minh
Trang 95
nT
Chng minh
+
.c
o
1 1
1
vi Rez > 0
V d Ta c sint = 1 (eit - e-it)
= 2
2i
2i z i z + i
z + 2
Tng t tm nh ca cost, sht, cos2t, ...
5. o hm gc Gi s hm f v cc o hm ca n l cc hm gc.
f(t) zF(z) - f(0) v n , f(n)(t) zn F(z) - zn-1f(0) - ... - f(n-1)(0) (5.8.5)
f ()d
1
F(z)
z
Chng minh
t
Hm g(t) =
(5.8.6)
ie
t
+ +
w
.v
Chng minh
(5.8.7)
zt
+ z
+ z ( t )
=
f
(
)
g
(
t
)
d
e
dt
e
x
(
)
d
y
(
t
)
d
0 0
0
0
Chng minh
(5.8.8)
V du
1. Ta c
Trang 96
1
v (t) = (t) 1
z
2. Ta c
t = ()d
0
1
n!
qui np suy ra tn n +1 vi Rez > 0
2
z
z
.c
o
Bng cch so snh cc cng thc nh v nghch nh ca bin i Laplace chng ta suy
ra cc cng thc i ngu ca cc cng thc (5.8.2) - (5.8.7)
2. Dch chuyn nh
5. o hm nh
a , eatf(t) F(z - a)
tf(t) - F(z) v n , tnf(t) (-1)nF(n)(z)
6. Tch phn nh
1
f(t) F( )d
t
z
7. Anh ca tch
f(t)g(t) 1
2i
+ i
F()G(z )d
2. Ta c
2 z
sint 2
suy ra tsint - 2
= 2
2
2
2 2
z +
z + (z + )
3. Ta c
sin t
t
tn
n +1
(5.8.7)
n!
vi Rez > - Rea
(z + a ) n +1
1. Ta c
ie
t
sin
d 1 ( - arctgz)
z 2
0
t
w
.v
suy ra e-at tn
= 1 (FG)(z)
2i
(5.8.6)
V d
n!
(5.8.2)
(5.8.5)
Gc ca hm hu t
1
t n 1
at
e
(n 1)!
(z a) n
(5.9.1)
z
cost
z + 2
sint
z + 2
(5.9.2)
1 eat
z a
2
Trang 97
1
1
z
1
2
=
tf(t) = (t)
2
2 n
2 n 1
2
(
n
1)
2(n 1) (z + )
(z + )
z
2
2 n 1
(z + )
2n 3
1
f(t) tg(t) = (t)
2
2(n 1)
2(n 1) 2
(5.9.4)
(5.9.3)
.c
o
1
1
2n 3
1
=
+
2
2 n
2
2
2 n 1
(z + )
2(n 1) (z + )
2(n 1) 2
Bin i
M( z + p )
N Mp
Mz + N
=
+
vi 2 = q - p2 > 0
n
2
2 n
2
2 n
(z + 2 pz + q )
((z + p) + )
((z + p) + )
2
Me-pt(t) + (N - Mp)e-pt(t)
(5.9.5)
Trng hp F(z) l phn thc bt k, ta phn tch F(z) thnh tng cc phn thc n gin
dng (5.9.1) - (5.9.5) Sau dng cc tnh cht tuyn tnh tm hm gc f(t).
3z 2 + 2 z + 2
z+2
1
1
=
+2
2
2
z2
(z 2)(z + 4 z + 8)
( z + 2 ) + 4 ( z + 2) 2 + 4
ie
t
1. F(z) =
V d Tm gc ca phn thc
e2t + 2e-2tcos2t -
3z 4
3(z 1) 1
=
f(t) = et g(t)
2
2
2
( z 2 z + 2)
((z 1) + 1)
G(z) = 3
z
1
2 1 1 z 1 1
=
3 z2 + 1 2 z2 + 1 2 z2 + 1
(z 2 + 1) 2 (z 2 + 1) 2
1
3 tsin t + tcost - 1 sin t = g(t)
2
2
2
w
.v
2. F(z) =
1 -2t
e sin2t = f(t)
2
Trang 98
(5.9.6)
X(z) =
F ( z ) + B( z )
A( z )
x(t)
(5.9.7)
.c
o
Gi s x(t) v cc o hm ca n u l hm gc.
x(n)(t)
f(t)
(5.9.6)
Gii ra c
6
+ (z + 6)
( z + 2) 4
(z2 + 4z + 4)X(z) =
Chuyn qua nh
Gii ra c
6
4
x(t) = e 2 t (1 + 4 t + 1 t 5 )
+
+ 1
4
2
z+2
20
( z + 2)
( z + 2)
X(z) =
6
( z + 2) 4
Phng php trn c th s dng gii mt s phng trnh vi phn h s bin thin,
h phng trnh vi phn, phng trnh o hm ring hoc phng trnh tch phn.
ie
t
x + x y = e t
t
V d Gii h phng trinhg vi phn
y + 3x 2 y = 2e
x(0) = 1, y(0) = 1
Gi s x(t) v y(t) l cc hm gc, chuyn qua nh h phng trnh
w
.v
(z + 1)X Y = 1 + 1
z 1
2 +1
3X + (z 2)Y =
z 1
Gii h phng trnh tuyn tnh suy ra
X(z) = 1 = Y(z) x(t) = et = y(t)
z 1
Tt
f(t)
1 (t)
Bng gc nh Laplace
F(z)
1
Tt
5
f(t)
t n 1 -t
e
(n 1)!
F(z)
1
, Rez > -
( z + ) n
Trang 99
1
, Rez > 0
z
e-tcost
z+
, Rez > 0
(z + ) 2 + 2
(t - )
e-z, z
e-tsint
, Rez > 0
(z + ) 2 + 2
n(t) = (n)(t)
zn, z
n(t) = (t)...(t)
1
, Rez > 0
zn
sin t
m. t
n.
g. te sin4t(t)
4t
(1 + t 2 ) 2
l.
|t 2 n |
o.
| F() |
h. sintsin2t
t | t | 1
k. 1 1 < | t | 2
0 | t | > 2
0 < t <1
t (0, 1)
2
i. 1 + cos t | t | 1 j. 1 t
| t |>1
0
0
-2t
-t
d. sin(2t +
1. Tm nh Fourier ca cc hm gc sau y.
a. e-2(t-1)(t)
b. e-2|t-1|
c. (t +1) + (t -1)
.c
o
Bi tp chng 5
d = 2
Re F()e
it
ie
t
1
q. Bit f(t) 3, t 0, f(t) = 0 v
2
d = | t | e-|t|
w
.v
2. Tm gc Fourier ca cc hm nh sau y.
2 sin 3( 2 )
a. e(-) - 2e-t() b.
c. () - ( - 2)
d. e2icos
2
-
e. e cos(4 + /3)
f. cos2sin(/2)
g. 2() + ( - 4) + ( + 4)
h. 2( - ) + 2( + ) + 3( - 2) + 3( + 2)
i. | F | = 2[( + 3) - ( - 3)], = - 23 +
2 sin i 2
e d
b. Tm F(0)
2
1
c. Tnh
F()d
-1 0 1 2 3
e. Tnh
| F() |
f. Tm gc ca ReF()
Trang 100
sin t
t
sh
d
o.
r.
cos(t )e
q.
sin 2t cos 3t
t
n.
sin 4t
t
( + 1) cos d
1 cos t
te t
k.
l.
sin 2 t
t
p.
1 e
0 d
t
s.
(t )
cos 2d
t. | sint |, | cost |
m.
j. e-tsin2tcos4t
i. ch2tcost
.c
o
c.
y + 2 y + y = 2x - 2x
d.
y + 4y + 3y = x + 2x
-t
e.
y + 10y = xf - x vi f(t) = e (t) + 3(t)
6. Tm nh Laplace ca cc hm gc sau y.
a. e-2t + e-3tsin3t
b. (t) + (t)
c. cos2t
d. sin3t
e. tet
f. tcos3t
g. e-2tch3t
h. (t + 1)sin2t
7. Tm gc Laplace ca cc hm nh sau y.
a.
e 2 z
z2 9
b.
z +1
z + 2z
e.
z2
(z 1) 3
f.
i.
1
2
z (z 1)
j.
d.
z +8
z + 4z + 5
z3
( z 2 + 4) 2
g.
3z
(z 1)(z 3) 2
h.
z
z 5z 2 + 4
z2
(z 2 + 4)(z 2 + 9)
k.
3z 2 1
(z 2 + 1) 3
l. sin
1
z 4z + 8
ie
t
1
1 2
o. e z
z
w
.v
1
1
n. cos
z
z
c.
1
z
1 z 1
p.
e
z 1
Trang 101
2x + x y = 3 sin t
b. x + y = sin t
x(0) = 0, x (0) = 1, y(0) = 0
x y = 0
d. x y = 2 sin t
x(0) = 1, x (0) = y(0) = y (0) = 1
w
.v
ie
t
.c
o
x + 3x 4 y = 9e 2 t
a. 2x + y 3y = 3e 2 t
x(0) = 2, y(0) = 0
Trang 102
Chng 6
.c
o
1. Trng v hng
L thuyt trng
Min D 33 cng vi nh x
u : D 3, (x, y, z) u(x, y, z)
(6.1.1)
ie
t
w
.v
(6.1.2)
(6.1.3)
Chng minh
Trang 103
u
u
=
i
x
u
u
=
j
y
u
u
=
k
z
.c
o
t
(6.2.1)
ie
t
2. Gradient
u
1
1
1
(A) = 2
+2
+2
=2 3
e
3
3
3
w
.v
u
= <grad u, e>
e
u
Max| | = || grad u || t c khi v ch khi e // grad u
e
Trang 104
Min|
u
| = 0 t c khi v ch khi e grad u
e
(6.2.3)
Chng minh
Suy ra t cng thc (6.1.2) v tnh cht ca tch v hng.
Lin h vi mt mc
.c
o
Chng minh
grad u
Cho S : u(x, y, z) = l mt mc i qua im A
v : x = x(t), y = y(t), z = z(t) l ng cong
A
trn tu i qua im A v nm gn trn mt
S
cong S. Khi vect T = {x(t), y(t), z(t)}
l vect tip xc ca ng cong ti im A.
Do S nn u[x(t), y(t), z(t)] = . o hm hai v theo t
u x x(t) + u y y(t) + u z z(t) = 0
grad u T
Suy ra
w
.v
ie
t
3. Trng vect
Min D 33 cng vi nh x
Trang 105
.c
o
ie
t
2 sint, z = - t + /4
w
.v
2 cost, y =
4. Thng lng
x=
Cho trng vect (D, F ) v mt cong S trn tng mnh, nm gn trong min D, nh
hng theo php vect l n. Tch phn mt loi hai
(6.4.1)
Trang 106
(6.4.2)
.c
o
cht lng i qua mt cong S theo hng php vect n trong mt n v thi gian.
cht sau y.
1.
div (F + G) = div F + div G
2.
div (u F) = u div F + <grad u, F>
Chng minh
ie
t
(6.4.3)
w
.v
5. Hon lu
Cho trng vect (D, F ) v ng cong kn, trn tng khc, nm gn trong min D,
Trang 107
(3.5.1)
Y X
x y
(6.5.2)
Z Y
X Z
i +
j +
z x
y z
gi l rotation (xoy) ca trng vect F.
rot F =
.c
o
K = < F , T > ds =
sau y.
1.
rot (F + G) = rot F + rot G
2.
rot (u F) = u rot F + [grad u, F]
ie
t
Chng minh
w
.v
(6.5.3)
Theo cng thc trn, cng ca trng vect rot F theo hng php vect n ti im
A l cng t quay ca im A theo hng trc quay n.
Cho trng vect (D, F ) v im A D. Nu < rot F, n >(A) > 0 th im A gi l
im xoy thun. Nu < rot F, n >(A) < 0 th im A gi l im xoy nghch.
V d Cho trng vect F = {xy, yz, zx} v n = {x, y, z}
Trang 108
Ta c
.c
o
=
i+
j+
k
x
y
z
6. Ton t Hamilton
(6.6.1)
,
v
tng ng l php ly o hm ring theo cc bin x, y, v z gi l
x y
z
ton t Hamilton.
ie
t
vi
w
.v
u
u
u
u = (
i+
j+
k)u =
i+
j+
k
(6.6.2)
x
z
x
z
y
y
X
Y Z
F = (
i+
j+
k)(Xi + Yj + Zk) =
+
+
x
y
z
x
y z
(6.6.3)
F = (
i+
j+
k) (Xi + Yj + Zk)
x
y
z
Z Y
X Z
i +
=
j +
z x
y z
Y X
x y
(6.6.4)
Trang 109
Ton t
2
x 2
i+
2
y 2
j+
2
z 2
.c
o
Z Y
X Z
i +
j +
z x
y z
ie
t
Y X
x y
w
.v
= grad (div F) - F
Y X
k = 0 (6.6.7)
x y
Z Y
X Z
i +
div (rot F) = div
j +
z x
y z
Tc l
rot (grad u) = u = 0
6. Vi mi trng vect (D, F ) thuc lp C2
(6.6.6)
gi l ton t Laplace.
Tc l
u = div (grad u) = (u) = 2u
5. Vi mi trng v hng (D, u) thuc lp C2
u
u
u
rot (grad u) = rot ( i +
j+
k) = 0
x
z
y
Tc l
div (rot F) = ( F) = 0
7. Vi mi trng vect (D, F ) thuc lp C2
(6.6.5)
(6.6.8)
7. Trng th
.c
o
AM
u(M) =
K=
ie
t
(6.7.3)
= u(N) - u(M)
(6.7.4)
MN
u(M)
u(N)
8. Trng ng
w
.v
Z=
(6.8.1)
y
z
z
x
x
y
Trang 111
.c
o
(6.8.3)
n1
S1
0=
ie
t
S0
T suy ra
S1
= - < F , n 0 > dS =
w
.v
< F , n 1 > dS
S0
S1
S2
< F , n 1 > dS
S0
Trang 112
< F , T > ds =
< F , n > dS
Bi tp chng 6
.c
o
x2 + y2 + z2
r
1
vi e{-1, 0, 1}
b. Tm grad v grad r2
e
r
c. Tm grad f(r) vi hm f l hm c o hm lin tc.
ie
t
a. Tm
w
.v
x 2 + y 2 + z 2 l trng bn knh,
c. rot (grad rf(r))
Trang 113
.c
o
w
.v
ie
t
Trang 114
Chng 7
.c
o
a(x, y)
(7.1.1)
K hiu
(x, y) = b2(x, y) - a(x, y)c(x, y) vi (x, y) D
1. Nu (x, y) D, (x, y) > 0 th phng trnh (7.1.1) c dng hyperbole
2. Nu (x, y) D, (x, y) = 0 th phng trnh (7.1.1) c dng parabole
3. Nu (x, y) D, (x, y) < 0 th phng trnh (7.1.1) c dng ellipse
Gi s nh x
: D , (x, y) (, ) vi J(x, y) =
0
x y y x
(7.1.2)
ie
t
w
.v
2u
2 u
2 u 2 u
u 2 u 2
=
+
2
+
+
+
x x 2 x
x 2 x 2
x 2
2 x
2 u 2 u 2 u u 2 u 2
2u
+
= 2
+
+
+
+
xy
x y x y y x 2 x y xy xy
2
2u
2 u
2 u 2 u u 2 u 2
+
=
+
2
+
+
2 y
y y 2 y y 2 y 2
y 2
Thay vo phng trnh (7.1.1) nhn c
a1(, )
2u
2u
2u
u u
+
2b
(,
)
+
c
(,
)
= F1(, , u,
,
)
1
1
2
2
Trong
a1(, ) = a(x, y) + 2b(x, y)
+ c(x, y)
x y
x
y
Trang 115
+ c(x, y)
c1(, ) = a(x, y) + 2b(x, y)
x y
x
y
b1(, ) = a(x, y)
Suy ra
.c
o
nh l Php i bin khng suy bin khng lm thay i dng ca phng trnh o
(7.1.3)
a(x, y) + 2b(x, y)
+ c(x, y) = 0
x y
x
y
2u
u u
= F1(, , u,
,
)
w
.v
ie
t
b(x, y) (x, y)
a(x, y)
i bin
b(x, y) (x, y)
dx v - = y a(x, y)
+=y-
dx + C
b(x, y) + (x, y)
a(x, y)
dx
u u
2u 2u
,
)
= F2(, , u,
2
2
(7.1.5)
Trang 116
b(x, y)
a(x, y) dx + C
=y-
b(x, y)
.c
o
i bin
2u
u u
= F2(, , u,
,
)
2
(7.1.6)
b(x, y) i (x, y)
a(x, y)
dx + C = (x, y) i(x, y) + C
y(x) =
i bin
b(x, y)
a(x, y) dx v =
(x, y)
dx
a(x, y)
=y-
(7.1.7)
2u
2u
u u
+
= F2(, , u,
,
)
2
2
ie
t
i bin
w
.v
2 y 2 3y + 1 = 0 , y = x + C, y =
1
x +C
2
1
3
1
x, - = y - x Suy ra = y - x, = x
2
4
4
3
3 u 1 u u
1
u
u
= ,
= 1,
= ,
= 0,
=
+
,
=
x
4 y
x
4 y
x
4 4 x
+=y-
2u
9 2u 3 2u
1 2u 2 u
3 2u 1 2u 2 u
2u
=
,
=
,
=
+
16 2 8 16 2 xy
4 2 4 y 2
x 2
2
Trang 117
.c
o
x2
x1
2u
dx
x 2
T (x )
P1 =
F(x, t )dx
P2 =
x1
ie
t
P3 = - (x)
x1
2u
dx
t 2
w
.v
2u
2u
dx = 0
T
(
x
)
+
F
(
x
,
t
)
(
x
)
x 2
t 2
x1
(x)
(7.2.1)
Trang 118
t2
u
t dt S k(M) n dS =
1
t2
dt div (kgradu)dV
t1
n
M
D
Q1 =
.c
o
t2
Q2 =
dt F(M, t )dV
t1
Q3 =
c(M)(M)(u(M, t
) u(M, t 2 ))dV =
dt c(M)(M) t dV
t1
t1
ie
t
w
.v
u
2u
2u
2u
= a2( 2 +
+
) + f(x, y, z, t)
t
z 2
x
y 2
(7.2.2)
Trang 119
(7.2.3)
.c
o
3. Cc bi ton c bn
Bi ton tng qut
2u
2
i =1 x i
n
u =
w
.v
ie
t
2u
= a2u + f(x, t) (x, t) H0
(7.3.1)
2
t
u
= a2u + f(x, t)
(x, t) H0
(7.3.2)
t
u = f(x)
x D0
(7.3.3)
V vy cc phng trnh trn c gi l cc phng trnh Vt l - Ton. Phng trnh
Hyperbole (7.3.1) xut hin trong cc bi ton dao ng, truyn sng gi l phng
trnh truyn sng. Phng trnh Parabole (7.3.2) xut hin trong cc bi ton truyn
nhit, phn b nhit gi l phng trnh truyn nhit. Phng trnh Ellipse (7.3.3) xut
hin trong cc bi ton v qu trnh dng gi l phng trnh Laplace.
Cc phng trnh Vt l - Ton thng c v s nghim, xc nh ng nghim cn
tm cn phi c thm cc iu kin ph.
- iu kin ban u cho bit trng thi ca h thng vo thi im t = 0.
u
ut=0 = g,
(7.3.4)
t=0 = h
t
- iu kin bin cho bit trng thi ca h thng trn bin D.
u
u
uD = h,
+ u)D = q
(7.3.5)
D = p, (
n
n
Trong thc tin cc iu kin ph c xc nh bng thc nghim v do c sai s.
V vy khi thit lp cc bi ton v phng trnh Vt l - Ton chng ta yu cu
Trang 120
.c
o
ie
t
Bi ton hn hp (HH)
Tm hm u C(H, 3) tho mn
phng trnh truyn sng
2
2u
2 u
=
a
+ f(x, t)
t 2
x 2
v iu kin ban u
u
ut=0 = g(x),
t=0 = h(x)
t
2
2u
2 u
=
a
+ f(x, t)
t 2
x 2
v cc iu kin ph
u
ut=0 = g(x),
t=0 = h(x), uD = p(t)
t
Bi ton hn hp (HP)
Tm hm u C(H, 3) tho mn
phng trnh truyn nhit
Tm hm u C(H, 3) tho mn
phng trnh truyn nhit
u
2u
= a2 2 + f(x, t)
t
x
v iu kin ban u
u
2u
= a2 2 + f(x, t)
t
x
v cc iu kin ph
u
ut=0 = g(x), (
+ u)D = h(t)
n
w
.v
Tm hm u C(H, 3) tho mn
phng trnh truyn sng
ut=0 = g(x)
Trang 121
Bi ton Neumann
Neumann (NE)
Tm hm u C(D, 3) tho mn
phng trnh Laplace
Tm hm u C(D, 3) tho mn
phng trnh Laplace
2u
2u
+
= f(x, y)
y 2
x 2
2u
2u
+
= f(x, y)
y 2
x 2
v cc iu kin bin
uD = g(x, y),
u
D = h(x, y)
n
Bi ton CH1a
m
ie
t
2
2u
2 u
=
a
vi (x, t) H0
t 2
x 2
v iu kin ban u
u
u(x, 0) = 0,
(x, 0) = h(x)
t
.c
o
uD = g(x, y)
v iu kin bin
i bin = x + at, = x - at
Tnh cc o hm ring bng cng thc o hm hm hp
w
.v
u u
u u u u
,
=
+
= a
x t
2
2u 2u
2u 2u 2u
2u 2u
2 u
,
=
+
2
+
=
a
2
+
2
2
2 t 2
x 2 2
2u
=0
Trang 122
(7.4.1)
(7.4.2)
1
h()d
a 0
1
h()d
2a x at
(7.4.3)
.c
o
u(x, t) =
Chng minh
2
2u
u
2 u
=
a
, u(x, 0) = 0,
(x, 0) = hi
2
2
t
t
x
Nu ui l nghim ca bi ton
2
2u
1
2 u
= a[h(x + at) + h(x - at)] = a
2
t 2
x 2
u
x D, u(x, 0) = 0,
(x, 0) = h(x)
t
2
2u
u
2 u
=
a
, u(x, 0) = 0,
(x, 0) = h1 - h2 = h
2
2
t
t
x
Vi mi T > 0 c nh, k hiu B = [x - aT, x + aT] v HT = B [0, T]. T cng thc
(7.4.3) chng ta c c lng sau y
(x, t) HT , | u(x, t) | T supB | h() |
T suy ra
h = h1 - h2 = 0 u = u1 - u2 = 0.
|| h || = || h1 - h2 || < || u || = || u1 - u2 || < = T
Vy bi ton c nghim duy nht v n nh trn HT vi mi T c nh. Do tnh lin tc
ca nghim suy ra bi ton c nghim duy nht v n nh trn H.
w
.v
ie
t
th u = u1 - u2 l nghim ca bi ton
Bi ton CH1b
2
2u
2 u
=
a
vi (x, t) H0
t 2
x 2
v iu kin ban u
u
u(x, 0) = g(x),
(x, 0) = 0
t
Trang 123
u(x, t) =
(7.4.4)
.c
o
Chng minh
(x, t) H,
2
v
u
2 v
x D, u(x, 0) =
(x, 0) = g(x),
(x, 0) = a
(x, 0)
t
t
x 2
ie
t
w
.v
2
2u
2 u
=
a
+ f(x, t) vi (x, t) H0
t 2
x 2
v iu kin ban u
u
u(x, 0) = 0,
(x, 0) = 0
t
v(x, , t )d
u(x, t) =
v(x, , 0) = 0 v
Chng minh
Trang 124
(7.5.1)
u
v
=
(x, t, 0) +
2
t
t
2
v
2
v
0 t (x, , t )d =
t
(x, , t )d = a2
t (x, , t )d
0
v
(x, , t )d + f(x, t)
x 2
2
u
(x, 0) = 0
t
Tnh duy nht v n nh ca nghim suy ra t bi ton CH1a.
.c
o
x D, u(x, 0) = 0,
u
(x, t) H,
= v(x, t, 0) +
t
Bi ton CH1
2
2u
2 u
=
a
+ f(x, t) vi (x, t) H0
t 2
x 2
v iu kin ban u
u
(x, 0) = h(x)
u(x, 0) = g(x),
t
u(x, t) =
2a t
ie
t
x + at
x + a
x at
x at
x a
g()d +
h()d + d
f (, t )d
(7.5.2)
w
.v
V d Gii bi ton
u(x, t) =
x + at
x + at
t x + a
cos
+
2
+
2e t dd
2a t x at
x at
0 x a
Nhn xt Bng cch ko di lin tc cc hm lin tc tng khc, cng thc (7.5.2) vn
s dng c trong trng hp cc hm f, g v h c o hm lin tc tng khc.
Trang 125
6. Bi ton gi Cauchy
Cho cc min D = 3+ , H = D 3+ , cc hm f C(H, 3) v g, h C(D, 3).
Tm hm u C(H, 3) tho mn phng trnh truyn sng
.c
o
2
2u
2 u
=
a
+ f(x, t) vi (x, t) H0
t 2
x 2
iu kin ban u
u
u(x, 0) = g(x),
(x, 0) = h(x)
t
v iu kin bin
u(0, t) = 0
Bi ton SH1a
2
2v
v
2 v
=
a
+ f(x, t), v(x, 0) = g1(x),
(x, 0) = h1(x) vi (x, t) 3 3+
2
2
t
t
x
x + at
x + a
ie
t
1
1
1
v(x, t) = [g1(x + at) + g1(x - at)] +
h 1 ()d +
d f1 (, t )d
2
2a x at
2a 0 x a
Th vo iu kin bin
at
v(0, t) =
1
1
1
h 1 ()d +
d f1 (, t )d = 0
[g1(at) + g1(-at)] +
2a 0 a
2
2a at
w
.v
x + at
x + at
t
x + a
u(x, t) =
g
(
)
d
+
h
(
)
d
+
d
f
(
,
t
)
d
1
1
1
2a t x at
x at
0
x a
Trang 126
(7.6.1)
.c
o
2
2u
2 u
=
a
vi (x, t) H0
t 2
x 2
iu kin ban u
u
u(x, 0) = 0,
(x, 0) = 0
t
v iu kin bin
u(0, t) = p(t)
(7.6.2)
Bi ton SH1
w
.v
ie
t
2
2u
2 u
=
a
+ f(x, t) vi (x, t) H0
t 2
x 2
iu kin ban u
u
(x, 0) = h(x)
u(x, 0) = g(x),
t
v iu kin bin
u(0, t) = p(t)
+ (t -
x
x
)p(t - )
a
a
(7.6.3)
x + at
x + at
t
x + a
u(x, t) =
g 1 ()d + h 1 ()d + d f 1(, t )d
2a t x at
x at
0
x a
Trang 127
2u
2u
=
4
+ 2xt vi (x, t) 3+3+
t 2
x 2
u
u(x, 0) = sinx,
(x, 0) = 2x
t
u(0, t) = sint
Do cc hm f, g v h l hm l nn cc hm ko di l f1 = f, g1 = g v h1 = h. Thay vo
cng thc (7.6.3) chng ta c
x+2t
x+2 t
t
x+2
x
x
1
sin
+
2
+
d
2(t )d + (t - )sin(t - )
4 t x 2 t
2
2
x 2 t
0
x 2
x
x
1 3
xt + (t - )sin(t - ) vi (x, t) 3+ 3+
6
2
2
= sinxcos2t + 2xt +
u(x, t) =
.c
o
V d Gii bi ton
w
.v
2
2u
2 u
=
a
vi (x, t) H0
t 2
x 2
iu kin ban u
u
u(x, 0) = g(x),
(x, 0) = h(x)
t
v iu kin bin
u(0, t) = 0, u(l, t) = 0
ie
t
(7.7.2)
(7.7.3)
Bi ton HH1a c gii bng phng php tch bin m ni dung ca n nh sau
Tm nghim ca bi ton HH1a dng tch bin
u(x, t) = X(x)T(t)
o hm u(x, t) hai ln theo x, theo t sau th vo phng trnh (7.7.1)
X (x)
T (t )
X(x)T(t) = a2X(x)T(t) suy ra
= 2
3
X (x)
a T(t )
Th hm u(x, t) vo iu kin bin (7.7.3)
u(0, t) = X(0)T(t) = 0 v u(l, t) = X(l)T(t) = 0 vi T(t) 0
Trang 128
(7.7.4)
(7.7.5)
(7.7.6)
.c
o
ie
t
k
k
Xk(x) = Aksin
x vi Ak 3 v k = , k *
l
l
Th cc k vo phng trnh (7.7.5) gii ra c
ka
ka
Tk(t) = Bkcos
t + Cksin
t vi (Bk, Ck) 32, k *
l
l
Suy ra h nghim ring c lp ca bi ton HH1a
ka
ka
k
uk(x, t) = (akcos
t + bksin
t )sin x vi ak = AkBk , bk = AkCk , k *
l
l
l
Tm nghim tng qut ca bi ton HH1a dng chui hm
+
u k (x, t) =
w
.v
u(x, t) =
k =1
a
k =1
cos
ka
ka
k
t + b k sin
t sin
x
l
l
l
(7.7.7)
2
k
2
k
g(x) sin
xdx v bk =
h(x) sin
xdx
ka 0
l
l 0
l
l
(7.7.8)
ak =
Trang 129
.c
o
n =0
cos
(2 n + 1)a
(2 n + 1)
t sin
x
l
l
(2n + 1)
ie
t
8l 2
3
u(x, t) =
8l 2
xdx =
v bk = 0 vi k *
ak = x(l x) sin
k
=
2n
+
1
l
0
2 (2n + 1) 2
Suy ra nghim ca bi ton
w
.v
Bi ton HH1b
2
2u
2 u
=
a
+ f(x, t) vi (x, t) H0
t 2
x 2
iu kin ban u
u
(x, 0) = 0
u(x, 0) = 0,
t
v iu kin bin
u(0, t) = 0, u(l, t) = 0
Tm nghim bi ton HH1b di dng chui hm
k
x
l
k =1
Khai trin Fourier hm f(x, t) trn on [0, l]
+
u(x, t) =
Trang 130
T (t) sin
k
(7.8.1)
k
ka
T
(
t
)
Tk (t ) sin
x =
+
l
l
k =1
f
k =1
(t ) sin
k
x
l
+
k
k
x = 0 v T k (0) sin
x =0
l
l
k =1
k =1
Chng ta nhn c h phng trnh vi phn h s hng
k
.c
o
(0) sin
(7.8.2)
ka
Tk(t) +
Tk(t) = fk(t)
l
Tk(0) = 0, T k (0) = 0 vi k *
Gii h phng trnh vi phn tuyn tnh h s hng (7.8.2) tm cc hm Tk(t) sau
th vo cng thc (7.8.1) suy ra nghim ca bi ton HH1b. H phng trnh (7.8.2) c
th gii bng phng php ton t Laplace ni chng 5 hoc bng mt trong cc
phng php gii phng trnh vi phn tuyn tnh h s hng bit no . Lp lun
tng t nh bi ton HH1a chng ta c kt qu sau y.
Bi ton HH1
ie
t
w
.v
2
2u
2 u
=
a
+ f(x, t) vi (x, t) H0
t 2
x 2
iu kin ban u
u
u(x, 0) = g(x),
(x, 0) = h(x)
t
v iu kin bin
u(0, t) = p(t), u(l, t) = q(t)
x
(q(t) - p(t))
l
Trong hm v(x, t) l nghim ca bi ton HH1a
u(x, t) = v(x, t) + w(x, t) + p(t) +
(7.8.3)
Trang 131
x
(q(0) - p(0)) = g1(x)
l
x
v
(x, 0) = h(x) - p(0) - (q(0) - p(0)) = h1(x)
t
l
v(0, t) = v(l, t) = 0
vi cc iu kin bin
g1(0) = g1(l) = 0 g(0) = p(0), g(l) = q(0)
h1(0) = h1(l) = 0 h(0) = p(0), h(l) = q(0)
.c
o
(7.8.4)
2
2
2w
x
2 w
2 w
=
a
+
f(x,
t)
p(t)
(q(t)
p(t))
=
a
+ f1(x, t)
l
t 2
x 2
x 2
w
w(x, 0) = 0,
(x, 0) = 0
t
w(0, t) = w(l, t) = 0
(7.8.5)
ie
t
w
.v
q C2([0,T], 3) tho mn
g(0) = p(0), g(l) = q(0) v h(0) = p(0), h(l) = q(0)
Hm u(x, t) xc nh theo cng thc (7.8.3) vi cc hm v(x, t) v w(x, t) l nghim ca
cc bi ton (7.8.4) v (7.8.5) l nghim duy nht v n nh ca bi ton HH1.
2u
2u
=
4
+ xt
vi (x, t) [0, 1] [0, T]
t 2
x 2
u
u(x, 0) = sinx,
(x, 0) = x v u(0, t) = 0, u(1, t) = t
t
Tm nghim ca bi ton di dng u(x, t) = v(x, t) + w(x, t) + xt trong hm v(x, t)
l nghim ca bi ton HH1a vi g1(x) = sinx v h1(x) = 0 cn hm w(x, t) l nghim
ca bi ton HH1b vi f1(x, t) = xt.
Gii bi ton HH1
1
V d Gii bi ton
Trang 132
2(-1) k +1
t vi k *
k
Tk (t ) + (2k)2Tk(t) =
2(-1) k +1
t , Tk(0) = 0, Tk (0) = 0
k
.c
o
Tm c cc hm
(-1) k +1
1
sin 2 kt vi k *
t
3
2( k) 2 k
k =1
(-1) k +1
k3
sin 2 kt sin kx
t
2 k
1
2 3
u(x, t) = xt + cos2tsinx +
Nhn xt Bng cch ko di lin tc cc hm lin tc tng khc, cc cng thc trn vn
s dng c trong trng hp cc hm g v h c o hm lin tc tng khc.
Bi tp chng 7
ie
t
2.
2u
2u
u
u
2u
2
+
+ 9 - 9 + 9u = 0
2
2
xy
x
y
x
y
3.
2u
2u
2u
u
u
+
3
+
+7
-4
=0
2
2
xy
x
y
x
y
2
2u
2u
u
2 u
2sinx
cos
x
+ sinx
=0
2
2
xy
y
x
y
4.
w
.v
1.
Trang 133
2
2u
2 u
=
a
t 2
x 2
ut=0 = ex,
10.
2
2u
2 u
=
a
+ te-x
t 2
x 2
ut=0 = sinx,
u
t
11.
2
2u
2 u
=
a
+ tsinx
t 2
x 2
ut=0 = cosx,
u
t=0 = x
t
12.
2
2u
2 u
=
a
+ tcosx
t 2
x 2
ut=0 = sinx,
u
t
u
t=0 = x, u(0, t) = 0
t
= 2x
t=0
= x + cosx
.c
o
t=0
u
-x
t=0 = e
t
14.
2
2u
2 u
=
a
+ tsinx
t 2
x 2
ut=0 = xcosx,
15.
2
2u
2 u
=
a
+ xsinx
t 2
x 2
ut=0 = cosx,
16.
2
2u
2 u
=
a
+ xcosx
t 2
x 2
ut=0 = sinx,
u
t
ut=0 = sinx,
t=0
2
2u
2 u
=
a
+ te-x
t 2
x 2
u
u
2
(0, t) = 0
t=0 = 3x ,
t
x
13.
ie
t
u
t
t=0
= cosx,
u
(0, t) = 0
x
2
2u
2 u
=
a
t 2
x2
18.
2
2u
2 u
=
a
t 2
x2
19.
2
2u
2 u
=
a
t 2
x2
20.
2
2u
2 u
=
a
+ bshx
t 2
x2
ut=0 = 0,
21.
2u
2u
= a2 2 + tcosx
2
t
x
ut=0 = sinx,
22.
2
2u
2 u
=
a
t 2
x2
ut=0 = 0,
23.
2
2u
u
2 u
+
2
=
a
t 2
t
x 2
Trang 134
w
.v
u
= xsinx v u(0, t) = u(l, t) = 0
t t=0
ut=0 = xcosx,
u
= 0 v u(0, t) = u(l, t) = 0
t t=0
u
= 0 v u(0, t) = t, u(l, t) = 0
t t=0
u
= 0 v u(0, t) = u(l, t) = 0
t t=0
u
= x v u(0, t) = 0, u(l, t) = t
t t=0
u
= 0 v u(0, t) = 0, u(l, t) = Asint
t t=0
ut=0 = g(x),
u
t
t=0
Chng 8
.c
o
Bi ton CP1a
(8.1.1)
(8.1.2)
u
2u
= a2 2 vi (x, t) H0
t
x
v iu kin ban u
u(x, 0) = g(x)
ie
t
w
.v
u (x, t )d =
u(x, t) =
( a ) 2 t
(8.1.3)
u(x, 0) =
A() =
1
1
g() cos()d v B() = g() sin( )d
+ +
2
1
g() cos ( x)d e (a ) t d
i th t ly tch phn
Trang 135
+ +
1 ( a ) 2 t
e
cos ( x)d g()d
i bin = a t
(8.1.4)
d = a t d
x
= x + 2a t s, d = 2a t ds
2a t
Bin i tch phn bn trong ca tch phn (8.1.4)
+
( a ) t
cos ( x)d =
e
.c
o
s=
cos 2sd =
I(s)
a t
a t 0
o hm I(s), sau tch phn tng phn, nhn c phng trnh vi phn
0
s 2
I(s) =
e
2
2
= -2sI(s) v I(0) =
sin 2sde
ds =
g()e
2a t
( x )2
4a 2 t
g( x + 2a
s 2
(8.1.5)
u(x, t) =
I(s) =
Chng minh
Theo gi thit hm g lin tc v b chn
g( ) 4a
2u
=
x 2
u
=
t
x
3
( x )2
3/ 2
4a 2t
1
( x ) 2
g
(
)
+
4a 3 t 3 / 2 8a 5 t 5 / 2
1
( x ) 2
g
(
)
+
4a t 3 / 2 8a 3 t 5 / 2
t 0 +
t 0 +
w
.v
u
=
x
ie
t
(x, t) H, s 3, g(x + 2a t s) e s M e s
Suy ra tch phn (8.1.5) b chn u. Do c th ly gii hn v o hm qua du tch
phn theo x hai ln, theo t mt ln. Kim tra trc tip hm u(x, t) l nghim ca phng
trnh (8.1.1) tho mn iu kin ban u (8.1.2)
g( x + 2a
( x )2
4a2 t
( x )2
4a 2t
d = a 2
2u
x 2
t s)e s ds = g(x)
u
2u
= a2 2 , u(x, 0) = gi
t
x
th u = u1 - u2 l nghim ca bi ton
u
2u
= a2 2 , u(x, 0) = g1 - g2 = g
t
x
Trang 136
(x, t) H, | u(x, t) |
| g(x + 2as
t ) | e s ds supD g()
.c
o
T suy ra
g = g1 - g2 = 0 u = u 1 - u2 = 0
|| g || = || g1 - g2 || < || u || = || u1 - u2 || <
Vy bi ton c nghim duy nht v n nh trn H.
u
2u
= 4 2 v u(x, 0) = xe-x
t
x
-x
Hm g(x) = xe tho mn iu kin ca nh l. Theo cng thc (8.1.5)
u(x, t) =
t )2
t (s + 2 t )]e ( s+ 2
[(x 8t ) + 4
e 4 t x ds
V d Gii bi ton
+
+
2
2
e 4 t x (x 8t ) e d + 4 t e d vi = s + 2 t
4t-x
= (x - 8t)e
ie
t
w
.v
u
2u
= a2 2 + f(x, t) vi (x, t) H0
t
x
v iu kin ban u
u(x, 0) = 0
u(x, t) = v(x, , t )d =
0
1
2a
f (, )
t
( x )2
4a 2 (t )
(8.2.1)
Chng minh
Do hm f C(H, 3) B(D, 3) nn hm v C2(H 3+, 3). Do c th o hm tch
phn (8.2.1) theo x hai ln, theo t mt ln. Kim tra trc tip
Trang 137
2
v
2 v
(
x
,
,
t
)
d
+
v(x,
t,
0)
=
a
0 t
0 x2 (x, , t )d + f(x, t)
t
2u
+ f(x, t) v u(x, 0) = 0
x 2
Tnh duy nht v n nh suy ra t bi ton CP1a.
= a2
.c
o
Bi ton
ton CP1
u
2u
= a2 2 + f(x, t) vi (x, t) H0
t
x
v iu kin ban u
u(x, 0) = g(x)
+
t
+
2
2
1
g(x + 2a t s)e s ds + d f (x + 2a s, t )e s ds
u(x, t) =
ie
t
( x )
t
+
+ g() ( x2 )
f (, t ) 4a 2
4a t
=
e
d
+
d
e
d
2a t
(8.2.2)
w
.v
V d Gii bi ton
I(t) =
t s)e
s2
ds +
i ( x + 2 a ts )
2
3(t ) 2 e s ds d
K hiu
+
sin(x + 2a
u(x, t) =
e s ds
o hm I(t), bin i v sau tch phn tng phn
Trang 138
i ( x + 2 a ts )
d( e
s 2
2 t
= - a2 I(t) vi I(0) = eix
Gii phng trnh vi phn nhn c
2
) =
ia
2 t
i ( x + 2 a ts )
s2
a2
i ( x + 2 a ts )
e s ds
ia
.c
o
2
3(t ) 2 e s ds d = t3
J(t) =
Nhn xt Bng cch ko di lin tc cc hm lin tc tng khc, cc cng thc trn vn
s dng c trong trng hp cc hm f v g c o hm lin tc tng khc.
3. Bi ton gi Cauchy
ie
t
Bi ton SP1a
w
.v
u
2u
= a2 2 + f(x, t) vi (x, t) H0
t
x
v cc iu kin
u(x, 0) = g(x), u(0, t) = 0
v
2v
= a2 2 + f1(x, t) v u(x, 0) = g1(x) vi (x, t) 3 3+
t
x
Theo cng thc (8.2.2) , ta c
( x )
t
+
+ g () ( x2 )
f1 (, t ) 4a 2
1
4a t
v(x, t) =
e
d
+
d
e
d
2a t
Th vo iu kin bin
Trang 139
t
+
+ g () 2
f1 (, t ) 4a 2
1
4a t
v(0, t) =
e
d + d
e
d = 0
2a t
Suy ra cc hm f1 v g1 phi l cc hm l.
Tc l
.c
o
g( x ) x 0
f(x, t) x 0
f1(x, t) =
v g1(x) =
- f(-x, t) x < 0
- g(-x) x < 0
d +
( + x )2
+ g() ( x )2
4a2 t
u(x, t) =
e
e 4a t
2a 0 t
( x )
(+x)
f (, t ) 4a 2
2
+ d
e
e 4a
0
0
2
(8.3.1)
u
2u
= a2 2 + 2xt vi (x, t) 3+3+
t
x
u(x, 0) = sinx v u(0, t) = 0
Do cc hm f v g l hm l nn cc hm ko di l f1 = f v g1 = g. Thay vo cng thc
(8.2.2) v s dng tch phn (8.2.3) , ta c
sin(x + 2a
t s)e
= ImI(t) +
2
ie
t
s 2
ds +
t +
2(t )(x + 2a
s)e s dsd
2
s 2
2
(
t
)
d
x
e
ds
d(e s )
w
.v
u(x, t) =
V d Gii bi ton
= e a t sinx + xt2
Bi ton SP1b
u
2u
= a2 2 vi (x, t) H0
t
x
v cc iu kin
u(x, 0) = 0, u(0, t) = h(t)
h(t ) 4 a 2
u(x, t) =
e
d
3/2
2a 0
t
(8.3.2)
Chng minh
x2
h(t ) 4 a 2
x2
e
d
0 3 / 2
4a 3
2u
x
=
2
x
4a 3
x2
h(t ) 4 a 2
x3
e
d
+
0 5 / 2
8a 5
t
x2
x h(0) 4 a 2 t
x
u
=
e
3/2
t
2a t
2a
1
3/2
2a
x2
4a 2
dh(t )
x2
4a 2
e
d = a2 uxx
, u(x, t) =
x2
h(t ) 4 a 2
0 7 / 2 e d
t
2
x2
)e s ds
2 2
4a s
s=
3
x2
=
h
(
t
)
+
2 5 / 2 4a 2 7 / 2
2a 0
x2
h ( t ) 4 a 2
0 5 / 2 e d
t
u
1
=
x
2a
.c
o
h( t
2a t
ie
t
w
.v
Bi ton SP1
u
2u
= a2 2 + f(x, t) vi (x, t) H0
t
x
v cc iu kin
u(x, 0) = g(x), u(0, t) = h(t)
Trang 141
d + x h(t ) e 4 a 2 d
0 3 / 2
( x )
(+x)
f (, t ) 4a 2
2
+ d
e
e 4a
0
0
2
(8.3.3)
.c
o
( + x )2
+ g() ( x )2
4a2 t
u(x, t) =
e
e 4a t
2a 0 t
nh l Cho f C(H, 3) B(D, 3), g C(D, 3) B(D, 3), h C(3+, 3) B(3+, 3) tho
mn f(0, t) = 0 v g(0) = 0
Bi ton SP1 c nghim duy nht v n nh xc nh theo cng thc (8.3.3)
ie
t
(8.4.1)
(8.4.2)
(8.4.3)
w
.v
u
2u
= a2 2 vi (x, t) H0
t
x
iu kin ban u
u(x, 0) = g(x)
v iu kin bin
u(0, t) = 0, u(l, t) = 0
k
k
Xk(x) = Aksin
x vi Ak 3 v k = , k *
l
l
Thay vo phng trnh (8.4.5) tm c h nghim ring c lp
Trang 142
ka
t
l
Tk(t) = Bk e
vi Bk 3, k *
Suy ra h nghim ring c lp ca bi ton HP1
uk(x, t) = Xk(x)Tk(t) = ak e
sin
k
x vi ak = AkBk , k *
l
u(x, t) =
u
k =1
(x, t ) =
a
k =1
ka
t
l
sin
k
x
l
2
k
g(x) sin
xdx
l 0
l
(8.4.8)
ak =
(8.4.7)
.c
o
ka
t
l
s ak tnh theo cng thc (8.4.8) l nghim duy nht v n nh ca bi ton HP1a.
Chng minh
w
.v
ie
t
u
2u
=
vi (x, t) [0, 1] [0, T]
t
x 2
u(x, 0) = x(1 - x) v u(0, t) = u(1, t) = 0
Theo cng thc (8.4.8) ta c
V d Gii bi ton
0
1 (-1) k
8
=
3 3
k
0
(2n + 1) 3 3
Th vo cng thc (8.4.7) suy ra nghim ca bi ton
2 2
8 +
1
u(x, t) = 3
e ( 2 n +1) t sin(2 n + 1)x
3
n = 0 (2n + 1)
l
k = 2n
k = 2n + 1
Trang 143
k
x
l
k =1
Khai trin Fourier hm f(x, t) on [0, l], th vo bi ton HP1b
T (t) sin
2
kx
f (x, t ) sin
dx v
l 0
l
l
vi fk(t) =
f
k =1
T
k =1
(t ) sin
k
x
l
(0) sin
k
x =0
l
ie
t
k
ka
T
(
t
)
+
x =
Tk (t ) sin
l
l
k =1
(8.5.1)
u(x, t) =
.c
o
u
2u
= a2 2 + f(x, t) vi (x, t) H0
t
x
iu kin ban u
u(x, 0) = 0
v cc iu kin bin
u(0, t) = 0, u(l, t) = 0
Bi ton HP1b
w
.v
ka
Tk (t) +
(8.5.2)
Tk(t) = fk(t), Tk(0) = 0
l
Gii h phng trnh vi phn tuyn tnh h s hng (8.5.2) tm cc hm Tk(t) th vo
cng thc (8.5.1) suy ra nghim ca bi ton.
Bi ton HP1
u
2u
= a2 2 + f(x, t) vi (x, t) H0
t
x
iu kin ban u
u(x, 0) = g(x)
v cc iu kin bin
u(0, t) = p(t), u(l, t) = q(t)
Trang 144
x
(q(t) - p(t))
l
Trong hm v(x, t) l nghim ca bi ton HP1a
(8.5.3)
x
(q(0) - p(0)) = g1(x)
l
(8.5.4)
v(0, t) = v(l, t) = 0
vi iu kin bin
g1(0) = g1(l) = 0 g(0) = p(0), g(l) = q(0)
.c
o
v
2v
= a2 2
t
x
w
2w
x
2w
= a2 2 + f(x, t) - p(t) - (q(t) - p(t)) = a2 2 + f1(x, t)
t
l
x
x
w(x, 0) = 0
w(0, t) = w(l, t) = 0
(8.5.5)
ie
t
w
.v
u
2u
= 4 2 vi (x, t) [0, 1] [0, T]
t
x
u(x, 0) = x v u(0, t) = 0, u(1, t) = e-t
Tm nghim ca bi ton di dng u(x, t) = v(x, t) + w(x, t) + xe-t vi hm v(x, t) l
nghim ca bi ton HP1a vi g1(x) = 0 cn hm w(x, t) l nghim ca bi ton HP1b
vi f1(x, t) = xe-t.
Bi ton HP1a c nghim
v(x, t) = 0
Gii bi ton HP1b
V d Gii bi ton
2(-1) k +1 t
e vi k *
k
2(-1) k +1 t
e , Tk(0) = 0
k
Trang 145
u(x, t) = xe-t +
2
2(-1) k
e ( 2 k ) t e t sin kx
2 2
k(4 k 1)
.c
o
k =1
) vi k
2
2(-1) k
e ( 2 k ) t e t
2 2
k(4 k 1)
Suy ra nghim ca bi ton
Tk(t) =
Nhn xt Bng cch ko di lin tc, cc cng thc trn vn s dng c trong trng
hp cc hm f v g c o hm lin tc tng khc.
2 u 2u
+
x2 y2
u(x, y) =
ie
t
r x x
u r u
u 1
u
u
=
= sin + cos
+
y
r y y
r r
w
.v
2
2
2u 2
u 1 2 u 1
2u
2 u 2
2 u
=
cos
cos
sin
+
cos
sin
+
sin
+
sin
r r 2
r
r r 2
x2
r 2 r
2
2
2
2u 2
u 1
1
2u
2u
2 u
2 u
2
=
sin
cos
sin
cos
sin
+
cos
+
cos
r r 2
r
r r 2
r 2 r
2
y2
Bi ton DE1a
2 u 1 u 1 2 u
1 u 1 2 u
+
+
=
r +
r 2 r r r 2 2
r r r r 2 2
u(r, ) =
Trang 146
(8.6.1)
(8.6.2)
.c
o
(8.6.5)
k =1
1
1
g()d , ak =
2 0
R k
g() cos kd , bk =
0
ie
t
a0 =
g() sin kd
(8.6.6)
Chng minh
w
.v
1
R k
sin sin kd = 0
0
k = 1 vi k *
k 1
ak = 0 v bk = 2R
K hiu
u(z) = u(r, ) vi z = rei D0
Theo kt qu 8, chng 3 suy ra bi ton DE1a c nghim theo cng thc sau y.
1
+ z g( )
1
u(z) = Re
(8.6.7)
d = Re
F( )d = ReI(z)
2 i | |= R z
2i | |= R
Trang 147
Re sF(a
k =1
(8.6.8)
.c
o
u = 0 vi u(R, ) = 2Rsin
1 i -i
1 2 R2
1 + z 2 R2
(e - e ) =
v
F(
)
=
2i
i 2
i z 2
Ta c
I(z) = Res[f, z] + Res[f, 0] =
2(z 2 R 2 ) 2R 2
+
= -2iz
iz
iz
g() = 2R
Bi ton DE1b
(8.6.9)
(8.6.10)
ie
t
w
.v
Lp lun tng t bi ton DE1a, tm nghim ca bi ton DE1b dng tch bin
u(r, ) = V(r) ()
Thay vo phng trnh (8.6.9) nhn c h nghim ring c lp
u0 = a0 + b0lnr
uk(r, ) = (akrk + bkr-k)cosk + (ckrk + dkr-k)sink vi ak , bk , ck , dk 3, k *
Tm nghim tng qut ca bi ton DE1b dng chui hm
u(r, ) = a0 + b0lnr
+
[(a
k =1
r k + b k r k ) cos k + (c k r k + d k r k ) sin k]
(8.6.11)
Trang 148
1
a0 + b0lnR =
h()d
2 0
akk + bk-k =
1
g() cos kd
0
ckk + dk-k =
1
g() sin kd
0
akRk + bkR-k =
1
h() cos kd
0
ckRk + dkR-k =
1
h() sin kd
0
(8.6.12)
.c
o
1
a0 + b0ln =
g()d
2 0
Bi ton DE2a
2 u 2u
= 0 vi (x, y) D0
+
x2 y2
(8.7.1)
ie
t
u =
v iu kin bin
u(x, 0) = ga(x), u(x, d) = u(0, y) = u(l, y) = 0
(8.7.2)
w
.v
(8.7.3)
2
k
k
k
Xk(x) = Aksin
x , Yk(y) = Bksh
(d y) , k = vi k *
l
l
l
Suy ra c h nghim ring c lp ca bi ton DE2a
k
k
uk(x, y) = ak sh
(d y) sin
x vi ak = AkBk 3, k *
l
l
Tm nghim tng qut ca bi ton DE2a dng chui hm
Trang 149
u k (x, y) =
k =1
a
k =1
sh
k
k
(d y) sin
x
l
l
(8.7.4)
2
k
g (x) sin
xdx
ak =
kd 0 a
l
lsh
l
.c
o
u(x, y) =
(8.7.5)
s ak tnh theo cng thc (8.7.5) l nghim duy nht v n nh ca bi ton DE2a.
Bi ton DE2b
ie
t
w
.v
Bi ton DE2c
2
k
g b (y) sin
ydy
kl 0
d
dsh
d
d
(8.7.6)
u(x, y) =
c k sh
k =1
Trang 150
2
k
k
k
g c (x) sin
xdx
y sin
x vi ck =
kd 0
l
l
l
lsh
l
(8.7.7)
.c
o
Bi ton DE2d
2
k
g d (y) sin
ydy
kl 0
d
dsh
d
(8.7.8)
vi dk =
Bi ton DE2
ie
t
w
.v
Trang 151
x
(g1(l) - g1(0))
l
x
gc(x) = uc(x, d) = g3(x) - g3(0) - (g3(l) - g3(0))
l
y
gb(y) = ub(l, y) = g2(y) - g2(0) - (g2(d) - g2(0))
d
y
gd(y) = ud(0, y) = g4(y) - g4(0) - (g4(d) - g4(0))
d
(8.7.11)
sh
k
k
k
(d y) + c k sh
y sin
x
l
l
l
k =1
b
k =1
sh
k
k
k
x + d k sh
(l x) sin
y
d
d
d
(8.7.12)
u(x, y) = u0(x, y) +
.c
o
ie
t
w
.v
8. Bi ton Neumann
Bi ton NE1
u =
v iu kin bin
u
(R, ) = h()
r
Trang 152
(8.8.1)
(8.8.2)
(8.8.3)
.c
o
(8.8.4)
1
kR k 1
h() cos kd , bk =
1
kR k 1
ak =
h() sin kd
(8.8.5)
ie
t
ak v bk tnh theo cng thc (8.8.5) l nghim duy nht v n nh ca bi ton NE1.
Bi ton NE2b
u =
w
.v
v cc iu kin bin
u
(l, y) = hb(y)
x
b k sh
k =1
k
k
x sin
y vi bk =
d
d
2
kch
h
kl
0
(y) sin
k
ydy (8.8.6)
d
Trang 153
.c
o
sh
k
k
(l x) sin
y
d
d
u(x, y) =
2
k
h d (y) sin
ydy
kl 0
d
kch
d
d
(8.8.7)
vi dk =
Bi ton NE2
ie
t
w
.v
A = g1(0)
g3 (0) g1 (0)
d
Th vo iu kin bin suy ra
C=
Trang 154
g1 (l) g1 (0)
l
g (l) g1 (l) g3 (0) + g1 (0)
D= 3
ld
B=
(8.8.10)
hb(y) =
=
hd(y) =
=
.c
o
gc(x) =
(8.8.11)
k
k
k
(d y) + c k sh
y sin
x
l
l
l
+
k
k
k
+ b k sh
x + d k sh
(l x) sin
y
d
d
d
k =1
sh
(8.8.12)
k =1
u(x, y) = u0(x, y) +
Kt hp cc cng thc (8.7.4), (8.7.6), (8.8.6), (8.8.7) v (8.8.8) suy ra cng thc
w
.v
ie
t
Bi tp chng 8
u
2u
= a2 2
t
x
ut=0 = xex
2.
u
2u
= a2 2 + 3xt2
t
x
ut=0 = sinx
3.
u
2u
= a2 2 + xe-t
t
x
ut=0 = cosx
u
2u
= a2 2 + te-x
t
x
ut=0 = sinx
4.
1.
Trang 155
u
2u
= a2 2 + xsint
t
x
6.
u
2u
= a2 2 + tsinx
t
x
7.
u
2u
= a2 2 + te-x
t
x
ut=0 = cosx ,
u
(0, t) = sint
x
8.
u
2u
= a2 2 + xe-t
t
x
ut=0 = sinx ,
u
(0, t) = cost
x
.c
o
5.
u
2u
= a2 2
t
x
10.
u
2u
= a2 2 + tsinx
t
x
11.
2u
u
= a2 2 + tcosx
t
x
12.
u
2u
= a2 2 + 3xt2
t
x
13.
u
2u
= a2 2 + (1 - x)et
t
x
14.
u
2u
= a2 2 + xet
t
x
9.
ie
t
w
.v
v
v
v
v
v
ur=2 = x2 - xy + 2
u(2, ) = A + Bsin
u(1, ) = sin3
u(1, ) = cos4
u(R, ) = 0
Trang 156
25.
.c
o
24.
29.
27.
u
(2, ) = A
r
u
u = 0 vi (r, ) [0, 1] [0, 2] v
(1, ) = 2cos
r
u
u = 0 vi (r, ) [0, 1] [0, 2] v
(1, ) = - sin
r
u = 0 vi (r, ) [0, 2] [0, 2] v
26.
x
, u(x, b) = 0
a
ie
t
31.
32.
w
.v
30.
Trang 157
ie
t
.c
o
w
.v
, 2, H,
Trang 158
Mc lc
Li ni u ................................................................................................................................................... 6
.c
o
Chng 1. S phc........................................................................................................................................ 5
1. Trng s phc ................................................................................................................................. 5
2. Dng i s ca s phc ................................................................................................................... 6
3. Dng lng gic ca s phc ............................................................................................................ 8
4. Cc ng dng hnh hc phng......................................................................................................... 10
5. Dy tr phc .................................................................................................................................... 12
6. Hm tr phc ................................................................................................................................... 14
7. Tp con ca tp s phc.................................................................................................................. 17
Bi tp chng 1 .................................................................................................................................... 20
w
.v
ie
t
Trang 159
.c
o
3. Bin i Fourier...............................................................................................................................84
4. Tnh cht ca bin i Fourier ........................................................................................................86
5. Tm nh, gc ca bin i Fourier ..................................................................................................89
6. Bin i Laplace..............................................................................................................................92
7. Bin i Laplace ngc ...................................................................................................................93
8. Tnh cht ca Bin i Laplace .......................................................................................................95
9. Tm nh, gc ca bin i Laplace..................................................................................................97
Bi tp chng 5...................................................................................................................................100
ie
t
w
.v
Mc lc .....................................................................................................................................................159
Trang 160