MC LC

Li ca tc gi: Tp ti liu gii kinh ny c th gip ch g cho bn? ...................................................... i

Hng dn thi quen c Kinh thnh hiu qu:
Cuc tm kim l tht c th kim chng c ca mt c nhn .............................................................iii

Gii kinh:
Gii thiu th R-ma ......................................................................................................................... 1
R-ma on 1 ..................................................................................................................................... 6
R-ma on 2 ................................................................................................................................... 32
R-ma on 3 ................................................................................................................................... 46
R-ma on 4 ................................................................................................................................... 62
R-ma on 5 ................................................................................................................................... 72
R-ma on 6 ................................................................................................................................... 87
R-ma on 7 ................................................................................................................................... 98
R-ma on 8 ................................................................................................................................. 110
R-ma on 9 ................................................................................................................................. 135
R-ma on 10 ............................................................................................................................... 154
R-ma on 11 ............................................................................................................................... 164
R-ma on 12 ............................................................................................................................... 176
R-ma on 13 ............................................................................................................................... 192
R-ma on 14 ............................................................................................................................... 204
R-ma on 15 ............................................................................................................................... 216
R-ma on 16 ............................................................................................................................... 232

Ph lc mt : Cc nh ngha ngn gn v cu trc ng php ting Hy lp .......................................... 244

Ph lc hai : Ph bnh vn bn ............................................................................................................... 253
Ph lc ba : Cc thut ng .................................................................................................................... 256
Ph lc bn : Lp trng v tn l ........................................................................................................ 266

MC LC CC CH C BIT TRONG TH R-MA

Kerygma trong Hi thnh u tin, 1:2 ........................................................................................... 9
Con c Cha Tri, 1:3 ................................................................................................................ 10
S ku gi, 1:6 ............................................................................................................................... 14
Cc thnh , 1:6 ........................................................................................................................... 15
c Cha Cha, 1:7 ........................................................................................................................ 16
S cng bnh, 1:17 ......................................................................................................................... 19
L tht trong cc th tn ca Phao l, 1:18 ................................................................................ 23
Tm lng, 1:24 .............................................................................................................................. 26
T A-men, 1:25 .......................................................................................................................... 27
ng tnh luyn i, 1:26,27 ........................................................................................................... 28
Danh sch nhng thi xu v cc c hnh trong Tn c, 1:28-31 ............................................ 29
Cch s dng t kp Huper ca Phao-l, 1:30 .............................................................................. 30
T phn bit chng tc, 2:11 ......................................................................................................... 37
S khoe mnh, 2:17 ........................................................................................................................ 42
T ng Th nghim trong ting Hy lp v cc ngha ca n, 2:18 ........................................ 42
S v gi tr v h khng (katarge), 3:3 ..................................................................................... 48
S vinh hin, 3:23 .......................................................................................................................... 55
Bng chng ca s cu ri trong Tn c, 3:24 ........................................................................... 55
S chuc ti/S cu ri, 3:24 ........................................................................................................ 56
S ng vng (Histemi), 5:2 ......................................................................................................... 75
S hon nn, 5:3 ............................................................................................................................ 77
Cai tr trong vng quc c Cha Tri, 5:17-18 ........................................................................ 84
S nn thnh, 6:4 ........................................................................................................................... 90
S ngi khen, cu nguyn v cm t Cha ca Phao l, 7:25 ..................................................... 108

Cha Jsus v Thnh Linh, 8:9 .................................................................................................... 116

Ba Ngi c Cha Tri, 8:11 ..................................................................................................... 117
Ti nguyn thin nhin, 8:19 ....................................................................................................... 122
S cn thit phi bn , 8:25 ..................................................................................................... 126
S chn la/S tin nh v s cn thit cn bng thn hc, 8:33 .............................................. 131
S cu thay, 9:3 ........................................................................................................................... 138
S giao c, 9:4 ........................................................................................................................... 142
Vin gc, 9:33 ......................................................................................................................... 152
S u phc, 10:3 ........................................................................................................................ 156
Cc th trong ng t ting Hy lp dng cho s cu ri, 10:4 .................................................... 157
S xng ti, 10:9 ......................................................................................................................... 159
Danh xng ca Cha, 10:13 ........................................................................................................ 161
S thnh khit, 12:1 ..................................................................................................................... 178
i ny v i sp n, 12:2 ....................................................................................................... 179
ch ca c Cha Tri (thelema), 12:2 ................................................................................... 180
Tin tri trong Tn c, 12:6 ........................................................................................................ 183
Chnh quyn do con ngi, 13:1 .................................................................................................. 194
Cc quan im ca Phao l v lut Mi-se, 13:9 ........................................................................ 199
S yu ui, 14:1 ......................................................................................................................... 206
Vng quc ca c Cha Tri, 14:7 ........................................................................................ 212
S gy dng, 15:2 ........................................................................................................................ 218
S bn , 15:5 ............................................................................................................................ 220
C c nhn v nhng ngi ngho i, 15:26 .......................................................................... 228
Hin thn ca iu c, 16:20 ....................................................................................................... 239

LI CA TC GI:
TP TI LIU GII KINH NY C TH GIP CH G CHO BN?
S gii ngha Kinh thnh l mt tin trnh mang tnh thuc linh v l tr nhm hiu c cc
trc gi ngy xa c linh cm vi mc ch gip chng ta hiu v p dng c s ip ca c
Cha Tri trong thi i ngy nay.
Tin trnh mang tnh thuc linh l quan trng nhng kh c th nh ngha. N gm c s u
phc v m lng ra trc mt Cha. Cn phi c mt s khao kht (1) chnh Cha, (2) c bit Ngi, v
(3) khao kht c phc v Ngi. Tin trnh ny cn c s cu nguyn, xng ti v s bng lng thay i
li sng ca mnh. Mc d bit rng c Thnh Linh ng vai tr quan trng trong tin trnh gii ngha,
nhng tht kh hiu l ti sao cng l cc C c nhn chn tht, yu mn Cha, nhng h li hiu Kinh
thnh mt cch khc nhau.
Tin trnh mang tnh l tr th d din t hn. Chng ta phi nht qun v cng bng i vi mi
bn vn v khng c cho nhng thnh kin c nhn hay gio phi chi phi mnh. Chng ta u t
nhiu b nh hng bi qu kh ca mnh. Khng ai l ngi gii ngha Kinh thnh hon ton khch quan
v trung dung. Tp ti liu gii kinh ny cung cp mt tin trnh theo l tr mt cch cn thn gm ba
nguyn tc gii ngha gip chng ta vt qua cc thnh kin ca mnh.
Nguyn tc th nht
Nguyn tc th nht l n bi cnh lch s khi sch c vit ra v cc dp tin mang tnh
lch s c bit lin quan n tc gi. Tc gi nguyn thy c mt mc ch, mt s ip mun truyn t.
Bn vn khng th c ngha khi m n cha bao gi c i vi tc gi nguyn thy, t ngy xa c
thn cm. nh ca tc gi ch khng phi nhu cu thuc v lch s, cm xc, vn ha, c nhn v
gio phi- chnh l cha kha. Vic p dng l ngi bn i chung vi vic gii thch, nhng s gii ngha
thch hp phi lun lun i trc vic p dng. Cn phi nhn mnh i nhn mnh li rng mi bn Kinh
vn u ch c mt ngha v ch mt m thi. ngha ny l ngha m tc gi nguyn thy c
nh truyn t cho thi i ca h di s dn dt ca c Thnh Linh. ngha duy nht ny c th c
nhiu p dng khc nhau cho cc vn ha v tnh hung khc nhau. Nhng p dng ny phi c ni kt
vi l tht trng tm theo tc gi nguyn thy. V vy, tp ti liu ny c thit k bng cch cung cp
phn gii thiu cho mi sch trong Kinh thnh.
Nguyn tc th hai
Nguyn tc th hai l xc nh cc n v ng vn. Mi sch trong Kinh thnh l mt vn bn
hp nht. Ngi gii ngha khng c quyn ly ring ra ch mt kha cnh ca l tht bng cch b qua
cc kha cnh khc. V vy, chng ta phi c gng tm hiu mc ch ca ton sch trc khi phn tch
cc n v ng vn ring l. Cc n v ring l- on, phn on, hay cu- khng th mang ngha m
tng th ca sch khng c. Vic gii ngha phi i t phng php suy din t tng th n phng
php quy np ca tng phn. Do , tp ti liu hng dn ny c thit k bng cch gip ngi hc
phn tch cu trc ca mi n v ng vn theo tng phn on. Mc d cc phn on v chia on
khng c thn cm nhng n gip chng ta xc nh c cc tng theo tng n v.
Gii ngha theo cp tng phn on- khng phi tng cu, tng v, tng cm t, hay tng chl cha kha ln theo ngha m tc gi Kinh thnh nh. Cc phn on da vo mt ch hp
nht, thng gi l ch hay cu ch . Tng ch, v, cm t, v cu trong cc phn on ny bng
cch no lin h vi ch hp nht ny. Chng gii hn ch bn n, m rng n, gii thch thm
hoc cht vn n. Cha kha tht s i n cch gii ngha ng n l theo st tng ca tc gi
nguyn thy trn c s tng phn on mt thng qua cc n v ng vn cu thnh nn ton b sch.
i

Tp ti liu hng dn ny c thit k nhm gip ngi hc c th lm c iu ny qua vic i

chiu cc bn dch Anh ng hin i. Cc bn dch ny c chn ra bi v chng c nhng l thuyt
khc nhau v cch dch:
1. Bn Hy lp ca Hi Kinh thnh Lin hip (United Bible Society) l bn hiu nh ln th t
(UBS4). Bn dch ny c chia on bi cc hc gi ph bnh bn vn hin i.
2. Bn King James mi (NKJV) l bn dch st ngha theo tng ch da trn bn tho truyn thng
gi l bn Tiu chun (the Textus Receptus). Cc phn on ca n di hn so vi cc bn dch
khc. Cc n v di hn ny gip ngi hc thy c cc ch mang tnh hp nht.
3. Bn Hiu nh Tiu chun (the New Revised Standard Version) l bn dch theo tng ch c b
sung. N nm im gia so vi hai bn hin i s trnh by sau y. Cch phn chia on ca
n gip gp phn xc nh c cc ch .
4. Bn Ting Anh Ngy nay (the Todays English Version) l mt bn dch tng ng v uyn
chuyn c xut bn bi Hi Kinh thnh Lin Hip (the United Bible Society). N c gng dch
sao cho ngi c v ni ting Anh ngy nay c th hiu c bn vn ting Hy lp. c bit
trong cc sch Phc m, thng thng n chia on theo ngi ni ch khng phi theo ch ,
cng ging nh bn NIV. Nu dng gii ngha, n khng c li. thy tht th v khi c
hai bn dch UBS4 v TEV u c xut bn bi mt c quan nhng cch chia on ca n li
khc nhau.
5. Bn Jerusalem Bible (JB) l mt bn dch tng ng v uyn chuyn da trn bn dch ting
Php ca Cng gio. N gip ch rt nhiu cho vic i chiu cc cch phn on t quan im
ca u chu.
6. Bn in s dng trong tp sch ny l bn NASB c cp nht nm 1995, l mt bn dch st
theo tng ch. Cc ch gii tng cu u theo cch chia on ca bn dch ny.
Nguyn tc th ba
Nguyn tc th ba l c Kinh thnh qua nhiu bn dch khc nhau nm c tm ngha
rng nht (thuc lnh vc ng ngha) m tng ch hoc tng cm t c th c. Thng thng mt ch
hay mt cm t ting Hy lp c th c hiu theo nhiu cch khc nhau. Cc bn dch ny cho thy
c nhng chn la ny v gip xc nh v gii thch mt s khc bit trong cc bn tho ting Hy lp.
Nhng iu ny khng nh hng n tn l nhng n gip chng ta tr v vi nguyn bn vit bi cc
tc gi t xa c thn cm.
Tp ti liu ny cung cp cho ngi hc mt cch tin li kim tra cc gii ngha ca h. N
khng nhm a ra cch gii ngha cui cng, nhng ch nhm cung cp thng tin v gi suy ngh. Thng
thng, cc cch gii ngha khc gip chng ta khng qu a phng cc b, qu gio iu, hay theo
tinh thn h phi qu mc. Ngi gii ngha cn c mt phm vi gii ngha rng nhn nhn s
khng r rng m cc bn c c th c. Tht l mt c sc khi thy trong vng cc C c nhn khng c
s ng vi nhau trong khi h u cho rng Kinh thnh l ngun ca L tht.
Cc nguyn tc ny gip ti vt qua c kh nhiu iu kin lch s qu kh ca c nhn ti
v n buc ti phi trn tr vi bn vn c. Ti hy vng n cng s l mt iu phc hnh cho qu v.

Bob Utley
Trng i hc East Texas Baptist University
Ngy 27 thng 6 nm 1996

ii

HNG DN THI QUEN C KINH THNH HIU QU:

CUC TM KIM L THT KIM CHNG C CA C NHN
Chng ta c th bit l tht c khng? N u? Lm th no xc minh n mt cch hp
l? C mt thm quyn ti hu hay khng? C nhng gi tr tuyt i hng dn i sng chng ta, th
gii chng ta ang sng hay khng? C ngha cho cuc i ny khng? Ti sao chng ta li trn th
gii ny? Ri chng ta i u? Nhng cu hi ny- nhng cu hi m mi ngi c l tr u phi suy
ngh n- m nh cc nh tr thc ca nhn loi ngay t bui ban u (Truyn o 1:13-18; 3:9-11).
Ti nh li cuc tm kim ca c nhn ti v mt trung tm kt ni tt c mi s cho cuc i ti. Ti tin
Cha khi cn rt nh, nh vo s lm chng ca nhng ngi c vai v trong gia nh ti. Khi ti ln ln,
nhng cu hi v chnh ti v th gii xung quanh ti cng ln dn. Nhng cu so ng xa c trong vn
ha v tn gio khng em li ngha g i vi nhng kinh nghim cuc sng ti bit n hoc tng i
din. C lc ti cm thy ri bi, tm kim, ngng trng, v cm thy v vng trc mt th gii qu
khc kh, lnh nht m ti ang sng.
Nhiu ngi tuyn b c cu tr li cho nhng cu hi trn, nhng sau khi t nghin cu v suy
ngh li, ti thy nhng cu tr li ca h da vo (1) cc trit l sng c nhn, (2) cc huyn thoi xa
xa, (3) nhng kinh nghim c nhn, hay l (4) cc ngh nh hng bi tm l. Ti cn mt mc c
th kim chng c, ti cn bng chng, cn l lun c th t ln n ton b th gii quan ca ti,
mt trung tm kt ni tt c, mt l sng cho cuc i.
Ti tm thy nhng iu ny qua vic hc Kinh thnh. Ti bt u tm kim nhng bng chng v
s ng tin cy ca n, v ti tm thy n trong (1) s ng tin cy v lch s ca Kinh thnh xc nhn
bi kho c hc, (2) s chnh xc ca nhng li tin tri trong Cu c, (3) s thng nht ca ton b s
ip Thnh Kinh qua hn 1.600 nm hnh thnh, v (4) nhng li lm chng c nhn ca nhng con
ngi m cuc i c thay i vnh vin bi tip xc vi Kinh thnh. C c gio, mt h thng
hp nht trong c tin v nim tin, c kh nng i din vi cc cu hi hc ba nht v cuc sng ca
con ngi. iu ny khng nhng em li cho ti mt b khung l tr, nhng phng din thc nghim
ca c tin theo Kinh thnh cng em li cho ti nim vui v s vng vng khng lay ng trong cm
xc.
Ti ngh ti tm thy c ci trung tm kt ni mi s ca i ti- ng Christ, nh trnh
by trong Kinh thnh. l mt kinh nghim nng ny, mt s gin x cm xc. Tuy vy, ti vn cn
nh b sc v au khi ti bt u thy ra c qu nhiu s gii thch cho ch mt cun Kinh thnh ny,
c khi ngay c trong cng mt Hi thnh hay cng mt trng phi. Vic xc minh s thn cm v ng
tin cy ca Kinh thnh khng phi l ht, ch l s bt u. Lm th no ti xc minh hay bc b
nhng s gii ngha khc nhau v knh chng nhau v nhng phn on kh trong Kinh thnh bi nhng
ngi tuyn b tin vo thm quyn v tnh ng tin cy ca n?
Nhim v ny tr thnh mc tiu ca i ti v cng l hnh trnh c tin ca ti. Ti bit rng
c tin ni ng Christ em li cho ti nim vui v s bnh an khng k xit. Tm tr ti mong tm
thy c cc gi tr tuyt i gia mt th gii theo ch thuyt tng i v ch ngha gio iu trong
cc h thng tn gio knh chng nhau cng nh nhng s kiu cng v h phi ca mnh. Khi ti i tm
mt phng php thch hp gii ngha cc th loi vn chng xa xa, ti ngc nhin pht hin ra
nhng thnh kin ca ring ti xut pht t qu kh ca mnh, t vn ha, h phi v kinh nghim ring
ca ti. Ti tng c Kinh thnh cng c quan im ring ca ti. Ti tng ly n lm c s cho
nhng gio iu tn cng ngi khc trong khi t trn an mnh v nhng s bt an v thiu ht ca
chnh mnh. Rt au n khi ti nhn ra nhng iu ny!
Mc d ti khng bao gi c th hon ton khch quan, nhng ti c th tr nn mt ngi c
Kinh thnh ng ngha hn. Ti c th hn ch nhng thnh kin ca mnh bng vic xc nh c
chng v cng nhn s hin din ca chng. Ti cha th hon ton dt khi nhng iu ny, nhng ti
i din vi nhng khim khuyt ca mnh. Ngi gii ngha thng l k th s mt trong n lc c
Kinh thnh hiu qu!
iii

Ti s lit k ra mt s gi nh khi ti tip cn vic hc Kinh thnh, bn, ngi c, c th cng kim
im vi ti:
I. Cc gi nh
A. Ti tin Kinh thnh l s t mc khi duy nht t mt c Cha Tri chn tht. V vy, n phi
c gii ngha trong nh sng ca nh t tc gi nguyn thy thng qua cc trc gi loi
ngi trong bi cnh lch s c th.
B. Ti tin Kinh thnh c vit ra cho ngi bnh dn- cho tt c mi ngi! c Cha Tri t h
xung c th tr chuyn vi chng ta mt cch r rng qua mt bi cnh lch s v vn ha
nht nh. Cha khng giu gim l tht- Ngi mun chng ta hiu bit l tht! V vy, Kinh thnh
phi c gii ngha trong s soi sng ca thi k Kinh thnh, ch khng phi ca chng ta. Kinh
thnh khng nn c nhng ngha m n cha tng bao gi c i vi nhng ngi ngy xa
c hoc nghe n ln u tin. N c th d hiu i vi mt tr c con ngi trung bnh v n s
dng cc loi truyn thng hoc k thut bnh thng ca con ngi.
C. Ti tin Kinh thnh c mt s ip v mc ch thng nht. N khng t mu thun, mc d n c
nhng on kh hiu hoc nghch l. V vy, ngi gii ngha s mt ca Kinh thnh l chnh
Kinh thnh.
D. Ti tin mi phn on (ngoi tr cc li tin tri) c mt v ch mt ngha m thi da vo nh
ca tc gi nguyn thy c thn cm. Mc d chng ta khng bao gi chc chn rng chng ta
bit c ch xc nh ca tc gi, nhng c nhiu du hiu ch v hng :
1. Th loi vn chng c chn din t s ip
2. Bi cnh lch s hoc/v trng hp c th khin vit ln mt cun sch no
3. Bi cnh ng vn ca ton sch cng nh tng n v ng vn mt
4. Cch sp xp bn vn ca nhng n v ng vn khi n cng lin h n mt s ip tng th
5. Cc c im vn phm c th dng chuyn ti s ip
6. Nhng t ng dng trnh by s ip
Vic nghin cu tng kha cnh nh th ny tr thnh i tng ca vic nghin cu tng phn on
ca chng ta. Trc khi ti gii thch phng php c Kinh thnh hiu qu, ti xin phc ha mt vi
phng php khng thch hp ang c s dng ngy nay dn n tnh mun mu mun v trong cch
gii ngha, l iu rt li cn phi trnh:
II. Cc phng php khng thch hp
A. L i bi cnh ng vn ca cc sch trong Kinh thnh v s dng cc cu, cm t, hoc ngay c
tng t ng ring l, v k n l cc li tuyn b ca l tht nhng khng lin h n nh hoc
bi cnh rng hn ca tc gi. Cch ny thng c gi l d bn vn (proof-texting).
B. Lm ng bi cnh lch s ca cc sch ny bng cch thay th n bng mt bi cnh lch s khc
khng c hoc ch c rt t hu thun t bn vn.
C. Lm ng bi cnh lch s ca cc sch ny v c n nh mt t bo a phng bui sng vit
cho cc C c nhn ngy nay.
D. Lm ng bi cnh lch s ca sch ny bng cch ng ngn ha bn vn thnh mt s ip thuc
v trit l hay thn hc hon ton khng lin h n nhng thnh gi ban u cng nh nh
nguyn thy ca tc gi.
E. Lm ng s ip nguyn thy bng cch thay th n bng mt h thng thn hc ring ca mnh,
mt gio l c a chung, hay mt vn ng thi khng lin h n mc ch v s ip
ca tc gi nguyn thy. Hin tng ny thng theo sau vic ly vic c Kinh thnh thit lp
thm quyn cho mnh. Ngi ta thng gi n l theo phn ng ca c gi (li gii ngha bn
vn c ngha g i vi ti).
t nht c ba yu t lin h vi nhau trong bt c mt thng tin vit tay no ca con ngi:

iv

 nh
Nguyn Thy
ca Tc gi

Cc c Gi
Nguyn Thy

Bn Vn

Trong qu kh c nhiu phng php c khc nhau tp trung vo ch mt trong cc yu t ny.

Nhng tht s cng nhn tnh thn cm c bit ca Kinh thnh, biu c b sung sau y c th
thch hp hn:
c Thnh
Linh

Cc Tn Hu
Sau Ny

Cc D Bn

nh
Nguyn Thy
ca Tc Gi

Bn Vn

Cc c
Gi Nguyn
Thy

Tht s ba yu t ny cn phi c trong qu trnh gii ngha. kim chng li tin trnh gii ngha
ny, ti tp trung vo hai yu t u: nh nguyn thy ca tc gi v bn vn. Ti tht s c phn ng
vi nhng cch gii ngha kiu lm dng m ti thng bt gp: (1) ng ngn ha hay thuc linh ha cc
bn vn v (2) kiu gii ngha theo phn ng c gi (bn vn ny c ngha g i vi ti). S lm
dng c th xy ra c hai chng. Chng ta phi kim tra ng c, thnh kin, phng php v cch p
dng ca mnh. Nhng lm th no kim tra nu khng c mt gii hn no, mt tiu chun no, mt
ng ranh no cho vic gii ngha? nh ca tc gi v cu trc bn vn cung cp cho ti mt s tiu
chun gii hn phm vi gii ngha hp l ca bn vn.
III. Cc phng php kh d dn n vic c Kinh thnh c hiu qu
Ti y ti khng bn n cc phng php khc nhau gii ngha tng th loi vn chng nhng
ch a ra cc nguyn tc gii kinh tng qut thch hp cho tt c cc th loi vn bn. Mt cun sch rt
tt gip ch cho vic tip cn cc th loi vn chng khc nhau l cun How to Read the Bible for All Its
Worth, ca Gordon Fee v Douglas Stuart, xut bn bi Nh Xut bn Zondervan.
Phng php ca ti tp trung u tin vo ngi c, l ngi cho c Thnh Linh soi sng l
tht Kinh thnh qua bn chu k c c nhn. iu ny lm cho c Thnh Linh, bn vn v ngi c
tr nn yu t chnh, khng phi l yu t ph. iu ny cng bo v ngi c khi nhng nh hng
thi qu t cc nh gii kinh. Ti tng nghe nhiu ngi ni: Kinh thnh lm cho ti hiu cc sch
gii kinh nhiu hn. y khng phi l cu ni h thp gi tr ca cc phng tin tr gip cho vic
nghin cu, nhng ng hn l li khn ni s dng n mt cch ng thi im.
Chng ta phi c kh nng h tr nhng gii ngha ca mnh t chnh bn vn. Nm phng din sau
y cung cp t nht mt s kim chng c gii hn:
(1) Bi cnh lch s
(2) Bi cnh vn chng
(3) Cu trc ng php
(4) Cch dng t ngy nay
(5) Cc phn on song song c lin quan
(6) Th loi vn chng
Chng ta cn c kh nng a ra l l v lp lun ng h cho cch gii thch ca mnh. Kinh thnh l
ngun duy nht ca chng ta trn phng din c tin v thc hnh. ng bun thay, nhiu C c nhn
thng bt ng nhng iu Kinh thnh dy hay xc nhn.
v

Bn chu k c Kinh thnh c thit k nhm cung cp mt s cho vic gii ngha nh sau :
A. Chu k c Kinh thnh th nht
1. c qua ht sch trong mt ln c. c li ln na t mt bn dch khc, hy vng y l mt
bn dch theo mt trit l khc
a. Dch st tng ch (bn NKJV, NASB, NRSV)
b. Dch tng ng, uyn chuyn (TEV, JB)
c. Dch theo li din (Living Bible, Amplified Bible, Bn Din )
2. Tm mc ch trng tm ca ton b sch. Xc nh ch chnh.
3. Tch (nu c th) cc n v ng vn ra, tng chng, tng on, hay tng cu l nhng n v
phn nh r rng trng tm hay ch chnh ny.
4. Xc nh th loi vn chng ch yu
a. Cc sch Cu c
(1) Vn tng thut Hy b lai
(2) Vn th Hy b lai (cc vn chng khn ngoan, thi thin)
(3) Li tin tri Hy b lai (vn xui, vn vn)
(4) Cc lut l
b. Cc sch Tn c
(1) Vn tng thut (Cc sch Phc m, Cng V)
(2) Cc v d (Cc sch Phc m)
(3) Th tn
(4) Khi th
B. Chu k c Kinh thnh th hai
1. c ton b sch mt ln na, c gng xc nh cc ch hay vn chnh
2. Lp dn cc ch chnh v ghi li mt s ni dung chnh trong mt cu ngn gn
3. Kim tra li cu ch v dn tng qut trong cc sch nghin cu khc
C. Chu k c Kinh thnh th ba
1. c ton b sch mt ln na, c gng xc nh bi cnh lch s v cc dp tin c bit lm l
do vit sch ny
2. Lit k ra cc mc thuc v lch s trong sch ang c
a. Tc gi
b. Thi im
c. Ngi nhn
d. L do c th vit sch ny
e. Cc bi cnh vn ha lin h n mc ch ca vic vit sch ny
f. Cc i chiu trong lch s lin quan n con ngi v cc s kin
3. M rng dn bng cch vit li thnh on vn hon chnh cho phn on Kinh thnh m bn
s gii ngha. Lun lun xc nh v lp dn cho cc n v ng vn. N c th l vi chng
hay vi phn on. Cch ny gip bn theo di c lp lun v cch trnh by vn bn ca tc
gi nguyn thy.
4. Kim tra li bi cnh lch s t cc sch nghin cu khc
D. Chu k c Kinh thnh th t
1. c li n v ng vn ang nghin cu t nhiu bn dch khc
a. Dch st tng ch (bn NKJV, NASB, NRSV)
b. Dch tng ng, uyn chuyn (TEV, JB)
c. Dch theo li din (Living Bible, Amplified Bible, Bn Din )
2. Tm kim cc cu trc ng php v vn chng
a. Cc cm t lp i lp li, phs 1:6, 12, 13
b. Cc cu trc ng php lp i lp li, Rma 8:31
c. Cc khi nim tng phn
3. Lit k nhng mc sau y
a. Cc t ng quan trng
vi

b. Cc t ng bt thng
c. Cc cu trc ng php quan trng
d. Cc t ng, v cu, hay cu vn kh hiu
4. Tm cc phn on song song tng ng
a. Tra xem phn on Kinh thnh dy r rng nht v ch bn ang nghin cu
(1) Cc sch thn hc h thng
(2) Cc Kinh thnh i chiu
(3) Kinh thnh ph dn
b. Tm mt cp nghch l (paradoxical pair) trong ch bn nghin cu. Nhiu l tht Kinh
thnh c trnh by theo cc cp bin chng (dialectical pairs); cc mu thun trong cc h
phi thng n t cch d bn vn (proof-texting) ch phn na vn c trnh by trong
Kinh thnh. V ton b Kinh thnh u c linh cm, chng ta phi tm kim s ip trn
vn ca n cung cp mt s cn bng v Kinh thnh trong cch gii ngha ca mnh.
c. Tm xem cc phn on tng ng trong cng mt sch, cng mt tc gi, hay cng mt
th loi vn chng; Kinh thnh t n l ngi gii ngha s mt bi v n c mt Tc gi
duy nht l chnh c Thnh Linh.
5. Dng sch nghin cu kim tra li quan st ca bn v bi cnh lch s v cc dp tin
a. Cc Kinh thnh c phn nghin cu
b. Cc t in bch khoa Kinh thnh, cm nang Kinh thnh hay t in Kinh thnh
c. Cc sch nhp mn Kinh thnh
d. Cc sch gii kinh (trong tin trnh nghin cu ca bn n thi im ny, bn nn cho php
cng ng c tin thi qu kh v hin ti, tham gia vo vic tr gip v chnh sa cng trnh
nghin cu c nhn ca bn).
IV. Phn p Dng Sau Khi Gii Ngha
Ti y chng ta xoay qua phn p dng. Bn dnh th gi tm hiu bn vn trong bi cnh
nguyn thy ca n; by gi bn phi p dng n trong cuc sng ca bn, vn ha ca bn. Ti nh
ngha thm quyn ca Kinh thnh l nhn bit iu m tc gi nguyn thy mun ni cho thi ca ng
v p dng l tht cho thi chng ta.
Phn p dng phi theo sau phn gii ngha nh nguyn thy ca tc gi c xt v thi im ln
cch lp lun. Chng ta khng th p dng mt phn on Kinh thnh cho thi ca chng ta ngy nay khi
chng ta cha hiu n ni g cho thi i ca n! Mt phn on Kinh thnh khng th c ngha khi m
n cha bao gi c t trc!
Dn chi tit ca bn, v phn dn vit thnh on (chu k c th ba) s l ngi dn ng cho
bn. Phn p dng phi c rt ra t cp phn on ch khng phi t tng ch ring l. T ng ch c
ngha trong bi cnh ring ca n m thi. Ngi c linh cm duy nht trong tin trnh gii ngha l
chnh tc gi nguyn thy. Chng ta ch theo s dn ng ca ngi ny di s soi sng ca c
Thnh Linh. Nhng s soi sng khng phi l linh cm. c th ni, c Cha Tri c phn nh vy,
chng ta phi buc mnh theo nh ca tc gi nguyn thy. Phn p dng phi lin h c th n
tng chung ca ton b sch, ca tng n v ng vn v tng tng pht trin cp phn on.
ng cc vn ca thi i chng ta xen vo gii ngha Kinh thnh; hy t Kinh thnh ni! iu
ny i hi chng ta phi rt ra cc nguyn tc t bn vn. Nu bn vn h tr cho nguyn tc , th iu
l hp l. Tht khng hay cht no v nhiu khi cc nguyn tc ca chng ta ch l ca chng ta, m
khng phi l ca Kinh thnh.
Khi p dng Kinh thnh, cn phi nh rng mt v ch mt ngha duy nht tng ng vi mt phn
on Kinh thnh c th (tr cc li tin tri). ngha n lin h n nh ca tc gi nguyn thy khi
ngi ny cp n mt vn nn hay mt nhu cu ca thi i ng ta. Nhiu p dng c th c rt ra
t mt ngha ny. Phn p dng s da vo nhu cu ca ngi nhn nhng phi lin h n ngha ca
tc gi nguyn thy.

vii

V. Yu T Thuc Linh Ca Vic Gii Ngha

Nhng phn trc cho n gi, ti bn n tin trnh l-gch trong vic gii ngha v p dng Kinh
thnh. By gi ti s cp ngn gn n phng din thuc linh ca vic gii ngha Kinh thnh. Nhng
mc kim tra sau y gip ch cho ti:
A. Cu xin s gip ca c Thnh Linh (xem I C-rinh-t 1:26-2:16).
B. Cu xin Cha tha ti v ty ra nhng ti li bit c (I Ging 1:9).
C. Cu xin s khao kht bit Cha cng hn (Thi thin 19:7-14; 42:1 v tip theo; 119: 1 v tip
theo).
D. p dng nhng tng su sc vo cuc sng ca bn ngay lp tc
E. Lun khim nhng v chu hc hi
Kh m gi c s qun bnh gia tin trnh l-gch v s hng dn thuc linh ca c Thnh
Linh. Nhng cu ni sau y gip ti gi c s qun bnh ny:
A. Trch t sch Scripture Twisting, ca James Sire, trang 17-18:
S soi sng n vi tr c ca dn s c Cha Tri- n khng ch n vi nhng ngi c
tuyn la thuc linh. Khng c thnh phn bc thy trong C c gio theo Kinh thnh, khng c
nhng ngi c bit c soi sng, khng c nhng ngi m tt c cc s gii thch hp l
phi thng qua h. V v vy, mc d c Thnh Linh ban cc n t c bit v s khn ngoan,
tri thc v phn bit thuc linh cho mt s ngi, Ngi khng giao cho cc C c nhn ti nng
ny quyn lm nhng ngi duy nht c thm quyn gii ngha Li ca Ngi. iu ny hon ton
ty thuc vo dn s ca Ngi mun hc, mun xem xt v phn bit cc vn chiu theo Kinh
thnh l quyn sch ng lm thm quyn ngay c i vi nhng ngi Cha cho c nhng kh
nng c bit. Tm li, gi nh m ti mun nu ra trong ton b tp sch ny l Kinh thnh l
mc khi tht ca c Cha Tri cho ton th nhn loi, Kinh thnh l thm quyn tuyt i ca
chng ta trn tt c cc vn m n ni n, v n khng phi l mt iu g hon ton
huyn b nhng nhng ngi bnh dn mi vn ha u c th hiu c.
B. Trch t Protestant Biblical Interpretation, ca Bernard Ramm, khi ni v Kierkegaard, trang 75:
Theo Kierkegaard vic nghin cu Kinh thnh trn phng din ng php, t vng, v lch s l
iu cn thit nhng ch l m u cho vic tht s c Kinh thnh. c Kinh thnh nh
l Li c Cha Tri mt ngi phi c n vi tm lng ni ca ming, vi s hn h trng
mong, trong cuc i thoi vi c Cha Tri. c Kinh thnh mt cch v , cu th, theo kiu
hc gi hay nh ngh th khng phi l c Li c Cha Tri. Khi mt ngi c Li Cha nh
c bc th tnh, ngi ang c Li c Cha Tri.
C. Trch t The Relevance of the Bible, ca H.H. Rowley, trang 19:
Khng c mt s hiu bit Kinh thnh n thun theo tr thc no, cho d c y n u, c
th s hu c tt c cc chu bu ca n. N khng khinh thng nhng s hiu bit ny, v
y l iu cn c th hiu mt cch hon chnh. Nhng n phi dn n s hiu bit thuc
linh ca cc chu bu thuc linh trong sch nu n mun tr nn hon chnh.V c th hiu
cc vn thuc linh nh vy, th iu g cao hn s nhy bn v tri thc l cn thit. Cc vn
thuc linh c nhn bit theo cch thuc linh, v mi ngi hc Kinh thnh u cn c thi
n nhn thuc linh, mt s ham thch tm thy Cha dn n vic ngi t u phc Ngi,
nu ngi mun vt qua tm nghin cu theo tnh cht khoa hc ca mnh i n mt s
tha hng giu c hn v iu cao qu nht trong tt c cc sch ny.
VI. Phng Php S Dng Trong Tp Sch Ny
Tp Hng Dn Nghin Cu Gii Kinh c thit k nhm gip bn trong qu trnh gii ngha
Kinh thnh qua cc cch sau:
A. Mt dn lch s ngn c gii thiu mi sch. Sau khi bn thc hin chu k c th ba
bn nn kim tra li thng tin ny.
viii

B. Cc nhn xt su sc v bi cnh c trnh by u mi chng. iu ny gip bn thy cc

n v ng vn ni kt nhau nh th no.
C. u mi chng hay cc n v ng vn chnh, cc phn chia on v tiu c trnh by
t nhiu bn dch khc nhau:
1. Bn United Bible Society, bn Hy lp, hiu nh ln th t (UBS4 )
2. Bn New American Standard Bible, cp nht nm 1995 (NASB)
3. Bn New King James Version (NKJV)
4. Bn New Revised Standard Version (NRSV)
5. Bn Todays English Version (TEV)
6. Bn the New Jerusalem Bible (NJB)
Cc cch chia on khng c linh cm. Chng phi c xc nhn t bi cnh ca n. Bng
cch i chiu cc bn dch hin i t cc l thuyt dch v quan im thn hc khc nhau,
chng ta c th phn tch c cu trc tng gi nh l ng t tc gi nguyn thy. Mi
phn on c mt l tht chnh. iu ny cn c gi l cu ch hay tng trng tm
ca bn vn. tng hp nht ny l cha kha dn n s gii ngha hp l v mt lch s v
vn phm. Khng mt ngi no nn gii ngha, ging hay dy da trn mt n v t hn l mt
phn on! Cng nn nh rng mi phn on u lin h n cc phn on xung quanh n.
iu ny gii thch ti sao vic lp dn cp phn on cho ton b sch l quan trng.
Chng ta phi c kh nng theo di c s pht trin tng mt cch lgch v mt ch do
tc gi nguyn thy c s linh cm trnh by.
D. Cc ch thch ca Bob i theo phng php gii ngha theo tng cu. iu ny buc chng ta
phi i theo tng ca tc gi nguyn thy. Cc ch thch ny cung cp thng tin thuc v cc
lnh vc sau:
1. Bi cnh ng vn
2. Cc nhn xt su sc v lch s v vn ha
3. Cc thng tin ng php
4. Cc nghin cu theo t
5. Cc on Kinh thnh tng ng
E. mt s ch trong tp gii ngha ny, phn bn vn in theo bn New American Standard Version
(cp nht nm 1995) s c b sung bng cc bn dch hin i khc:
1. Bn King James mi (NKJV) l bn dch da trn bn tho Truyn thng gi l bn Tiu
chun (the Textus Receptus).
2. Bn Hiu nh Tiu chun (the New Revised Standard Version) l bn dch theo tng ch
c xut bn bi National Council of Churches of the Revised Standard Version.
3. Bn Ting Anh Ngy nay (the Todays English Version) l mt bn dch tng ng v
uyn chuyn xut bn bi American Bible Society.
4. Bn Jerusalem Bible (JB) l mt bn dch ting Anh da trn bn dch ting Php ca Cng
gio.
F. i vi nhng ngi khng bit ting Hy lp, vic i chiu cc bn dch Anh ng gip xc nh
c mt s vn trong bn vn:
1. Cc d bn
2. Cch s dng t
3. Cc bn vn v cu trc ng php kh
4. Cc bn vn khng r
G. cui mi chng u c cc cu hi tho lun lin quan n vn , c cung cp hng
n mt s vn gii thch chnh trong on .

ix

GII THIU SCH R-MA

LI M U
A. Sch R-ma l quyn sch gio l l-gch v h thng nht trong cc sch ca s Phao-l. N
chu nh hng bi nhng hon cnh ti R-ma, v vy, y l mt bn vn do dp tin. iu g
xy ra khin Phao l mun vit l th ny. Tuy nhin y l bc th trung dung nht trong cc
th tn ca ng, trong cch Phao l i din vi vn ti y (c l l s ganh t gia cc tn hu
Do thi v thnh phn lnh o ngi nc ngoi) l ng trnh by r rng Phc m v nhng ng
dng ca n trong cuc sng hng ngy.
B. S trnh by Phc m ca s Phao l trong th R-ma nh hng n Hi thnh Cha qua cc
thi k khc nhau:
1. Thnh Augustine ci o nm 386 khi c R-ma 13:13-14.
2. Hiu bit v s cu ri ca Martin Luther hon ton c thay i vo nm 1513 khi ng so
snh Thi-thin 31:1 v R-ma 1:17 (i chiu Ha-ba-cc 2:4).
3. John Wesley ci o nm 1738 khi nghe bi ging ca Luther v phn gii thiu th R-ma.
C. Bit th R-ma l bit C c gio! L th ny nho nn cc li dy v cuc i Cha Jsus
thnh nhng l tht cn bn nht cho Hi thnh Cha tri qua cc thi i.
TC GI
R rng Phao-l l tc gi ca bc th ny. Li cho thm quen thuc ca ng c tm thy trong cu
1:1. Nhiu ngi cho rng ci gim trong tht ca Phao-l l bnh mt b m, v vy ng khng t tay
vit th nhng phi dng n th k l Tt-tiu (xem 16:22).
THI IM
A. Thi im c chng khi vit th R-ma l khong nm 56-58. y l mt trong s rt t sch trong
Tn c c th nh c thi im vit tng i chnh xc nh vy. Bit c iu ny l do i
chiu Cng v 20:2 v nhng cu sau vi R-ma 15:17 v nhng cu sau . Th R-ma c l
c vit ti C-rinh-t vo cui hnh trnh truyn gio ln th ba ca Phao-l, ch ngay trc khi
ng i Gi-ru-sa-lem.
B. Cc trnh t thi gian ca nhng l th Phao l vit c trch t cng trnh ca F.F. Bruce v Murry
Harris vi mt s thay i nh.
Sch

Thi im

Ni vit

Ga-la-ti
Nm 48
I T-sa-l-ni-ca
Nm 50
II T-sa-l-ni-ca
Nm 50
I C-rinh-t
Nm 55
II C-rinh-t
Nm 56
R-ma
Nm 57
Cc Th Tn Trong T
C-l-se
u nhng nm 60
-ph-s
u nhng nm 60
Phi-l-mn
u nhng nm 60
Phi-lp
Cui nhng nm 62-63
11-13. Hnh Trnh Truyn Gio Th T
I Ti-m-th
Nm 63 (hay sau
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7-10.

An-ti-t thuc Sy-ri

C-rinh-t
C-rinh-t
-ph-s
Ma-x-oan
C-rinh-t

Lin h n
sch Cng V
14:28; 15:2
18 :5
19 :20
20 :2
20 :3

R-ma
28:30-31
Ma-x-oan
1

Tt
II Ti-m-th

nhng trc nm 68)

Nm 63 (hay sau
nhng trc nm 68)
Nm 64 (hay sau
nhng trc nm 68)

-ph-s (khng r?)

R-ma

NGI NHN
Th cho bit ni n l R-ma. Chng ta khng bit ai thnh lp Hi thnh ti R-ma :
A. C th l do nhng ngi n thm Gi-ru-sa-lem trong ngy l Ng Tun v c ci o tr v
nh thnh lp Hi thnh (xem Cng v 2 :10) ;
B. C th l nhng mn chy khi cuc bt b Gi-ru-sa-lem sau ci cht ca -tin (xem Cng
v 8 :4) ;
C. Hay c th l nhng ngi c ci o t cc chuyn truyn gio ca Phao-l v h i n R-ma.
Phao-l cha bao gi c n thm Hi thnh ti y nhng ng rt mong c i (xem Cng v
19 :21). ng c nhiu ngi bn (xem R-ma 16).
Tht s Phao l c k hoch ving thm R-ma trn ng ng n Ty-ban-nha (Rma 15 :28)
trong chuyn i Gi-ru-sa-lem vi cc tng phm. ng c cm gic cng vic hu vic Cha ca
ng ti vng pha ng b a Trung Hi chm dt. V vy ng i tm nhng vng t mi
(16 :20-23). Ngi mang th cho Phao-l Hy-lp n R-ma c l l Ph-b, mt n chp s,
ngi c cng vic i v hng (R-ma 16 :1). Ti sao l th ny, mt l th c vit ti cc
con hm nh thnh ph C-rinh-t vo th k th nht bi mt ngi may tri Do thi, li c gi
tr n nh vy ? Martin Luther gi n l quyn sch ng u trong Tn c v l mt Phc
m thun ty nht. Gi tr ca cun sch ny c tm thy ti s kin rng n l mt s gii
ngha Phc m rt su sc bi mt thy ra-bi Sau-l Tt-s ci o, v c gi lm s cho
dn ngoi. Hu ht cc l th ca Phao l u c mu sc ca mt a im a phng, nhng th
R-ma th khng c nh vy. N l mt s trnh by c h thng c tin c mt i ca mt v s
.
Cc anh em C c thn mn, bn c nhn thy rng hu ht cc thut ng dng ngy nay m t
c tin ( s xng cng bnh s quy ti, s nhn lm con nui, v s nn thnh )
n t th R-ma hay khng ? Hy cu xin Cha m ra cho bn thy bc th tuyt diu ny khi
chng ta cng tm kim ch ca Cha cho cuc sng chng ta ngy nay!
MC CH
A. Mt li thnh cu gip cho chuyn truyn gio n Ty-ban-nha. Phao-l nhn thy cng vic s
ca ng ti vng ng a Trung Hi chm dt (16 :20-23).
B. cp n vn trong Hi thnh ti R-ma gia cc tn hu ngi Do thi v ngi ngoi
quc. y c l l h qu ca s trc xut tt c nhng ngi Do thi ra khi R-ma v sau h
tr li. n lc , cc lnh o tin o ngi Do thi b thay th bi cc lnh o tin o ngi
ngoi quc.
C. t gii thiu mnh vi Hi thnh ti R-ma. Phao l gp rt nhiu chng i t pha nhng
ngi Do thi tin o tht lng ti Gi-ru-sa-lem (Gio hi ngh Gi-ru-sa-lem trong Cng v 15),
t pha nhng ngi Do thi (nhng ngi theo o Do thi trong Ga-la-ti v II C-rinh-t 3, 1013), v t cc ngi ngoi quc (C-l-se, -ph-s), nhng ngi tm cch hi nhp Phc m vi
cc l thuyt hoc trit l m h a thch.
D. Phao-l b cho l Nh i mi nguy him, thm vo li dy ca Cha Jsus mt cch ba bi.
Sch R-ma l cch ng t bo cha cho chnh mnh bng cch ch ra rng Phc m ca ng l tht,
s dng c Cu c v nhng li dy ca Cha Jsus (trong cc sch Phc m).

DN
A. Gii thiu (1 :1-17)
1. Cho thm (1 :1-7)
a. Tc gi (1-5)
b. Ni n (6-7a)
c. Cho mng (7b)
2. Dp tin (1:8-15)
3. Ch (1:16-17)
B. Nhu cu cn c s xng cng bnh thin thng (1:18-3:20)
1. S sa a ca th gii ngoi bang (1:18-32)
2. S gi hnh ca ngi Do thi hay nhng nh o c ngoi bang (2:1-16)
3. S phn xt cho ngi Do thi (2:17-3:8)
4. Li kt n chung cho tt c (3:9-20)
C. S cng bnh thin thng (divine righteousness) l g (3:21-8:39)
1. S cng bnh bi c tin m thi (3:21-31)
2. Nn tng ca s cng bnh: Li ha c Cha Tri (4:1-25)
a. Tnh trng cng bnh ca p-ra-ham (4:1-5)
b. a-vt (4:6-8)
c. S lin h ca p-ra-ham v php ct b (4:9-12)
d. Li ha c Cha Tri cho p-ra-ham (4:13-25)
3. t n s cng bnh (5:1-21)
a. Yu t ch quan: mt tnh yu khng ng nhn c, mt nim vui khng th so snh
(5:1-5)
b. Nn tng khch quan: tnh yu tuyt vi ca c Cha Tri (5:6-11)
c. Hnh bng A-am/ng Christ: s phm ti ca A-am, s d b ca c Cha Tri
(5:12-21)
4. S cng bnh thin thng phi th hin ra trong s cng bnh c nhn (6:1-7:25)
a. c gii phng khi ti li (6:1-14)
i. Mt phn ng ng phi c (6:1-2)
ii. ngha ca bp-tm (6:3-14)
b. N l cho Sa-tan hay cho c Cha Tri: s la chn ca bn (6:15-23)
c. Con ngi gn lin vi Lut php (7:1-6)
d. Lut php l tt lnh, nhng ti li ngn tr iu lnh (7:7-14)
e. Cuc chin vn tip din gia thin v c trong ngi tin Cha (7:15-25)
5. Cc kt qu thy c ca s cng bnh thin thng (8:1-39)
a. Cuc sng trong Thnh Linh (8:1-17)
b. S cu chuc mun vt (8:18-25)
c. S gip lun lun ca c Thnh Linh (8:26-30)
d. S chin thng trn lut php v s xng cng bnh bi c tin (8:31-39)
D. Mc ch thin thng cho ton th nhn loi (9:1-11:32)
1. S chn la dn Do Thi (9:1-33)
a. Nhng ngi k t tht trong c tin (9:1-13)
b. Quyn ti cao ca c Cha Tri (9:14-26)
c. K hoch ton cu ca c Cha Tri bao gm c ngi ngoi (9:27-33)
2. S cu ri ca ngi Do thi (10:1-21)
a. S cng bnh ca c Cha Tri v s cng bnh ca loi ngi (10:1-13)
3

b. S thng xt ca c Cha Tri l iu cn thit cho cc s gi, s ku gi n vic

truyn gio khp th gii (10:14-18)
c. S v tn tip tc ca ngi Do thi ni ng Christ (10:19-21)
3. S tht bi ca dn Do thi (11:1-36)
a. Dn Do thi cn st li (11:1-10)
b. S ganh t ca ngi Do thi (11:11-24)
c. S m la tm thi ca dn Do thi (11:25-32)
d. Phao-l bc pht li ngi khen (11:33-36)
E. Kt qu ca mn qu cng bnh thin thng (12:1-15:13)
1. S ku gi nn thnh (12:1-2)
2. S dng cc n t (12:3-8)
3. Lin h gia cc tn hu vi nhau (12:9-21)
4. Lin h vi chnh quyn (13:1-7)
5. Lin h vi hng xm (13:8-10)
6. Lin h vi Cha ca chng ta (13:11-14)
7. Lin h vi cc thnh vin trong Hi thnh (14:1-12)
8. nh hng ca chng ta trn ngi khc (12:13-23)
9. Nhng lin h ging vi ng Christ (15:1-13)
F. Kt lun (15:14-33)
1. Nhng k hoch c nhn ca Phao-l (15:14-29)
2. Nhng vn cu thay (15:30-33)
G. Ti bt (16:1-27)
1. Cho tm bit (16:1-24)
2. Chc phc (16:25-27)
CHU K C KINH THNH LN TH NHT (xem trang vi)
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
c ton b sch ny trong mt ln c. Vit ra ch trng tm ca ton b sch bng ch ca bn.
1. Ch ca ton b sch
2. Th loi vn chng
CHU K C KINH THNH LN HAI (xem trang vi-vii)
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh.
Mi ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c
Thnh Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
c li ton b sch ny ln th hai trong mt ln c. Lp dn cc ch chnh v vit mt
cu din t mi ch .
1. Ch ca n v ng vn th nht
4

2. Ch ca n v ng vn th hai
3. Ch ca n v ng vn th ba
4. Ch ca n v ng vn th t
5. Vn vn

R-MA ON 1
CC CCH CHIA ON THEO CC BN DCH HIN I*
UBS4

NKJV

NRSV

TEV

JB

Cho thm

Li cho thm

Cho thm

Cho thm

Li t

1:1-7

1:1-7

1:1-6

1:1
1:2-6

1:1-2

1:7a
1:7b
Cm t

1:7a
1:7b
Cu nguyn
cm t

1:8-15

1:8-15

1:3-7

Phao l mong mun

n thm Hi thnh
ti R-ma
1:8-15

Mong mun n
thm Hi thnh
ti R-ma
1:8-15

Quyn nng ca
Phc m

Ngi cng bnh

sng bi c tin

Ch ca l th

1:8-12
1:13-15
Quyn nng ca
Phc m

1:16-17

1:16-17

1:16-17

1:16-17

1:16-17

Ti li ca nhn loi

Cn gin ca
c Cha Tri
i vi ngi khng
cng bnh

S on pht ca
c Cha Tri
i vi ti li

Ti li ca
nhn loi

Cn gin ca
c Cha Tri trn
dn ngoi

1:18-23
1:24-32

1:18-23

1:18-23
1:24-25
1:26-27
1:28-32

1:18-23
1:24-25
1:26-27
1:28-32

1:18-25

Cm t v
cu nguyn

Ch
c nu ln

1:28-32

CHU K C LN TH BA (xem trang vii)

THEO DI NH CA TC GI NGUYN THY THEO TNG PHN ON
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
c ht on ny trong mt ln c. Xc nh cc ch . i chiu cch chia on theo ch ca
bn vi cc bn dch hin i. Cch chia on khng c linh cm nhng n l cha kha theo di
tng ca tc gi nguyn thy, vn l trng tm ca vic gii ngha. Mi phn on u c mt v ch
mt ch .
1. Phn on 1
2. Phn on 2
3. Phn on 3
4. Vn vn
6

CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH

A. Cu 1 n 7 to nn phn m u cho l th. y l phn m u di nht trong cc th ca Phao
l. ng mun t gii thiu mnh v h thng thn hc ca mnh cho mt Hi thnh cha tn mt
gp ng v c th nghe ni nhng iu tiu cc v ng.
B. Cu 8 n 12 l li cu nguyn cm t m u. y l cch thng thng trong cc l th ca
ngi Hy-lp, v cng l cch vit c trng ca Phao-l.
C. Cu 16-17 cho bit ch ca sch.
D. Cu 18 n on 3:12 cu thnh n v ng vn u tin v cng l im quan trng trong Phc
m ca Phao-l; ton th nhn loi u h mt v cn c cu (i chiu Sng th k)
1. Dn ngoi v lun
2. Dn ngoi c o c
3. Ngi Do thi
E. R-ma 1:18 v nhng cu tip theo phn nh Sng th k on 3. Nhn loi c dng nn
tng giao vi c Cha Tri, trong hnh nh ca Ngi (xem Sng th k 1:26-27). Tuy nhin,
con ngi chn s m mt (enlightenment) v li ha v quyn lc v tnh u vit
(preeminence).Tht vy, con ngi i c Cha Tri v chn chnh mnh (ch ngha nhn
bn v thn)!
c Cha Tri cho php, thm ch c th vch ra tnh trng trm trng ny. c dng nn
theo nh tng c Cha Tri c ngha l c bn phn, chu trch nhim o c, c t do
theo ch ca mnh, nhng cng c hu qu theo sau. c Cha Tri phn tch con ngi bng
s la chn ca Ngi v ca chnh h (mt mi lin h theo giao c)! Ngi cho php h la
chn bn thn cng vi nhng hu qu theo sau n. c Cha Tri bun ru nhng con ngi l
nhng hu th o c c t do (free moral agents) c nhng quyn li v trch nhim theo
sau. Cm t c lp i lp li Cha ph h cho (xem 1:24, 26, 28) ch cho thy s t do ,
ch khng phi ni n s ch b mc ca c Cha Tri. y khng phi l s la chn ca
c Cha Tri. y khng phi l th gii m c Cha Tri d nh t ban u (xem Sng
3:22; 6:5-7, 11-13)!
F. Phn tm tt thn hc ca on 1:18 n on 3:12 c tm thy trong cc cu ca on 3:2131. y l tin u tin ca Phc m- mi ngi u phm ti v cn n s tha th ca c
Cha Tri.
G. n v ng vn u tin trong phn trnh by Phc m ca Phao l, tht th v khi thy
rng con ngi sa ng phi chu trch nhim v s ni lon v ti li ca h ch khng cp g
n Sa-tan hay ma qu (xem R-ma 1:18-3:20). Phn ny phn nh thn hc ca Sng th k
on 3, nhng khng c mt k cm d. c Cha Tri khng cho con ngi sa ng mt ln na
li cho Sa-tan (xem Sng th k 3:13) hay cho chnh Cha (Sng th k 3:12). Con ngi
c dng nn theo nh tng ca Ngi (Sng th k 1:26;5:1, 3; 9:6). H c quyn li, quyn
lc v bn phn la chn. H phi chu trch nhim v la chn ca mnh c cp tng th t
A-am v cp c nhn t nhng ti ca c nhn (xem 3:23).

NGHIN CU T NG V CC CM T
1:1-6 (Bn NASB)
1Phao-l, ti t c Cha Jsus Christ, c gi lm s , ring ra cho Tin Lnh c Cha
Tri, 2 l Tin Lnh xa kia c Cha Tri dng cc ng tin tri Ngi m ha trong Kinh
Thnh,3 v Con Ngi, theo xc tht th bi dng di vua a-vt sanh ra, 4 theo thn linh ca
thnh c, th bi s sng li ca Ngi t trong k cht, c t ra l Con c Cha Tri c
quyn php, tc l c Cha Jsus Christ, Cha chng ta, 5 nh Ngi chng ta nhn lnh n
in v chc s , em mi dn ngoi n s vng phc ca c tin, v danh Ngi, 6 trong
cc dn y anh em cng c gi bi c Cha Jsus Christ;
1:1 Phao-l Hu ht ngi Do thi thi Phao l u c hai tn (2 first names), mt tn Do thi, v mt
tn La-m (xem Cng v 13:9). Tn Do thi ca Phao l l Sau-l. Cng ging nh vua thi xa ca Ys-ra-n, ng thuc v chi phi Bn-gia-min (xem R-ma 11:1; Phi-lp 3:5). Tn La-m ca ng trong
ting Hy-lp, l Phao-l (Paulos), ngha l nh. iu ny c th m ch
1. mt l tng ngi nh ca ng l iu c ni n trong sch khng thuc kinh in th
k th hai, gi l Cng v ca Phao-l, trong chng ni v T-sa-l-ni-ca gi l Phao l v
Thekla;
2. hoc l cm nhn ring ca Phao-l cm thy l ngi hn mn nht trong cc thnh bi
trc kia ng bt b Hi thnh (xem I C-rinh-t 15:9; -ph-s 3:8; I Ti-m-th 1:15);
3. hay ch l tn ba m ng t khi ng sanh ra.
ti t bn NKJV, NRSV, TEV v JB dch l ti t. Khi nim ny (1) i li vi Cha Jsus l
Ch; hay (2) mt danh hiu theo li knh cn trong Cu c (xem trng hp Mi-se trong Dn s k
12:7 v Gi-su 1:1; trng hp Gi-su trong Gi-su 24:25; v trng hp a-vt trong cc Thi-thin
(cc danh hiu), v trong -sai 42:1, 19; 52:13).
c gi lm s y l la chn ca c Cha Tri, khng phi ca Phao-l (xem Cng v
9:15; Ga-la-ti 1:15; -ph-s 3:7). Phao-l khng nh tiu chun v thm quyn thuc linh ca mnh
(nh ng cng lm trong I C-rinh-t 1:1; II C-rinh-t 1:1; Ga-la-ti 1:1; C-l-se 1:1; I Tim 1:1; v
Tt 1:1) trc mt Hi thnh m ng cha h gp mt. Xem Ch c bit: c ku gi trong on
1:6.
T s trong vng ngi Do thi x Pa-lt-tin thuc th k th nht c ngha l ngi c sai
i lm i din chnh thc (xem II S k 17:7-9). Trong thi Tn c, t ny c s dng hai
ngha: (1) dnh cho mi hai s c bit v Phao l; v (2) lin quan n cc n t thuc linh vn tn
ti trong Hi thnh (xem I C-rinh-t 12:28-29; -ph-s 4:11).
ring ra y l th HIN TI HON THNH TH NG hm ng c Cha bit
ring ra trong qu kh (xem Gi-r-mi 1:5 v Ga-la-ti 1:15) v iu ny vn tip din, ng vn trong
tnh trng . y c th l mt cch chi ch t ng Pha-ri-si trong ting A-ram. H c bit ring ra
lo cho h thng lut php Do thi (v Phao-l cng tng lm nh vy [Phi-lp 3:5] trc khi gp
Cha Jsus trn ng a-mch), nhng gi y ng c bit ring ra ging Tin lnh.
iu ny lin h n ch thnh trong ting H-b-r ngha l c bit ring cho Cha s dng (xem
Xut 19:6; I Phi-e-r 2:5). Cc t ng thnh , lm nn thnh, v bit ring u c gc t Hy lp
l thnh (hagios).
cho Tin Lnh c Cha Tri Gii t eis trong vn cnh ny (v cu 5) din t mc ch s ku
gi ca Phao-l (cu 1b) v mc ch ring ra (cu 1c).
Tin lnh l mt danh t ghp t ch lnh, tt lnh (eu) v s ip, tin tc (angellos). N tr thnh t
ng din t cc tn l by t trong Giao c mi (xem cu 2 v Gi-r-mi 31:31-34; -x-chi-n 36:2232), l ni n ng Mt-si-a m c Cha Tri ha (xem cu 3-4).
8

y l Tin lnh ca c Cha Tri, khng phi ca Phao-l (xem 15:16; Mc 1:14; II C-rinh-t 11:7; I
T-sa-l-ni-ca 2:2,8,9; I Phi-e-r 4:17). Phao-l khng phi l nh i mi hay ngi hp thc vn ha,
nhng l ngi rao truyn l tht m ng nhn (xem I C-rinh-t 1:18-25).
1:2 l Tin Lnh xa kia c Cha Tri dng cc ng tin tri Ngi m ha trong Kinh
Thnh y l th BT NH I CH NH (AORIST MIDDLE INDICATIVE) (ng t trung gian
deponent). Tin lnh khng phi l nh ngh ra sau khi hnh ng xy ra nhng l hoch nh c mc
ch t trc, i i ca Ngi (xem Sng th k 3:15; -sai 53; Thi-thin 118; Mc 10:45; Luca 22:22;
Cng v 2:23; 3:18; 4:28; Tt 1:2). Cc bi ging ca Hi thnh u tin trong Cng v (kerygma) by t
Cha Jsus chnh l s ng nghim ca cc li ha v li tin tri trong Cu c.

CH C BIT: CC BI GING (KERYGMA) CA HI THNH U TIN

1. Li ha ca c Cha Tri trong Cu c gi y c ng nghim khi Cha Jsus, ng Mtsi-a n (Cng v 2:30; 3:19,24; 10:43; 26:6-7, 22; R-ma 1:2-4; I Ti-m-th 3:16; H-b-r 1:12; I Phi-e-r 1:10-12; II Phi-e-r 1:18-19).
2. Cha Jsus c c Cha Tri xc du lm ng Mt-si-a trong bp tm ca Ngi (Cng v
10:38).
3. Cha Jsus bt u chc v ti Ga-li-l sau khi chu bp tm (Cng v 10:37).
4. Chc v ca Ngi c th hin qua cc vic lnh v lm php l bi quyn nng c Cha Tri
(Mc 10:45; Cng v 2:22; 10:38).
5. ng Mt-si-a b ng inh theo chng trnh ca c Cha Tri (Mc 10:45; Ging 3:16; Cng
v 2:23; 3:13-15, 18; 4:11; 10:39; 26:23; R-ma 8:34; I C-rinh-t 1:17-18; 15:3; Ga-la-ti 1:4;
H-b-r 1:3; I Phi-e-r 1:2, 19; 3:19; I Ging 4:10).
6. Ngi sng li t trong k cht v hin ra cho cc mn (Cng v 2:24, 31-32; 3:15,26; 10:4041; 17:31; 26:23; R-ma 8:34; 10:9; I C-rinh-t 15:4-7, 12 v cc cu sau; I T-sa-l-ni-ca 1:10;
I Ti-m-th 3:16; I Phi-e-r 1:2; 3:18,21).
7. Ngi c c Cha Tri tn cao v c gi l Cha (Cng v 2:25-29, 33-36; 3:13; 10:36;
Rma 8:34; 10:9; I Tim 3:16; H-b-r 1:3; I Phi-e-r 3:22).
8. Ngi ban c Thnh Linh xung thnh lp mt cng ng mi ca c Cha Tri (Cng v
1:8; 2:14-18, 38-39; 10:44-47; I Phi-e-r 1:12)
9. Ngi s tr li on xt v phc hi mi iu (Cng v 3:20-21; 10:42; 17:31; I C-rinh-t
15:20-28; I T-sa-l-ni-ca 1:10)
10. Tt c nhng ai nghe s ip ny nn n nn v chu bp tm (Cng v 2:21, 38; 3:19; 10:43, 4748; 17:30; 26:20; Rma 1:17; 10:9; I Phi-e-r 3:21).
Tt c nhng im trn c s dng nh mt s thit yu cho vic cng b tin mng ca Hi
thnh u tin, du rng cc tc gi trong Tn c c th b qua mt phn no hoc nhn mnh
n mt s im c bit khc trong s ny khi h ging. Ton b Phc m theo Mc theo st
quan im ca Phi-e-r v s ging dy kerygma ny. Truyn thng cho rng Mc h thng li cc
bi ging ca Phi-e-r ging R-ma, v gp li thnh Phc m Mc. C Ma-thi- v Lu-ca u
theo cu trc c bn ca Mc.

1:3 v Con Ngi Trng tm ca s ip Phc m l mt Con ngi, l Jsus Na-xa-rt, con ca n
ng trinh Ma-ri. Trong Cu c, mt nc, mt v vua, v ng Mt-si-a c gi l con (xem II Samu-n 7:14; -s 11:1; Thi-thin 2:7; Ma-thi- 2:15).
Trong thi Cu c, c Cha Tri phn qua cc ti t v tin tri ca Ngi. Cha Jsus khng phi l
y t ca c Cha Tri. Ngi l mt thnh vin trong gia nh (xem H-b-r 1:1-2; 3:6; 5:8; 7:28).
Rt ngc nhin y l ch duy nht trong sch ny Phao-l tp trung vo ch ng Christ hc
(Christology). Th R-ma khng phi l mt h thng thn hc y .

CH C BIT: CON C CHA TRI

y l mt trong nhng danh hiu chnh ca Cha Jsus trong Tn c. N chc chn mang ngha
thing ling. N bao hm ngha Cha Jsus l Con hay Con Ta v c Cha Tri l Cha. T ny
xut hin 124 ln trong Tn c. Ngay c danh hiu t xng ca Cha Jsus Con Ngi cng c
ngha linh thing rt ra t a-ni-n 7:13-14.
Trong Cu c, t con trai c th ch ba nhm khc nhau:
1. Thin s (thng dng S NHIU, xem Sng 6:2; Gip 1:6; 2:1)
2. Vua ca Y-s-ra-n (xem II Sam 7:14; Thi 2:7; 89:26-27)
3. C quc gia Do Thi (xem Xut 4:22-23; Phc truyn 14:1; -s 11:1; Ma-la-chi 2:10)
4. Cc quan xt ca Y-s-ra-n (Thi 82:6)
ngha th hai trong nhm ny lin h n Cha Jsus. Nh vy con a-vt v con c Cha
Tri u lin h n II Sam. 7; Thi 2 v 89. Trong Cu c t ng con c Cha Tri khng bao gi
c ch c th n ng Mt-si-a, tr trng hp v vua trong thi cui cng (eschatological king)
chc v c xc du ca Y-s-ra-n. Tuy nhin, trong Cun Bin Cht danh hiu ch n ng Mtsi-a l rt thng thng (xem cun Dictionary of Jesus and the Gospels, trang 770). T Con c Cha
Tri cng l mt danh hiu ca ng Mt-si-a trong cc tp sch ngy kinh ca ngi Do thi (xem II
Esdras 7:28; 13:32,37,52; 14:9 v I H-nc 105:2).
Nn tng Tn c ca danh hiu ny khi ch n Cha Jsus c tm tt li theo cc mc sau:
1. S hin hu t trc ca Ngi (Ging 1:1-18)
2. S sanh ra c bit bi n ng trinh (Ma-thi- 1:23; Lu-ca 1:31-35)
3. Bp-tm (Ma-thi- 3:17; Mc 1:11; Lu-ca 3:22. Ting phn ca c Cha Tri t tri kt
hp danh hiu vua trong Thi thin 2 vi danh hiu y t chu kh nn trong -sai 53).
4. Chu ma qu cm d (Ma-thi- 4:1-11; Mc 1:12,13; Lu-ca 4:1-13. Ngi b cm d sanh nghi
ng v a v lm con ca Ngi hay t ra hon thnh mc ch bng mt con ng khc hn l
thp t gi).
5. S xc nhn danh hiu ca Ngi bi nhng k tuyn xng khng c chp nhn
a. Ma qu (Mc 1 :23-25 ; Lu-ca 4 :31-37 ; Mc 3 :11-12)
b. Nhng k khng tin Cha (Ma-thi- 27 :43 ; Mc 14 :61 ; Ging 19 :7)
5. S xc nhn danh hiu ca Ngi bi cc mn
a. Ma-thi- 14 :33 ; 16 :16
b. Ging 1 :34, 49 ; 6 :69 ; 11 :27
6. S t xc nhn ca Ngi :
a. Ma-thi- 11 :25-27
b. Ging 10 :36
7. Cch dng hnh nh quen thuc ca Cha Jsus ch c Cha Tri l Cha
a. Cha dng ch abba ch c Cha Tri

10

1) Mc 14 :36
2) R-ma 8 :15
3) Ga-la-ti 4 :6
b. Cha thng dng ch Cha (pater) din t mi lin h vi ng thn linh
Tm li, danh hiu Con c Cha Tri c ngha thn hc ln lao i vi nhng ngi am tng
Cu c, cc li ha v cc cch ch nh, nhng nhng ngi vit Tn c c phn lng tng v cch
dng ca n i vi ngi ngoi bi v theo cch hiu thng thng ca h cc thn ly ph n ri
sanh con chu l nhng ngi ti gii hay ngi khng l.
sanh bi dng di vua a-vt y lin h n li tin tri trong II Sam. 7. ng Mt-si-a thuc
dng hong tc a-vt (-sai 9:7; 11:1,10; Gi-r-mi 23:5; 30:9; 33:15) t chi phi Giu-a (Sng 49:4-12;
-sai 65:9). Trong Phc m Ma-thi- Cha Jsus c xng bng danh hiu ny mt vi ln (9:27; 12:23;
15:22; 20:30) chng t hy vng ca ngi Do thi v mt ng cu th s n.
Rt ngc nhin v Phao-l khng nhn mnh n kha cnh ny ca Cha Jsus. ng ch cp n n
y v trong II Tim 2:8; c hai on ny c l c ly t tn iu ca Hi thnh u tin.
NASB, NKJV, NRSV theo xc tht
TEV v phng din nhn tnh ca Ngi
JB v bn cht loi ngi
y l s ng nghim li tin tri v l s xc quyt v nhn tnh ca Cha Jsus vn thng b th
gii hn tp tn gio ca th k th nht bc b (I Ging 1:1-4; 4:1-3). Cu ny r rng cho thy Phao-l
khng thng dng ch xc tht (sarx) trong ngha tiu cc (2:28; 9:3). Tuy nhin, Phao-l dng ch
xc tht ch s i lp vi thn linh (6:19; 7:5, 18, 25; 8:3-9, 12,13; I C-rinh-t 5:5; II C-rinh-t
1:17; 11:18; Ga-la-ti 3:3; 5:13,16,17-19, 24; 6:8; -ph-s 2:3; C-l-se 2:11,13,18,23).
Cu trc ng php kata (cn c theo) cng vi mt I CCH (ACCUSATIVE) lm cho song song
vi cu 4. Cha Jsus l con ngi (theo xc tht) v l thn (theo Thnh Linh). Tn iu nhp th rt quan
trng (I Ging 4:1-3). N cng hm danh hiu t xng ca Cha Jsus l Con Ngi (Thi 8:4; -xchi-n 2:1 [con ngi] v a-ni-n 7:13 [thn]).
1:4 c t ra y l ng t th TH NG HON THNH TH BT NH (AORIST
PASSIVE PARTICIPLE). R rng c Cha Tri lp Cha Jsus l Con c Cha Tri. iu ny
khng c ngha Bt-l-hem l ni bt u ca Cha Jsus hay Ngi thp hn c Cha Cha. Xin xem
Ch c bit: Ba Ngi c Cha Tri an 8:11.
Con c Cha Tri Cc tc gi Tn c t khi ni n Cha Jsus vi danh hiu Con c Cha
Tri (xem Ma-thi- 4:3) bi v nhng hm sai lm xut pht t cc huyn thoi Hy-lp (iu ny cng
p dng cho vn sanh ra bi n ng trinh). Khi nim ny thng c b sung bng nhng ch nh
c nht, ch c mt (monogenes) (Ging 1:18; 3:16,18; I Ging 4:9). V vy ngha ca n l Jsus,
Con tht duy nht ca c Cha Tri.
Tn c c hai cc v thn hc lin quan n c Cha Tri l Cha v Cha Jsus l Con:
(1) c hai u ngang bng nhau (Ging 1:1; 5:18; 10:30; 14:9; 20:28; II C-rinh-t 4:4; Phi-lp 2:6;
C-l-se 1:15; H-b-r 1:3);
(2) c hai c nhng c tnh ring bit (Mc 10:18; 14:36; 15:34).
bi s sng li c Cha Cha xc nhn cuc sng v s ip ca Cha Jsus bng cch em Ngi
t ci cht sng li (4:24; 6:4, 9; 8:11). Thn tnh (Ging 1:1-14; C-l-se 1:15-19; Phi-lp 2:6-11) v s
sng li ca Cha Jsus l hai ct tr song sinh ca C c gio. Cu ny thng c s dng ng h
cho t gio gi l ch ngha nhn lm con nui l hc thuyt cho rng Cha Jsus c tng thng
v nng ln bi c Cha Tri bi v cuc sng vng li kiu mu ca Ngi. Nhng ngi theo t gio
ny cho rng v bn cht khng phi Ngi lun lun l thn, nhng ch tr nn l thn khi c Cha Tri
khin Ngi t k cht sng li. Mc d r rng iu ny l sai lm, vi nhng bng chng hin nhin t
11

cc on Kinh thnh nh Ging 1 v 17, nhng c iu g rt tuyt vi c ban cho Cha Jsus khi
Ngi sng li. Tht kh m din t cch mt v thn c ban thng, nhng l xy ra ti y. D
Cha Jsus cng c s vinh hin i i nh c Cha Cha, nhng a v ca Ngi dng nh c t
m thm bi s hon tt s mng cu ri c giao cho Ngi. S sng li l bng chng c Cha
Tri xc nhn v cuc i, gng mu, s dy d v s cht hy sinh ca Jsus Na-xa-rt; Con c
Cha Tri, Thn i i, hon ton l Ngi, ng Cu th ton ho, ng c ban thng, ng c
mt khng hai! Xin xem Ph lc ba- Hc thuyt nhn lm con nui.
NASB, NKJV theo s thnh khit ca Thn linh
NKJV
theo s thnh khit thn linh
TEV
theo s thnh khit thing ling ca Ngi
JB
theo thn linh, thn linh ca s thnh khit
Mt s bn dch vit hoa ch T trong ch Thn linh, hm c Thnh Linh, trong khi ch t
vit thng ch bn tnh thn linh ca Cha Jsus. V c Cha Cha l thn, Cha Jsus cng l thn. V
ch H-b-r v ch Hy-lp c khng c vit hoa, khng chm phy, cng khng c chia on, hay chia
cu, cho nn nhng im ny u ty thuc vo truyn thng hoc cch gii thch ca nhng ngi dch.
C ba quan im gii thch cu 3 v 4: (1) ch v hai bn cht ngi v thn ca Cha Jsus; (2) ch
v hai giai on trong cuc i trn t ca Cha Jsus: Con Ngi v ng sng li; hay l (3) din
t song song vi cm t Jsus Christ Cha ca chng ta.
Jsus Ch Jsus trong ting A-ram cng ging nh ch Gi-su trong ting H-b-r. N l danh
t ghp ca hai ch H-b-r YHWH v cu ri. N c th c ngha l YHWH cu, YHWH gii
cu hay YHWH l s cu ri. Trng im ca ngha ny c th c tm thy trong sch Ma-thi-
1:21, 25.
Christ y l ch Hy lp dch t ting H-b-r ch messiah c ngha l ng chu xc du.
Trong Cu c, mt s nhm ngi vai tr lnh o (nh tin tri, thy t l, vua) c xc du lm
du cho s chn la v trang b ca c Cha Tri. Cha Jsus hon thnh c ba chc v chu xc du
ny (H-b-r 1:2-3).
Cu c d on rng c Cha Tri s sai mt ng chu xc du c bit n m ra mt thi i
cng bnh mi. Cha Jsus l y t, con, v l Mt-si-a c bit ca Ngi.
Cha Trong Do thi gio, tn giao c ca c Cha Tri, YHWH, tr nn rt thnh n ni cc
thy thng gio thay th bng danh hiu Cha (Adon) khi c Kinh thnh bi v h s ly danh Cha
lm chi (Xut 20 :7 ; Phc truyn 5 :11), dn n vic phm cc iu rn trong Mi iu Rn. Khi cc
tc gi Tn c gi Jsus l Cha ( Kurios ) trong bi cnh thn hc, h mun xc nhn thn tnh
ca Ngi (xem Cng v 2 :36 ; R-ma 10 :9-13 ; Phi-lp 2 :6-11).
1:5 chng ta Phao-l khng cp n mt ai khc trong phn gii thiu ny nh ng thng
lm trong cc l th khc. Cm t u tin ni n s ci o ca Phao l trn ng a-mch v s
chn la ng (xem Cng v 9) nhm cho thy r hn v cch hiu nh ch chng ta.
chng ta nhn lnh n in v chc s Phao l khng nhng xc nhn mn qu cu ri
t ng Christ, m cn s lin h vi n, l s ku gi tr thnh s cho dn ngoi. Tt c nhng
iu ny xy ra trong chp mt trn ng a-mch (Cng v 9). iu khng phi do cng trng
ng c hng, nhng ch do n in c mc ch m thi!
em n y l ln th hai ch eis c s dng trong vn cnh cp n mc ch. (cu 1).
Phc m s phc hi li nh tng ca Cha trong con ngi qua c tin ni Cha Jsus. iu ny lm
cho mc ch ban u ca c Cha Tri c by t ra, l s giao thng mt thit vi nhng con
ngi phn chiu bn tnh ca Ngi (cu 7).
12

 NASB, JB s vng phc ca c tin

NKJV
cho s vng phc n c tin
NRSV
em li s vng phc ca c tin
TEV
tin v vng phc
y l ln u tin thut ng quan trng c tin c s dng trong th R-ma. N c s dng trong
3 cch khc nhau trong chng ny v ton b sch R-ma :
1. Cu 5 : Cu ny thuc v mt s cc l tht hoc tn l lin quan n Cha Jsus v i sng C c
nhn (xem Cng v 6 :7 ; 13 :8 ; 14 :22 ; 16 :5 ; R-ma 14 :1 ; 16 :26 ; Ga-la-ti 1 :23 ; 6 :10 ; Giu-e
3, 20).
2. Cu 8 : Cu ny c s dng trong ngha t lng tin cy c nhn ni Cha Jsus. Nhng ch
tin, c tin, v tin cy u c dch t ch Hy lp pistis/pisteuo. Phc m va thuc nhn
thc (tn l), va lin h n c nhn (xem cu 16 ; Ging 1 :12 ; 3 :16).
3. Cu 17 : Cu ny c s dng trong ngha ca Cu c v s ng tin cy, lng trung thnh, v
tnh c th nh cy c. y l ngha ca Ha-ba-cc 2 :4. Trong Cu c cha c mt tn l hon
chnh v c tin, nhng c rt nhiu minh ha v i sng c tin (xem p-ra-ham trong Sng th k
15 :6) ; khng phi l mt c tin ton ho nhng l mt c tin y cht vt (xem H-b-r 11). S
hy vng ca con ngi khng phi nm nng lc ph by hay tin tng mt cch ng n ; nhng
ni bn cht ca c Cha Tri. Ch c Cha l ng thnh tn !
Mt s cc hnh ng sau y c gi l s kin cu ri : (1) s n nn (Mc 1 :15 ; Lu-ca 13 :3,5 ;
Cng v 3 :16,19 ; 20 :21) ; (2) c tin (Ging 1 :12 ; 3 :16 ; Cng v 16 :31) ; (3) s vng phc (2
C-rinh-t 9 :13 ; 10 :5 ; 1 Phi-e-r 1 :2,22) v (4) s bn lng (1 T-sa-l-ni-ca 1 :8 ; 2 C-rinh-t
4 :1,16 ; Ga-la-ti 6 :9 ; 2 T-sa-l-ni-ca 3 :13). y l nhng iu kin trong Giao c mi. Chng ta
phi nhn ly v tip tc nhn ly s ban cho ca c Cha Tri trong Cha Jsus Christ (xem cu
16 ; Ging 1 :12).
NASB cho danh Ngi
NKJV cho danh Ngi
NRSV cho danh Ngi
TEV
v ng Christ
NJB
v danh d ca danh Ngi
Xin xem phn Cc Ch c Bit mc 10:9
NASB, NRSV trong tt c dn ngoi
NKJV
trong tt c cc nc
TEV
dn tc trong tt c cc nc
JB
cho tt c cc nc ca dn ngoi
y l Phc m ton cu. Li ha v s cu ri ca c Cha Tri trong Sng th k 3:15 l bao gm tt
c nhn loi. S cht th ca Cha Jsus l cho tt c cc con ci sa ng ca A-am (Ging 3:16; 4:42; ph-s 2:11-3:13; 1 Ti-m-th 2:4; 4:10; Tt 2:11; 2 Phi-e-r 3:9). S Phao l nhn bit s ku gi c
bit ca ng l ging Tin lnh ca Cha cho dn ngoi (Cng v 9:15; 22:21; 26:17; R-ma 11:13; 15:16;
Ga-la-ti 1:16; 2:29; -ph-s 3:2,8; 1 Ti-m-th 2:7; 2 Ti-m-th 4:17).
1:6 anh em cng Phao-l l mt v d rt c bit (t mt ngi bt b Hi thnh) v n in c
Cha Tri, nhng cc c gi ca ng cng l nhng trng hp nhn n in ca Cha trong s khng
xng ng, khng ng c nhn.
NASB, NKJV
NRSV
TEV
JB

nhng ngi c gi ca Cha Jsus Christ

nhng ngi c gi thuc v Cha Jsus Christ
nhng ngi c Cha Tri ku gi thuc v Cha Jsus Christ
bi s ku gi ca Ngi thuc v Cha Jsus Christ
13

y c th l (1) cch chi ch vi t ng Hi thnh, c ngha l nhng ngi c gi ra khi hay

l nhng ngi c tp hp li; (2) cu ch v s la chn thing ling (xem Rma 8:29-30; 9:1 v
nhng cu sau ; -ph-s 1:4, 11; 3:21; 4:1,4); hay l (3) s din gii cm t nhng ngi nghe s
ku gi v thuc v Cha Jsus Christ t bn Kinh thnh ting Anh c hiu nh (Revised English
Bible). N cng cho thy cch hiu tng t khi dch cm t ny t nhng bn nh NRSV, TEV, v JB.
CH C BIT: C KU GI
c Cha Tri lun ch ng ku gi, la chn v ni mi nhng ngi tin n vi Ngi (xem
Ging 6:44, 65; 15:16; I C-rinh-t 1:12; -ph-s 1:4-5, 11). T ng ku gi c s dng trong
mt s ngha thn hc sau:
A. Ti nhn c ku gi n s cu ri bi n in ca c Cha Tri qua cng tc c
hon tt ca Cha Jsus v s co trch ca c Thnh Linh (ch kleos, xem Rma 1:6-7;
9:24, vn cng c ngha thn hc ging vi I C-rinh-t 1:1-2 v II Ti-m-th 1:9; II Phi-e-r
1:10).
B. Ti nhn ku cu n danh ca c Cha Tri c cu (ch epikaleo, xem Cng v
2:21;22:16; Rma 10:9-13). T ng ny l thnh ng trong li th phng Do Thi.
C. Nhng tn nhn c ku gi sng ging ng Christ ( ch klesis, xem I C-rinh-t 1:26;
7:20; -ph-s 4:1; Phi-lp 3:14; II T-sa-l-ni-ca 1:11; II Ti-m-th 1:9)
D. Nhng tn nhn c ku gi vo cc cng tc phc v Cha (xem Cng v 13:2; I C-rinh-t
12:4-7; -ph-s 4:1).

1:7 (BN NASB)

gi cho ht thy nhng ngi yu du ca c Cha Tri ti Rma, c gi l cc thnh :
Nguyn xin n in v s bnh an t c Cha Tri l Cha chng ta v Cha Jsus Christ vi
anh em
1:7 nhng ngi yu du ca c Cha Tri cm t ny thng c dng cho Cha Jsus (Ma-thi-
3:17; 17:5). Nhng gi y c s dng cho Hi thnh ti Rma! iu ny cho thy chiu su ca tnh
yu thng c Cha Tri i vi nhng ngi tin ni Con Ngi. Chng ta cng thy s chuyn lu ny
-ph-s 1:20 (hnh ng ca c Cha Tri thay cho Cha Jsus) v trong 2:5-6 (hnh ng ca
Cha Jsus thay cho nhng tn nhn).
ti Rma Phao-l khng phi l ngi thnh lp Hi thnh ny. Khng ai bit ngi sng lp. Th
R-ma l mt l th Phao l t gii thiu mnh vi Hi thnh c thnh lp. Sch R-ma trnh by
Phc m Phao l ging mc chn mi nht. N hu nh khng b nh hng bi mt tnh hung a
phng no, mc d r rng c nhng cng thng din ra gia ngi ngoi v ngi Do thi qua li l
Phao l trnh by trong th.
NASB
c gi l cc thnh
NKJV, NRSV, JB c gi tr thnh cc thnh
TEV
c gi tr thnh mt dn ring ca Ngi
T ng cc thnh ch v tr ca cc tn nhn trong ng Christ ch khng phi ni n tnh trng
khng c ti li. N cng din t tin trnh tr nn ging vi ng Christ. T ng ny lun lun S
NHIU, ngoi tr trong Phi-lp 4:21. Tuy nhin, ngay c trong cu ny, bi cnh ca n ch n tnh on
th. Tr nn mt tn ng Christ l tr nn mt phn trong mt cng ng, mt gia nh, mt thn th.
14

Cu 1 cho bit Phao l c gi l s . Cc tn nhn l nhng ngi c ku gi ca Cha Jsus

Christ trong cu 6. H cng c gi l cc thnh trong cu 7. S ku gi ny l cch Tn c
dng khng nh l tht c Cha Tri u tin khi xng tin trnh ny. Khng c mt con ngi h
mt no t ku gi chnh mnh (R-ma 3:9-13; -sai 53:6; I Phi-e-r 2:25). c Cha Tri lun lun
l ng ch ng khi xng (Ging 6:44, 65; 15:16). Ngi lun em giao c ca Ngi n vi chng
ta. iu ny p dng cho s cu chuc ca chng ta (s cng bnh c ban cho hay v tr php l ca
chng ta), cng p dng cho cc n t phc v Cha c kt qu (I C-rinh-t 12:7,11), v cng cn
thit cho cuc sng C c ca mi chng ta.

CH C BIT: CC THNH
y l danh t Hy lp tng ng t ting Hy-b-lai kadash, c ngha cn bn l t ai, vt g,
hay ni no ring bit ra cho c Gi-h-va s dng m thi. N chuyn ti khi nim vt/ngi
thnh t ting Anh. Chnh c Gi-h-va l ng bit ra khi con ngi bi bn cht ca Ngi (Thn
i i khng c ai khc to dng nn) v bn tnh ca Ngi (thin m hon ton). Ngi l tiu
chun da vo mi iu khc c o lng hay phn x. Ngi l ng siu vit, ng Thnh
C Mt, ng Thnh c Nht.
c Cha Tri to dng con ngi tng giao vi Ngi, nhng s sa ng (Sng th k 3)
dng ln ro cn v mi lin h v v phng din o c gia mt c Cha Tri Thnh khit v
con ngi ti li, Ngi quyt nh phc hi li to vt c lng tm ca Ngi; v vy, Ngi gi dn
ca Ngi l dn thnh (L-vi-k 11:44; 19:2; 20:7, 26; 21:8). Bi mi lin h bng c tin vi c
Gi-h-va ,dn Ngi chng nhng c tr thnh dn thnh bi v tr ca h trong Ngi qua giao c,
nhng cng c gi sng i sng thnh khit (Ma-thi- 5:48).
Li sng thnh khit ny c th c c bi v cc tn nhn c chp nhn hon ton v c
tha th mi ti li qua cuc i v cng tc ca Cha Jsus cng nh s hin din ca c Thnh
Linh trong tm tr ca h. iu ny to nn mt tnh hung nghch l:
1. Tr nn thnh bi s thnh khit ca ng Christ ban cho
2. c ku gi sng thnh khit bi s hin din ca c Thnh Linh
Cc tn nhn l nhng thnh (hagioi) l bi v c s hin din (1) ca ch ng Thnh (c
Cha Cha) trong i sng chng ta; (2) cng tc ca ng Thnh (c Cha Con); v (3) s hin din
ca c Thnh Linh.
Tn c lun dng ch cc thnh S NHIU (ngoi tr Phi-lp 4:12, nhng bi cnh ny cng
lm cho n tr thnh S NHIU). c cu cng c ngha l c tr thnh mt thnh vin ca mt
gia nh, mt thn th, mt ngi nh! c tin theo Kinh thnh bt u vi mt s tip nhn cch c
nhn nhng tun ra thnh mt mi lin h tp th. Mi ngi chng ta c nhng n t khc nhau (I
C-rinh-t 12:11) gp phn cho sc khe, s ln mnh, v tnh trng chung ca thn th ng Christtc Hi thnh (I C-rinh-t 12:7). Chng ta c Cha cu phc v! S thnh khit l mt c tnh
ca gia nh ny!

n in v s bnh an t c Cha Tri n vi anh em M u bng li chc l cch ca s

Phao l. y l cch chi ch t ting Hy lp truyn thng cho mng (charein) v t ng c bit
C c n in (charis). Phao-l c l kt hp cch m u ca ngi Hy lp vi cch cho truyn
thng ca ngi Do thi Shalom c ngha l bnh an. Tuy nhin, y ch l mt nhn xt m thi.
v phng din thn hc n in lun i trc bnh an.
t c Cha Tri Cha chng ta v c Cha Jsus Christ Phao l thng ch dng mt GII
T cho c hai danh t (I C-rinh-t 1:3; II C-rinh-t 1:2; Ga-la-ti 1:3; -ph-s 1:2; Phi-lp 1:2; II Tsa-l-ni-ca 1:2; I Ti-m-th 1:2; Tt 1:4). y l cch ng dng qua phng din ng php ni kt hai
15

Thn v trong Ba Ngi c Cha Tri. iu ny r rng nhn mnh thn tnh v s bnh ng ca Cha
Jsus.

CH C BIT: C CHA CHA

Cu c gii thiu mt hnh nh quen thuc gn gi ca c Cha Tri l hnh nh ngi
Cha: (1) quc gia Do Thi thng c gi l con ca c Gi-h-va (-s 11:1; Ma-la-chi 3:17);
(2) ngay c trc trong sch Phc truyn Lut l k hnh nh c Cha Tri l Cha cng c
s dng (1:31); trong Phc truyn on 32 Y-s-ra-n c gi l con ci ca Ngi v Cha c
gi l Cha ca cc ngi; (4) hnh nh ny cng c nu trong Thi thin 103: 13 v pht trin
thm trong Thi thin 68:5 (cha ca k m ci); v (5) hnh nh ny cng rt thng dng trong cc sch
tin tri (-sai 1:2; 63:8; Y-s-ra-n l con trai, v c Cha Tri l Cha, 63:16; 64:8; Gi-r-mi 3:4,
19; 31:9).
Cha Jsus s dng ting A-ram, c ngha l trong nhiu ch khi ch Cha xut hin trong ting
Hy lp, Pater, th n din t ch Abba trong ting A-ram (14:36). Nhng t ng nh Ba hay Cha
cho thy s thn mt ca Cha Jsus vi Cha; Vic Cha by t s thn mt ny cho cc mn thy
khuyn khch chng ta cng nn c mi lin h mt thit vi c Cha Cha. T Cha ch c dng
cho c Gi-h-va trong Cu c, nhng Cha Jsus dng n rt thng v dng nhiu ni. Khi
nim ny l mt s mc khi quan trng cho mi lin h mi ca chng ta vi c Cha Tri qua
Cha Jsus Christ.

1:8-15 (BN NASB)

8 Trc ht, ti nh c Cha Jsus Christ, v ht thy anh em m t n c Cha Tri ti v
c tin anh em ang c n khp c th gian. 9 V c Cha Tri m ti ly tm thn hu
vic, bi s ging Tin Lnh ca Con Ngi, lm chng cho ti rng ti nhc n anh em khng
thi. 10 trong mi khi ti cu nguyn thng xin c Cha Tri, bi mun Ngi cui cng ri
c l lc ny l dp tin ti c th i n ni anh em. 11 Tht vy, ti rt mong mi n thm
anh em, ng chia x vi anh em s ban cho thing ling, hu cho anh em c vng vng, 12
tc l ti gia anh em, chng ta cng nhau gic lng mnh m bi c tin chung ca chng
ta, ngha l ca anh em v ca ti. 13 V, hi anh em, ti chng mun anh em khng bit rng
ghe phen ti toan i thm anh em, ng hi tri trong anh em cng nh trong dn ngoi
khc; song v s ti b ngn tr cho n by gi.14 Ti mc n c ngi G-rc ln ngi d
man, c ngi thng thi ln ngi ngu dt.15 y vy, v phn ti, th ti cng sn lng rao Tin
Lnh cho anh em, l ngi thnh R-ma.
1:8 Trc ht Trong vn cnh ny, ch trc ht c ngha l u tin hay ti xin bt u (theo
bn dch J.B. Phillips).
ti nh c Cha Jsus Christ m t n c Cha Tri ti Thng thng Phao l dng li cu
nguyn n c Cha Tri qua Cha Jsus Christ. Cha Jsus l con ng duy nht ca chng ta n
c Cha Tri! Xin xem Ch c bit: Nhng li cu nguyn Ngi khen v T n ca Phao l trong
cu 7:25.
v ht thy anh em Cch dng ch ht thy, ging nh trong cu 7, c l cho thy s ghen t v
mu thun gia cc lnh o Do thi tin o l nhng ngi chy khi thnh R-ma di thi hong
Claudius (xem Cng v 18:2), v cc lnh o ngoi bang tin o l nhng ngi thay cho cc lnh
o Do thi mt vi nm. R-ma on 9 n 11 c l cng cp n cng mt vn .

16

Cng c th s bao gm ny l ni n nhng ngi yu v ngi mnh trong R-ma 14:1-15:13.

Cha yu thng tt c mi ngi trong Hi thnh R-ma v Ngi yu mt cch ng u!
v c tin anh em ang c n khp c th gian R-ma 16:19 ni n cng mt l tht. y
r rng l cch ni qu ng ca ngi phng ng (li ni thm xng) ch th gii ca quc La
m (xem I T-sa-l-ni-ca 1:8).
1:9 c Cha Trilm chng cho ti Phao l ly danh Cha m th (9:11; II C-rinh-t 1:23;
11:10-11,31; 12:19; Ga-la-ti 1:20; I T-sa-l-ni-ca 2:5). y l cch ca ngi Do thi khi mun khng
nh iu mnh ni l tht.
ti ly tm thn y l mt v d tiu biu trong cch dng ch pneuma vi ngha tm
linh/tm thn ca con ngi (xem 8:5, 10, 16; 12:11), dng ch mng sng ca con ngi (tc l hi
th, ting H-b-r l ruach, xem Sng th k 2:7).
1:10 trong mi khi ti cu nguyn thng xin [c Cha Tri] Phao l khng lp Hi thnh ny
nhng ng trung tn cu nguyn cho h (II C-rinh-t 11:28), cng nh cho tt c cc Hi thnh m ng
thnh lp! Xin xem Ch c bit: S cu thay trong cu 8:26. Tuy nhin, ng c nhiu bn b v ng
liu Hi thnh R-ma nh trong on 16 cho bit.
c l [nu] y l CU IU KIN BC MT hm c th tr thnh s tht t quan im ca
ngi ni hoc mang ngha tu t. Phao-l d nh ving thm R-ma trn ng i Ty ban nha (15:2224). ng khng nh s li lu. Phao l lun mun n mt cnh ng mi ni cha c ai cy
(15:20; II C-rinh-t 10:15,16). C th mt trong cc mc ch ca Phao l trong l th gi R-ma l
vn ng ti chnh ng i truyn gio Ty-ban-nha (15:24).
bi mun Ngi ti c th i n ni anh em Cu ny tng ng vi cu 13 v 15:32. Phao
l khng ngh rng cuc i v cc chng trnh i y l thuc v ng, nhng ty thuc vo Cha
(Cng v 18:21; I C-rinh-t 4:19; 16:7). Xin xem Ch c bit cu 12:2.
1:11 ti rt mong mi n thm anh em Cu ny tng ng vi cu 15:23. Trong mt thi gian rt
di Phao l tht s mun n thm cc tn hu R-ma (Cng v 19:21).
ng chia x vi anh em s ban cho thing ling Cm t s ban cho thing ling ch nhng
kin gii hay n phc thuc linh (11:29; 15:27). Phao l xem mnh l ngi c ku gi c bit lm
s cho dn ngoi 9 (cu 15).
hu cho anh em c vng vng y l NG T NGUYN MU THI BT NH TH
TH NG ca ch histemi. Xin xem Ch c bit cu 5:2.
1:12 y l mc ch ca mi thng cng C c. Cc n t l nhm hip nht cc tn hu trong mt
cng ng lo tng cho nhau. Cc tn hu c ban cho cc n t em n s ch chung (I C-rinh-t
12:7). Mi n t u c gi tr. c Thnh Linh ban mi n t ny cho con ngi khi h c cu (I Crinh-t 12:11). Mi tn hu u c ku gi, ban n t, v u l mc s trn thi gian (-ph-s 4:1112). Phao l tuyn b r rng thm quyn s ca mnh, nhng ng cng nu r s cn n nhau trong
cng ng. Cc tn hu u cn n nhau!
1:13 hi anh em, ti chng mun anh em khng bit y l cch ni Phao l dng gii thiu mt
cu ni quan trng (11:15; I C-rinh-t 10:1; 12:1; II C-rinh-t 1:8; I T-sa-l-ni-ca 4:13). iu ny
cng ging vi li ni Amen, Amen ( Qu tht, Qu tht ) ca Cha Jsus.
ti b ngn tr cho n by gi y l ng t th TH NG. Cng cm t ny c dng
trong I T-sa-l-ni-ca 2:18 trong Sa-tan l tc gi. Phao l tin rng i sng ca ng c Cha hng
dn nhng b ngn chn bi Satan. Bng cch ny hay cch khc c hai iu ny u ng (Gip 1-2; ani-n 10). Cch dng t ng ny trong cu 15:22 hm s ngn tr l cng tc truyn gio ca Phao l
min ng vng a trung hi, l vng cha c hon tt.

17

 ng hi tri trong anh em Trong ng cnh ny tri ni n nhng ngi ci o, nhng trong
Ging 15:1-8 v Ga-la-ti 5:22 ch ny ni n s trng thnh ca cc C c nhn. Ma-thi- 7 chp
cc ngi nh nhng tri n m nhn bit c nhng n khng nh ngha t ng tri y. Cu
tng ng thch hp nht c l l Phi-lp 1:22, trong Phao l cng dng hnh nh tng t trong nng
nghip.
1:14 ti mc n Phao l dng ch ny mt vi ln trong th R-ma
1. Phao l mc n ging Tin lnh cho ngi ngoi
2. Phao l khng mc n xc tht (8:12).
3. Hi thnh ngi ngoi mc n trong vic gip Hi thnh m Gi-ru-sa-lem (15:57).
ngi G-rc T ny ch nhng ngi vn minh, c vn ha khu vc bin a Trung Hi.
Alexander i v thuc h Hy lp ha th gii thi by gi. Ngi La-m thay th quyn thng tr
v st nhp vn ha Hy lp.
ngi d man Ch ny (onomatopoeia) ch nhng nhm ngi khng c hc hoc khng c vn
ha, thng ch nhm ngi pha bc. N c dng ni n nhng ngi khng ni ting Hy
lp. Ting ni ca h c m thanh ging nh nhng ch ba ba ba i vi ngi Hy lp v La-m.
ngi thng thi ln ngi ngu dt C th y l v cu tng ng vi ngi Hy lp v ngi
d man nhng cng khng nht thit l nh vy. y c th l mt cch ni khc ch tt c mi nhm
ngi v mi c nhn.
1: 16-17 (BN NASB)
16
Tht vy, ti khng h thn v Tin Lnh u, v l quyn php ca c Cha Tri cu mi
k tin, trc l ngi Giu-a, sau l ngi G-rc; 17 v trong Tin Lnh ny c by t s cng
bnh ca c Cha Tri, bi c tin m c, li dn n c tin na, nh c chp rng: Ngi
cng bnh s sng bi c tin.
NASB, NRSV Ti khng h thn v Tin lnh
NKJV
Ti khng h thn v Tin lnh ca ng Christ
TEV
Ti hon ton tin tng ni Tin lnh
JB
Ti khng h thn v Tin tc tt lnh
Phao l c l m ch li ca c Cha Jsus trong Mc 8:38 v Lu-ca 9:26. ng khng h thn v ni
dung ca Tin lnh hoc v s bt b s xy n v c Tin lnh (II Ti-m-th 1:12, 16,18).
Trong I C-rinh-t 1:23 ngi Do Thi h thn v Tin lnh bi v n xc nhn mt ng Mt-si-a chu
khn kh, cn ngi Hy lp h thn v n xc nhn s sng li ca thn th ng Christ. Cu 16-17 l
ch ca ton b sch ny. Ch ny c din gii v tm lc trong on 3:21-31.
cu Trong Cu c, ch H-b-r yasho thng ch s gii cu thuc th (Gia-c 5:15),
nhng trong Tn c, ch sozo trong ting Hy lp ch yu ni n s gii cu thuc linh (I C-rinh-t
1:18,21). Xem sch ca Robert B. Girdlestone, Synonyms of the Old Testament, trang 124-126.
NASB
cho mi ngi tin
NKJV cho mi ngi tin
NRSV cho mi ngi c c tin
TEV
tt c nhng ngi tin
JB
tt c nhng ngi c c tin
Tin lnh dnh cho tt c mi ngi (ti tht s thch nhng ch ny mi ngi bt c ai tt c),
nhng t nim tin ch l mt trong nhng iu kin c chp nhn. iu kin cn li l n nn (Mc
18

1:15; Cng v 3:16, 19; 20:21). Cha lm vic vi con ngi qua giao c. Ngi lun ch ng xng
cng nh lp k hoch (Ging 6:44,65). Nhng c mt s iu kin h tng, xin xem ch thch cu
1:5.
Ch Hy lp dch l tin y cng c th dch l c tin hay tin tng trong ting Anh. Ch Hy lp
ny c hm rng hn l tng ch ca ting Anh. ch ny l mt NG TNH T HIN TI.
c tin cu ri l c tin lun tip din (I C-rinh-t 1:18; 15:2; I C-rinh-t 2:15; I T-sa-l-ni-ca 4:14)!
Nu truy n tn ngun, ch H-b-r lin h n ch c tin trong ting Hy lp l mt ch c ngha l
mt th ng vng, mt ngi ng t th dng hai chn ra khng d b day ng. Hnh nh i lp
vi iu ny trong Cu c c l l cu chn ti chn trong vng bn ly li (Thi thin 40:2), chn ti
gn trt ng (Thi thin 73:2). Nhng ch H-b-r c gc tng t nh emun, emunah, aman,c
dng cch hnh bng ch ngi ng tin cy, c th nh cy c, v trung thnh. c tin cu chuc
khng nhm ni n kh nng trung tn ca con ngi sa ng, nhng ni n kh nng/quyn nng ca
Cha. Nim hy vng ca cc tn nhn khng nm kh nng ca h nhng t ni bn cht v li ha
ca c Cha Tri. N chnh l s ng tin cy, s thnh tn, v li ha ca Ngi!
trc l ngi Giu-a L do v sao nh vy c cp mt t 2:9-10, on 3 v y
nht on 9-11. Cu ny i cng vi mt s cu ni ca Cha Jsus trong Ma-thi- 10:6; 15:24; Mc
7:27.
1:17 s cng bnh ca c Cha Tri Trong ng cnh m cm t ny ni n (1) bn tnh ca c
Cha Tri; (2) cch Cha by t bn tnh ca Ngi cho con ngi ti li. Bn dch JB (Jerusalem Bible)
dch l iu ny by t s cng bnh ca c Cha Tri. iu ny r rng ni n li sng o c ca
cc tn nhn, nhng ch yu n quan tm n ch ng trn phng din lut php ca ngi trc
mt Quan ta Cng bnh. S Cha k con ngi sa ng, ti li l cng bnh, t thi k Ci chnh, c
m t l s xng cng bnh bi c tin (II C-rinh-t 5:21; Phi-lp 3:9). Chnh cu ny l cu Kinh
thnh thay i cuc i v quan im thn hc ca Martin Luther! Tuy nhin, mc ch ca s xng
cng bnh l s lm nn thnh, s tr nn ging vi ng Christ hn, hay l tr nn ging vi bn tnh
cng bnh ca c Cha Tri (R-ma 8:28-29; -ph-s 1:4; 2:10; Ga-la-ti 4:19). S cng bnh khng
ch l mt li tuyn b php l, nhng n cng l mt np sng thnh khit; nh tng ca c Cha
Tri trong con ngi phi c phc hi c th hot ng li c (II C-rinh-t 5:21).
CH C BIT: S CNG BNH
S cng bnh l mt ch ht sc quan trng m mi ngi hc Kinh thnh phi ch thn
nghin cu su rng khi nim ny.
Trong Cu c bn tnh ca c Cha Tri c m t l cng minh hay cng bnh. T ng t
ting M-s-b-ta-mi ny bt ngun t mt cy sy dc theo sng c dng nh mt cng c trong xy
dng nh ng thng theo chiu ngang ca cc bc tng hoc cc hng ro. Cha dng t ng
ny ch cch hnh bng v bn tnh ca Ngi. Ngi l cy thc thng m tt c mi s u phi cn
c vo o. Khi nim ny khng nh s cng bnh ca c Cha Tri cng nh quyn on xt
ca Ngi.
Con ngi c dng nn theo nh tng ca c Cha Tri (Sng th k 1:26-27; 5:1, 3; 9:6).
Con ngi c dng nn thng cng vi c Cha Tri. Tt c mi to vt l c s hay nn tng
cho s tng giao gia con ngi v c Cha Tri. Ngi mun to vt ti cao nht ca Ngi l con
ngi bit Ngi, yu mn Ngi, phc v Ngi v tr nn ging nh Ngi! S trung thnh ca con ngi
c th thch (Sng th k 3) v cp v chng u tin trt cuc th thch ny. Kt qu l mi
lin h gia c Cha Tri v con ngi b gin on (Sng 3; R-ma 5:12-21).
c Cha Tri ha s sa cha v phc hi li mi lin h ny (Sng 3:15). Ngi thc hin iu ny
bng chnh nh ca Ngi v qua chnh Con ca Ngi. Con ngi khng th phc hi li s rn nt
ny (R-ma 1:18-3:20).
19

Sau s sa ng, bc u tin c Cha Tri thc hin phc hi mi lin h l khi nim giao c
da trn s mi gi ca Ngi v s p ng bng s n nn, tin cy, v vng li ca con ngi. Bi s sa
ng, con ngi khng c kh nng lm c iu ng (R-ma 3:21-31; Ga-la-ti 3). Chnh Cha phi
ch thn khi xng vic phc hi nhng con ngi vn khng gi giao c. Ngi lm iu ny
bng cch:
1. Tuyn b con ngi ti li l cng bnh qua cng tc ca ng Christ (s cng bnh theo php l)
2. Ban tng khng s cng bnh cho con ngi qua cng tc ca ng Christ (s cng bnh c
ban cho)
3. Ban c Thnh Linh ng vo con ngi to nn s cng bnh (cng bnh v mt o c) ni
con ngi.
4. Phc hi mi lin h vn -en bng cch phc hi nh tng ca c Cha Tri trong
nhng tn nhn (Sng-th -k 1:26-27) (s cng bnh trong mi lin h).
Tuy vy, Cha i hi mt s p ng theo giao c. Cha ban (cho khng) v cung cp, nhng con
ngi phi p ng v lin tc p ng qua:
1. S n nn
2. c tin
3. Li sng vng phc
4. S bn
V vy, s cng bnh l mt hnh ng h tng trong giao c gia Cha v to vt cao qu nht
ca Ngi. N da vo bn tnh ca c Cha Tri, cng tc cu chuc ca ng Christ, v s va gip
ca c Thnh Linh, m mi c nhn phi ch thn v lin tc p ng li mt cch thch ng. Khi
nim ny cgi l xng cng bnh bi c tin. Khi nim ny c by t trong cc sch Phc m
nhng khng dng nhng ch ny. Phao l l ngi ch yu nh ngha t ng ny, s dng ting Hy lp
s cng bnh trong nhiu dng khc nhau hn 100 ln.
Phao l, vn l thy ra-bi Do thi, s dng t dikaiosune t ngha ca ting H-b-r SDQ ly t
bn By Mi, ch khng phi t vn chng Hy lp. Trong cc tc phm Hy lp, ch ny ch mt ai
lm theo mong i ca cc thn thnh hay ca mt x hi. Trong ngha ting H-b-r n lun c
dng trong cc t ng thuc giao c. c Gi-h-va l mt c Cha Tri cng bnh v thnh thin.
Ngi mun dn ca Ngi by t cc c tnh ca Ngi. Nhng con ngi c cu tr nn nhng to vt
mi. S mi ny dn n mt li sng thnh khit mi (quan im ca Cng gio La-m tp trung vo
s xng cng bnh). V Y-s-ra-n theo ch thn quyn, khng c mt s phn ranh r rng gia th
tc (cc chun x hi) v thnh ( ch c Cha Tri).S phn bit ny by t trong ting H-b-r v
ting Hy-lp v ting Anh dch l cng minh (justice) (lin h n x hi) v cng bnh
(righteousness) (lin h n tn gio).
Phc m (tin lnh) ca Cha Jsus l nh vy: con ngi sa ng c phc hi mi tng quan
vi c Cha Tri. S nghch l ca Phao l l c Cha Tri, qua ng Christ, tha trng n cho ngi
c ti. iu ny c hon tt qua tnh yu thng, s thng xt, v n in ca c Cha Tri; i
sng, s cht v sng li ca c Cha Con; v s cm ng ko con ngi n vi Phc m ca c
Thnh Linh. S xng cng bnh l mt hnh ng cho khng ca c Cha Tri nhng n phi em li
s tin knh (lp trng ca Augustine, din t c s ch trng ca thi Ci chnh vo tnh cho khng ca
Tin lnh v s nhn mnh vo mt i sng yu thng v trung tn c thay i ca Cng gio Lam). i vi ngi Ci chnh, t s cng bnh ca c Cha Tri l mt S HU CCH KHCH
QUAN (tc l hnh ng lm cho con ngi ti li c Cha chp nhn [s nn thnh theo v tr]),
trong khi i vi ngi Cng gio n l mt S HU CCH CH QUAN, tc l ni n tin trnh tr
nn cng ging Cha hn (s nn thnh theo kinh nghim tim tin). Trong thc t, n l c hai!!
Theo ti, c Kinh thnh, t Sng th k 4 n Khi huyn 20, l k thut v vic c Cha
Tri phc hi li mi lin h ti -en. Kinh thnh bt u bng mi tng giao gia c Cha Tri v
con ngi trn t ny (Sng th k 1-2) v kt thc cng vi bi cnh (Khi huyn 21-22). nh
tng v mc ch ca c Cha Tri s c phc hi!

20

 dn chng ti liu v ti mi va cp, xin lu n nhng phn on Kinh thnh Tn

c c chn lc sau y minh ha nhm t ting Hy lp.
1. c Cha Tri cng bnh (thng cp theo c Cha Tri l Quan n)
a. R-ma 3:26
b. II T-sa-l-ni-ca 1:5-6
c. II Ti-m-th 4:8
d. Khi huyn 16:5
2. c Cha Jsus cng bnh
a. Cng v 3:14; 7:52; 22:14 (danh hiu Mt-si-a)
b. Ma-thi- 27:19
c. I Ging 2:1, 29; 3:7
3. ch ca c Cha Tri cho to vt ca Ngi l cng bnh
a. L-vi-k 19:2
b. Ma-thi- 5:48 (5:17-20)
4. Cch Cha cung ng v chu cp s cng bnh
a. R-ma 3:21-31
b. R-ma 4
c. R-ma 5:6-11
d. Ga-la-ti 3:6-14
e. c Cha ban cho
i. R-ma 3:24; 6:23
ii. I C-rinh-t 1:30
iii. -ph-s 2:8-9
f. Nhn bi c tin
i. R-ma 1:17; 3:22,26; 4:3,5,13; 9:30;10:4,6,10
ii. I C-rinh-t 5:21
g. Qua cng tc ca c Cha Con
i. R-ma 5:21-31
ii. II C-rinh-t 5:21
iii. Phi-lp 2:6-11
5. ch ca Cha l nhng ngi theo Ngi phi tr nn cng bnh
a. Ma-thi- 5:3-48; 7:24-27
b. R-ma 2:13; 5:1-5; 6:1-23
c. II C-rinh-t 6:14
d. I Ti-m-th 6:11
e. II Ti-m-th 2:22; 3:16
f. I Ging 3:7
g. I Phi-e-r 2:24
6. c Cha Tri s phn xt th gian bng s cng bnh
a. Cng v 17:31
b. II Ti-m-th 4:8
S cng bnh l c tnh ca c Cha Tri, ban cho khng cho con ngi ti li qua ng Christ.
N l:
1. Mt n ch
2. Mt qu tng t c Cha Tri
3. Mt hnh ng ca ng Christ
Nhng n cng l mt tin trnh tr nn cng bnh, mt iu phi c theo ui cch mnh lit v
u n; n s i n tt nh ln n th hai ca Cha. Mi tng giao vi Cha c phc hi
s cu ri, nhng c pht trin cng hn cho n khi mt gp mt vi Cha ni Thin ng hoc
khi qua i!

21

y l mt trch dn tt t t in Dictionary of Paul and His Letters ca nh xut bn IVP:

Nhiu hn c Luther, Calvin nhn mnh n phng din mi tng quan trong s cng bnh c Cha
Tri. Quan im ca Luther v s cng bnh c Cha Tri dng nh cha ng phng din tha
bng. Calvin nhn mnh n bn cht k diu ca s tng thng hay truyn t s cng bnh c Cha
Tri cho chng ta (trang 834).
i vi ti, mi tng giao ca mt tn nhn i vi c Cha Tri c ba phng din:
1. Tin lnh l mt con ngi (ng Gio hi v trng im ca Calvin)
2. Tin lnh l l tht (trng im ca Luther v Augustine)
3. Tin lnh l mt i sng c thay i (trng im ca Cng gio)
Tt c nhng iu ny u ng v phi c cn nhc chung vi nhau c c mt C c gio lnh
mnh, ng n, v ng Kinh thnh. Nu mt ai nhn mnh qu mc hay ch bai tt c, th s c vn
.
Chng ta phi mi Cha Jsus vo lng!
Chng ta phi tin Tin lnh!
Chng ta phi theo ui s tr nn ging vi ng Christ!

NASB, NKJV t c tin n c tin

NRSV
qua c tin c c tin
TEV
chnh l qua c tin, t ban u n cui cng
JB
n cho thy th no c tin li dn n c tin
Cm t ny c hai GII T, ek v eis, din t s chuyn tip hay pht trin. Phao l cng dng cu trc
ny trong II C-rinh-t 2:16 v apo v eis trong II C-rinh-t 3:18. C c gio l mt mn qu mong i
tr nn mt c tnh v mt li sng.
C nhiu cch dch cm t ny. Bn dch Williams NT dch l c tin theo o dn n c tin ln hn
na. Nhng im thn hc ch yu y l: (1) c tin n t c Cha Tri (Cha mc khi); (2)
con ngi phi p ng v tip tc p ng lun; (3) c tin phi dn n mt i sng tin knh.
Mt iu chc chn l, c tin ni ng Christ l rt quan trng (5:1; Phi-lp 3:9). S ban cho mn
qu cu ri ca c Cha Tri da trn iu kin l phi c s p ng bng c tin (Mc 1:15; Ging
1:12; 3:16; Cng v 3:16, 19; 20:21).
NASB
Nhng ngi cng bnh s sng bi c tin
NKJV
Ngi cng chnh s sng bi c tin
NRSV
Ngi no cng bnh s sng bi c tin
TEV
Nhng ngi sng ng vi Cha qua c tin s sng
JB
Ngi chnh trc tm thy s sng qua c tin
y l cu trch t Ha-ba-cc 2:4, nhng khng phi t bn Masoretic Text hay t bn By Mi. Trong
Cu c c tin theo m rng cn mang ngha tin cy, thnh tn, hay trung thnh vi. c
tin cu ri da vo s thnh tn ca c Cha Tri (3:5,21,22,25,26). Tuy vy, s trung thnh ca con
ngi cho thy mt ngi tin cy ni s chu cp ca Cha. Cng on Kinh thnh ny trong Cu c
c tm thy trong Ga-la-ti 3:11 v H-b-r 10:38. n v ng vn k tip, R-ma 1:18-3:20 cho thy
s i lp vi s thnh tn ca c Cha Tri. Xem xt cch mt s nh gii kinh hin i din gii cm
t ny c th gip chng ta mt t:
1. Vaughan: bt u trong c tin v kt thc trong c tin
2. Hodge: ch bi c tin m thi
3. Barrett: khng da trn mt nn tng no khc ngoi c tin
4. Knox: c tin u tin v cui cng
5. Stagg:
ngi chnh trc bi c tin s sng
22

1:18-23 (BN NASB)

18 V, cn gin ca c Cha Tri t trn tri t ra nghch cng mi s khng tin knh v mi s
khng cng bnh ca nhng ngi dng s khng cng bnh m bt hip l tht. 19 V iu chi c
th bit c v c Cha Tri th trnh by ra cho h, c Cha Tri t iu cho h ri,
20 bi nhng s trn lnh ca Ngi mt khng thy c, tc l quyn php i i v bn tnh
Ngi, th t bui sng th vn s s nh mt xem thy, khi ngi ta xem xt cng vic ca Ngi. Cho
nn h khng th cha mnh c, 21 v h du bit c Cha Tri, m khng lm sng danh Ngi
l c Cha Tri, v khng t n Ngi na; song c lm lc trong l tng h khng, v lng ngu
dt y nhng s ti tm. 22 H t xng mnh l khn ngoan, m tr nn in di; 23 h i vinh
hin ca c Cha Tri khng h h nt ly hnh tng ca loi ngi hay h nt, hoc ca iu,
th, cn trng.
1:18 V s ln ch gar c dng trong nhng cu gn vi ch chnh, cu 16-17, ba ln v
by gi n gii thiu im th nht ca Phao l v Phc m (1:18-3:31), l s tng phn vi quyn nng
cu chuc ca c Cha Tri (1:16-17).
cn gin ca c Cha Tri Cu 18-23 m t th gii ngoi bang thi Phao l. Nhng c tnh
v th gii ngoi bang ca Phao l cng c tm thy trong cc vn chng Do thi (xem Wisdom of
Solomon cu 13:1 v tip theo, v Letter of Airsteas, trang 134-38) v ngay c trong cc tc phm o c
ca ngi Hy lp v La-m. Cun Kinh thnh cho chng ta bit v tnh yu thng c Cha Tri cng
cho by t cho thy cn gin ca Ngi. (cu 23-32; 2:5,8; 3:5; 4:15; 5:9; 9:22; 12:19; 13:4-5).
Gin v yu l nhng t ng ca con ngi dng p dng cho Cha. Nhng iu ny by t s tht
rng Cha c cch ca Ngi khin cc tn nhn p ng li sng. Nu mt ngi c gt b ch
ca Cha (tc l Tin lnh ca ng Christ) th s em n hu qu trong tm thi, cng ging nh trong
cu ny, v hu qu trong thi cui cng (2:5). Tuy nhin, khng nn xem Cha l ng hay bo th. S
phn xt l cng vic khc l ca Ngi (-sai 28:21 v tip theo). Tnh yu thng l c tnh ca Ngi,
so snh Phc truyn 5:9 v 5:10; 7:9. Trong Ngi n in v s thng xt tri hn hn. D vy, tt c
u s tng trnh trc mt Cha (Truyn o 12:13-14; Ga-la-ti 6:7), ngay c cc tn nhn (14:10-12; II
C-rinh-t 5:10).
c by t Tin lnh l l tht c by t (cu 17) th no, th cn gin ca Cha cng vy!C
hai hnh ng ny u khng phi l iu con ngi khm ph ra hay l lun.
nhng ngi bt hip l tht iu ny ch s cng u khc t ca con ngi, ch khng phi
v khng bit (cu 21, 32; Ging 3:17-21). Cu ny c ngha l: (1) h bit l tht nhng t chi n; (2)
li sng ca h cho thy h t chi l tht; hay l (3) cuc sng v/hay l li ni ca h khin cho ngi
khc khng bit v khng nhn c l tht.
CH C BIT: L THT TRONG TH TN PHAO L
Khi s dng t ng ny v nhng t c dng lin h, Phao l ly t ch tng ng trong Cu c
l emet, c ngha l ng tin cy hay thnh tn. Trong cc tc phm Do thi thi gia hai giao c, ch
ny c dng din t s tht i lp vi s gi di. C l s i chiu gn nht l Thnh ca Cm
t trong Cun Bin Cht, ni n c dng ch cc tn l c mc khi. Nhng thnh vin ca cng
ng ny tr thnh nhng ngi lm chng cho l tht.
Phao l dng ch ny ch tin lnh ca Cha Jsus Christ.
1. R-ma 1:18,25; 2:8,20; 3:7; 15:8
2. I C-rinh-t 13:6

23

3. II C-rinh-t 4:2; 6:7; 11:10; 13:8

4. Ga-la-ti 2:5, 14; 5:7
5. -ph-s 1:13; 6:14
6. C-l-se 1:5,6
7. II T-sa-l-ni-ca 2:10,12,13
8. I Ti-m-th 2:4; 3:15; 4:3; 6:5
9. II Ti-m-th 2:15, 18,25; 3:7, 8; 4:4
10. Tt 1:1,14
Phao l cng s dng t ng ny ch nhng iu ng ni l tht
1. Cng v 26:25
2. R-ma 9:1
3. II C-rinh-t 7:14; 12:6
4. -ph-s 4:25
5. Phi-lp 1:18
6. I Ti-m-th 2:7
ng cng dng ch ng c ca ng trong I C-rinh-t 5:8 v li sng (cng nh cho mi C c
nhn) trong -ph-s 4:24; 5:9; Phi-lp 4:8. C lc ng dng n cho con ngi:
1. c Cha Tri, R-ma 3:4 (Ging 3:33; 17:17)
2. Cha Jsus, -ph-s 4:21 (ging nh Ging 14:6)
3. Nhng s lm chng ca s , Tt 1:13
4. Phao l, II C-rinh-t 6:8
Ch c Phao l dng dng ng t (tc l aletheuo) trong Ga-la-ti 4:16 v -ph-s 4:15, l nhng cu
ch v tin lnh. Mun nghin cu thm, xin tham kho sch ca Colin Brown (ed), The New
International Dictionary of New Testament Theology, vol. 3, trang 784-902.
1:19 iu chi c th bit c v c Cha Tri th trnh by ra cho h C nhn loi u bit
mt iu g v c Cha Tri t s sng to (cu 20: Gip 12:7-10 v Thi thin 19:1-6, 12-15). Trong
thn hc, iu ny gi l s mc khi t nhin. N khng hon ton nhng l c s Cha bt con
ngi chu trch nhim du h l nhng ngi cha bao gi tip xc vi mc khi c bit ca Cha
trong Thnh Kinh, hay trong mc khi sau cng ht l Cha Jesus (C-l-se 1:15; 2:9).
Ch bit c dng vi hai ngha trong Tn c: (1) ngha lin h mt thit c nhn ca Cu
c (Sng th k 4:1; Gi-r-mi 1:5), v (2) ch nhng s kin v mt i tng trong t ng Hy lp (cu
21). Tin lnh l mt Con ngi c mi n vo v cng l mt s ip v Con ngi c tip nhn
v tin tng! Trong cu ny n ch c dng vi ngha th hai m thi.
1:20 Cu ny cp n ba bn tnh ca c Cha Tri
1. Thuc tnh khng thy c ca Ngi (bn tnh ca Ngi, C-l-se 1:15; I Ti-m-th 1:17;
H-b-r 11:27)
2. Quyn nng i i ca Ngi (chng kin trong s sng to vt cht)
3. Bn tnh thn linh (chng kin trong cc cng vic v ng c sng to ca Ngi)
th t bui sng th GII T apo c dng trong ngha v thi gian. Cm t tng t c
tm thy trong Mc 10:6; 13:19; II Phi-e-r 3:4. c Cha Tri khng thy c gi y c chng
kin trong (1) s sng to vt cht; (2) Kinh thnh; v (3) cui cng ht l Cha Jsus.
bn tnh Ngi Trong vn chng Hy lp ch theiotes c th c dch l s oai nghim thing
ling. iu ny c chng kin mc cao nht trong Cha Jsus. Ngi mang nh tng thing ling
c nht (II C-rinh-t 4:4; H-b-r 1:3). Ngi l s mc khi trn vn ca c Cha Tri trong thn
th con ngi (C-l-se 1:19; 2:9). S tht tuyt diu ca tin lnh l con ngi sa ng, s tr nn ging
vi ng Christ qua c tin ni Ngi (H-b-r 12:10; I Ging 3:2). nh tng ca c Cha Tri ni
con ngi (Sng th k 1:26-27) c phc hi (theios, II Phi-e-r 1:3-4)!
24

 NASB c chng kin tng tn, c nhn bit qua nhng iu c dng nn
NKJ c chng kin tng tn, c nhn bit bi nhng iu c dng nn
NRSV c nhn bit v chng kin qua nhng vic Ngi dng nn
TEV c chng kin tng tn; nhng iu c nhn bit nhng vic Ngi dng nn
NJB c chng kin tng tn bi s hiu bit ca tr c v nhng iu c dng nn
{Bn ting Vit: vn s s nh mt xem thy, khi ngi ta xem xt cng vic ca Ngi}
S kt hp ca ch noeo (Ma-thi- 15:17) v kathorao (u l TH HIN TI TH TH NG) cho
thy mt s nhn bit tht. c Cha Tri vit hai cun sch: (1) thin nhin v (2) Kinh thnh. C hai
u c th gip con ngi hiu v u i hi mt s p ng ni con ngi.
cho nn h khng th cha mnh c Dch tng ch iu ny c ngha l khng th t v v
mt php l. Ch Hy lp y (thm vo apologeomai) ch c dng trong cu ny v trong cu 2:1
trong ton Tn c. Nn nh rng mc ch thn hc ca phn on 1:18-3:20 l cho thy tnh trng
h mt thuc linh ca ton th nhn loi. Con ngi phi chu trch nhim v nhng iu h bit. Cha
ch i hi con ngi c trch nhim i vi nhng iu h bit hoc c th hiu c.
1:21 v h du bit c Cha Tri Con ngi cng ngy cng tr nn khng tn ngng hn- nhng
h li tr nn gian c hn. K t Sng th k 3, con ngi cng i xung. Bng ti cng dy c hn!
h khng lm sng danh Ngi, hay t n Ngi y l tn bi kch ca s th ly hnh tng ngoi
gio trong cu 23, 24 (xem Gi-r-mi 2:9-13).
trong s suy xt ca h cha y nhng iu ph phim, v tm lng ngu dt ca h li cng
ti tm hn {Bn ting Vit: song c lm lc trong l tng h khng, v lng ngu dt y nhng
s ti tm} Trong cun The New Testament: A New Translation, Olaf M. Morlie dch nh sau thay vo
h bn rn vi nhng suy ngh ngu xun v Ngi, v tm tr ngu dt ca h ln m trong bng ti.
Nhng h thng tn gio ca con ngi vinh danh s ni lon v lng t cao thuc linh (cu 22; C-l-se
2:16-23).
Hai NG T NY TH CH NH TH NG THI BT NH (AORIST PASSIVE
INDICATIVES). C phi TH TH NG nhm cho thy s thiu hiu bit ca h v thiu p ng
thch ng l bi v c Cha Tri che i tm lng ca h, hay l v s khc t nh sng ca h lm
lng h cng ci (xem 10:12-16; II Cc Vua 17:15; Gi-r-mi 2:5; -ph-s 4:17-19)? Ton b ng cnh
y cho thy ton nhn loi ng b kt ti.
tm lng Ch ny c dng vi ngha ca Cu c ch n ton b con ngi. Tuy nhin, n
cng thng dng ch n tin trnh suy t v cm nhn ca con ngi. Xin xem Ch c bit cu
1:24.
1:22 NASB, NKJV t xng l khn ngoan, nhng tr nn in di
NRSV t xng l khn ngoan, nhng tr nn in di
TEV h xng h khn ngoan, nhng h l nhng ngi in di
JB h cng t xng mnh l cc trit gia bao nhiu, th h cng tr nn ngu di by nhiu
T ch ngu di trong ting Hy lp, chng ta c ch ngi kh di (moron) trong ting Anh. Vn
y l v s kiu ngo v t tin ca con ngi vo chnh kin thc ca mnh (I C-rinh-t 1:18-31; C-lse 2:8-23). iu ny gi li Sng th k 3. Tri thc em n s phn cch v phn xt. Khng phi tri
thc con ngi lc no cng l sai lm. Ch c iu l tri thc khng phi l tt nh!
1:23 C tnh khng mun bit, con ngi c dng nn theo nh tng ca c Cha Tri (Sng th k
1:26-27; 5:1,3; 9:6) bin Ngi thnh nhng nh tng trn t ny nh l (1) cc loi vt (-dp-t),
(2) cc hin tng t nhin (Ba t), hay (3) cc hnh th loi ngi (Hy lp/La-m)-ni khc hn, l cc
hnh tng! Ngay c dn ca Ngi cng lm iu ny (Phc truyn 4:15-24 v A-mt 5:25-26). Mt vi
25

dng mi ca ti li c xa ny l (1) ch ngha mi trng (m t), (2) cc t tng ng phng Thi

i mi (New Age) (ch ngha huyn b, thn linh, v tn ngng thn b), (3) ch ngha nhn bn v thn
(Mc-xt, ch ngha khng tng, ch ngha duy tm cp tin, v c tin tuyt i vo chnh tr hay gio
dc), (4) y khoa ton b (sc khe v tui th), v (5) gio dc.
CH C BIT: VINH QUANG Xin xem cu 3:23.
CU 1:24-25 (BN NASB CP NHT)
24 Cho nn c Cha Tri ph h sa vo s u theo lng ham mun mnh, n ni t lm
nhc thn th mnh na, 25 v h i l tht c Cha Tri ly s di tr, knh th v hu
vic loi chu dng nn th cho ng dng nn, l ng ng khen ngi i i! A-men.
1:24,26,28 c Cha Tri ph h y l s phn xt t hi nht. Chnh Cha ni, hy con
ngi sa ng i theo ng ring ca chng (Thi thin 81:12; -s 4:17; Cng v 7:42). Cu 23-32 m
t s khc t ca Cha (cn gin trn t ny) i vi th gii ngoi gio v lng m o ca h (v ca
chng ta na)! Tn ngng ngoi gio xa nay c bit n vi nhng s i bi v khai thc tnh dc!

CH C BIT: TM LNG
Ch kardia trong ting Hy lp c dng trong bn By Mi v trong Tn c din t ngha
ch leb trong ting H-b-r. N c dng trong mt s cch sau y (xin xem Bauer, Arndt,
Gingrich and Danker, A Greek-English Lexicon, trang 403-404):
1. Trung tm ca mt cuc sng thuc th, hnh nh v mt con ngi (Cng v 14:17; II Crinh-t 3:2-3; Gia-c 5:5)
2. Trung tm ca mt cuc sng thuc linh (o c)
a. c Cha Tri nhn bit tm lng (Lu-ca 16:15; R-ma 8:27; I C-rinh-t 14:25; I T-sa-lni-ca 2:4; Khi huyn 2:23)
b. ch i sng thuc linh ca con ngi (Ma-thi- 15:18-19; 18:35; R-ma 6:17; I Ti-mth 1:5; II Ti-m-th 2:22; I Phi-e-r 1:22)
3. Trung tm ca cuc sng l tr (tc l tri thc, Ma-thi- 13:15; 24:48; Cng v 7:23; 16:14;
28:27; R-ma 1:21; 10:6: 16:18; II C-rinh-t 4:6; -ph-s 1:18; 4:18; Gia-c 1:26; II Phi-e-r
1:19; Khi huyn 18:7; tm lng ng ngha vi tr c trong II C-rinh-t 3:14-15 v Phi-lp
4:7)
4. Trung tm ca ch (Cng v 5:4; 11:23: I C-rinh-t 4:5; 7:37; II C-rinh-t 9:7)
5. Trung tm ca tnh cm (Ma-thi- 5:28; Cng v 2:26,37; 7:54; 21:13; R-ma 1:24; II C-rinht 2:4:7:3; -ph-s 6:22; Phi-lp 1:7)
6. Ni c bit c Thnh Linh hnh ng (R-ma 5:5; II C-rinh-t 1:22; Ga-la-ti 4:6 [ng
Christ sng trong lng ca chng ta, -ph-s 3:17])
7. Tm lng l cch ni tng hnh ch ton b mt con ngi (Ma-thi- 22:37, ly t Phc
truyn 6:5). Nhng t tng, ng c, v hnh ng thuc v tm lng by t r rng loi
ngi. Cu c c mt s cch s dng n tng v t ng ny:
a. Sng th k 6:6; 8:21, c Cha Tri bun trong lng (cng xem -s 11:8-9)
b. Phc truyn 4:29; 6:5 bng c tm lng, c linh hn
c. Phc truyn 10:16, tm lng khng ct b v R-ma 2:29
d. -x-chi-n 18:31-32, tm lng mi
e. -x-chi-n 36:26, tm lng mi so vi tm lng bng

26

1:25 i l tht c Cha Tri ly s di tr Cu ny c th c hiu nhiu cch: (1) s t tn

mnh l thn, l cha ca con ngi (II T-sa-l-ni-ca 2:4,11); (2) con ngi th phng nhng iu h
lm ra- nhng thn tng (-sai 44:20; Gi-r-mi 13:25; 16:19) thay v c Gi-h-va ng dng nn tt
c mi s (cu 18-23); hoc l (3) con ngi tuyt i khc t l tht ca Phc m (Ging 14:17; I
Ging 2:21, 27). Xt v ng cnh, la chn s 2 l ph hp nht.
knh th v hu vic Con ngi lc no cng c nhng thn tng cho mnh. Mi ngi u cm
nhn c mt ngi no, mt l tht no, mt iu no vt cao hn h.
l ng ng ngi khen i i. Amen Phao l ni ln mt cu chc phc ca ngi Do thi, l
iu ng thng hay lm (R-ma 9:5; II C-rinh-t 11:31). Phao l thng dng li cu nguyn khi ng
vit th (9:5; 11:36; 15:33; 16:27).
i i y l thnh ng Hy lp theo tng ch c ngha l cho n nhiu i (Lu-ca 1:25; 11:36;
16:27; Ga-la-ti 1:5; I Ti-m-th 1:17) l ch din t t ng H-b-r olam. Xin xem sch ca Robert B.
Girdlestone, Synonyms of the Old Testament, trang 321-319. Mt s cm t tng t gm c cho n i
ny (Ma-thi- 21:19 [Mc 11:14]; Lu-ca 1:55; Ging 6:5, 58; 8:35; 12:34; 13:8; 14:16; II C-rinh-t 9:9)
v thuc i ny thuc cc i (-ph-s 3:21). Dng nh khng c mt s phn bit no gia cc
thnh ng ny vi ch i i (forever). Ch cc i (ages) s nhiu c ngha tng trng trong
cu trc ng php ca cc rabi gi l s nhiu ca s oai nghi, hay n c th ch khi nim mt s i
khc nhau trong ngha ca ngi Do thi nh l i ngu mui, i gian c, i sau, hay i
cng bnh.

CH C BIT: CH AMEN
I. CU C
A. Ch Amen ly t ch H-b-r c ngha l l tht (emeth) hay tnh chn tht (emun,
emunah), v c tin hay s thnh tn.
B. Gc ca ch ny ly t hnh nh ca mt ngi c th ng vng chc. i lp vi n l mt
ngi khng vng vng, b trt ng (Phc truyn 28:64-67; 38:16; Thi thin 40:2; 73:18;
Gi-r-mi 23:12) hay l vp ng (Thi thin 73:2). T cch dng theo ngha en ny, t ng
ny pht trin m rng theo cch tru tng hn vi ngha thnh tn, trung thnh, ng
tin cy (Sng th k 15:16; Ha-ba-cc 2:4).
C. Cc cch dng c bit khc:
1. Mt ct tr, II Cc Vua 18:16 (I Ti-m-th 3:15)
2. S xc nhn, Xut -dp-t k 17:12
3. S vng chi, Xut -dp-t k 17:12
4. S vng bn, -sai 33:6; 34:5-7
5. S tht, I Cc Vua 10:6; 17:24; 22:16; Chm ngn 12:22
6. S vng vng, II S k 20:20; -sai 7:9
7. Tin cy (lut php) Thi thin 119:43, 142, 151, 168
D. Trong Cu c, hai t ng H-b-r khc c dng ch mt c tin sng ng:
1. Bathach, tin cy
2. Yra, kinh s, knh trng, th phng (Sng th k 22:12)
E. T ngha tin cy hay ng tin pht trin cch dng trong nghi l ch s xc tn mt li ni
tht hay ng tin ca mt ngi (Phc truyn 27:15-26; N-h-mi 8:6; Thi thin 41:13; 70:19;
89:52; 106:48).
F. Cha kha thn hc hiu ngha t ng ny khng nm s trung thnh ca con ngi m
l s thnh tn ca c Cha Tri (Xut 34:6; Phc truyn 32:4; Thi thin 108:4; 115:1;

27

117:2; 138:2). Nim hy vng duy nht ca con ngi sa ng l s trung thnh trong giao c
thnh tn thng xt ca c Gi-h-va v li ha ca Ngi.
Nhng ngi nhn bit c Gi-h-va s tr nn ging Ngi (Ha-ba-cc 2:4). Kinh thnh l
lch s v l quyn sch ghi li th no Cha phc hi li nh tng ca Ngi ni con ngi
(Sng th k 1:26-27). S cu ri phc hi kh nng kt ni mi tng giao mt thit vi c
Cha Tri ni con ngi. l l do ti sao chng ta c to dng nn.
II. TN C
A. Cch s dng ch amen nh l li kt xc tn s ng tin cy ca mt cu ni trong nghi l
l cch dng thng thng trong Tn c (I C-rinh-t 14:16; II C-rinh-t 1:20; Khi huyn
1:7; 5:14; 7:12).
B. Cch s dng t ng ny kt thc li cu nguyn l cch dng thng thng trong Tn c
(R-ma 1:25; 9:5; 11:36; 16:27; Ga-la-ti 1:5; 6:18; -ph-s 3:21; Phi-lp 4:20; II T-sa-l-nica 3:18; I Ti-m-th 1:17; 6:16; II Ti-m-th 4:18).
C. Cha Jsus l ngi duy nht s dng t ng ny (thng l lp li) m u mt cu ni
quan trng (Lu-ca 4:24; 12:37; 18:17, 29; 21:32; 23:43).
D. T ng ny c dng lm danh hiu cho Cha Jsus trong Khi huyn 3:14 (C th l danh
hiu c Gi-h-va trong -sai 65:16).
E. Khi nim s thnh tn hay c tin, s ng tin cy hay tin cy c din t qua t ng Hy-lp
pistos hay pistis, l ch c dch sang ting Anh l tin cy, c tin, tin tng (trust, faith,
believe).

1:26-27 (BN NASB)

26 y v c m c Cha Tri ph h cho s tnh dc xu h; v trong vng h, nhng
ngi n b i cch dng t nhin ra cch khc nghch vi tnh t nhin. 27 Nhng ngi
n ng cng vy, b cch dng t nhin ca ngi n b m un t tnh dc ngi ny vi k
kia, n ng cng n ng phm s xu h, v chnh mnh h phi chu bo ng xng vi iu
lm li ca mnh.
1:26-27 ng tnh luyn i l mt v d v mt cuc i i xa khi ch r rng ca c Cha Tri trong
s sng to. N l mt ti li v l mt vn trm trng ca vn ha (1) trong thi Cu c (L-vik18:22; 20:13; Phc truyn 23:18); (2) trong th gii Hy-La (Greco-Roma) (I C-rinh-t 6:9; I Ti-mth 1:10); v (3) trong thi i chng ta ngy nay.
Vn ng tnh luyn i c k ra y nh mt v d v mt cuc sng sa ng l bi v ton b
ng cnh ny hng n Sng-th-k 1-3. Con ngi c dng nn trong nh tng ca c Cha Tri
(Sng-th-k 1:26-27; 5:1, 3; 9:6). Con ngi c to dng l ngi nam v ngi n (Sng-th-k
1:27). Mng lnh ca c Cha Tri l hy sanh sn, thm nhiu (Sng-th-k 1:28; 9:1,7). S sa ng ca
loi ngi (Sng-th-k 3) lm gin on chng trnh v ch ca c Cha Tri. ng tnh luyn i
l mt s vi phm r rng! Tuy nhin, cn phi ni rng y khng phi l ti duy nht c ni n
trong ng cnh ny (cu 29-31). Tt c ti li cho thy s phn cch ca con ngi vi c Cha Tri v
s hnh pht ng phi chu. Mi ti li, c bit l cc ti tr nn li sng hng ngy ca con ngi, l
gm ghic trc mt Cha. Xin xem Ch c bit bn di.
CH C BIT: NG TNH LUYN I
Sc p vn ha nng n ca x hi hin i khin chp nhn ng tnh luyn i nh mt li sng thch
hp khc. Kinh thnh ln n n nh mt li sng hy hoi, i ra khi ch ca c Cha Tri trong
s sng to ca Ngi.

28

1. N vi phm mng lnh trong Sng-th-k 1 l hy sanh sn v thm nhiu

2. N phn nh li th phng v vn ha ngoi gio (L-vi-k 18:22; 20:13; R-ma 1:26-27; v
Giu- 7).
3. N by t mt s c lp khi c Cha Tri, ly bn thn lm trung tm (I C-rinh-t 6:9-10)
Tuy nhin, trc khi ti ri ti ny, ti xin khng nh tnh yu thng v s tha th ca c Cha
Tri cho tt c nhng con ngi ni lon. C c nhn khng c quyn c x cch ghen ght hay ln
mnh i vi ti li ny, c bit l khi chng ta thy r rng l mi ngi u phm ti. S cu thay,
quan tm, li chng, v tm lng thng xt c kt qu hn nhiu thay cho nhng li kt ti y cng
kch. Li Cha v Thnh Linh ca Ngi s lm cng vic co trch nu chng ta Ngi lm vic. Tt
c nhng ti li v tnh dc, khng ch l ti ny, u l mt s gm ghic trc mt Cha v u
dn n s phn xt. Tnh dc l mt mn qu ca Cha cho s hnh phc, sung sng ca con ngi
v cho mt x hi n nh. Tuy nhin s thi thc mnh m, c Cha ban cho ny thng bin
thnh mt li sng ly bn thn lm trung tm, tm kim s khoi lc v mun c nhiu hn bt k
gi no (R-ma 8:1-8; Ga-la-ti 6:7-8).

1:28-32 (BN NASB)

28 Ti h khng lo nhn bit c Cha Tri, nn c Cha Tri ph h theo lng h xu,
ng phm nhng s chng xng ng. 29 H y dy mi s khng cng bnh, c c, tham
lam, hung d; chan cha nhng iu ghen ght, git ngi, ci ly, di tr, gin d; 30 hay mch,
gim ch, chng tin knh, xc xc, kiu ngo, khoe khoang, khn kho v s lm d, khng vng
li cha m; 31 di dt, tri li giao c, khng c tnh ngha t nhin, khng c lng thng xt.
32 Du h bit mng lnh c Cha Tri t ra nhng ngi phm cc ti dng y l ng cht,
th m chng nhng h t lm thi u, li cn ng thun cho k khc phm cc iu y na.
1:28-31 y l mt cu trong ting Hy lp. N cho thy con ngi ni lon, sa ng v mun t lp (Rma 13:13; I C-rinh-t 5:11; 6:9; l.5:19-21;-ph-s 5:5;I Ti-m-th 1:10; Khi huyn 21:8). Ti li ca
con ngi l h mun sng ngoi Cha. a ngc l cuc sng theo cch nh vy i i. T lp l
mt bi kch! Con ngi cn c Cha Tri, h lc mt, thiu thn, khng tha mn khi ngoi Cha.
iu t hi nht ca a ngc i i l s chm dt mi lin h vi c Cha Tri!
CH C BIT: CC THI XU V NT TT TRONG TN C
Bng lit k nhng thi xu v nt tt thng thy trong Tn c. Nhng iu ny thng phn
nh cc thi nt ca vn ha (Hy lp) v Do thi. Danh sch nhng thi nt tng phn ny c lit
k sau y:
Nhng thi xu
Nhng nt tt
1. Phao l
R-ma 1:28-32
--R-ma 13:13
R-ma 2:9-21
I C-rinh-t 5:9-11
--6:10
I C-rinh-t 6:6-9
II C-rinh-t 12:20
II C-rinh-t 6:4-10
Ga-la-ti 5:19-21
Ga-la-ti 5:22-23
-ph-s 4:25-32
--5:3-5
----Phi-lp 4:8-9
C-l-se 3:5,8
C-l-se 3:12-14

29

2. Gia-c
3. Phi-e-r
4. Ging

ITi-m-th 1:9-10
6:4-5
II Ti-m-th 2:22a, 23
Tt 1:7, 3:3
Gia-c 3:15-16
I Phi-e-r 4:3
II Phi-e-r 1:9
Khi huyn 21:8; 22:15

----II Ti-m-th 2:22b,24

Tt 1:8-9; 3:1-2
Gia-c 3:17-18
I Phi-e-r 4:7-11
II Phi-e-r 1:5-8
---

1:29 tm tr h hoi [lng h xu (theo bn Ting Vit)] iu con ngi sa ng thy l t do th

tht ra l s t tn th: Ti mun tt c mi th! Tc nhn ca th TH NG l c Cha Tri,
trong 1:24, 26,28, nhng trong mi lin h vi ng cnh trong Sng-th-k 1-3 chnh s la chn tri thc
v chnh bn thn ca con ngi mi l tc nhn gy ra vn . Cha cho php to vt ca Ngi gnh ly
hu qu ca nhng quyt nh ca mnh, tnh t c lp ca h.
y dy y l th TH NG HON THNH NG TNH T (PERFECT PASSIVE
PARTICIPLE). Con ngi b lm y v th hin tnh cch ca nhng iu h chm ch vo. Cc thy
ra-bi ni rng trong tri tim con ngi c mt con ch en (yetzer xu) v mt con ch trng (yetzer tt).
Con no c cho n nhiu nht s tr nn ln nht.
1:29-31 y l nhng hu qu v triu chng ca cuc sng khng c c Cha Tri. H i din cho
nhng c nhn v x hi quyt nh t chi c Cha Tri ca Kinh thnh. y l mt trong nhng danh
sch cc ti c Phao-l lit k (I C-rinh-t 5:11; 6:9; II C-rinh-t 12:20; Ga-la-ti 5:19-21; -ph-s
4:31; 5:3-4; C-l-se 3:5-9).
1:30 kiu ngo y l mt trong cc t ghp huper ca Phao l

CH C BIT: CCH DNG T GHP HUPER CA PHAO L

Phao l c mt a thch c bit v vic to ra cc t mi khi s dng GII T huper trong ting Hy
lp, c ngha l vt qua hay trn. Khi dng vi S HU CCH (GENITIVE, ABLATIVE) n
c ngha l thay mt. N cng c ngha v hay lin h n nh ch peri (II C-rinh-t 8:23; II
T-sa-l-ni-ca 2:1). Khi s dng vi I CCH (ACCUSATIVE) n c ngha l bn trn, vt
qua, hay vt qu (xem sch ca A.T. Robertson, A Grammar of the Greek New Testament in the
Light of Historical Research, trang 625-633). Khi Phao l mun nhn mnh mt khi nim, ng
thng s dng GII T t trong mt t ghp.
Sau y l bng lit k ca nhng cch Phao l s dng GII T ny trong cc t ghp:
A. Hapax legomenon (c ngha l ch dng mt ln trong Tn c)
1. Huperakmos, mt ngi qua thi k sung mn nht ca cuc i, I C-rinh-t 7:36
2. Huperauxano, gia tng nhiu gp bi, II T-sa-l-ni-ca 1:3
3. Huperbaino, i qu hay vt qu, I T-sa-l-ni-ca 4:6
4. Huperkeina, vt qu, ln sang II C-rinh-t10:16
5. Huperekteina, vt qu, II C-rinh-t 10:14
6. Huperentugchano, cu thay, R-ma 8:26
7. Hupernikao, chin thng d dt, R-ma 8:37
8. Huperpleonazo, d dt vt qu, I Ti-m-th 1:14
9. Huperupsoo, tn cao tt bc, Phi-lp 2:9
10. Huperphroneo, c nhng tng cao, R-ma 12:3

30

B. T ch dng trong cc th tn ca Phao l.

1. Huperairomai, t nng mnh ln, II C-rinh-t 12:7; II T-sa-l-ni-ca 2:4
2. Huperballontos, vt mc, khng th o lng c, II C-rinh-t 11:23; (ch c PH T
y, nhng dng NG T trong II C-rinh-t 3:10; 9:14; -ph-s 1:19; 2:7; 3:19)
3. Huperbole, qu mc, mt s lng bt thng, R-ma 7:13; I C-rinh-t 12:31; II C-rinh-t
1:8; 4:7,17; 12:7; Ga-la-ti 1:13
4. Huperekperissou, vt qu mi s o lng, -ph-s 3:20; I T-sa-l-ni-ca 3:10; 5:13
5. Huperlian, mc cao nht, tt bc, II C-rinh-t 11:5; 12:11
6. Huperoche, tuyt vi, ni bt xut chng, I C-rinh-t 2:1; I Ti-m-th 2:2
7. Huperperisseuo, y dy, y trn, R-ma 5:20 ( TRUNG CCH (MIDDLE VOICE), c
y trn, y dy, II C-rinh-t 7:4)
C. T Phao l dng v rt him khi c cc trc gi Tn c khc dng
1. Huperano, vt xa, -ph-s 1:21; 4:10; and H-b-r 9:5 (dng ch thm quyn cc thin
thn)
2. Huperecho, tuyt diu, R-ma 13:1; Phi-lp 2:3; 3:8; 4:7; I Phi-e-r 2:13
3. Huperephanos, kiu cng, R-ma 1:30; II Ti-m-th 3:2 and Lu-ca 1:51; Gia-c 4:6; I Phi-e-r
5:5.
Phao l l mt ngi y nhit huyt; mt khi iu g hay ngi no tt, th h hay iu rt
tt, v khi iu g hay ngi no xu, th h hay iu cng rt xu. GII T ny m
ng cho Phao l by t nhng cm xc cc ca mnh v ti li, bn ng, ng Christ v
Phc m.
1:32 nhng ngi phm cc ti dng y l ng cht Cu ny phn nh lut Mi-se. N c tm
tt trong R-ma 6:16,21,23; 8:6,13. S cht l iu i ngc vi ch c Cha Tri v i sng ca
Ngi (-x-chi-n 18:32; I Ti-m-th 2:4; II Phi-e-r 3:9).
li cn ng thun cho k khc phm cc iu y na S cng kh thch c bn. Con ngi sa
ng dng ti li ca ngi khc t bo cha, ai cng lm vy. Cc nn vn ha m t nhng ti li
r rng ca h!
CU HI THO LUN
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Ti sao Phao l vit th cho Hi thnh ti R-ma?

Ti sao th R-ma li l mt li xc tn thn hc quan trng ca C c gio?
T lp dn bng ch ca mnh R-ma 1;18-3:20
C phi nhng ngi cha bao gi nghe Tin lnh s b t chi v khng tin ng Christ?
Gii thch s khc nhau gia mc khi t nhin v mc khi c bit.
M t cuc sng con ngi nu khng c c Cha Tri.
C phi cu 24-27 cp n vn ng tnh luyn i?

31

R-MA ON 2
CC CCH CHIA ON THEO CC BN DCH HIN I
UBS4

NKJV

NRSV

TEV

JB

S phn xt cng
bnh ca c
Cha Tri
2:1-16

S phn xt cng
bnh ca c
Cha Tri
2:1-16

Dn Do Thi b
on xt

S phn xt ca
c Cha Tri

2:1-11

2:1-16

Ngi Do thi
c min tr khi
cn thnh n
2:1-11

Ngi Do thi v
Lut php

Ngi Do thi
cng b ti nh
ngi ngoi

Nn tng cho s
on xt

Ngi Do thi v
Lut php (2:173:8)

Lut php s
khng cu h

2:17-24

2:17-24

2:12-16
2:17-24

2:17-3:8

2:17-24

Quyn nng ca
Phc m

Ngi cng bnh

sng bi c tin

Ch ca l th

Quyn nng ca
Phc m

Ch c nu
ln

1:16-17

1:16-17

1:16-17

1:16-17

1:16-17

Php ct b khng
c ch
2:25-29

Php ct b khng
cu c h
2:25-29

2:25-29

2:25-29

CHU K C LN TH BA (xem trang vii)

THEO DI NH CA TC GI NGUYN THY THEO TNG PHN ON
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
c ht on ny trong mt ln c. Xc nh cc ch . i chiu cch chia on theo ch ca
bn vi cc bn dch hin i. Cch chia on khng c linh cm nhng n l cha kha theo di
tng ca tc gi nguyn thy, vn l trng tm ca vic gii ngha. Mi phn on u c mt v ch
mt ch .
1. Phn on 1
2. Phn on 2
3. Phn on 3
4. Vn vn
CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH
A. on 2 v 3 hon tt mt n v ng vn bt u t cu 1:18. Phn ny trnh by cc vn sau:
1. S h mt ca c nhn loi
2. S on xt ca c Cha Tri v vn ti li

32

3. Nhu cu ca con ngi cn s cng bnh c Cha Tri qua ng Christ bi mt c tin
v s n nn c nhn.
B. Trong on 2, c 7 nguyn tc lin quan n s phn xt ca c Cha Tri:
1. Cu 2, theo l tht;
2. Cu 5, ti li cht chng;
3. Cu 6 & 7, cn c theo vic lm
4. Cu 11, khng c s tn trng con ngi
5. Cu 13, li sng;
6. Cu 16, nhng b mt trong lng con ngi
7. Cu 17-29, khng c mt nhm quc gia c bit no
C. C nhiu bn ci din ra gia vng cc nh gii kinh v vn ai l ngi c cp n trong
phn on 2:1-17. R rng phn on 2:12-29 lin quan n dn Do thi. Cu 1-17 phc v cho
hai mc ch l ni n ngi ngoi c o c nh Seneca (cc chun x hi) v ni n
quc gia Do thi (Lut Mi-se).
D. Trong phn on 1:18-21, Phao l khng nh rng con ngi c th bit c Cha Tri qua s
sng to. Trong 2:14-15, Phao l cng cho bit tt c con ngi u c mt lng tm o c
bn trong c c Cha Tri ban cho. Hai nhn chng ny, s sng to v lng tm, l nn
tng cho s phn xt ca c Cha Tri i vi c nhn loi, ngay c i vi nhng ngi cha
h bit n Cu c hay l s ip Phc m. Con ngi phi nhn trch nhim v h cha sng
ng vi nh sng m h c.
NGHIN CU T NG V CC CM T
2:1-11 (BN NASB)
1 Vy hi ngi kia, ngi l ai mc lng, h on xt k khc th khng th cha mnh c;
v trong khi on xt h, ngi cng ln n cho chnh mnh ngi na, bi ngi on xt h,
m cng lm cc vic nh h. 2 V, chng ta bit rng s phn xt ca c Cha Tri i vi
k lm nhng vic nh th, l hip vi l tht. 3 Hi ngi on xt k phm nhng vic
dng y m mnh cng phm kia, vy ngi tng rng chnh mnh ngi s trnh khi s
phn xt ca c Cha Tri sao? 4 Hay l ngi khinh d s d dt ca lng nhn t, nhn
nhc, khoan dung Ngi, m khng nhn bit lng nhn t ca c Cha Tri em ngi n
s n nn sao? 5 Bi lng ngi cng ci, khng n nn, th t chp cha cho mnh s gin v
ngy thnh n, khi s hin ra s phn xt cng bnh ca c Cha Tri, 6 l ng s tr li cho
mi ngi ty theo cng vic h lm: 7 ai bn lng lm lnh, tm s vinh hin, s tn trng v
s chng h cht, th bo cho s sng i i; 8 cn ai c lng chng tr khng vng phc l
tht, m vng phc s khng cng bnh, th bo cho h s gin v cn thnh n. 9 S hon nn
khn kh ging cho mi ngi lm c, trc cho ngi Giu-a, sau cho ngi G-rc; 10
nhng vinh hin, tn trng, cng s bnh an cho mi ngi lm lnh, trc cho ngi Giu-a,
sau cho ngi G-rc. 11 V trc mt c Cha Tri, chng v n ai u.
2:1 NASB tt c mi ngi on xt k khc, ngi khng th cha mnh c
NKJV ngi khng th cha mnh c, hi ngi, d ngi l ai khi on xt ngi khc
NRSV ngi khng th cha mnh c, d ngi l ai khi on xt k khc
TEV ngi hon ton khng th cha mnh c, d ngi l ai. V ngy trc ngi on
xt k khc

33

JB V vy mc cho ngi l ai, nu ngi on xt ngi khc, ngi khng th cha mnh
c
iu ny c ngha en l khng c s chng no c theo lut php (1:20). Trong nguyn ng
Hy lp, nhng ch ny c t u cu din t s quan trng ca n. Cu 1-6 c th ni n nhng
ngi gi lut Do thi theo cng bnh ring v nhng nh o c Hy lp. Bng cch phn xt ngi
khc, chnh h ang phn xt mnh.
2:2 chng ta bit rng I T ny thng ch cc anh em Do thi nhng cng c th ni n cc C
c nhn. Trong cu 2-4, Phao l tr li cch dng quen thuc ca mnh l dng hi p, gi l bi
din lun (diatribe) cng kch, l cch trnh by l tht qua mt nhn vt ng vai ngi cng kch. Tin
tri Ha-ba-cc, Ma-la-chi, cc thy ra-bi cng nh cc trit gia Hy lp (nh l Socrates v nhm Stoics)
cng s dng cch ny.
Cm t chng ta bit rng c dng mt vi ln trong th R-ma (2:2; 3:19; 7:14; 8:22,28). Phao
l cho rng cc thnh gi ca ng c cht hiu bit v nhng iu ny, khng nh nhng ngi ngoi gio
v lun trong on 1.
s phn xt ca c Cha Tri Kinh thnh rt r rng v l tht ny. Mi ngi u phi chu
trch nhim trc mt Cha v mn qu s sng (cu 5-9; Ma-thi- 25:31-46; Khi huyn 20:11-15).
Ngay c cc C c nhn cng s ng trc ng Christ (14:10-12; II C-rinh-t 5:10).
2:3 Dng cu hi tu t theo cu trc ng php ca Phao l mong i cu tr li l Khng.
ngi tng rng y l NG T logizomai trong ting Hy lp. Phao l thng dng ch ny
(R-ma 2:3,26; 3:28; 4:3,4,5,6,8,9,10,11,22,23,24; 6:11; 8:18,36; 9:8; 14:14; Ga-la-ti 3:6 v mi ln
trong 1 v 2 C-rinh-t v hai ln trong Phi-lp). Xin xem ch thch cu 4:3 v 8:18.
O man Ch ny hp vi thnh ng tng t trong cu 1. Trong cu 9:20, n ni n ngi Do
Thi.
2:4 y cng l mt cu hi trong ting Hy lp.
s d dt ca lng nhn t, nhn nhc, khoan dung Ngi Con ngi thng hiu lm n in, s
thng xt v lng nhn nhc ca c Cha Tri, v lm cho h c c phm ti thay v n nn (II Phi-er 3:9). Phao l thng m t nhng thuc tnh c Cha Tri vi cm t s d dt ca ( 9:23; 11:33;
C-l-se 1:27; -ph-s 1:7,18; 2:4,7; 3:8,16; Phi-lp 4:19).
em ngi n s n nn S n nn rt quan trng trong mi lin h giao c c tin vi c
Cha Tri (Ma-thi- 3:2; 4:17; Mc 1:15; 6:12; Lu-ca 13:3,5; Cng-v 2:38; 3:19; 20:21). T ng ny
trong ting H-b-r c ngha l s thay i trong hnh ng, trong khi trong ting Hy lp n c ngha l
s thay i trong tm tr. n nn l s bng lng thay i t mt s hin hu ly bn thn lm trung tm,
n mt cuc sng c soi sng v dn dt bi c Cha Tri. N ku gi mt s quay i khi s tp
trung hng u vo bn ng v n l cho bn ng. Ni nm na, n l mt thi mi, mt th gii quan
mi, mt ngi ch mi. n nn l ch ca c Cha Tri cho mi a con sa ng ca A-am, c
dng nn trong nh tng ca Ngi (-x-chi-n 18:21,23,32 v II Phi-e-r 3:9).
on Kinh thnh Tn c din t r rng nht cc thut ng khc nhau v s n nn trong ting Hy
lp l II C-rinh-t 7:8-12: (1) lupeo, s bun ru hay bun kh trong cu 8 (hai ln), 9 (ba ln), 10
(hai ln), 11; (2) metamelomai, hi hn hay i sau s chm sc (after care) trong cu 8 (hai ln), 9;
(3) metanoia, n nn hay i sau tm tr (after mind) trong cu 9, 10. S i lp l s n nn gi to
(metamelomai) (Giu-a, Ma-thi- 27:3 v -sau, H-b-r 12:16-17) so vi s n nn tht (metanoeo).
S n nn tht lin h v mt thn hc vi (1) S ging dy ca Cha Jsus v iu kin ca Giao c
mi (Ma-thi- 4:17; Mc 1:15; Lu-ca 13:3,5); (2) nhng bi ging ca cc s trong Cng-v cc sc
34

 (kerygma, Cng-v 3:16,19; 20:21); (3) mn qu ti cao ca Cha (Cng-v 5:31;11:18 v II Ti-mth 2:25); v (4) s h mt (II Phi-e-r 3:9). S n nn khng c chn la!
2:5-9 Nhng cu ny m t (1) s cng u ca nhn loi sa ng v (2) s thnh n v phn xt ca c
Cha Tri.
2:5 lng cng ci Dn Do thi cng b m t nh vy trong Xut -dp-t k 32:9; 33:3,5; 34:9; Phc
truyn 9:6,13,27.
tm lng Xin xem Ch c bit cu 1:24.
trong ngy thnh n Cn gi l Ngy ca Cha trong Cu c (Gi-n, A-mt). y l khi
nim Ngy Phn xt, hay l Ngy Sng li i vi nhng tn nhn. Con ngi s phi tha trnh trc mt
Cha v mn qu s sng ca Ngi (Ma-thi- 25:31-46; Khi huyn 20:11- 15).
rng chnh nhng ti nhn t h cht cha s thnh n. n lc no , Cha ch vic cho
php s thnh n cht cha ny tr nn r rng v bc l ht kh nng ca n.
Cn thnh n, mt trong nhng ch con ngi dng m t c Cha Tri, ch c tnh hnh bng
(theo cch ca con ngi) p dng cho thn linh! c Cha Tri l i i, thnh khit v thn linh.
Con ngi hu hn, y ti li v vt cht. c Cha Tri khng gin d v mt cm xc, nh trong mt
cn gin. Kinh thnh m t c Cha Tri l ng yu thng ti nhn v mong mun h n nn nhng
Ngi cng c s chng i dt khot i vi s ni lon ca con ngi. c Cha Tri l mt c Cha
Tri c nhn; Ngi nhn nhn ti li mt cch c nhn v chng ta c trch nhim cch c nhn v ti li
ca mnh.
Mt na v cn gin ca c Cha Tri. Trong Kinh thnh n va l trong hin ti (lin h n
thi gian (1:24,26,28) va l thi k cui (thi cui cng, 2:5-8). Ngy ca Cha (Ngy Phn xt) l mt
cch cc tin tri thi Cu c cnh co dn Y-s-ra-n phi n nn thi im hin ti tng lai ca
h c phc, khng b on pht (Phc truyn 27-28). Cc tin tri thi Cu c thng s dng cc
cn khng hong ca thi i h din t ngy cui cng trong tng lai.
2:6 y l cu trch t Thi thin 62:12. Lut nh ph qut mi ni l con ngi phi chu trch
nhim i vi vic mnh lm v ng trnh trc mt c Cha Tri (Gip 34:11; Chm ngn 24:12;
Truyn o 12:14; Gi-r-mi 17:10; 32:19; Ma-thi- 16:27; 25:31-46; R-ma 2:6; 14:12; I C-rinh-t 3:8;
Ga-la-ti 6:7-10; II Ti-m-th 4:14; I Phi-e-r 1:17; Khi huyn 2:23; 20:12; 22:12). Ngay c nhng tn
nhn cng s khai trnh v cuc sng v s phc v ca h trc mt ng Christ (II C-rinh-t 5:10).
Ngi tin Cha khng phi c cu bi vic lm nhng c cu lm vic (-ph-s 2:8-10 [c
bit cu 2:14-26]; Gia-c v I Ging).
2:7 i vi nhng ngi [Ai (bn Ting Vit)] C mt s i lp hn hoi gia nhng ngi c
m t trong cu 7 v cu 8 (nhng i vi [cn ai (bn Ting Vit)]).
NASB cho nhng ai bn lm lnh, tm kim s vinh hin, tn trng v s chng h cht; th
c s sng i i
NKJV s sng i i dnh cho nhng ngi c tip tc kin tr lm lnh, tm kim s vinh
hin, tn trng v s chng h cht
NRSV cho nhng ngi kin nhn lm lnh v tm kim s vinh hin, tn trng v s chng
h cht; Ngi s ban cho s sng i i
TEV Nhng ngi c tip tc lm iu lnh, tm kim s vinh hin, tn trng v i sng vnh
cu; th c Cha Tri s ban cho h s sng i i
JB i vi nhng ngi tm kim s vinh hin, tn trng v s chng h cht bng cch lun
lun lm lnh, th s c s sng i i;
35

Cu ny ch nhng ngi nh Ct-ny (Cng-v 10:34-35). on ny nghe c v xng cng bnh bi

vic lm (nhn c s cng chnh qua n lc ca con ngi), nhng iu s i ngc li vi ch
chnh ca sch R-ma. Nn nh nhng cu 1-16 hay l 1-11 u khng phi l mt on vn. im thn
hc cho ton th sch l c Cha Tri khng v n ai (cu 11) v mi ngi u phm ti (cu 12). Nu
con ngi sng ng theo nh sng m h c (mc khi t nhin i vi ngi ngoi, mc khi c bit
i vi dn Do thi, cu 10:5), th h phi sng ng vi Cha. Tuy vy, phn tm tt ca phn on 3:918, 23 cho thy cha tng c ai t c, v h cng khng th t c iu ny!
Mt cuc sng thay i thnh thin ca mt tn nhn c xem nh l s xc tn v lm chng cho s
p ng bng c tin khi u ca ngi ny. Mt cuc sng thay i l bng chng v s cng ca
Thnh Linh c Cha Tri (cu 10,13; Ma-thi- 7; -ph-s 2:8-10; Gia-c 2:14-26 v I Ging) Xin
xem Ch c bit: Cn phi bn cu 8:25.
s sng i i y l cu c trng trong cc sch ca Ging v t c dng trong cc sch Tin
lnh Cng quan. C l Phao l ly ch ny t trong a-ni-n 12:2 (Tt 1:2; 3:7), ch v cuc sng trong
thi i mi, cuc sng trong mi lin h vi c Cha Tri, s sng li. ng dng n ln u tin trong
Ga-la-ti 6:8. y l mt ch ph bin trong phn tn l ca sch R-ma (2:7; 5:21; 6:22,23). N cng
xut hin mt vi ln trong cc th tn mc v (I Ti-m-th 1:16; Tt 1:2;3:7).
2:8 NASB
i vi nhng ngi tham vng ch k
NKJV,NRSV i vi nhng ngi t tm kim cho mnh
TEV
nhng ngi ch k khc
NJB
nhng ai v ganh t
T gc ca n c ngha l lm cng
Trong sch ca Louw v Nida, Greek-English Lexicon, vol. 2, trang 104, c lit k hai cch dng t
ng ny.
1. tham vng ch k dng trong R-ma 2:8 ch vic mun hn ngi khc, l iu thch hp
vi ng cnh ny
2. s th ch (hostility) [bn ting Vit dch l chng tr] dng trong Phi-lp 1:17, ch th
nghch l mt la chn trong cch dch (cng xem II C-rinh-t 12:20; Ga-la-ti 5:20; Phi-lp 2:3;
Gia-c 3:14,16).
v khng vng phc l tht Ch l tht (aletheia) c dng trong ngha emeth ca ting Hb-r ch s tht v ng tin cy. Trong ng cnh ny, n thin v ngha o c hn l kin thc.
Xin xem Ch c bit Cc th tn Phao l cu 1:18.
2:9 cho mi linh hn con ngi Phao l dng ch pas trong ting Hy lp c dch l tt c hay
mi rt thng trong cc chng m u ca sch R-ma ch cho thy s ng dng ph qut cho c
nhng tin xu (con ngi h mt v s phn xt khng thin v ca c Cha Tri) v tin tt (c
Cha Tri ban cho khng mn qu cu ri v s tha ti hon ton trong ng Christ cho nhng ai n nn
v tin nhn Ngi).
Ng cnh ny rt c th ni n mt s phn xt ton v tr v nhng hu qu ca n. L tht ny i
hi s sng li ca c ngi cng bnh v ngi gian c (a-ni-n 12:2; Ging 5:28-29; Cng-v 24:15).
Nu cu 6-11 l mt on vn bt cho (chiasism) (xem ph lc), th cu 8-9 l nhng cu cha kha
ni n s phn xt dnh cho nhng ngi lm c.
2:9-10 trc l ngi Do thi iu ny c lp i lp li nhn mnh. Ngi Do thi c c hi
u tin bi v h c s mc khi c bit ca c Cha Tri (1:16; Ma-thi- 10:6; 15:24; Ging 4:22;
Cng-v 3:26; 13:46), nhng cng b on xt u tin (cu 9-11) bi v h c s ku gi c bit v
nhng n phc ca c Cha Tri (9:4-5).

36

2:11 NASB, NKJV bi v khng c s thin v vi Cha

NRSV
bi v Cha khng by t s thin v
TEV
bi v c Cha Tri x on mi ngi vi cng mt mc thc
NJB
Khng c mt s v n no trc mt c Cha Tri
Theo ngha en, iu ny c ngha l ngc mt ln, l mt hnh bng t h thng lut php thi
Cu c (L-vi-k 19:15; Phc truyn 10:17; II S k 19:7; Cng-v 10:34; Ga-la-ti 2:6; C-l-se 3:25; I
Phi-e-r 1:17). Nu mt ngi quan n thy c th c c hi dn n s thin v i vi ngi mnh ang
phn x. V vy, ng khng c nga mt ca ngi ng trc mt ln.
CH C BIT: T PHN BIT CHNG TC
I. Gii thiu
A. y l mt th hin ph bin ca mt nhn loi sa ng trong mi x hi. y l bn ng ca
con ngi, da vo lng ca nhng ngi khc. nhiu phng din, phn bit chng tc l
mt hin tng hin i, trong khi tinh thn ch ngha dn tc (hay ch ngha b tc) l dng
th hin xa xa hn.
B. Ch ngha dn tc bt u ti thp Ba-bn (Sng-th-k 11) v bt ngun t ba con trai ca
N- ni m cc chng tc pht trin (Sng-th-k 10). Tuy nhin, iu hin nhin t Kinh
thnh cho thy con ngi t mt ngun gc (tc l A-am v -va, to vt c bit ca c
Cha Tri, Sng-th-k 1-3; Cng-v 17:24-26).
C. Phn bit chng tc ch l mt trong v s nhng thnh kin khc. Mt s khc nh (1) hm
kin thc; (2) khoe khoang tnh trng x hi-kinh t; (3) tnh theo lut php tn gio t xng
cng bnh; v (4) nhng lin kt chnh tr theo tn l.
II. T liu Kinh thnh
A. Cu c
1. Sng-th-k 1:27 -Con ngi, ngi nam, ngi n c to dng trong nh tng ging
Cha, l iu lm cho h c bit. iu cng cho thy gi tr v phm cch c nhn ca
con ngi (Ging 3:16).
2. Sng-th-k 1:11-25-Cm t ty theo loi c lp i lp li 10 ln. iu ny c s
dng hu thun cho s phn chia chng tc. Tuy nhin, trong ng cnh ny r rng iu
ny ch cc th vt v cy c ch khng ni n con ngi.
3. Sng-th-k 9:18-27 - Phn on ny c dng ng h s ln p chng tc. Phi nh
rng c Cha Tri khng nguyn ra Canaan. Cha ca anh l N-, nguyn ra anh
sau khi tnh dy t cn say. Kinh thnh cha bao gi ghi rng c Cha Tri xc nhn li
nguyn ra/th nguyn ny. Ngay c nu Cha c lm iu , th cng khng nh hng
g n chng tc da mu. Canaan l t ca nhng ngi sng vng Pa-lt-tin v nhng
bc tng chm tr ca ngi -dp-t cho thy h khng phi l ngi da en.
4. Gi-su 9:23 - Cu ny dng chng minh rng chng tc ny s lm n l cho chng tc
kia. Tuy nhin, ngi Ga-ba-n cng cng ngun gc vi ngi Do thi.
5. E-x-ra 9-10 v N-h-mi 13 - Nhng on ny thng c dng trong ngha chng
tc, nhng ng cnh ny cho thy cc hn nhn ny b nguyn ra, khng phi bi v khc
Jkl;
chng tc (h cng l con ci ca con trai N-, Sng-th-k 10), nhng v l do tn gio.
B. Tn c
1. Cc sch Phc m
a. Cha Jsus s dng vn him th gia dn Do thi v Sa-ma-ri mt vi ln, cho thy
vn him th chng tc l khng xng hip.
1) Cu chuyn Ngi Sa-ma-ri nhn lnh (Lu-ca 10:25-37)
2) Ngi n b bn ging (Ging 4:4)
3) Ngi ci bit n (Lu-ca 17:7-19)

37

b. Phc m dnh cho tt c mi ngi

1) Ging 3:16
2) Lu-ca 24:46-47
3) H-b-r 2:9
4) Khi huyn 14:6
c. Vng quc ca Cha bao gm ton th nhn loi
1) Lu-ca 13:29
2) Khi huyn 5
2. Cng-v
a. Cng-v 10 l phn on nn tng v tnh yu hon v ca c Cha Tri v s ip
hon v ca Phc m.
b. Phi-e-r b cng kch v hnh ng ca ng trong Cng-v 11 v vn ny khng c
gii quyt mi cho n Gio hi ngh ti Gi-ru-sa-lem trong Cng-v 15. S ging co
gia nhng ngi Do thi th k th nht v ngi ngoi tin o rt ln.
3. Phao l
a. Khng c mt ro cn no trong ng Christ
1) Ga-la-ti 3:26-28
2) -ph-s 2:11-22
3) C-l-se 3:11
b. c Cha Tri khng v n ai
1) R-ma 2:11
2) -ph-s 6:9
4. Phi-e-r v Gia-c
a. c Cha Tri khng v n ai, I Phi-e-r 1:17
b. Bi v Cha khng thin v, con dn Cha cng phi nn nh vy, Gia-c 2:1
5. Ging
Mt trong nhng cu ni mnh m nht v trch nhim ca cc tn nhn l trong I Ging
4:20
III. Kt lun
A. Phn bit chng tc hay cc loi thnh kin, u hon ton khng xng hip vi con ci Cha.
Sau y l cu trch t Henlee Barnette, ngi pht biu ti mt din n Glorieta, New
Mexico trong Hi ng Christian Life (Christian Life Commission) nm 1964: Phn bit
chng tc l t gio, bi v n khng ng vi Kinh thnh, khng phi l tnh cch C c
nhn, ng ni chi n vic n cng khng ng vi khoa hc.
B. Vn ny cho cc C c nhn dp tin by t tnh yu ging ng Christ, s tha th v cm
thng cho mt th gii h mt. S khc t ca C c nhn trong lnh vc ny cho thy s
khng trng thnh v l dp cho ma qu ngn cn bc tin trong c tin ca cc tn nhn,
s xc tn, v s trng thnh.N cng c th lm ro cn cho nhng ngi h mt khng th
n vi ng Christ c.
C. Ti phi lm g? (Phn ny trch t truyn n ca Christian Life Commission c ta l Lin
h Chng tc
TRN PHNG DIN C NHN
T nhn trch nhim gii quyt vn lin quan n chng tc
Qua s cu nguyn, hc Kinh thnh, v thng cng vi nhng ngi khc chng tc, c gng
loi b khi i sng nhng thnh kin v chng tc
By t nim tin ca bn v vn chng tc, c bit l nhng ni m nhng ngi khch
ng s him th chng tc khng b cht vn.
TRONG CUC SNG GIA NH
Nhn ra tm quan trng ca nh hng gia nh trong s hnh thnh nhng thi v chng
tc khc
38

 Tm cch pht trin cch nhn C c bng vic ni v nhng iu con ci hay cha m nghe
bit v vn chng tc bn ngoi
Cha m nn cn thn lm gng mt tn C c khi tip xc vi nhng ngi khc chng
tc
Tm dp lm thn vi nhng ngi khc chng tc
TRONG HI THNH
Bng cch nghe ging dy v cc l tht Kinh thnh v vn chng tc, Hi thnh c
khch l sng lm gng cho c cng ng.
Cn bo m rng s th phng, thng cng, phc v trong nh th c m ra cho tt c
mi ngi, ngay c nhng Hi thnh thi Tn c cng khng thy nhng ro cn chng tc
no (-ph-s 2:11-22; Ga-la-ti 3:26-29).
TRONG CUC SNG THNG NGY
Gip vt qua tt c nhng phn bit chng tc trong th gii doanh nghip
Lm vic qua cc t chc cng ng loi bo m quyn li v c hi cng bng, v
nn nh mc tiu tn cng l vn chng tc ch khng phi nhng con ngi. Mc tiu l
c v s hiu bit ch khng phi s cay c.
Nu thy thch hp, hy thnh lp mt y ban c bit gm nhng cng dn c quan tm vi
mc ch m ra nhng phng tin truyn thng trong cng ng gio dc qun chng v
c nhng hnh ng c th ci tin vn phn bit chng tc.
ng h cc hin php v nhng nh lp hin mun thng qua lut ci tin s cng bng chng
tc v chng li nhng ngi khai thc s thnh kin ny cho nhng li ch chnh tr.
Khen ngi cc nhn vin thi hnh cng v khi thi hnh lut m khng c s phn bit
Trnh bo ng, xng s tn trng lut, lm mi vic c th lm c nh mt cng dn
C c bo m nhng cu trc lut php khng tr thnh cng c trong tay nhng ngi
mun y mnh s phn bit chng tc.
Lm gng v tinh thn v tm tr ca ng Christ trong mi giao tip vi con ngi.

2:12-16 (BN NASB)

12 Phm nhng k khng lut php m phm ti, cng s khng lut php m h mt; cn
nhng k c lut php m phm ti, th s b lut php on xt; 13 V chng phi k nghe c
lut php l ngi cng bnh trc mt c Cha Tri, bn l k lm theo lut php c xng
cng bnh vy. 14 V, dn ngoi vn khng c lut php, khi h t nhin lm nhng vic lut
php dy biu, th nhng ngi y du khng c lut php, cng t nn lut php cho mnh. 15
H t ra rng vic m lut php dy biu ghi trong lng h: chnh lng tm mnh lm chng
cho lut php, cn tng mnh khi th co gic mnh, khi th binh vc mnh. 16 y l iu s
hin ra trong ngy c Cha Tri bi c Cha Jsus Christ m xt on nhng vic kn
nhim ca loi ngi, y theo Tin Lnh ti.
2:12 nhng k khng lut php m phm ti c Cha Tri s cho rng con ngi c trch nhim
ngay c nu h cha bao gi bit n Cu c hay Phc m. Mi ngi u c hiu bit v c Cha
Tri qua s sng to (1:19-20; Thi thin 19:1-6) v mt nim o c bm sinh (2:14-15). Tn bi kch
y l tt c mi ngi c tnh vi phm nh sng m h c (1:21-23; 3:9, 19,23; 11:32; Ga-la-ti
3:22).
Lut php Khng c mt MO T (ARTICLE) no i km vi ch lut php y. im ng
php ny thng nhn mnh n cht lng/tnh cht ca DANH T . Tuy nhin, trong th R-ma
Phao l dng lut php ny ch mt s iu sau: (1) Lut La m; (2) Lut Mi se; hay (3) khi nim
39

o c x hi chung chung ca con ngi. Ng cnh, ch khng phi MO T, s cho bit lut no
c ni n. Ng cnh ny nhn mnh rng mi ngi u c hiu bit v mc khi t nhin ca c
Cha Tri v chnh Ngi trong tm lng ca h (cu 15).
2:13 v chng phi k nghe c lut php l ngi cng bnh trc mt c Cha Tri Ch
nhng k nghe trong cch dng ca cc thy ra-bi c ngha c bit ch v cc hc tr ra-bi hc lut
(Torah).
Ch cng bnh hay c xng cng bnh (dike trong tt c cc th) l mt t ng quan trng
trong thn hc ca Phao l (3:4,20,24,26,28,30; 4:2,5; 5:1,9; 6:7; 8:30,33). Nhng ch cng bnh xng
cng bnh, s xng cng bnh, ng hay cng chnh u c rt ra t ch dikaios. Xin xem Ch
c bit S Cng bnh trong cu 1:17. Trong ting H-b-r (tsadag) n c ngha nguyn thy l mt
cy sy thng di (khong 15 n 20 feet) dng o c nhng vt nh tng hay ro xem ng
thng. T c dng theo ngha hnh bng Cha nh chun mc ca s phn xt.
Trong cc th tn Phao l t ng ny c hai trng tm. Th nht, s cng bnh ring ca c Cha
Tri c ban cho con ngi ti li nh mt mn qu cho khng, qua c tin trong ng Christ. iu
ny c gi l s cng bnh c k cho, hay s cng bnh theo php l. N ch v tr php l ca mt
ngi trc mt c Cha Tri cng bnh. y l xut x ca ch ni ting xng cng bnh bi c
tin ca Phao l. Th hai, hnh ng ca c Cha Tri phc hi con ngi ti li tr li nh tng ca
Ngi (Sng-th-k 1:26-27), hay ni cch khc, em n s ging vi ng Christ hn. Cu nyging vi Ma-thi- 7:24; Lu-ca 8:21 v 11:28; Ging 13:17; Gia-c 1:22-23,25- thc gic cc tn nhn tr
nn nhng ngi hnh ng ch khng phi ch nghe. S cng bnh c gn cho phi sanh ra i sng
cng bnh. c Cha Tri tha th v thay i ti nhn! Cch dng ca Phao l hm v c phng din
php l v phng din o c. Giao c mi ban cho con ngi mt v tr php l nhng cng i hi
mt li sng thnh thin. N khng phi tn tin, nhng n c gi tr.
k lm theo lut php bit Cha i hi mt li sng vng phc mi (L-vi-k 18:5; Ma-thi-
7:24-27; Lu-ca 8:21; 11:28; Ging 13:17; Gia-c 1:22-25; 2:14-28). Tng t nh vy, khi nim ny
nhi theo t ng shema trong ting H-b-r , c ngha l hy nghe m lm theo (Phc truyn 5:1; 6:4;
9:1; 20:3; 27:9-10).
2:14
NASB v khi dn ngoi khng c lut php nhng t nhin lm iu ca lut php, th nhng
ngi ny, d khng c lut php, cng tr nn lut cho chnh h
NKJV v khi dn ngoi khng c lut php nhng t nhin lm iu c trong lut php, th
nhng ngi ny, mc d khng c lut, cng tr nn lut cho chnh h
NRSV Khi ngi ngoi, vn khng c lut php, nhng theo bn nng lm nhng iu lut php
i hi, th nhng ngi ny d khng c lut php, cng tr nn lut cho chnh h
TEV Ngi ngoi khng c lut php, nhng t trong chnh ch t do ca mnh, h lm iu
lut php dn biu, h d khng c lut php, cng tr nn lut cho chnh h
JB V d, ngi ngoi cha bao gi nghe v lut php nhng c ch dn bi l tr lm theo
iu lut php dn biu, th h tht s khng c lut nhng c th ni tr nn lut cho h
Mi vn ha u c mt lut o c bn trong, mt chun mc x hi. H c trch nhim vi nh sng
m h c (I C-rinh-t 9:21). Cu ny khng nhm ni rng h c th sng ng theo Cha nu h sng
trong s soi sng ca vn ha mnh, nhng h c trch nhim vi s hiu bit bm sinh ca h v c
Cha Tri.
2:15 chnh lng tm h lm chng, v tng h khi th co gic, khi th binh vc C mt ting
ni o c bn trong. Nhng ch c Kinh thnh, c soi dn bi c Thnh Linh, mi c th tin cy
hon ton c. S sa ng nh hng lng tm chng ta. Tuy nhin, s sng to (1:18-20) v lut o
c bn trong (2:14-15) u l nhng hiu bit v c Cha Tri m con ngi c c. Khng c mt
ch H-b-r no tng ng vi ch lng tm syneidesis trong ting Hy lp. Khi nim o c
40

bn trong v ng sai ca Hy lp thng c cc trit gia phi khc k (Stoic) bn n. Phao l quen
thuc vi cc trit gia Hy lp ny (ng trch Cleanthes trong Cng-v 17:28; Menander trong I C-rinh-t
15:33; v Epimenides trong Tt 1:12) t cc trng hc khi cn tr ti Tt-s. Qu ca ng ni ting c
nhng trng dy hng bin v trit l Hy lp rt tt.
2:16 trong ngy ny Xin xem ch thch cu 2:5.
theo Tin lnh ti Theo ng cnh iu ny ch s ging dy ca Phao l v s mc khi ca Cha
Jsus. I T ca ti cho thy Phao l nhn bit trch nhim qun l Phc m c giao ph cho
ng (16:25; I C-rinh-t 15:1; Ga-la-ti 1:11; I Ti-m-th 1:11; II Ti-m-th 2:8). Khng phi n l c
bit t ng, nhng v l s cho dn ngoi, ng cm thy mt trch nhim ln lao l phn pht l tht
ca Cha Jsus cho khp th gii Hy-La (Greco-Roman).
Cha s xt on nhng vic kn nhim ca loi ngi Cha bit lng ca mi ngi (I Sa-mun 2:7; 16:7; I Cc Vua 8:39; I S k 28:9; II S k 6:30; Thi thin 7:9; 44:21; 139:1-6; Chm ngn
15:11; 21:2; Gi-r-mi 11:20; 17:10; 20:12; Lu-ca 15:16; Cng-v 1:24; 15:8; R-ma 8:27; Khi huyn
2:23). c Cha Cha, qua trung gian c Cha Con, s phi by ra nhng ng c v hnh ng xt
x (Ma-thi- 25:31-46; Khi huyn 20:11-15).
qua Cha Jsus Christ Cha Jsus khng n lm quan ta x on (Ging 3:7-12). Ngi n
by t c Cha Cha, cht n ti, v cho con ngi mt gng noi theo. Khi con ngi t chi
Cha Jsus, th h t on xt chnh mnh.
Tuy nhin, Tn c cng dy rng Cha Jsus s l Ngi i din c Cha Cha trong s phn xt
(Ging 5:22, 27; Cng-v 10:42; 17:31; II Ti-m-th 4:1). S cng thng gia vic nhn nhn Cha Jsus
l Quan ta v/hoc l ng Cu th c th c tm thy trong Phc m Ging (3:17-21; 9:39).
2:17-24 (BN NASB)
17 Cn ngi, mang ly danh ngi Giu-a, yn ngh trn lut php, khoe mnh v c Cha
Tri ngi, 18 hiu mun Ngi v bit phn bit phi tri, v ngi c lut php dy; 19
khoe mnh lm ngi dn ng cho k m, lm s sng cho k ni ti tm,20 lm thy k
ngu, lm ngi dy k tm thng, trong lut php c mu mc ca s thng bit v ca l tht,
21 vy ngi dy d k khc m khng dy d chnh mnh ngi sao! Ngi ging rng ch nn
n cp, m ngi n cp! 22 Ngi ni rng ch nn phm ti t dm, m ngi phm ti t
dm! Ngi gm ght hnh tng m cp ly vt ca hnh tng! 23 Ngi khoe mnh v
lut php m bi lut php lm nhc n c Cha Tri! 24 V bi c cc ngi nn danh c
Cha Tri b ni phm trong vng ngi ngoi, nh li chp.
2:17 nu y l CU IU KIN BC MT l cu c xem l ng t ci nhn ca ngi vit hay
l vi mc ch ng vn. iu kin ny ko di n cu 20 nhng khng c phn kt thc, v th bn
TEV dch n nh l nhng li khng nh m c l Cha Jsus ni. Ngi Do thi da vo dng tc,
truyn thng, v vic lm c c s cu ri (Ma-thi- 3:9; Ging 8:33, 37, 39).
khoe mnh v Cha Nhiu ngi Do thi cy ni (1) dng di chng tc ca h v (2) s gi lut
php Mi se ca c nhn lm phng tin qua c Cha chp nhn. Tuy nhin, s trng lut theo
cng bnh ring ca h phn cch h vi c Cha Tri (Ma-thi- 5:20; Ga-la-ti 3). Tht l mt
nghch l au thng!
Phao l pht trin thm v s khoe mnh trong I C-rinh-t. Phao l i din vi mt dn Y-s-ran ngo mn v mt ch ngha trng kin thc y kiu cng ca ngi Hy lp. Xt cho cng, khng c
mt xc tht no phn chiu vinh quang trc mt c Cha Tri (hay ni thng thng ra, khi Cha nhn
bn vo, tht ra Ngi khng kim c mt iu g tt ni bn!).
41

CH C BIT: S KHOE MNH

Nhng t ng ny kauchaomai, kauchema,v kauchesis c Phao l dng khong 35 ln v ch 2
ln trong cc sch Tn c cn li (u trong Gia-c). N c s dng ch yu trong I v II C-rinht.
C hai l tht chnh lin quan n s khoe mnh.
Khng xc tht no khoe mnh trc mt c Cha Tri (I C-rinh-t 1:29; -ph-s 2:9)
Ngi tin Cha nn khoe mnh trong Cha (I C-rinh-t 1:31; II C-rinh-t 10:17, ch v Gir-mi 9:23-24)
V vy, c nhng s khoe mnh chnh ng v khng chnh ng (v d nh kiu cng)
1. Chnh ng:
a. V s hy vng vinh quang (R-ma 4:2)
b. Trong c Cha Tri qua Cha Jsus (R-ma 5:11)
c. V thp t ca ng Christ (ch chnh ca Phao l, I C-rinh-t 1:17-18; Ga-la-ti 6:14)
d. Phao l khoe mnh v:
(1) Mc v khng i hi lng hng ca ng (I C-rinh-t 9:15,16; II C-rinh-t
10:12)
(2) Thm quyn ca ng t ng Christ (II C-rinh-t 10:8:12)
(3) ng khng hunh hoang v cng vic ca nhng ngi khc (nh mt s ngi Crinh-t, II C-rinh-t 10:15)
(4) Di sn v chng tc (nh mt s C-rinh-t, II C-rinh-t 11:17; 12:1,5,6).
(5) Cc Hi thnh ca ng
(a) C-rinh-t (II C-rinh-t 7:4,14:8:24; 9:2; 11:10)
(b) T-sa-l-ni-ca (II T-sa-l-ni-ca 1:4)
(6) Nim tin ni s an i v gii cu ca c Cha Tri (II C-rinh-t 1:12)
2. Khng chnh ng:
a. Lin quan n di sn Do thi (R-ma 2:17,23; 3:27; Ga-la-ti 6:13)
b. Mt s ngi Hi thnh C-rinh-t khoe khoang:
(1) V con ngi (I C-rinh-t 3:21)
(2) V s khn ngoan (I C-rinh-t 4:7)
(3) V s t do (I C-rinh-t 5:6)
c. Cc gio s gi tm cch khoe khoang trong Hi thnh C-rinh-t (II C-rinh-t 11:12)
2:18 chp thun Xin xem ch v Th nghim sau y.
CH C BIT:
CH TH NGHIM TRONG TING HY LP V NHNG T GN NGHA
C hai t Hy lp mang ngha th nghim mt ai vi mt mc ch.
1. Dokimazo, dokimion, dokimasia
y l thut ng ca nhng nh luyn kim dng th nghim tnh xc thc ca mt vt (ngha
bng, ca mt ngi) bng la. La lm l ra kim kh tht bng cch t chy i (ty i) nhng
ct st. Tin trnh vt cht ny tr nn mt thnh ng rt hiu qu ch s th nghim ca Cha
vi con ngi v vi nhau. T ng ny ch c dng vi khuynh hng lc quan trong ci nhn
hng v s chp nhn ln nhau.
N c dng trong Tn c ni v s th nghim:
a. B, Lu-ca 14:19
b. Chnh chng ta, I C-rinh-t 11:28

42

c. c tin, Gia-c 1:3

d. Ngay c chnh Cha, H-b-r 3:9
Kt qu ca nhng cuc th nghim ny c cho l kh quan (R-ma 1:28; 14:22; 16:10; II
C-rinh-t 10:18; 13:3; Phi-lp 2:27; I Phi-e-r 1:7). V vy, t ng ny chuyn ti ngha mt
ngi c th nghim v cho thy l:
a. Xng ng
b. Tt
c. Tht
d. C gi tr
e. ng tn trng
2. Peirazo, peirasmos
T ng ny c ngha th nghim vi mc ch tm ra ci sai hoc t chi. N thng c
dng vi cm d ca Cha Jsus trong ng vng.
a. N mang ngha tm cch gi by Cha (Ma-thi- 4:1; 16:1; 19:3; 22:18, 35; Mc 1:13;
Lu-ca 4:2; 10:25; H-b-r 2:18).
b. Ch ny c dng lm danh hiu cho Satan trong Ma-thi- 4:3; I T-sa-l-ni-ca 3:5.
c. Ch ny (trong dng t ghp ekpeirazo) c Cha Jsus dng ch khng c th Cha
(Ma-thi- 4:7; Lu-ca 4:12; I C-rinh-t 10:9)
d. Ch ny c dng khi ni n nhng cm d v th thch cho ngi tin Cha (I C-rinh-t
7:5; 10:9, 13: Ga-la-ti 6:1; I T-sa-l-ni-ca 3:5; H-b-r 2:18; Gia-c 1:2, 13,14; I Phi-e-r
4:12; II Phi-e-r 2:9).
lut php Cu 17 tr i ni n ngi Do thi, v vy, ch lut php phi lin h n Lut Mi
se. iu ny c xc nhn trong cu 25 khi ni n php ct b.
2:18-20 Cc lnh o Do thi tin rng cch ca h (tng phi Do thi gio) l ng, l ng duy nht
dn n c Cha Tri. H tin tng rng h l nhng thy gio tht dy nhng vn tn gio. c n
thng dn theo trch nhim (Lu-ca 12:48).
nhng cm t i xng ni v s t tin ca h
1. Ngi dn ng cho k m, cu 19
2. nh sng cho nhng ai trong bng ti, cu 19
3. Ngi sa li nhng ngi ngu di, cu 20
4. Thy gio ca ngi cha trng thnh, cu 20
5. C trong lut php mu mc ca s thng bit v ca l tht, cu 20
2:21-24 Nu tin vo s vng phc ca c nhn, th s vng phc phi hon ton (Ma-thi- 5:20, 48;
Ga-la-ti 3:10 l cu trch trong Phc truyn 27:26). y l iu con ngi sa ng khng th lm c. C
nm cu hi tu t trong cu 21-33.
2:22 Kh m bit c Phao l ni n ai trong cu 22-33. V s m t ny khng khp vi a s nhng
ngi Do thi thi Phao l, cho nn c th nhng ti li ny c dng trong ngha thing ling tng
t cch Cha Jsus gii thch Lut trong Ma-thi- 5:20-38. Hc gi George Ladd trong cun A Theology
of the New Testament ni rng, Phao l c l cp n vic cp i s vinh hin ng thuc v c
Cha Tri, s gian dm thuc linh, v phm thng n s tin knh ng quy v mt mnh Cha bng
cch t em mnh ln lm quan n v cha ca ng loi. trang 505.
2:22 gm ght hnh tng Ngha gc ca t ny l s quay i khi mt iu g bi v c mi hi
thi.
cp ly n th Khng r v mt lch s n ch v iu g, nhng n r rng c lin quan n s
th hnh tng.
43

2:24 y l cu trch dn t -sai 52:5 trong bn By mi. S chc phc ca c Cha Tri trn dn
Y-s-ra-n khi h gi giao c ca Ngi, c l mt nhn chng cho th gii ny (Phc truyn 27-28).
Tuy nhin, Y-s-ra-n cha bao gi gi giao c ca Ngi, v vy th gii ch thy nhng s phn xt ca
Cha (-x-chi-n 36:22-32). Y-s-ra-n l mt vng quc thy t l (Xut -dp-t k 19:5-6), em c
th gii n vi c Gi-h-va (Sng-th-k 12:3; -ph-s 2:11-3:13).
2:25-29 (BN NASB)
25 Tht th, nu ngi lm theo lut php, th php ct b c ch; cn nu ngi phm lut php,
th du chu ct b cng nh khng.26 Vy nu k cha chu ct b gi cc iu rn ca lut
php th s cha chu ct b h chng cm nh chu sao? 27 K vn khng chu ct b, m
lm trn lut php s on xt ngi, l k du c ch ca lut php v php ct b, li phm
lut php. 28 V ngi no ch b ngoi l ngi Giu-a, th khng phi l ngi Giu-a, cn
php ct b lm v xc tht ngoi, th khng phi l php ct b;29 nhng b trong l ngi
Giu-a mi l ngi Giu-a, php ct b bi trong lng, lm theo cch thing ling, khng theo
ch ngha, mi l php ct b tht. Mt ngi Giu-a nh vy c khen ngi, chng phi bi
loi ngi, bn l bi c Cha Tri.
2:25 php ct b Phao l vn s dng php i xng. Mt ngi no nu ln cu hi, nhng m t
ra chng ti lm php ct b (Sng-th-k 17:10-11). Chng ti thuc dng di p-ra-ham. Phao l
thng thng v mnh m lm tan bin nim hy vng p ca ngi Do thi (Ma-thi- 3:7-10; Ging
8:31-59).
Tt c lng ging ca ngi Do thi tr ra ngi Phi-li-tin u chu php ct b. Khng phi ti v
hnh ng quan trng; nhng l ti v c tin tip ni ca ngi nhn (cu 26-27). iu ny ng
trong cc l nghi tn gio. Nhng ngi theo tn gio thng ch mun phc lnh ca giao c c
Cha Tri m khng mun nhn lnh trch nhim.
2:25-26 nununu y l nhng CU IU KIN BC BA ch nhng iu c th xy ra
trong tng lai. S vng li (Phc truyn 27-30) l cha kha trong li bin lun ca Phao l trong
chng 2, nhng khng phi trong 3:21-31 (xem Ga-la-ti 3).
2:26-27 Nhng cu ny m ra hy vng cho mt s ngi ngoi sng theo nh sng h c. Mt v d duy
nht thuc dng ny l trng hp Ct-ny trong Cng-v 10. Tuy vy, ng cng khng hn trong
trng hp ca cu ny v ng l ngi knh s Cha v th phng Ngi nh hi.
Trn thc t nhng cu ny l im i li vi li bin lun ca Phao l v nhu cu cn s cu ri
ca ngi Do thi. R-ma 3:23 l cu tm tt ni rng tt c mi ngi u h mt thuc linh nu khng
c ng Christ. Nu c mt s ngi ngoi sng theo nh sng m h c t cng cuc sng to v t s
nhy bn o c bn trong, c Cha Tri s cho h c c hi p ng mn qu ng Christ- bng
cch no , trong lc no .
2:28-29 V ngi no khng phi l ngi Giu-a.ngi l ngi Giu-a y l mt din n
ht sc quan trng bi v hng pht trin thn hc hin i ca phi phn thi (dispensationalism) v n
lc ca n nhm phn bit hay ng vin dn ca Cha trong Cu c v dn ca Ngi trong Tn c.
Ch c mt dn v mt giao c m thi (R-ma 9:6; Ga-la-ti 3:7-9, 29; 6:16; I Phi-e-r 3:6). Giao c
mi l s pht trin v hon tt giao c c. Dn ca Cha vn lun lun l dn ca Cha bi c tin, ch
khng phi bi huyt thng. H l dn theo tm lng ch khng phi theo nghi l hay chng tc. c
tin, khng phi cha m, l cha kha y. Giao c theo tm tr l du hiu y, ch khng phi giao
c theo tm bng.
2:29 Du hiu giao c v php ct b (Sng-th-k 17:14) l mt hnh bng trong Cu c cho mt
ngi m lng trc Cha. N pht trin ngha hnh bng theo nhng cch sau: (1) ct b tm lng
44

(Phc truyn 10:16; Gi-r-mi 4:4); (2) Ct b tai (Gi-r-mi 6:10); v (3) ct b mi ming (Xut -dp-t
k 6:12,30). Lut php khng bao gi c l mt lut l bn ngoi, nhng l nguyn tc thay i i
sng bn trong. Xin xem Ch c bit Quan im Phao l v Lut php trong cu 7:12.
NASB php ct b bi trong lng, bi Thnh Linh, khng phi theo ch ngha
NKJV php ct b bi trong lng, trong Thnh Linh, khng phi theo ch ngha
NRSV l vn ca tm lng-- theo cch thing ling, khng phi theo vn chng
TEV
l cng vic ca Thnh Linh c Cha Tri, khng phi bi Lut thnh vn
JB
trong tm lng-- khng thuc v ch ngha nhng thuc v thuc linh.
Cm t ny khng r trong ting Hy lp. Mt s bn dch l thuc linh v vn t (bn NRSV, the
Twentieth Century New Testament, the Knox, the Lamsa trong Peshitta, the Williams, v bn New
Berkeley Version). Mt s bn khc cho thy s i lp gia c Thnh Linh (7:6; II C-rinh-t 3:6, c
cu trc tng t) v bn vit theo vn t (NASB, NKJV, NEB, NIV v TEV).
Phao l cng bn lun rng mt s ngi ngoi c th lm hi lng Cha m khng phi theo Lut
php. Nu iu ny l ng th cc con ci c Cha Tri bao gm khng ch nhng ngi chu ct b v
mt thuc th (sch Ga-la-ti). Gia nh ca c Cha Tri rng ln hn l mt dn tc Do thi (Sng-thk 3:15; 12:3; Xut -dp-t k 19:5). Gip, Mn-chi-xe-c, Gi-tr, Ca-lp, Ra-hp, v Ru-t khng
phi thuc chng tc Do thi. Ngay c chi phi p-ra-im v Ma-na-se c mu ngi -dp-t (Sng-thk 41:50-52).
CU HI THO LUN
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.

S bt trung ca ngi Do thi nh hng th no n li ha ca c Cha Tri (3:3-4)?

C mt li th no trc mt c Cha Tri khi l ngi Do thi hay khng (3:1-8)?
Bi din lun cng kch (diatribe) l g?
im chnh ca bi din lun cng kch trong cu 5-8 l g?
Cch con ngi sng c quan trng khng khi s xng cng bnh l bi n in qua c tin m
khng da vo vic lm (3:8)?
Khi nim thn hc ca tnh trng suy i tng th (total depravity) l g (3:10-18)?
Mc ch ca lut Mi se hay lut ni chung l g (3:20; Ga-la-ti 3:24-25)?
Ti sao Satan khng c cp n trong c ba on 1-3 khi ni n tnh trng h mt ca con
ngi?
Li ha trong Cu c l c iu kin hay khng c iu kin?
Mc ch ca lut Mi se trong i sng ca (1) ngi khng phi Do thi; v (2) ngi Do thi
l g?
Lp dn bng ch ring ca mnh nhng bin lun ca Phao l trong 1:18-3:20 theo tng on
vn.

45

R-MA ON 3
CC CCH CHIA ON THEO CC BN DCH HIN I
UBS4

NKJV

NRSV

TEV

JB

Ngi Do thi v
Lut php

Li im ca
ngi Do thi

Ngi Do thi v
Lut php

Li ha ca Cha
s khng cu h

3:1-8

S phn xt ca
c Cha Tri
c bo v
3:1-8

3:1-8

3:1-4
3:5-6
3:7-8

3:1-8

Khng c mt
ngi cng bnh
3:9-20

Tt c u
phm ti
3:9-20

Mi ngi
u c ti
3:9-18
3:19-20

Khng ai
cng bnh
3:9-18
3:19-20

Mi ngi
u c ti
3:9-18
3:19-20

Cng bnh
bi c tin

S cng bnh ca
c Cha Tri
bi c tin
3:21-26

S cng bnh
tht

Cch Cha
xng cng bnh
con ngi
3:21-26

By t
s cng bnh
c Cha Tri
3:21-26

Loi b s khoe
khoang

Loi b s khoe
khoang

3:27-31

3:27-31

3:21-26

3:27-31

3:21-26

Nhng iu c
tin c th lm
3:27-31

3:27-31

CHU K C LN TH BA (xem trang vii)

THEO DI NH CA TC GI NGUYN THY THEO TNG PHN ON
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
c ht on ny trong mt ln c. Xc nh cc ch . i chiu cch chia on theo ch ca
bn vi cc bn dch hin i. Cch chia on khng c linh cm nhng n l cha kha theo di
tng ca tc gi nguyn thy, vn l trng tm ca vic gii ngha. Mi phn on u c mt v ch
mt ch .
1. Phn on 1
2. Phn on 2
3. Phn on 3
4. Vn, vn
CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH
A. Xt trn nhiu phng din, cu 1-8 c lin quan vi nhau, nhng kh m theo di cch lp lun ca
Phao l
46

B. C v nh Phao l mong i cch nhng ngi Do thi phn ng li vi nhng cu 2:17-29, v th

ng tr li nhng chng i ca h (xem sch ca Corley, Vaughan, Romans, trang 37-39).
1. Cu hi th nht: C phi tht khng c li im no cho ngi Do thi? (cu 1-2)
2. Cu hi th hai: Li Cha c thay i hay khng khi mt s ngi Do thi bt trung? (cu 3-4)
3. Cu hi th ba: Nu Cha s dng ngi Do thi by t bn tnh ca Ngi, th ngi Do thi c
chu trch nhim v mt php l hay khng? (cu 5-8)
C. Li kt lun i tr li cu 2:11. Khng c s thin v ni c Cha Tri. C nhn loi u chu trch
nhim v cch mnh sng theo nh sng m h c (mc khi t nhin v/hoc mc khi c bit).
D. Cu 9-18 l nhng cu trch trong Cu c m t ti li ca ngi Do thi.
E. Cu 19-20 tm tt li tnh trng thuc linh ca Y-s-ra-n v mc ch ca Cu c (Ga-la-ti 3).
F. Cu 21-31 l tm tt ca phn on 1:18-3:20. y l im thn hc u tin ca Phc m (nhu cu
ca con ngi).
3:1-8 (BN NASB)
1 Vy th, s tri hn ca ngi Giu-a l th no, hay l php ct b c ch g chng? 2 ch ln
mi ng. Trc ht l iu ny: y l li phn ca c Cha Tri ph cho dn Giu-a. 3
jklM lm sao! nu mt vi ngi trong bn h khng thnh tn, th s khng thnh tn ca h c
lm cho s thnh tn ca c Cha Tri ra h khng sao? 4 chng h nh vy! Th xng c
Cha Tri l tht v loi ngi l gi di, nh c chp rng: y vy Cha s c xng cng
bnh trong li phn ca Ngi, V s c thng khi chu xt on. 5 Song nu s khng cng
bnh ca chng ta t ra s cng bnh ca c Cha Tri, th s ni lm sao? Khi c Cha Tri
ging cn gin th Ngi khng cng bnh sao? (Ti ni nh cch ngi ta ni). 6 Chng h nh
vy! Nu vy th c Cha Tri on xt th gian th no? 7 Nhng, nu l tht c Cha Tri
bi s ni di ca ti m c s vinh hin ln hn, th sao ti cn b on xt nh k c ti? 8
vy th, sao chng ta khng lm s d cho c s lnh, nh k gim pha co v quyt rng
chng ta dy iu y? S on pht nhng ngi l cng bnh.
3:1 ngi Do thi c li th no Phao l ang s dng li vn chng din lun cng kch (diatribe),
vi mt nhn vt phn bin tng tng, truyn t s ip ca mnh. Xem 3:2 v 9:4-5 thy mt
s li im ca ngi Do thi.
3:2 trc ht Phao l dng ch trc ht trong 1:8 nhng khng cp n iu th hai. ng cng
lm nh vy y. Li vit vn ca Phao l rt mnh m, ging nh l c c chp, v thng cu
trc ng php khng hon tt.
li phn ca c Cha Tri ph cho h C c s mc khi ca c Cha Tri l mt trch
nhim v cng ng thi l mt c n v cng ln lao (Lu-ca 12:48). H l nhng ngi qun gia cc
mn qu ca c Cha Tri (TH BT NH TH B NG (AORIST PASSIVE), I T-sa-l-ni-ca
2:4).
Ch logion (li phn) c dng trong bn By mi ch Li t c Cha Tri (Dn s k 24:4,
16; Phc truyn 33:9; Thi thin 119:67; -sai5:24; 28:13). N cng c dng kh nht qun vi cng
ngha trong Tn c (Cng-v 7:38; H-b-r 5:12; I Phi-e-r 4:11).

47

3:3 nu y l CU IU KIN BC MT hm c th tr thnh s tht t quan im ca ngi

ni hoc mang ngha tu t. Cu 5 v 7 cng l nhng CU IU KIN BC MT.
3:3 NASB, NKJV mt vi ngi khng tin
NRSV, JB
mt vi ngi khng thnh tn
TEV
iu g s xy ra nu mt s ngi khng thnh tn
Nhng ch ny c th ch c nhn ngi Y-s-ra-n (1) s khng thnh tn ca h hay (2) s thiu
c tin c nhn ca h vo c Gi-h-va. Tht kh m hiu c bng tr c nhng li ha khng iu
kin ca c Cha Tri v s p ng bt buc c iu kin ca con ngi. Tuy vy, y l mt nghch
l ca Kinh thnh (3:4-5). Cha vn thnh tn d khi dn ca Ngi khng thnh tn (-s 1,3).
lm ra h khng Xin xem Ch c bit bn di

CH C BIT: S LM RA H KHNG V TRNG RNG (KATARGEO)

Ch katargeo l mt trong nhng ch Phao l rt thch dng. ng dng t nht l 25 ln nhng n
c mt tm ngha rt rng.
A. T gc ca n t ch argos c ngha l:
1. Khng hot ng
2. V hiu
3. Khng c s dng
4. V dng
5. Khng hot ng
B. T ghp vi ch kata c dng din t:
1. Tnh trng khng hot ng
2. S v dng
3. iu g b hy b
4. iu g b b i
5. iu g hon ton khng chy c
C. N c dng mt ln trong Lu-ca ch mt ci cy khng kt qu, v vy v dng (Lu-ca
13:7)
D. Phao l dng vi ngha bng trong hai cch ch yu sau:
1. Cha khin c nhng iu khng hiu qu (inoperative) gy th hn vi con ngi
a. Bn cht ti li ca con ngi - R-ma 6:6
b. Lut Mi se v li ha ca Cha v ht ging - R-ma 4:14; Ga-la-ti 3:17; 5:4,11; ph-s 2:15
c. Cc th lc thn linh - I C-rinh-t 15:24
d. K nghch cng lut php - II T-sa-l-ni-ca 2:8
e. S cht thuc th - I C-rinh-t 15:26; II Ti-m-th 1:16 (H-b-r 2:14)
2. Cha thay ci c (lut php, thi k) bng ci mi
a. Nhng iu lin h n lut Mi se - R-ma 3:3,31; 4:14; II C-rinh-t 3:7,11,13,14
b. Hnh bng v hn nhn dng trong Lut php - R-ma 7:2,6
c. Nhng iu thuc v i ny - I C-rinh-t 13:8, 10,11
d. Thn th ny - I C-rinh-t 6:13
e. Nhng ngi lnh o i ny- I C-rinh-t 1:28; 2:6
T ng ny c dch nhiu cch khc nhau nhng ngha chnh ca n l lm cho iu g
tr nn v dng, v ngha, trng rng, khng hot ng c, mt quyn lc, nhng
khng c ngha l khng tn ti, b hy dit, hay tiu hy.

48

3:4 NASB
Chng h nh vy!
NKJV,TEV D nhin l khng!
NRSV
Hon ton khng!
JB
Tht l v l.
y l cch dng him hoi ca LI MONG MI (OPTATIVE MOOD) din t mt s c ao hay
mt li cu nguyn, nn dch l, Chng h nh vy. Cm t din t s kinh ngc khng th tin c l
cch Phao l thng dng khi s dng li vn chng din lun cng kch (3:4,6,31; 6:2, 15; 7:7,13;
9:14; 11:1; I C-rinh-t 6:15; Ga-la-ti 2:17; 3:21; 6:14). y l cch ng t chi mt cch mnh m li
cng b t mt i phng tng tng.
Xin lu cch Phao l t chi nhng cu hi v cu ni ca mt nhn vt chng i tng tng.
1. Chng h nh vy, cu 4,6
2. Th xng c Cha Tri l tht v loi ngi l gi di, cu 4
3. Ti ni theo cch loi ngi, cu 5
4. (nh chng ta b co gian v mt s quyt rng chng ta ng nh vy), cu 8
Th xng c Cha Tri l tht v loi ngi l gi di y l CU MNH LNH TH HIN
TI TRUNG (PRESENT MIDDLE IMPERATIVE). Cu trc ny tp trung vo tnh trng tip din ca
ch t; Cha thnh tn v chn tht, con ngi bt trung v gi di! ny c ni n trong Thi thin
116:11 v ging nh nhng iu Gip hc c trong 32:2; 40:8.
Lu yu t ton cu ca s phm ti trong chng ny, c m t bi cch Phao l dng ch pas
(tt c, mi) trong cu 4,9,12,19,20,23,24, nhng t n Cha, cng c s mi gi ton cu v mn qu
cu ri cho tt c mi ngi (3:22).
nh c chp Theo tng ch, n c ngha l, nh v s tip tc c chp. y l LI
TRNH BY TH NG HON THNH (PERFECT PASSIVE INDICATIVE). iu ny tr thnh
mt thut ng dng xc nhn s h hi ca Cha trn Kinh thnh (Ma-thi- 5:17-19). y l cu trch
t Thi thin 51:4 trong bn By mi (LXX).
3:5-6 Li bin lun ca Phao l y lin quan n vic Cha c bit chn dn Y-s-ra-n lm phng
tin truyn gio cho th gii (Sng-th-k 12:3; Xut -dp-t k 19:5-6). Trong Cu c, s chn
la ni n s phc v, ch khng phi mt c n c bit no. Cha lp giao c vi h. Ngi thnh
tn v h khng thnh tn. Vic Cha phn x dn Y-s-ra-n bt trung cho thy s cng bnh ca Ngi.
Dn Y-s-ra-n c dng nh mt phng tin truyn gio n cho ngi ngoi. H tht bi
(3:24)! Mc ch cu chuc ton cu ca c Cha Tri (Sng-th-k 3:15) khng b nh hng bi s
tht bi ca dn Y-s-ra-n. Tht vy, s thnh tn ca c Cha Tri trong giao c nguyn thy ca
Ngi c xc nhn trong R-ma 9-11. Mt dn Y-s-ra-n bt tn b t chi, nhng mt dn Y-s-ra-n
tin o s lm thnh chng trnh cu chuc ca c Cha Tri.
Bi din lun cng kch ca Phao l trong cu 5-6 i xng vi cu 7-8.
3:5 nu y l CU IU KIN BC MT hm c th tr thnh s tht t quan im ca ngi
ni hoc mang ngha tu t. Cu 3 v 7 cng l nhng cu IU KIN BC MT.
nu s khng cng bnh ca chng ta by t s cng bnh ca c Cha Tri I T, ca
chng ta, ni n mt ngha tp th bao gm Phao l v ton th ngi Do thi. Xin xem Ch c
bit 1:17.
chng ta s ni lm sao Phao l s dng cch din lun cng kch (3:5; 7:7; 8:31;9:14,39). Phao l
lm r li trnh by ca mnh hn bng cch dng mt nhn vt phn bin tng tng (Ma-la-chi
1:2,6,7,12,13; 2:14,17 (hai ln); 3:7,13,14).

49

 NASB (Ti ang ni theo ngn ng loi ngi)

NKJV (Ti ni nh mt ngi.)
NRSV (Ti ni theo cch loi ngi.)
TEV
(Ti ni nh cch con ngi thng ni.)
JB
_ s dng cch so snh ca con ngi_
Phao l thng s dng cch lp lun ca con ngi trong nhng bi bin lun thn hc (6:19; I Crinh-t 9:8; Ga-la-ti 3:15). Chc nng ca n l bc b nhng li khng nh ca ngi phn bin
tng tng.
3:7-8 C mt s i xng r rng gia cu 5 v 7. Hoc l Phao l (1) ang s dng li vn chng din
lun cng kch, :hay l mt ngi phn bin tng tng (3:5,7:7:7; 8:31; 9:14,30) hoc l Phao l (2)
phn ng li vi li ch trch v bi ging xng cng bnh ch bi c tin ca ng (cu 8).
Phao l khng gii thch hay a ra cu tr li cho li ch trch ny mt cch chi tit nhng mnh
m t co li buc ti ny. C th vic chng i li mt s xng cng bnh bi c tin mt cch nhng
khng cho ngi khng xng ng l v n c th dn n tnh trng v lut php hay ch l s bt tun
bt trung cng hn. Phao l tin rng n in cho khng s dn n s ging Cha cng hn qua mt thn
linh mi v mt i sng bit n! Cc ngi Do thi, ngi o c Hy lp, v Phao l u mun i
sng o c nhng ngi ci o! Tuy nhin iu khng n qua vic tun theo nhng lut l bn
ngoi, nhng chnh bi tm lng mi bn trong (Gi-r-mi 31:31-34; -x-chi-n 26:22-32).
3:7 nu y l CU IU KIN BC MT (nh cu 3 v 5) hm c th tr thnh s tht t quan
im ca ngi ni hoc mang ngha tu t.
s vinh hin ca Ngi Xin xem ch thch cu 3:23
3:9-18 (BN NASB)
9 Th no! Chng ta c iu g hn chng? Chng c, v chng ta t ra rng ngi Giu-a
v ngi G-rc thy u phc di quyn ti li, 10 nh c chp rng: Chng c mt ngi
cng bnh no ht, du mt ngi cng khng. 11 Chng c mt ngi no hiu bit, Chng c
mt ngi no tm kim c Cha Tri. 12 Chng n u sai lc c, thy cng nhau ra v ch;
Chng c mt ngi lm iu lnh, du mt ngi cng khng. 13 Hng chng n nh huyt
m m ra; Dng li mnh phnh gt; Di mi chng n c nc rn h mang. 14 Ming
chng n y nhng li nguyn ra v cay ng. 15 Chng n c chn nh nhng ng lm cho
mu. 16 Trn ng li chng n rc nhng s tn hi v kh nn, 17 Chng n chng h
bit con ng bnh an. 18 Chng c s knh s c Cha Tri trc mt chng n.
3:9 Chng ta c iu g hn chng? im ng php ti y kh m h. R rng l l tht trng tm
ca phn on ny l ton th nhn loi cn n in ca c Cha Tri (3:9,23; 11:32; Ga-la-ti 3:22).
Tuy nhin, iu khng r l Phao l ni n ngi Do thi (Phao l v b con ng, bn dch TEV, RSV),
hay l ni n C c nhn (Phao l v nhng anh em tin Cha khng cn n n in ca Cha). Ngi
Do thi c mt s li th (cu 1-2; 9:4-5), nhng nhng li th ny khin h cng mang trch nhim nng
n hn! Mi ngi u h mt thuc linh v cn n n in ca c Cha Tri.
T ng hn c mt s t hc gi cho l TH TH NG thay v TRUNG CCH (MIDDLE
VOICE) (tt hn), v c dch l c tri hn.
Th R-ma thng c xem l mt trong nhng l th mang tnh trung dung v phng din a
phng. Hu ht cc l th ca Phao l u ni n mt nhu cu hay tnh hung a phng (cc ti liu
theo dp (occasional documents). Tuy nhin s ganh t gia nhng ngi lnh o tin Cha ngi Do thi
v nhng lnh o tin Cha ngi ngoi c l ng sau nhng bn vn nh trong on ny v on 911.
50

 di quyn ti li Phao l nhn cch ha ti li nh mt ng ch c c cai tr con ngi sa ng

(6:16-23).
3:10-18 nh c chp rng Cm t ny cng xut hin trong cu 4. Nhng cu sau y l mt lot
nhng cu trch t Cu c dng hnh nh ca thn th con ngi nhn mnh s sa ng ca con ngi:
(1) cu 10-12, Truyn o 7:20 hoc Thi thin 14:1-3; (2) cu 13, Thi thin 5:9 hoc 104:3; (3) cu 14,
Thi thin 10:7; (4) cu 15-17; -sai 59:7-8 v Chm ngn 1:16, v (5) cu 18, Thi thin 36:1. iu ngc
nhin l Phao l khng dng -sai 53:6.
3:19-20 (BN NASB)
19 V, chng ta bit rng nhng iu m lut php ni, l ni cho mi k di lut php, hu
cho ming no cng phi ngm li, c thin h u nhn ti trc mt c Cha Tri; 20 v
chng c mt ngi no bi vic lm theo lut php m s c xng cng bnh trc mt Ngi,
jkl
v lut php cho ngi ta bit ti li.
3:19 chng ta bit rng Xin xem ch thch cu 2:2.
lut php Trong ng cnh ny t ny c l ch ton b Cu c bi v c nhng phn on trch t
cu 10-18. Phao l cng nhn cch ha lut php nh ng lm i vi ti li trong cu 9(6:16-23).
mi k di lut php iu ny c bit ni n ngi Do thi v ngi ngoi ci o, cho d
chng ta thy mt s cu trch trong Cu c l dnh cho ngi ngoi.
NASB ming no cng phi ngm li, c thin h u nhn ti trc mt c Cha Tri
NKJV ming no cng phi ng li, c thin h u c ti trc mt c Cha Tri
NRSV m ming no cng phi lng thinh, v c thin h u nhn ti trc mt c Cha
Tri
TEV chn li mi li phn bua ca con ngi v em c thin h n di s on xt ca
c Cha Tri
JB c mc ch l lm cho mi ngi u cm lng v by c thin h ra trc s on xt ca
c Cha Tri
y l ch chnh ca phn on 1:18-3:20 v c tm tt cu 3:23.

1.
2.
3.

mi ming Mt s cm t trong cu 19-20 m ch ton th nhn loi.

mi ming cu 19
c th gian cu 19
khng xc tht no cu 20

3:20 khng mt xc tht no c xng cng bnh trc mt Ngi bi vic lm ca lut php y
l cu m ch Thi thin 143:2, nhng thm vo mt cm t. y l kha cnh chnh yu trong Tin lnh
ca Phao l (Ga-la-ti 2:16; 3:11). Tng l mt ngi Pha-ri-si nhit thnh, Phao l rt am hiu s bt lc
ca nhit tm tn gio v nhng s ph din cu k c em n mt s bnh an ni ti.
NASB, NRSV qua lut php ngi ta bit ti
NKJV
bi v nhn bit v ti li l qua lut php
TEV
iu Lut php lm l khin con ngi bit mnh phm ti
JB
iu lut php lm l ni cho chng ta bit ti
y l mt trong nhng mc ch ca Cu c. N khng c em n s cu ri cho mt nhn loi sa
ng. Mc ch ca n l phi by tnh trng ti li v ko con ngi n n thng xt ca c Cha
Tri (4:15; 5:13, 20:7:7; Ga-la-ti 3:19-22, 23-29).
51

CU HI THO LUN
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
S bt trung ca ngi Do thi nh hng th no n li ha ca c Cha Tri (3:3-4)?
C mt li th no trc mt c Cha Tri khi l ngi Do thi hay khng (3:1-8)?
im chnh ca bi din lun cng kch trong cu 5-8 l g?
Cch con ngi sng c quan trng khng khi s xng cng bnh l bi n in qua c tin m
khng da vo vic lm (3:8)?
5. Khi nim thn hc ca tnh trng suy i tng th (total depravity) l g (3:10-18)?
6. Mc ch ca lut Mi se hay lut ni chung l g (3:20; Ga-la-ti 3:24-25)?
7. Ti sao Satan khng c cp n trong c ba on 1-3 khi ni n tnh trng h mt ca con
ngi?
1.
2.
3.
4.

CC KIN GII SU SC LIN QUAN N NG CNH CA R-MA 3:21-31

A. Phn on R-ma 3:21-31 l phn tm tt nh im ca 1:18-3:20 v s din gii ca 1:16-17.
B. Phn tm tt nh im v tn l xng cng bnh bi c tin c m t bi cc nh Ci chnh nh
sau:
1. Martin Luther nhn xt n nh l im chnh v l phn rt trng tm ca th tn v ca ton b
Kinh thnh.
2. John Calvin cho rng, c l khng c mt on Kinh thnh no trong ton b Kinh thnh trnh
by su sc v s cng bnh ca c Cha Tri trong ng Christ nh on ny.
C. y chnh l tinh cht v mt thn hc ca C c gio thun ty (evangelical Christianity). Hiu
c bi cnh ny l hiu c C c gio. y l Phc m gi gn trong 2 on vn tm tt ging
nh Ging 3:16 l mt cu cho c Phc m. y l tri tim v l linh hn ca s trnh by v tin lnh
ca Phao l.
C 3 cu hi din gii cha kha:
1. Ch lut y c ngha g?
2. Cm t s cng bnh ca c Cha Tri y c ngha g?
3. Nhng ch c tin v tin c ngha g?
D. Ti cm t Cha v ch tt c trong cu 22 (cng xem cu 29) v ch mn qu trong cu 23
(cng xem 5:15, 17; 6:23).
NGHIN CU T NG V CM T
3:21-26 (BN NASB)
21 Nhng hin by gi, s cng bnh ca c Cha Tri, m lut php v cc ng tin tri u
lm chng cho, by t ra ngoi lut php; 22 tc l s cng bnh ca c Cha Tri, bi s
tin n c Cha Jsus Christ, cho mi ngi no tin, chng c phn bit chi ht, 23 v mi ngi
u phm ti, thiu mt s vinh hin ca c Cha Tri, 24 v h nh n in Ngi m c
xng cng bnh nhng khng, bi s chuc ti lm trn trong c Cha Jsus Christ, 25 l
ng c Cha Tri lp lm ca l chuc ti, bi c tin trong huyt ng y. Ngi by t
s cng bnh mnh nh vy, v b qua cc ti phm trc kia, 26 trong bui Ngi nhn nhc;
tc l Ngi t ra s cng bnh Ngi trong thi hin ti, t ra mnh l cng bnh v xng cng
bnh k no tin n c Cha Jsus.
52

3:21 Nhng hin by gi Phao l i chiu gia Giao c c v Giao c mi, thi k ni lon c v
thi i cng bnh. iu ny tng ng vi trong thi hin ti cu 26 (xem nhng by gi trong
cu 6:22;7:6).
by gi ra ngoi lut php Thng thng tht kh m xc nh chc chn Phao l ang ni n
Lut Mi se (bn NASB) hay lut php chung chung (NRSV, TEV, NJB, NIV) trong nhng on m u
ny. Trong ng cnh ny lut Do thi xem c v thch hp vi li bin lun ca Phao l y. Mi ngi
u vi phm nhng ch dn v lun l, x hi xt trn c phng din bn trong hay bn ngoi. Vn
ca con ngi sa ng ny l chng ta khng mun mt lut l hng dn no c ngoi tr nhng dc
vng ch k, hng v bn ng m thi (Sng-th-k 3).
NASB
s cng bnh ca c Cha Tri
NKJV,NRSV s cng bnh ca c Cha Tri
TEV
cch c Cha Tri lm cho con ngi tr nn cng bnh trc mt Ngi
NJB
s cng bnh em n s cu ri ca c Cha Tri
Khng c mt MO T nht nh trc ch cng bnh. iu ny khng hm ch bn tnh ca
Cha, nhng l cch Cha ban pht s tha th v chp nhn ca Ngi cho con ngi phm ti. Chnh cm
t ny c dng trong ch thn hc ca R-ma 1:16-17. iu ny r rng by t c cu l c tin
ni Cha Jsus Christ b ng inh trn thp t (cu 22, 24-26).
T ng ny v nhng ch rt ra t n c dng rt nhiu ln trong ng cnh ny cho thy tm quan
trng ca n (1:17; 3:5,21,22,26; 4:3,5,6,11,13,22; 5:17,21; 6:13,16,18,19,20; 8:10; 9:28,30,31;
10:3,4,5,6,10,17). T ng Hy lp ny xut pht t cu trc Cu c vi hnh nh mt tiu chun hay
mt cy thc o. Mc thc ny l chnh c Cha Tri. T ng ny cho thy bn tnh ca c Cha
Tri ban cho con ngi sa ng cch nhng khng qua ng Christ (II C-rinh-t 5:21). Nhn nhn nhu
cu v nhn ly mn qu ca c Cha Tri v s cn l mt iu xem l nhc nh i vi con ngi
kiu ngo v ly bn ng lm trung tm- c bit l nhng ngi theo ch ngha lut php, tn gio. Xin
xem Ch c bit cu 1:17.
c by t Cm t ny rt ging vi cu 1:17. Tuy nhin, ng t th khc. ng t y c
th c dch l, v s tip tc c by t mt cch r rng. y l dng CH NH TH NG
HON THNH (PERFECT PASSIVE INDICATIVE) trong khi t ng ngha trong cu 1:17 l dng
CH NH TH NG HIN TI. c Cha Tri by t Phc m mt cch r rng qua Cu c v
qua Cha Jsus.
c lm chng qua lut php v cc Tin tri iu ny ni n hai trong ba cch chia ca kinh
sch Do thi (Lut php, Tin tri v Cc sch vn chng). Hai phn u dng ch ton b (xem ch
thch 3:19). iu ny r rng cho thy rng Phc m ny cha ng dng s khai trong Cu c (Lu-ca
24:27,44; Cng-v 10:43). N khng phi l tng ny ra sau ny, hay k hoch B, hay l mt mt
chng trnh b hng pht cui (1:2).
3:22 bi c tin ni Cha Jsus Christ Cu ny dch st theo tng ch l bi c tin ca c Cha
Jsus Christ. y l dng S HU CCH (GENETIVE). Dng ny c lp li Ga-la-ti 2:16 v Philp 3:9 v mt dng tng t khc trong R-ma 3:26; Ga-la-ti 2:16,20; 3:22. N c ngha l (1) c tin
hay s thnh tn ca Cha Jsus (CH T S HU) (SUBJECTIVE GENITIVE) hay l (2) Cha Jsus
l mc tiu c tin ca chng ta (PH T S HU) (OBJECTIVE GENITIVE). La chn #2 l hp
nht bi v chng ta thy cu trc ng php tng t trong Ga-la-ti 2:16.
iu ny cho thy kha cnh ch yu ca s xng cng bnh ca c Cha Tri. Chnh s cng bnh
ca ng Christ lm cho sng ng cuc sng ca con ngi bi mn qu cho khng ca c Cha Tri
qua ng Christ (4:5; 6:23) l iu phi c n nhn bi c tin/ nim tin/ s tin tng (-ph-s 2:89) v sng o trong cuc sng hng ngy (-ph-s 2:10).
53

 cho mi ngi Phc m dnh cho tt c mi ngi (cu 24; -sai 53:6; -x-chi-n 18:23,32;
Ging 3:16-17; 4:42; I Ti-m-th 2:4; 4:10; Tt 2:11; II Phi-e-r 3:9; I Ging 4:14). Mt l tht tuyt diu!
iu ny s lm cn bng l tht Kinh thnh v s la chn. S chn la ca c Cha Tri khng nn
hiu trong ngha theo thuyt quyt nh (determinism) nh Hi gio v cng khng phi trong ngha
ca ch thuyt Calvin qu trn (ultra-Calvinism) cho mt s ny v s khc, nhng phi c hiu theo
ngha theo giao c. S la chn trong Cu c l phc v, ch khng phi l c n! c Cha Tri
ha s cu chuc con ngi sa ng (Sng-th-k 3:15). Ngi ku gi v la chn mi ngi qua dn Ys-ra-n (Sng-th-k 12:3; Xut -dp-t k 19:5-6). Cha chn qua c tin trong ng Christ. c
Cha Tri lun ch ng trong k hoch cu ri (Ging 6:44, 65). -ph-s on 1 v R-ma on 9 l
hai on Kinh thnh ni mnh nht v tn l tin nh (predestination) vn c Augustine v Calvin
nhn mnh v mt thn hc.
Cha chn cc tn nhn khng phi ch cho h nhn c s cu ri (xng cng bnh), nhng cng
lm cho h c nn thnh (-ph-s 1:4; C-l-se 1:12). iu ny lin h n: (1) a v ca chng ta
trong ng Christ (II C-rinh-t 5:21) hoc (2) Cha mong mun sao chp li bn tnh ca Ngi trn con
ci Ngi (R-ma 8:28-29; Ga-la-ti 4:19; -ph-s 2:10). ch ca c Cha Tri cho con ci Ngi l ban
cho h thin ng trong mt ngy no v bn tnh ging vi ng Christ trong ngay hm nay!
Mc ch ca s nh trc l s nn thnh, ch khng phi l c n! c Cha Tri ku gi khng
ch mt s con ci A-am nhng l tt c! l s ku gi vo chnh bn cht ca Ngi (I T-sa-l-ni-ca
5:23; II T-sa-l-ni-ca 2:13). Bin s nh trc thnh mt nguyn tc thn hc thay v thnh mt li sng
thnh khit s l mt thm ha cho h thng thn hc ca con ngi. iu thng thy l nhng
khun mu thn hc ca chng ta lm mo m bn Kinh thnh!
Xin xem Ch c bit: S chn la/S nh trc v S cn thit c mt s cn bng v thn hc
cu 8:33.
nhng ai tin Cha Jsus cht cho tt c mi ngi. Tt c u c kh nng c cu. Tuy nhin
chnh s tip nhn c nhn ca con ngi s lm cho s cng bnh ca Cha Jsus c hiu qu trn i
sng ca h (1:16; Ging 1:12; 3;16; 20:31; R-ma 10:9-13; I Ging 5:13). Kinh thnh trnh by hai iu
kin c s xng cng bnh: c tin v s n nn (Mc 1:15; Cng-v 3:16, 19; 20:31v xem ch thch
cu 1:5). on ny r rng cho thy tm bao qut ton v tr ca s cu ri, nhng khng phi ai cng
c cu.
bi v khng c s phn bit no Ch c mt con ng v mt Ngi qua con ngi (ngi
Do thi v ngi ngoi) c cu (Ging 10:1-2, 7; 11:25; 14:6). Tt c mi ngi u c th c cu
bi c tin qua Cha Jsus Christ (1:16; 4:11,16; 10:4,12; Ga-la-ti 3:28; C-l-se 3:11).
3:23-26 y l mt cu trong ting Hy lp.
3:23
NASB,NKJV,NRSV v mi ngi u phm ti v ht mt
TEV
mi ngi u phm ti v i xa khi
JB
phm ti v nh mt/ht mt
y l phn tm tt ca phn on 1:18-3:20. Mi ngi u cn c cu qua ng Christ (3:9,19;
11:32; Ga-la-ti 3:22; -sai 53:6). Phm ti l ng t th CH NH CH NG THI BT NH
(AORIST ACTIVE INDICATIVE) trong khi tip tc ht mt l ng t th CH NH TRUNG
CCH THI HIN TI (PRESENT MIDDLE INDICATIVE). Rt c th cm t ny m t s sa ng
ca ton th nhn loi trong dng di A-am (5:12-21) v nhng hnh ng ni lon tip din ca cc c
nhn. Khng c mt bn dch ting Anh hin i no ch r s phn bit ny.
Cu ny lin h v mt thn hc n cu 21 v khng lin h trc tip n cu 24.
s vinh hin c Cha Tri Xin xem Ch c bit bn di.

54

CH C BIT: S VINH HIN

Khi nim s vinh hin trong Kinh thnh rt kh c th nh ngha. S vinh hin ca cc tn
nhn c ngha l h hiu Phc m v s vinh hin trong c Cha Tri, khng phi trong chnh h
(1:29-31; Gi-r-mi 9:23-24).
Trong Cu c t ng thng thng nht ch s vinh hin (kbd) l mt thut ng trong
thng mi ch mt cp cn (sc nng). Bn no nng th c gi tr hay th hin gi tr bn trong.
Thng thng khi nim ta sng c thm vo ch ny din t oai nghi ca Cha (Xut -dpt k 19:16-18; 24:17; -sai 60:1-2). Ch c duy Ngi mi xng ng v c tn trng. Ngi qu
ngi sng cho nn con ngi sa ng khng th chim ngng c (Xut -dp-t k 33:17-23; -sai
6:5). c Gi-h-va ch c th c bit n r rng qua ng Christ (Gi-r-mi 1:14; Ma-thi-
17:2; H-b-r 1:3; Gia-c 2:1).
T ng vinh hin c v m h: (1) c th tng ng vi s cng bnh ca c Cha Tri;
(2) c th ch s thnh khit hay trn vn ca c Cha Tri; hay l (3) ch nh tng ca c
Cha Tri qua con ngi c dng nn (Sng-th-k 1:26-27; 5:1; 9:6), nhng sau b hoen
bi s ni lon (Sng-th-k 3:1-22). Ln u tin n c dng ch s hin din ca c Gih-va vi dn s Ngi trong thi gian lang thang ni ng vng c ghi li trong Xut -dp-t k
16:7,10; L-vi-k 9:23 v Dn s k 14:10.

3:24 c xng cng bnh nh mt qu tng bi n in Ngi y l NG TNH T HIN TI

TH NG (PRESENT PASSIVE PARTICIPLE). y l ch Phc m bt u- n in ca Cha l
ng ban cho s cng bnh (5:15,17; 6:23). T ng Hy lp xng cng bnh (dikaioo) cng gc t vi
ch s cng bnh (dikaiosune). c Cha Tri lun lun ch ng khi xng (Ging 6:44,65).
Trong cu 24-25 c ba hnh nh c dng din t s cu ri: (1) xng cng bnh l t ng
thuc v php l c ngha l khng c cho hnh pht hay l tuyn b mt ngi l khng c ti; (2) s
cu chuc l t dng trong ch n l vi ngha l mua li hay l gii phng; v (3) s lm ngui
i (propritiation) l t ng dng trong h thng t l c ngha l ni che y hay tha ti. N ch ci
np ca hm giao c ni m huyt sinh t c t vo trong ngy L chuc ti (Day of Atonement)
(L-vi-k 16; H-b-r 9:5).
CH C BIT:
BNG CHNG TRONG TN C V S CU CHUC CA MT NGI
N c da trn:
1. Bn tnh ca c Cha Cha (Ging 3:16), cng tc ca c Cha Con (II C-rinh-t 5:21) , v
mc v ca c Thnh Linh (R-ma 8:14-16), khng phi trn nhng cch ph din ca con
ngi, khng phi tin cng cho s vng li, khng phi ch l mt tn iu.
2. N l mt mn qu (R-ma 3:24; 6:23; -ph-s 2:5, 8-9).
3. N l mt cuc sng mi, mt th gii quan mi (Gia-c v I Ging)
4. N l tri thc (Phc m), thng cng (c tin ni v vi Cha Jsus), v mt li sng mi (ging
vi ng Christ c s hng dn ca Thnh Linh), c ba ch khng ch bi mt iu no ring
bit.
mn qu Phao l dng khi nim ny mt vi ln vi mt s t ng khc nhau.
1. Dorean, TRNG T (ADVERB), mt cch min ph
2. Dorea, DANH T (NOUN), qu min ph (5:15,17; -ph-s 3:7)
3. Doron, DANH T, mn qu (-ph-s 2:8)
4. Charisma, DANH T, qu min ph hay n hu min ph (5:15,16; 6:23)
55

5. Charisomai, NG T, ban cho n hu min ph (8:33)

6. Charis, DANH T, n hu min ph hay qu min ph (4:4,16; 11:5,6; -ph-s 2:5,8)
qua s cu ri trong Cha Jsus Christ C ch ca s cu ri cho chng ta l s cht th v s
sng li ca Cha Jsus. Trng tm Kinh thnh khng xoy vo s n phi tr l bao nhiu hay phi tr
cho ai (Augustine), nhng ch trng vo s tht l con ngi c cu khi ti li v hnh pht qua
mt ngi thay th v ti (Ging 1:29, 36; II C-rinh-t 5:21; I Phi-e-r 1:19).
Cu ny cng cho thy s t gi ca Sng-th-k 3:15. Cha Jsus phi gnh chu li nguyn ra
(Ga-la-ti 3:13) v cht (II C-rinh-t 5:21) thay th cho nhn loi sa ng ( I Ti-m-th 2:6). S cu ri
min ph nhng chc chn l n khng r.
CH C BIT: CU RI/CU CHUC
I. CU C
A. C hai thut ng php l chnh trong ting H-b-r chuyn ti ngha ny:
1. Gaal, c ngha chnh l gii phng bng mt gi tr. Mt dng ca thut ng ny l goel
c thm vo khi nim ny, mt ngi mi gii c nhn, thng l mt thnh vin trong
gia nh (tc l ngi chuc trong gia tc). Kha cnh vn ha v quyn c mua li cc
vt, th vt, t ai (L-vi-k 25,27), hay b con (Ru-t 4:15; -sai 29:22) c chuyn
qua ngha thn hc rng Cha gii cu dn Y-s-ra-n ra khi x -dp-t (Xut -dp-t
k 6:6; 15:13; Thi thin 74:2; 77:15; Gi-r-mi 33:11). Ngi tr thnh ngi cu chuc
(Gip 19:25; Thi thin 19:14; 78:35; Chm ngn 23:1; -sai 41:14; 44:6,24; 47:4; 48:17;
49:7,26; 54:5,8; 59:20;60:16; 63:16; Gi-r-mi 50:34).
2. Padah, c ngha chnh l gii cu
a. Gii cu con u lng, Xut -dp-t k 13:13,14 v Dn-s-k 18:15-17
b. S cu chuc thuc th i lp vi s cu chuc thuc linh, Thi thin 49:7,8,15
c. c Gi-h-va s cu chuc Y-s-ra-n khi ti li v s ni lon, Thi thin 130:7-8
B. Khi nim thn hc bao gm ba iu lin h
1. C mt nhu cu, mt s tri buc, mt s ht mt, mt s giam cm
a. Th cht
b. X hi
c. Thuc linh (Thi thin 103:8)
2. Mt gi phi c tr cho s t do, phng thch, v phc hi.
a. Cho quc gia Do thi (Phc truyn 7:8)
b. Cho c nhn (Gip 19:25-27; 33:28)
3. Mt ai phi ng ra lm ngi trung gian v ngi lm n. Trong ch gaal thng
thng y l mt thnh vin trong gia nh hay b con gn (tc l ch goel).
4. c Gi-h-va thng m t chnh Ngi bng nhng t ng thn thuc
a. Cha
b. Chng
c. B con gn
S cu chuc c bo m qua trung gian c nhn ca c Gi-h-va; mt gi c tr,
v s cu chuc c thc hin!
II. TN C
A. Mt s thut ng c dng chuyn ti ngha thn hc ny.
1. Agorazo (I C-rinh-t 6:20; 7:23; II Phi-e-r 2:1; Khi huyn 5:9; 14:34). y l thut ng
thng mi dng ch mt gi tr cho iu g . L nhng ngi c mua bng huyt,
chng ta khng cn iu khin chnh i sng mnh. Chng ta thuc v ng Christ.
2. Exagorazo (Ga-la-ti 3:13; 4:5; -ph-s 5:16; C-l-se 4:5). y cng l thut ng thng
mi. N by t s cht th ca Cha Jsus thay cho chng ta. Cha Jsus phi gnh chu
56

li nguyn ca mt lut php da trn s ph din (tc l Lut Mi se), l iu con ngi
ti li khng th t c. Ngi gnh ly li nguyn thay cho ht thy chng ta (Phc
truyn 21:23!! Trong Cha Jsus, s cng bnh, tnh yu thng v thng xt ca c
Cha Tri hp li thnh s tha th, chp nhn v m li y trn!
3. Luo, gii phng
a. Lutron, mt gi tr (Ma-thi- 20:28; Mc 10:4-5). y l nhng li y nng quyn
t chnh ming Cha Jsus lin quan n mc ch ca s Cha n lm Cha Cu th
qua s tr mn n ti m Ngi khng phm (Ging 1:29).
b. Lutroo, tha ra
(1) Cu chuc Y-s-ra-n, Lu-ca 24:21
(2) Ph chnh Ngi cu v ty sch mt dn tc, Tt 2:14
(3) Lm mt ngi thay th v ti, I Phi-e-r 1:18-19
c. Lutrosis, cu chuc, gii cu, gii phng
(1) Xa-cha-ri ni tin tri v Cha Jsus, Lu-ca 1:68
(2) An-ne ngi khen c Cha Tri v Cha Jsus, Lu-ca 2:38
(3) T l tt hn, mt ln c ca Cha Jsus, H-b-r 9:12
4. Apolytrosis
a. S cu chuc trong s Tr li ln th hai (Cng-v 3:19-21)
(1) Lu-ca 21:28
(2) R-ma 8:23
(3) -ph-s 1:14;4:30
(4) H-b-r 9:15
b. S cu chuc trong s cht ca Cha Jsus
(1) R-ma 3:24
(2) I C-rinh-t 1:30
(3) -ph-s 1:7
(4) C-l-se 1:14
5. Antilytron (I Ti-m-th 2:6). y l on quan trng (ging nh Tt 2:14) xc nhn s cht
th ca Cha Jsus trn thp t (-sai 53). Ngi chnh l ca t l v l ca l duy nht c
th c chp nhn; l ng cht cho ht thy (Ging 1:29; 3:16-17; 4:42; I tim. 2:4;
4:10; Tt 2:11; I Phi-e-r 3:9; I Ging 2:2; 4;14).
B. Khi nim thn hc trong Tn c hm :
1. Con ngi b n l cho ti li (Ging 8:34; R-ma 3:10-18; 6:23).
2. S n l ca con ngi cho ti li c by t qua lut Mi se trong Cu c (Ga-la-ti 3)
v Bi ging trn ni ca Cha Jsus (Ma-thi- 5-7). K cng ca con ngi tr nn n
cht (C-l-se 2:14).
3. Cha Jsus, chin con v ti ca c Cha Tri, n v cht th cho chng ta (Ging
1:29; II C-rinh-t 5:21). Chng ta c chuc ra khi ti li m phc v Cha (Rma 6).
4. Cng c hm rng, c c Gi-h-va v Cha Jsus l b con gn, ngi ng ra i
din cho chng ta. iu ny tip din nhng hnh nh thn thuc (nh cha, chng, con, anh
em, b con gn).
5. S cu chuc khng phi l gi tr cho Sa-tan (thn hc ca thi Trung c), nhng l s
lm ha ca li Cha v s cng bnh ca Cha vi tnh yu v s ban cho y trn ca
c Cha Tri trong Cha Jsus. Ti thp t, s bnh an c phc hi, s ni lon ca
con ngi c tha th, hnh nh c Cha Tri trong con ngi hot ng li vi y
chc nng trong mi tng giao mt thit ny!
6. Vn cn c mt kha cnh tng lai ca s cu chuc (R-ma 8:23; -ph-s 1:14; 4:30) l
iu bao gm s sng li ca thn th v s giao thng thuc th vi c Cha Tri Ba
ngi.
57

3:25 NASB
ngi Cha by t cng khai
NKJV
ngi Cha em ra
NRSV
ngi Cha tin c
TEV
ngi Cha ban cho
JB
ngi c Cha ch nh
y l th CH NH TRUNG CCH THI BT NH (AORIST MIDDLE INDICATIVE) hm
rng chnh bn thn c Cha Tri t by t tm lng v mc ch ca Ngi qua s cht ca ng Christ
(-ph-s 1:9). K hoch cu ri i i ca c Cha Tri bao gm ca l ca Cha Jsus (-sai 53:10;
Khi huyn 13:8).
Ch Hy-lp endeiknumai (endeixis, 3:25,26) c s dng mt vi ln trong th R-ma (2:15;
9:17,23; LXX Xut -dp-t k 9:16). Ngha cn bn ca n l by t hay trng by. c Cha Tri
mun con ngi hiu r mc ch cu chuc, k hoch, v s cng bnh ca Ngi. Vn cnh ny chun b
a ra mt th gii quan ca Kinh thnh.
1. V bn tnh ca Ngi
2. V cng tc ca ng Christ
3. V nhu cu ca con ngi
4. V mc ch ca s cu chuc
Cha mun chng ta hiu! Vn cnh ny rt h trng hiu ng v C c gio. Mt s ch hay
cm t c th m h nhng c th hiu c mt s cch khc nhau, nhng im xoy trng tm cho
ton b s ip rt r v n gin. Vn cnh ny l ngi sao bc u trong phng din thn hc cho ton
b Tn c.
NASB lm ca l chuc ti trong huyt Ngi
NKJV lm ca l chuc ti bi huyt Ngi
NRSV lm ca l chuc ti bi huyt Ngi
TEV
bi huyt Ngi Ngi tr nn phng tin qua ti li con ngi c tha
JB
hy sinh mng sng Ngi em n s phc ha
Trong th gii Hy-la (Greco-Roman) ch ny chuyn ti ngha v mt s phc hi mi giao thng
vi mt v thn cch xa bng cch tr mt gi, nhng khng phi trong ngha ca bn By mi.
Trong bn By mi v trong H-b-r 9:5 n c dch l ni chuc ti (mercy seat), tc l ci np
ca hm giao c trong ni ch thnh, ni m s chuc ti c thc hin thay cho c quc gia trong
ngy i l chuc ti (Day of Atonement) (L-vi-k 16).
T ng ny phi c hiu theo ngha l khng lm nh i s gh tm ca Cha i vi ti li,
nhng xc nhn thi tch cc v s cu ri ca Cha i vi ti nhn. Mt tho lun c ch v vn
ny c th c tham kho qua sch ca James Stewart A Man in Christ, trang 214-224. Mt cch t
c iu ny l dch thut ng ny sao cho n din t cng tc ca c Cha Tri trong ng Christ;
mt t l chuc ti; hay l vi nng lc chuc ti.
Trong huyt Ngi l cch ca ngi H-b-r dng ch t l thay th ca chin con v ti ca
c Cha Tri (Ging 1:29). hiu mt cch y khi nim ny L-vi-k 1-7 rt quan trng v i
l chuc ti trong on 16 cng vy. Huyt ch mt cuc sng v ti c hin cho thay cho mt
ngi c ti (-sai 52:13-53:12).
qua c tin Mt ln na (1:17; 3:22,25, 26, 27,28, 30) y l c cu cho bt c ai v mi ngi
mun c hng li ch t s cht thay ca Cha Jsus (15:53).
Cm t ny khng c trong bn tho c A (cng l bn Hy lp c Chrysostom dng). N c trong
tt c cc bn tho ting Hy-lp cn li. Mt s bn c MO T xc nh i vi ch c tin, mt s
khng c, nhng iu ny khng nh hng n ngha ca n.
by t s cng bnh ca Ngi c Cha Tri phi nht qun vi bn tnh v li ni ca Ngi
(Ma-la-chi 3:6). Trong Cu c linh hn no phm ti th phi cht (-x-chi-n 18:4,20). Cha phn
Ngi khng xng k c ti l v ti (Xut -dp-t k 232:7). Tnh yu thng ca c Cha Tri qu
58

ln lao dnh cho con ngi sa ng n ni Ngi bng lng tr thnh con ngi, chu ton lut php v cht
th ch cho con ngi sa ng. Tnh yu v s cng bng hi ng ni chnh Cha Jsus (cu 26).
NASB, NKJV, NRSV Ngi b qua cc ti phm trc kia
TEV
trong qu kh Ngi kin nhn v b qua ti li ca dn s
NJB
trong qu kh, khi ti li khng b trng pht
Thut ng b qua l paresis, ch c dng duy nht mt ln y trong Cu c v khng bao
gi c trong bn By mi. Cc gio ph Hy lp v Jerome dch t ngha en ting Hy lp l s tha cho
mt mn n (xem sch ca Moulton v Milligan, trang 493). Tuy nhin, ch pariemi, NG T c gc
t thut ng ny c ngha l cho qua hay l cho thong th (Lu-ca 11:42).
V vy cu hi y l, c Cha Tri tha ti trong qu kh l v Ngi nhn ti cng tc cu chuc
ca ng Christ trong tng lai hay l Ngi ch n thun b qua v bit rng s cht ca ng Christ s
gii quyt vn ti? Kt qu ca n u ging nhau. Ti li ca con ngi trong qu kh, hin ti, v
tng lai, u c gii quyt bng s hy sinh ca ng Christ.
y l hnh ng n in trong qu kh ca c Cha Tri mong i pha trc v cng tc cu
chuc ca ng Christ (Cng-v 17:30; R-ma 4:15; 5:13) ng thi cng l hnh ng ca Ngi trong
hin ti v tng lai (cu 26). Cha v vn khng xem nh ti li, nhng Ngi chp nhn ca l hy
sinh ca Cha Jsus nh l phng thuc cu chuc y v dt im cho s ni lon ca con ngi, l
mt ro cn trong mi tng giao i i vi chnh Ngi.
3:26 Thut ng s cng bnh trong cu 25 c gc t lin h n thut ng cng chnh v ngi lm
cho cng bnh trong cu 26. Ngi mun bn tnh ca Ngi c by t trong cuc sng ca nhng ngi
tin Ngi qua c tin ni ng Christ. Cha Jsus tr nn s cng bnh ca chng ta (II C-rinh-t 5:21)
nhng cc tn nhn cng phi bin i ging vi s cng bnh ca Ngi, s ging nh Ngi (R-ma 8:29).
Xin xem Ch c bit trong cu 1:17.
3:27-30 (BN NASB)
27 Vy th s khoe mnh u? b tr b ri. Bi lut php no? Lut php ca vic lm
chng? Khng phi, nhng bi lut php ca c tin; 28 v chng ta k rng ngi ta c xng
cng bnh bi c tin, ch khng bi vic lm theo lut php. 29 Hay l, c Cha Tri ch l
c Cha Tri ca dn Giu-a sao? H chng phi cng l c Cha Tri ca dn ngoi ?
Phi, Ngi cng l ca dn ngoi na;30 V ch c mt c Cha Tri, l ng lm cho k chu
ct b c xng cng bnh bi c tin, cng lm cho k khng chu ct b c xng cng bnh
bi c tin na.
3:27 Vy th s khoe mnh u S c mt ca MO T i vi ch khoe mnh c l ch s khoe
mnh ca ngi Do Thi (2:17,23). Phc m khim nhng. Con ngi sa ng (ngi Do thi v ngi
ngoi) khng th t cu mnh c (-ph-s 2:8-9). Xin xem Ch c bit: KIU NGO trong cu
2:17.
n b tr b T ng ny (ek [ra khi] cng vi ch kleio [ng]) ch c dng duy nht ti y
v trong Ga-la-ti 4:17. Ngha en ca n l b kha ngoi.
bi lut php ca c tin Giao c mi ca c Cha Tri trong Gi-r-mi 31:31-34 khng da
vo cng vic b ngoi, nhng da vo s tin cy/c tin/nim tin (pistis) vo bn tnh y n in v li
ha ca Ngi. C Cu v Tn c u nhm mc ch bin i con ngi sa ng tr nn ging vi bn
tnh c Cha Tri (cng bnh). Cu c bi lut php bn ngoi; Tn c bi tm lng mi (-x-chin 36;26-27). Mc tiu u ging nhau!

59

3:28 chng ta k rng ngi ta c xng cng bnh bi c tin ch khng phi bi vic lm theo
lut php y l cu tm tt ca phn on 3:21-26 v l phn bo trc cho chng 4-8 (II Ti-m-th
1:9; Tt 3:5). S cu ri l mn qu min ph qua c tin ni cng tc hon tt ca ng Christ (3:24;
5:15,17; 6:23; -ph-s 2:8-9). Tuy nhin s trng thnh l cuc sng tr bng mi gi sng vng
phc, phc v v th phng (Ga-la-ti 5:6; -ph-s 2:10; Phi-lp 2:12; v xem ch thch cu 1:5).
3:29 Mc ch ca c Cha Tri lun l cu chuc ton th nhn loi c dng nn trong nh
tng ca Ngi (Sng-th-k 1:26; 5:1; 9:6). Li ha cu ri trong Sng-th-k 3:15 l cho tt c: Ngi
chn p-ra-ham chn c th gii (Sng-th-k 12:31; Xut -dp-t k 19:4-6; Ging 3:16).
Cu ny, ging nh cu 3:9, din t s cng thng trong Hi thnh R-ma gia cp lnh o tin Cha
ngi Do thi l nhng ngi ri R-ma theo chiu ch ca Claudius v cp lnh o ngi ngoi tin
Cha sau ny, l nhng ngi thay th h. on 9-11 c th cng cp n s cng thng ny.
3:30 NASB nu tht Cha l mt
NKJV bi v ch c mt c Cha Tri
NRSV bi v Cha l mt
TEV
Cha l mt
JB
bi v ch c duy nht mt c Cha Tri
y l CU IU KIN BC MT hm c th tr thnh s tht t quan im ca ngi ni hoc
mang ngha tu t. Nu thuyt c thn l ng v qu l nh vy, (Xut -dp-t k 8:10; 9:14; Phc
truyn 4:35,39; 6:4; I Sa-mu-n 2:2; II Sa-mu-n 7:22; 22:32; I Cc vua 8:23; Thi thin 86:8,10; -sai
43:11; 44:6,8; 45:6-7,14,18,21-22; 46:5,9; Gi-r-mi 2:11; 5:7; 10:6; 16:20), th Ngi phi l Cha ca
mi ngi.
Ngi s xng cng bnh k chu ct b bi c tin Ch xng cng bnh trong ting Hy-lp c
chung ngun gc vi ch cng bnh. Xin xem Ch c bit cu 1:17. Ch c mt cch lm ha
vi c Cha Tri (R-ma 9:30-32). Tiu chun c s cu ri l c tin v s n nn (Mc 1:15;
Cng-v 3:16, 19,20; 20:21; xem ch thch cu 1:5). iu ny p dng cho c ngi Do thi ln ngi
Hy lp.
bi c tinqua c tin C mt s i xng r rng gia hai v. GII T ek v dia c dng
cng ngha y. Khng c dng phn bit y.
3:31 (BN NASB)
31 Vy, chng ta nhn c tin m b lut php hay sao? Chng h nh vy! Tri li, chng ta
lm vng bn lut php.
3:31 NASB chng ta bi c tin m b lut php hay sao
NKJV chng ta b lut php v c tin
NRSV chng ta qung i lut php bi c tin
TEV
iu ny c ngha l chng ta b lut php bi c tin ny
JB
C phi chng ta ni rng c tin lm cho lut php tr nn v ch
Tn c trnh by Cu c trong hai cch khc nhau: (1) n c h hi, l khi th c Cha ban
v s khng bao gi qua i (Ma-thi- 5:17-19; R-ma 7:12,14,16) v (2) n b hao mn v qua i (Hb-r 8:13).
Phao l dng ch b i (nullify) t nht l 25 ln. N c dch l lm cho v ch v trng rng,
khin cho bt lc, v khin khng c hiu lc. Xin xem Ch c bit cu 3:3. i vi Phao l,
lut php nh l ngi bo h (Ga-la-ti 3:23) v thy gio (Ga-la-ti 3:24) nhng khng th ban s sng
i i (Ga-la-ti 2:16,19; 3:19). N l c s ln n con ngi (Ga-la-ti 3:13; C-l-se 2:14). Lut Mi
se c chc nng nh l s by t v l mt bi thi o c ging nh cy bit iu thin v iu c.
60

C mt s khng r rng khi Phao l dng ch Lut php: (1) mt h thng cc vic lm cng bnh
ca Do thi gio; (2) mt giai on ngi ngoi tin Cha bc qua n s cu ri trong ng
Christ (ngi Giu-a Ga-la-ti); hay l (3) mt tiu chun m mi ngi u ht mt (R-ma 1:18-3:20;
7:7-25; Ga-la-ti 3:1-29).
chng ta lm vng bn lut php Trong nh sng ca v cu trc, nhng ch ny c ngha g?
N c th cho thy (1) Lut php khng phi l cch c cu ri nhng n vn l mt ngi hng
dn lun l; (2) n lm chng cho tn l xng cng bnh bi c tin 3:21; 4:3 (Sng-th-k 15:6; Thi
thin 32:1-2,10-11); (3) s yu km ca lut php (s ni lon ca con ngi, R-ma 7; Ga-la-ti 3) c
chu ton bi s hy sinh ca ng Christ, 8:3-4; hoc l (4) mc ch ca s khi th l phc hi nh
tng ca c Cha Tri ni con ngi. Lut php, sau s cng bnh theo php l, tr nn ngi hng
dn n s cng bnh tht hay s ging vi ng Christ. Xin xem Ch c bit: Quan im ca Phao
l v Lut Mi se trong cu 13:9.
Mt nghch l gy sc l lut php khng thit lp c s cng bnh ca c Cha Tri,
nhng khi b qua lut php, bi mn qu n in qua c tin ca c Cha Tri, ngi C c c th
sng mt i sng tin knh, cng bnh. Mc ch ca lut php c thc hin, khng phi bi cng
trng ca con ngi, nhng bi mn qu n in min ph ca c Cha Tri trong ng Christ!
hiu thm v ch lm vng bn xin xem Ch c bit: ng vng trong cu 5:2.
CU HI THO LUN
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
1.
2.
3.
4.

Lp dn phn on R-ma 3:21-31 bng ch ca ring bn.

Ti sao c Cha Tri b qua ti ca con ngi trong qu kh (cu 25)?
Lm cch no nhng ngi tin Cha thi Cu c c cu khi ti (3:25)?
c tin ni Cha Jsus xc nhn lut php nh th no (3:31)?

61

R-MA ON 4
CC CCH CHIA ON THEO CC BN DCH HIN I
UBS4

NKJV

NRSV

TEV

JB

Gng ca
p-ra-ham

p-ra-ham c
xng cng bnh
bi c tin

p-ra-ham c
xng cng bnh
bi c tin

Gng ca
p-ra-ham

p-ra-ham c
xng cng bnh
bi c tin

4:1-12

4:1-4

4:1-8

4:1-8

4:1-8

a-vt vui mng v

l tht ny

c xng cng
bnh trc khi
ct b

4:5-8
p-ra-ham c
xng cng bnh
trc khi ct b
4:9-12

4:9-12

4:9-12

4:9-12

Li ha thnh hin
thc qua c tin

Li ha c ban
cho qua c tin

Con ci tht ca
p-ra-ham

4:13-25

4:13-15

4:13-15

Li ha ca c
Cha Tri c
nhn ly
4:13-15

Khng c xng
cng bnh bi vng
phc lut php
4:13-17

4:16-25

4:16-25

c tin ca p-raham gng mu

cho c tin C c
4:18-25

CHU K C LN TH BA (xem trang vii)

THEO DI NH CA TC GI NGUYN THY THEO TNG PHN ON
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh.
Mi ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c
Thnh Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
c ht on ny trong mt ln c. Xc nh cc ch . i chiu cch chia on theo ch
ca bn vi cc bn dch hin i. Cch chia on khng c linh cm nhng n l cha kha theo di
tng ca tc gi nguyn thy, vn l trng tm ca vic gii ngha. Mi phn on u c mt v ch
mt ch .
1. Phn on 1
2. Phn on 2
3. Phn on 3
4. Vn, vn
CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH
62

A. Thn hc gy chn ng ca Phao-l c trnh by trong on 3:21-31, xc quyt rng con

ngi sa ng c lm ha vi c Cha Tri l mt mn qu min ph, hon ton khng nh
cy n lut php Mi-se. Ti y Phao-l mun chng minh rng iu ny khng phi l mt ci
g mi l (3:21b) bng cch a ra cc dn chng t p-ra-ham v a-vt (cu 6-8).
B. R-ma on 4 a ra bng c t lut php Mi-se, Sng-th-k- Phc truyn, chng minh tn
l xng cng bnh bi c tin. iu ny c tm tt trong cu 3:21-31. i vi mt ngi Do
Thi, mt cu trch t cc sch ca Mi-se c mt trng lng rt ln, c bit l lin quan n
p-ra-ham, ngi c xem l cha ca quc gia Do Thi. a-vt c xem nh mt kiu mu
ca mt ng Mt-si-a s n (II Sa-mu-n 7). S cng thng ti R-ma gia nhng ngi tin
Cha ngi Do Thi v ngi tin Cha ngi ngoi c l l dp tin cho cuc bn lun ny. C
th cc lnh o tin Cha ngi Do Thi cm thy b bt buc phi ri R-ma bi chiu ch
ca Claudius (l ngi bi b tt c cc cuc hi hp, l nghi ca ngi Do Thi). Trong
khong thi gian gia, h c thay th bi nhng lnh o tin Cha ngi ngoi. Khi nhm
th nht quay tr li, iu ny gy xo trn trong vic quyt nh ai s nm vai tr lnh o.
C. Xng cng bnh bi c tin theo cch ny m rng cho tt c mi ngi, khng ch cho cc t
ph, hay cho quc gia Y-s-ra-n m thi. Phao-l ang pht trin v m rng s bn lun thn
hc ca ng bng cch dng n p-ra-ham, l nhn vt ng bt u trong sch u tin ca
ng l Ga-la-ti (Ga-la-ti 3).
NGHIN CU T NG V CC CM T
4: 1-7 (BN NASB)
1 Vy, chng ta s ni p-ra-ham, t ph chng ta, theo xc tht c ch g? 2 Tht th nu
p-ra-ham c xng cng bnh bi vic lm, th c c khoe mnh; nhng trc mt c
Cha Tri khng c nh vy. 3 V Kinh Thnh c dy chi? p-ra-ham tin c Cha Tri, v
iu k l cng bnh cho ngi. 4 V, i vi k no lm vic, th tin cng khng k l n,
nhng k nh l n, 5 cn k chng lm vic chi ht, nhng tin ng xng ngi c ti l cng
bnh, th c tin ca k y k l cng bnh cho mnh.6 y vy, vua a-vt cng t ra ci phc
ca ngi m c Cha Tri k cho l cng bnh chng bi vic lm, m rng: 7 Phc thay
cho k, li mnh c tha th, Ti mnh c che y! 8 Phc thay cho ngi m Cha chng
k ti li cho!
4:1 Vy, chng ta s ni p-ra-ham, t ph chng ta Tn p-ra-ham c ngha l cha ca nhiu
ngi (cu 16-18). Tn u tin ca ng l p-ram, ngha l cha cao qu.
Ngh thut vn chng dng y l li din lun cng kch (diatribe) (4:1;6:1; 7:7; 8:31; 9:14,30).
L do dng n p-ra-ham (Sng-th-k 11:27-25:11) lm v d l (1) v ngi Do Thi t mt gi tr
rt cao ni ngun gc chng tc ca h (Ma-thi- 3:9; Ging 8:33,37, 39); (2) bi v c tin c nhn ca
ng tiu biu cho khun mu giao c (Sng-th-k 15:6); v (3) bi v c tin ca ng c trc s ban
cho lut Mi-se (Xut -dp-t k 19-20).
4:2 nu y l CU IU KIN BC MT hm c th tr thnh s tht t quan im ca ngi
ni hoc mang ngha tu t (xem sch ca A. T. Robertson, Word Pictures, vol. 4, trang 350). y l mt
v d in hnh cho trng hp CU IU KIN BC MT sai trong thc t, nhng dng nhn
mnh mt im thn hc (cu 14).
Joseph Fitzmyer, trong The Anchor Bible, vol. 33, trang 372 ni rng y c th l CU IU KIN
pha trn trong phn u ca n l IU KIN BC HAI (i li vi s tht), v phn cn li l
IU KIN BC MT.
xng cng bnh bi vic lm y l s i nghch ca vic xng cng bnh bi c tin. c
s cu ri bi n lc ca con ngi (4:4) nu thc hin c, th lm cho cng tc ca ng Christ tr
nn khng cn thit. Tuy nhin, Cu c cho thy r rng rng con ngi sa ng khng c kh nng
63

lm trn cng vic giao c ca c Cha Tri. V vy, Cu c tr nn mt li nguyn, mt n t hnh

(Ga-la-ti 3:13; C-l-se 2:14).
Cc hc gi Do Thi bit rng p-ra-ham c trc lut Mi se nhng h tin rng ng mong i lut
php ny v gi ly (sch Ecclesiasticus 44:20 v sch Jubilees 6:19; 15:1-2).
th c c khoe mnh Ch ny thng xut hin trong cc th tn ca Phao-l. Xut thn l ngi
Pha-ri-si khin ng nhy cm vi vn ny (3:27; I C-rinh-t 1:29; -ph-s 2:8-9). Xin xem Ch
c bit: Khoe mnh trong cu 2:17.
4:3 NASB, NKJV, NRSV, TEV p-ra-ham tin c Cha Tri
JB
p-ra-ham t c tin ni c Cha Tri
y l cu trch t Sng-th-k 15:6. Phao-l dng cu ny 3 ln trong on ny (4:3,9,22), cho thy
tm quan trng ca n trong s hiu bit thn hc v vn cu ri ca ng. Thut ng c tin trong
Cu c c ngha l trung thnh, thy chung, hoc l ng tin cy v l mt s m t v bn tnh ca c
Cha Tri, ch khng phi ca chng ta. N bt ngun t thut ng H-b-r (emun, emunah) c ngha l
chc chn hay vng vng. c tin cu ri l s ng thun v l tr (v cc l tht), s cam kt v mt
ch (mt quyt nh), sng o c (mt li sng), v ch yu l mi lin h (cho n mt ngi).
Cn nhn mnh rng c tin ca p-ra-ham khng phi t ng Mt-si-a trong tng lai nhng l
li ha ca c Cha Tri rng ng s c mt a con v mt dng di (Sng-th-k 12:2; 15:2-5;
17:4-8; 18:14). p-ra-ham p ng li li ha ny bng cch tin cy ni c Cha Tri. ng vn c
nhng nghi ngi v nan v li ha ny, v tht s l 13 nm tri qua trc khi li ha c thnh
tu. c tin khng hon ton ca ng, tuy vy, vn c c Cha Tri chp nhn. Ngi bng lng lm
vic vi nhng con ngi li lm bit p ng li vi Ngi v li ha ca Ngi trong c tin, ngay c khi
c tin ln ch bng ht ci (Ma-thi- 17:20).
4:3-6,8-10,22-24 NASB, NRSV iu c k cho ng l
NKJV
iu c k cho ng l
TEV
v c Cha Tri chp nhn ng
JB
c tin ny c k l
Ch iu ch c tin ca p-ra-ham ni li ha c Cha Tri.
c k cho (logizomia) l mt thut ng trong k ton c ngha l ban cho hay t cc vo ti
khon ca ai (Sng-th-k bn LXX 15: 6; L-vi-k 7:18; 17:4). L tht ny cng c din t rt hay
trong II C-rinh-t 5:21 v Ga-la-ti 3:6. C l Phao-l kt hp Sng-th-k 15:6 v Thi thin 32:2 bi
v nhng cu ny u dng thut ng trong k ton c k cho. Cch kt hp cc on Kinh vn vi
nhau l mt nguyn tc gii Kinh c cc thy ra-bi Do thi dng.
Cu c s dng thut ng ny trong bn By mi c v l mt thut ng k ton hn l thut ng
ngn hng, c l lin quan n nhng cun sch trong a-ni-n 7:10; 12:1. Hai cun sch tng trng
ny (tr nh ca c Cha Tri) l
1. Cun sch ghi nhng vic lm hay nhng iu ghi nh (Thi thin 56:8; 139:26; -sai 65:6; Ma-lachi 3:16; Khi huyn 20:12-13)
2. Sch s sng (Xut -dp-t k 32:32; Thi thin 69:28: -sai 4:3; a-ni-n 12:1; Lu-ca 10:20; Philp 4:3; H-b-r 12:23; Khi huyn 3:5; 13:8; 17:8; 20:15; 21:27)
Cun sch m trong c tin ca p-ra-ham c k l cng bnh bi c Cha Tri l sch s
sng.
4:3-5,9-11,13,22,25 l cng bnh
Ch ny ch thut ng trong Cu c cy thc sy (tsadak). y l mt hnh nh dng trong xy
dng c dng ch bn tnh c Cha Tri. c Cha Tri thng ng cn con ngi th cong quo.
Trong Tn c ch ny c dng trong ngha a v php l vi hy vng tin gn hn n mt li sng
thnh thin. Mc ch c Cha Tri cho mi C c nhn l chnh bn tnh ca Ngi, hay ni mt cch
khc, l ging nh bn tnh ng Christ (8:28-29; Ga-la-ti 4:19). Xin xem Ch c bit cu 1:17.
64

4:5 Tinh cht ca c tin l p ng li mt c Cha Tri ng by t chnh Ngi, m khng cn phi
nh cy tuyt i vo n lc hay gi tr c nhn. iu ny khng hm rng mt khi chng ta c
cu v c Thnh Linh ng trong lng th cch sng ca chng ta khng cn quan trng na. Mc tiu ca
C c gio khng phi ch l thin ng trong tng lai khi chng ta cht i, nhng l s ging vi ng
Christ ngay by gi. Chng ta khng phi c cu, c xng cng bnh, hay c ban cho a v cng
bnh bi vic lm ca mnh, nhng chng ta c cu lm lnh (-ph-s 2:8-9 v 10; Gia-c v I
Ging). Mt cuc sng v ang thay i l bng c rng ngi c cu.
NASB, NKJV c tin ca ng
NRSV
c tin nh th
TEV, NJB
l c tin ny
c tin p-ra-ham c k l cng bnh cho ng. iu ny khng da vo hnh ng ca p-ra-ham
nhng da vo thi ca ng. Ch c k cho cng c dng cho Phi-n-a trong bn By mi
Thi thin 106:31, l cu ch v Dn-s-k 25:11-13. Trong trng hp ny, s c k cho da vo hnh
ng ca Phi-n-a, nhng n khng phi l nh vy i vi p-ra-ham trong Sng-th-k 15:6!
nhng tin Ngi xng cng bnh k c ti, th c tin c k l cng bnh y l v cu
tng ng rt r so vi cu 3 ch v p-ra-ham (Sng-th-k 15:6). S cng bnh l mn qu ca c
Cha Tri, khng phi l kt qu t nhng cng trng ca con ngi. Xin xem Ch c bit cu
1:17.
a-vt Cng ging p-ra-ham khng phi l mt ngi hon ho, nhng vn c lm ha li vi
c Cha Tri bi c tin, th a vt vi nhiu ti li cng vy (Thi thin 32 v 51). Cha yu thng v
lm vic vi con ngi sa ng (Sng-th-k 3), nhng ngi by t c tin ni Ngi (Cu c) v ni
Con Ngi (Tn c).
4:6 chng phi bi vic lm Phao-l nhn mnh cm t ny bng cch t n vo ngay trc mt cu
trch t Cu c (Thi thin 32:1-2). Con ngi c ha thun li vi c Cha Tri qua n in c
Cha Tri v trung gian ng Christ bi c tin c nhn ca tng ngi, ch khng phi da trn nhng
thnh tch tn gio.
4:7-8 y l cu trch t Thi thin 32:1-2. C hai ng t trong cu 7, c tha th v c che
lp u th TH NG TH BT NH (AORIST PASSIVE). c Cha Tri l ch t c hiu
ngm. Cu 8 mang mt S PH NH I (DOUBLE NEGATIVE) rt mnh, trong bt c hon cnh
no s khng c ban cho, k cho, tnh cho. ba NG T trong cu trch ny: tt c u ch s
tha bng ti li.
4:7 nhng ai ti li c che y y l cu trch t Thi thin 32:1. Khi nim che y l trng
tm ca vn t l trong nghi thc tn gio Do Thi. Khi ni Cha che y ti li, c ngha l Ngi em
n khi tm mt ca Ngi (sch ca Brown, Driver, Briggs, trang 491). Cng khi nim ny, nhng s
dng mt ch H-b-r khc cho s che y (caphar) c dng trong nghi thc ngy l chuc ti
(np y), l ni huyt c t trn gh thng xt (mercy seat) che y ti li ca Y-s-ra-n. Mt
hnh bng tng t l s ty i, xa i ti li ca chng ta.
4:8 Phc cho ngi c Gi-h-va khng k ti li cho y l cu trch t Thi thin 32:2. y l
thut ng k cho, ban cho, hay t cc vo ti khon ca ai, c dng trong ngha tiu cc. c
Cha Tri khng t cc ti li (PH NH I) vo ti khon ngn hng thuc linh ca ngi tin
Cha; Ngi k cho l cng bnh. iu ny da vo bn tnh yu thng ca Cha, mn qu, li tuyn b
ca Ngi, ch khng phi vo s xng ng, gi tr hay thnh tu ca con ngi!
65

4:9-12 (BN NASB)

9 Vy, li lun v phc ch chuyn v k chu ct b m thi sao? Cng cho k khng chu
ct b na. V, chng ta ni rng c tin ca p-ra-ham c k l cng bnh cho ngi. 10
Nhng c k th no? Khi ngi chu ct b ri, hay l khi ngi cha chu ct b? y
khng phi sau khi ngi chu ct b, bn l trc.11 Vy, ngi nhn ly du ct b, nh
du n ca s cng bnh m ngi c bi c tin, khi cha chu ct b; hu cho lm cha
ht thy nhng k tin m khng chu ct b, ng h c k l cng bnh,12 v cng lm cha
nhng k chu ct b, tc l cha nhng k khng nhng chu ct b thi, li cng noi theo du
c tin m p-ra-ham, t ph chng ta, c trc khi cha chu ct b vy.
4:9-12 C l Phao-l thm vo phn bn lun v php ct b l v nhng ngi Giu-a nhn mnh v s
cn thit phi ct b c cu (xem sch Ga-la-ti v Gio hi ngh ti Gi-ru-sa-lem trong Cng-v
15).
Phao-l, vn c o to t phng php gii kinh ca cc ra-bi, bit rng Sng-th-k 15:6 v Thi
thin 32:2 s dng cng mt NG T (c trong ting H-b-r v Hy-lp). iu ny c th em s
hp nht gia hai on ny li vi nhau trong mc ch thn hc.
4:9 Cu hi trong cu 9 ch n cu tr li khng. c Cha Tri chp nhn mi ngi, c ngi ngoi
na, bi c tin. Sng-th-k 15:6 li c trch mt ln na.
p-ra-ham, cha ca dn tc Do Thi, c k l cng bnh trc khi ng chu ct b.
4:10-11 du ca s ct b nh du n ca s cng bnh ca c tin Sau khi Abram c ku gi v
c xng cng bnh, c Cha Tri cho ng chu ct b lm du hiu ca giao c (Sng-th-k
17:9-14). Mi dn tc vng Cn ng C (Ancient Near East) u chu ct b tr dn Phi-li-tin l dn c
ngun gc Hy lp t o Agean. Php ct b i vi h l mt nghi thc chuyn tip (rite of passage) t
mt cu b tr thnh mt ngi n ng. Trong cuc sng ca ngi Do Thi, y l du hiu giao c
tn gio kt np thnh vin, c thc hin trn cc em b trai trong ngy th tm sau khi sanh.
Trong cu ny du hiu v du n tng ng vi nhau v iu ch n c tin ca p-ra-ham.
Php ct b l du hiu thy c ca mt ngi t c tin ni c Cha Tri. Cm t S HU CCH
(GENITIVE) ca s cng bnh ca c tin c lp li trong cu 13. Cha kha c tuyn b ha
thun vi mt c Cha Tri thnh khit khng phi l php ct b, nhng l c tin.
4:11 lm cha ht thy nhng k tin m khng chu ct b Sch R-ma c vit sau sch Ga-lati. Phao-l nhy bn vi khuynh hng ca nhng ngi Do Thi trng cy ni (1) ngun gc chng tc
ca h (Ma-thi- 3:9; Ging 8:33,37,39) v (2) s thc thi nhng cch gii ngha Do Thi hin thi v
giao c Mi-se (Li truyn khu, hay l truyn thng ca cc ngi ln tui sau ny c vit li v
c gi l Talmud). V th, ng dng p-ra-ham nh l mt m thc cho tt c nhng ai tin bng c
tin (cha ca nhng ngi tin khng chu ct b, Ga-la-ti 3:79).
4:12 noi theo du chn y l thut ng qun s (stoicheo) dng cho qun lnh hnh qun theo tng
hng (Cng-v. 21:24; Ga. 5:25; 6:16; Phi-lp 3:16). Phao-l ang cp n ngi Do Thi tin Cha
trong cu ny (cha ca nhng ngi chu ct b). p-ra-ham l cha ca tt c nhng ai t c tin ni c
Cha Tri v li ha ca Ngi.
Do c MO T KP (tois), c th l kha cnh th hai (theo du chn ca) thm vo khi nim
mt c tin c s sng o (NG TNH T TRUNG CCH HIN TI (PRESENT MIDDLE
[deponent] PARTICIPLE) ch khng phi l c tin ch mt ln. S cu ri l mt mi lin h tip din
lin tc, khng phi ch l mt giy pht quyt nh ca ch.

66

4:13-15 (BN NASB)

13 V, y chng phi bi lut php m c li ha cho p-ra-ham hoc dng di ngi ly th
gian lm gia nghip, bn l bi s cng bnh ca c tin.14 V, nu bi lut php m c
hng gia nghip, th c tin ra v ch, li ha cng b ri, 15 v lut php sanh ra s gin; song
u khng c lut php, th cng khng c s phm lut php.
4:13 li ha cho p-ra-ham hoc cho dng di ngi Cha ha ban t v ht ging cho p-raham (Sng-th-k 12:1-3; 15:1-6; 17:1-8; 22:17-18). Cu c ch trng vo t (Pa-lt-tin), nhng Tn
c tp trung vo ht ging (Cha Jsus ng Mt-si-a, Ga-la-ti 3:16,19), nhng ti y ht ging
ch nhng ngi c c tin (cu 23-25; Ga-la-ti 3:29). Li ha ca c Cha Tri l nn tng cn bn
cho c tin ca mi ngi tin (Ga-la-ti 3:14,17,18,19,21,22,29; 4:28; H-b-r 5:13-18).
ngi tr nn ngi tha k c nghip ca th gian Cu ni c tnh ph thng ny rt quan
trng trong nh sng ca Sng-th-k 12:3; 18:18; 22:18 v Xut -dp-t k 19:5-6. Cha ku gi
p-ra-ham qua ku gi ton th nhn loi (Sng-th-k 1:26-27; 3:15)! p-ra-ham v dng di
ngi phi l mt phng tin khi th cho ton th gii. y l mt cch khc ch n Vng quc
c Cha Tri trn t (Ma-thi- 6:10).
khng phi qua lut php Lut Mi-se lc cha c by t ra. Cm t ny c t u cu
trong ting Hy-lp din t s quan trng ca n. y l mt im rt quan trng nhn mnh s khc
bit gia n lc ca con ngi v n in thin thng (3:21-31). n in lm cho lut php tr nn li
thi, vn l cch dn n s cu ri (H-b-r 8:7,13). Xin xem Ch c bit : Quan im ca Phao-l
v Lut Mi-se trong cu 13:9.
4:14 nu y l CU IU KIN BC MT hm c th tr thnh s tht t quan im ca ngi
ni hoc mang ngha tu t. Phao-l dng cu ni c tnh gy ngc nhin ny chng minh s bin
lun lgc ca ng. y l mt v d tiu biu ca mt cu IU KIN BC MT dng vi mc ch tu
t. ng khng tin cu ni ny l ng, nhng ng ni ch ra s sai trt r rng ca n (cu 2).
Nhng ngi Do Thi cung tn c du hiu ct b bn ngoi khng phi l ngi tha k c nghip
ca th gian, nhng nhng ngi t c tin ni ch v li ni ca c Cha Tri mi l ngi tha k
c nghip. Php ct b thuc th khng phi l du hiu tht, nhng c tin ni ng Christ mi l du
hiu tht (2:28-29).
NASB, NKJV c tin ra v ch
NRSV
c tin ra v ch
TEV
c tin ca con ngi khng l g ht
JB
c tin tr nn v ch
y l th CH NH TH NG HON THNH (PERFECT PASSIVE INDICATIVE) ca t
kenoo, l t nhn mnh n tnh trng n nh ca mt NG T rt mnh trong ting Hy lp c ngha
l, lm trng i, cho thy l khng c nn, hay ngay c ngha lm gi (I C-rinh-t 1:17). T ny
cng c Phao-l dng trong I C-rinh-t 1:17; 9:15; II C-rinh-t 9:3 v Phi-lp 2:7.
NASB li ha b b
NKJV li ha khng cn hiu lc
NRSV li ha ra v ch
TEV
li ha ca c Cha Tri tr nn khng cn gi tr
JB
li ha khng c gi tr no na
y cng l th CH NH TH NG HON THNH, nhm nhn mnh tnh trng n nh ca
mt ng t rt mnh trong ting Hy lp c ngha l lm cho trng rng, bi b, hy b, chm dt,
hay cng c th tiu dit hay hy dit. Phao-l cng dng t ng ny trong R-ma 3:3,31; 6:6; 7:2,6; I
67

C-rinh-t 2:6; 13:8; 15:24,25; II C-rinh-t 3:7; Ga-la-ti 5:4; II T-sa-l-ni-ca 2:8. C mt s tng
ng r rng trong cu ny. Khng phi c 2 cch c cu ri. Giao c mi lm cho giao c
c tr nn v ch, b i! Xin xem Ch c bit: V ch, Trng rng cu 3:3.
4:15 lut phplut Ch u c MO T ting Hy lp trong khi ch sau khng c. Mc d tp
trung qu nhiu ch n s c mt hay vng mt ca mt MO T ca ting Hy lp l mt vic nguy
him, nhng trong trng hp ny n gip cho thy Phao-l dng t ng ny vi 2 ngha: (1) Lut Mise v Li truyn khu m dn Do thi ang tin cy vo c cu v (2) khi nim lut php ni chung.
ngha rng hn ny bao gm nhng ngi ngoi t xng cng bnh, nhng ngi gi cc iu o c
hay nghi thc tn gio vn ha ny n v cm thy c thn chp nhn nh vo vic h lm.
lut php em n cn thnh n [bn ting Vit lut php sanh ra s gin] y l mt cu
pht biu gy chn ng (3:20; Ga-la-ti 3:10-13; C-l-se 2:14). Lut Mi-se khng bao gi c thit
lp em n s cu ri (Ga-la-ti 3:23-29). y l mt s tht kh nut i vi mt ngi Do Thi (hay
ngi theo lut), nhng l nn tng cn bn ca s bin lun ca Phao-l.
nhng u khng c lut php , th cng khng c s phm lut php c Cha Tri
buc con ngi phi chu trch nhim vi nh sng m h c. Ngi ngoi s khng b phn xt da trn
lut Mi-se l lut h cha bao gi nghe n. H chu trch nhim i vi s mc khi t nhin (1:19-20;
2:14-15). L tht ny tin thm mt bc na trong s bin lun ca Phao-l y. Trc khi lut Mi-se
by t c Cha Tri cch r rng, Ngi khng ghi nhn nhng s phm lut ca con ngi (3:20,25;
4:15; 5:13,20; 7:5,7-8; Cng-v. 17:30; I C-rinh-t 15:56).
4:16-25 (BN NASB)
16 Vy nn, bi c tin m ngi ta tr nn k n gia ti, hu cho s y c bi n in, v cho
li ha c chc chn cho c dng di p-ra-ham, chng nhng cho dng di di quyn lut
php, m cng cho dng di c c tin ca p-ra-ham, l t ph ht thy chng ta, 17 y nh li
chp rng: Ta lp ngi lm cha nhiu dn tc, tht ngi l cha chng ta trc mt c
Cha Tri, tc l ng ngi tin, l ng ban s sng cho k cht, gi nhng s khng c
nh c ri. 18 Ngi cy trng khi chng cn l trng cy, c tin, v tr nn cha ca nhiu dn
tc, theo li phn cho ngi rng: Dng di ngi s nh th y.19 Ngi thy thn th mnh
hao mn, v gn y trm tui, v thy Sa-ra khng th sanh c na, song c tin chng
km. 20 Ngi chng c lng l hoc hoi nghi v li ha c Cha Tri, nhng cng mnh
m trong c tin, v ngi khen c Cha Tri, 21 v tin chc rng iu chi c Cha Tri
ha, Ngi cng c quyn lm trn c.22 Cho nn c tin ca ngi c k cho l cng bnh.
23 V, y chng phi ch v mt mnh ngi m c chp rng c tin ngi c k cho l
cng bnh,24 nhng cng v chng ta na, c tin s c k l cng bnh cho chng ta, l k tin
ng lm cho c Cha Jsus, Cha chng ta, sng li t trong k cht,25 Ngi b np v
ti li chng ta, v sng li v s xng cng bnh ca chng ta.
4:16 y l phn tm tt r rng v s bin lun ca Phao-l rt ra t cu 14: (1) con ngi phi p ng
bng c tin; (2) i vi li ha n in ca c Cha Tri; (3) li ha l chc chn cho cc con chu
(Do Thi v ngi ngoi) ca p-ra-ham l ngi thc thi c tin ny; v (4) p-ra-ham l m thc
cho tt c nhng ai lin h n c tin.
c bo m y l t ng Hy lp bebaios vi 3 ngha chnh:
1. iu g chc chn, hay c th nng da vo (R-ma 4:16; II C-rinh-t 1:7; H-b-r 2:20;
3:6,14; 6:19; II Phi-e-r 1:10,19).

68

2. Mt tin trnh qua s ng tin cy ca mt iu g c by t hay thit lp (R-ma 15:8; Hb-r 2:2, xem sch ca Louw v Nida, Greek-English Lexison of the New Testament, vol. 1, trang
340, 377, 670).
3. Trn giy ch tho n tr thnh mt thut ng dng cho s bo m php l (xem sch ca Moulton
v Milligan, The Vocabulary of the Greek New Testament, trang 107-8).
y l cu phn i vi cu 14. Li ha ca c Cha Tri l chc chn!
4:17-23 Mt ln na Phao-l dng p-ra-ham cho thy s u tin ca (1) vic c Cha Tri khi
xng li ha n in ca Ngi (giao c); v (2) s p ng tin khi bng c tin i hi ni con ngi
v mt p ng tip din bng c tin (giao c). (Xem ch thch cu 1:5). Giao c lun bao gm
hnh ng ca hai i tc.
4:17 Nh c chp rng, CHA CA NHIU DN TC y l cu trch trong Sng-th-k 17:5.
Bn By mi c ch ngi ngoi. (Gentiles). c Cha Tri vn lun mun em s cu chuc n
cho tt c con ci A-am (Sng-th-k 3:15), ch khng ch cho con chu p-ra-ham. Tn mi ca pram, p-ra-ham, ngha l cha ca nhiu ngi. Gi y chng ta nhn bit rng n bao gm khng ch
con ci thuc th, nhng cng bao gm con chu c tin.
ng ban s sng cho k cht Trong vn cnh, cm t ny ch nng lc tnh dc c phc hi
ca p-ra-ham v Sa-ra (cu 19).
gi nhng s khng c nh c ri Trong vn cnh, iu ny ch s mang thai Y-sc ca Sa-ra,
nhng n cng ni n kha cnh quan trng ca c tin (H-b-r 11:1).
4:18 NASB hy vng da hy vng, ngi c tin
NKJV i li vi hy vng, trong hy vng, ngi c tin
NRSV hy vng i hy vng, ngi c tin
TEV p-ra-ham c tin v hy vng, ngay c khi khng c l do g hy vng
NJB D dng nh khng c mt hy vng no, ngi c hy vng v tin
Xem Ch c bit v ti Hy vng trong cu 12:12. T ng ny c mt tm ngha kh rng.
Harold K. Moulton, trong cun The Analytical Greek Lexicon Revised, trang 133, lit k mt s cch s
dng t ny.
1. Ngha cn bn, s hy vng (R-ma 5:4; Cng-v 24:15)
2. i tng ca s hy vng (R-ma 8:24; Ga-la-ti 5:5)
3. Tc gi hay ngun (C-l-se 1:27; I Ti-m-th 1:1)
4. Tin cy, t tin (I Phi-e-r 1:21)
5. Chc chn vi mt s bo m (Cng-v 2:26; R-ma 8:20)
Trong ng cnh ny, ch hy vng c dng trong hai ngha khc nhau: hy vng ni kh nng v
nng lc ca con ngi (cu 19-21) v hy vng ni li ha ca c Cha Tri (cu 17).
NASB, NKJV dng di ngi s nh th y
NRSV
dng di ngi s ng nh th
TEV
dng di ngi s rt nhiu
JB
dng di ngi s nhiu nh sao
y l cu trch t Sng-th-k 15:5 nhn mnh n s chc chn ca li ha c Cha Tri ban cho
p-ra-ham mt ngi con trai (cu 19-22). Nn nh rng Y-sc sanh ra (1) 13 nm sau li ha ny, (2)
sau khi p-ra-ham tm cch cho Sa-ra i (hai ln, Sng-th-k 12:10-19; 20:1-7), (3) sau khi p-ra-ham
c con vi A-ga, ngi hu gi ngi -dp-t ca Sara (Sng-th-k 16:1-16), v (4) sau khi c p-raham (Sng-th-k 17:17) v Sa-ra (Sng-th-k 18:12) u ci li ha ny. H khng c mt c tin
trn vn! Cm n Cha, s cu ri khng i hi mt c tin trn vn, nhng ch i hi i tng ng
(c Cha Tri trong Cu c v Con Ngi trong Tn c).
69

4:20 Thot u p-ra-ham khng hiu r v li ha, rng a con li ha s ra t Sa-ra. Ngay c c tin
ca p-ra-ham cng khng trn vn. Cha chp nhn v lm vic vi mt c tin bt ton bi v Ngi
yu nhng con ngi bt ton!
ngi khng dao ng trong s khng tin Cng NG T ny, diakrino, c Cha Jsus dng
trong Ma-thi- 21:21; Mc 11:23. Thay v cht vn li Cha vi tt c nhng l do thuc th, p-ra-ham
cng tr nn mnh m.
Hai NG T trong cu 20 u l CH NH TH NG BT NH (AORIST PASSIVE
INDICATIVES). Th TH NG hm Cha l tc nhn, nhng p-ra-ham phi cho quyn nng
ca c Cha Tri thm nng lc cho ng!
dng vinh hin cho c Cha Tri Xin xem Ch c bit cu 2:3.
4:21 NASB
c chc chn hon ton
NKJV, NRSV c thuyt phc trn vn
TEV
hon ton chc chn
NJV
hon ton c thuyt phc
y l th NG TNH T TH NG BT NH (AORIST PASSIVE PARTICIPLE), ch mt
s chc chn hon ton v mt iu g (Lu-ca 1:1; C-l-se 4:12) hay ngi no (4:21; 14:5).
DANH T c dng cho s chc chn ton vn trong C-l-se 2:2 v I T-sa-l-ni-ca 1:5. S t tin vo
ch, li ha, v quyn nng ca Ngi gip cho con ngi c th hnh ng trong c tin!
c th lm c iu Ngi ha y l th CH NH TRUNG CCH HON THNH
(PERFECT MIDDLE (deponent) INDICATIVE), mang ngha mt hnh ng trong qu kh n
im ch v ang to nn mt trng thi. Tinh cht ca c tin l con ngi tin cy vo bn cht v li
ha ca c Cha Tri (16:25; -ph-s 3:20; Giu-e 24) v khng phi vo s trnh din ca con ngi
(-sai 55:11). c tin tin cy vo c Cha Tri ca li ha (-sai 55:11), l nhng iu Ngi s lm
trn (Sng-th-k 12:1-3 v 15:6; 12-21; -x-chi-n 36:22-36).
4:22 Cu ny m ch n Sng-th-k 15:6 (cu 3), l im thn hc chnh ca s bin lun ca Phao-l
v cch Cha ban s cng bnh ca Ngi cho con ngi ti li.
4:23-25 Nhng cu ny ch l mt cu trong ting Hy-lp. n s tin trin.
1. V p-ra-ham, cu 23
2. V mi ngi tin, cu 24
3. Bi v c Cha Tri lm cho Cha Jsus sng li, cu 24
4. Cha Jsus b ph bi ti li ca chng ta (Ging 3:16), Cha Jsus sng li ti li chng ta c
tha (s nn thnh), cu 25.
4:24 c tin ca p-ra-ham tr nn khun mu cho tt c dng di tht sau . p-ra-ham tin c Cha
Tri ban cho mt ngi con trai ca li ha v cc con chu. Nhng ngi tin trong Giao c mi tin
rng Cha Jsus ng Mt-si-a l s hon thnh tt c nhng li Cha ha cho con ngi sa ng. T ng
ht ging c s t v s nhiu (mt ngi con trai, mt dn tc).
Xem ch lm cho sng li ch thch cu 8:11.
4:25 Ngi b np v ti li chng ta y l t ng php l c ngha l np ai b hnh pht. Cu
25 l mt cu pht biu tuyt diu v ng Christ hc ly t bn By mi ca -sai 53:11-12.
sng li v s xng cng bnh ca chng ta Hai v cu trong cu 15 song song vi nhau (cng
GII T v u th CH NH TH NG BT NH (AORIST PASSIVE INDICATIVES). Frank
70

Stagg dch (t cun New Testament Theology, trang 97) l c gii cu v ti li ca chng ta v sng
li nhn thy con ngi chng ta c xng cng bnh. Bn dch ny c nhiu iu ng khen. S gii
ngha ny bao gm hai kha cnh ca t xng cng bnh (1) v a v php l v (2) i sng tin knh
ca C c nhn!
CU HI THO LUN
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
1. Ti sao phn on ny trong sch R-ma rt quan trng?
2. Ti sao Phao-l dng p-ra-ham v a-vt lm v d?
3. nh ngha mt s t ng chnh sau, theo cch Phao-l dng (khng phi theo nh ngha ca bn)
a. s cng bnh
b. c k cho
c. c tin
d. li ha
4. Ti sao php ct b li rt quan trng i vi ngi Do Thi (cu 9-12)?
5. Ch ht ging trong cu 13 v 16 ch n ai?

71

R-MA ON 5
CC CCH CHIA ON THEO CC BN DCH HIN I
UBS4
Kt qu ca s
xng cng bnh

NKJV
c tin c thng
trong kh khn

NRSV
Kt qu ca s
xng cng bnh

TEV
Lm ha vi
c Cha Tri

JB
c tin bo m
s cu ri

5:1-11

5:1-5
ng Christ th
ch chng ta
5:6-11

5:1-5

5:1-5
3:7-8

5:1-11

5:6-11

5:6-11

S cht trong
A-am, s sng
trong ng Christ
5:12-21

A-am v ng
Christ: Hnh bng
v s tng phn
5:12-14

A-am v
ng Christ

A-am v
Cha Jsus Christ

5:12-14b
5:14c-17

5:12-14

A-am v
ng Christ
5:12-14
5:15-21

5:15-17
5:18-21

5:15-21
5:18-19
5:20-21

CHU K C LN TH BA (xem trang vii)

THEO DI NH CA TC GI NGUYN THY THEO TNG PHN ON
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
c ht on ny trong mt ln c. Xc nh cc ch . i chiu cch chia on theo ch ca
bn vi cc bn dch hin i. Cch chia on khng c linh cm nhng n l cha kha theo di
tng ca tc gi nguyn thy, vn l trng tm ca vic gii ngha. Mi phn on u c mt v ch
mt ch .
1. Phn on 1
2. Phn on 2
3. Phn on 3
4. Vn, vn
CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH
A. Cu 1-11 l mt cu trong ting Hy-lp. Nhng cu ny pht trin khi nim then cht ca Phao-l
Xng cng bnh bi c tin (3:21-4:25).
B. Dn i khi ca phn on 1-11:
Cu 1-5
Cu 6-8
Cu 9-11
Li ch ca s cu ri
Nn tng ca s cu ri
Tng lai chc chn ca
s cu ri
Cc kinh nghim ch quan
Cc s kin khch quan v
Tng lai chc chn ca
v s xng cng bnh
s xng cng bnh
s xng cng bnh
S xng cng bnh
S nn thnh tng tin dn
S vinh hin
Nhn hc

Thn hc

Lai th hc
72

C. Cu 12-21 l phn din gii Cha Jsus l A-am th hai (I C-rinh-t 15:21-22, 45-49; Phi-lp 2:68). N nhn mnh khi nim thn hc v ti c nhn v ti ca ton th. Cch pht trin ca Phaol v s sa ng ca con ngi (v ca s sng to) rt c o v khc hn vi cc thy ra-bi, trong
khi quan im ca ng v vt cht hu hnh rt ging vi s dy d ca cc ra-bi. N cho thy qua
s linh cm Phao-l c th s dng, b sung nhng l tht m ng c dy trong khi c o
ti di s hng dn ca Ga-ma-li-n ti Gi-ru-sa-lem (Cng-v 22:3).
Tn l v ti nguyn thy (original sin) trong Sng-th-k 3 ca Tin lnh Ci chnh c pht
trin bi Augustine v Calvin. V cn bn n xc nh con ngi sinh ra trong bn cht ti li (tnh
trng h hoi hon ton (total depravity)). Thng thng phn Kinh thnh Cu c hay c trng
dn l Thi thin 51:5; 58:3; v Gip 15:14; 25:4. Quan im thn hc khc c pht trin bi
Pelagius v Arminius th cho rng con ngi c trch nhim thuc linh v o c tng dn v
nhng la chn v s phn ca mnh. C mt s bng chng v quan im ca h trong Phc truyn
1:39; -sai 7:15; v Gi-na 4:11; Ging 9:41; 15:22,24; Cng-v. 17:30; R-ma 4:15. im xoy
chnh yu ca quan im thn hc ny l tr con k l v ti cho ti khi chng n tui chu trch
nhim o c cho mnh (theo cc ra-bi tui ny l 13 cho con trai v 12 cho con gi).
C mt lp trng gia cho rng khuynh hng c bm sinh v tui c trch nhim o c
u ng! S gian c khng ch c tnh tp th, nhng cng l s pht trin iu c ca mt ci ti
c nhn i vi ti li (mt cuc sng cng ngy cng xa c Cha Tri). S gian c ca loi ngi
khng phi l vn (Sng-th-k 6:5,11-12,13; R-ma 3:9-18,23), nhng l khi no, ngay lc sanh
ra hay sau ny trong cuc sng?
D. C mt s thuyt v hm ca cu 12:
E. S i chiu ca Phao-l cng nh bt u t cu 12 nhng cho n cu 18 mi chm dt. Cu
13-17 l phn trong du ngoc, mt c tnh rt Phao-l trong li vit ca ng.
F. Nn nh phn trnh by Phc m ca Phao l, 1:18-8:29 l mt bi bin lun tip din. Phi thy
c ci ton b c th gii ngha ng v trn trng c tng phn ring bit.
G. Martin Luther tng ni v on 5 nh sau, Trong ton b Kinh thnh, kh m tm c mt on
no c li vn hoan h, c thng nh on ny.
5:1-5 (BN NASB)
1 Vy chng ta c xng cng bnh bi c tin, th c ha thun vi c Cha Tri, bi
c Cha Jsus Christ chng ta, 2 l ng lm cho chng ta cy c tin vo trong n ny l
n chng ta hin ng ng vng; v chng ta khoe mnh trong s trng cy v vinh hin c
Cha Tri. 3 No nhng th thi, nhng chng ta cng khoe mnh trong hon nn na, v bit
rng hon nn sanh s nhn nhc, 4 s nhn nhc sanh s rn tp, s rn tp sanh s trng cy. 5
V, s trng cy khng lm cho h thn, v s yu thng ca c Cha Tri ri khp trong
lng chng ta bi c Thnh Linh c ban cho chng ta.
5:1 Vy Ch ny thng lm hiu cho (1) s tm tt mt bi din lun thn hc cho n im ny; (2)
s kt lun da vo phn trnh by thn hc; v (3) s trnh by mt l tht mi (5:1; 8:1; 12:1).
c xng cng bnh y l th NG TNH T TH NG BT NH (AORIST
PASSIVE PARTICIPLE). c Cha Tri xng cng bnh nhng ngi tin. Ch ny c t u
cu trong ting Hy-lp (cu 1-2) nhn mnh. Dng nh c mt s ni tip v mt thi gian t cu 111: (1) cu 1-5, kinh nghim hin ti ca chng ta v n in; (2) cu 6-8, cng tc hon tt ca ng
Christ thay cho chng ta; v (3) cu 9-11, tng lai hy vng v chc chn ca chng ta v s cu ri.
Nn tng Cu c ca t ng xng cng bnh (dikaioo) l mt ng vch thng hay l mt cy
thc o bng sy. T n c dng hnh bng ch c Cha Tri. Bn tnh, s thnh khit ca c
Cha Tri l tiu chun duy nht phn xt (bn LXX L-vi-k 24:22, v v mt thn hc Ma-thi-
5:48). Nh s cht hy sinh, n ti th ca Cha Jsus, ngi tin Cha c c mt v tr php l trc
mt c Cha Tri (xin xem ch thch 5:2). iu ny khng hm rng ngi tin Cha khng c ti,

73

nhng xem nh l s n x. Mt ngi no khc tr thay n pht ri (II C-rinh-t 5:21). Cc tn nhn
c tuyn b tha ti.
bi c tin c tin l bn tay a ra n nhn mn qu ca c Cha Tri (cu 2; R-ma 4:1 v
tip sau). c tin khng tp trung vo mc hay cng cam kt hay dt khot ca cc tn nhn (Mathi- 17:20), nhng da vo bn tnh v li ha ca c Cha Tri (-ph-s 2:8-9). Ch c tin t
Cu c trong ngha gc ch mt ngi ng v th vng vng. T n c dng theo ngha hnh
bng ch mt ngi trung thnh, ng tin cy. c tin khng tp trung vo s trung thnh hay ng tin
cy ca chng ta, nhng l ca Cha.
chng ta c s bnh an C mt s khc bit trong cc bn Hy-lp. NG T ny th BN
THI CCH CH NG HIN TI (SUBJUNCTIVE ACTIVE PRESENT) (echoomen), hoc th
CH NH CH NG HIN TI (PRESENT ACTIVE INDICATIVE) (echomen). S khng r rng
v vn phm ny cng c tm thy trong cu 1,2 v 3. Cc bn Hy-lp c dng nh ng h th BN
THI CCH (bn a, A, B, C, D). Nu n th BN THI CCH, chng ta phi dch l chng ta hy
tip tc hng s bnh an hay c tip tc hng bnh an. Nu n th CH NH, th chng ta phi
dch l chng ta c bnh an. Ng cnh ca cu 1-11 khng phi mang tnh c v, nhng l li tuyn b
ngi tin Cha l ai v c g qua ng Christ. V vy, NG T ny c l l CH NH CH NG
HIN TI, chng ta c s bnh an. Bn dch USB xp hng la chn ny vo hng A (ngha l chc
chn).
Nhiu bn Kinh thnh Hy lp c c chp bi mt ngi c cho nhiu ngi chp li. Nhng ch
cng m thng b nhm ln. Trong trng hp ny ng cnh v c khi li vit v cch dng ch ca tc
gi gip chng ta chn cch dch d dng hn.
s bnh an T ng Hy lp ny c ngha gc l hn gn li mt ci g b b (Ging 14:27; 16:33;
Phi-lp 4:7). Tn c ni n s bnh an trong 3 cch sau: (1) kha cnh khch quan ca s bnh an chng
ta vi c Cha Tri qua ng Christ (C-l-se 1:20); (2) kha cnh ch quan ca con ngi chng ta
ha thun li vi c Cha Tri (Ging 14:27; 16:33; Phi-lp 4:7); v (3) c Cha Tri hp nht c
ngi Do Thi v ngi ngoi trong mt thn th mi qua ng Christ (-ph-s 2:14-17; C-l-se
3;15).
Cc hc gi Newman v Nida trong cun A Translators Handbook on Pauls Letter to the Romans,
trang 92, c mt li bnh rt hay v s bnh an.
Trong c Cu c v Tn c ch bnh an c mt tm ngha kh rng. V cn bn, n m t tnh
trng mnh khe, hnh phc ca ton b i sng mt con ngi; n c ngi Do Thi lm cu cho
nhau. Ch ny c mt ngha su sc n ni n c th c ngi Do Thi dng ch s cu chuc t
ng Mt-si-a. Bi vy, c nhiu lc n c dng hu nh ng ngha vi t dch l c mt mi lin
h ng n (ha thun) vi c Cha Tri. y t ng ny c dng m t mt mi lin h hi
ha gia c Cha Tri v con ngi da vo nn tng c Cha Tri em con ngi ha thun li
vi chnh Ngi (trang 92).
vi c Cha Tri qua Cha Jsus Christ Cha chng ta Cha Jsus l tc nhn em n bnh
an vi c Cha Tri. Cha Jsus l con ng duy nht dn n s bnh an vi c Cha Tri (Ging
10:7-8; 14:6; Cng-v 4:12; I Ti-m-th 2:5). Mun xem thm v danh hiu Cha Jsus Christ xin xem
ch thch cu 1:4.
5:2 chng ta c a vo y l cu th CH NH CH NG HON THNH (PERFECT
ACTIVE INDICATIVE); n ch mt hnh ng trong qu kh i n im kt v hin em n kt
qu nh trong tnh trng hin c. Ch a vo, c ngha en l li vo hay nhn vo (prosagoge,
-ph-s 2:18; 3:12). T n c dng theo ngha hnh bng ch (1) s c gii thiu cch c
nhn vo hong cung hay (2) c em n ni tr n an ton.
74

Cm t ny c mt s d bn trong ting Hy-lp. Mt s bn thm ch bi c tin (bn a,C v mt

s bn c t Latin, Vulgate, Syriac v Coptic). Mt s bn khc thm GII T en vo bi c tin
(bn a,C, A v mt s phin bn Vulgate). Tuy nhin, mt s bn uncial B, D, F, v G b ton b cm t
ny. Dng nh nhng ngi chp sch in vo thm s lin h tng ng ca cu 5:1 v 4:16 (hai ln),
19, v 20. Bi c tin l ch c lp i lp li ca Phao-l!
trong n in ny Ch ny (charis) c ngha l tnh yu khng ng c nhn, khng c rng
buc km theo t c Cha Tri (-ph-s 2:4-9). iu ny c thy r rng qua s cht ca ng
Christ th cho con ngi ti li (cu 8).
l n chng ta ang ng vng Cu ny cng th CH NH CH NG HON THNH
(PERFECT ACTIVE INDICATIVE); c ngha en l chng ta ng v tip tc ng. iu ny phn
nh ch ng v thn hc ca nhng tn nhn trong ng Christ v cam kt ca h vn trong c tin kt
ni nghch l thn hc v s quan phng ca c Cha Tri (I C-rinh-t 15:1) v ch t do ca con
ngi (-ph-s 6:11, 13,14).
CH C BIT: NG VNG (HISTEMI)
T ng ph bin ny c dng din t mt s ngha thn hc trong Tn c
1. Thit lp
a. Lut Cu c, R-ma 3:31
b. S cng bnh ca mt ngi, R-ma 10:3
c. Giao c mi, H-b-r 10:9
d. Mt mnh lnh, II C-rinh-t 13:1
e. L tht c Cha Tri, II Ti-m-th 2:19
2. Chng li v phng din thuc linh
a. Ma qu, -ph-s 6:11
b. Ngy phn xt, Khi huyn 6:17
3. Chng c bng cch ng tr vo lp trng ca mnh
a. Hnh bng dng trong qun s, -ph-s 6:14
b. Hnh bng dng trong dn s, R-ma 14:4
4. Mt v tr trong l tht, Ging 8:44
5. Mt v tr trong n in
a. R-ma 5:2
b. I C-rinh-t 15:1
c. I Phi-e-r 5:12
6. Mt v tr trong c tin
a. R-ma 11:20
b. I C-rinh-t 7:37
c. I C-rinh-t 15:1
d. II C-rinh-t 1:24
7. Mt v tr khoe khoang, I C-rinh-t 10:12
T ng ny din t n in ca giao c v n thng xt ca mt c Cha Tri ti cao v cc
tn nhn cn p ng li iu ny v bm vo n bng c tin! C hai iu ny u l cc l tht
Kinh thnh. Hai iu ny phi i chung vi nhau!
chng ta hn hoan Cu trc ng php ny c th c hiu theo hai cch sau: (1) CH NH
TRUNG CCH HIN TI (PRESENT MIDDLE (deponent) INDICATIVE), chng ta hn hoan hay l
(2) BN THI CCH TRUNG CCH HIN TI (PRESENT MIDDLE (deponent) SUBJUNCTIVE),
75

chng ta hy hn hoan. Cc hc gi chia ra hai bn trong trng hp ny. Nu chng ta chn dch
chng ta c trong cu 1 th CH NH (INDICATIVE), th phn theo sau trong cu 3 nn theo cng
mt th nht qun vi nhau.
Gc t ca ch hn hoan l khoe mnh (NRSV, JB). Xin xem Ch c bit cu 2:17. Ngi
tin Cha khng khoe khoang v chnh mnh (cu 3:27) nhng v nhng iu Cha lm cho h (Gi-rmi 9:23-24). Cng gc t Hy lp ny c lp li trong cu 3 v 11.
trong hy vng T ny thng c Phao-l dng din t mt s ngha lin quan nhng c phn
khc nhau. Xin xem ch thch cu 4:18. Thng thng n lin h n nh im ca c tin ngi tin
Cha. iu ny c th din t nh l s vinh hin, s sng i i, s cu chuc cui cng, Ln n th
hai, vn vnS ti lm l iu chc chn nhng vn thi gian th thuc tng lai v khng ai bit.
N thng i chung vi c tin v tnh yu thng (I C-rinh-t 13:13; Ga-la-ti 5:5-6; -ph-s 4:25; I T-sa-l-ni-ca 1:3; 5:8). Sau y l bng lit k mt phn cc s dng ca Phao-l v t ng ny:
1. Ln n th hai, Ga-la-ti 5:5; -ph-s 1:18; Tt 2:13
2. Cha Jsus l hy vng ca chng ta, I Ti-m-th 1:1
3. Ngi tin Cha s trnh din trc Cha, C-l-se 1:22-23; I T-sa-l-ni-ca 2:19
4. S hy vng dnh trn thin ng, C-l-se 1:5
5. S cu chuc cui cng, I T-sa-l-ni-ca 4:13
6. S vinh hin c Cha Tri, R-ma 5:2; II C-rinh-t 3:7-12; C-l-se 1:27
7. S cu ri ca ngi ngoi qua ng Christ, C-l-se 1:27
8. Chc chn v s cu ri, I T-sa-l-ni-ca 5:8-9
9. S sng i i, Tt 1:2; 3:7
10. Kt qu ca i sng C c trng thnh, R-ma 5:2-5
11. S cu chuc ton th mun vt, R-ma 8:20-22
12. Danh hiu cho c Cha Tri, R-ma 15:13
13. Hon tt s nhn lm con nui, R-ma 8:23-25
14. Cu c, ngi dn ng cho cc tn nhn trong Tn c, R-ma 15:4
15. S mong c ca Phao-l cho tt c nhng ngi tin Cha, I C-rinh-t 1:7
s vinh hin c Cha Tri ch v tr ca ngi tin Cha trc mt Ngi trong s xng cng bnh
bi c tin ban cho bi Cha Jesus trong ngy Ngi sng li (II C-rinh-t 5:21). N thng c gi
bng mt t ng thn hc s lm cho vinh hin (glorification) (cu 9-10; 8:30). Ngi tin Cha s tr
nn ging Cha Jsus (I Ging 3:2; II Phi-e-r 1:4). Xin xem Ch c bit: S vinh hin cu 3:23.
5:3 NASB v khng nhng ch c iu ny, nhng m..
NKJV v khng nhng ch c iu , nhng m
NRSV v khng nhng ch c iu , nhng m
TEV -b quaNJB khng nhng ch iu
Phao-l dng cch kt hp t ng ny mt vi ln (5:3,11; 8:23; 9:10, v II C-rinh-t 8:19).
NASB chng ta cng khoe mnh trong hon nn na
NKJV chng ta cng vui mng hnh din trong hon nn
NRSV chng ta cng khoe mnh trong s chu kh
TEV
chng ta cng khoe mnh trong nhng kh khn
NJB
cng hy khoe mnh trong cn kh khn
Nu th gian ghen ght Cha Jsus, th h cng ght nhng ngi theo Ngi (Ma-thi- 10:22; 24:9;
Ging 15:18-21). Ni trn phng din con ngi, Cha Jsus c trng thnh qua nhng iu Ngi
tri qua (H-b-r 5:8). S chu kh sanh ra s cng bnh, l chng trnh ca c Cha Tri cho mi
ngi tin Ngi (8:17-19; Cng-v 14:22; Gia-c 1:2-4; I Phi-e-r 4:12-19).
76

 bit rng y l NG TNH T HON THNH (PERFECT PARTICIPLE) ca t oida. N

dng HON THNH, nhng c chc nng nh thi HIN TI. S hiu bit ca tn nhn v l tht
Phc m khi lin h n s chu kh gip h i din vi cuc sng bng s vui mng v t tin, l iu
khng ph thuc vo hon cnh, ngay c trong khi b bt b (Phi-lp 4:4; I T-sa-l-ni-ca 5:16,18).
5:3,4 nhn nhc T ng ny c ngha l xung phong, ch ng, vng vng, chu ng. y l
t lin h n s nhn nhc c vi con ngi v vi hon cnh.
CH C BIT: S HON NN
Cn c mt s phn bit v thn hc gia cch Phao-l dng t ng ny (thlipsis)v cch ca Ging:
1. Cch s dng ca Phao-l (cng phn nh cch ca Cha Jsus):
a. Cc nan , s chu kh, iu c c mt trong th gii sa ng:
(1) Ma-thi- 13:21
(2) R-ma 5:3
(3) I C-rinh-t 7:28
(4) II C-rinh-t 7:4
(5) -ph-s 3:13
b. Cc nan , s chu kh, iu c gy ra bi nhng ngi khng tin Cha:
(1) R-ma 5:3; 8:35; 12:12
(2) II C-rinh-t 1:4,8; 6:4; 7:4; 8:2,13
(3) -ph-s 3:13
(4) Phi-lp 4:14
(5) I T-sa-l-ni-ca 1:6
(6) II T-sa-l-ni-ca 1:4
c. Cc nan , s chu kh, iu c trong thi k cui cng
(1) Ma-thi- 24:21,29
(2) Mc 13:19,24
(3) II T-sa-l-ni-ca 1:6
2. Cch s dng ca Ging:
a. Ging c mt s phn bit r rng gia thlipsis v orge hay thumos (cn thnh n) trong Khi
huyn. Thlipsis l iu nhng ngi khng tin Cha gy cho cc tn nhn v orge l iu Cha
lm i vi nhng ngi khng tin Ngi.
(1) Thlipsis, Khi huyn 1:9; 2:9-10, 22; 7:14
(2) Orge- Khi huyn 6:16-17; 11:18; 16:19; 19:15
(3) Thumos- Khi huyn 12:12; 14:8, 10,19; 15:2,7; 16:1; 18:3
b. Ging cng dng t ng ny trong Phc m Ging phn nh cc vn nn ngi tin Cha gp
phi trong mi thi k- Ging 16:33.
5:4 NASB
t ra tnh cch
NKJV, NRSV tnh cch
TEV
s chp thun t c Cha Tri
NJB
tnh cch c th thch
Trong bn LXX Sng-th-k 23:16; I Cc vua 10:18; I S k 28:18 t ng ny c dng ch vic
th kim loi bit c tinh rng v bn cht tht ca n (II C-rinh-t 2:9; 8:2; 9:13; 13:3; Phi-lp
2:22; II tim. 2:15; Gia-c 1:12). S th thch ca c Cha Tri lun lun l lm cho mnh m hn
(H-b-r 12:10-11)! Xin xem Ch c bit: Th thch cu 2:18.
5:5 bi v tnh yu thng ca c Cha Tri c tun ra trong lng chng ta Cu ny
th CH NH TH NG HON THNH (PERFECT PASSIVE INDICATIVE); c ngha en l

77

tnh yu thng ca c Cha Tri v vn tip tc tun ra. NG T ny thng c dng

cho c Thnh Linh (Cng-v 2:17,18,33; 10:45 v Tt 3:6), dng nh phn nh Gi-n 2:28-29.
Cm t S HU (GENITIVE PHRASE), tnh yu ca c Cha Tri v phng din ng php
c th ch (1) tnh yu ca chng ta i vi c Cha Tri; hay (2) tnh yu ca c Cha Tri i vi
chng ta (II C-rinh-t 5:14). La chn 2 l la chn duy nht theo vn mch.
Sch The Jerome Biblical Commentary, vol. 2, trang 306, c mt quan st kh th v:
Trong Cu c s tun ra mt c tnh thing ling l vic bnh thng (s thng xt, sch Sir.
18:11; s khn ngoan Sir 1:9; n sng, n in trong Thi thin 45:3; cn thnh n, -s 5:10). c
bit trong Gi-n 2:28, s tun Thnh Linh.
Thnh Linh c ban cho chng ta y l NG TNH T TH NG BT NH
(AORIST PASSIVE PARTICIPLE). Th TH NG thng c dng ch c Cha Tri l tc
nhn ca hnh ng . iu ny hm ngi tin Cha khng cn nhiu c Thnh Linh hn. H hoc
l c Thnh Linh hay h khng phi l C c nhn (8:9). S ban cho Thnh Linh l du hiu ca Thi
i mi (Gi-n 2:28-29), Giao c mi (Gi-r-mi 31:31-34; -x-chi-n 36:22-32).
s hin din ca ba Thn v trong Ba Ngi trong on ny.
1. c Cha Cha, cu 1,2,5,8,10
2. Cha Jsus, cu 1,6,8,9,10
3. c Thnh Linh, cu 5
Xin xem Ch c bit: Ba Ngi, cu 8:11.
5:6-11 (BN NASB)
6 Tht vy, khi chng ta cn yu ui, ng Christ theo k hn chu cht v k c ti. 7 V,
ha mi c k chu cht v ngi ngha; d thng cng c k bng lng cht v ngi lnh. 8
Nhng c Cha Tri t lng yu thng Ngi i vi chng ta, khi chng ta cn l ngi c
ti, th ng Christ v chng ta chu cht. 9 Hung chi nay chng ta nh huyt Ngi c xng
cng bnh, th s nh Ngi c cu khi cn thnh n l dng no!10 V nu khi chng ta cn
l th nghch cng c Cha Tri, m c ha thun vi Ngi bi s cht ca Con Ngi,
th hung chi nay ha thun ri, chng ta s nh s sng ca Con y m c cu l dng
no! 11 No nhng th thi, chng ta li cn khoe mnh trong c Cha Tri bi c Cha
Jsus Christ chng ta, nh Ngi m chng ta hin nay c s ha thun.
5:6 NASB v khi chng ta khng t lo liu c
NKJV v khi chng ta bt lc
NRSV v khi chng ta cn yu ui
TEV
v khi chng ta vn khng t lo liu c
NJB
khi chng ta vn khng t lo liu c
NG T ny th NG TNH T HIN TI (PRESENT PARTICIPLE). N ch bn cht sa
ng ca con ngi t A-am. Con ngi bt lc trc ti li. i t chng ta gii thch v tng ng
vi DANH T trong cu 6b, khng tin knh, cu 8 ti nhn, v cu 10 th nghch. Cu 6 v 8 song
song vi nhau v mt cu trc v thn hc.
NASB, NRSV vo ng thi im
NKJV
ng lc
TEV
ng thi im c Cha Tri chn la
JB
vo giy pht Ngi nh sn
Xt v phng din lch s, cm t ny c th ch (1) s thanh bnh ca quc La m cho php vic
i li t do; (2) ting Hy-lp to iu kin thng tin xuyn vn ha; v (3) s suy tn ca cc thn Hy lp
v La m sn sinh ra mt th gii i kht, mong ch thuc linh (Mc 1:15; Ga-la-ti 4:4; -ph-s 1:10;
78

Tt 1:3). V phng din thn hc, s nhp th l mt s kin thing ling nh sn (Lu-ca 22;22;
Cng-v 2:23; 3:18; 4:28; -ph-s 1:11).
5:6,8,10 cht th cho ngi khng tin knh Cu ny th CH NH CH NG BT NH
(AORIST ACTIVE INDICATIVE). N xem s cht v s sng li ca Cha Jsus l mt s kin hp
nht. Cha Jsus tr mn n m Ngi khng n v chng ta n mn n m chng ta khng th tr
(Ga-la-ti 3:13; I Ging 4:10).
S cht ca ng Christ l mt ch c lp i lp li trong cc th tn Phao-l. ng dng mt s
t ng v cm t khc nhau din t s cht th ca Cha Jsus (1) huyt (3:25; 5:9; I cor. 11:25,27;
-ph-s 1:7; 2:13; C-l-se 1:20); (2) t ph chnh mnh (-ph-s 5:2,25); (3) cu chuc (R-ma
4:25; 8:32); (4) t l hy sinh (I C-rinh-t 5:7); (5) cht (R-ma 5:6; 8:34; 14:9,15; I C-rinh-t 8:11;
15:3; II C-rinh-t 5:15; Ga-la-ti 5:21; I T-sa-l-ni-ca 4:14;5:10); (6) thp t gi (I C-rinh-t 1:17-18;
Ga-la-ti 5:11;6:12-14; -ph-s 2:16; Phi-lp 2:8; C-l-se 1:20; 2:14); (7) cht trn thp t (I C-rinht 1:23; 2:2; II C-rinh-t 13:4; Ga-la-ti 3:1).
C phi GII T huper trong vn mch ny c ngha l
1. S i din, i din cho chng ta
2. Thay th, th ch cho chng ta?
Thng thng ngha cn bn ca t huper i vi S HU CCH c ngha l i din (theo Louw
v Nida). N din t mt li im no tch ly cho mt ngi (theo sch The New International
Dictionary of New Testament Theology, vol. 3, trang 1196). Tuy nhin, ch huper c ngha ca ch anti
c ngha l th ch cho v th theo ngha thn hc ch n s n ti th (Mc 10:45; Ging 11:50;
18:14; II C-rinh-t 5:14; I Ti-m-th 2:6). Hc gi M.J. Harris (trong cun NIDNTT, vol. 3, trang 1197)
ni rng nhng ti sao Phao-l khng bao gi ni rng ng Christ cht anti hemon (I Ti-m-th 2:6 l
cu ng din t rt gn vi cm t ny - antilytron hyper panton)? C l bi v gii t hyper, khng ging
vi anti, c th cng mt lc din t c s i din v s thay th.
Hc gi M.R. Vincent, trong cun Word Studies, vol. 2, ni nh vy:
C rt nhiu bn ci liu ch huper, thay mt cho, tng ng vi ch anti, thay th cho. Cc
hc gi xa cung cp mt s trng hp cho thy hai ngha ny dng nh thay th ln nhauTuy
nhin, ngha ca on ny, qu m h n ni n khng th c trch ra lm bng chng. Gii t
ny c th c ngha a phng, qua ngi cht. Khng c on no trong nhng on ny c th
c xem l c tnh cht quyt nh. iu c th ni mc ti a l ch huper nm ven ranh gii
ngha ch anti. ngha thay th c xut a phn l da trn cc lp trng v tn l. Phn ln
cc phn on ny, ngha ca n r rng l i din cho, v. S gii thch ng n c l l, trong
cc phn on ch yu trong s nghi vn, nhng on lin quan n s cht ca ng Christ, nh
y, trong Ga-la-ti 3:13; R-ma 14:15; I Phi-e-r 3:18, ch huper din t mt mnh tng qut,
khng ch nh- ng Christ cht cho- b ng ngha khc thng ca ngha i din cho v
cho cc on khc quyt nh. ngha thay th c th bao gm trong nhng khng phi qua suy
lun (trang 692).
5:7 Cu ny ch tnh yu ca con ngi trong khi cu 8 ni n tnh yu ca c Cha Tri!
NASB, NKJV, TEV v ngi ngha
NRSV
v ngi ngha
JB
v mt ngi tt
Ch ny c dng cng mt ngha khi ni n N- v Gip l nhng ngi cng bnh v khng
ch trch c. H gi nhng iu tn gio i hi trong thi ca h. Ch ny khng hm l khng c
ti. Xin xem Ch c bit cu 1:17.
5:8 c Cha Tri by t tnh yu thng ca Ngi y l dng CH NH CH NG HIN
TI (PRESENT ACTIVE INDICATIVE) (cu 3:5). c Cha Cha sai c Cha Con (8:3, 32; II Crinh-t 5:19). Tnh yu thng ca c Cha Tri khng phi y m theo cm xc nhng lun km theo
hnh ng (Ging 3:16; I Ging 4:10) v khng thay i.
79

5:9 nhiu hn nh vy na y l nhng ch Phao-l rt thch s dng (cu 10, 15,17). Nu Cha
yu thng nhng tn nhn rt nhiu trong khi h ang cn l ti nhn, th cn hn nh vy na Ngi yu
thng h khi h by gi tr nn con ci ca Ngi (5:10; 8:22).
c xng cng bnh ng t ny dng NG TNH T TH NG BT NH
(AORIST PASSIVE PARTICIPLE) nhn mnh s xng cng bnh l mt hnh ng c hon tt bi
c Cha Tri. Phao-l lp li l tht ny trong cu 1. Cng nn n s i chiu song song gia hai
t ng c xng cng bnh (cu 9) v c ha thun li (cu 10-11).
bi huyt Ngi Ch s cht hy sinh ca ng Christ (3:5; Mc 10:45; II C-rinh-t 5:21). Khi
nim hy sinh, mt mng sng v ti chu th cho mt ngi c ti, i tr li L-vi-k 1-7 v c th l
Xut -dp-t k 12 (chin con L vt qua), v p dng cho Cha Jsus v mt thn hc trong -sai
53:4-6. N c pht trin trong ngha ng Christ hc trong sch H-b-r. Sch H-b-r v ct li
a ra mt s im so snh gia Cu c v Tn c.
chng ta s c cu ng t ny dng CH NH TH NG TNG LAI (FUTURE
PASSIVE INDICATIVE) (cu 10). Cu ny ch s cu chuc cui cng ca chng ta, m chng ta gi l
lm cho vinh hin (cu 2; 8:30, I Ging 3:2).
Tn c m t s cu ri bng tt c cc th ca NG T ny: (1) mt hnh ng hon tt
(THI BT NH [QU KH] (AORIST)), Cng-v 15:11; R-ma 8:24; II Ti-m-th 1:9; Tt 3:5; (2)
hnh ng trong qu kh em n kt qu tnh trng hin ti (HON THNH) (PERFECT), -ph-s
2:5,8; (3) mt tin trnh tip din (HIN TI) (PRESENT), I C-rinh-t 1:18; 15:2; II C-rinh-t 2:15; I
T-sa-l-ni-ca 4:14; I Phi-e-r 3:21; v (4) s chung kt trong tng lai (TNG LAI) (FUTURE), Rma 5:9,10; 10:9. Xin xem Ch c bit cu 10:13. S cu ri bt u vi mt quyt nh khi u
nhng c tip din tr thnh mt mi lin h v trong mt ngy no s i n nh im. Khi nim
ny c din t bng ba t ng thn hc: xng cng bnh, c ngha l c cu khi hnh pht ti li;
s nn thnh, c ngha l c cu khi quyn lc ca ti li v s lm vinh hin, c ngha l c
cu khi s hin hu ca ti li.
iu ng l s xng cng bnh v s nn thnh l nhng hnh ng y n in ca c Cha
Tri ban cho nhng ngi tin Ngi qua c tin ni ng Christ. Tuy nhin, Tn c cng ni n s nn
thnh nh l mt tin trnh tip din tr nn ging ng Christ cng hn. V l do ny, cc nh thn
hc ni n s nn thnh a v v s nn thnh thc nghim (tip din). y l s mu nhim ca
mt s cu ri min ph gn lin vi mt cuc sng tin knh!
t cn thnh n ca c Cha Tri Vn cnh ny ch ngy cui cng. Kinh thnh ni n mt
tnh yu thng ln lao v iu kin cho nhng ngi khng xng ng, nhng cng ni n c Cha
Tri nht nh chng li ti li v s ni lon. c Cha Tri ban cho mt con ng dn n s cu
ri v s tha th qua ng Christ, nhng nhng ngi t chi Ngi s di cn thnh n ca Ngi
(1:18-3:20). Cm t ny mn cch thc con ngi, nhng n din t mt thc t. Tht l mt iu tai
hi khi ri vo tay mt c Cha Tri gin d (H-b-r 10:31).
5:10 nu y l CU IU KIN BC MT hm c th tr thnh s tht t quan im ca ngi
ni hoc mang ngha tu t. Con ngi, to vt ti cao ca c Cha Tri, li tr nn th nghch vi
Ngi! Con ngi (Sng-th-k 3:5) v Sa-tan (-sai 14:14; -x-chi-n 28:2,12-17) c cng mt vn ,
l ham mun c lp, t iu khin, ham mun tr thnh nhng c cha tri.
chng ta c ha thun vi c Cha Tri c ha thun ng t y th CH
NH TH NG BT NH (AORIST PASSIVE INDICATIVE) v NG TNH T TH NG
BT NH (AORIST PASSIVE PARTICPLE). NG T c ha thun c ngha gc l trao i.
80

c Cha Tri trao i ti li chng ta ly s cng bnh ca Cha Jsus (-sai 53:4-6). S bnh an
c phc hi (cu 1)!
qua s cht ca Con Ngi Phc m v s tha th c nn tng t (1) tnh yu thng ca c Cha
Tri; (2) cng tc cu chuc ca ng Christ; (3) s thuyt phc ca Thnh Linh; v (4) s p ng bng
c tin/n nn ca tng c nhn. Khng c mt cch no khc c ha thun vi c Cha Tri
(Ging 14:6). Tnh chc chn ca s cu ri da vo bn tnh ca c Cha Tri Ba Ngi, ch khng
phi vo vic lm ca con ngi! Nghch l y l vic lm ca con ngi sau khi c cu ri l
chng c cho mt s cu ri min ph (xem Gia-c v Ging).
chng ta s c cu Tn c cp n s cu ri trong c ba th qu kh, hin ti, v tng lai.
Th tng lai y ch s cu ri cui cng, hon tt k n th hai. Xin xem ch thch cu 9 v Xin
xem Ch c bit cu 10:13.
bi s sng ca Ngi Ch Hy-lp zoa c ngha l s sng. Ch ny trong cc sch ca Ging u
ch n s sng li, s sng i i, hay l s sng trong vng quc. Phao-l cng dng n trong
ngha thn hc ny. im xoy mnh trong ng cnh ny l bi v c Cha Tri tr mt gi rt cao
nh vy ngi tin Cha c tha ti, th Ngi chc chn s lm cho iu ny c lun c hiu lc.
S sng ch (1) s sng li ca Cha Jsus (8:34; I C-rinh-t 15); (2) cng tc cu thay ca Cha
Jsus (8:34; H-b-r 7:25; I Ging 2:1); hay l (3) c Thnh Linh khin chng ta cng ging vi ng
Christ (R-ma 8:29; Ga-la-ti 4:19). Phao-l khng nh rng s sng v s cht ca Cha Jsus trn t
v s sng li vinh hin ca Ngi l nn tng em li s ha thun cho chng ta.
5:11 V khng ch iu ny, m cn Xin xem ch thch cu 3.
chng ta cng hn hoan Xem ch thch cu 5:2. y l ln th ba Phao-l dng ch hn hoan
(khoe mnh) trong phn on ny.
1. Hn hoan trong s hy vng vinh quang, cu 2
2. Hn hoan trong th thch, cu 3
3. Hn hoan trong s lm ha li vi c Cha Tri, cu 11
S khoe mnh tiu cc c tm thy trong cu 2:17 v 23!
nay chng ta nhn c s ha thun ng t ny th CH NH CH NG BT NH
(AORIST ACTIVE INDICATIVE), mt hnh ng hon tt. S ha thun li ca cc tn nhn cng
c bn n trong cu 10 v II C-rinh-t 5:18-21; -ph-s 2:16-22; C-l-se 1:19-23. Trong ng cnh
ny, ha thun c xem l ng ngha v mt thn hc vi ch xng cng bnh.
5:12-14 (BN NASB)
12 Cho nn, nh bi mt ngi m ti li vo trong th gian, li bi ti li m c s cht, th s
cht tri qua trn ht thy mi ngi nh vy, v mi ngi u phm ti. 13 V, trc khi
cha c lut php, ti li c trong th gian, song cha c lut php, th cng khng k l ti
li. 14 Nhng t A-am cho n Mi-se, s cht cai tr c n nhng k chng phm ti ging
nh ti ca A-am, l ngi lm hnh bng ca ng phi n.
Cho nn Th R-ma t ch cho nn nhng ch mang tnh chin lc (5:1; 8:1; 12:1). Cu
hi gii ngha n l ch ny lin h n iu g. C khi nhng ch ny lin h n ton b bi din
lun ca Phao-l. Chc chn l ch cho nn y lin h n Sng-th-k v v vy c l lin h li
phn on R-ma 1:18-32.
nh bi mt ngi ti li vo th gian C ba ng t trong cu 12 u th BT NH (QU
KH, AORIST). S sa ng ca A-am em n s cht (I C-rinh-t 15:22). Kinh thnh khng ngng li
81

 ngun gc ti li. Ti li cng c trong th gii thin thn (Sng-th-k 3 v Khi huyn 12:7-9).
Bng cch no v khi no chng ta khng r (-sai 14:12-27; -x-chi-n 28:12-19; Gip 4:18; Ma-thi-
25:41; Lu-ca 10:18; Ging 12:31; Khi huyn 12:7-9).
Ti ca A-am lin h n hai phng din: (1) s khng vng li i vi mt mng lnh c th
(Sng-th-k 2:16-17), v (2) s kiu ngo hng v bn ng (Sng-th-k 3:5-6). iu ny tip tc m
ch Sng-th-k 3 l phn bt u trong R-ma 1:18-32.
Chnh quan im thn hc v ti li l iu phn bit r rng t tng ca Phao-l v ca cc thy
rabi Do Thi. Cc thy rabi khng ch trng vo Sng-th-k 3; thay vo h khng nh rng c hai
nh trong mt con ngi. Cu tc ng ni ting ca cc thy rabi l Trong tm lng ca mi ngi u
c mt con ch trng v mt con ch en. Con no bn cho n nhiu nht s to ln nht. Phao-l nhn
thy ti li l s ngn cch chnh gia mt c Cha Tri thnh khit v to vt ca Ngi. Phao-l khng
phi l mt thn hc gia h thng (xem sch ca James Stewart A Man in Christ). ng a ra mt s
ngun gc ca ti li: (1) s sa ng ca A-am, (2) s cm d t Sa-tan, v (3) s ni lon dai dng ca
con ngi.
Trong s i chiu tng phn v song song v phng din thn hc gia A-am v Cha Jsus, c
hai hm nh sau:
1. A-am l mt con ngi tht s c trong lch s
2. Cha Jsus l mt con ngi tht.
C hai l tht ny u xc nhn Kinh thnh trc mt nhng s dy d sai lm. cch dng t
mt ngi hay ngi ny c lp i lp li. Nhng cch ch A-am v Cha Jsus c dng 11
ln trong ng cnh ny.
s cht qua ti li Kinh thnh cho bit 3 giai on ca s cht: (1) s cht thuc linh (Sng-th-k
2:17; 3:1-7; -ph-s 2:1); (2) s cht thuc th (Sng-th-k 5) v (3) s cht i i (Khi huyn 2:11;
20:6,16; 21:8). S cht cp n trong on ny l s cht thuc linh ca A-am (Sng-th-k 3:14-19)
em li s cht thuc th cho ton nhn loi (Sng-th-k 5).
s cht lan trn n mi ngi im nhn mnh ch yu ca on ny l tnh ton cu ca ti li
(cu 16-19; I C-rinh-t 15:22; Ga-la-ti 1:10) v s cht.
bi v mi ngi u phm ti Mi ngi u phm ti trong A-am (tc l tha hng tnh trng
v khuynh hng ti li). Bi vy, mi ngi c phm ti cch c nhn v lp i lp li. Kinh thnh
nhn mnh rng tt c mi ngi u phm ti xt theo c phng din tp th v c nhn (I Cc Vua
8:46; II S k 6:36; Thi thin 14:1-2; 130:3; 143:2; Chm ngn 20:9; Truyn o 7:20; -sai 9:17; 53:6;
R-ma 3:9-18,23; 5:18; 11:32; Ga-la-ti 3:22; I Ging 1:8-10).
Cn phi ni rng iu nhn mnh ca ng cnh ny (cu 15-19) l mt hnh ng dn n s cht
(A-am) v mt hnh ng em n s sng (Cha Jsus). Tuy nhin, v c Cha Tri kin to mi
lin h rt kht khao vi con ngi n ni s p ng ca con ngi l mt kha cnh quan trng ca s
h mt hay xng cng bnh. Con ngi t nguyn tham gia vo s phn tng lai ca h! H tip tc
chn ti li hay chn ng Christ. H khng th nh hng n hai la chn ny nhng h tnh nguyn
cho bit h thuc v la chn no!
Dch l bi v l cch dch rt thng thng, tuy nhin ngha ca n thng c nhiu tranh ci.
Phao-l dng ch ephho trong II C-rinh-t 5:4; Phi-lp 3:12; v 4:10 trong ngha l bi v. V th
mi mt c nhn chn tham gia cch c nhn vo ti li v chng li c Cha Tri. Mt s lm nh vy
qua s khc t mc khi c bit, nhng tt c lm nh vy qua vic khc t mc khi t nhin
(1:18-3:20).
5:14 NASB, NKJV, JB s cht cai tr
NRSV
s cht thc thi quyn thng tr
TEV
s cht cai tr
82

S cht cai tr nh mt ng vua (cu 17 v 21). Vic nhn cch ha s cht v ti li nh nhng bo
cha c s dng trong c on ny v on 6. Kinh nghim ca mi ngi v s cht xc nh s phm
ti ca c nhn loi. Trong cu 17 v 21, n in c nhn cch ha. n in cai tr! Con ngi c s
la chn (2 con ng theo Cu c): s cht hay s sng. Ai ang cai tr trong i sng ca bn?
c n nhng k chng phm ti nh ti ca A-am A-am phm mng lnh c c Cha
Tri phn truyn, v -va khng phm ging nh vy. B nghe t A-am ch khng phi trc tip t
c Cha Tri. Con ngi t A-am cho n thi Mi-se b nh hng bi s ni lon ca A-am! H
khng vi phm mt mng lnh c th t c Cha Tri, nhng R-ma 1:18-32, vn chc chn c phn
trong ng cnh thn hc ny, by t s tht rng h phm n nh sng m h c t khi sng th v v
th chu trch nhim trc mt c Cha Tri v s ni lon/ phm ti ca mnh. Khuynh hng phm
ti ca A-am trn lan ra cho tt c con chu, dng di ca ng.
NASB, NKJV, NRSV l hnh bng v ng s n
TEV
A-am l biu tng ca ng s n
JB
A-am hnh bng v ng s n
Cu ny xc nh rt r rng hnh bng A-am v ng Christ (I C-rinh-t 15:21-22; 45-49; Phi-lp
2:6-8). C hai u c xem l ngi u tin trong mt lot, hay ngun gc ca mt dng di (I Crinh-t 15:45-49). A-am l ngi duy nht t Cu c c gi l mt hnh bng bi Tn c.
5:15-17 (BN NASB)
15 Song ti li chng phi nh s ban cho ca n in. V nu bi ti li ca ch mt ngi m
mi k khc u phi cht, th hung chi n ca c Cha Tri v s ban cho trong n Ngi t
ra bi mt ngi l c Cha Jsus Christ, chan cha cho ht thy mi ngi khc l dng
no! 16 Li s ban cho ny chng phi nh vic xy n bi mt ngi phm ti u: s phn
xt bi ch mt ti m lm nn on pht; nhng s ban cho ca n in th sau nhiu ti ri,
dn n s xng cng bnh.17 V, nu bi ti mt ngi m s cht cai tr bi mt ngi y,
th hung chi nhng k nhn n in v s ban cho ca s cng bnh cch d dt, h s nh mt
mnh c Cha Jsus Christ m cai tr trong s sng l dng no!
5:15-19 y l phn bin lun tip theo s dng cc cm t song song vi nhau. Bn NASB, NRSV, v
TEV chia on ra t cu 18. Tuy v, bn UBS, NKJV, v bn JB dch n nh mt th thng nht. Nn
nh cha kha gii ngha tng ca tc gi nguyn thy l mt l tht chnh trong mt phn on.
ch nhiu trong cu 15,19 ng ngha vi ch tt c trong cu 12 v 18. iu ny cng ng trong
-sai 53:11-12 v cu 6. Khng nn c nhng s phn bit thn hc (s chn v khng chn la ca
Calvin) no da vo nhng t ng ny!
5:15 mn qu min ph C hai ch Hy-lp c ngha mn qu dng trong vn cnh ny- charisma,
cu 15,16 (6:23) v dorea/dorama, cu 15,16,17- nhng c hai u ng ngha. y tht s l tin tc tt
lnh v s cu ri. y l mt mn qu min ph t Cha Jsus Christ (3:24; 6:23; -ph-s 2:8-9) cho
nhng ai tin Ngi.
nu y l CU IU KIN BC MT hm c th tr thnh s tht t quan im ca ngi ni
hoc mang ngha tu t. Ti ca A-am em s cht n cho tt c nhn loi. Cu ny tng ng vi cu
17.
5:17 nu y l CU IU KIN BC MT hm c th tr thnh s tht t quan im ca ngi
ni hoc mang ngha tu t. S phm ti ca A-am tht em n kt qu l s cht cho c nhn loi.

83

 cn hn na cho nhng ngi nhn Cu 18-19 khng tht s cn bng v mt thn hc. Cm t
ny khng th b ly i khi ng cnh ca Rma 1-8 v dng nh mt bng c cho thuyt cu ri ton
cu (universalism) (mi ngi n cui cng ri cng s c cu). Con ngi phi n nhn (cu 17b)
s ban cho ca c Cha Tri trong ng Christ. S cu ri c sn cho tt c mi ngi, nhng con
ngi phi n nhn n mt cch c nhn (Ging 1:12; 3:16; R-ma 10:9-13).
Mt hnh ng ni lon ca A-am m ra s ni lon ca ton nhn loi. Mt hnh ng ti li
m rng! Nhng trong ng Christ, mt s hy sinh cng bnh m rng che lp v s ti li ca c
nhn v s nh hng tp th ca ti li. S cn hn na trong hnh ng ca ng Christ c nhn
mnh y (cu 9,10,15,17). n in tht y trn!
5:17,18 mn qu ca s cng bnh s cai tr trong i sngs xng cng bnh ca s sng Cha
Jsus l mn qu v l s chu cp cho mi nhu cu thuc linh ca con ngi sa ng (I C-rinh-t 1:30).
Cc cm t song song ny c ngha l: (1) con ngi ti li c ban cho v tr ha thun li vi c
Cha Tri qua cng tc hon tt ca ng Christ em n kt qu l mt i sng tin knh; (2) cm
t ny ng ngha vi s sng i i. Ng cnh ng h la chn th nht. Xin xem Ch c bit
cu 1:17, nu mun nghin cu thm v ch s cng bnh.

CH C BIT: CAI TR TRONG VNG QUC C CHA TRI

Khi nim cai tr vi ng Christ l mt phn trong mt nghin cu thn hc rng hn gi l
Vng quc c Cha Tri. y l khi nim mn t quan im Cu c xem c Cha Tri
nh mt v vua tht s ca Y-s-ra-n (I Sa-mu-n 8:7). Ngi cai tr trong tnh cch biu tng ( I Samu-n 8:7; 10:17-19) qua con chu ca chi phi Giu-a (Sng-th-k 49:10) v gia nh Y-sai (II Samu-n 7).
Cha Jsus l s ng nghim li ha v ng Mt-si-a qua cc tin tri Cu c. Ngi m u
Vng quc c Cha Tri bng s nhp th ca Ngi ti Bt-l-hem. Vng quc c Cha Tri
tr thnh ct tr chnh trong s ging dy ca Cha Jsus. Vng quc ny n cch y trn
trong Ngi (Ma-thi- 10:7; 11:12; 12:28; Mc 1:15; Lu-ca 10:9,11; 11:20; 16:16; 17:20-21).
Tuy nhin, Vng quc c Cha Tri cng thuc v tng lai (ngy cui cng). N c mt trn
t ny nhng cha t n im nh (Ma-thi- 6:10; 8:11; 16:28; 22:1-14; 26:29; Lu-ca 9:27; 11:2;
13:29; 14:10-24; 22:16,18). Cha Jsus n ln u nh mt y t phi chu kh (-sai 52:1353:12); v khim nhng (Xa-cha-ri 9:9), nhng Ngi s tr li nh v Vua trn mun vua (Ma-thi-
2:2; 21:5; 27:11-14). Khi nim cai tr chc chn thuc v thn hc vng quc. c Cha Tri
ban vng quc ny cho nhng ngi theo Cha Jsus (xem Lu-ca 12:32).
Khi nim cai tr vi ng Christ c mt s kha cnh v thc mc sau:
1. C phi nhng on khng nh c Cha Tri ban cho cc tn nhn vng quc qua
ng Christ cng ng thi hm s cai tr (Ma-thi- 5:3,10; Lu-ca 12:32)?
2. Nhng li dy ca Cha Jsus cho cc mn u tin trong bi cnh Do Thi th k th nht
cng dnh cho tt c mi ngi tin Cha (Ma-thi- 19:28; Lu-ca 22:28-30)?
3. Vic Phao-l nhn mnh v s cai tr trong i ny mu thun hay b sung cho nhng on
nu trn (R-ma 5:17; I C-rinh-t 4:8)?
4. S chu kh v s cai tr lin h vi nhau nh th no (R-ma 8:17; II Ti-m-th 2:11-12; I
Phi-e-r 4:13; Khi huyn 1:9)?
5. Ch hay lp i lp li trong Khi huyn cng cho thy s cai tr vinh quang ca ng
Christ
a. Trn t, 5:10
b. Mt ngn nm, 20:5,6
c. i i, 2:26; 3:21; 22:5 v a-ni-n 7:14, 18, 27

84

5:18-21 (BN NASB)

18 Vy, nh bi ch mt ti m s on pht ri khp ht thy mi ngi th no, th bi ch mt
vic cng bnh m s xng cng bnh, l s ban s sng, cng ri khp cho mi ngi th y.19
V, nh bi s khng vng phc ca mt ngi m mi ngi khc u thnh ra k c ti, th
cng mt l y, bi s vng phc ca mt ngi m mi ngi khc s u thnh ra cng bnh.20
V, lut php xen vo, hu cho ti li gia thm; nhng ni no ti li gia thm, th n in
li cng d dt hn na, 21 hu cho ti li cai tr lm nn s cht th no, th n in cng cai
tr bi s cng bnh th y, ng ban cho s sng i i bi c Cha Jsus Christ, l Cha
chng ta.
5:18 NASB th bi ch mt vic cng bnh em n s xng cng bnh ca s sng cho mi ngi
NKJV th bi ch mt vic cng bnh ca mt Ngi em n mn qu min ph cho mi ngi
NRSV th bi hnh ng cng bnh ca mt ngi dn n s xng cng bnh v s sng cho
mi ngi
TEV cng vy mt hnh ng cng bnh gii phng mi ngi v em n cho h s sng
JB cng vy hnh ng tt ca mt ngi em n s sng cho mi ngi v xng cng
bnh cho h
iu ny khng c ni rng mi ngi u s c cu (nh thuyt cu ri ton cu
(universalism). Cu ny khng th c gii thch ring r tch ri khi ton b s ip ca sch R-ma
v vn mch gn nht. Cu ny ni n trin vng c cu ca mi ngi qua cuc i/s cht/v s
sng li ca Cha Jsus. Con ngi phi p ng li Phc m bng s n nn v c tin (Mc 1:15;
Cng-v 3:16,19; 20:21). c Cha Tri lun lun khi xng bc u (Ging 6:44,65) nhng Ngi
quyt nh rng mi c nhn phi t p ng li (Mc 1:15; Ging 1:12; v R-ma 10:9-13). S ban cho
ca Ngi c tnh ton cu, ph qut (I Ti-m-th 2:4,6; II Phi-e-r 3:9; I Ging 2:2) nhng iu b n ca
ti li l nhiu ngi li ni khng i vi s ban cho ny.
Hnh ng cng bnh c th l (1) ton b cuc i vng phc v by t c Cha Cha ca Cha
Jsus; hay (2) c bit l s cht ca Ngi th cho con ngi ti li. Cuc i ca mt ngi nh hng
n tt c (ton th ngi Do thi, Gi-su 7) nh th no, th cuc i v ti ca mt ngi khc cng
nh hng n tt c nh vy. Hai hnh ng ny tng ng nhng khng bng nhau. Mi ngi u b
nh hng bi ti ca A-am nhng tt c u c trin vng c nh hng bi cuc i ca Cha
Jsus; ch nhng ai tin nhn mn qu xng cng bnh ny m thi. Hnh ng ca Cha Jsus cng nh
hng n ti li ca ton nhn loi, cho tt c nhng ai tin nhn Ngi, trong qu kh, hin ti v tng
lai!
5:18,19 s on pht ri khp mi ngis cng bnh ca s sng ri khp mi nginhiu
ngi b thnh ra k c tinhiu ngi c tr nn cng bnh y l nhng cm t i xng cho
thy ch nhiu ngi khng b gii hn nhng c tnh bao gm. Loi i xng ny cng thy -sai
53: 6 tt c v 53:11,12 nhiu ngi. Ch nhiu ngi khng th c dng trong ngha hn hp
gii hn c Cha Tri ban s cu ri cho ton nhn loi (chn i vi khng chn ca Calvin).
th TH NG ca hai NG T. Nhng ng t ny ch hnh ng ca c Cha Tri.
Con ngi phm ti khi t n trong mi lin h n bn tnh ca Cha v h c xng cng bnh khi
i chiu vi bn tnh ca Ngi.
5:19 s khng vng phc ca mt ngis vng phc ca mt Ngi Phao-l s dng khi nim
thn hc trong Cu c v tnh lin h tp th. Hnh ng ca mt ngi nh hng n c mt cng
ng (A-can trong Gi-su 7). S bt tun ca A-am v -va em n s on xt ca c Cha Tri
trn mi to vt (Sng-th-k 3). Mi to vt u b nh hng bi hu qu ni lon ca A-am (8:1825). Th gii khng cn nh c. Con ngi cng vy. S cht tr thnh im cui ca tt c cuc sng
trn t (Sng-th-k 5). y khng phi l th gii m c Cha Tri d nh t ban u!
Cng trong ngha lin h n tp th, hnh ng vng phc ca Cha Jsus i G-g-tha em
n: (1) mt thi i mi; (2) mt dn mi; v (3) mt Giao c mi. Thn hc i din ny c gi l
85

Hnh bng A-am v ng Christ (Phi-lp 2:6). Cha Jsus l A-am th hai. Ngi l khi u mi cho
dng di con ngi sa ng.
lm cho cng bnh Xin xem Ch c bit cu 1:17.
5:20 NASB Lut php xen vo , hu cho ti li gia thm
NKJV Hn na lut php xen vo hu cho ti li gia thm
NRSV Nhng lut php xen vo, dn n kt qu s phm php nhn ln
TEV
Lut php c em vo gia tng s phm ti
JB
Khi lut php xen vo, n lm gia tng c hi sa ng
Khng bao gi lut php c mc ch cu con ngi nhng ch cho con ngi sa ng thy nhu cu v
s bt lc ca mnh (-ph-s 2:1-3) v v vy em h n vi ng Christ (3:20; 4;15; 7:5; Ga-la-ti
3:19, 23-26). Lut php l tt lnh nhng con ngi th ti li (chng 7)!
n in cng d dt cng hn y l im xoy trng tm ca Phao-l trong phn ny. Ti li
ng gm ghic v lan trn, nhng n in cng d dt v vt hn nh hng cht chc ! y l cch
khch l mt Hi thnh mi ln th k th nht. H l nhng ngi c thng trong ng Christ
(5:9-11; 8:31-39; I Ging 5:4). y khng phi l tm bng phm ti thm! Xin xem Ch c bit
Cch dng ch Huper ca Phao-l cu 1:30.
5:21 C ti li v n in u c nhn cch ha thnh nhng ng vua. Ti li cai tr bng quyn
lc ca s cht ca ton nhn loi (cu 14,17). n in cai tr bng quyn ca s cng bnh c ban cho
qua cng tc hon tt ca Cha Jsus v s p ng li Phc m bng c tin c nhn v lng n nn
ca nhng ngi tin Ngi.
L dn mi ca c Cha Tri, l thn th ca ng Christ, cc C c nhn cng s cai tr vi
ng Christ (5:17; II Ti-m-th 2:12; Khi huyn 22:5). y c th l s cai tr trn t ny hay trong
1.000 nm (Khi huyn 5:9-10; 20). Kinh thnh cng ni n cng mt l tht khi khng nh rng
Vng quc c ban cho cc thnh (Ma-thi- 5:3,10; Lu-ca 12:32; -ph-s 2:5-6). Xin xem Ch
c bit cu 5:17.
CU HI THO LUN
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
nh ngha s cng bnh ca c Cha Tri.
C s khc bit thn hc no gia nn thnh a v v nn thnh thc nghim?
Chng ta c cu bi c tin hay n in (-ph-s 2:8-9)?
Ti sao C c nhn chu kh?
Chng ta c cu, hay ang c cu, hay s c cu?
Chng ta l ti nhn v chng ta phm ti, hay chng ta phm ti v chng ta l ti nhn?
Nhng ch c xng cng bnh, c cu, v c ha thun lin h vi nhau nh th
no trong chng ny?
8. Ti sao Cha bt ti phi chu trch nhim v ti li ca mt ngi sng hng ngn nm trc
(cu 12-21)?
9. Ti sao mi ngi khng cht gia thi A-am v Mi-se nu ti li khng b k trong thi gian
ny (cu 13-14)?
10. C phi ch tt c v nhiu ng ngha vi nhau (cu 18-19; -sai 53:6, 11-12)?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

86

R-MA ON 6
CC CCH CHIA ON THEO CC BN DCH HIN I
UBS4

NKJV

NRSV

TEV

JB

Cht vi ti li
nhng sng trong
ng Christ
6:1-11

Cht vi ti li
nhng sng vi
c Cha Tri
6:1-14

Cht v sng li
vi ng Christ

Cht vi ti li
nhng sng trong
ng Christ
6:1-4
6:5-11

Bp-tm

6:12-14
N l cho
s cng bnh
6:15-23

T n l ti li tr
thnh n l cho
c Cha Tri
6:15-23

6:1-4
6:5-11

6:1-7
6:8-11
S thnh khit,
khng phi ti li
lm Ch
6:12-14

6:12-14

6:12-14

Hai ch n l

N l cho
s cng bnh

6:15-19

6:15-19

C c nhn c
gii phng khi
n l ti li
6:15-19

6:20-23

Tin cng ca ti
li v mn qu ca
s cng bnh
6:20-23

6:20-23

CHU K C LN TH BA (xem trang vii)

THEO DI NH CA TC GI NGUYN THY THEO TNG PHN ON
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
c ht on ny trong mt ln c. Xc nh cc ch . i chiu cch chia on theo ch ca
bn vi cc bn dch hin i. Cch chia on khng c linh cm nhng n l cha kha theo di
tng ca tc gi nguyn thy, vn l trng tm ca vic gii ngha. Mi phn on u c mt v ch
mt ch .
1. Phn on 1
2. Phn on 2
3. Phn on 3
4. Vn, vn
CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH
A. on 6:1-8:39 hnh thnh mt n v tng (mt n v vn chng) ni n mi lin h ca C
c nhn i vi ti li. y l mt vn v cng quan trng bi v Phc m da vo n in min
ph khng xng ng nhn c ca c Cha Tri qua ng Christ (3:21-5:21), v vy, ti li nh
hng n ngi tin Cha nh th no? on 6 da vo hai cu hi gi nh trong cu 1 v 15. Cu 1
lin quan n 5:20, v cu 15 lin quan n 6:14. Cu u lin quan n li sng ti li (TH HIN
TI), trong khi cu th hai lin quan n hnh ng ti li ca c nhn (TH QU KH). Chng ta
87

cng thy r cu 1-14 ni n s t do ca cc tn nhn khi s ch ng ca ti li, trong khi cu 1523 ni n s t do ca cc tn nhn phc v Cha nh h tng phc v ti li trc kia- mt
cch hon ton, trn vn, v ht lng.
B. S nn thnh l:
1. Mt a v (c ban cho nh s xng cng bnh khi c cu, 3:21-5:21)
2. Mt i sng cng ging vi ng Christ hn
a. 6:1-8:39 by t l tht ny trn phng din thn hc
b. 12:1-15:13 by t l tht ny trn phng din thc t (Xin xem Ch c bit cu 6:4)
C. Thng thng trn phng din thn hc nhng nh gii kinh tch ch xng cng bnh v ch
nn thnh gip ngi c nm c ngha ca chng theo Kinh thnh. Trn thc t, chng l
nhng hnh ng n in xy ra ng thi (I C-rinh-t 1:30; 6:11). Cch hot ng ca hai iu ny
u nh nhau- tc l n in ca c Cha Tri by t qua i sng v s cht ca Cha Jsus l
iu phi c tip nhn bng c tin (-ph-s 2:8-9).
D. on ny dy v kh nng t n s trng thnh ton vn (khng c ti, I Ging 3:6,9; 5:18) ca
con ci c Cha Tri trong ng Christ. Chng 7 v I Ging 1:8-2:1 cho thy s tht v tnh trng
tip tc phm ti ca cc tn nhn.
Phn ln cc mu thun trong cch nhn v s tha th ca Phao-l lin quan n vn o c. Ngi
Do Thi mun chc chn mt li sng tin knh bng cch i hi nhng ngi mi tin o phi vng
theo lut Mi se. Phi nhn nhn rng mt s v ang dng quan im ca Phao-l nh mt tm
bng phm ti (cu 1,15; II Phi-e-r 3:15-16). Phao-l tin rng chnh Thnh Linh ng trong lng,
ch khng phi l lut l bn ngoi, c th sn sinh nhng ngi theo Cha ging nh Ngi. Trn
thc t y l s khc bit gia Giao c c (Phc truyn 27-28) v Giao c mi (Gi-r-mi 31:3134; -x-chi-n 36:26-27).
E. Bp-tm ch l minh ha thuc th ca mt thc t thuc linh v s xng cng bnh/s nn thnh.
Trong th R-ma hai tn l i s nn thnh a v (xng cng bnh) v s nn thnh thc nghim
(ging vi ng Christ) u c nhn mnh. ng chn vi Ngi (cu 4) tng ng vi ng
chu ng inh vi Ngi (cu 6).
F. Cha kha c thng cm d v ti li trong i sng C c nhn l:
1. Bit mnh l ai trong ng Christ. Bit Cha lm g cho mnh. Bn c gii phng khi ti
li! Bn cht vi ti li!
2. Nhn bit v tr ca bn trong ng Christ trong mi tnh hung cuc sng thng ngy.
3. Chng ta khng cn l ca chng ta! Chng ta phi phc v/vng li Ch ca chng ta. Chng ta
phc v/vng li bng tm lng bit n v yu thng i vi ng yu thng chng ta!
4. Cuc sng C c l cuc sng siu nhin. Cng ging nh s cu ri, n l mn qu t c
Cha Tri qua ng Christ. Cha khi u v ban cho n nng lc. Chng ta phi p ng li
trong s n nn v c tin t lc ban u v c tip tc mi ngy.
5. ng a vi ti li. Hy cho n ci nhn tht ca chnh n. Xoay khi n; chy khi n. ng
t mnh vo ch cm d.
6. Ti li l mt cn nghin c th t b c, nhng n i hi thi gian, n lc v ch.
6:1-7 (BN NASB)
1 Vy chng ta s ni lm sao? Chng ta phi c trong ti li, hu cho n in c d dt
chng? 2 Chng h nh vy! Chng ta cht v ti li, l no cn sng trong ti li na? 3 Hay
l, anh em chng bit rng chng ta thy u chu php bp tem trong c Cha Jsus
Christ, tc l chu php bp tem trong s cht Ngi sao? 4 Vy chng ta b chn vi Ngi bi
php bp tem trong s cht Ngi, hu cho ng Christ nh vinh hin ca Cha c t k cht
sng li th no, th chng ta cng sng trong i mi th y. 5 V nu chng ta lm mt cng
Ngi bi s cht ging nh s cht ca Ngi, th chng ta cng s lm mt cng Ngi bi s sng
li ging nhau: 6 v bit r rng ngi c ca chng ta b ng inh trn thp t gi vi Ngi,
hu cho thn th ca ti li b tiu dit i, v chng ta khng phc di ti li na. 7 V ai
cht th c thot khi ti li.
88

6:1 NASB Chng ta phi c trong ti li hu cho n in c thm ln

NKJV Chng ta c tip tc trong ti li n in c d dt
NRSV Chng ta c tip tc trong ti li hu cho n in c d dt
TEV
Chng ta c tip tc sng trong ti li n in c Cha Tri li gia tng
JB
C phi n c ngha l chng ta c trong ti li n in bao ph rng hn
y l th BN THI CCH CH NG HIN TI (PRESENT ACTIVE SUBJUNCTIVE). N
hi theo ngha en rng, c phi C c nhn trong hay nm ly ti li chng? Cu hi ny quay li
cu 5:20. Phao-l dng mt ngi phn bin tng tng (diatribe) ni n chiu hng s dng n
in sai lm (I Ging 3:6,9; 5:18). n in v s thng xt ca c Cha Tri khng nhm cung cp
tm bng cho mt li sng ni lon.
Phc m ca Phao-l v mt s cu ri min ph, mt mn qu n in ca c Cha Tri qua ng
Christ (3:24; 5:15,17;6:23) nu ln nhiu thc mc v mt li sng cng bnh. Lm th no mt mn qu
min ph li sn sinh ra mt np sng cng bnh o c? Chng ta khng c tch s xng cng bnh
v s nn thnh ring ra (Ma-thi- 7:24-27; Lu-ca 8:21; 11:28; Ging 13:17; R-ma 2:13; Gia-c 1:22-25;
2:14-26).
V im ny, ti xin trch li bnh ca F.F. Bruce trong cun Paul: Apostle of the Heart Set Free,
bp tm ca C c nhn thit lp mt bin gii gia s hin hu c khng i mi v cuc sng mi
trong ng Christ: n nh du s cht vi trt t c, khi ngi C c c bp tm m c tip
tc phm ti th v l ging nh ngi n l c gii phng c trong s b buc ca ng ch c
(R-ma 6:1-4, 15-23) hay l mt ngi ga chng tip tc di lut l ca chng, trang 281-82 (Rma 7:1-6).
6:2 chng h nh vy y l dng him thy ca LI MONG MI (OPTATIVE), l mt li ng
php dng ch mt s c mong hay li cu nguyn. y l cch cu k ca Phao-l dng tr li li
ngi phn bin tng tng. N din t s kinh ngc v rng mnh ca Phao-l v s hiu bit sai tri v
lm dng n in ca c nhn loi khng chu tin Cha (3:4,6).
chng ta nhng ngi cht v ti li y l dng CH NH CH NG TH QU KH
(AORIST ACTIVE INDICATIVE), c ngha, chng ta cht. T ti li S T c s dng
nhiu ln trong sut chng ny. N c l ch n bn cht ti li ca chng ta tha hng ni A-am
(R-ma 5:12-21; I C-rinh-t 15:21-22). Phao-l thng dng khi nim s cht nh l mt hnh bng ch
v mi lin h mi ca cc tn nhn vi Cha Jsus. H khng cn di ch ca ti li na.
vn cn sng trong ti Ngha en l bc i. Hnh nh ny c dng nhn mnh li sng
theo c tin (-ph-s 4:1; 5:2,15) hay li sng theo ti li ca chng ta (cu 4). Ngi tin Cha khng
th vui sng trong ti li!
6:3-4 chu bp tm chu chn y l nhng t dng CH NH TH NG QU KH
(AORIST PASSIVE INDICATIVES). Loi ng php ny nhn mnh mt hnh ng hon tt v c
thc hin bi mt tc nhn bn ngoi, y ch n c Thnh Linh. Chng c s tng ng y.
trong ng Christ Cch s dng t eis (vo trong) tng ng vi i mng lnh trong Ma-thi-
28:19, l cu ni rng ngi mi tin Cha s c bp tm eis (vo trong) danh ca c Cha Cha, c
Cha Con, v c Thnh Linh. GII T ny cng c dng m t tnh trng ngi tin Cha c
bp tm bi c Thnh Linh vo trong thn th ng Christ, trong I C-rinh-t 12:13. Eis trong ng cnh
ny ng ngha vi en (trong ng Christ) trong cu 11, l cu cho thy cch Phao-l thng dng ch
v ngi tin Cha. N mang ngha PHM VI NI CHN (LOCATIVE OF SPHERE). Ngi tin Cha
sng, ng v c s hin hu trong ng Christ. Nhng GII T ny din t s lin hip mt thit, phm
vi giao thng nh s lin h gia nhnh v gc nho. Ngi tin Cha k mnh v cng vi ng Christ
cht i trong s cht ca Ngi, trong s sng li, trong s vng phc v phc v c Cha Tri, v
Vng quc ca Ngi!
89

 trong s cht ca Ngichng ta ng chn vi Ngi Bp tm dm mnh minh ha s cht v

chn (cu 5 v C-l-se 2:12). Cha Jsus dng hnh nh bp tm ch ci cht ca chnh Ngi (Mc
10:38-39; Lu-ca 12:50). S nhn mnh y khng phi l tn l bp tm, nhng mi lin h mi,
mt thit ca C c nhn vi s cht v chn ca ng Christ. Ngi tin Cha lin h mnh vi ng
Christ, vi bn tnh ca Ngi, vi s hy sinh v s mng ca Ngi. Ti li khng c quyn lc no trn
ngi tin Cha na!
6:4 chng ta b chn vi Ngi qua bp tm trong s cht Trong chng ny, cng l cch vit
ring ca Phao-l, ng hay dng ch nhng t kp sun (vi).
1. Sun + thapto = ng chn, cu 4, C-l-se 2:12; xem ch thch cu 8.
2. Sun +phuo = lm mt vi, cu 5
3. Sun +stauroo = cng chn, cu 5
4. Sun + stauroo = ng chu ng inh, cu 6, Ga-la-ti 2:20
5. Sun + zao = cng hin hu, cu 8; II Ti-m-th 2:11 (cng ng cht v ng cai tr)
chng ta c th sng trong mt cuc sng mi y l th BN THI CCH CH NG
QU KH (AORIST ACTIVE SUBJUNCTIVE). Kt qu c mong i ca s cu ri l s nn thnh.
Bi v ngi tin Cha bit n in ca c Cha Tri trong ng Christ, i sng h phi khc i. Cuc
sng mi ca chng ta khng em li cho chng ta s cu ri, nhng n l kt qu ca s cu ri (cu
16,19; -ph-s 2:8-9,10; Gia-c 2:14-26). y khng phi l cu hi hoc ci ny/hoc ci kia, c tin
hay vic lm, nhng l theo th t.
CH C BIT: S NN THNH
Kinh thnh Tn c khng nh rng khi ti nhn quay li vi Cha Jsus bng s n nn v c
tin, th h lp tc c xng cng bnh v c nn thnh. y l v tr mi ca h trong ng
Christ. S cng bnh ca Ngi c ban cho h (R-ma 4). H c tuyn b l cng bnh v
thnh sch (hnh ng theo lut php ca c Cha Tri ).
Nhng Tn c cng khuyn khch cc tn nhn phi sng thnh khit hay l phi nn thnh.
Theo phng din thn hc, y l mt a v c c qua cng tc hon tt ca Cha Jsus, v
cng l mt s ku gi tr nn ging ng Christ trong thi v hnh ng trong np sng hng
ngy. S cu ri l mt mn qu min ph v cng l mt li sng phi chu thit tt c, th s nn
thnh cng vy.
p ng ban u
Cng-v 20:23; 26:18
R-ma 15:16
I C-rinh-t 1:2-3; 6:11
II T-sa-l-ni-ca 2:13
H-b-r 2:11; 10:10,14; 13:12
I Phi-e-r 1:1

Tin trnh ging vi ng Christ

R-ma 6:19
II C-rinh-t 7:1
I T-sa-l-ni-ca 3:13; 4:3-4,7; 5:23
I Ti-m-th 2:15
II Ti-m-th 2:21
H-b-r 12:14
I Phi-e-r 1:15-16

ng Christ sng li Trong bi cnh ny, s chp nhn v chp thun ca c Cha Cha v li
ni v vic lm ca c Cha Con din t qua hai s kin ln:
1. S sng li t k cht ca Cha Jsus
2. S thng thin ca Cha Jsus n bn hu c Cha Cha
s vinh quang ca c Cha Cha Xin xem Ch c bit v vinh quang cu 3:23. V ch
Cha Xin xem Ch c bit cu 1:7.
90

6:5 nu y l CU IU KIN BC MT hm c th tr thnh s tht t quan im ca ngi

ni hoc mang ngha tu t.
chng ta lm mt cng Ngi y l th CH NH CH NG HON THNH (PERFECT
ACTIVE INDICATIVE), c th dch l, v tip tc s c lm mt vi nhau, hay l v tip tc
s c chn vi nhau. L tht ny c hnh bng thn hc ging vi khi nim trong trong Ging 15.
Nu ngi tin Cha cng ng cht vi Cha (Ga-la-ti 2:19-20; C-l-se 2:20; 3:3-5), th h cng cng
ng sng trong s sng li vi Ngi (cu 10).
Hnh bng bp tm v s cht nhm cho thy (1) chng ta cht i cuc sng c, giao c c, (2)
chng ta sng li vi Thnh Linh, giao c mi. V vy, bp tm ca C c nhn khng ging vi bp
tm ca Ging Bp tt, l v tin tri cui cng ca Cu c. Bp tm l c hi ngi mi tin Cha
trong Hi thnh u tin cng khai tuyn xng c tin ca mnh. Cu tuyn xng bp tm u tin nht
m ngi nhn l phi lp li l, Ti tin Cha Jsus l Cha (R-ma 10:9-13). S cng khai tuyn xng
ny l mt hnh ng nghim trang theo nghi l din t kinh nghim xy ra trc . Bp tm khng
phi l mang chc nng tha ti, cu ri, hay c Thnh Linh ng vo, nhng l dp cng khai tuyn
xng c tin (Cng-v 2;38). Tuy vy, n khng phi l iu c la chn. Cha Jsus truyn mng
lnh ny (Ma-thi- 28:19-20), v lm gng trc (Ma-thi- 3; Mc 1: Lu-ca 3).
6:6 NASB bit rng ngi c ca chng ta b ng inh vi Ngi
NKJV bit rng ngi c ca chng ta b ng inh vi Ngi
NRSV bit rng ngi c ca chng ta b ng inh vi Ngi
TEV
bit rng ngi c ca chng ta b ng inh vi Ngi trn thp t
JB
Chng ta phi nhn bit rng ngi c ca chng ta b ng inh vi Ngi
y l th CH NH TH NG QU KH (AORIST PASSIVE INDICATIVE) c ngha l con
ngi c ca chng ta b ng inh bi Thnh Linh mt ln c. L tht ny rt h trng cho mt
i sng C c c thng. Ngi tin Cha phi nhn bit rng mi lin h mi ca h i vi ti li
(Ga-la-ti 2:20; 6:14). Con ngi sa ng c (bn tnh A-am) cht vi ng Christ (cu 7; -ph-s
4:22 v C-l-se 3:9). L ngi tin Cha chng ta c la chn v vn ti li nh A-am t ban u
c.
NASB, NKJV thn th ti li b b i
NRSV
thn th ti li b tiu dit i
TEV
quyn lc ca bn ng ti li b tiu dit i
JB
tiu dit thn th ti li
Phao-l dng ch thn th (soma) vi mt s cm t S HU
1. Thn th ca ti li, R-ma 6:6
2. Thn th ca s cht, R-ma 7:24
3. Thn th ca xc tht, C-l-se 2:11
Phao-l ang ni n cuc sng thuc th ca i ti li v ni lon ny. Thn th mi sau khi sng
li ca Cha Jsus l thn th ca i mi, cng bnh (II C-rinh-t 5:17). S thuc v thn th ny khng
phi l vn (trit l Hy-lp), nhng vn l ti li v s ni lon. Thn th ny khng xu. C c
gio khng nh nim tin vo mt thn th vt cht trong ci i i (I C-rinh-t 15). Tuy vy, thn th
vt cht ny l chin trng ca ti li, cm d v bn ng.
y l th BN THI CCH TH NG QU KH (AORIST PASSIVE SUBJUNCTIVE). Cm
t b i c ngha l lm cho khng hot ng c, lm cho khng c sc mnh, lm cho khng
c kt qu, khng phi c ngha l tiu dit. y l mt t Phao-l rt thch s dng, c dng hn
25 ln. Xin xem Ch c bit cu 3:3. Thn th vt cht ca chng ta trung dung v o c, nhng
n cng l chin trng cho cc mu thun thuc linh ko di (cu 12-13; 5:12-21; 12:1-2).
6:7 ai cht th c thot khi ti li y l th NG TNH T CH NG QU KH
(AORIST ACTIVE PARTICIPLE) v th CH NH TH NG HON THNH (PERFECT
91

PASSIVE INDICATIVE), c ngha l ai cht th v tip tc s c thot khi ti li. Bi v

ngi tin Cha l to vt mi trong ng Christ, h v s tip tc c gii phng khi n l ti li v
bn ng tha hng t s sa ng ca A-am (cu 7:1-6).
Thut ng Hy-lp dch l gii phng l thut ng dch l xng cng bnh (bn ASV) trong nhng
on m u. Trong ng cnh ny, c gii phng hp ngha hn (cch dng tng t trong Cng-v
13:38). Nn nh ng cnh quyt nh ngha ca t, khng phi nh ngha trong t in hay mt thut
ng chuyn mn c sn. T ng ch c ngha trong cu v cu ch c ngha theo on vn.
6:8-11 (BN NASB)
8 V, nu chng ta cng cht vi ng Christ, th chng ta tin rng mnh cng s sng li vi
Ngi, 9 bi bit rng ng Christ t k cht sng li, th chng cht na; s cht khng cn
cai tr trn Ngi. 10 V nu Ngi cht, y l cht cho ti li mt ln c; nhng hin nay
Ngi sng, y l sng cho c Cha Tri. 11 Vy anh em cng hy coi mnh nh cht v ti li
v nh sng cho c Cha Tri trong c Cha Jsus Christ.
6:8 Nu y l CU IU KIN BC MT hm c th tr thnh s tht t quan im ca ngi
ni hoc mang ngha tu t. Bp tm ca ngi tin Cha minh ha s ng cht vi ng Christ.
chng ta cng s ng sng vi Ngi Ng cnh ny cn mt tm nhn ti y, ngay by gi (I
Ging 1:7), ch khng ch tp trung hon ton vo bi cnh tng lai. Cu 5 ni n s chng ta cng
cht vi Ngi, v cu 8 ni n s chng ta ng sng vi Ngi. y cng l mu thun hin din trong
khi nim Vng quc c Cha Tri theo Kinh thnh. N ni n c giai on ti y, ngay by gi, v
giai on tng lai. n in min ph phi sinh ra s tit , ch khng phi l cp giy php lm iu
c.
6:9 c sng li t trong k cht y l th NG TNH T TH NG QU KH
(AORIST PASSIVE PARTICIPLE) (xem 6:4; CH NH TH NG QU KH).
Tn c khng nh c Ba Ngi c Cha Tri u hnh ng trong s sng li ca Cha Jsus: (1)
c Thnh Linh (R-ma 8:11); (2) c Cha Con (Ging 2:19-22; 10:17-18); v nhiu nht l (3) c
Cha Cha (Cng-v 2:24,32; 3:15,26; 4:10; 5:30; 10:40; 13:30,33,34,37; 17:31; R-ma 6:4,9). Hnh ng
ca c Cha Cha khng nh s chp nhn ca Ngi v i sng, s cht v li dy ca Cha Jsus.
y l phng din chnh yu trong s dy d ca cc s . Xin xem Ch c bit Kerygma cu
2:14.
NASB
s cht khng cn lm ch trn Ngi
NKJV, NRSV s cht khng cn thng tr Ngi
TEV
s cht khng cn cai tr trn Ngi
NJB
s cht khng cn quyn lc trn Ngi na
NG T kurieuo xut pht t ch kurios, c ngha l ch, chng, cha, Cha Jsus by gi
l Cha trn s cht (Khi huyn 1:18). Cha Jsus l ng u tin b gy quyn lc ca s cht (I Crinh-t 15)!
6:10 v s cht m Ngi cht, l cht cho ti li Cha Jsus sng trong mt th gii ti li v mc
d Ngi cha h phm ti, th gii phm ti ny ng inh Ngi (H-b-r 10:10). S cht n ti ca
Cha cho nhn loi hy b i hi ca Lut php v hu qu ca n trn con ngi (Ga-la-ti 3:13; Cl-se 2:13-14).
mt ln c Trong ng cnh ny, Phao-l ang nhn mnh n s Cha Jsus chu ng inh.
Ci cht mt ln ca Ngi cho ti li nh hng ln s cht cho ti li ca nhng ngi theo Ngi.

92

Sch H-b-r cng nhn mnh tnh ti hu ca s cht hy sinh mt ln ca Cha Jsus. S cu ri
v tha th ch mt ln l iu c chu ton i i (ch mt [ephapax], 7:27; 9:12; 10:10 v mt ln
c [hapax], 6:4; 9:7,26,27,28; 10:2; 12:26,27). y l s xc nhn hy sinh hon tt thng ti din.
nhng cuc sng m Ngi ang sng, l sng cho c Cha Tri Hai ng t th QU KH
trong cu 10a tng phn vi hai ng t th CH NH CH NG HIN TI trong cu 10b. Ngi
tin Cha cht vi ng Christ; ngi tin Cha sng cho c Cha Tri qua ng Christ. Mc ch ca
Phc m khng ch l s tha ti (xng cng bnh), nhng l s phc v c Cha Tri (nn thnh).
Ngi tin Cha c cu phc v Cha.
6:11 hy xem mnh nh cht v ti li y l th MNH LNH TRUNG CCH HIN TI
(PRESENT MIDDLE (deponent) IMPERATIVE). y l mnh lnh lin tc nh thi quen cho ngi tin
Cha. S hiu bit ca cc C c nhn v cng vic ca ng Christ thay cho h rt quan trng trong
cuc sng thng ngy. Ch xem mnh (cu 4:4,9) l thut ng k ton c ngha l cn thn cng vo
v lm theo hiu bit . Cu 1-11 cho bit v tr ca mt ngi trong ng Christ (nn thnh a v)
trong khi cu 12-13 nhn mnh n cuc sng hng ngy vi Cha (nn thnh thc nghim). Xin xem
Ch c bit cu 4.
6:12-14 (BN NASB)
Vy, ch ti li cai tr trong xc hay cht ca anh em, v ch chiu theo t dc n. 13 Ch
np chi th mnh cho ti li, nh l dng gian c, nhng hy ph chnh mnh anh em cho
c Cha Tri, dng nh cht m nay tr nn sng, v dng chi th mnh cho c Cha
Tri nh l dng v s cng bnh. 14 V ti li khng cai tr trn anh em u; bi anh em
chng thuc di lut php, m thuc di n in.
6:12 Vy ch ti li cai tr trong xc hay cht ca anh em Cu ny th MNH LNH CH
NG HIN TI (PRESENT ACTIVE IMPERATIVE) vi TIN T PH NH (NEGATIVE
PARTICLE), c ngha l phi ngng hnh ng ang din ra. Ch cai tr lin h n cu 5:17-21 v
6:23. Phao-l nhn cch ha mt s khi nim thn hc: (1) s cht cai tr nh mt ng vua (5:14,17,21;
6:23); (2) n in cai tr nh mt v vua (cu 5:21); v (3) ti li cai tr nh vua (6:12,14). Cu hi tht s
l ai ang cai tr trong cuc sng ca bn? Ngi tin Cha c nng quyn t ng Christ la chn!
Thm trng cho mt c nhn, mt Hi thnh, v vng quc ca c Cha Tri l khi ngi tin Cha
chn bn ng v ti li, ngay c khi tuyn b n in cai tr trong i sng mnh!
6:13 ng tip tc np chi th mnh cho ti li y l th MNH LNH CH NG HIN TI
vi TIN T PH NH c ngha l phi ngng hnh ng ang din ra. iu ny cho thy tim nng
ca ti li trong i sng ca ngi tin Cha (cu 7:1 v tip sau; I Ging 1:8-2:1). Nhng nhu cu cn
ti li b xa i trong mi lin h ca ngi tin Cha vi ng Christ, cu 1-11.
nh l dng Ch ny ch v cc v kh ca mt ngi lnh. Thn th vt cht ca chng ta l
chin trng ca nhng cm d (cu 12-13; 12:1-2; I C-rinh-t 6:20; Phi-lp 1:20). Cuc sng ca chng
ta cng khai by t Tin lnh.
nhng hy ph chnh mnh anh em cho c Cha Tri y l th MNH LNH CH NG
QU KH (AORIST ACTIVE IMPERATIVE) l li ku gi mt hnh ng dt khot. Ngi tin Cha
lm iu ny khi tin Cha bng c tin nhng h phi tip tc lm iu ny trn cuc i ca h.
nhng v song song trong cu ny.
1. Cng NG T v c hai u th MNH LNH
2. Cc hnh nh v chin trn
a. V kh ca s khng cng bnh
b. V kh ca s cng bnh
93

3. Ngi tin Cha np mnh cho ti li hay cho c Cha Tri

Nn nh, cu ny ni n nhng ngi tin Cha- s la chn vn cn ; cuc chin vn tip din!
6:14 V ti li khng cn cai tr trn anh em y l th CH NH CH NG TNG LAI
(FUTURE ACTIVE INDICATIVE) (Thi thin 19:13) lm nhim v nh mt MNH LNH, ti li
khng c lm ch trn anh em! Ti li khng cn cai tr trn ngi tin Cha v n khng phi l ng
ch trn ng Christ (cu 9; Ging 16:33).
6:15-19 (BN NASB)
15 Vy th lm sao! V chng ta khng thuc di lut php, nhng thuc di n in, th
chng ta s phm ti hay sao? Chng h nh vy! 16 Anh em h chng bit rng nu anh em
np mnh lm ti mi ng vng phc k no, th l ti mi ca k mnh vng phc, hoc ca ti
li n s cht, hoc ca s vng phc c nn cng bnh hay sao? 17 Nhng, t n c
Cha Tri, v sau khi anh em lm ti mi ti li, th t lng vng phc o l l s ban
lm mc thc cho mnh! 18 Vy, anh em c bung tha khi ti li, tr nn ti mi ca s
cng bnh ri.19 Ti ni theo cch loi ngi, v xc tht ca anh em l yu ui. Vy, anh em
tng t chi th mnh lm ti s u gian c ng lm ti c th no, th by gi, hy t chi th
mnh lm ti s cng bnh ng lm nn thnh cng th y.
6:15 Cu hi gi nh th hai ny rt ging vi cu 6:1. C hai u nhm tr li cu hi v mi lin h
gia C c nhn v ti li. Cu 1 ni n n in khng c dng nh mt tm bng phm ti trong
khi cu 15 ni n nhu cu ca C c nhn cn chin u, hay chng li tng hnh ng ti li mt.
Thm vo , ngi tin Cha phi phc v c Cha Tri hm nay vi cng nhit tm nh h phc
v ti li khi trc (6:14).
NASB, NKJV, TEV chng ta s phm ti hay sao
TEV
chng ta s phm ti hay sao
JB
chng ta t do phm ti
Bn Williams and Phillips dch th BN THI CCH CH NG QU KH l BN THI
CCH CH NG HIN TI ging nh trong cu 1. y khng phi l trng tm thch hp.
nhng bn dch khc (1) KJV, ASV, NIV - chng ta s phm ti sao?; (2) Bn Centenary - chng ta s
phm hnh ng ti li sao?; (3) RSV- chng ta phi phm ti sao? Cu hi ny c nhn mnh
trong bn Hy-lp v mong i cu tr li, ng vy. y l cch Phao-l dng li din lun phn bin
(diatribe) trnh by l tht. Cu ny din t mt thn hc sai lm! Phao-l tr li bng cch rt Phao-l
ca ng Chng h nh vy. Phc m ca Phao-l v mt n in min ph cp tin b hiu lm v
cc gio s gi lm dng.
6:16 Cu hi mong i cu tr li, vng. Con ngi bng cch ny hay cch khc phc v mt ai hay
mt iu g . Ai ang cai tr cuc sng ca bn, ti li hay l c Cha Tri? Ngi m con ngi
vng li l ngi m h phc v (Ga-la-ti 6:7-8).
6:17 Nhng t n c Cha Tri Phao-l bt ln li cm t Cha. Cc th tn ca ng tun chy t
nhng li cu nguyn ca ng v nhng li cu nguyn ca ng tun chy t hiu bit ca ng v Phc
m. Xin xem Ch c bit Li cu nguyn, Cm t v Ngi khen ca Phao-l cu 7:25.
anh em t.anh em tr nn y l th QU KH CHA HON THNH (IMPERFECT) ca
ng t l, din t tnh trng hin din trong qu kh (n l cho ti li) theo sau bi th QU KH
khng nh tnh trng ni lon ca h chm dt.

94

 Anh em vng phc o l t trong lng Theo ng cnh, cu ny ch s xng cng bnh bi c
tin, l iu phi dn n i sng ging vi ng Christ cng hn. Ch o l ni n s ging dy ca
cc s hay Phc m.
lng Xin xem Ch c bit cu 1:24.
NASB dng o l m anh em c giao ph
NKJV dng o l c em n cho anh em
NRSV dng o l m anh em c giao ph
TEV
l tht trong o l m anh em nhn
NJB
dng o l gii thiu cho anh em
Vn ca ch tupos (dng thc), c mt s cch s dng khc nhau.
1. Sch ca Moulton v Milligan, The Vocabulary of the Greek New Testament, trang 645 chp nh sau:
a. Mu
b. K hoch
c. Dng hay cch vit
d. Chiu ch
e. Cu hay quyt nh
f. Mu thn th con ngi dng lm t l cho thn cha lnh
g. ng t dng vi ngha cng c cc iu rn trong lut php
2. Sch ca Louw v Nida, Greek-English Lexicon, vol. 2, trang 249 cho bit:
a. Vt so (Ging 20:25)
b. nh tng (Cng-v 7:43)
c. Mu (H-b-r 8:5)
d. V d (I C-rinh-t 10:6; Phi-lp 3:17)
e. Nguyn mu (R-ma 5:14)
f. Loi (Cng-v. 23:25)
g. Ni dung (Cng-v. 23:25)
3. Sch ca H.K. Moulton, The Analytical Greek Lexison Revised, trang 411 chp nh sau:
a. Mt ting ci thi, mt n tng, mt du n (Ging 20:25)
b. S pht ha
c. Mt nh tng (Cng-v 7:43)
d. Mt phng thc (R-ma 6:17)
e. Mt dng thc (Cng-v. 23:25)
f. Mt hnh nh, mt bn i chiu (I C-rinh-t 10:6)
g. Mt hnh nh, mt th loi c mong i (R-ma 5:14; I C-rinh-t 10:11)
h. Mt dng mu (Cng-v. 7:44; H-b-r 8:5)
i. Mt mu o c (Phi-lp 3:17; I T-sa-l-ni-ca 1:7; II T-sa-l-ni-ca 3:9; I Ti-m-th 4:12; I Phie-r 5:3)
Theo ng cnh, chn la (i) bn trn l hp l nht. Phc m cha ng c tn l v nhng hm v li
sng. Mn qu cu ri min ph trong ng Christ i hi mt cuc sng ging nh Ngi!
6:18 c gii phng khi ti li y l th NG TNH T TH NG QU KH (AORIST
PASSIVE PARTICIPLE). Phc m gii phng ngi tin Cha qua trung gian c Thnh Linh bi
cng tc ca ng Christ. Nhng ngi tin Cha c gii phng khi hnh pht ca ti li (xng
cng bnh) v khi s cai tr c c ca ti li (c nn thnh, cu 7 v 22).
anh em tr nn n l ca s cng bnh y l th CH NH TH NG QU KH (AORIST
PASSIVE INDICATIVE), anh em tr nn n l cho s cng bnh. Xin xem Ch c bit cu 1:17.
Nhng ngi tin Cha c gii phng khi ti li phc v c Cha Tri (cu 14,19,22; 7:4; 8:2)!
Mc ch ca n in min ph l np sng tin knh. S xng cng bnh va l s cng b php l va l
95

ng lc gip con ngi sng cng bnh. c Cha Tri mun cu chng ta v thay i chng ta
chng ta c th vn ra n nhng ngi khc na! n in khng ngng ngay ni chng ta!
6:19 Ti ni theo cch loi ngi v xc tht anh em l yu ui Phao-l ang ni vi nhng ngi
tin Cha ti R-ma. ng ang ni n mt vn ca Hi thnh a phng m ng nghe ni n (s
ganh t gia vng ngi Giu-a v ngi tin Cha ngi ngoi), hay l ng ang khng nh mt l tht
cho tt c nhng ngi tin Cha? ng dng cm t ny trc trong R-ma 3:5 v cng dng trong
Ga-la-ti 3:15.
Cu 19 tng ng vi cu 16. Phao-l lp li im thn hc ny nhn mnh.
Mt s cho rng cm t ny c ngha l Phao-l ang xin li v s dng hnh nh n l. Tuy nhin,
nhng ch v xc tht anh em l yu ui khng hp vi cch din gii ny. Ch n l khng c
xem l mt iu gian c trong th k u tin, c bit l R-ma. N n gin ch l vn ha ca thi
.
em n s nn thnh y l mc ch ca s xng cng bnh (cu 22). Tn c dng ch ny vi
hai ngha thn hc lin h n s cu ri: (1) nn thnh a v, mn qu c Cha Tri ban cho
(phng din khch quan) khi c cu cng vi s xng cng bnh bi c tin ni ng Christ (Cngv. 26:18; I C-rinh-t 1:2; 6:11; -ph-s 5:26-27; I T-sa-l-ni-ca 5:23; II T-sa-l-ni-ca 2:13; H-br 10:10; 13:12; I Phi-e-r 1:2) v (2) nn thnh thc nghim cng l cng tc ca c Cha Tri qua
Thnh Linh bi i sng ca ngi tin Cha c bin i tr nn ging vi nh tng v s trng
thnh ca ng Christ (phng din ch quan, II C-rinh-t 7:1; I T-sa-l-ni-ca 4:3,7; I Ti-m-th 2;15;
II Ti-m-th 2:21; H-b-r 12:10,14). Xin xem Ch c bit cu 6:4.
N va l mt mn qu, va l mt mng lnh! N va l mt v tr (khch quan) va l mt hot
ng (ch quan)! N l th CH NH (mt cu ni) v cng l th MNH LNH (mt mng lnh)! N
bt u t lc ban u nhng mi n cui mi trng thnh (Phi-lp 1:6; 2;12-13).
6:20-23 (BN NASB)
20 V, khi anh em cn lm ti mi ti li, th i vi s cng bnh anh em c t do. 21 Th th
anh em c kt qu g? y l qu m anh em hin nay ng h thn; v s cui cng ca
nhng iu tc l s cht. 22 Nhng by gi c bung tha khi ti li v tr nn ti mi
ca c Cha Tri ri, th anh em c ly s nn thnh lm kt qu, v s sng i i lm
cui cng. 23 V tin cng ca ti li l s cht; nhng s ban cho ca c Cha Tri l s sng
i i trong c Cha Jsus Christ, Cha chng ta.
6:20-21 Cu ny ch nu ln s tng phn vi cu 18,19. Nhng ngi tin Cha ch hu vic mt ngi
ch m thi (Lu-ca 16:13).
6:22-23 Nhng cu ny hnh thnh mt s pht trin lgc v vic ngi lm cng c tr cng bi
ngi mnh phc v. Cm t c Cha Tri bi din lun v ti li v ngi tin Cha chm dt trng
tm n in! u tin l mn qu cu ri qua s hp tc ca chng ta, v sau l mn qu i sng C
c, cng qua s hp tc ca chng ta. C hai u l mn qu nhn c bi c tin v s n nn.
6:22 anh em ly s nn thnh lm kt qu, v s sng i i lm cui cng T kt qu, theo
ngha en l qu dng trong cu 21 ni n hu qu ca ti li, nhng trong cu 22 ni n kt qu
ca s phc v c Cha Tri. Kt qu tc thi l s ging vi ng Christ ca ngi tin Cha. Kt qu
cui cng l c vi Cha v ging vi Ngi i i (I Ging 3:2). Nu khng c mt kt qu tc thi
no (tc l i sng c thay i, Gia-c 2), th kt qu cui cng b nghi vn l rt c l (s sng i
i, Ma-thi- 7). Khng c tri, v khng c r!

96

6:23 y l cu tm tt ton b chng ny. Phao-l v ra bc tranh rt r rng nh trng v en. S la

chn l thuc v chng ta- ti li v s cht hay l n in min ph qua ng Christ v s sng i i.
iu ny rt ging vi hai con ng trong vn chng khn ngoan ca Cu c (Thi thin 1; Chm
ngn 4; 10-19; Ma-thi- 7:13-14).
tin cng ca ti li Ti li c nhn cch ha thnh (1) ngi ch n l; (2) v tng trong qun
i; hay (3) ng vua tr tin cng (3:9; 5;21; 6:9,14,17).
mn qu min ph ca c Cha Tri l s sng i i Ch ny dch l mn qu min ph
charisma, cng c cng gc vi ch n in (charis, 3:24; 5:15,16,17; -ph-s 2:8-9). Xin xem Ch
c bit cu 3:24.
CU HI THO LUN
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
1. Vic tt lnh v s cu ri lin h vi nhau nh th no (-ph-s 2:8-9, 10)?
2. S tip tc phm ti trong i sng ca ngi tin Cha lin h n s cu ri nh th no
(I Ging 3:6,9)?
3. C phi chng ny dy v s hon ho v ti?
4. Chng 6 lin h nh th no n chng 5 v 7?
5. Ti sao li bn n bp tm y?
6. Ngi C c c gi li bn cht c khng? Ti sao?
7. C th rt ra kt lun g khi c s hin din ca mt lot ng t th HIN TI trong cu 1-14,
v mt lot ng t th QU KH trong cu 15-23?

97

R-MA ON 7
CC CCH CHIA ON THEO CC BN DCH HIN I
UBS4
Mt v d
tng ng
ly t hn nhn
7:1-6

NKJV
c gii phng
khi Lut php

Vn ti li
bn trong
7:7-12

Ti li nhn dp
trong lut php
7:7-12

7:13-25

Lut php khng

th cu khi ti li
7:13-25

7:1-6

NRSV
Mt v d
tng ng
ly t hn nhn
7:1-3
7:4-6
Lut php v
Ti li
7:7-12

TEV
Mt minh ha
trong hn nhn
7:1-6
Lut php v
Ti li
7:7-11
7:12-13

JB
Ngi C c
khng b tri buc
bi lut php
7:1-6
Chc nng ca
lut php
7:7-8
7:9-11
7:12-13

7:13
S mu thun
bn trong
7:14-20
7:21-25a

S mu thun
trong mt
con ngi
7:14-20
7:21-25a

7:25b

7:25b

Phn thng ca
s tranh u
7:14-20
7:21-23
7:24-25a
7:25b

CHU K C LN TH BA (xem trang vii)

THEO DI NH CA TC GI NGUYN THY THEO TNG PHN ON
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
c ht on ny trong mt ln c. Xc nh cc ch . i chiu cch chia on theo ch ca
bn vi cc bn dch hin i. Cch chia on khng c linh cm nhng n l cha kha theo di
tng ca tc gi nguyn thy, vn l trng tm ca vic gii ngha. Mi phn on u c mt v ch
mt ch .
1. Phn on 1
2. Phn on 2
3. Phn on 3
4. Vn, vn
CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH
A. Chng 7 phi c gii ngha (1) trong s soi sng ca chng 6, c bit l cu 12-14 (cng nh
3:20, 21-31; 4:13-16; 5:20), tuy nhin, (2) n cng phi lin h n cng thng trong Hi thnh R98

ma gia nhng ngi tin Cha ngi ngoi v ngi tin Cha ngi Do Thi, l iu chng ta thy
trong chng 9-11. Bn cht tht ca vn khng c ni r; n c th l:
1. Tnh qu ch trng lut php da trn lut Mi-se
2. Nhng ngi theo o Giu-a t Mi-se trn ng Christ
3. Hiu bit sai lm v cch Phc m phi p dng th no cho ngi Do Thi
4. Hiu sai v mi lin h gia giao c mi v giao c c
5. S ganh t trong hng lnh o Do Thi v ngi ngoi khi hng lnh o ngi ngoi thay th
trong thi hong ra chiu ch, ra lnh cm ch cc cuc t tp v hnh l ca ngi Do Thi ti
R-ma. Nhiu ngi Do Thi tin Cha cng ri .
B. R-ma 7:1-6 tip tc s dng ngn ng hnh bng trong chng 6 ni v mi lin h gia C c
nhn v np sng c. Nhng hnh nh dng y l:
1. S cht v s bung tha khi ch n l v i qua ngi ch mi (chng 6)
2. S cht v bung tha khi cc rng buc trong hn nhn (chng 7)
C. Chng 6 v 7 c s tng ng v ch ngha; chng 6 ni n mi lin h ca ngi tin Cha vi
ti li trong khi chng 7 ni n mi lin h ca ngi tin Cha v lut php S so snh tng
ng ca s cht gii phng mt n l (6:12-13) tng ng vi s cht gii phng s rng buc
trong hn nhn (7:1-6).
Chng 6

Chng 7

6:1 ti li
6:2 cht vi ti li
6:4 chng ta bc i trong i sng mi
6:7 ngi cht th c gii phng khi
ti li
6:18 c gii phng khi ti li

7:1 lut php

7:4 cht vi lut php
7:6 chng ta phc v trong tinh thn mi
7:6 chng ta c gii phng khi lut php,
cht vi iu chng ta tng b cm gi
7:3 c gii phng khi lut php

(trch t sch ca Anders Nygrens Commentary on Romans, dch bi Carl C. Rassmussen, trang
268)
D. Lut php v nhng iu rn l mt n t hnh. Mi ngi u b kt ti di lut php (R-ma 6:14;
7:4; Ga-la-ti 3:13; -ph-s 2:15; C-l-se 2:14). Lut php l mt li nguyn.
E. C 4 thuyt chnh ni v cch gii ngha R-ma 7:
1. Phao-l ang ni v chnh ng (tiu s t s)
2. Phao-l ang ni nh mt i din cho c nhn loi (i din, Chysostom)
3. Phao-l ang ni v kinh nghim ca A-am (Theodore thuc Mopsuetia)
4. Phao-l ang ni v kinh nghim ca dn Y-s-ra-n.
F. nhiu kha cnh, R-ma 7 ging vi Sng-th-k 3. N cho thy s ko i xung trong s ni lon
i vi nhng ngi bit c Cha Tri. Kin thc khng th gii phng con ngi h hoi; ch c
n in ca c Cha Tri, mt tm lng mi mi c th lm c iu ny (Giao c mi, Gi-rmi 31:31-34; -x-chi-n 36:26-27). V ngay c khi c nh vy, cuc tranh chin vn tip din!
NGHIN CU T NG
7:1-3 (BN NASB)
1 Hi anh em (v ti ni vi nhng k bit lut php), vy anh em h chng bit rng lut php
ch cai tr ngi ta khi cn sng hay sao? 2 Cho nn, n b c chng, h chng cn sng bao
lu, th lut php buc phi theo chng by lu; nhng nu chng cht, th ngi v c thot
khi lut php buc mnh vi chng. 3 Vy nu ng lc chng cn sng, m v i ly ngi
khc, th phi b ku l n b ngoi tnh; nhng nu chng cht, th v c bung tha khi
lut php, du ly ngi khc cng chng phi l n b ngoi tnh vy.
99

7:1 (v ti ni vi nhng k bit lut php) iu ny c th ni n (1) nhng ngi Do Thi tin o;
(2) mu thun gia ngi Do Thi v ngi ngoi quc tin o trong Hi thnh R-ma; (3) lut php ni
chung i vi ton nhn loi (2:14-15); hay l (4) nhng ngi ngoi quc mi tin o v ang tp tnh
trong c tin mi (hc o) t Kinh thnh Cu c.
lut php y l im xoy trng tm ca chng ny (cu 1,2,4,5,6). Tuy nhin, Phao-l dng t
ny trong mt s ngha khc nhau. Dng nh iu Phao-l bn lun y xut pht t cu 6:14. Li
trnh by ca ng song song vi cu trc ca chng 6. Lut php v mi lin h vi Giao c mi trong
ng Christ cng c bn n trong cu 3:21-31 v 4:13-16.
NASB lut php c quyn khi ngi ta cn sng
NKJV lut php cai tr khi ngi ta cn sng
NRSV lut php rng buc mt ngi ch trong lc h sng
TEV lut php cai tr khi ngi ta sng
JB lut php nh hng ch trong qung i ca mt ngi
iu ny theo ngha en l lm cha trn (kurieuo, 6:9,14). Lut Mi-se va l mt phc ln
(Thi thin 19, 119), va l mt li nguyn gh s (Ga-la-ti 3:13; -ph-s 2:15; C-l-se 2:14). Mt khi
cht v th cht, nhng rng buc i vi lut php u chm dt. y cng l hnh nh dng trong
chng 6 ni v s cht ca ngi tin Cha i vi ti li.
7:2 i vi n b c chng y l minh ha chnh ca Phao-l trong cu 1-6. Trong chng 6 ng
ni n s cht chm dt rng buc ca mt ngi n l. chng ny, hn nhn v rng buc ca n l
trng tm. Minh ha ny b o ngc bi v ngi chng cht i ngi v c th ti gi, trong khi
trong v d ca Phao-l, ngi tin Cha cht i, v v vy, c sng li vi c Cha Tri.
ngi c thot khi y cng l NG T dng trong cu 6:6, c ngha l lm cho khng
cn hot ng, lm cho v ch, hy i. Trong cu 6:6, n th QU KH TH NG, trong khi
ti y n th HON THNH TH NG, c ngha l v s tip tc c thot khi. Xin xem
Ch c bit cu 3:3.
7:3 ngi s b gi l t dm Li bnh ny lin h n tranh ci ca ngi Do Thi v trng phi
Shammai v Hillel v Phc truyn 24:1-4; c bit l nhng iu khng khun php. Trng phi
Hillel l nhm t do cho php ly d vi bt c l do g. Trng phi Shammai l nhm bo th ch cho
php ly d trong trng hp t dm hay nhng iu khng phi php v tnh dc (Ma-thi- 5:32; 19:9).
7:4-6 (BN NASB)
4 Hi anh em ta, anh em cng nh vy, bi thn th ca ng Christ, anh em cht v lut
php, ng thuc v ngi khc, tc l ngi t k cht sng li, hu cho chng ta c kt
qu cho c Cha Tri.5 V khi chng ta cn sng theo xc tht, th cc tnh dc xu xa b lut
php xui khin, hnh ng trong chi th chng ta v kt qu cho s cht. 6 Nhng by gi chng
ta cht v lut php, l iu bt buc mnh, th c bung tha khi lut php ng hu vic
c Cha Tri theo cch mi ca Thnh Linh, ch khng theo cch c ca vn t.
7:4 anh em cng cht y l trng tm ca phn on ny. N lin h n hnh nh trong chng 6
ni v C c nhn cht vi ti li, ging vi ng Christ. Ngi tin Cha l cc to vt mi trong Ngi,
trong thi i mi ca Thnh Linh (II C-rinh-t 5;17).
bi thn th ca ng Christ y khng ni n ngha thn hc v thn th ng Christ (I
C-rinh-t 12:12,27), nhng ni n thn th vt cht ca ng Christ nh trong 6:3-11 ni n khi no
v ni no Cha cht, th ngi tin Cha, qua php bp tm, cng cht vi Ngi nh vy. S cht ca
100

Ngi cng l s cht ca h (II C-rinh-t 5:14-15; Ga-la-ti 2:20). S sng li ca Ngi gii phng h
phc v c Cha Tri v nhng ngi xung quanh.
chng ta kt qu cho c Cha Tri Cu ny cng song song vi chng 6, c bit l cu
6:22. Nhng ngi tin Cha c t do qua ng Christ t li buc chnh h vo vi ng Christ.
y l hnh nh cuc hn nhn vn c tip din. ng Christ cht cho nhng ngi tin Ngi, th h
cng phi cht vi ti li (II C-rinh-t 5:13-14; Ga-la-ti 2:2). Ging nh ng Christ sng li, h cng
sng li i sng thuc linh mi phc v c Cha Tri (R-ma 6:22).
7:5 NASB v lc chng ta cn trong xc tht
NKJV v lc chng ta cn trong xc tht
NRSV khi chng ta cn sng trong xc tht
TEV khi chng ta sng theo bn tnh con ngi ca mnh
JB
trc khi ci o
y l cu tng phn vi cu 4. Cu 4 ni n kinh nghim ca mt ngi tin Cha, cng ging nh
cu 6. Cu 5 din t kt qu ca i sng khng c nng quyn ca c Cha Tri (Ga-la-ti 5:18-24).
Lut php ch cho ngi tin Cha ti li ca h (cu 7-9; Ga-la-ti 3:23-25), nhng khng th ban cho h
nng lc c thng.
Trong vn cnh, iu ny ch bn tnh ti li, sa ng ca ngi tin Cha tha hng t A-am (6:19).
Phao-l dng t sarx trong hai cch khc nhau: (1) bn cht ti li (con ngi c); v (2) thn th vt cht
(1:3; 4:1; 9:3,5). y n c tnh tiu cc, nhng hy R-ma 1:3; 4:1; 9:3,5; Ga-la-ti 2:20. Xc
tht/thn th (sarx/soma) t n khng phi l xu, nhng cng ging nh tm tr (nous), n l chin
trng , ni i u gia cc th lc gian c ca i ny v c Thnh Linh. Phao-l dng nhng t ng
ny ging vi cch dng ca bn By mi, ch khng ging vi vn chng Hy-lp.
l iu b lut php xui khin Kha cnh ni lon trong bn cht con ngi ny, l tnh mun phn
ng li cch mnh m vi bt c mt gii hn no, l iu chng ta thy rt r trong Sng-th-k 3 v
trong mi con ngi. Lut php nh cc ranh gii (cu 7-8). Nhng ranh gii ny l bo v con ngi,
nhng con ngi xem chng nh nhng xing xch v gii hn. Bn tnh ti li, thch t lp b kch thch
bi lut php c Cha Tri. Vn khng phi ti nhng gii hn (lut php, cu 12-13), m l bn
tnh t lp v ch bn ng ca con ngi.
7:6 nhng by gi Cc hc gi Newman v Nida trong cun A Translalors Handbook on Pauls
Letter to the Romans, c mt li bnh kh th v. iu quan trng l nn n nhng i chiu tng
ng gia cu 5 v 6, v cng lc n s lin h ca chng vi nhng cu tip theo. Cu 5 din t
kinh nghim trc khi tin Cha, tng ng vi phn on 7:7-25; cu 6 din t cuc sng hin ti bng
c tin di s hng dn ca Thnh Linh c Cha Tri, tng ng vi phn on 8:1-11 (trang 130).
chng ta c bung tha y l th CH NH TH NG QU KH (AORIST PASSIVE
INDICATIVE). Th ny i lp vi th CH NH TRUNG CCH CHA HON THNH
(IMPERFECT MIDDLE INDICATIVE). Qua s cht ca ng Christ c Cha Tri gii phng ngi
tin Cha khi (1) li nguyn trong Cu c; (2) bn ng ti li bn trong. H lin tc b tri buc bi
hnh ng chng nghch li ch c by t ra ca c Cha Tri, bn cht h hoi, ti c nhn, v
nhng cm d siu nhin (-ph-s 2:2-3)!
nhng s minhng s c Phng din thuc linh mi ny ch n Giao c mi (Gi-r-mi
31:31-34; -x-chi-n 36:22-32). Ch mi trong ting Hy-lp (kainos- kainotes) c Phao l dng
trong:
1. i mi, R-ma 6:4
2. Linh mi, R-ma 7:6
3. Giao c mi, I C-rinh-t 11:2; II C-rinh-t 3:6
101

4. To vt mi, II C-rinh-t 5:17; Ga-la-ti 6:15

5. Ngi mi, -ph-s 2:15; 4:24
Ch c p dng cho lut Mi-se c ngha l hon ton b sn nt. Phao-l ch ra s tng phn
gia giao c c v giao c mi, ging nh tc gi sch H-b-r (8:7 v 13).
NASB ng hu vic theo cch mi ca Thnh Linh
NRSV chng ta lm ti mi khng phi trong lut l c nhng trong i mi theo Thnh
Linh
TEV nhng trong cch mi theo Thnh Linh
JB t do phc v trong cch thuc linh mi
Cu ny theo ngha en l, trong s mi m thuc linh. Khng r iu ny ch tm linh i mi ca
con ngi hay l ch c Thnh Linh. Hu ht cc bn dch Anh ng vit hoa ch linh, c ngha l c
Thnh Linh, c gii thiu mt cch kh m h ln u trong R-ma 8 (15 ln). Ch linh c th ch
(1) tm linh con ngi c i mi v c ban sc bi Phc m hay (2) c Thnh Linh (R-ma
1:4,9; 2:29; 7:6; 8:15; 11:8; 12:11; I C-rinh-t 2:11; 4:21; 5:3,4,5; 7:34; 14:15,16,32; 16:18).
Trong cc th tn ca Phao-l ch xc tht v linh thng tng phn nhau nh hai cch suy ngh
v sng hon ton phn bit (7:14; 8:4; Ga-la-ti 3:3; 5:16,17,25; 6:8). Cuc sng thuc th khng c c
Cha Tri l xc tht, nhng cuc sng c c Cha Tri l linh hay Thnh Linh. c Thnh Linh
ng trong lng (8:9,11) s bin i ngi tin Cha thnh to vt mi trong ng Christ (c v phng
din a v v thc nghim)
CC KIN GII SU SC V BI CNH TRONG R-MA 7:7-25
A. R-ma 7:7-25 by t thc trng ca con ngi. Ton th nhn loi, c ngi c cu v ngi b h
mt, u kinh nghim s tranh u gia thin v c trong th gii v trong tm tr ca h. Cu hi gii
kinh y l, Phao-l mun chng ta hiu phn on ny nh th no? N phi lin h v ng cnh
n on 1:18-6:23 v 8:1-39. Mt s xem n nh l iu tp trung vo ton th con ngi, v v vy,
xem kinh nghim c nhn ca Phao-l nh mt m thc. Li gii thch ny gi l thuyt t truyn.
Phao-l dng ch ti mang phi c nhn trong I C-rinh-t 13:1-3. Cch dng ch ti vi phi
c nhn ny cng c tm thy trong cc vn bn ca cc thy rabi Do Thi. Nu iu ny ng, th
phn on ny ch s chuyn tip ca con ngi t tnh trng v ti qua s co ti n s cu ri
(chng 8), thuyt i din.
Tuy nhin, mt s khc cho rng nhng cu ny lin quan n mt s tranh chin d di ca
ngi tin Cha vi bn tnh con ngi sa ng ca h. Ting khc au n trong cu 24 din t s mu
thun bn trong. Th QU KH v th CHA HON THNH chim u th trong cu 7-13, trong
khi th HIN TI v HON THNH thng tr cu 14-25. iu ny c l t tin tng vo thuyt t
truyn cho rng Phao-l ang din t kinh nghim ca chnh ng t s v ti, n co ti, n xng
cng bnh v qung ng nn thnh thc nghim y tranh chin (autos ego, chnh ti, cu 25).
C l hai quan im ny u ng. Trong cu 7-13 v 25b Phao-l trnh by t truyn trong khi
cu 14-25a ng ni n kinh nghim tranh u bn trong ca mnh vi ti li, nh mt i din cho
tt c nhng ngi c cu. Tuy nhin, cn phi nh rng ton b phn on ny phi c xem xt
da trn hon cnh trc khi c bin i ca Phao-l, mt ngi theo Do Thi gio mt cch trung
thnh. Kinh nghim ca Phao-l c bit cho ring ng.
B. Lut php l tt lnh. N n t c Cha Tri. N v s tip tc phc v cho mc ch thing
ling ny (7:7, 12,14,22,25). N khng th em n s bnh an hay s cu ri. Hc gi James Stewart
trong cun A Man in Christ, cho thy li suy ngh v li vn y nghch l ca Phao-l: Mt cch t
nhin, bn s hy vng ni ngi t thit lp ra h thng suy ngh v tn l sa cha ngha ca nhng
t ng ng dng mt cch cht ch nht. Bn s hy vng ng s hng n s chnh xc trong cch
dng cc cm t trong cc tng ca ng. Bn s yu cu mt t ng, mt khi c nh vn ca
bn s dng trong mt ngha c bit no s kin tr vi n n cui cng. Nhng hy vng
102

nhng iu ny ni Phao-l ch em li tht vng. Hu ht cc cm t ca ng u lng lo, khng

cht chng vit, lut php l thnh khit, ti vui sng trong lut php c Cha Tri sau
con ngi bn trong (R-ma 7:12-13) nhng r rng c mt kha cnh nomos khin ng ni iu
ny nhng ni khc, ng Christ cu chng ta khi li nguyn ca lut php (Ga-la-ti 3:13).
C. Bng c t vn cnh lin quan n cu hi, Phao-l ni n ngi c cu hay cha c cu
trong cu 14-25 c lit k nh sau:
1. Ngi cha c cu:
a. y l cch gii ngha ca cc gio ph ca Hi thnh ni ting Hy-lp ngy xa
b. Nhng cm t sau y ng h cho quan im ny:
(1) Ti thuc v xc tht, cu 14
(2) b bn cho s n l ti li, cu 14
(3) khng c iu chi tt trong ti, cu 18
(4) lm cho ti thnh t binh ca lut ti li l iu ang trong chi th ti, cu 23
(5) ti l mt k khn! Ai s cu ti khi thn th cht ny? cu 24
c. Ng cnh gn nht ca chng 6 l chng ta c gii phng khi n l ti li. Ng cnh ca
chng 8 bt u vi ch vy th
d. S vng mt khng cp n Thnh Linh hay ng Christ mi cho n cui ng cnh ny
(cu 25).
2. Ngi c cu:
a. y l cch gii thch ca Augustine, Calvin, v Truyn thng Ci chnh
b. Nhng cm t sau y hu thun cho quan im ny:
(1) chng ta bit lut php l thing ling, cu 14
(2) ti ng vi lut php, nhn rng n l tt lnh, cu 16
(3) iu tt m ti mun, ti khng lm... cu 19
(4) Ti vui mng v lut php c Cha Tri qua ngi b trong ca ti, cu 22
c. Mt ng cnh rng hn t chng 7 vo phn ni n s nn thnh.
d. S thay i r rng v cch dng th ca ng t CHA HON THNH v QU KH trong
cu 7-13 n cch dng nht qun TH HIN TI trong cu 14-24 hm mt phn mi v
khc trong cuc i ca Phao-l (s ci o).
D. Ngi tin Cha cng n lc vn n ging vi ng Christ bao nhiu, th h s kinh nghim c
tnh trng ti li ca h by nhiu. Nghch l ny khp vi ng cnh ny v bn tnh ca Phao-l (v
v vy, cng cho nhiu ngi tin Cha khc na).
Li trong bi thnh ca ca Gim l chp nh vy:
V Cha i, khng ai c yn ngh hon ton,
Bi v khng ai c hon ton t do khi ti li;
V nhng ai mt nhc li hu vic Ngi nhiu nht
Nhn bit nhiu hn c nhng sai lm bn trong.
(Khng c tn tc gi cng nh tn bi ht)
7:7-12 (BN NASB)
7 Vy chng ta s ni lm sao? Lut php h l ti li sao? Chng h nh vy! Nhng ti ch bi
lut php m bit ti li; v nu lut php khng ni: Ngi ch tham lam, th ti khng bit
s tham lam. 8 y l ti li nhn dp, bi iu rn m sanh ra mi th ham mun trong lng
ti: v khng c lut php th ti li cht i. 9 Ngy xa ti khng c lut php m ti sng; nh
khi iu rn n, th ti li li sng, 10 cn ti th cht; vy th t ra iu rn vn nn lm cho ti
sng, dt ti n s cht.11 V ti li nhn dp, dng iu rn d dnh ti v nhn lm
cho ti cht. 12 y vy, lut php l thnh, iu rn cng l thnh, cng bnh v tt lnh.

103

7:7 Vy chng ta s ni lm sao Phao-l tr li s dng li bin lun ca ng (6:1,15; 7:1,13).

Lut php l ti li sao Mt trong nhng nghch l trong s mc khi ca c Cha Tri l Ngi
s dng s thnh khit v s tt lnh ca lut php nh ci gng phi by ti li, em con ngi
n ch n nn v c tin (cu 12-13; Ga-la-ti 3). Cng rt ngc nhin khi thy lut php vn tip tc
mang chc nng lm nn thnh m khng phi l xng cng bnh!
Chng h nh vy Cch khc t mt s khng nh sai lm ca Phao-l (cu 13; 3:4,6,31; 6:2,15;
9:14; 11:1,11; Ga-la-ti 2:17; 3:21).
Tri li Cch vit ca Phao-l trong th R-ma, ng dng nhng tng phn mnh m lm r
ca mnh ( 3:4,6,31; 6:2,15; 7:13; 9:14; 11:1,11).
Ti Lm du trong Kinh thnh ca bn s ln nhng ch ti, ca ti, ti xut hin trong phn
on t cu 7-25. N s lm bn ngc nhin. Tng cng c hn 40 ln.
Ti chng bit n ti nu khng qua lut php y l mt trong nhng on cha kha by t
khi nim Lut Mi-se c chc nng nh mt tm gng by t ra nhng ti li c nhn (3:20; 4:65;
5:20; Ga-la-ti 3:14-29, c bit l cu 24). Phm lut mt ln l phm Giao c v v vy, phi gnh ly
hu qu ca n (cu 10 v Gia-c 2:10)!
tr khi qua lut php y l CU IU KIN BC HAI, gi l i lp vi s kin, Phao-l b
co trch v ti li. y l v d duy nht v im ng php ny trong th R-ma. Phao-l c dng n
trong Ga-la-ti 1:10; 3:21, v trong I C-rinh-t 2:8; 5:10; 11:31; v II C-rinh-t 12:11.
NGI CH THAM LAM y l cu trch t mng lnh cui ca Mi iu rn (Xut -dp-t
k 20:17; Phc truyn 5:21). iu rn cui ny tp trung vo thi ng n, l iu tht ra l ci tinh
cht ca tt c nhng iu rn trc (Ma-thi- 5-7). Lut php thng c ni n nh cc iu rn
(cu 8,9, 11,12,13). Ch tham lam c ngha l tm lng vo hay ham mun mnh lit. c Cha
Tri ban cho con ngi (ngi c cu v ngi h mt) nhiu iu tt lnh t cuc sng to, nhng
con ngi c khuynh hng nhn lnh nhng mn qu ca c Cha Tri vt ra bn ngoi ranh gii
ca n. Cu ni ti mun nhiu nhiu hn na vi bt c gi no tr nn phng chm cuc sng ca
h! Bn ng l mt bo cha hung tn!
7:8 NASB, NKJV nhn dp
NRSV
chp ly dp tin
TEV
tm thy c hi
JB
li dng
y l thut ng qun s dng ch v tr b hay cn c hnh qun (cu 8 v 11). N c nhn
cch ha trong phn on ny (cu 9,11). Ti li c nhn cch ha nh mt chin dch hnh qun (cu
11), cm u bi mt lnh o qun s (cu 11 v 17; 6:12,14,16).
v khng c lut php, ti li cht i Ti li l s ni lon chng li ch c Cha Tri (R-ma
4:15; 5:13; I C-rinh-t 15:56). Khng c mt ng t no trong cm t ny, chng ta phi thm vo.
Nu thm vo ng t th HIN TI, th n hm y l mt nguyn tc ph qut. Nu thm vo ng
t th QU KH, th n c bit ni n i sng ca Phao-l.
Ti trc kia sng iu ny c th ch Phao-l khi (1) ng l mt a tr trong thi k cn ngy
th, v ti; hoc l (2) ng l mt ngi Pha-ri-si m o trc khi l tht Phc m xuyn vo tm lng
ng (Cng-v 23:1; Phi-lp 3:6; II Ti-m-th 1:3). La chn u i din cho thuyt t truyn trong vn
gii kinh chng 7 v la chn hai l thuyt i din.
104

 khi lut php n, th ti li li sng v ti cht Tnh ni lon ca con ngi c thm sc mnh
khi c s cm on. Nhng iu khng c trong lut ca c Cha Tri khi dy bn ng mun
hng n s kiu ngo ca con ngi h hoi (Sng-th-k 2:16-17; 3:1-6). , Phao-l tip tc nhn
cch ha ti li trong cu 5:21; 7:8,11,17,20.
7:10 lut php, vn em li s sng, cho thy n em li s cht cho ti iu ny c l ch mt
tham kho v li ha trong L-vi-k 18:5 hay R-ma 2:13. Lut php ha iu n khng th thc hin
c, khng phi v n ti li, nhng bi v con ngi yu ui v chng nghch. Lut php tr nn n t
hnh (Ga-la-ti 3:13; -ph-s 2:15; C-l-se 2:14).
7:11 d dnh ti v qua lm cho ti cht C hai ng t ny u th CH NH CH
NG QU KH (AORIST ACTIVE INDICATIVE). T d dnh c dng trong trng hp ca
-va trong bn By mi trong Sng-th-k 3:13. Phao-l dng t ny mt vi ln (R-ma 16:18; I Crinh-t 3:18; II C-rinh-t 11:3; II T-sa-l-ni-ca 2:3; I Ti-m-th 2:14). Vn ca A-am v -va cng
l s thm mun khng chnh ng (II C-rinh-t 11:3; I Ti-m-th 2:14). A-am v -va cht thuc linh
bi bt tun mng lnh ca c Cha Tri, Phao-l v ton th nhn loi cng vy (1:18-3:20).
7:12 y l cu Phao-l khng nh s tt lnh ca lut php. N khng phi l vn . Tuy nhin, cu
trc song song Phao-l dng, ch ti li trong chng 6 v ch lut php trong chng 7, tru
gin nhng ngi tin Cha Do Thi theo lut php (ngi yu ui trong 14:1-15:13) trong Hi thnh
R-ma.
7:13 (BN NASB)
13 Vy th iu lnh tr lm c cho ti cht sao? Chng h nh vy! Nhng y l ti li lm
cho ti cht, hu khi n nhn iu lnh lm cht ti, t by ra n l ti li; n ni ti li nhn
iu rn tr nn cc c.
7:13 NASB ti li, cho thy l titi tr nn rt ti li
NKJV ti li, n ra v ti tr nn cc k ti li
NRSV ti cho thy l titi li khng th tng tng
TEV bn tnh tht ca ti li by t ra
JB
ti li, by t bn cht tht ca nc th thc hin tt c quyn lc ti li ca n
Bn cht gian c ca ti li c by t cho thy n ly nhng iu tt p, y trn, v tin knh nh
Lut Mi se (Thi thin 19,119) v bp mo iu ny tr nn mt cng c co trch ti v s cht (ph-s 2:15; C-l-se 2:14). Con ngi sa ng em mi mn qu tt p t c Cha Tri ra khi
phm vi cho php ca Ngi!
hai v cu ch mc ch hina.
cc k ti li Xin xem Ch c bit cu 1:30 Cch Phao-l dng ch Huper.
7:14-20 (BN NASB)
14 V, chng ta bit lut php l thing ling; nhng ti l tnh xc tht b bn cho ti li.15
V ti khng hiu iu mnh lm: ti chng lm iu mnh mun, nhng lm iu mnh ght. 16
Song nu ti lm iu mnh chng mun, th bi nhn bit lut php l tt lnh. 17 By gi
chng phi ti lm iu na, nhng y l ti li trong ti. 18 V, ti bit iu lnh chng
trong ti u, ngha l trong xc tht ti, bi ti c mun lm iu lnh, nhng khng c
quyn lm trn; 19 v ti khng lm iu lnh mnh mun, nhng lm iu d mnh khng
mun. 20 V bng ti lm iu mnh khng mun, y chng phi l ti lm iu na, nhng
l ti li trong ti vy.

105

7:14 lut php l thing ling Lut ca c Cha Tri l tt lnh. N khng phi l vn (cu
12,16b).
ti l tnh xc tht Ch ny Phao-l dng trong (1) ngha trung dung ch thn th vt cht (1:3;
2:28; 4:1; 9:3,5); v (2) ngha tiu cc ch bn tnh h hoi ca con ngi trong A-am (cu 15). Khng
r Phao-l mun ni n no y.
b bn lm n l ti li ng t ny th NG TNH T TH NG HON THNH
(PERFECT PASSTIVE PARTICIPLE) c ngha l ti v s tip tc b bn lm n l cho ti li
y ti li mt ln na c nhn cch ha, nh l ng ch n l. Tc nhn ca TH TH NG ny
khng r l ai. N c th ch Sa-tan, ti li, Phao-l hay l c Cha Tri.
Trong Cu c t ng chnh dng cho c Cha Tri khi Ngi ko con ngi tr li vi Ngi l
cu vt hay cu chuc (v nhng t ng ngha vi chng). Gc t ny c ngha l mua li (Xin
xem Ch c bit cu 3:24). Khi nim tng phn l cm t b bn vo tay ca (Cc quan xt
4:2; 10:7; I Sa-mu-n 12:9).
7:15-24 Con ci c Cha Tri c bn tnh thing ling (II Phi-e-r 1:4) nhng cng c bn tnh h
hoi (Ga-la-ti 5:17). Ti li c tim nng b lm cho mt hiu qu (R-ma 6:6), nhng kinh nghim ca
con ngi cho thy trong chng 7. Ngi Do Thi ni trong mi tm lng mt con ngi u c mt
con ch en v mt con ch trng. Con no c cho n nhiu nht s to ln nht.
Khi ti c on ny bn thn ti cng kinh nghim s au n m Phao-l m t trong s tranh u
hng ngy gia hai bn tnh trong con ngi chng ta. Ngi tin Cha c gii phng khi bn tnh
h hoi, nhng xin Cha gip cho chng ta, v chng ta c lin tc chu theo s cm d ca n. iu gy
ngc nhin nhng cng ng l cuc chin thuc linh din ra gay gt hn sau khi c cu. S trng
thnh l s lin h y mu thun vi c Cha Tri Ba Ngi v s tranh u vi iu c trong i sng
hng ngy.
7:16,20 nu y l CU IU KIN BC MT hm c th tr thnh s tht t quan im ca
ngi ni hoc mang ngha tu t.
7:18 Ti bit khng c iu chi tt trong ti, tc l trong xc tht ti Phao-l khng khng nh
rng thn th vt cht ny l gian c, nhng n l chin trng ni bn tnh h hoi v Thnh Linh c
Cha Tri tranh chin vi nhau. Ngi Hy-lp cho rng thn th, v tt c nhng vt cht khc, l gian
c. iu ny pht trin nn mt t gio lng din ca Tr hu gio (Sch -ph-s, C-l-se v I Ging).
Ngi Hy-lp c khuynh hng li cho thn th vt cht ny v nhng vn tm linh. Phao-l khng
xem nhng mu thun thuc linh theo cch ny. ng nhn cch ha ti li v cho thy s chng nghch
lut php c Cha Tri ca con ngi l c hi ti c xm nhp vo bn cht ca con ngi. Ch
xc tht trong th tn Phao-l c ngha l (1) thn th vt cht ny vi tnh trung dung v o c
(1:3;2:28; 4:1; 9:3,5); v (2) bn tnh ti li sa ng tha hng ni A-am (cu 5).
7:20 ti li trong ti iu th v l sch R-ma ch ra rt r ti li ca con ngi nhng khng nhc
n Sa-tan mi cho n cu 16:20. Con ngi khng th li cho Sa-tan v nhng vn ti li ca h.
Chng ta c nhng la chn. Ti li c nhn cch ha thnh ng vua, bo cha, ch n l. N cm d
v dn d chng ta sng c lp khng cn c Cha Tri, sng t khng nh bn thn bng mi gi.
Cc nhn cch ha v ti li ca Phao-l ni vi s chn la ca con ngi trong Sng-th-k 4:7.
Phao-l dng t trong mt vi ln trong chng ny (cu 17,18, 20). Bn cht ti li khng b
hy dit hay loi tr khi c cu, nhng c kh nng b lm cho mt hiu qu. Tnh mt hiu lc lin tc
ca n ty thuc vo s hp tc ca chng ta vi Thnh Linh ang ng trong chng ta (8:9,11). c Cha
Tri cung cp cho ngi tin Cha tt c nhng iu cn thit chin u chng li ti c c nhn
cch ha (theo cch vn chng), v ti c trong phng din c nhn (Sa-tan v nhng th lc ca ma
qu). l s hin din v quyn php c Thnh Linh. Khi chng ta nhn mn qu cu ri min ph,
106

chng ta cng nhn mn qu ngn chn hiu qu l c Thnh Linh. S cu chuc v i sng C c l
tin trnh mi ngy bt u v kt thc bng nhng quyt nh hng ngy ca ngi tin Cha. c Cha
Tri cung cp tt c nhng iu chng ta cn: Thnh Linh (R-ma 8), v kh thuc linh (-ph-s
6:11), s mc khi (-ph-s 6:17), v s cu nguyn (-ph-s 6:18).
Cuc chin rt khc lit (R-ma 7), nhng chin trn c chin thng (R-ma 8).
7:21-25 (BN NASB)
21 Vy ti thy c lut ny trong ti: khi ti mun lm iu lnh, th iu d dnh dp theo ti.
22 V theo ngi b trong, ti vn ly lut php c Cha Tri lm p lng;23 nhng ti cm
bit trong chi th mnh c mt lut khc giao chin vi lut trong tr mnh, bt mnh phi lm
phu t cho lut ca ti li, tc l lut trong chi th ti vy. 24 Khn nn cho ti! Ai s cu ti
thot khi thn th hay cht ny? 25 Cm t c Cha Tri, nh c Cha Jsus Christ, l
Cha chng ta! Nh vy, th chnh mnh ti ly tr khn phc lut php ca c Cha Tri,
nhng ly xc tht phc lut php ca ti li.
7:22 lut php c Cha Tri i vi ngi Do Thi iu ny ni n lut Mi-se. i vi ngi
khng phi Do Thi iu ny ch (1) li chng ca thin nhin (R-ma 1:19-20; Thi thin 19:1-6); (2)
lng tm o c bn trong ca con ngi (R-ma 2:14-15); v (3) nhng chun o c ca x hi.
NASB trong con ngi b trong
NKJV theo con ngi bn trong
NRSV, NJB trong ci ti su kn nht ca ti
TEV trong con ngi bn trong
Phao-l a ra s tng phn gia con ngi b ngoi (phn th cht) v con ngi b trong (phn
thuc linh) trong II C-rinh-t 4:16. Trong ng cnh ny, cm t ny ch phn ca Phao-l hay l con
ngi c cu l phn cng nhn ch v lut php c Cha Tri.
1. lut php l thing ling, 7:14
2. iu ti mun lm, 7:15
3. ti ng vi lut php, cng nhn n l tt lnh, 7:16
4. mun trong ti, 7:18
5. iu lnh ti mun lm, 7:19
6. ti lm iu d mnh khng mun, 7:19
7. ti lm chnh iu ti khng mun, 7:20
8. ngi mun lm iu tt, 7:21
9. ti vui mng v lut php c Cha Tri, 7:22
10. lut ca tm tr, 7:23
11. chnh ti vi tm tr ti phc v lut ca c Cha Tri, 7:25
Chng 7 cho thy ch c kin thc v c Cha Tri v li ca Ngi th cha . Ngi tin Cha
cn c Thnh Linh (chng 8)!
7:23 C mt s tng phn r rt gia cu 6:2; 8:2 v 7:23. Cu ny r rng cho thy Phao-l dng ch
lut php (nomos) ni n (1) lut ca ti li (cu 21,25) v (2) lut ca c Cha Tri (cu 22,25).
phn trn trong cu 4,5,6,7,9 v 12 Phao-l dng t trong Cu c. Phao-l khng phi l mt thn hc
gia h thng. ng gp kh khn trong khi nim lut php. Trong mt ngha, n l s mc khi ca
c Cha Tri, mt mn qu qu tuyt vi cho con ngi, nhng trong mt ngha khc n nh ngha
ti li v nh r ranh gii m con ngi sa ng khng th gi c. Nhng ranh gii ny khng phi ch
l nhng mc khi ca Cu c, nhng l mc thc chung cho c nhn loi: l s mc khi t
nhin (Thi thin 19; rom. 1:18-3:31) hay l nhng chun x hi. Con ngi l nhng ngi chng nghch,
mun hon ton iu khin cuc sng ca chnh mnh!

107

7:24 y c phi l cu ni ca mt ngi c cu hay khng? Mt s ni l khng, v v vy, chng

ny ni n nhng ngi o c, c tn gio nhng cha c cu. S khc cho l ng nh vy, rng
ni ni n s mu thun trong Phc m, s c ri nhng li cha trong i sng ca nhng ngi
tin Cha. S ng nghim v thi cui cng cha c t ra. Mt ngi tin Cha trng thnh cm bit
c khong trng ny su sc nht.
NASB
thn th ca s cht ny
NKJV, NRSV thn th ca s cht
TEV
thn th em ti n s cht
NJB
thn th dnh cho s cht
Thn th v tm tr vt cht ny t chng khng phi l c. Cha to dng nn chng sng trn
mt t ny v tng giao vi Ngi. Chng c to nn rt tt p (Sng th k 1:31). Nhng Sng
th k 3 thay i con ngi v mc ch ca c Cha Tri. y khng phi l th gii m c Cha
Tri nh l nh vy v chng ta cng khng phi l nhng con ngi Cha nh cho nh hin c. Ti li
nh hng n s sng to mt cch trit . Ti li ly iu tt v bp mo n tr thnh iu c
tp trung vo bn ng. Thn th v tm tr tr thnh chin trng ca ti li v cm d. Phao l cm nhn
c cuc chin ny mt cch rt nhy bn! Phao l mong i thi i mi, thn th mi, v mi tng
giao mi vi c Cha Tri (8:23).
7:25 y l phn tm tt v l phn chuyn tip n mt bc cao hn trong R-ma 8. Tuy nhin, ngay c
trong chng 8 cuc tranh chin ny vn hin din trong cu 5-11.
Cu hi cho ngi gii ngha l, Phao l ang ni n ai?
1. chnh ng v kinh nghim ca ng trong o Do thi gio
2. tt c cc C c nhn
3. A-am nh mt in hnh cho c nhn loi
4. Y-s-ra-n v s hiu bit v Lut php, nhng khng vng gi
Ring ti, ti kt hp s 1 (cu 7-13,25b) v s 2 (14-25a). Xin xem nhng kin gii v ng cnh
trong R-ma 7:7-25.
S au n v lo u trong chng 7 c san bng v kha lp bi s vinh hin trong chng 8!

CH C BIT:
S NGI KHEN, CU NGUYN V CM T C CHA TRI CA PHAO-L
Phao-l l ngi hay ngi khen. ng bit r Cu c. Mi phn trong bn phn u ca sch
Thi-thin u kt thc vi bi chc tng Cha (Thi-thin 41:13; 72:19; 89:52; 106:48). ng ngi
khen v chc tng c Cha Tri qua nhiu cch khc nhau.
1. Nhng on m u ca cc l th
a. Li chc phc v cho thm ban u (R-ma 1:7; I C-rinh-t 1:3; II C-rinh-t 1:2)
b. Nhng li chc phc m u (eulogetos, II C-rinh-t 1:3-4; -ph-s 1:3-4)
2. Nhng ting khen ngi cht bt ln
a. R-ma 1:25; 9:5
b. II C-rinh-t 11:31
3. Nhng li chc tn Cha (th hin qua cch dng ch (1) doxa (vinh hin) v (2) i i
a. R-ma 11:36; 16:25
b. -ph-s 3:20-21
c. Phi-lp 4:20
d. I Ti-m-th 1:17
e. II Ti-m-th 4:18
4. Cm t (eucharisteo)
108

a. M u cc l th (R-ma 1:8;I C-rinh-t 1:4;II C-rinh-t 1:11;-ph-s 1:16;Phi-lp

1:3;C-l-se 1:3,12;I T-sa-l-ni-ca 1:2;ll T-sa-l-ni-ca 1:3; Phi-l-mn 4; I Ti-m-th 1:12;
II Ti-m-th 1:3)
b. Ku gi dng li cm t (-ph-s 5:4,20; Phi-lp 4:6; C-l-se 3:15,17; 4:2; I T-sa-l-ni-ca
5:18
5. Nhng li bt ln s cm t
a. R-ma 6:17;7:25
b. I C-rinh-t 15:57
c. II C-rinh-t 2:14;8:16;9:15
d. I T-sa-l-ni-ca 2:13
e. II T-sa-l-ni-ca 2:13
6. Cc li chc phc kt thc
a. R-ma 16:20,24 (?)
b. I C-rinh-t 16:24
c. II C-rinh-t 13:14
d. Ga-la-ti 6:18
e. -ph-s 6:24
Phao-l bit c Cha Tri Ba Ngi c v phng din thn hc v thc nghim. Trong cc th
tn ca ng, ng bt u vi nhng li cu nguyn v ngi khen. Ngay gia nhng li trnh by
Phc m, ng t dng tht ln nhng ting cm t v ngi khen. cui nhng l th, ng cng lun
nh cu nguyn, cm t, v ngi khen c Cha Tri. Cc th tn Phao-l m nhun nhng li
cu nguyn, cm t v ngi khen. ng nhn bit c Cha Tri, chnh mnh, v Phc m.

CU HI THO LUN
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
1. Chng 6 v 7 lin h vi nhau ra sao?
2. Mi lin h gia lut Cu c v nhng ngi tin Cha thi Tn c nh th no? )II C-rinh-t
3:1-11; H-b-r 8:7,13)
3. Hai minh ha no Phao-l dng trong chng 6 v 7 din t mi lin h ca chng ta vi i
sng c?
4. C c nhn lin h ra sao vi lut Mi-se?
5. Xin gii thch bng ch ca ring mnh s khc bit gia thuyt t truyn v thuyt i din trong
vic gii ngha 7:7-25?
6. C phi R-ma 7 m t mt ngi b h mt, mt ngi tin Cha cha trng thnh, hay tt c
nhng ngi tin Cha?

109

R-MA ON 8
CC CCH CHIA ON THEO CC BN DCH HIN I
UBS4

NKJV

NRSV

Cuc sng trong

Thnh Linh
8:1-11

c t do khi
ti li bn trong
8:1-11

Hnh ng cu ri Cuc sng trong

ca c Cha Tri c Thnh Linh
8:1-4
8:1-8

8:12-17

8:12-17

TEV

8:9-11

c Thnh Linh
v s nhn lm
con nui
8:12-17

8:12-17

8:12-13
Con ci
c Cha Tri
8:14-17
Vinh hin l iu
chc chn ca
chng ta
8:18-25

8:5-11

T au n n
vinh hin

S hy vng iu s
ng nghim

Tng lai
vinh hin

8:18-25

8:18-30

8:18-25
S yu ui ca
con ngi c
bi p
8:26-27

8:18-25

Tnh yu ca c
Cha Tri

8:31-39

i sng c
c Thnh Linh
8:1-4

i sng trong xc
tht v trong
c Thnh Linh
8:5-8
8:9-11

S vinh hin
hu n

8:26-30

JB

8:28-30
Tnh yu i i
S tin tng ca
ca c Cha Tri chng ta ni
tnh yu
c Cha Tri
8:31-39
8:31-39

8:26-27

8:28-30
Tnh yu
c Cha Tri
trong Cha Jsus
Christ
8:31-39

8:26-27
c Cha Tri
ku gi chng ta
cng hng s
vinh hin vi Ngi
8:28-30
Mt thnh ca v
tnh yu ca
c Cha Tri
8:31-34
8:35-37
8:38-39

CHU K C LN TH BA (xem trang vii)

THEO DI NH CA TC GI NGUYN THY THEO TNG PHN ON
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
110

c ht on ny trong mt ln c. Xc nh cc ch . i chiu cch chia on theo ch ca

bn vi cc bn dch hin i. Cch chia on khng c linh cm nhng n l cha kha theo di
tng ca tc gi nguyn thy, vn l trng tm ca vic gii ngha. Mi phn on u c mt v ch
mt ch .
1. Phn on 1
2. Phn on 2
3. Phn on 3
4. Vn, vn
CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH
A. Chng ny l im nh ca s bn lun ca Phao-l bt u t cu 1:18. N bt u bng ch
khng c mt s on pht no (ng v mt lut php) v kt thc vi khng c s phn cch
no (mi tng quan c nhn). V mt thn hc, n i t s xng cng bnh n s lm nn thnh v
n s vinh hin (cu 19-30).
B. y l s pht trin thn hc ca Phao-l v vn c Cha Tri ban c Thnh Linh ca Ngi
cho nhng ngi tin Cha (s Ging trnh by iu ny trong Ging 14:12-31; 16:7-16). c
Thnh Linh l tc nhn ca NG T TH NG trong cu 14 lin quan n Phc m tr nn
sng ng trong i sng ca nhng con ngi sa ng. c Thnh Linh s vi v ng trong h v
s bt u thnh hnh ng Christ trong h. Chng 8 dng ch linh, pneuma, hn 21 ln trong khi
chng 7 ch ny hon ton khng c mt (chng 3 n chng 6 cng vy).
C. Trong cuc sng, c 2 ci nhn (hai th gii quan), hai cch sng, hai u tin, hai con ng (ng
rng v ng hp) m con ngi i theo, y iu ny l xc tht v c Thnh Linh. Mt la
chn dn n s cht; mt la chn khc dn n s sng. iu ny vn c gi l hai con ng
trong vn chng khn ngoan Cu c (Thi thin 1 v Chm ngn 4:10-19). Cuc sng i i, s
sng trong c Thnh Linh c nhng c tnh c th nhn bit c (theo xc tht i vi theo c
Thnh Linh).
s vng mt ca Sa-tan trong ton b ng cnh thn hc ny (R-ma 1-8). Sa-tan khng
c nhc n trong th R-ma mi cho n cu 16:20. iu tp trung y chnh l bn cht A-am
sa ng ca con ngi. y l cch Phao-l ct b i nhng li li ca con ngi h hoi cho s
cm d siu nhin thay v l s chng nghch ca h i cng c Cha Tri. Chnh con ngi c
trch nhim v iu ny!
D. Rt kh lp dn cho chng ny v cc tng pht trin bng cch quyn vo nhau bi nhng si
dy l tht lp i lp li thnh cc m thc, nhng khng c nhng n v ng cnh.
E. Cu 12-17 trnh by cho ngi tin Cha v s chc chn trong c tin
1. iu u tin l mt th gii quan v li sng c thay i thc hin bi c Thnh Linh.
2. iu th hai l s s hi ca chng ta i vi c Cha Tri c thay th bi mt cm nhn tnh
yu trong gia nh qua c Thnh Linh.
3. iu th ba l s xc nhn a v lm con ca chng ta bi s hin din ca c Thnh Linh trong
lng.
4. iu th t l s xc nhn ny li cng chc chn hn gia nhng vn nn v tranh chp ca th
gii sa ng ny.
F. Cu 31-39 m t khung cnh ca ta n, mt li hnh nh vn chng in hnh ca cc tin tri thi
Cu c. c Cha Tri l Quan ta; Sa-tan l k kin co; Cha Jsus l Lut s bo cha, thin s
l nhng ngi quan st, v nhng ngi tin Cha ang di s kin co ca Sa-tan.
1. Cc t ng theo lut php
a. Chng li chng ta (cu 31)
b. S buc ti (cu 33)
c. Xng cng bnh (cu 33)
d. Kt ti (cu 34)
e. Cu thay (cu 34)
111

2. S co buc, ai (cu 31,33,34 [3 ln], 35)

3. S chu cp ca c Cha Tri trong ng Christ (cu 32,34b)
4. Khng c s phn cch khi c Cha Tri
a. Nhng hon cnh trn t ny (cu 35)
b. Cu trch trong Cu c t Thi thin 44:22 (cu 36)
c. Chin thng (cu 37,39)
d. Nhng hon cnh hay cc tc nhn siu nhin (cu 37-39)
8:1-8 (BN NASB)
1 Cho nn hin nay chng cn c s on pht no cho nhng k trong c Cha Jsus
Christ; 2 v lut php ca Thnh Linh s sng nh c Cha Jsus Christ bung tha ti
khi lut php ca s ti v s cht. 3 V iu chi lut php khng lm ni, ti xc tht lm cho
lut php ra yu ui, th c Cha Tri lm ri: Ngi v c ti li sai chnh Con mnh
ly xc tht ging nh xc tht ti li chng ta, v on pht ti li trong xc tht,4 hu cho s
cng bnh m lut php buc phi lm c trn trong chng ta, l k chng noi theo xc tht,
nhng noi theo Thnh Linh. 5 Tht th, k sng theo xc tht th chm nhng s thuc v xc
tht; cn k sng theo Thnh Linh th chm nhng s thuc v Thnh Linh. 6 V, chm v xc
tht sanh ra s cht, cn chm v Thnh Linh sanh ra s sng v bnh an; 7 v s chm v xc
tht nghch vi c Cha Tri, bi n khng phc di lut php c Cha Tri, li cng
khng th phc c. 8 V, nhng k sng theo xc tht, th khng th p lng c Cha Tri.
8:1 NASB
Cho nn hin nay
NKJV, NRSV cho nn hin nay
TEV
chng c
JB
cho nn, l do
iu ny lin quan tr li vi ng cnh trc . Mt s cho rng n lin quan n 7:24-25, nhng
dng nh tt nht l em n tr li vi mt ng cnh xa hn na trong 3:21-7:25.
khng c Ch khng c t u cu trong ting Hy-lp. N c nhn mnh, khng c s
on pht no cho nhng k trong ng Christ (cu 1-3), v nhng k bc theo c Thnh Linh (cu
4-11). Ti y cho thy c hai mt ca giao c mi (1) l mn qu min ph trong ng Christ; v (2)
i hi mt li sng, mt p ng giao c. S xng cng bnh va l khch quan (CH NH
(INDICATIVE)) va l ch quan (MNH LNH (IMPERATIVE)). N l mt tnh trng ng thi l
mt li sng.
s on pht T katakrima t khi c dng trong bn By mi, nhng n din t li nguyn ra
nu khng vng theo trong Phc truyn 27:26. N c ngha l s hnh pht theo sau mt bn n theo
lut. N thuc v lut php, tri vi s xng cng bnh. y l mt t ng him hoi trong cc th tn ca
Phao-l (5:16,18), ngoi ra khng c ch no khc trong c Tn c.
Bn King James thm vo cu 1, nhng ai khng theo xc tht nhng theo c Thnh Linh. Cm
t ny khng c trong cc bn Hy-lp c trong cu 1. Bn UBS4 cho s vng mt ny mc A (ngha
l chc chn). Tuy nhin, n xut hin trong cu 4. N hon ton khng ph hp v mt thn hc cu 1,
nhng li hon ton va vn trong cu 4. Cu 1-3 ni n s lm nn thnh a v (CH NH) trong khi
cu 4-11 ni n s lm nn thnh thc nghim hay s ging vi ng Christ (MNH LNH). ch
thch trong trang 289 trong sch ca William R. Newell Romans Verse by Verse (Moody, 1938).
Bn Revised Version ng khi b i cm t nhng ai khng theo xc tht nhng theo c
Thnh Linh. K t khi bn King James ra i, hn 300 nm trc, chng ta ln hi khi phc c
nhiu bn Hy-lp c rt chnh xc v hon thin nht; v nhng ngi tin knh Cha, st sng i u cn
mn, t m em li kt qu trong vic sa cha nhng li sai ln vo trong cc phin bn. Chng ta

112

u bit chng ta khng c bn Kinh thnh nguyn bn: c Cha Tri vui lng gi li nhng iu
khi tay nhng to vt rt d sa vo vic th hnh tng ging nh cc con ci loi ngi.
Chng ta phi kt thc cu 1 vi nhng ch trong Cha Jsus Christ, vi 4 l do: (1) Bng chng
v cc bn Hy-lp c ng h p o s b i cm t nhng ai khng theo xc tht nhng theo c Thnh
Linh trong cu 1,- cng nhiu nh bng chng nht tr cho s thm vo nhng ch ny trong cu 4, (2)
S nhy bn thuc linh cng ng iu ny, v vic thm vo cm t ny trong cu 1 s lm cho s an
ton ca chng ta l thuc vo vic chng ta sng nh th no, ch khng phi da vo c Thnh Linh
ca c Cha Tri. Nhng tt c mi ngi trong Cha Jsus u c an ton khng b on pht, l
iu c dy cch r rng trong cc th tn. Nu khng, s an ton ca chng ta s da vo li sng
ca chng ta, ch khng phi v tr ca chng ta trong ng Christ. (3) Cm t ny r rng va kht vi
phn cui ca cu 4- l cu m t cch sng ca nhng ngi tin Cha, ch khng phi s an ton khi
s on pht. (4) Vic v cu ny c t cui cu 1 l mt ch thch ngoi l by t, khng ch qua
vic b n ra trong cc bn Aleph, A,B, C, D, F, G: A, D (corr.); trong mt s bn c vit theo dng ch
cong (xem Olshausen, Meyer, Alford, J.F., v B., v bn lun rt gi tr ca Darby trong cun Synopsis, in
loc); m cn qua s ging nhau trong cc bn c ch thch ny thm vo v s lut php, c tm thy
trong cc bn khc.
Vic c Cha Tri chn cho li ca Ngi c dch ra m vn c thm quyn c nhn thy
qua vic Tn c s dng bn dch Hy-lp ca Cu c bng ting H-b-r, hay gi l Bn By mi.
Chng ta nn cm n c Cha Tri v nhng con ngi tn ty b ra c i nghin cu cc bn
tho m Cha cn li cho chng ta, nhng ngi cho chng ta mt bn dch hon ho nh chng ta
c ngy hm nay. Chng ta nn phn bit cch r rng v gi mi nh vy nhng hc gi ny vi nhng
ngi theo ch ngha hin i kiu cng (ci gi l Ph bnh cao cp thi xa), nhng ngi nhn ni
cho chng ta bit c Cha Tri nn ni g trong Kinh thnh, thay v vi s khim nhng su sc tm
kim khm ph ra c Cha Tri phn iu g (trang 289).
cho nhng ngi trong Cha Jsus Christ Cm t rt Phao-l ny (tc l PHM VI NI
CHN (LOCATIVE of SPHERE) tng ng vi s din t hin i gi l mi lin h c nhn.
Phao-l nhn bit, yu mn, phc v v vui mng trong Cha Jsus. Phc m va l mt s ip tin
vo, va l mt Con ngi mi vo. Nng lc sng tun chy t mi lin h vi ng Christ t k
cht sng li, l ng ng gp trn ng a-mch. Kinh nghim ca ng v Cha Jsus i trc thn
hc ca ng v Cha Jsus. Kinh nghim ca ng tun ra khng phi trong mt s huyn b ca nh
tu nhng trong s phc v truyn gio mnh m. Nhn bit Ngi l phc v Ngi. C c gio chnh
chn l mt s ip, mt Con ngi, v l mt li sng! (Xem ch thch cu 1:5).
8:2 lut ca Thnh Linh ca s snglut ca ti v s cht iu ny c th ni n: (1) s tng
phn gia lut ti li (R-ma 7:10,23,25) v lut mi ca c Cha Tri (R-ma 7:6,22,25); (2) lut yu
thng (Gia-c 1:25; 2:8,12) i vi Lut Mi-se (7:6-12); (3) thi i c v thi i mi ; hay l (4)
giao c c v giao c mi (Gi-r-mi 31:31-34; sch H-b-r trong Tn c).
Li tng phn ny c tip tc nh sau:
1. Lut ti li v s cht i cng lut ca c Thnh Linh, cu 2
2. Theo xc tht v theo Thnh Linh, cu 4 &5
3. Nhng iu thuc v xc tht v nhng iu thuc v Thnh Linh, cu 5
4. Tm tr ch tm vo nhng iu ca xc tht v tm tr ch tm vo nhng iu ca Thnh Linh,
cu 5
5. Ch n xc tht v ch vo Thnh Linh, cu 6
6. Trong xc tht v trong Thnh Linh, cu 9
7. Thn th cht i vi Thnh Linh sng, cu 10
8. Anh em phi cht i cng anh em s sng, cu 13
9. Linh ca s n l v linh ca s lm con nui, cu 16
NASB, NRSV, JB bung tha cc ngi
113

NKJV, TEV
gii phng ti
Cu 2-3 l s ip thn hc ca chng 6. C mt s i t khc nhau xut hin trong nhng bn tho
Hy-lp c; ch ti xut hin trong cc bn A, D, K, v P trong khi ch anh em xut hin trong bn Aleph, B, F v G. i t chng ti xut hin tr hn trong cc bn vit theo kiu ch Uncial, Psi. Nhng
ngi thu thp bn UBS 4 cho ch anh em mc B (c v chc). Bn UBS 3 cho n mc D
(rt kh).
Hc gi Newman v Nida, trong cun A Translators Handbook on Pauls Letter to the Romans, ni
rng bn UBS trong ting Hy-lp ngh ch ti, mc d cho n mc C, cho thy s nghi ng
v bn c nguyn thy c xc sut cao (trang 145-146).
Vn v nhng I T chng ti, anh em, hay ti, chng ti thng lp i lp li trong cc
bn Hy-lp trong th tn Phao-l.
8:3 iu lut php khng lm c Lut Mi-se l tt v thnh, nhng con ngi ti li v yu ui
(7:12,16). NG T y tht ra l TNH T adunaton, c ngha l khng th (H-b-r 6:4,
18:10:4; 11:6), nhng n c th mang ngha khng c sc mnh (Cng-v 14:8; R-ma 15:1). Lut
php khng th em n s cu ri. Tri li, n ch em n s on pht, s cht, v s nguyn ra!
yu ui nh trong xc tht y l tranh lun chnh ca Phao-l trong chng 7. Lut ca c
Cha Tri l tt lnh v thnh khit, nhng con ngi ti li, ni lon, sa ng khng th t yu cu ca
n. Khng nh nhng thy rabi khc, Phao-l nhn mnh n kt qu ca Sng-th-k 3.
iu c Cha Tri lm: sai chnh Con Ngi iu con ngi sa ng khng th lm c di
Giao c c, th c Cha Tri lm qua giao c mi (Gi-r-mi 31:31-34; -x-chi-n 36:22-36) qua
Cha Jsus (-sai 53; Ging 3:16). Thay v i hi nhng iu bn ngoi, Cha ban cho Thnh Linh
ng bn trong v mt tm lng mi. Giao c mi ny da trn s n nn v c tin ni cng tc hon
tt ca ng Christ, khng phi da vo vic lm ca con ngi. Tuy vy, c hai giao c u mong i
mt li sng tin knh.
ging nh xc tht ti li L tht ny cng c nu ln trong Phi-lp 2:7-8. Cha Jsus c thn th
con ngi tht (nhng khng c bn cht ti, Phi-lp 2:7-8; H-b-r 7:26). Ngi tht l mt Ngi ging
nh chng ta. Ngi b cm d mi cch nh chng ta nhng khng phm ti (H-b-r 4:15). Ngi
cm thng vi chng ta.
nh mt ca l cho ti li Khi nim ny cng c nhc n trong II C-rinh-t 5:21 v I Phi-e-r
2:24. Cha Jsus n cht th (-sai 53:4-6, 10-12; Mc 10:45). i sng v ti ca Ngi tr thnh
mt ca l chuc ti (Ging 1:29).
Ngi on pht ti li trong xc tht S cht ca Cha Jsus nu bt v gii quyt vn bn
cht ti li ca con ngi, khng phi ch ti c nhn (nh trong lut Mi-se). Chnh s sng, s cht, v
sng li ca Ngi hon tt chng trnh cu chuc ca c Cha Tri (Cng-v 2:23; 3:18; 4:28;
13:29). Ngi cng cho chng ta thy iu con ngi c th v nn tr thnh (Ging 13:15; I Phi-e-r
2:21).
8:4 Cu ny c l ch n Giao c mi (Gi-r-mi 31:33 v -x-chi-n 36:26-27). N lin quan n hai
kha cnh ca s cu ri. Trc ht, Cha Jsus hon tt cc i hi ca Giao c c v qua c tin
ni Ngi s cng bnh ny c em sang nhng ngi tin Cha nh mt mn qu min ph m khng
phi do cng trng c nhn. Chng ta gi iu ny l s lm nn thnh a v. Cha ban cho nhng ngi
tin Cha mt tm lng v mt thn linh mi. Chng ta hin ang bc i trong c Thnh Linh, khng
phi trong xc tht. iu ny gi l s nn thnh tng bc. C c gio l mt giao c mi cha
ng c nhng quyn li (mn qu cu ri) v trch nhim (ging nh ng Christ, 6:13). Thm trng l
nhiu ngi tin Cha cn sng i sng bt xng, xc tht (I C-rinh-t 3:1-3).
114

 nhng ngi khng bc i theo xc tht, nhng theo c Thnh Linh S tng phn ny cng
thy trong Ga-la-ti 5:16-25. Mt s cng bnh theo lut php phi c i km bi mt s cng bnh
trong i sng. Tm lng v tm tr mi trong Giao c mi khng phi l nn tng ca s cu ri,
nhng l kt qu. S sng i i c nhng bn tnh c th nhn bit c!
8:5 Phao-l so snh cuc sng trong xc tht v trong c Thnh Linh trong cu 5-8 (hnh ng ca
xc tht, Ga-la-ti 5:19-21 i li vi tri Thnh Linh, 5:22-25).
8:6 tm tr vo Ngi Do Thi nhn bit rng con mt v l tai l ca s vo tm hn. Ti li bt
u trong i sng tm tr. Chng ta tr nn iu chng ta hay chm ch vo (R-ma 12:1-2; Phi-lp 4:8)!
Phao-l khng theo quan im truyn thng ca cc rabi v hai nh (yetzers) trong con ngi.
i vi Phao-l, nh tt lnh khng c trong con ngi h hoi, ch c sau khi ci o. Phao-l cho
rng chnh c Thnh Linh ng trong lng khi s cuc chin thuc linh bn trong (Ging 16:7-14).
s sng iu ny ch s sng i i, i sng trong thi i mi.
bnh an T ny theo ngha nguyn gc c ngha l hn li ci g b v (Ging 14:27; 16:33; Philp 4:7). C ba cch Tn c ni v s bnh an (1) l tht khch quan v s bnh an ca chng ta vi c
Cha Tri qua ng Christ (C-l-se 1:20); (2) cm nhn ch quan ca chng ta v s lm ha li vi
c Cha Tri (Ging 14:27; 16:33; Phi-lp 4:7); v (3) c Cha Tri ni kt c ngi Do Thi v
ngi ngoi bang li thnh mt thn th mi qua ng Christ (-ph-s 2:14-17; C-l-se 3:15).
8:7-11 Phao-l m t con ngi khng c c Cha Tri trong nhng cch sau: (1) th ch cng c
Cha Tri, cu 7; (2) khng di quyn ca c Cha Tri, cu 7; (3) khng th lm vui lng Cha,
cu 8; v (4) cht thuc linh cui cng dn n cht i i, cu 10-11.
8:7 NASB, NRSV s chm v xc tht nghch vi c Cha Tri
NKJV
tm tr xc tht th nghch cng c Cha Tri
TEV
con ngi tr nn th nghch cng c Cha Tri
NJB
quan im ca bn cht h hoi ca con ngi i nghch vi c Cha Tri
cm t ny song song vi s chm v xc tht sanh ra s cht trong cu 6 v nhng ai bc
i theo xc tht trong cu 4. ng thi, rng bn cht ca con ngi sa ng va l mt ci nhn (th
gii quan) va l mt li sng (cu 7:5).
v n khng th lm nh vy Con ngi h hoi khng nhng khng chn theo Ngi, m h cng
khng th chn theo Ngi. Con ngi h hoi, nu khng c s tr gip ca c Thnh Linh, th khng
th p ng li c vi nhng iu thuc linh (-sai 53:6; I Phi-e-r 2:24-25). c Cha Tri lun lun
m li trc (Ging 6:44, 65).
8:8 nhng ai trong xc tht Phao-l dng cm t ny trong hai cch: (1) thn th vt cht (R-ma
1:3; 2:28; 4:1; 9:3,5); v (2) n lc ca con ngi mun tch xa khi c Cha Tri (R-ma 7:5; 8:4-5).
y, n l la chn s 2. N ni n mt nhn loi bt tn v ni lon.
8:9-11 (BN NASB)
9 V phn anh em, nu tht qu Thnh Linh c Cha Tri trong mnh, th khng sng theo
xc tht u, nhng theo Thnh Linh; song nu ai khng c Thnh Linh ca ng Christ, th
ngi y chng thuc v Ngi.10 Vy nu ng Christ trong anh em, th thn th cht nhn
c ti li, m thn linh sng nhn c s cng bnh. 11 Li nu Thnh Linh ca ng lm cho
c Cha Jsus sng li t trong k cht trong anh em, th ng lm cho c Cha Jsus
Christ sng li t trong k cht cng s nh Thnh Linh Ngi trong anh em m khin thn th
hay cht ca anh em li sng.
115

8:9 nu C mt lot nhng CU IU KIN trong cc cu 9,10,11,13 (hai ln), 17 (hai ln). Tt c
u l CU IU KIN BC MT, hm c th tr thnh s tht t quan im ca ngi ni hoc
mang ngha tu t. Phao-l cho rng c gi ca ng ti Hi thnh R-ma u l nhng C c nhn
(cu 9a).
Thnh Linh ca ng Christ Con ngi hoc l c Thnh Linh v v vy l nhng ngi tin Cha
hay l h khng c c Thnh Linh v v vy b h mt thuc linh. Chng ta nhn lnh ton b c
Thnh Linh khi tin Cha. Chng ta khng cn thm c Thnh Linh; nhng chnh Ngi cn thm con
ngi ca chng ta!
T Thnh Linh trong cu 9a; Thnh Linh ca c Cha Tri trong cu 9b, v Thnh Linh ca
ng Christ trong cu 9c u c ngha nh nhau.
CH C BIT: CHA JSUS V THNH LINH
C mt s linh ng gia cng tc ca c Thnh Linh v cng tc ca c Cha Con. ng G.
Campbell Morgan ni rng danh hiu thch hp nht cho c Thnh Linh l mt Cha Jsus khc.
Sau y l bng lit k so snh cng vic v danh hiu ca c Cha Con v c Thnh
Linh.Thnh Linh c gi l Thnh linh ca Cha Jsus hoc nhng t ng tng t (R-ma 8:9;
II C-rinh-t 3:17; Ga-la-ti 4:6; I Phi-e-r 1:11).
1. C hai u c gi vi cng mt t ng:
a. L tht
1) Cha Jsus (Ging 14:6)
2) Thnh Linh (Ging 14:17; 16:13)
b. ng bin h
1) Cha Jsus (I Ging 2:1)
2) Thnh Linh (Ging 14:16,26; 15:26; 16:7)
c. ng Thnh
1) Cha Jsus (Lu-ca 1:35; 14:26)
2) Thnh Linh (Lu-ca 1:35)
2. C hai u ng trong nhng ngi tin Cha
a. Cha Jsus (Ma-thi- 28:20; Ging 14:20,23; 15:4-5; R-ma 8:10; II C-rinh-t 13:5; Ga-la-ti
2:20; -ph-s 3:17; C-l-se 1:27)
b. Thnh Linh (Ging 14:16-17; R-ma 8:9,11; I C-rinh-t 3:16; 6:19; II Ti-m-th 1:14)
c. V ngay c c Cha Cha (Ging 14:23; II C-rinh-t 6:16)
8:10 ng Christ trong anh em Ch anh em S NHIU. Ch Christ ch c Thnh Linh/
c Cha Con ng trong lng (Ging 14:16-17; C-l-se 1:27). Con ngi c c Thnh Linh/ c
Cha Con, nu khng h khng phi l C c nhn (I Ging 5:12). i vi Phao-l, trong ng Christ
cng ging nh trong Thnh Linh v phng din thn hc.
mc d thn th cht v c ti li Ngay c cc C c nhn cng phi cht v thuc th bi v ti
ca A-am, ca th gii sa ng, v bi s chng nghch ca chnh h (5:12-21). Ti li lun tip tc vn
hnh cho n cng. S cht thuc linh (Sng-th-k 3; -ph-s 2:1) em n s cht thuc th (Sngth-k 5; H-b-r 9:27). Ngi tin Cha sng trong c thi i mi ca Thnh Linh (Gi-n 2:28-29;
Cng-v 2:16) v trong thi i c ca ti li v s chng nghch (cu 21,35).
thn linh sng v c s cng bnh C mt vi bt ng gia nhng ngi dch v gii ngha Kinh
thnh v ch thn linh, khng bit ch ny ch linh ca con ngi (bn NASB, ASV, NIV, Williams,
Jerusalem Bible), hay l c Thnh Linh (bn KJV, TEV, REB, Karl Barth, C.K. Barrett, John Murray,
v Everett Harrison).
116

Ng cnh rng hn gip chng ta hiu hn v cm t ngn ny. Ngay c nhng ngi tin cy ng
Christ cng vn s cht bi v h sng trong th gii sa a ny. Tuy nhin, v c s cng bnh n bi
c tin ni Cha Jsus h nhn c s sng i i (-ph-s 2:4-6). y l s ging co ca khi
nim nhng cha trong quan im v Vng quc c Cha Tri. Thi i c v mi trng lp
nhau trong mt thi gian.
S cng bnh Xin xem Ch c bit cu 1:17
8:11 nu Xem ch thch cu 9.
Thnh Linh Ngi khin Cha Jsus sng li trong anh em Thn v no trong Ba Ngi c
Cha Tri ng trong nhng ngi tin Cha? a s cc C c nhn u tr li l c Thnh Linh. iu
ny ng, nhng trn thc t, c ba Thn v u ng trong ngi tin Cha.
1. c Thnh Linh, Ging 14:16-17; R-ma 8:11; I C-rinh-t 3:16; 6:19; II Ti-m-th 1:14
2. c Cha Con, Ma-thi- 28:20; Ging 14:20,23; 15:4-5; R-ma 8:10; II C-rinh-t 13:5; Ga-la-ti
2:20; -ph-s 3:17; C-l-se 1:27
3. c Cha Cha, Ging 14:23; II C-rinh-t 6:16
Cm t ny l mt c hi rt tt cho thy Tn c thng quy cng tc cu ri cho c ba Ngi;
(1) c Cha Cha khin Cha Jsus sng li (Cng-v 2:24;3:15;4:10;5:30; 10:40; 13:30,33,34,37;
17:31;R-ma 6:4,9;8:11; 10:9; I C-rinh-t 6:14; II C-rinh-t 4:14; Ga-la-ti 1: 1;-ph-s 1:20; Cl-se 2:12; I T-sa-l-ni-ca 1:10); (2) c Cha Con t khin Ngi sng li (Ging 2:19-22; 10:1718); (3) c Thnh Linh khin Cha Jsus sng li (R-ma 8:11). S nhn mnh v Ba Ngi c
Cha Tri cng c thy trong cu 9, 10.
CH C BIT: BA NGI C CHA TRI
n cng tc ca c Ba Ngi c Cha Tri. Tertullian l ngi u tin dng ch Ba
ngi, khng phi l ch Kinh thnh dng, nhng khi nim ny lan ta rng khp.
1. Cc sch Phc m
a. Ma-thi- 3:16-17; 20:19 (v nhng cu tng ng)
b. Ging 14:26
2. Cng v- Cng-v 2:32-33, 38-39
3. Phao-l
a. R-ma 1:4-5; 5:1,5; 8:1-4,8-10
b. I C-rinh-t 2:8-10; 12:4-6
c. II C-rinh-t 1:21; 13:14
d. Ga-la-ti 4:4-6
e. Eph. 1:3-14,17; 2:18; 3:14-17; 4:4-6
f. I T-sa-l-ni-ca 1:2-5
g. II T-sa-l-ni-ca 2:13
h. Tt 3:4-6
4. Phi-e-r- I Phi-e-r 1:2
5. Giu-e- cu 20,21
Cu c cng c hng v iu ny
1. S dng s nhiu ch c Cha Tri
a. Danh hiu Elohim l s nhiu, nhng khi dng cho c Cha Tri n lun c ng t s t
b. Ch chng ta trong Sng-th-k 1:26-27; 3:22; 11:7
c. Ch Mt trong kinh Shema trong Phc truyn 6:4 s nhiu (cng nh trong Sng-th-k
2:24; -x-chi-n 37:17)
117

2. Thin s ca Cha l i din thy c ca thn linh

a. Sng-th-k 16:7-13; 22:11-15; 31:11,13; 48:15-16
b. Xut -dp-t k 3:2,4; 13:21; 14:19
c. Cc quan xt 2:1; 6:22-23; 13:3-22
d. Xa-cha-ri 3:1-2
3. c Cha Tri v Thnh Linh ring bit nhau, Sng-th-k 1:1-2; Thi thin 104:30; -sai 63:911; -x-chi-n 37:13-14
4. c Gi-h-va (YHWH) v ng Mt-si-a (Adon) ring bit nhau, Thi thin 45:6-7; 110:1; Xacha-ri 2:8-11; 10:9-12
5. ng Mt-si-a v Thnh Linh phn bit vi nhau, Xa-cha-ri 12:10
6. C ba u c ni n trong -sai 48:16; 61:1
Thn tnh ca Cha Jsus v thn v c Thnh Linh gy vn cho nhng ngi tin Cha cch
nghim nht, ch theo c thn thi k u:
1. Tertullian- cho c Cha Con di c Cha Cha
2. Origen- h thp bn cht thn linh ca c Cha Con v c Thnh Linh
3. Arius- khng chp nhn thn tnh ca c Cha Con v c Thnh Linh
4. Monarchianism- tin vo s by t ln lt ca c Cha Tri
Khi nim Ba Ngi l mt m thc c pht trin qua lch s di s soi sng ca d liu Kinh
thnh
1. Thn tnh y ca Cha Jsus, ngang bng vi c Cha Cha, c xc nhn trong Gio hi
ngh Nicea vo nm 325.
2. Thn v v thn tnh y ca c Thnh Linh bng vi c Cha Cha v c Cha Con
c xc nhn trong Gio hi ngh Constantinople nm 381.
3. Gio l Ba Ngi c trnh by y trong tc phm De Trinitate ca Augustine
Tht s y l mt s huyn diu. Nhng Tn c dng nh xc nhn mt bn cht thn linh vi
ba th hin thn v i i.
cng ban s sng cho thn th cht ca anh em S sng li ca Cha Jsus v nhng ngi theo
Ngi l mt tn l quan trng (I C-rinh-t 15:1 v nhng cu tip sau; II C-rinh-t 4:14). C c gio
khng nh rng ngi tin Cha s hin din trong thn th trong ci i i (I Ging 3:2). Nu ng
Christ c khin sng li bi c Thnh Linh, th nhng ngi theo Ngi cng vy (cu 23).
8:12-17 (BN NASB)
12 Vy, hi anh em, chng ta chng mc n xc tht u, ng sng theo xc tht. 13 Tht th,
nu anh em sng theo xc tht th phi cht; song nu nh Thnh Linh, lm cho cht cc vic ca
thn th, th anh em s sng.14 V ht thy k no c Thnh Linh ca c Cha Tri dt dn,
u l con ca c Cha Tri.15 Tht anh em chng nhn ly thn tr ca ti mi ng cn
trong s s hi; nhng nhn ly thn tr ca s lm con nui, v nh chng ta ku rng:
A-ba! Cha! 16 Chnh c Thnh Linh lm chng cho lng chng ta rng chng ta l con ci
c Cha Tri. 17 Li nu chng ta l con ci, th cng l k k t: k k t c Cha Tri v
l k ng k t vi ng Christ, min chng ta u chu au n vi Ngi, hu cho cng c
vinh hin vi Ngi.
8:12 Vy th Phao-l tip tc rt ra nhng ng dng t phn ng trnh by trong cu 1-11.
chng ta (chng) mc n y l mt cn li ca ca s t do C c (14:1-15:13). y l kt lut
rt ra t phn bn lun v s lm nn thnh trong cu 1-11, l s nn thnh va a v (CH NH) va
thc nghim (MNH LNH). N cng cho thy r rng rng ngi tin Cha vn cn phi tranh chin vi
118

bn cht sa ng c (R-ma 7). C mt quyt nh u tin (khi mi tin Cha) v nhiu quyt nh khc
lin tc cn phi quyt nh (i sng c tin)!
8:3 nu C mt lot cc CU IU KIN trong cu 9,10,11,13 (hai ln) v 17 (hai ln). Tt c u l
nhng CU IU KIN BC MT, hm c th tr thnh s tht t quan im ca ngi ni hoc
mang ngha tu t. Phao-l cho rng c gi ca ng ti Hi thnh Rma l nhng C c nhn sng
theo Thnh Linh.
anh em sng theo xc tht, th phi cht Cc NG T trong cu 13 u th HIN TI, l th
ch hnh ng tip tc din ra. Kinh thnh cho bit 3 giai on cht (1) cht thuc linh (Sng-th-k 2:17;
3:1-7; -ph-s 2:1); (2) cht thuc th (Sng-th-k 5) ; v (3) cht i i (Khi huyn 2:11; 20:6,14;
21:8). S cht c ni n trong phn on ny l s cht thuc linh ca A-am (Sng-th-k 3:14-19)
em li kt qu l s cht thuc th ca dng ging con ngi (Sng-th-k 5).
Ti ca A-am em li s cht cho con ngi (5:12-21). Mi ngi chng ta chn tham d vo ti li
theo ca mnh. Nu chng ta chn c trong n, n s git cht chng ta i i (Khi huyn 20:6,14,
s cht th hai). L C c nhn, chng ta phi cht vi ti li v bn ng, v sng cho c Cha Tri
(R-ma 6).
nu bi Thnh Linh anh em lm cho cht cc cng vic ca thn th, th anh em s sng Nim
tin chc chn v s cu ri ca ngi tin Cha c khng nh v by t qua li sng C c ca h
(sch Gia-c v I Ging). Ngi tin Cha khng sng cuc sng bi sc ring, nhng bi s tr gip
ca c Thnh Linh (cu 14). Tuy nhin, h phi u phc chnh mnh di s iu khin ca Ngi mi
ngy (-ph-s 5:17-18). Trong vn cnh ny, nhng vic ca thn th l i sng ca thi k ti li
c. y khng phi l s dt b hn s hin din ca thn th (8:320, nhng l s tng phn gia vic
c Thnh Linh ng vo lng (thi k mi) v s tranh chin vi ti li (thi k c).
8:14 tt c nhng ai c Thnh Linh ca c Cha Tri dt dn y l th NG TNH T
TH NG HIN TI (PRESENT PASSIVE PARTICIPLE), cho thy s hng dn lin tc t Thnh
Linh. c Thnh Linh khin chng ta n gn vi ng Christ v thnh hnh ng Christ trong chng ta
(cu 29). C c gio cn c mt iu g hn l ch l mt quyt nh. N tht s l mt tin trnh o
to mn bt u bng mt quyt nh. N khng ni n nhng s kin quan trng, thi im, hay cc
mc v, nhng l nhng hnh ng sinh hot hng ngy.
con c Cha Tri cm t S NHIU ny c dng trong Cu c cho cc thin s v rt t khi
dnh cho con ngi. S T c dng cho A-am, Y-s-ra-n, vua ca Y-s-ra-n v ng Mt-si-a.
y n ch tt c nhng ngi tin Cha. Trong cu 14 ch Hy-lp huioi (cc con trai) c dng n,
trong cu 16, ch tekna (con ci). Chng c dng ng ngha vi nhau trong ng cnh ny.
8:15 thn tr Ging nh cu 10, cu ny khng r rng. N c th ch mt tm linh mi trong ng
Christ ca nhng ngi c cu hay l ni n c Thnh Linh. C hai ngha u c thy trong cu
16.
C mt vi ch trong cc th tn Phao-l dng cu trc ng php ny m t iu c Thnh Linh em
li trong i sng c nhn ngi tin Cha.
(1) y ni n khng phi thn tr ca s lm ti mi nhng l thn tr ca s lm con nui, cu
15
(2) nhu m, trong I C-rinh-t 4:21
(3) ng mt lng tin, Ii C-rinh-t 4:13
(4) thn tr ca s khn sng v ca s t ra, -ph-s 1:17
C mt s ch, c bit l trong I C-rinh-t, Phao-l dng ch pneuma ch v chnh mnh (I Crinh-t 2:11; 5:3,14; 7:34; 16:8; C-l-se 2:5). Trong ng cnh ny cu 10 v 15 hp vi ngha ny
nht.
119

 ca ti mi dn n s s hi mt ln na Bn cht c trng ca con ngi c l s hi. c tnh

ca bn cht mi c m t trong cu 14-17.
s lm con nui Theo lut La-m s nhn lm con nui rt kh, nhng khi c, iu ny tr
nn vnh vin (Ga-la-ti 4:4-6). Hnh nh ny hu thun cho l tht v s an ton chc chn ca ngi tin
Cha. Mt ngi con rut c th b trut quyn tha hng, nhng ngi con nui th khng th lm nh
vy. y l mt trong nhng hnh nh v gia nh m Phao-l rt thch dng din t v s cu ri (cu
15,23). Ging v Phi-e-r cng dng hnh nh lin h n gia nh, s sanh li (Ging 3:30; I Phi-e-r
1:3,23).
A-ba T ng A-ram ny l t cc a tr gi cha ca chng nh (ba b). Cha Jsus v cc
mn ni ting A-ram. Nhng ngi tin Cha c th n vi c Cha Tri thnh khit qua huyt ca
Cha Jsus, c Thnh Linh ng trong lng bng mt c tin vng vng v mt s tin tng nh trong
gia nh (Mc 14:36; Ga-la-ti 4:6). Tht l mt iu qu k diu, con ngi sa ng ny c th gi c
Cha Tri l Cha, v ng Thnh i i li mong mun iu ny! Xin xem Ch c bit cu 1:7 v
c Cha Cha.
8:16 chnh Thnh Linh Ngi Ch Hy-lp cho ch Thnh Linh th TRUNG TNH, v vy bn KJV
dch l Thnh Linh, chnh n, nhng Thnh Linh l mt thn v; con ngi c th lm Ngi bun (ph-s 4:30; I T-sa-l-ni-ca 5:19), v vy dch chnh Ngi th hp hn.
lm chng cho tm linh ca chng ta rng chng ta l con ci c Cha Tri Nh trnh by
trong cu 13, mt kha cnh cho thy s chc chn v c tin l kt qu ca nhng cuc i c thay i
v nh hng n ngi khc (xem sch Gia-c v Ging). Mt kha cnh khc na ca s chc chn ny
l c Thnh Linh ng trong lng thay th s s hi c Cha Tri bng tnh yu thng nh trong
gia nh. bn dch RSV v NRSV v cch chm cu, khi chng ta ku rng, A-ba! Cha! Chnh
Thnh Linh Ngi lm chng cho tm linh chng ta rng chng ta l con ci c Cha Tri (Ga-la-ti
4:6). iu ny c ngha l s chc chn v s c tin cu ri xy n khi ngi tin Cha c th gi c
Cha Tri l Cha, bi c Thnh Linh.
S lm chng bn trong ca c Thnh Linh khng nghe thy c nhng rt thc dng
1. Cm bit ti
2. Mun tr nn ging ng Christ
3. Mun trong gia nh c Cha Tri
4. Thm kht Li Cha
5. Cm thy cn phi lm chng
6. Cm nhn cn phi dng hin hy sinh
y l nhng mong mun bn trong cho thy bng chng v mt c tin ci o.
Vn chc chn v s cu ri tr nn mt ti theo quan im h phi (1) Thn hc Cng gio
La-m bc b kh nng chc chn v s cu ri trong i ny nhng t s chc chn vo vic mt ngi
tr thnh thnh vin ca Hi thnh tht; (2) John Calvin (truyn thng Ci chnh) t s chc chn vo
s la chn (tin nh), nhng mt ngi khng th bit chc c iu ny cho n sau cuc i ny
trong Ngy Phn xt; (3) John Wesley (truyn thng Gim l) da vo mt tnh yu hon ho (sng
khng vng bn vi ti li bit); (4) hu ht ngi Bp-tt c khuynh hng da vo li ha Kinh
thnh v n in min ph (nhng l i nhng cnh co v li dy d). C hai nguy c lin h n s trnh
by nghch l v nim tin chc chn v s cu ri ca C c nhn trong Tn c: (1) qu ch trng n
ci gi l mt khi c cu, th s lun lun nh vy v (2) vic qu ch trng n vic lm ca con
ngi gi c cu ri. H-b-r 6 dy r rng rng, mt khi b b ra, th s lun lun c bn
ngoi. N lc ca con ngi (vic lnh) khng th gi cho ngi tin Cha c cu (Ga-la-ti 3:1-14).
Nhng vic lnh l mc tiu ca i sng C c (-ph-s 2:10). l nhng kt qu tt yu khi gp
c c Cha Tri v c c Thnh Linh ng trong lng. l bng chng ca mt s ci o tht.
120

S chc chn v s cu ri khng nhm mc ch lm yu i li ku gi sng thnh khit trong Kinh

thnh! V mt thn hc, s chc chn ny da vo bn cht v hnh ng ca Ba Ngi c Cha Tri (1)
tnh yu v s thng xt ca c Cha Cha; (2) cng tc hy sinh hon tt ca c Cha Con v (3)
s mi gi ca c Thnh Linh n ng Christ v hnh thnh ng Christ trong lng ngi n nn.
Bng chng ca s cu ri ny l s thay i th gii quan, thay i tm lng, i sng v hy vng! N
khng th da vo mt quyt nh y cm ng trong qu kh m khng c mt bng chng no trong
li sng (tc l tri, kt qu, Ma-thi- 7:15-23; 13:20-22). S chc chn, cng ging nh i sng C c
nhn, bt u bng mt s p ng li s thng xt ca c Cha Tri v tip tc p ng ny sut c
cuc i. N l mt i sng c tin c thay i v nh hng s thay i ny n ngi khc!
lm chng y l mt t kp sun khc. Thnh Linh ng lm chng vi tm linh ca ngi tin
Cha. Phao-l s dng t kp ny trong cc cu 2:15; 8:16 v 9:1.
8:17 nu y l mt lot cc CU IU KIN trong cu 9,10,11, 13 (hai ln), v 17 (hai ln). Tt c
u l nhng CU IU KIN BC MT, hm c th tr thnh s tht t quan im ca ngi ni
hoc mang ngha tu t. Phao-l cho rng cc c gi ca ng Hi thnh R-ma l nhng C c nhn.
Trong cu ny c 3 T KP s dng ch syn, c ngha l cng tham gia vi. Ngi tin Cha cng d
phn k nghip vi ng Christ; ngi tin Cha cng chia s s kh nn vi ng Christ; v ngi tin
Cha cng hng vinh quang vi Ngi. C mt s t kp syn khc trong cu 22 (2 ln), 26 v 28. -phs 2:5-6 cng c 3 t kp syn m t i sng ca ngi tin Cha trong ng Christ.
k k t y l mt hnh nh khc lin quan n gia nh c dng m t ngi tin Cha (4:1314; Ga-la-ti 3:29; 4:1,7).
NASB, NKJV min chng ta u chu au n vi Ngi
NRSV
min chng ta u chu au n vi Ngi
TEV
min chng ta u chia s s au n ca ng Christ
JB
chia x s au n ca Ngi
Chu au n l mt iu bnh thng i vi nhng ngi tin Cha trong th gii sa ng ny (Mathi- 5:10-12; Ging 15:18-21; 16:1-2; 17:14; Cng-v. 14:22; R-ma 5:3-4; 8:17; II C-rinh-t 4:16-18;
Phi-lp 1:29; I T-sa-l-ni-ca 3:3; II Ti-m-th 3:12; Gia-c 1:2-4; I Phi-e-r 4:12-19). Cha Jsus cho
chng ta mt khun mu (H-b-r 5:8). Phn cn li ca chng ny pht trin ch ny.
c vinh hin vi Ngi Trong cc sch ca Ging, mi khi Cha Jsus ni n s cht ca Ngi,
Ngi gi iu l c vinh hin. Cha Jsus c vinh hin qua s chu kh. Ngi tin Cha, trong
phng din a v v thc nghim, cng chia s cc s kin trong cuc sng ca Cha Jsus (R-ma 6).
Xin xem Ch c bit cu 5:17-18 v s Cai tr trong Nc c Cha Tri
8:18-25 (BN NASB)
18 V, ti tng rng nhng s au n by gi chng ng so snh vi s vinh hin hu n,
l s s c by ra trong chng ta. 19 Tht th, mun vt c ao, nng ny m trng i con
ci c Cha Tri c t ra. 20 V mun vt b bt phc s h khng, chng phi t
mnh, bn l bi c ng bt phc. 21 Mun vt mong rng mnh cng s c gii cu khi
lm ti s h nt, ng d phn trong s t do vinh hin ca con ci c Cha Tri. 22 V
chng ta bit rng mun vt u than th v chu kh nhc cho n ngy nay; 23 khng nhng
mun vt thi, li chng ta, l k c tri u ma ca c Thnh Linh, cng than th trong
lng ang khi trng i s lm con nui, tc l s cu chuc thn th chng ta vy.24 V chng
ta c cu trong s trng cy, nhng khi ngi ta thy iu mnh trng cy ri, y khng
phi l trng na: mnh thy ri, sao cn trng lm chi?25 Song nu chng ta trng iu mnh
khng thy, y l chng ta ch i iu cch nhn nhc.
121

8:18 xem Dch theo ngha en c ngha l thm vo. y l ng t theo th CH NH TRUNG
CCH HIN TI (PRESENT MIDDLE INDICATIVE). Phao-l tip tc xem xt cc ng dng ca s
chu kh C c. y l thut ng k ton ch s i n mt kt lun sau khi nghin cu k cng. y
l ch c lp li nhiu ln trong th R-ma (Xin xem ch thch cu 2:3). Nhng ngi tin Cha
phi sng theo l tht thuc linh m h hiu.
nhng s au n Chng ta bit c mt t v nhng s au n ny khi phc v Cha trong I
C-rinh-t 4:9-12; II C-rinh-t 4:7-12; 6:4-10; 11:24-27; H-b-r 11:35-38.
v i ny Ngi Do Thi tin rng lch s th gii c chia ra lm hai thi k, thi k gian c i
ny v thi k cng bnh s n (Ma-thi- 12:32; Mc 10:30). Cu c mong i mt ng Mt-si-a thit
lp thi i cng bnh mi ny. Tuy nhin, s n hai ln ca ng Christ, ln th nht l ng Cu th
(nhp th) v ln n th hai l Cha (s ti lm), to nn s trng lp gia hai thi k. Ngi tin Cha
sng trong s ging co gia ri v cha ca Vng quc c Cha Tri. Xin xem Ch c bit
cu 12:2 v i ny v i sp ti
ngvinh hin C hai t ny u lin h n khi nim v sc nng trong Cu c- nng th c
gi tr. ng l t rt ra t thut ng thng mi c ngha l cn nng nh Ch H-b-r vinh
hin cng c gc t ch nng, trong ngha gi tr, nh vng chng hn. Xin xem ch thch cu
3:23.
T vinh hin trong th tn Phao-l c hng ch v thi k cui cng. N ni n s huy hong v
quyn uy ca mt ng Christ c chc tng, vinh hin khi Ngi tr li (C-l-se 3:4). Xin xem Ch
c bit cu 3:23.
l s s c by ra cho chng ta TH TH NG ch tc nhn l c Cha Tri hay c
Thnh Linh (cu 20). Ngi tin Cha sng trong th gii ny bng c tin khng phi bng mt thy (cu
24 v I C-rinh-t 2:9; 13:12; II C-rinh-t 5:7 v H-b-r 11:1).
mun vt ang nng ny trng mong Mun vt theo th cht c nhn cch ha nh mt ngi
ang vn c ra d tm ni chn tri. Mun vt b nh hng xu khi A-am v -va chng nghch
(Sng-th-k 3:17-19). Tt c mun vt cui cng s c cu (ngoi tr cc thin s ni lon, nhng
ngi khng tin Cha, v ch bit lp dnh sn cho h, xem Bruce Corley v Curtis Vaughan, Romans,
trang 95, ch thch 46).
CH C BIT: TI NGUYN THIN NHIN
I. Gii thiu
A. Ton th mun vt l nn hay sn din c Cha Tri by t tnh yu ca Ngi i vi
nhn loi.
B. N cng chu trong s sa ng (Sng-th-k 3:17; 6:1 v tip sau; R-ma 8:18-20). N cng
cng hng s cu chuc ngy cui cng (-sai 11:6-9; R-ma 8:20-22; Khi huyn 21-22).
C. Nhn loi y ti li, h hoi cng ot mi trng thin nhin bng s b mc ch k.
Sau y l cu trch t The Canon of Westminster, ca Edward Carpenter:
s xm ln khng ngng ngh ca con ngi, trong bi cnh ton cu, vo v tr xung
quanh h- tc l vo s sng to ca c Cha Tri- mt s tn cng vo bu kh quyn m
h lm d bn; vo ng sng bin m h lm u; t ai m h cho thuc c;
rng h n; khng ngh n cc tc ng lu di ca s tn ph ba bi ny. S tn cng
ny c tnh cch ch ny mt ming, ch n mt ming v khng c s hp tc. H coi nh
tnh cn bng ca thin nhin v hu qu l khng c mt cht trch nhim v vic th h ny
chu n th h kia.
122

D. Khng nhng chng ta gt ly kt qu l s nhim v khai ph hnh tinh ca chng ta,

nhng con chu chng ta cng gt ly cng nhiu hn na s nghim trng khng th lm li
c ca nhng hu qu ny.
II. Cc t liu Kinh thnh
A. Cu c
1. Sng-th-k 1-3
a. Thin nhin to vt l mt ni c bit c c Cha Tri dng nn giao thng vi
con ngi (Sng-th-k 1:1-25).
Mun vt tht tt p (Sng-th-k 1:4,10,12,18,21,25), ng vy, tht rt tt p (Sngth-k 1:31). Mc ch ca chng l lm chng cho c Cha Tri (Thi thin 19:1-16).
b. Con ngi l mc ch cao nht ca s sng to (Sng-th-k 1:26-27).
c. Con ngi c to nn thi hnh s qun tr (ch H-b-r, bc ln, p ln) nh
mt qun gia cho c Cha Tri (Sng-th-k 1:28-30; Thi thin 8:3-8; H-b-r 2:6-8).
c Cha Tri vn l ng To ha/ng Duy tr/Cu Cha/Cha trn to vt (Xut dp-t k 19:5; Gip 37-41; Thi thin 24:1-2; 95:3-5; 102:25; 115:15; 121:2; 124:8;
134:3; 146:6; -sai 37:16).
d. Quyn qun tr to vt ca con ngi c th c tm thy trong Sng-th-k 2:15,
trng, bo qun v bo v (xem L-vi-k 25:23; I S k 29:14).
2. Cha yu mn to vt, c bit l th vt
a. Lut Mi-se v vic i x ng n vi th vt
b. c Gi-h-va chi vi L-vi-a-than (Thi thin 104:26)
c. Cha quan tm n cc con vt (Gi-na 4:11)
d. S hin din ca thin nhin trong ngy cui cng (-sai 11:6-9; Khi huyn 21-22)
3. Theo mt phng din, thin nhin cng lm sng danh Cha
a. Thi thin 19:1-6
b. Thi thin 29:1-9
c. Gip 37-41
4. Thin nhin l mt cch Cha by t tnh yu v s thnh tn ca Ngi i vi giao c
a. Phc truyn 27-28; I Cc vua 17
b. Xuyn sut cc sch Tin tri
B. Tn c
1. c Cha Tri c xem l ng To ha. Ch c mt ng To ha, c Cha Tri Ba
Ngi (Elohim, Sng-th-k 1:1; Thnh Linh, Sng-th-k 1:2; v Cha Jsus, trong Tn
c). Nhng iu khc u c dng nn.
a. Cng v 17:24
b. H-b-r 11:3
c. Khi huyn 4:11
2. Cha Jsus l tc nhn ca c Cha Tri trong s to dng
a. Ging 1:3,10
b. I C-rinh-t 8:6
c. C-l-se 1:16
d. H-b-r 1:2
3. Cha Jsus cp n s quan tm ca c Cha Tri i vi thin nhin mt cch gin
tip trong cc bi ging ca Ngi
a. Ma-thi- 6:26,28-30, chim tri v hoa hu ngoi ng
b. Ma-thi- 10:29, chim s
4. Phao-l khng nh rng ton th con ngi phi chu trch nhim v s hiu bit ca h
v c Cha Tri trong to vt (tc l s mc khi t nhin, R-ma 1:19-20; Khi huyn
21-22).

123

III. Kt lun
A. Chng ta b ct cht vo th t t nhin ny!
B. Con ngi ti li lm dng mn qu thin nhin ca c Cha Tri trong khi h c tt
c nhng mn qu tt khc t Ngi.
C. Th t t nhin ny c tnh tm thi. N s qua i (II Phi-e-r 3:7). c Cha Tri s em th
gii chng ta n mt trng tm lch s. Ti li s c lng hnh; nhng Cha quyt nh gii
hn ca n. To vt s c cu chuc (R-ma 8:18-25).
cho s t ra T ng ny c ngha l ko mn ra by ra hay ni ra. N cng l ta ca sch
cui cng trong Tn c, S khi th. Ln n th hai thng c xem l s khi th hay l ln tr li
(I C-rinh-t 1:7-8; I Phi-e-r 17,13)
con ci c Cha Triy l mt cm t thng thng thuc gia nh dng ch cc C c
nhn (8:14,16). N ni n c Cha Tri l Cha, v Cha Jsus l con c nht (Ging 1:18; 3:16,18;
H-b-r 1:2; 3:6; 5:8; 7:28; I Ging 4:9).
Trong Cu c Y-s-ra-n c xem l con trai c Cha Tri (-s 11:1), nhng cng l Vua ca
Con Ngi (II Sa-mu-n 7). Khi nim ny m t ln u tin trong Tn c Ma-thi- 5:9 (Ging 1:12; II
C-rinh-t 6:18; Ga-la-ti 3:26; I Ging 3:1,10; Khi huyn 21:7).
8:20 NASB, NKJV, NRV v mun vt b di quyn s h khng
TEV v mun vt b nguyn ra tr thnh v ch
JB khng phi v li ca mun vt khin n khng th t n mc ch ca mnh
y c th dch l h khng. T ny c dng din t mt s ngha trong Bn By mi- v
ngha, khng gi tr, v dng, thn gi di, v s trng rng. Mi to vt u tr nn v dng trong mc
ch m c Cha Tri nh trc cho (Sng-th-k 3:17-19), nhng mt ngy no Cha s ct i
s nguyn ra ca s sa ng ny (Khi huyn 22:3). y khng phi l th gii m Cha nh cho!
nhng bi v Ngi l ng bt phc n, trong s hy vng NG T y th QU KH
TH NG v r rng l ch c Cha Tri (bn NASB, NKJV, TEV). Ngi bt phc mun phc
di s h khng
1. Bi v s chng nghch ca con ngi
2. L mt cch khin con ngi tr li vi Ngi (Phc truyn 27-29)
S h khng c mc ch ny ch ko di trong mt thi gian. Nhng con ngi c Cha cu c mt
tng lai theo li ha (thn th v th gii).
c Cha Tri bit trc s ni lon ca A-am. Ngi cho php n xy ra v chn lm vic vi con
ngi sa ng trong th gii sa ng ny. y khng phi l th gii m Cha nh sn. y cng khng
phi l th gii m mt ngy no s tr thnh (II Phi-e-r 3:10; Khi huyn 21:1-3). Xin xem ch thch
cu 5:2.
8:21 mun vt cng s c gii cu khi lm ti s h nt Thin nhin cng l mt phn ca ci
i i (-sai 11:6-10). Tri s tr li tnh trng t khi phc li (Ma-thi- 5:18; 24:35; II Phi-e-r 3:10;
Khi huyn 21:1). Tng lai c th s tr li trong s phc hnh ca -en; tng giao gia c Cha
Tri v loi ngi, ngi vi ngi, ngi vi vt, v ngi vi tri t ny! Kinh thnh bt u vi c
Cha Tri, con ngi v loi vt trong s giao thng v ha hp trong khung cnh a ng (Sng-th-k
1-2) v Kinh thnh cng kt thc cch tng t nh vy (Khi huyn 21-22).
trong s t do vinh hin ca con ci c Cha Tri Trong cu 14, ngi tin Cha c gi l
con c Cha Tri; cu 16 con ci c Cha Tri; cu 17 k k t ca c Cha Tri. Trong cu
18 s vinh hin trong ngy chung kt ca c Cha Tri c t ra cho nhng ngi tin Cha. Trong cu
19, mun vt mong ch s t ra ca con ci c Cha Tri bi v chng s cng chia s vinh quang ngy
cui cng (cu 21). S phc hi mun vt v c bit l con ngi, s khin mc ch u tin ca to vt
124

c thnh tu- c Cha Tri v loi ngi trong nh tng ca Ngi trong mi lin h mt thit vi
nhau.
8:22 mun vt u than th y l mt t kp sun khc ca Phao-l, than th cng vi. ng
phi dng nhiu ch nh vy. C l ng m ch Gi-r-mi 12:4,11 (Phc truyn 27-29) l ch ni n t
ca Y-s-ra-n than th bi v s b hoang gy ra bi ti li con ngi.
chu au n nh trong s sanh n Trong vng ngi Do Thi, khi nim thng c gi l s
au n sanh n thi i mi (Mc 13:8). Bnh minh ca mt ngy mi trong s cng bnh s c nhiu
vn . Tnh trng o c v thuc linh ca hnh tinh h hoi ny s tr nn cng xu hn (II T-sa-lni-ca 2:1-12; v by du n, ting kn, v bt thnh n trong Khi huyn 5-18).
C ba s than th trong ng cnh ny: (1) mun vt (cu 22); (2) ngi tin Cha (cu 23); v (3)
Thnh Linh ng cu thay (cu 26), c ba bi v iu xy ra trong Sng-th-k 3 (hnh nh ny c
ly t cu 16).
8:23 chng tachnh chng tachnh chng ta Nhng I T ny c nhn mnh v lp i lp
li.
nhng tri u ma ca c Thnh LinhT ny c dng trong ting Hy-lp hin i vi
ngha chic nhn nh hn. iu ny tng t vi du n ca Thnh Linh trong II C-rinh-t 1:22; v
ca tin ca c Thnh Linh trong II C-rinh-t 5:5 v -ph-s 1:14.
Tri u ma trong Cu c l s ha hn ca mt ma gt sp n. Chng biu tng cho ch
quyn ca c Cha Tri trn mi ma gt. Thnh Linh l tri u ma ca thi i mi cng nh Cha
Jsus l tri u ma ca s sng li (I C-rinh-t 15:20). Ngi tin Cha, l con ci c Cha Tri,
ngay c trong lc ny cng kinh nghim c nim vui thin ng qua c Thnh Linh l ng cng
v trong h. y l s ging co ca ri nhng cha trong s trng lp gia hai thi k ca ngi
Do Thi. Ngi tin Cha l cng dn nc tri nhng cng l ngi c ng trn t!
hm h trng i s nhn lm con nui S nhn lm con nui l hnh nh cu ri lin h n gia
nh m Phao-l rt thch dng (cu 15). S cu ri ca ngi tin Cha l mt tin trnh bt u bng
quyt nh n nn v c tin ban u v pht trin dn tr nn cng ging vi ng Christ hn. Ngi
tin Cha khng c cu ton vn cho n Ngy Sng li (cu 30 v I Ging 3:2).
Ch nhn lm con nui khng c trong mt s bn Hy-lp (MSS P46, D, F. G. v mt s bn La-tin
c. Tuy vy, n c trong cc bn a, A,B, C, v mt s bn La-tin Vulgate, Syriac, Coptic, v Armenian.
Bn UBS4 cho vic thm vo ch ny mc A (chc chn).
s cu chuc thn th chng ta Ch ny c ngha l mua chuc li. Khi nim ny c dng
trong Cu c din t mt ngi c gii phng khi s n l bi mt ngi b con (goel). T n
c dng ch v s cu ri ca c Cha Tri dnh cho con ngi sa ng t s n l cho ti li.Gi
tr cho iu ny l i sng v ti ca c Cha Con nhp th. Xin xem Ch c bit cu 3:24.
Ging vi Do Thi gio, C c gio (Gip 14:14-15; 19:25-26; a-ni-n 12:2) khng nh rng
ngi tin Cha s c mt thn th (khng nht thit l c hnh dng con ngi, I C-rinh-t 15:35-49)
trong ci i i. Thn th thuc linh ca ngi tin Cha s c chun b hon ton cho cuc sng trong
thi i mi, cuc sng mt thit vi c Cha Tri.
8:24 chng ta c cu trong s hy vng y l th CH NH TH NG QU KH
(AORIST PASSIVE INDICATIVE). Nh cu 23 ni n s cu chuc trong tng lai ca chng ta,
cu 24 ni n s cu chuc trong qu kh qua tc nhn c Thnh Linh. Tn c dng mt s THI
din t s cu ri (1) QU KH, Cng-v 15:11 (R-ma 8:24; II Ti-m-th 1:9; Tt 3:5 v R-ma 13:11
phi hp th QU KH vi khuynh hng TNG LAI); (2) HON THNH, -ph-s 2:5,8; (3)
HIN TI, I C-rinh-t 1:18; 15:2; II C-rinh-t 2:15; I Phi-e-r 3:21; 4:18 v (3) TNG LAI (trong
125

cc th ca ng t hay qua vic suy ra t ng cnh), R-ma 5:9,10; 10:9; I C-rinh-t 3:15; Phi-lp 1:28;
I T-sa-l-ni-ca 5:8-9; H-b-r 1:14; 9:28. V vy, s cu ri bt u vi mt quyt nh c tin ban u
v ta ra trong mt tin trnh i sng c tin m trong mt ngy no s c hon thnh chng ta
u thy (I Ging 3:2).
8:25 hy vng Phao-l thng dng t ny trong mt s ngha khc nhau nhng c lin quan vi
nhau. Thng thng n lin h n s thnh tu trong c tin ca ngi tin Cha. N din t qua s vinh
quang, s sng i i, s cu chuc cui cng, S tr li ln th hai, vn vnS chung kt ny l chc
chn, nhng yu t thi gian th nm tng lai v khng ai bit lc no. N thng lin h n c
tin v s yu thng (I C-rinh-t 13:13; I T-sa-l-ni-ca 1:3; II T-sa-l-ni-ca 2:16). Sau y l bng
lit k mt s cch s dng ca Phao-l:
1. S tr li ln th hai, Ga-la-ti 5:5; -ph-s 1:18; 4:4; Tt 2:13
2. Cha Jsus, hy vng ca chng ta, I Ti-m-th 1:1
3. Ngi tin Cha s c trnh trc mt c Cha Tri, C-l-se 1:22-23; I T-sa-l-ni-ca 2:19
S hy vng t trn tri, C-l-se 1:5
4. S tin cy vo Phc m, C-l-se 1:23; I T-sa-l-ni-ca 2:19
5. S cu chuc cui cng, C-l-se 1:5; I T-sa-l-ni-ca 4:13; 5:8
6. S vinh hin ca c Cha Tri , R-ma 5:2, II C-rinh-t 3:7-12; C-l-se 1:27
7. S cu ri ca ngi ngoi qua ng Christ, C-l-se 1:27
8. Nim tin chc chn v s cu ri, I T-sa-l-ni-ca 5:8
9. S sng i i, Tt 1:2; 3:7
10. Kt qu ca s trng thnh C c, R-ma 5:2-5
11. S cu chuc mun vt, R-ma 8:20-22
12. Chung kt ca s lm con nui, R-ma 8:23-25
13. Danh hiu ca c Cha Tri ,R-ma 13:13
14. Phao-l mong mun cho ngi tin Cha, II C-rinh-t 1:7
15. Cu c l hng dn cho nhng ngi tin Cha thi Tn c, R-ma 15:4
cch nhn nhcCh hupomone cng c dng trong cu 5:3 v 15:4-5. S cu ri ca ngi tin
Cha trong mt tin trnh trng thnh v mt ngy no s hon thnh. S nhn nhc (Khi huyn
2:8,11,17,26; 3:5,12,21; 21:7) l mt s cn bng theo Kinh thnh cn thit cho nim tin c nhn mnh
qu mu mt khi c cu th lun lun c cu ca ngi Bp-tt. a s cc l tht Kinh thnh
u c din t trong nhng cp bin chng y cng thng.
CH C BIT: S CN THIT PHI BN
Cc tn l Kinh thnh lin quan n i sng C c nhn rt kh gii thch bi v chng c
trnh by trong nhng cp bin chng rt ng phng. Nhng cp ny dng nh mu thun nhau,
nhng chng u c nn tng Kinh thnh. Nhng C c nhn phng Ty thng c khuynh hng
chn mt l tht v b qua hay khng xem trng l tht i li. Ti minh ha nh sau:
1. S cu ri l mt quyt nh ban u tin cy ni ng Christ hay l mt cam kt trn i lm
mn ca Ngi?
2. C phi s cu ri l mt s la chn bi n in t mt c Cha Tri ch cao hay l p
ng tin cy v n nn ca con ngi trc mt mn qu thing thng?
3. S cu ri, mt khi nhn c, th khng th mt c, hay l phi c s chuyn cn lin
tc?
Vn v s kin tr gy nhiu tranh ci trong lch s Hi thnh. Vn khi s t nhng
phn on r rng mu thun vi nhau trong Tn c:
1. Cc phn on v s chc chn

126

a. Cu ni ca Cha Jsus (Ging 6:37; 10:28-29)

b. Cu ni ca Phao-l (R-ma 8:35-39; -ph-s 1:13; 2:5,8-9; Phi-lp 1:6; 2:13; II T-sa-lni-ca 3:3; II Ti-m-th 1:12; 4:18)
c. Cu ni ca Phi-e-r (I Phi-e-r 1:4-5)
2. Cc phn on v s cn thit phi kin tr
a. Cu ni ca Cha Jsus (Ma-thi- 10:22; 13:1-9, 24- 30; 24:13; Mc 13:13; Ging 8:31;
15:4-10;Khi huyn 2:7,17,20;3:5,12,2l)
b. Cu ni ca Phao-l (R-ma 11:22; I C-rinh-t 15:2; II C-rinh-t 13:5; Ga-la-ti 1:6; 3:4;
5:4; 6:9; Phi-lp 2:12; 3:18-20; C-l-se 1:23)
c. Cu ni ca tc gi th H-b-r (2:1; 3:6,14; 4:14; 6:11)
d. Cu ni ca Ging (I Ging 2:6; II Ging 9)
e. Cu ni ca c Cha Cha (Khi huyn 21:7)
S cu ri theo Kinh thnh xut pht t tnh yu, s thng xt,v n in ca c Cha Tri Ba
Ngi ch cao. Khng mt ai c th c cu m khng nh vo s khi u ca c Thnh Linh
(Ging 6:44,64). Tri n trc v lp k hoch, nhng i hi ngi p ng li bng c tin v n
nn, trong lc ban u v tip tc v sau. Cha lm vic vi con ngi trong mi lin h giao c. V
vy c c c n v trch nhim!
S cu ri c ban cho tt c mi ngi. S cht ca Cha Jsus gii quyt vn ti li ca
mun vt b sa ng. c Cha Tri ban cho mt con ng v Ngi mun mi ngi c dng
nn theo nh tng ca Ngi p ng li tnh yu v s ban tng ca Ngi trong Cha Jsus.
Nu bn mun c thm v ch ny theo quan im khng phi theo phi Calvin, th bn c
th xem:
1. Dale Moody, The Word of Truth, Eerdmans, 1981 (trang 348-365)
2. Howard Marshall, Kept by the Power of c Cha Tri, Bethany Fellowship, 1969
3. Robert Shank, Life in the Son, Westcott, 1961
Kinh thnh cho thy hai vn trong lnh vc ny (1) tin vo s cu ri chc chn c xem nh
giy php sng cuc i khng kt qu, ch k v (2) khch l nhng ngi ang tranh u vi ti
li c nhn v trong mc v. Vn y l nhng nhm sai lm i theo s ip sai lm v xy
dng h thng thn hc trn mt s phn on Kinh thnh gii hn. Mt s C c nhn tht s cn
s ip v s cu ri chc chn, trong khi mt s khc th cn c cnh co nghim minh! Bn
trong nhm no?

8:26-27 (BN NASB)

26 Cng mt l y, c Thnh Linh gip cho s yu ui chng ta. V chng ta chng bit s
mnh phi xin ng cu nguyn cho xng ng; nhng chnh c Thnh Linh ly s th than
khng th ni ra c m cu khn thay cho chng ta.27 ng d xt lng ngi hiu bit
tng ca Thnh Linh l th no, v y l theo c Cha Tri m Ngi cu th cho cc thnh
vy.
8:26 cng mt l y Cm t ny lin kt mc v cu thay ca c Thnh Linh vi s than th v
trng mong trong cu 23-25.
c Thnh Linh gip ng t ny th CH NH TRUNG CCH HIN TI (PRESENT
MIDDLE (deponent) INDICATIVE). y l t kp syn (cu 23) v anti. T ny tt nht nn dch l gi
ly, nm cht. T ng ny c tm thy ch trong cu ny v trong Lu-ca 10:40. C Ba Ngi c Cha
Tri u nhm n ngi tin Cha. c Cha Cha sai c Cha Con n cht thay cho con ngi,
v Ngi cng ang cu thay cho chng ta (cu 34; I Ging 2:1). c Thnh Linh em con ngi sa ng
n vi ng Christ v nn h tr nn ging vi ng Christ (Ging 16:8-15). Tuy nhin, ch gip ,
c ngha l nm ly vi ai , hm ngi tin Cha cng c phn trong s em s gip ca c
Thnh Linh vo (s cu thay).
127

 c Thnh Linh cu thay cho chng ta vi s than th qu su sc khng din t c bng

li Ngi tin Cha than th trong s sa ng ca mnh v c Thnh Linh than th trong s cu thay cho
h. Thnh Linh trong lng nhng ngi c cu cu nguyn cho h, v Cha Jsus bn hu c Cha
Tri cng cu thay cho h (cu 27,34; H-b-r 9:24; I Ging 2:1). S cu thay ny thm nng lc cho
C c nhn cu nguyn (cu 15; Ga-la-ti 4:6). on Kinh thnh ny theo vn mch khng phi ch
n cc n t ni ting l thuc linh, nhng l s cu thay ca c Thnh Linh vi c Cha Cha
thay mt cho nhng ngi tin Cha.
cu thay Xin xem Ch c bit cu 1:30 Cch Phao-l s dng ch Huper
8:27 ng d xt trong lng y l ch xut hin nhiu ln trong Cu c (I Sa-mu-n 2:7; 16:7; I
Cc Vua 8:39; I S k 28:9; II S k 6:30; Thi thin 7:9; 44:21; Chm ngn 15:11; 20:27; 21:2; Gi-rmi 11:20; 17:9-10; 20:12; Lu-ca 16:15; Cng-v 1:24; 15:8). c Cha Tri bit r mi chng ta m vn
thng yu chng ta (Thi thin 139).
Ngi cu thay cho cc thnh Cng tc ca c Thnh Linh c trnh by r rng trong Ging
16:2-15. Mt trong nhng cng tc l cu thay. Ch thnh lun S NHIU ngoi tr trong Philp 4:21 n cng ch mi ngi tin Cha. C c nhn l thnh vin trong gia nh c Cha Tri, thn
th ng Christ, n th mi dng nn t nhng c nhn tin nhn Cha. y l mt im thn hc cn
thit to s cn bng khi so snh vi ch ngha c nhn ca ngi Ty phng (ngi M). Xin xem
Ch c bit cu 1:7
8:28-30 (BN NASB)
28 V, chng ta bit rng mi s hip li lm ch cho k yu mn c Cha Tri, tc l cho k
c gi theo mun Ngi nh.29 V Ngi cng nh sn nn ging nh hnh bng
Con Ngi, hu cho Con ny c lm Con c gia nhiu anh em;30 cn nhng k Ngi
nh sn, th Ngi cng gi, nhng k Ngi gi, th Ngi cng xng l cng bnh, v
nhng k Ngi xng l cng bnh, th Ngi cng lm cho vinh hin.
8:28 mi s Cc bn uncial ting Hy-lp c A v B c nhng ch sau c Cha Tri khin mi s.
Bn papyrus P46 c ch c Cha Tri lm ch t cho hip li. Cng c th trong phng din ng
php ch t ca cu 28 l c Thnh Linh (cu 27 v bn NEB v REB). Cu ny cng lin quan n
s chu kh trong cu 17-18; v s than th trong cu 23. Khng c ci gi l may mn, vn mnh,
hn xui i vi ngi tin Cha.
hip li lm ch y l th CH NH CH NG HIN TI (PRESENT ACTIVE
INDICATIVE). N cng l t kp syn (cu 26). V vy, theo tng ch n c ngha l mi s tip tc
hip li vi nhau lm ch. y l mt khi nim kh hiu trong mt th gii y s gian c v au
kh (hai cun sch gip ch cho vn ny l The Goodness of God ca Wenham v Hannah Whithall
Smith The Christians Secret of a Happy Life). Ch ch y c nh ngha trong cu 29 ngha l
tr nn ging nh hnh bng Con Ngi. S tr nn ging vi ng Christ, ch khng phi s giu sang,
danh vng, hay sc khe, l iu hoch nh khng th thay i ca c Cha Tri cho mi ngi tin
Ngi.
cho nhng ngi yu mn Ngi, nhng ngi c gi theo mc ch ca Ngi C hai NG
TNH T CH NG HIN TI (PRESENT ACTIVE PARTICIPLES) y. y l hai iu kin
khin ngi tin Cha c th nhn cuc sng trong mt nh sng tch cc hn, d hon cnh c ra sao (cu
15). Mt ln na cc kha cnh giao c i s t do ca con ngi (tnh yu) v ch quyn ti
thng ca c Cha Tri (c gi).

128

8:29-30 Cc ng t trong nhng cu ny u th CH NH CH NG QU KH (AORIST

ACTIVE INDICATIVES). Chng to ra mt chui mc xch bt u t trc khi c thi gian cho n khi
khng cn thi gian na. c Cha Tri bit r chng ta v vn cng chng ta, v Ngi mun chng ta
vi Ngi. y l ng cnh phn nh tnh tp th, khng phi c nhn. Hnh ng cui cng- lm cho
vinh hin- vn cn trong tng lai, nhng trong ng cnh ny n c ni n nh mt s kin hon
thnh.
8:29 bit trc Phao-l dng ch ny hai ln, y v trong cu 11:2. Trong cu 11:2 n ch tnh yu
giao c ca c Cha Tri i vi dn Y-s-ra-n trc khi c thi gian. Nn nh ch bit trong
ting H-b-r ch mi quan h khng kht, c nhn, ch khng phi ch l nhng d kin v mt ngi
no (Sng-th-k 4:1; Gi-r-mi 1:5). y n c t vo mt lot cc s kin (cu 29-30). Ch ny
lin kt vi s tin nh. Tuy nhin, cn phi ni rng s bit trc ca c Cha Tri khng phi l cn
bn da vo chn la v nu nh vy s chn la s da vo s p ng trong tng lai ca con
ngi sa ng, m nh vy l cn c trn vic lm ca con ngi. Ch ny cng c tm thy trong
Cng-v 26:5; I Phi-e-r 1:2,20 v II Phi-e-r 3:17).
nh sn Ch bit trc (proginosko) hay nh sn (proorizo) u l cc t kp vi gii t
trc (pro) v v vy nn dch l bit trc, nh sn trc, hay gii hn trc.
Nhng phn on quyt nh v ch thuyt tin nh trong Tn c l R-ma 8:28-30; -ph-s
1:3-14 v R-ma 9. R rng cc phn on ny nhn mnh n ch quyn ti cao ca c Cha Tri.
Ngi cm quyn trn tt c mi s, trong c lch s loi ngi. C mt k hoch cu chuc c vch
sn c thc hin khi n thi im. Tuy nhin, k hoch ny khng phi l ty tin hay c chn la. N
khng ch da vo ch quyn ti cao v s bit trc ca c Cha Tri, nhng n cng da vo bn
cht yu thng, thng xt, n in cho nhng ngi khng xng ng ca Ngi.
Chng ta nn cn thn v ch ngha c nhn Ty phng (u M) hay nhit huyt ca Tin lnh thun
ty t thm mu cho l tht k diu ny. Chng ta cng phi xem chng khng b ri vo thi cc
mu thun v thn hc lch s gia Augustine v Pelegius hay thuyt Calvin v Arminian.
Thuyt tin nh khng phi l mt tn l nhm gii hn tnh yu, n in, v s thng xt ca c
Cha Tri hay b mt s ngi ra khi Phc m. N nhm lm cho ngi tin Cha tr nn mnh m hn
bng cch nho nn th gii quan ca h. c Cha Tri l cho tt c mi ngi (Ging 3:16; I Ti-mth 2:4; II Phi-e-r 3:9). Ngi cm quyn trn mi s. Ai hay iu g c th phn r chng ta khi Ngi
(R-ma 8:31-39)? Thuyt tin nh to ra mt trong hai cch nhn cuc i. Ngi nhn ton lch s
trong hin ti. Con ngi b gii hn bi thi gian. Tm nhn v kh nng l tr ca chng ta b gii hn.
Khng c mt s mu thun no gia ch quyn tuyt i ca c Cha Tri v ch t do ca con
ngi. y l mt cu trc theo giao c. y l mt v d khc v l tht Kinh thnh trnh by trong s
cng thng bin chng. Cc l o Kinh thnh thng c trnh by t cc quan im khc nhau. Chng
thng c thy nh c v nghch l vi nhau. L tht l s cn bng gia hai cp xem dng nh i
nghch. Chng ta khng c ct b s cng thng ny bng cch chn mt trong hai l tht. Chng ta
khng c tch bit bt c mt l tht Kinh thnh no v nht n vo mt ch mt mnh n.
iu quan trng thm vo na l mc ch ca s chn la khng phi ch l thin ng khi chng ta
cht i, nhng l s ging vi ng Christ ngay by gi (-ph-s 1:4; 2:10)! Chng ta c chn tr
nn thnh v khng ch trch c. Ngi mun thay i chng ta ngi khc thy s thay i ny
v p ng vi Ngi bng c tin trong ng Christ. Thuyt tin nh khng phi l mt c n c nhn
nhng l mt trch nhim theo giao c!
tr nn ging vi hnh bng Con Ngi y l l tht chnh trong phn on ny. y l mc
tiu ca C c gio (Ga-la-ti 4:19; -ph-s 4:13). S thnh khit l iu Cha mun cho mi ngi tin
Cha. Cha chn chng ta tr nn ging vi ng Christ (-ph-s 1:4), khng phi l mt a v c
bit. nh tng ca c Cha Tri ban cho con ngi trong s sng to (Sng-th-k 1:26; 5:1, 3;
9:6) s c phc hi (C-l-se 3:10). Xin xem ch thch cu 8:21 v Ch c bit c ku gi
trong cu 1:6.
hu cho Ngi tr nn Con c gia nhiu anh em Trong Thi thin 89:27 con c l danh hiu ca
ng Mt-si-a. Trong Cu c con trai c c s vt tri hn v c n. Ch ny c dng trong C-lse 1:15 ch s vt tri ca Cha Jsus trong s sng to v trong C-l-se 1:18, Khi huyn 1:5 cho
129

thy s vt tri ca Cha Jsus trong s sng li. Trong on ny ngi tin Cha c em vo trong s
vt tri ca Ngi qua chnh Ngi!
Ch ny khng ch s nhp th ca Cha Jsus, nhng ch Cha l u ca mt dng ging mi
(5:12-21), ngi u tin trong mt chui, ngi tin phong trong c tin chng ta, l knh dn n phc
ca c Cha Cha n cho gia nh c tin!
8:30 c lm cho vinh hin Kinh thnh thng m t Cha bng t vinh hin. Ch ny c ngun
gc t thut ng thng mi c ngha l nng v v vy hm l c gi tr, ging nh vng. Xin xem
Ch c bit cu 3:23. V mt thn hc, c Cha Tri ang cu chuc con ngi sa ng qua mt
lot cc bc lit k trong cu 29-30. Chng cui cng l s lm cho vinh hin. y s l s cu ri
hon ton cho nhng ngi tin Cha. N s xy ra trong ngy Sng li khi h c ban cho thn th
thuc linh mi (I C-rinh-t 15:50-58) v c lin kt hon ton vi c Cha Tri Ba Ngi v vi
nhau (I T-sa-l-ni-ca 4:13-18; I Ging 3:2).
8:31-39 (BN NASB)
31 vy th chng ta s ni lm sao? Nu c Cha Tri va gip chng ta, th cn ai nghch
vi chng ta? 32 Ngi khng tic chnh Con mnh, nhng v chng ta ht thy m ph Con
y cho, th Ngi h chng cng s ban mi s lun vi Con y cho chng ta sao? 33 Ai s kin k
jlkj
la chn ca c Cha Tri: c Cha Tri l ng xng cng bnh nhng k y. 34 Ai s ln
n h ? c Cha Jsus Christ l ng cht, v cng sng li na. Ngi ang ng bn
hu c Cha Tri, cu nguyn th cho chng ta.35 Ai s phn r chng ta khi s yu thng
ca ng Christ? c phi hon nn, khn cng, bt b, i kht, trn trung, nguy him, hay l
gm gio chng? 36 Nh c chp rng: V c Ngi, chng ti b git c ngy; H coi chng ti
nh chin nh em n hng lm tht. 37 Tri li, trong mi s , chng ta nh ng yu
thng mnh m thng hn bi phn.38 V ti chc rng bt k s cht, s sng, cc thin s,
cc k cm quyn, vic by gi, vic hu n, quyn php, 39 b cao, hay l b su, hoc mt vt
no, chng c th phn r chng ta khi s yu thng m c Cha Tri chng cho chng
ta trong c Cha Jsus Christ, l Cha chng ta.
8:31 Vy th chng ta s ni lm sao? y l cm t Phao-l thch dng, n din t dng trnh by
theo cch bin lun ca ng (3:5; 4:1; 6:1; 7:7; 9:14,30). Cu hi ny lin quan n mt s l tht trnh
by trc . Khng r n m ch phn trc bao xa. N c th m ch phn on 3:21-31 hay l 8:1
hay l 8:18. Bi v c ch vy th trong cu 8:1, theo ng cnh ny c l cu 8:18 l suy on thch hp
nht.
nu y l CU IU KIN BC MT hm c th tr thnh s tht t quan im ca ngi ni
hoc mang ngha tu t. Tht l lng, gia nhng tranh u ca chng ta, c Cha Tri bn chng ta!
ai nghch vi chng ta i t ai c lp li trong cu 33,34,v 35. N ch Sa-tan. Phn on
ny t cu 31-39 dng li vn chng Cu c ca cc tin tri, hnh nh mt v kin trc ta (Mi-ch 1
v 6). c Gi-h-va em dn Ngi n ta v s t dm thuc linh ca h. Cu ny lin h n -sai
50:8-9.
t ng v lut nghch li trong cu 31; kin trong cu 33; xng cng bnh cu 33; ln n
cu 34; v cu nguyn th cu 34. c Cha Tri l Quan ta, ng Christ l Lut s bo cha. Sa-tan
l lut s kin tng (nhng hn yn lng). Thin s ngi y ta n nh nhng ngi quan st (I C-rinht 4:9; -ph-s 2:7; 3:10).
8:32 Ngi khng cha ra Con Ngi c Cha Cha ban cho con ngi h hoi ny iu tt nht
ca Ngi. Ngi s khng b nhng ngi tin Ngi trong lc ny v cng khng ban cho h iu th yu
(Ging 3:16; R-ma 5:8). Khi nim v mt c Cha Tri phn xt v mt Cha Jsus yu thng: hai
iu ny dng nh i trt xa mc tiu! Mn qu tt bc ny c phn nh qua li ca Cha ni vi p130

ra-ham trong Sng-th-k 22:12,16. Cc thy rabi dng phn on Cu c ny ng h cho gio l
chuc ti th cho dng ging p-ra-ham.
m ph Con y cho tt c chng ta Ch tt c trong cu ny rt c ngha. Cha Jsus cht
cho ti li ca c th gii ny (Lu-ca 2:10-11; Ging 3:16; 4:42; 11:51; I Ti-m-th 4:10; I Ging 2:2;
4:14). N biu hin hnh bng A-am- ng Christ trong 5:12-21. S cht ca Cha Jsus gii quyt
vn ti li. Gi y ch cn vn tin v nhn.
ban mi s cho chng ta ng t ny trong ting Hy-lp c gc t ch n in. mi s ch v
cu 17.
8:33-34 kinxng cng bnh..ln ncu thay y l nhng t ng theo php l. Cu 31-39 l
cnh trng ta n ni thin ng. Cu ny c th cp ngc li t -sai 50:8-9.
8:33 k chn la ca c Cha Tri Cha Jsus l Ngi c Cha Tri chn la cho mi ngi
(Barth). Cc phn on r rng v y nht v l tht ny trong Tn c l -ph-s 1:3-4 v R-ma
9:14-26. c Cha Cha chn Cha Jsus chn con ngi. Cha Jsus l li tr li Vng! ca c
Cha Tri i vi cu ni Khng! t con ngi.
CH C BIT:
S LA CHN/TIN NH V S CN THIT CN BNG THN HC
S la chn l mt tn l tuyt diu. Tuy nhin, n khng ku gi hng n s thin v, nhng
hng n vic lm mt knh dn, mt cng c hay phng tin em s cu ri n cho ngi
khc! Trong Cu c t ng ny ch yu c dng ch s phc v; trong Tn c n c dng
ch yu cho s cu ri dn n s phc v. Kinh thnh cha bao gi ha gii iu dng nh mu
thun gia quyn ti thng ca c Cha Tri v ch t do ca con ngi, nhng n u khng
nh c hai iu ny! Mt v d r rng v s cng thng trong Kinh thnh l trong R-ma 9 v quyn
la chn ti thng ca c Cha Tri v R-ma 10 v s p ng thch hp ca con ngi
(10:11,13).
Cha kha gii quyt mu thun thn hc ny c th c tm thy trong -ph-s 1:4. Cha
Jsus l ngi c c Cha Tri chn v c nhn loi u c tim nng c chn qua Ngi (Karl
Barth). Cha Jsus l cu tr li vng ca c Cha Tri p li nhu cu ca con ngi (Karl
Barth). -ph-s 1:4 cng gip lm r vn ny bng cch khng nh rng mc ch ca s tin
nh khng phi l thin ng, nhng l s thnh khit (s ging vi ng Christ). Chng ta thng
b cun ht bi nhng ch li ca Phc m m l i nhng trch nhim t chnh Phc m!S ku gi
(la chn) ca c Cha Tri l cho lc ny cng nh cho ci i i!
Cc tn l hin din trong mi lin h vi cc l tht khc, ch khng n c, hay l nhng l
tht khng lin h vi nhau. Mt hnh nh kh l th l s so snh gia mt dy ngn h v mt v
sao. c Cha Tri trnh by l tht theo li vn chng ng phng, ch khng phi Ty phng.
Chng ta khng c ly i s cng thng gy ra bi nhng cp bin chng (nghch l) v l tht
mang tnh tn l (Mt c Cha Tri cch bit v mt c Cha Tri gn gi, v d s cu ri chc
chn v s trung kin; Cha Jsus ngang bng vi c Cha Cha v Cha Jsus chu phc c Cha
Cha; s t do ca C c nhn v trch nhim ca C c nhn i vi ngi bn theo giao
cvn vn).
Khi nim thn hc v s giao c lm thng nht quyn ch t ca c Cha Tri (l ng
lun khi u v hoch nh) vi s p ng bt buc phi c lc ban u v c tip tc t con
ngi bng c tin v s n nn (Mc 1:15; Cng-v 3:16, 19;20:21). Nn cn thn khi dng Kinh
thnh chng minh ch mt mt ca nghch l ny m xem thng mt cn li! Nn cn thn khi
bn ch cng nhn nhng tn l hoc h thng thn hc m bn a thch m thi!
131

8:34 Cu ny lit k mt s kha cnh trong mc v ca Cha Jsus (1) Cha cht, (2) Ngi sng li, (3)
Ngi bn hu c Cha Tri, v (4) Ngi cu thay cho nhng ngi tin Ngi.
S cht ca Cha Jsus tr n pht cho ti li ca chng ta (-sai 53; Mc 10:45; II C-rinh-t
5:21). S sng li ca Cha Jsus cho thy c Cha Cha cng nhn mc v ca c Cha Con v ban
s hy vng trc s bt b v s cht. Vic Cha Jsus c lm vinh hin bn hu Cha v cu thay
cho nhng ngi tin Ngi thm cho h s can m chin u trong cuc chin c tin tt lnh.
bn hu c Cha Tri y l mt hnh nh nhn hc. c Cha Tri khng c mt thn th vt
cht ny. Ngi l Thn i i. Hnh nh ny ni n ni chn ca quyn lc, thm quyn v s vt
tri hn tt c. Phao-l khng dng cm t ny nhiu ln (-ph-s 1:20; C-l-se 3:1). ng c l
trch t tn iu ca Hi thnh u tin trong cu 34 (Phi-lp 2:6 v tip theo; I Ti-m-th 3:16).
cu thay Mc v ca Cha Jsus vn tip tc. Ngi cu thay cho chng ta (H-b-r 4:4-16; 7:25)
v c Thnh Linh cng vy (cu 26-27). Ch ny t ch paraclete, c dng cho c Thnh Linh
trong Ging 16:14 v cho c Cha Con trong I Ging 2:1. y l mt tham kho khc ch v bi ca
ngi n l chu kh (-sai 53:12).
8:35 tnh yu ca ng Christ y c th l BN THI CCH (SUBJUNCTIVE) hay l TNH
T S HU MC TIU (OBJECTIVE GENITIVE). N c th l (1) tnh yu ca ng Christ dnh cho
nhng ngi tin nhn Ngi, hay l (2) tnh yu ca nhng ngi tin Cha dnh cho Ngi. La chn 1
thch hp vi ng cnh ny nht (v II C-rinh-t 5:14) bi v tnh yu ca ngi tin Cha dnh cho Ngi
c th n ri i, nhng tnh yu ca ng Christ dnh cho chng ta th chc chn v khng giao ng.
C mt d bn trong ting Hy-lp lin quan n cm t ny. Mt bn Hy-lp c vit tnh yu ca
c Cha Tri (bn a). Mt bn khc kt hp chng li tnh yu ca c Cha Tri trong ng
Christ (bn B). Nhng ngi thu thp bn UBS4 cho cm t tnh yu ca ng Christ loi A (ngha l
chc chn). N xut hin trong cc bn C, D, F, G, v hu ht cc bn Latin c, bn Vulgate v Peshitta.
hon nn, khn cng, bt b C c nhn s gp nhng kh nn trong th gii ny, nhng nhng
iu ny v quyn lc ca s c cng khng th tch ri h khi c Cha Tri. Xin xem Ch c
bit cu 5:3 S hon nn
8:36 y l cu trch t Thi thin 44:22. Trong Thi thin ny con dn Cha ang b au kh ku cu
Ngi gii cu h.
8:37 NASB Nhng trong tt c mi s chng ta chin thng bi phn
NKJV Nhng trong tt c mi s ny, chng ta cn hn l nhng ngi chin thng
NRSV Khng, trong tt c mi s ny, chng ta cn hn l nhng ngi chin thng
TEV Khng, trong mi s ny chng ta c mt chin thng trn vn qua chnh Ngi
JB
y l nhng th thch qua chng ta c thng
y l mt dng tng cng ca ch chin thng. Phao-l chc dng ch ny (hyper +nikao).
y l mt hnh nh tng trng pha trn tuyt vi, nhng con cu chin thng. Nhng ngi tin Cha
l nhng ngi chin thng qua ng Christ (Ging 16:33; I Ging 2:13-14; 4:4; 5:4). Xin xem Ch
c bit cu 1:30 Cch Phao-l s dng ch Huper
nh ng yu thng chng ta I T ny c th ch c Cha Cha hay c Cha Con.
8:38 Ti chc rng ng t ny th CH NH TH NG HON THNH (PERFECT
PASSIVE INDICATIVE), c ngha l ti v s tip tc chc chn rng.

132

 cc thin s Cc thy rabi cho rng cc thin s ganh t v Cha yu thng v n con ngi,
cho nn h him th con ngi. Cc gio s gi thuc Tr hu gio khng nh rng s cu ri ch c
c qua nhng mt khu b mt trong th gii thin thn y th hn (xem C-l-se v -ph-s).
Gio s George Eldon Ladd trong cun A Theology of the New Testament trnh by mt tm tt rt tt
v nhng t ng Phao-l dng ch cc thin thn: Phao-l khng ch ni n cc thin thn tt v xu,
n Satan v cc qu; nhng ng cng dng mt nhm t khc ch th bc ca cc thin thn. Cc
thut ng c lit k nh sau:
Cai tr [arche], I C-rinh-t 15:24; -ph-s 1:21; C-l-se 2:10
Nhng ngi cai tr [archai; RSV, cc ch quyn], -ph-s 3:10; 6:12; C-l-se 1:16; 2:15;
R-ma 8:38
Thm quyn [exousia], I C-rinh-t 15:24; -ph-s 1:21; C-l-se 2:10
Cc thm quyn [exousiai; RSV, cc thm quyn], -ph-s 3:10; 6:12; C-l-se 1:16; 2:15
Quyn lc [dynamis], I C-rinh-t 15:24; -ph-s 1:21
Cc quyn lc [dynameis], R-ma 8:38
Cc ngi [thronoi], C-l-se 1:16
Ch quyn [kyriotes;RSV, ch quyn], -ph-s 1:21
Cc ch quyn [kyriotetes], C-l-se 1:16
Nhng k cai tr thuc s m ti trong th gii, -ph-s 6:12
Cc thn d cc min trn tri, -ph-s 6:12
Quyn ca s ti tm, C-l-se 1:13
Mi danh vang ra, -ph-s 1:21
Mi hu th trn tri, di t, bn di t, Phi-lp 2:10 (p. 401).
Khng c mt thng tin trc tip no t Kinh thnh v s lin h gia cc thin thn sa ng trong Cu
c v cc qu trong Tn c. Nhiu ngi cho rng chng l mt. Trong vn chng ngy tn th ca
ngi Do Thi, cc qu s l cc thn ca Nephilim trong Sng-th-k 6, l nhng ngi na ngi na
thin thn. Thn th ca chng b hy dit trong cn nc lt, v vy, chng tm kim ch nhp
vo! y ch l phng on m thi. Kinh thnh khng tr li tt c cc cu hi ca chng ta v nhng
xut x ny; mc ch ca n l s cu chuc con ngi, ch khng phi l s t m ca h!
cc ch quyncc quyn lc iu ny ni n (1) cc th lc thn d v qu s ca i ny (ph-s 2:2; 6:12; I C-rinh-t 15:24; C-l-se 1:16), hay l (2) c th l cc cu trc phi nhn tnh ca th
gii sa ng ny (tn gio, chnh quyn, gio dc, y khoa, v.v) to iu kin con ngi sa ng ny t
lp khng cn c Cha Tri (xem Hendrickus Berkhoff, Principalities and Powers).
8:39 chiu cao hay chiu su Nhng t ng ny c dng ch im xa qu t nht (apogee) v
im gn qu t nht (perigee) ca cc ngi sao, l iu ngi xa tin rng y l cc v thn kim sot
mng sng loi ngi (chim tinh hc). Sau chng tr thnh cc thut ng dng trong t gio gi l Tr
hu gio ch eons hay l cc cp bc thin thn gia thn thnh khit v thn thp hn l thn to ra vt
cht ti li.
bt c mt iu g c dng nn Dch tng ch l sinh vt thuc loi khc (heteros). Ng cnh
ny buc phi suy on rng y l mt tham kho xa hn v cc quyn lc thin thn. S phn bit gia
gii t ting Hy-lp heteros, mt loi khc, v allos, ci khc nhng cng loi, tr nn li thi trong
ting Hy-lp bnh dn, nhng ng cnh ny vn cho thy mt s khc bit.
khng chocs phn r chng ta khi tnh yu c Cha Tri Tht l mt cu bo m
tuyt diu. Chng ny bt u bng ch khng c s on pht no v chm dt bng nhng ch
khng c s phn r no. Khng ai c th ly i s cu ri ca nhng ngi tin Cha. Tuy nhin, con
ngi cn phi p ng bt u (3:21-31) v tip tc p ng lun (chng 4-8). c Thnh Linh l
133

cha kha, nhng c s p ng bt buc c iu kin v theo giao c. S n nn v c tin l hai iu

c i hi (Mc 1:15; Cng-v 3:16,19; 20:21), cng nh s vng li v s trung kin!

CU HI THO LUN
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

Chng 8 lin h vi chng 7 nh th no?

Nu khng c s on pht no, th ti li lm g trong i sng ngi tin Cha?
c Thnh Linh hay l Cha Jsus ng trong lng ngi tin Cha (cu 9)?
Thin nhin b ti li con ngi nh hng nh th no (cu 19-22)? Thin nhin c d phn trong
tri mi hay khng (-sai 11:6-10)?
c Thnh Linh cu thay cho chng ta ra sao (cu 26-27)? C phi iu ny ni n ni ting l
hay khng?
Lm th no Kinh thnh c th ni mi s hip li lm ch trong mt th gii gian c nh th ny
(cu 28)? nh ngha ch lm ch (cu 29)?
Ti sao s nn thnh b b ra khi chui cc s kin thn hc trong cu 30?
Ti sao cc cu 31-39 c xem l cnh trc ta n?
Lit k 4 iu cu 34 khng nh v Cha Jsus.

134

R-MA ON 9
CC CCH CHIA ON THEO CC BN DCH HIN I
UBS4
S chn la ca
c Cha Tri

NKJV
Dn Y-s-ra-n t
chi ng Christ

NRSV
Vn bt tn ca
Y-s-ra-n

TEV
c Cha Tri v
dn ca Ngi

JB
Cc c n ca dn
Y-s-ra-n

9:1-5

9:1-5
S t chi ca dn
Y-s-ra-n v mc
ch ca c Cha
Tri
9:6-13

9:1-5
Li ha ca c
Cha Tri vi dn
Y-s-ra-n khng
thay i
9:6-13

9:1-5

9:1-5
c Cha Tri gi
li ha ca Ngi

9:6-9
9:10-13

9:6-13

S t chi ca dn
Y-s-ra-n v S
cng bnh ca c
Cha Tri
9:14-29

Quyn chn la
ca c Cha Tri

9:6-13

9:14-18
Cn thnh n v
s thng xt ca
c Cha Tri
9:19-29

Y-s-ra-n v
Phc m
9:30-10:4

9:14-18

9:14-18
Cn gin v s
thng xt ca
c Cha Tri
9:19-21
9:22-29

9:19-26

Tnh trng hin ti

ca Y-s-ra-n
9:30-33

c Cha Tri
cng bnh

9:27-29
S cng bnh tht
bi c tin
9:30-10:4

Y-s-ra-n v
Phc m
9:30-10:4

9:14-18

9:19-21
9:22-24
Mi s u
c bo trc
trong Cu c
9:25-29

9:30-33

CHU K C LN TH BA (xem trang vii)

THEO DI NH CA TC GI NGUYN THY THEO TNG PHN ON
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
c ht on ny trong mt ln c. Xc nh cc ch . i chiu cch chia on theo ch ca
bn vi cc bn dch hin i. Cch chia on khng c linh cm nhng n l cha kha theo di
tng ca tc gi nguyn thy, vn l trng tm ca vic gii ngha. Mi phn on u c mt v ch
mt ch .
1. Phn on 1
2. Phn on 2
3. Phn on 3
4. Vn, vn
135

S LIN H GIA CHNG 9-11 V CHNG 1-8

A. C hai cch hiu v s lin h gia n v ng vn ny v chng 1-8:
1. y hon ton l mt ch tch bit, phn trong du ngoc theo thn hc
a. C mt s tng phn r rng, thiu vng s lin kt gia 8:39 v 9:1
b. N lin h trc tip n s cng thng lch s trong Hi thnh ti R-ma gia nhng ngi tin
Cha ngi ngoi v ngi tin Cha ngi Do Thi. N c l lin h n s gia tng vai tr
lnh o ca ngi ngoi trong Hi thnh.
c. C mt s hiu lm v s ging dy ca Phao-l, v Y-s-ra-n (v Lut php) v chc s
ca ng cho dn ngoi (ban cho n in min ph), v vy, ng cp n ti ny trong phn
ny.
2. N va l nh cao, va l phn kt lun lgc ca Phao-l v s trnh by Phc m
a. Phao-l kt thc chng 8 vi li ha khng c mt s phn r no khi tnh yu ca c
Cha Tri.Cn v phn s v tn ca dn theo giao c th sao?
b. R-ma 9-11 tr li cho nghch l ny trong Phc m lin h n s v tn ca dn Y-s-ra-n!
c. Phao-l ni n vn ny trong ton b l th (1:3, 16; 3:21, 31 v 4:1 v tip theo).
d. Phao-l tuyn b c Cha Tri gi li ca Ngi. Vy th li Cha trong Cu c cho dn Ys-ra-n th sao? Chng l tt c cc li ha ny u v hiu v trng rng?
B. C mt s cch lp dn cho n v ng vn ny
1. Chia theo cch Phao-l s dng cc cu hi t mt ngi bin lun tng tng (theo li vn phn
bin)
a. 9:6
b. 9:14
c. 9:19
d. 9:30
e. 11:1
f. 11:11
2. R-ma 9-11 hnh thnh mt n v ng vn. N phi c gii ngha chung vi nhau nh mt th
thng nht. Tuy nhin, c t nht 3 phn chia on ln theo ch chnh:
a. 9:1-29 (tp trung vo quyn ch t ca c Cha Tri)
b. 9:30-10:21 (tp trung vo trch nhim ca con ngi)
c. 11:1-32 (mc ch cu chuc i i ton b ca c Cha Tri)
3. Chia theo cc ch chnh: mt dn tt ca phn ny c th c tm thy trong phn chia on
ca Kinh thnh bn NKJV thuc nh xut bn Thomas Nelson Publishers.
a. Y-s-ra-n t chi ng Christ, 9:1-5
b. Y-s-ra-n t chi mc ch ca c Cha Tri, 9:6-13
c. Y-s-ra-n t chi s cng bnh ca c Cha Tri, 9:14-29
d. Tnh trng hin ti ca Y-s-ra-n, 9:30-33
e. Y-s-ra-n v Phc m, 10:1-13
f. Y-s-ra-n t chi Phc m, 10:14-21
g. Y-s-ra-n t chi khng phi l tt c, 11:1-10
h. Y-s-ra-n t chi khng phi l ht, 11:11-36
C. Phn ny va l mt li ku go t tm lng va l mt li vn trnh by theo l tr (theo mt dn
lgc). Xc cm mnh m ca n nhc li trng hp Cha tan v tm lng v s ni lon ca dn
Y-s-ra-n trong -s 11:1-4, 8-9.
Trong nhiu phng din s au n v s tt lnh ca Lut php trong chng 7 i song song
vi chng 9-10. Trong c hai trng hp, Phao-l u au lng v s ma mai ca lut php c
Cha Tri thay v em s sng, n li mang n s cht!
D. Vic Phao-l s dng hn 25 cu trch t Cu c cho thy ng rt mun minh ha s nghch l ca
Y-s-ra-n t cc ngun trong Cu c, cng ging nh ng lm trong chng 4, khng phi ch
nhng kinh nghim hin ti. Phn ln cc con chu phn xc ca p-ra-ham u t chi c Cha
Tri, ngay c trong qu kh.
136

E. Phn Kinh thnh ny, ging nh -ph-s 1:3-14, ni n mc ch i i ca c Cha Tri

cu nhn loi. Thot u, c v nh Cha chn mt s v b qua mt s khc (theo thuyt Calvin tin
thin tuyn (supralapsarian Calvinism)),tuy nhin, ti ngh rng trng tm khng phi l nhng c
nhn con ngi m l chng trnh cu ri i i ca c Cha Tri (Sng-th-k 3:15; Cng-v
2:23; 3:18; 4:28; v 13;29).
Cun The Jerome Biblical Commentary, tp 2, phn The New Testament, son bi J. A.
Fitzmyer v R.E. Brown ni nh vy:
iu quan trng cn nhn bit ngay t ban u l quan im ca Phao-l mang tnh tp th;
ng khng bn n trch nhim ca ring mi c nhn. Nu c v nh ng em ra cu hi v
thin tin nh (divine predestination), th iu ny khng lin quan g n s tin nh ca c
nhn n s vinh hin (trang 318).
CC KIN GII SU SC LIN QUAN N CHNG 9
A. Tht l mt s thay i thi r rt gia chng 8 v 9.
B. n v ng vn ny (9-11) ni n (1) cn bn ca s cu ri, (2) mc ch la chn ca c
Cha Tri, v (3) s bt trung ca mt dn Y-s-ra-n v tn v s thnh tn ca c Gi-h-va!
C. Chng 9 l mt trong nhng chng trnh by mnh m nht quyn ch t ca c Cha Tri
(chng cn li l -ph-s 1:3-14), trong khi chng 10 trnh by r rng v lp i lp li v
ch t do ca con ngi (mi ngi cu 4; k no cu 11,13; tt c cu 12 {hai ln}). Phaol cha bao gi tm cch gii ha mi lin h thn hc cng thng ny. C hai im thn hc ny
u ng! Hu ht cc tn l trong Kinh thnh u c trnh by theo dng tng cp bin chng
hay nghch nhau. Hu ht cc h thng thn hc pht trin trong lch s u lgc, nhng chng
trng dn Kinh thnh ch mt kha cnh ca l tht Kinh thnh m thi. C thuyt ca Augustine
v Calvin i li vi thuyt ca Peligian v Arminian u c nhng yu t ng v sai. S mu
thun trong Kinh thnh gia cc tn l li l iu tt hn l mt h thng thn hc tm cch trng
dn Kinh thnh, c tnh cch gio iu v l lun, bt p Kinh thnh vo mt khun gii ngha
nh sn!
D. 9:30-33 l phn tm tt chng 9 v l ch ca chng 10
NGHIN CU T NG
9:1-5 (BN NASB)
1 Ti ni tht trong ng Christ, ti khng ni di, lng tm ti lm chng cho ti bi c
Cha Tri: 2 ti bun bc lm, lng ti hng au n.3 Bi ti c ao c th chnh mnh b dt
b, la khi ng Christ, v anh em b con ti theo phn xc,4 tc dn Y-s-ra-n, l dn c
nhng s lm con nui, s vinh hin, li giao c, lut php, s th phng v li ha;5 l dn
sanh h bi cc t ph, v theo phn xc, bi dn y sanh ra ng Christ, l ng trn ht mi
s, tc l c Cha Tri ng ngi khen i i. A-men.
9:1-2 Cu 1 v 2 hp thnh mt cu trong ting Hy-lp. Phao-l a ra mt s l do h (Hi thnh ti
R-ma) bit c rng ng ang ni s tht: (1) lng tm c Thnh Linh hng dn, cu 1; (2) mi
lin h khng kht ca ng vi ng Christ, cu 1; v (3) cm xc su sc ca ng v dn Y-s-ra-n, cu
2.
9:1 Ti ni tht trong ng Christ, ti khng ni di Phao-l thng ni cu ny (II C-rinh-t
11:10; Ga-la-ti 1:20; I Ti-m-th 2:7) hay mt cu tng t rng Cha l ngi lm chng cho ng (R137

ma 1:9; II C-rinh-t 1:23; 11:31; Phi-lp 1:8; I T-sa-l-ni-ca 2:5,10). y l cch ng khng nh tnh
chn tht ca nhng li ng ging dy.
lng tm ti iu ny ch cm nhn o c c c Cha Tri ban cho v c Thnh Linh
hng dn. Trong mt ngha, y l ngun thm quyn ch yu ca nhng ngi tin Cha. l li
Cha, c hiu v p dng qua Thnh Linh c Cha Tri n tm tr chng ta (I Ti-m-th 1:5,19).
Vn xy ra khi ngi tin Cha- v cng nh vy, i vi ngi khng tin Cha- tip tc t chi Li
Cha v Thnh linh; t n tr nn d dng l lun bin h cho ti li (I Ti-m-th 2:14-16; 4:2).
Lng tm chng ta c th c iu kin ha da vo vn ha v kinh nghim.
NASB lm chng cho ti trong c Thnh Linh
NKJV lm chng cho ti trong c Thnh Linh
NRSV xc nhn n bi c Thnh Linh
TEV cai tr bi c Thnh Linh
JB
lin kt vi c Thnh Linh tha nhn ti
Phao-l tin rng ng nhn c mt s ku gi c bit v mt mng lnh t ng Christ (Cng-v
9:1-22; Ga-la-ti 1:1). ng l mt s v ng ni trong thm quyn thin thng (I C-rinh-t 7:25,40).
ng cng chia s vi Cha s v tn v cng ci ca quc gia Y-s-ra-n (cu 2). H c rt nhiu iu
thun li (cu 4-5).
Phao-l a ra ba l do cho thy ng ni s tht:
1. S lin h mt thit vi ng Christ
2. Lng tm
3. S hiu bit c soi dn bi Thnh Linh (8:14,16)
9:3 NASB, NKJV, NRSV V ti ao c
TEV
v h ti c
JB
ti bng lng
Phao-l c mt cm xc su sc i vi dn tc ca ng, dn Y-s-ra-n, n ni nu s phn cch
ca ng nh hng n vic h c nhn vo, th ng cng bng lng, cu 3. Cu ny c mt cu trc
ng php mnh m v mang tnh nhn mnh (th CH NH TRUNG CCH CHA HON THNH
(IMPERFECT MIDDLE INDICATIVE) vi c hai ch autos v ego, v mt ng t NG T
NGUYN MU HIN TI (PRESENT INFINITIVE). Tnh mnh lit v gnh nng trong li cu
nguyn ny rt ging vi li cu thay ca Mi-se cho dn Y-s-ra-n khi h phm ti (Xut -dp-t k
32:30-35). y nn hiu l mt cu ni rt mong mun trong lng, ch khng phi l mt s kin. Gala-ti 4:20 cng c cch dng tng t vi th CHA HON THNH.
CH C BIT: S CU THAY
I. Gii thiu
A. S cu nguyn l quan trng v Cha Jsus lm gng
1. Li cu nguyn ring, Mc 1:35; Lu-ca 3:21; 6:12; 9:29; 22:29-46
2. Dp sch n th, Ma-thi- 21:13; Mc 11:17; Lu-ca 19:46
3. Li cu nguyn mu, Ma-thi- 6:5-13; Lu-ca 11:2-4
B. Cu nguyn l thc hin hnh ng thy c v nim tin chng ta ni mt c Cha Tri
hay chm sc, quan tm n c nhn, ng ang hin din, sn sng v c th hnh ng thay
cho chng ta v nhng ngi khc
C. c Cha Tri ch thn t gii hn chnh Ngi p li li cu nguyn ca con ci Ngi
trong nhiu lnh vc (Gia-c 4:2)
D. Mc ch chnh yu ca s cu nguyn l tng giao v dnh th gi vi Ba Ngi c Cha
Tri.
138

E. Tm bao qut ca s cu nguyn l bt c iu g, bt c ai c lin quan n ngi tin Cha.

Chng ta c th cu nguyn mt ln, ri tin, hay l cu nguyn nhiu ln lp i lp li khi t
tng v s lo u li n.
F. S cu nguyn bao gm mt s yu t sau:
1. Ngi khen v chc tng Ba Ngi c Cha Tri
2. Cm t Cha v s hin din, mi tng giao v s chu cp ca Ngi
3. Xng ti, trong qu kh v hin ti
4. Cu xin nhng nhu cu hay nhng mong c chng ta cm bit c
5. Cu thay dng ln nhng nhu cu ca ngi khc trc mt Cha
G. S cu thay l mt huyn nhim. c Cha Tri yu thng ngi m chng ta cu thay cn
hn c chng ta, th nhng s cu thay ca chng ta li thng em n s thay i, s p
ng, hay nhu cu khng nhng trong chnh chng ta, m cng em n trong h na.
II. Cc d liu trong Kinh thnh
A. Cu c
1. Nhng v d v s cu thay:
a. p-ra-ham ni xin cho S-m, Sng-th-k 18:22 v tip sau
b. Mi-se cu nguyn cho dn Y-s-ra-n
(1) Xut -dp-t k 5:22-23
(2) Xut -dp-t k 32:31 v tip sau
(3) Phc truyn 5:5
(4) Phc truyn 9:18, 25 v tip sau
c. Sa-mu-n cu nguyn cho Y-s-ra-n:
(1) I Sa-mu-n 7:5-6, 8-9
(2) I Sa-mu-n 12:16-23
(3) I Sa-mu-n 15:11
d. a-vt cu nguyn cho con, II Sa-mu-n 12:16-18
2. c Cha Tri tm kim nhng ngi cu thay, -sai 59:16
3. Ti li bit c nhng khng xng ra hay thi khng n nn nh hng n s cu
nguyn
a. Thi thin 66:1
b. Chm ngn 28:9
c. -sai 59:1-2; 64:7
B. Tn c
1. Cng tc cu thay ca c Cha Con v c Thnh Linh:
a. Cha Jsus
(1) R-ma 8:34
(2) H-b-r 7:25
(3) I Ging 2:1
b. c Thnh Linh, R-ma 8:26-27
2. Mc v cu thay ca Phao-l
a. Cu thay cho ngi Do Thi
(1) R-ma 9:1 v tip sau
(2) R-ma 10:1
b. Cu thay cho cc Hi thnh
(1) R-ma 1:9
(2) -ph-s 1:16
(3) Phi-lp 1:3-4, 9
(4) C-l-se 1:3, 9
(5) I T-sa-l-ni-ca 1:2-3
(6) II T-sa-l-ni-ca 1:11
(7) II Ti-m-th 1:3
139

(8) Phi-l-mn 4
c. Phao-l xin cc Hi thnh cu nguyn cho ng
(1) R-ma 15:30
(2) II C-rinh-t 1:11
(3) -ph-s 6:19
(4) C-l-se 4:3
(5) I T-sa-l-ni-ca 5:25
(6) II T-sa-l-ni-ca 3:1
3. Mc v cu thay ca Hi thnh:
a. Cu thay cho nhau:
(1) -ph-s 6:18
(2) I Ti-m-th 2:1
(3) Gia-c 5:16
b. Cu nguyn cho cc thnh phn c bit:
(1) Cho k th, Ma-thi- 5:44
(2) Cho nhng ngi lm cng vic Cha, H-b-r 13:18
(3) Cho nh cm quyn, I Ti-m-th 2:2
(4) Cho ngi bnh, Gia-c 5:13-16
(5) Cho nhng ngi sa ng, I Ging 5:16
c. Cu nguyn cho mi ngi, I Ti-m-th 2:1
III. Cn tr nhng li cu nguyn c nhm:
A. Mi lin h ca ngi tin Cha vi Cha v vi c Thnh Linh
1. trong Ngi, Ging 15:7
2. Trong danh Ngi, Ging 14:13,14; 15:16; 16:23-24
3. Trong c Thnh Linh, -ph-s 6:18; Giu-e 20
4. Theo ch ca c Cha Tri, Ma-thi- 6:10; I Ging 3:22; 5:14-15
B. ng c ca ngi cu nguyn
1. Khng giao ng, Ma-thi- 21:22; Gia-c 1:6-7
2. Khim nhng v n nn, Lu-ca 18:9-14
3. Cu xin sai lm, Gia-c 4:3
4. ch k, Gia-c 4:2-3
C. Cc kha cnh khc trong i sng ngi cu nguyn
1. Trung kin
a. Lu-ca 18:1-8
b. C-l-se 4:2
c. Gia-c 5:16
2. C cu xin
a. Ma-thi- 7:7-8
b. Lu-ca 11:5-13
c. Gia-c 1:5
3. Xch mch trong gia nh, I Phi-e-r 3:7
4. c gii phng khi ti li bit c
a. Thi thin 66:18
b. Chm ngn 28:9
c. -sai 59:1-2
d. -sai 64:7
IV. Kt lun thn hc:
A. Qu l mt c n! Qu l mt c hi! Tht l mt nhim v v mt trch nhim!
B. Cha Jsus l gng mu cho chng ta. Cha Thnh Linh l ngi hng dn chng ta. c
Cha Cha ang mong i chng ta.
C. N c th thay i bn, gia nh bn, bn b ca bn v th gii.

140

 NASB
b ra s, dt khi ng Christ
NKJV
b ra s, tch khi ng Christ
NRSV
b ra s, v ct la khi ng Christ
TEV
di s ra s ca c Cha Tri v tch khi ng Christ
JB
sn lng b nguyn ra v ct khi ng Christ
C mt s t ng trong ting H-b-r mang ngha ra s. Herem dng ch iu g dng cho
c Cha Tri (bn LXX anathema, L-vi-k 27:28), thng ch s tiu hy (Phc truyn 7:26; Gisu 6:17-18; 17:12). N l mt t ng dng trong thnh chin. c Cha Tri phn phi dit dn Ca-naan v Gi-ri-c l c hi u tin, nhng tri u tin.
Trong Tn c ch anathema v cc dng lin quan c dng vi mt s ngha sau: (1) mt qu
tng hay ca l dng cho c Cha Tri (Lu-ca 21:5); (2) li th trc khi cht (Cng-v 23:14); (3) ra
s v th nguyn (Mc 14:71); (4) mt cu ra s lin h n Cha Jsus (I C-rinh-t 12:3); (5) dng hay
ph ai hoc iu g cho Cha hy dit hay xt on (R-ma 9:3; I C-rinh-t 16:22; Ga-la-ti 1:8-9).
Gc t cn bn ca ch thnh ngha l ring cho Cha hay Ngi s dng. Cng khi nim
p dng cho nhng t c ngha ra s. Mt iu hay mt ngi no c bit ring cho Cha. N
c th l mt kinh nghim tch cc (L-vi-k 27:28; Lu-ca 21:5) hay l mt kinh nghim tiu cc (Gisu 6-7; R-ma 9:3), ty vo ng cnh.
9:4-5 Hng lot cc cm danh t c nu ln vi hnh nh miu t nhng c n ca dn Y-s-ra-n. S
bt tn ca h li cng ng khin trch hn khi thy c nhng li im h c. Ai c ban cho
nhiu, s b i li nhiu hn (Lu-ca 12:48)!
9:4 ngi Y-s-ra-n y l tn giao c cho hu t ca p-ra-ham. Tn Gia-cp c i li thnh
Y-s-ra-n sau cuc gp g y quan trng vi c Cha Tri (Sng-th-k 32:28). N tr thnh danh
hiu chung cho c quc gia Do Thi. Theo ngha gc, n c th l nguyn El (c Cha Tri) c kin
tr, khng phi m ch s la gt ca Gia-cp.
l dn c nhng s lm con nui Trong Cu c danh t S NHIU ca ch cc con trai
thng ch cc thin s (Gip 1:6; 2:1; 38:7; a-ni-n 3:25; Thi thin 19:1; 89: 6-7), trong khi S T ch
(1) vua ca Y-s-ra-n (II Sa-mu-n 7:14); (2) quc gia Y-s-ra-n (Xut -dp-t k 4:22,23; Phc
truyn 14:1; -s 11:1); (3) ng Mt-si-a (Thi thin 2:7) hay l (4) n cng c th ch con ngi (Phc
truyn 32:5; Thi thin 73:15; -x-chi-n 2:1; -s 1:10. Sng-th-k 6:2 th khng r; n c th thuc
mt trong cc la chn ny). Trong Tn c n ch nhng ngi thuc gia nh c Cha Tri.
Hnh nh dng cho s cu ri ch yu ca Phao-l l s lm con nui, trong khi Phi-e-r v Ging
th dng hnh nh sanh li. Chng u l nhng hnh nh lin h n gia nh. y khng phi l hnh
nh lin h ca ngi Do Thi, nhng l ca ngi R-ma. S nhn lm con nui l mt tin trnh php
l c tin v rt tn thi gian trong lut La-m. Mt khi c nhn, ngi c k nh l mt ngi
mi v khng th b t b theo lut php hay git i bi ngi cha nui.
s vinh hin Ch H-b-r gc c ngha l nng, hnh bng cho iu c gi tr. y n ch (1)
c Cha Tri by t chnh Ngi trn ni Si-na-I (Xut -dp-t k 19:18-19); hoc l (2) m my vinh
hin Shekinah dn ng cho dn Y-s-ra-n trong thi gian lu lc trong ng vng (Xut -dp-t
k 40: 34-38). c Gi-h-va by t Ngi mt cch c bit cho dn Y-s-ra-n. S hin din ca
Ngi c hiu l s vinh hin ca Ngi (I Cc-vua 8:10-11; -x-chi-n 1:28). Xin xem ch thch cu
3:23.
cc giao c Trong mt s bn Hy-lp c P46, B, v D, ch giao c S T. Tuy nhin, trong
cc bn khc nh a,C v mt s bn La-tin c, Vulgate, v Coptic, th n li S NHIU. Bn UBS4 xp
trng hp S NHIU mc B (c v chc chn). Tuy vy, S NHIU ny khng bao gi c
dng trong Cu c. C mt s giao c nht nh trong Cu c: A-am, N-, p-ra-ham, Mi-se, v
a-vt. V Phao-l cp n Lut php (Mi-se) k tip theo, cc giao c ny c th ch giao c vi
141

p-ra-ham l giao c Phao-l cho rng l nn tng (4:1-25; Ga-la-ti 3:16-17) v lp li mt vi ln na

(Sng-th-k 12, 15, 17) cho mi t ph.
Mt chn la khc na l xem S NHIU nh ch n (1) ni Si-na-i (Xut -dp-t k 19-20); (2)
ng bng M-p (Phc truyn), v (3) l lm mi li giao c ti Si-chem (Gi-su 24).

CH C BIT: GIAO C
Ch berith, giao c, trong ting H-b-r, khng phi d nh ngha. Khng c mt NG T
tng ng trong ting H-b-r. Ton b cc n lc nhm truy tm nh ngha t ngun gc t ng
ca n u khng my thuyt phc. Tuy nhin, trng tm hin nhin ca n buc cc hc gi phi
xem xt cch s dng ch ny c gng tm ra ngha hin c ca n.
Giao c l phng tin qua c Cha Tri lm vic vi to vt ca Ngi l con ngi. Khi
nim giao c, hip c, hay s tha thun rt quan trng gip hiu c mc khi ca Kinh
thnh. Tnh cng thng gia s ch t ca c Cha Tri v ch t do ca con ngi c thy r
rng trong khi nim giao c. Cc giao c c lp da trn bn tnh, hnh ng v mc ch ca
c Cha Tri.
1. Chnh to vt (Sng-th-k 1-2)
2. S ku gi p-ra-ham (Sng-th-k 12)
3. Giao c vi p-ra-ham (Sng-th-k 15)
4. S bo ton v li ha i vi N- (Sng-th-k 6-9)
Tuy nhin, chnh bn cht ca giao c i hi mt s p ng
1. Bng c tin, A-am phi vng li c Cha Tri khng n cy gia vn -en (Sngth-k 2)
2. Bi c tin, p-ra-ham phi la gia nh theo Cha v tin vo mt hu t trong tng lai
(Sng-th-k 12, 15)
3. Bi c tin, N- ng mt chic tu ln cch xa bin v t tp th vt li (Sng-th-k 6-9)
4. Bi c tin, Mi-se em dn Y-s-ra-n ra khi -dp-t v nhn lnh nhng ch th c th v
cch t chc cuc sng x hi v tn gio vi li ha lnh v d cp theo (Phc truyn 27-28)
Cng s cng thng ny trong mi lin h ca c Cha Tri vi con ngi c cp n trong
giao c mi. S gay cn ny c thy r rng khi so snh -x-chi-n 18 vi -x-chi-n 36:2737. Giao c da vo hnh ng yu thng ca c Cha Tri hay da vo s p ng bt buc t
con ngi? y l vn gay gt gia Giao c c v mi. Mc tiu ca c hai giao c ny u
ging nhau: (1) phc hi li mi thng cng b ct t trong Sng-th-k 3 v (2) thit lp mt dn
tc cng bnh phn nh bn tnh ca c Cha Tri.
Giao c mi trong Gi-r-mi 31:31-34 gii quyt tnh trng cng thng ny bng cch ct i
vic lm ca con ngi nh mt phng tin c chp nhn. Lut php ca c Cha Tri tr
thnh mt s mong mun t bn trong ch khng phi l cng vic lm bn ngoi. Mc tiu ca mt
dn tin knh, cng bnh vn gi nguyn, nhng phng php th thay i. Con ngi sa ng t
chng minh h khng tt phn nh nh tng ca c Cha Tri (R-ma 3:9-18). Vn
khng phi ti giao c, nhng ti ti li v s yu ui ca con ngi (R-ma 7; Ga-la-ti 3).
Cng tnh trng cng thng ny gia giao c c iu kin v khng iu kin ca Cu c vn
gi nguyn trong Tn c. S cu ri l hon ton min ph bi cng tc hon tt ca Cha Jsus
Christ, nhng n i hi s n nn v c tin (lc ban u v tip tc sau ). N va l s tuyn b
theo lut php va l mt s ku gi sng ging vi ng Christ, va l li tuyn b ch nh s chp
nhn, va l mng lnh phi sng thnh khit! Ngi tin Cha khng c cu bi cng vic, nhng
c cu sng vng li (-ph-s 2:8-10). Li sng thnh khit l bng chng ca s cu ri, ch
khng phi l phng tin c cu.

142

 vic ban lut php v s th phng ni n th iu ny ni n (1) vic Mi-se nhn bng
iu rn trn ni Si-na-I (Xut -dp-t k 19-20) v vic a-vt pht trin s th phng ni n th,
hoc l (2) c th l n tm trong thi gian lu y sa mc (Xut -dp-t k 25-40 v L-vi-k).
li ha c Cha Tri by t chng trnh trong tng lai ca Ngi (1:2; Cng-v. 13:32; Tt
1:2; H-b-r 1:1) qua Cu c.
Bi v cc giao c c ni n trc, nhng li ha c l ch ng Mt-si-a (Sng-th-k
3:15; 49:10; Phc truyn 18:15, 18-19; II Sa-mu-n 7; Thi thin 16:10, 22; 118:22; -sai 7:14; 9:6; 11:15; a-ni-n 7:13,27; Mi-ch 5:2-5a; Xa-cha-ri 2:6-13; 12-13; 9:9; 11:12.
Nhng li ha ny (hay giao c ny) u va c iu kin va khng iu kin. Chng c tnh
khng iu kin v pha vic lm ca c Cha Tri (Sng-th-k 15:12-21), nhng c iu kin ch
n i hi c tin v s vng phc ca con ngi (Sng-th-k 15:6 v R-ma 4). Ch c dn Y-s-ra-n
c s t mc khi ca c Cha Tri trc khi ng Christ n th gian ny.
9:5 cc t ph Ch p-ra-ham, Y-sc v Gia-cp, cc t ph trong Sng-th-k 12-50 (R-ma 11:28;
Phc truyn 7:8; 10:15).
t sinh ra ng Christ theo phn xc Ni n dng di theo phn xc ca ng Mt-si-a,
ng chu xc du, Ti t c bit la chn ca c Cha Tri, ng hon thnh li ha v k hoch
ca c Cha Tri. (10:6).
Ch Christ l ch Hy-lp dch t ch ng chu xc du trong ting H-b-r. Trong Cu c
c ba nhm lnh o c xc du c bit: (1) vua ca Y-s-ra-n, (2) thy t l ti cao ca Y-s-ra-n,
v (3) cc tin tri ca Y-s-ra-n. N l biu tng Cha chn v trang b h phc v Ngi. Cha Jsus
lm y trn c ba chc v ny (H-b-r 1:2-3). Ngi by t c Cha Tri cch ton vn bi v chnh
Ngi l c Cha Tri nhp th (-sai 7:14; 9:6; Mi-ch 5:2-5a; C-l-se 1:13-20).
NASB ng Christ theo phn xc, l ng trn ht mi s, l c Cha Tri c ngi khen
i i
NKJV ng Christ n, l ng trn ht mi s, l c Cha Tri c ngi khen i i
NRSV ng Christ n, l ng trn ht mi s, l c Cha Tri c ngi khen i i
TEV
ng Christ l Con Ngi, thuc dng di ca h. Nguyn c Cha Tri, ng cai
tr trn tt c mi s, c ngi khen i i
JB
ng Christ n, l ng trn ht mi s, l c Cha Tri c ngi khen i i
Theo phng din ng php, y c th l bi chc tng n c Cha Cha (TEV), nhng ng cnh li
thin v s xc nhn ca Phao-l v thn tnh ca Cha Jsus. Phao-l t khi dng ch Theos khi ch Cha
Jsus, nhng ng c s dng n n (Cng-v. 20:28; Tt 2:13; Phi-lp 2:6). Tt c cc gio ph Hi
thnh u tin u din gii on ny ch v Cha Jsus.
ng trn ht mi s y cng c th l cm t m t v c Cha Cha hoc c Cha Con, l
Cha Jsus. N tht s phn nh cu ni ca Cha Jsus trong Ma-thi- 28:19 v ca Phao-l trong Cl-se 1:15-20. Cm t phn nh s cao c ny cho thy chiu kch s ngu di ca Y-s-ra-n khi t chi
Cha Jsus Na-xa-rt.
i i Theo ngha en cm t Hy-lp ny c ngha l n cc i (Lu-ca 1:33; R-ma 1;25;
11:36; Ga-la-ti 1:5; I Ti-m-th 1:17). y l mt trong cc cm t tng t khc nh (1) n i ny
(Ma-thi- 21:19 {Mc 11:14}; Lu-ca 1:55; Ging 6:5, 58; 8:35; 12:34; 12:8; 14:16; II C-rinh-t 9:9)
hoc l i ca cc i (-ph-s 3:21). Dng nh khng c s phn bit no gia nhng cm t ny
vi ch i i. Ch cc i S NHIU c ngha bng theo cu trc ng php ca cc rabi gi l
s nhiu uy nghi, hay n ch khi nim nhiu i trong cch hiu ca ngi Do Thi v i v ti,
i gian c, i sp n, hay i cng bnh. Xin xem Ch c bit cu 12:2 v i ny v
i s n.
143

 Amen Xin xem Ch c bit cu 1:25.

9:6-13 (BN NASB)
6 y chng phi li c Cha Tri l v ch. V nhng k bi Y-s-ra-n sanh h, chng phi v
m ht thy u l ngi Y-s-ra-n.7 cng khng phi v l dng di p-ra-ham th ht thy
u l con ci ngi; nhng c chp rng: y l bi Y-sc m ngi s c mt dng di gi theo
tn ngi;8 ngha l chng phi con ci thuc v xc tht l con ci c Cha Tri, nhng con
ci thuc v li ha th c k l dng di p-ra-ham vy. 9 V, li ny tht l mt li ha:
Cng k ny ta s li n, Sa-ra s c mt con trai. 10 No nhng th thi, v phn R-be-ca, khi
b y bi t ph chng ta l Y-sc m c thai i cng vy. 11 V, khi hai con cha sanh ra,
cha lm iu chi lnh hay d hu cho c gi vng ch c Cha Tri, l nh sn bi s
kn chn t do ca Ngi, chng c vic lm, nhng c ng ku gi 12 th c li phn cho m
ca hai con rng: a ln s lm ti a nh; 13 nh c chp rng: Ta yu Gia-cp v ght sau.
9:6 li ca c Cha TriTrong ng cnh ny nhng ch ny ni n nhng li ha giao c trong
Cu c. Li ha ca c Cha Tri l chc chn (Dn-s-k 23:19; -sai 40:8; 55:11; 59:21).
NASB, NRSV, TEV, JB khng thnh
NKJV
l v ch
Ch ny ekpipto c dng trong bn By mi mt vi ln ch ai (-sai 14:12) hoc vic g
(-sai 6:13) hng. Xin xem ch thch bn trn v s chc chn ca li c Cha Tri.
NASB v khng phi tt c h u l ngi Y-s-ra-n sanh ra t Y-s-ra-n
NKJV v khng phi tt c h u l ngi Y-s-ra-n thuc v Y-s-ra-n
NRSV v khng phi tt c mi ngi Y-s-ra-n u tht s thuc v Y-s-ra-n
TEV v khng phi tt c ngi Y-s-ra-n u l dn ca c Cha Tri
JB
khng phi tt c nhng ngi sanh ra t Y-s-ra-n l ngi Y-s-ra-n
ngha ca cu ni ngc i ny xoay quanh nhng ngha ca Kinh thnh v t ng Y-s-ran: (1) Y-s-ra-n, c ngha l con chu ca Gia-cp (Sng-th-k 32:22-32); (2) Y-s-ra-n, c ngha l
dn chn la ca c Cha Tri (bn TEV); hoc l (3) Y-s-ra-n thuc linh, ngha l Hi thnh (Ga-lati 6:16; I Phi-e-r 2:8,9; Khi huyn 1:6) v Y-s-ra-n thuc th (cu 3-6). Ngay c ngi Do Thi cha
bao gi lm ha c vi c Cha Tri nu ch da vo lin h dng di (cu 7), nhng da vo c tin
(2:28-29; 4:1 v tip sau; Ging 8:31-59; Ga-la-ti 3:7-9; 4:23). Chnh dn cn st li tin Cha l nhng
ngi nhn c li ha ca c Cha Tri v bc i bng c tin (9:27: 11:5).
Cu 6 m u mt lot cc cu phn khng gi nh (9:14, 19, 30; 11:1). Li trnh by bin lun ca
Phao-l li tip tc ti y. N chuyn ti l tht qua mt ngi phn bin tng tng (Ma-la-chi 1:2, 6,
7 [hai ln], 12, 13; 2:14, 17 [hai ln]; 3:7, 13, 14).
9:7 Phn cn li ca cu ny l cu trch t Sng-th-k 21:12d. Khng phi tt c con chu p-ra-ham
u l con c Cha Tri v li ha giao c (Sng-th-k 12:1-3; 15:1-11; 17:1-21; 18:1-15; Ga-la-ti
4:23). iu ny cho thy s khc bit gia ch-ma-n v Y-sc trong cu 8-9, v -sau v Gia-cp trong
cu 10-11.
9:8 y Phao-l dng ch xc tht ch dng di thuc th (1:3; 4:1; 9:3,5). ng i chiu con ci
thuc th ca p-ra-ham (ngi Do Thi 9:3) vi con ci thuc linh (con ci ca li ha) ca p-ra-ham
(nhng ngi bi c tin tin vo ng Mt-si-a ha ca c Cha Tri). S i chiu ny khng
ging vi s i chiu gia nhn loi sa ng v nhn loi c cu nh trong 8:4-11.
144

9:10 Cc b v ca p-ra-ham, Y-sc v Gia-cp u son s; h khng th c thai. S khng th c con

ca h l mt trong nhiu cch Cha cho thy Ngi l ng cm quyn trn nhng li ha giao c, tc
l dng di ca ng Mt-si-a.
Cch khc na l dng di Mt-si-a tht khng xut pht t con trai trng ca cc t ph (l iu
c mong i theo vn ha). Cha kha y l s chn la ca c Cha Tri (11-12).
9:11-12 Cu 11- 12 l mt cu trong ting Hy-lp. K thut ny c ly t Sng-th-k 25:19-34. Minh
ha ny c dng chng minh rng y l s chn la ca c Cha Tri (cu 16), khng phi do
(1) ni ging con ngi hay l (2) s xng ng hoc cng trng ca con ngi (cu 16). y l trng
tm ca Phc m, ca giao c mi (Gi-r-mi 31:31-34; -x-chi-n 36:22-36). Tuy nhin, nn nh rng
s la chn ca c Cha Tri khng nhm loi b mt ai ra, m l em h vo! ng Mt-si-a
n t mt dng ging c la chn, nhng Ngi n v tt c mi ngi (nhng ai t c tin ni Ngi,
chng 10).
9:11 mc ch y l mt t kp kt hp gia ch pro v tithemi, c mt s ngha sau
1. Trong R-ma 3:25
a. a ra k hoch cng khai
b. Qu chuc ti ( lm ngui cn gin)
2. Vch k hoch trc
a. Ca Phao-l, R-ma 1:13
b. Ca c Cha Tri, -ph-s 1:9
Dng DANH T (prothesis) dng trong cu ny, c ngha l t trc
1. Dng ch v bnh trn thit trong n th, Ma-thi- 12:4; Mc 2:26; Lu-ca 6:4
2. Dng ch v mc ch cu chuc nh trc ca c Cha Tri , R-ma 8:28-29; 9:11; -ph-s
1:5, 11; 3:10; II Ti-m-th 1:9; 3:10
Phao-l dng mt s danh t kp vi GII T pro (trc) trong chng 8 v 9 v trong -ph-s 1.
1. Proginosko (bit trc), R-ma 8:29
2. Proorizo (c thit k trc), R-ma 8:29 (-ph-s 1:5, 11), 30 (-ph-s 1:9)
3. Prothesis (k hoch nh trc), R-ma 9:11
4. Proetoimazo (chun b trc), R-ma 9:23
5. Prolego (c ni trc), R-ma 9:29
6. Proelpizo (trng cy trc), -ph-s 1:12
9:12 y l cu trch t li tin tri trong Sng-th-k 25:23 lin h n Gia-cp v -sau. y cho thy
hnh ng ca R-b-ca v Gia-cp b chi phi bi li tin tri, ch khng phi v li ch c nhn, khi gt
Y-sc nhn s chc phc!
9:13 Ta ght -sau y l cu trch t Ma-la-chi 1:2-3. Ght l mt thnh ng so snh trong ting
H-b-r. N nghe c v rt nng n trong ting Anh, nhng hy so snh Sng-th-k 29:31-33; Phc
truyn 21:15; Ma-thi- 10:37-38; Lu-ca 14:26; v Ging 12:25. Ch yu v ght dng theo cch din
t ca loi ngi khng lin h n cm xc ca c Cha Tri i vi nhng c nhn ny, nhng nhm
ni n s cam kt ca Ngi i vi dng di ng Mt-si-a v li ha. Gia-cp l con ca li ha da
trn li tin tri t Sng-th-k 25:23. -sau, trong Ma-la-chi 1:2-3, ch quc gia -m (con chu ca sau).
9:14-18 (BN NASB)
14 Vy chng ta s ni lm sao? C s khng cng bnh trong c Cha Tri sao? Chng h
nh vy! 15 V Ngi phn cng Mi-se rng: Ta s lm n cho k ta lm n, ta s thng xt k
ta thng xt.16 Vy iu chng phi bi ngi no ao c hay ngi no bn ba m c,
bn l bi c Cha Tri thng xt. 17 Trong Kinh Thnh cng c phn cng Pha-ra-n
145

rng: Ny l c v sao ta dy ngi ln, y l t quyn php ta ra trong ngi, hu cho

danh ta c truyn ra khp t.18 Nh vy, Ngi mun thng xt ai th thng xt, v mun
lm cng lng ai th lm.
9:14 Vy chng ta s ni lm sao? Phao-l thng dng dng phn bin ny (3:5; 4:1; 6:1; 7:7; 8:31;
9:14, 19, 30).
C s khng cng bnh trong c Cha Tri sao Lm th no c Cha Tri li bt con ngi
phi chu trch nhim trong khi s ch t ca Ngi li l yu t quyt nh (cu 19)? y l s huyn b
ca s chn la. iu c nhn mnh chnh yu trong ng cnh ny l c Cha Tri hon ton t do
lm iu Ngi mun i vi con ngi (loi ngi hay chng nghch), tuy nhin, s ch t ca c Cha
Tri c by t qua s nhn t (Xin xem ch thch cu 15), ch khng phi ch l quyn lc sung.
Cng cn phi ni r rng s la chn ti thng ca c Cha Tri khng da vo s bit trc ca
Ngi v la chn v hnh ng trong tng lai ca con ngi. V nu iu ny l tht th xt cho cng
nhng hnh ng, cng trng v la chn ca c nhn s l nn tng la chn ca c Cha Tri (cu 16;
I Phi-e-r 1:2). ng sau iu ny l quan im truyn thng ca ngi Do Thi v s thnh vng ca
ngi cng bnh (Phc truyn 27-28; Gip v Thi thin 73). Nhng Cha mun chc phc cho nhng k
khng xng ng qua c tin (khng phi bi vic lm). Cha bit tt c mi s nhng Ngi mun gii
hn s chn la ca Ngi (1) trong s thng xt v (2) qua li ha. C mt s p ng cn thit t pha
con ngi, nhng theo sau n v cng l xc nhn s chn la em n s thay i i sng ca c
Cha Tri.
Chng h nh vy y l mt trng hp him c ca LI MONG MI (OPTATIVE), l dng
ph nh nhn mnh Phao-l thng dng i li vi nhng cu hi ca ngi phn bin (3:4, 6, 31;
6:2, 15; 7:7, 13; 11:1, 11; I C-rinh-t 6:15; Ga-la-ti 2:17; 3:21; 6:14).
9:15 y l cu trch t Xut -dp-t k 33:19. c Cha Tri t do hnh ng theo mc ch cu
chuc ca Ngi. Ngay c Mi-se cng khng xng ng nhn n phc ca c Cha Tri (Xut dp-t k 33:20). Cha kha y l s la chn ca Ngi thc hin trong s thng xt (cu 16, 18-23;
11:30, 31, 32).
9:15-16 s thng xt Ch eleos trong ting Hy-lp c s dng trong bn LXX dch mt t ng
lin quan n giao c trong ting H-b-r l hesed, ngha l trung kin, trung thnh trong giao c
(cu 15, 16, 18, 23; 11:30, 31, 32). S thng xt v chn la ca c Cha Tri l s nhiu, mang tnh
tp th, (ngi Do Thi [Y-sc], khng phi ngi -rp [ch-ma-n]; Y-s-ra-n [Gia-cp], ch khng
phi -m [-sau]), nhng iu l v s cu ri ton th! L tht ny l mt trong nhng cha kha
m s huyn b ca tn l tin nh (c Cha Tri chn mt ngi, mt gia nh, mt dn tc,
em n ng Mt-si-a, l ng s cu ri ton th mi ngi). Mt cha kha cn li trong ng cnh ca
chng 9-11 l bn cht khng thay i ca c Cha Tri- l s thng xt (9:15, 16, 18, 23; 11:30,
31, 32), ch khng phi l vic lm ca con ngi. S thng xt qua chn la cui cng s vn ra n
tt c mi ngi tin n ng Christ. Ngi l ng m ca c tin cho tt c (5:18-19).
9:17-18 Cu 17 l cu trch t Xut -dp-t k 9:16; cu 18 l cu kt lun rt ra t cu trch ny. Kinh
thnh cho bit Pha-ra-n t lm cng lng chnh mnh trong Xut -dp-t k 8:15, 32; 9:34. Kinh
thnh cng cho bit c Cha Tri lm cng lng Pha-ra-n trong Xut -dp-t k 4:21; 7:3; 9:12;
10:20, 27; 11:10. Minh ha ny c a ra cho thy s ch t ca c Cha Tri (cu 18). Pha-ra-n
c trch nhim v la chn ca mnh. c Cha Tri dng tnh kh kiu ngo, cng ci ca Pha-ra-n
lm thnh ch ca Ngi i vi Y-s-ra-n (cu 18).
Cng lu rng mc ch ca nhng hnh ng ca c Cha Tri i vi Pha-ra-n nm trong mc
tiu cu ri v bao gm tt c. Nhng hnh ng ny c dng (1) ch quyn nng ca c Cha
Tri (so vi cc thn ca ngi -dp-t), v (2) by t Cha cho ngi -dp-t v qua ng dng
146

cho c tri t ny (cu 17). T tng phng Ty (ngi M) lm rng r c nhn, nhng t tng
phng ng tp trung vo nhu cu ca ton th. c Cha Tri dng Pha-ra-n by t chnh Ngi
cho mt th gii ang c nhu cu. Ngi cng s lm ging nh vy i vi mt dn Y-s-ra-n bt tn
(chng 11). Trong ng cnh ny quyn li ca mt ngi b chm i di nh sng v nhu cu ca ton
th. Cng nn nh rng, cc v d trong Cu c v tp th nh trong trng hp (1) cc con u tin ca
Gip b cht bi v cuc chuyn tr ca c Cha Tri vi Sa-tan (Gip 1-2); (2) nhng ngi lnh Y-sra-n cht v ti ca A-can (Gi-su 7); v (3) con u ca a-vt vi Bt-S-ba cht bi v ti ca a-vt
(II Sa-mu-n 12:15). Ht thy chng ta u b nh hng bi s la chn ca ngi khc. Tnh tp th
ny c th c nhn thy trong R-ma 5:12-21.
9:19-26 (BN NASB)
19 Vy th ngi s hi ta rng: Sao Ngi cn qu trch? V c ai chng li mun Ngi c
chng?20 Nhng, hi ngi, ngi l ai, m dm ci li cng c Cha Tri? C l no ci
bnh bng t st li ni vi k nn nn mnh rng: Sao ngi lm nn ta nh vy? 21 Ngi
th gm h chng c quyn trn t st, cng trong mt ng m lm ra hng bnh dng
vic sang trng, li hng bnh khc dng vic hn h sao? 22 Nu c Cha Tri mun t ra
cn thnh n v lm cho bi th quyn php Ngi, ly lng khoan nhn ln chu nhng bnh
ng gin sn cho s h mt, 23 cng lm cho bit s giu c ca vinh hin Ngi bi nhng
bnh ng thng xt m Ngi nh sn cho s vinh hin, th cn ni chi c ? 24 ti
ni v chng ta, l k Ngi gi, chng nhng t trong dn ngoi na. 25 Nh Ngi phn
trong sch -s rng: Ta s gi k chng phi dn ta l dn ta, K chng c yu du l yu
du;26 Li xy ra trong ni Ngi phn cng h rng: Cc ngi chng phi l dn ta u,
Cng li ni h s c xng l con ca c Cha Tri hng sng.
9:19 ai chng li mun Ngi ng t ny th CH NH CH NG HON THNH
(PERFECT ACTIVE INDICATIVE), nhn mnh n mt hnh ng c gii quyt km vi nhng
kt qu ang tip din (II S k 20:6; Gip 9:12; Thi thin 135: 6; a-ni-n 4:35). Li trnh by phn bin
tip tc. Theo lgch, ln theo nhng cu hi ca Phao-l l cch tt nht lp dn v hiu tng ca
Phao-l. ch ca c Cha Tri cn c nhn thy hai cp bc. Cp bc th nht l k hoch cu
chuc ca Ngi cho ton th dng di loi ngi h hoi (Sng-th-k 3:15). K hoch ny khng b nh
hng bi nhng la chn c nhn ca con ngi. Nhng cp bc th hai, c Cha Tri chn s dng
con ngi lm cng c (Xut -dp-t k 3:7-9 v 10). Con ngi c chn hon tt k hoch ca
Ngi (c mt tch cc, nh Mi-se, v mt tiu cc, nh Pha-ra-n).
9:20-21 Hnh nh ny c ly t -sai 29:16; 45: 9-13; 64:8 v Gi-r-mi 18:1-12. Hnh nh c Gih-va nh ngi th gm thng c dng ch c Cha Tri ng to ha. Con ngi n t t
st (Sng-th-k 2:7). Phao-l lm bt v s ch t ca ng To ha bng vic s dng ba cu hi
tip- hai cu hi u trong cu 20 v cu th ba trong cu 21. Cu hi cui tr li minh ha la chn tch
cc ca c Cha Tri khi chn Mi-se v la chn tiu cc ca Ngi khi chn Pha-ra-n. S tng
phn ny cng c thy cc cp (1) Y-sc- ch-ma-n, cu 8-9; (2) Gia-cp- -sau, cu 10-12, v (3)
quc gia Y-s-ra-n v quc gia -m, cu 13. Hnh thc minh ha ny c pht trin cho thy tnh
trng hin ti ca Phao-l v nhng ngi Do Thi tin Cha v khng tin Cha. S la chn tch cc ca
c Cha Tri sau cng th hin vic em vo nhng ngi ngoi tin Cha (cu 24-29 v 30-33)!
9:22 nu Cu ny mang mt phn CU IU KIN BC MT hm c th tr thnh s tht t quan
im ca ngi ni, nhng khng c phn kt lun theo ng vn phm. Cu 22-24 l mt cu trong ting
Hy-lp. Cu 22 din t bn tnh cu ri ca c Cha Tri. Ngi l c Cha Tri cng bnh. Ngi bt
con ngi phi chu trch nhim v nhng iu mnh lm. Nhng Ngi cng l mt c Cha Tri
thng xt. Ton th nhn loi u ng b cht. S cng bnh khng phi l mt tin tc tt lnh! Bn
tnh ca c Cha Tri a phn l s thng xt, khng phi s thnh n (Phc truyn 5:9-10; 7:9; -s
147

11:8-9). Nhng la chn ca Ngi l nhm mc ch cu ri (-x-chi-n 36:22-33). Ngi kin nhn vi
con ngi phm ti (-x-chi-n 18). Ngi thm ch dng iu c hon thnh mc ch cu ri ca
Ngi (Sa-tan, Pha-ra-n, Ph thy En--r, A-si-ri, N-bu-ct-nt-sa, Si-ru, v dn Y-s-ra-n bt tn
trong chng 11).
NASB mun t ra cn thnh n ca Ngi
NKJV mun t ra cn thnh n ca Ngi
NRSV mun t ra cn thnh n ca Ngi
TEV mun t ra cn gin ca Ngi
JB
sn sng by t cn gin ca Ngi
c Cha Tri t ra cn thnh n ca Ngi by t quyn nng ca Ngi (cu 22) v s giu c ca
s vinh hin Ngi (cu 23). Nhng hnh ng ca c Cha Tri u mang mc ch cu ri (tr ra
Gehenna, l ni tch bit cui cng ca ti li v s bt tn cng ci).
nhng bnh thnh n Ch ny tip ni hnh nh t st Phao-l dng trong cu 20 v 21. Chng r
rng ch nhng con ngi v tn m c Cha Tri s dng hng ti chng trnh cu ri ca Ngi.
NASB, NKJV chun b cho
NRSV
c lm
TEV
phn cho
NJB
c thit k cho
ng t ny th NG TNH T TH NG HON THNH (PERFECT PASSIVE
PARTICIPLE). Ch ny c dng trong cc bn ch tho ch iu g c chun b cho c s phn
ca n. S v tn chng nghch s c ngy cng minh v hu qu ca n. Tuy nhin, c Cha Tri chn
s dng nhng ngi v tn ny hon thnh mc ch rng ln hn, bao gm, v mang tnh cu ri.
M.R. Vincent, trong cun Word Studies, cun 2, ni nh vy, ng tnh t ny mc d khng xng
hp cho c Cha Tri trong mc ch hy dit, nhng trong ngha tnh t, sn sng, chn ti cho s
hy dit, ng tnh t ny ch iu kin hin ti c hnh thnh trc kia, nhng khng cho bit n
hnh thnh nh th no (p. 716).
s hy dit Xin xem Ch c bit cu 3:3.
9:23 l iu Ngi nh trc cho s vinh hin L tht ny cng c thy trong R-ma 8:29-30
v -ph-s 1:4, 11. Chng ny din t mnh m nht tnh ch t ca c Cha Tri trong c Tn c.
Khng th chi ci c rng c Cha Tri hon ton nm quyn iu khin trn to ha v s cu ri!
L tht ny khng nn b lm mm i hay l b ly i mt cch mu m. Tuy vy, n phi c xem xt
cn bng vi s la chn ca c Cha Tri v giao c nh mt phng tin lin h vi to vt con
ngi, c dng nn theo nh tng ca Ngi. Chc chn rng mt s giao c thi Cu c, nh Sngth-k 9:8-17 v 15:12-21, l giao c v iu kin v khng lin h g n s p ng ca con ngi,
nhng nhng giao c khc c iu kin i hi con ngi p ng li (nh l -en, N-, Mi-se, avt). c Cha Tri c mt chng trnh cu ri cho to vt ca Ngi, khng ai c th chi phi c k
hoch ca Ngi. Ngi mun con ngi cng tham gia trong k hoch ny. C hi tham gia ny l s
ging co thn hc gia tnh ch t (R-ma 9) v ch t do ca con ngi (R-ma 10).
Nu ch chn mt trng tm ca Kinh thnh m b qua trng tm khc th khng xng hp. C s
ging co gia cc tn l bi v ngi ng phng trnh by l tht theo cp bin chng hay cp cha
ng s mu thun. Cc tn l phi c xem xt trong mi lin h vi cc tn l khc. L tht l mt bc
khm t nhiu l tht.
Tht s c s huyn b y! Phao-l khng a ra mt kt lun l-gch v vic nhng ngi khng
tin c nh sn (kataptizo) cho cn thnh n (cu 22) v nhng ngi tin Cha c nh
(proetoimazo) cho s vinh hin (cu 23). S la chn ca c Cha Tri l yu t duy nht hay l s la
chn ca Ngi da vo s thng xt ht thy, nhng mt s li gt b s mi gi ca Ngi? Con ngi
148

c phn no trong tng lai ca h hay khng (9:30-10:21)? C nhng li pht biu qu ng t c hai
pha (Augustine- Pelagius). i vi ti, khi nim giao c hp nht c hai li vi nhau vi trng tm
xoy vo c Cha Tri. Con ngi ch c th p ng khi c Cha Tri khi xng. Nhng theo ti,
bn tnh ca Ngi khng phi l tht thng, nhng y s thng xt. Ngi oi n mi ngi c
thc c dng nn theo nh tng ca Ngi. Ti gp kh khn trong ng cnh ny. N tht l mnh m,
nhng n li trnh by r rng nh trng v en. Trng tm l s bt tn ca ngi Do Thi, dn n kt
qu l s em vo ngi ngoi! Nhng y khng phi l bn vn duy nht trnh by bn cht ca c
Cha Tri.
vinh hin Xin xem ch thch cu 3:23.
9:24 Cu ny cho thy i tng ca li ha c Cha Tri rng hn l dng di dn Y-s-ra-n m
thi. Ngi by t s thng xt trn con ngi da trn s la chn ca Ngi. Li ha trong Sng-th-k
3:13 lin h n ton th nhn loi. S ku gi p-ra-ham lin h n ton th nhn loi, Sng-th-k
12:3. S ku gi dn Y-s-ra-n lm mt dn thy t l lin h n ton th nhn loi (Xut -dp-t k
19:5-6)! y l s huyn b ca c Cha Tri, l iu c giu kn, nhng nay by ra (-ph-s
2:11-3:13).
Li khng nh ca Phao-l trong cu 24 c minh ha bi mt lot cc cu trch t Cu c (cu
25-29)
1. Cu 25, -s 2:23
2. Cu 26, -s 1:10b
3. Cu 27, -sai 10:22 v -s 1:10a
4. Cu 28, -sai 10:23
5. Cu 29, -sai 1:9
9:25-26 Xt theo ng cnh, on ny ly t bn LXX ca -s 2:23 (c iu chnh) v 1:10, l cu ni
n 10 chi phi pha bc, nhng y Phao-l ni n ngi ngoi. y l cch cc trc gi Tn c
thng lm khi dng Cu c. H hiu Hi thnh nh l s hon thnh li ha i vi Y-s-ra-n (II Crinh-t 6:16; Tt 2:14; I Phi-e-r 2:5-9). Trong trng hp ny n ch n mt dn Y-s-ra-n bt trung.
Nu c Cha Tri phc hi li 10 chi phi pha bc hay th hnh tng, th Phao-l xem nh l bng
chng v tnh yu v s tha th ca c Cha Tri mt ngy no cng s em vo cc dn ngoi bang
th thn tng (dn ngoi).
9:27-29 (BN NASB)
27 Cn -sai ni v dn Y-s-ra-n m ku ln rng: Du s con ci Y-s-ra-n nh ct di
bin, ch mt phn st li s c cu m thi;28 v Cha s lm ng nghim li Ngi cch trn
vn v vi vng trn t. 29 Li nh -sai ni tin tri rng: Nu Cha vn qun chng li
mt ci mm ca dng ging chng ta, Th chng ta tr nn nh thnh S-m v ging
nh thnh G-m-r vy.
9:27 NASB, NKJV, NRSV, NJB du
TEV
ngay c nu
y l CU IU KIN BC BA (ean cng vi BN THI CCH), ch hnh ng c th c tim
nng xy ra.
9:27-28 y l cu trch phng t bn LXX sch -sai 10:22-23. Bn Textus Receptus thm cm t kt
lun t bn LXX sch -sai 10:23. Nhng n khng c trong cc bn Hy-lp c P46, a ,A, v B, cho thy
ngi sao chp thm vo sau ny. Bn UBS4 xp vic b qua cm t ny vo loi chc chn.
NH CT DI BIN y l mt phn ca ngn ng hnh bng v v s kt qu m c Cha
Tri ha vi p-ra-ham (Sng-th-k 15:5; 22:17; 26:4).
149

 PHN ST LI S C CU Ch phn st li thng c cc tin tri Cu c dng

ch nhng ngi Y-s-ra-n b lu y, nhng s c c Cha Tri em tr v t ha. Trong cch s
dng ca Phao-l, ch ny ch nhng ngi Do Thi c mi lin h c tin vi c Cha Tri v/ hoc
nhng ngi nghe Phc m v p ng li vi ng Christ bng c tin.
Ngay c trong dn Y-s-ra-n giao c s phn r thuc linh xy ra, ch c mt s lm ha li vi
c Cha Tri. S la chn Y-s-ra-n khng loi ra nhu cu cn p ng bng c tin ca mi c nhn
(-sai 1:16-20).
Phao-l ang s dng cm t ca Cu c l cm t lc ban u ch nhng ngi Do Thi lu y,
v mt s tr v Palestine, ch nhng ngi nghe Phc m, nhng phn ng khng tin nhn ng
Christ. Ch c mt s t ngi nghe th k u (c ngi Do Thi v ngoi bang) p ng li vi s
ip ny. Phao-l ku gi nhng ngi lm iu l dn st li.
9:29 y l cu trch t bn LXX sch -sai 1:9, l cu t co tnh trng y ti li ca quc gia Y-s-ran.
CHA CA NGY SA-BT y l danh hiu ca c Gi-h-va trong Cu c, thng c
dch l Cha ca vn qun (Gia-c 5:4). Ty thuc vo ng cnh, ch ny ch c Cha Tri trong
ngha qun s, thng lnh ca o binh trn tri (Gi-su 5:13-15), hay trong ngha hnh chnh,
thng l trong ng cnh mt ch thuyt a thn th cc tinh t ca ngi Ba-by-ln, lin h n cc
thin th, Cha ca cc thin th. Cc v sao l to vt, khng phi l cc v thn; chng khng th iu
khin hay nh dng cc s kin xy ra (Sng-th-k 1:16; Thi thin 8:3; 147:4; -sai 40:26).
NASB nu khng. li cho chng ta mt hu du
NKJV nu khng. li cho chng ta mt ht ging
NRSV khng li nhng ngi sng st
TEV khng li cho chng ta cc con chu
NJB
khng li cho chng ta mt vi ngi sng st
Bn H-b-r trong -sai 1:9 ghi l phn st li, nhng bn LXX dch n l ht ging (NKJV).
S on pht ca c Cha Tri i vi Y-s-ra-n lun cha ra (1) phn cn st tin Ngi hay l (2)
dng di ng Mt-si-a. Cha cha ra mt s cu nhiu ngi.
S-mG-m-r Cu 28 lin h n s on pht ca c Cha Tri. Cu ny c bit ni n
hai thnh ph ngoi bang b c Cha Tri hy dit trong Sng-th-k 19:24-26, nhng n tr
thnh thnh ng ch s on pht ca c Cha Tri (Phc truyn 29:34; -sai 13:19; Gi-r-mi 20:16;
49:18; 50:40; A-mt 4:11).
9:30-33 (BN NASB)
30 Vy chng ta s ni lm sao? Nhng dn ngoi chng tm s cng bnh, th c s cng
bnh, nhng l s cng bnh n bi c Cha Tri;31 cn nh dn Y-s-ra-n tm lut php
ca s cng bnh, th khng t n lut php y.32 Ti sao? Ti h chng bi c tin m tm,
nhng bi vic lm. H vp phi hn ngn tr,33 nh c chp rng: Ny ta ti Si-n
mt hn ngn tr, tc l hn ln lm cho vp ng; H ai tin n th khi b h thn.
9:30-31 y l mt kt lun gy ngc nhin v mc ch chn la ca c Cha Tri. Cu 30-33 l phn
tm tt ca chng 9 v l phn gii thiu cho chng 10. Nhng ngi ngoi tin Cha c lm ha vi
c Cha Tri, khng phi tt c nhng ngi Do Thi!
Cha lm vic vi ton th nhn loi qua giao c. c Cha Tri lun bt u trc v t ra nhng
iu kin. Tuy nhin, c nhn phi p ng li bng s n nn v c tin, s vng phc, v s trung kin.
Con ngi c cu bi (1) s ch t ca c Cha Tri; (2) bi s thng xt ca Ngi qua cng tc
hon tt ca ng Mt-si-a; hay (3) bi hnh ng c tin c nhn? ng vy!
150

 S cng bnh Xin xem Ch c bit cu 1:17.

9:23 bi vic lm Bn Textus Receptus thm vo ch ca lut php. y l phn thm vo ca
ngi sao chp sau ny. Phao-l thng dng cm t ny, cng vic ca lut php (3:20, 28; Ga-la-ti
2:16; 3:2, 5, 10). Tuy nhin, bn Hy-lp c P46, a ,A, B, F v G b ch ny trong cu ny. Bn UBS4 xp
cc bn ngn hn mc B (gn nh chc chn).
Cha kha n s cng bnh c Cha Tri khng phi l vic lm ca con ngi nhng l bn tnh
v mn qu ca c Cha Tri qua ng Christ. S cng bnh l mt iu con ngi sa ng khng th
no t c, nhng n l mt mn qu ban cho khng bi c tin trong ng Christ. Tuy nhin n phi
c tip nhn (cu 33; Ging 1:12; 3:16; R-ma 4:1 v tip sau; 20:9-13; -ph-s 2:8-9). y l l tht
m nhng ngi Do Thi tht th, ngoan o, o c (v tt c nhng ngi tn th lut php) khng
thy ra! George Eldon Ladd trong cun A Theology of the New Testament, a ra mt im rt hay:
S dy d ca Phao-l v lut php thng c tip cn t quan im v mt kinh nghim lch s
hoc l ca Phao-l trong vai thy ra-bi Do Thi, hay l mt ngi Do Thi in hnh trong th k th
nht ang di lut php. Tuy nhin, t tng ca Phao-l khng nn c xem xt nh mt li
xng ti ca mt tiu s t s v thuc linh, hay l mt s m t v bn cht xem trng lut php ca
ch ngha Pha-ri-si th k th nht, nhng phi c xem nh mt s gii thch thn hc bi mt nh
t tng C c v hai con ng n s cng bnh: theo lut php v bng c tin. (trang 495).
9:33 Cu ny c ly t -sai 28:16, cng vi cu 8:14
Ny ta ti Si-n mt hn , 28:16a
ngn tr v mt hn khin vp phm, 8:14b
ai tin n Ngi s khng b tht vng, 28:16b
Bng cch kt hp nhng cu ny theo cch nh vy (cch ca cc thy ra-bi), Phao-l thay i
ngha ca -sai 28:16 t m hng tch cc sang tiu cc. ng dng Cu c nhm t c mc ch
ca mnh.
1. ng chn bn dch (bn LXX, bn MT, hay bn ca chnh ng)
2. ng i i tng ch nh (t ngi Do Thi b lu y sang ngi ngoi)
3. ng kt hp cc bn vn
4. ng p dng cc danh hiu v I T, trong ng cnh p dng cho c Gi-h-va, ch Cha
Jsus (ti y ng thm vo mt i t)
ai tin Ngi s khng b h thn Cu ny ly t -sai 28:16b. N cng c trch trong R-ma
10:11 v cng ging vi Gi-n 2:32, c trch trong R-ma 10:13. Cha kha n s cu ri va l (1)
mt i tng ( gc) v (2) s p ng thch hp (c tin ni Ngi).
mt hn N bt ngun t mt danh hiu ca c Cha Tri (Thi thin 18:1-2, 31, 46; Phc
truyn 32:18; I Sa-mu-n 2:2; Thi thin 28:1; 31:3; 42:4; 27:3; 78:15), nhng sau tr thnh danh hiu
ca ng Mt-si-a (Sng-th-k 49:24; Thi thin 118:22; -sai 8:14; 28:16; a-ni-n 2:34-35, 44-45; Mathi- 21:42-44). Yu t chnh trong li ha giao c ca c Cha Tri (ng Mt-si-a) b hiu lm
v b t chi (I C-rinh-t 1:23). Ngi Do Thi khng nhng hiu sai v mc ch ca ng Mt-si-a
m cn v nhng i hi cn bn ca giao c c Cha Tri. i vi ngi Do Thi, ng Christ tr
nn mt c gy vp ng (-sai 8:14; Lu-ca 2:34), nhng i vi nhng ngi tin Cha, c Do thi v
ngoi bang, th Ngi tr nn tng (-sai 28:16; I Phi-e-r 2:6-10).

151

CH C BIT: VIN GC
I. Cc cch dng trong Cu c
A. Khi nim mt vin nh mt vt th cng lu bn dng lm nn mng vng chc c dng
m t c Gi-h-va (Thi thin 18:1).
B. Sau n pht trin thnh mt danh hiu ca ng Mt-si-a (Sng-th-k 49:24; Thi thin
118:22; -sai 28:16).
C. N tr thnh biu tng ca s on xt t c Gi-h-va bi ng Mt-si-a (-sai 8:14; ani-n 2:34-35, 44-45).
D. Ch ny pht trin thnh mt hnh nh v xy dng
1. nn tng, c t u tin, l vng chc nh cc gc cnh cn li cho mt cn nh,
c gi l vin gc.
2. N cng c th ch vin cui cng c t xung, l vin lm cho cc bc tng kt
cht li vi nhau (Xa-cha-ri 4:7; -ph-s 2:20, 21), gi l u t ch rush trong ting
H-b-r c ngha l u
3. N cng c th ch cha kha, l vin t chnh gia vm ca gi trng lng ca
ton b bc tng.
II.Cc cch dng trong Tn c
A. Cha Jsus trch Thi thin 118 mt vi ln ch v chnh Ngi (Ma-thi- 21:41-46; Mc 12:
10-11; Lu-ca 20:17)
B. Phao-l dng Thi thin 118 lin h n vic c Gi-h-va t chi dn Y-s-ra-n ni lon
v bt trung (R-ma 9:33)
C. Phao-l dng khi nim u trong -ph-s 2:20-22 ch ng Christ
D. Phi-e-r dng khi nim ny v Cha Jsus trong I Phi-e-r 2:1-10. Cha Jsus l vin gc
v ngi tin Cha l nhng sng (tc l ngi tin Cha l cc n th, I C-rinh-t 6:19),
dng trn Ngi (Cha Jsus l n th mi, Mc 14:58; Ma-thi- 12:6; Ging 2:19-20).
Ngi Do Thi t chi chnh nn tng hy vng ca h khi h t chi Cha Jsus l ng
Mt-si-a
III.Nhng tuyn b thn hc
A. c Gi-h-va cho php a-vt/Sa-l-mn xy ct n th. Ngi bo h rng nu h gi giao
c ny, Ngi s ban phc v cng h, nhng nu h khng lm nh vy, n th ny s b
hoang tn (I Cc Vua 9:1-9)!
B. Do thi gio ca cc thy ra-bi ch trng n hnh thc v l nghi v b qua kha cnh c nhn
ca c tin (y khng phi l cu tuyn b gom a c nm; c nhng thy ra-bi yu mn
Cha). c Cha Tri tm kim mt mi quan h c nhn, tin knh hng ngy vi nhng ngi
c dng nn trong nh tng ca Ngi (Sng-th-k 1:26-27). Lu-ca 20:17-18 cha ng
nhng li on xt khip s.
C. Cha dng khi nim n th ch thn th vt cht ca Ngi. iu ny tip ni v m rng
khi nim c tin c nhn ni Cha Jsus, l ng Mt-si-a, cha kha dn n mi lin h vi
c Gi-h-va.
D. S cu ri nhm phc hi nh tng c Cha Tri ni con ngi mi tng giao vi c
Cha Tri c th thc hin c. Mc ch ca C c gio by gi l tr nn ging vi ng
Christ. Ngi tin Cha phi tr nn sng xy theo khun mu ca ng Christ (n th
mi).
E. Cha Jsus l nn tng c tin chng ta v l u ca c tin chng ta (tc l An-pha v m-ga). Nhng Ngi cng l gy vp ng v ngn tr. Ht mt Ngi l ht mt tt c.
Khng c mt lp trng trung dung y!

152

CU HI THO LUN
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
Chng 9 (tin nh) lin h nh th no vi chng 10 ( ch t do ca con ngi)?
Ch chnh ca phn on 9:1-29 l g?
C phi c Cha Tri khng gi li ha ca Ngi i vi Y-s-ra-n?
Lit k nhng li im m quc gia Y-s-ra-n tha hng (9:4-5).
C phi tt c ngi Do Thi u lm ha vi c Cha Tri? Ti sao c, hay ti sao khng
(9:6)?
6. Nu con ngi b bt phi lm theo Cha th liu h c chu trch nhim v hnh ng o c
ca mnh hay khng?
7. S thng xt l cha kha cho thuyt tin nh nh th no (cu 15, 16, 18, 23; 11:30-32)?
1.
2.
3.
4.
5.

153

R-MA ON 10
CC CCH CHIA ON THEO CC BN DCH HIN I
UBS4

NKJV

NRSV

TEV

JB

Ngi Do thi v
Phc m

Ngi Y-s-ra-n
cn Phc m

S cng bnh tht

bi c tin

Y-s-ra-n v
Phc m

Y-s-ra-n khng
nhn ra rng
chnh Cha l
ng thnh

9:30-10:4

9:30-10:4

9:30-10:4
10:1-13
S cu ri
cho tt c
10:5-13
Y-s-ra-n
t chi Phc m
10:14-21

10:14-21

10:1-4

10:5-13
Y-s-ra-n chu
trch nhim v s
tht bi ca mnh
10:14-17
10:18-21

S cu ri
cho tt c
10:5-13

10:14-17
10:18-21

10:5-13
Li chng
ca Mi-se
10:14-17
10:18-21

CHU K C LN TH BA (xem trang vii)

THEO DI NH CA TC GI NGUYN THY THEO TNG PHN ON
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh.
Mi ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c
Thnh Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
c ht on ny trong mt ln c. Xc nh cc ch . i chiu cch chia on theo ch
ca bn vi cc bn dch hin i. Cch chia on khng c linh cm nhng n l cha kha theo di
tng ca tc gi nguyn thy, vn l trng tm ca vic gii ngha. Mi phn on u c mt v ch
mt ch .
1. Phn on 1
2. Phn on 2
3. Phn on 3
4. Vn, vn
CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH
A. Chng 10 ch trng n cc dp tin Y-s-ra-n p ng li s mi gi nhn t ca c
Cha Tri nhn n cu ri. Chng 9 bn n vic c Cha Tri la chn dn Do Thi
cu th gii ny nhng ngi Do Thi khc t s la chn ca Ngi.
B. Phao-l tip tc dng Cu c chng minh Phc m. y l cch dng in hnh ca cc bi
ging cc s trong Cng-v, c gi l kerygma (iu c rao truyn). Xin xem Ch c
bit cu 1:2 v Kerygma
154

C. Cc l tht chnh trong phn on 9:30-10:4 l nh sau:

1. Ngi ngoi nhn c s cng bnh ca c Cha Tri qua c tin ni ng Christ,
2. Ngi Do Thi khng c s cng bnh ca c Cha Tri bi v h thiu c tin ni
ng Christ,
3. Lut php khng th ban s cng bnh. N l mt mn qu ca c Cha Tri bi c
tin ni ng Christ v khng th c c bi vic lm ca con ngi
D. Bruce Corley v Curtis Vaughan trong cun A Study Guide Commentary, Romans, bi nh xut
bn Zondervan, trang 115-116, cung cp mt dn hu dng v ti ca dn Do Thi
1. S kiu cng tn gio, 10:2a
2. S ui m thuc linh, 10:2b, 3a
3. T xng cng bnh, 10:3b
4. S cng ci khng xoay chuyn c, 10:4a
Ti cng thch phn kt lun h a ra cui chng 9 lin quan n chng 10, S la
chn xy ra trong cng tc rao ging thp t gi (I T-sa-l-ni-ca 1:4-10), l iu gii
thch ti sao s bin h c in v quyn ch t thin thng c theo sau bi phn
on mnh m nht v truyn gio trong cc th ca Phao-l (10:1-21). Trch nhim phi
ging Tin lnh xt cho cng l s nhn bit rng, khi lm nh vy c Cha Tri l ng
thnh tn s thc hin mc ch la chn ca Ngi trong ng Christ. (p. 114)
NGHIN CU T NG
10:1-4 (BN NASB)
1 Hi anh em, s c ao trong lng ti v li ti v dn Y-s-ra-n cu nguyn cng c Cha
Tri, y l cho h c cu.2 V ti lm chng cho h rng h c lng st sng v c Cha
Tri, nhng lng st sng l khng phi theo tr khn.3 Bi h khng nhn bit s cng bnh
ca c Cha Tri v tm cch lp s cng bnh ring ca mnh, nn khng chu phc s cng
bnh ca c Cha Tri;4 v ng Christ l s cui cng ca lut php, ng xng mi k tin l
cng bnh.
10:1 anh em Phao-l thng dng t ny mi khi gii thiu mt ti mi (1:13; 7:14; 8:12).
s c ao trong lng ti v li cu nguyn ca ti cng c Cha Tri cho h l h c
cu ri Phao-l tin rng ngi Do Thi c th c cu v li cu nguyn ca ng cho h s em n
s thay i. y l im i chng gy ngc nhin so vi thuyt tin nh! Xin xem Ch c bit
cu 9:3 S cu thay
C mt s d bn trong ting Hy-lp v ch cho h. Bn Textus Receptus thay th bng ch cho
Y-s-ra-n. Tuy nhin, cc bng chng vn bn thin v ch cho h. (cc bn P46, a B, C, D, F v G).
Bn UBS4 xp n vo hng A (chc chn).
10:2 h c lng st sng v c Cha TriS chn tht v lng nhit thnh khng th cha (cu 34). Phao-l bit iu ny rt r (Cng-v 9:1; Gaol 1:14; Phi-lp 3:6)!
10:2-3 nhng khng phi theo s hiu bit. Bi v khng hiu v s cng bnh c Cha TriCh
bit (cu 2, epiginosko) hot ng trong hai cch: (1) Ngi Do Thi khng hiu mt Phc m min ph
(theo ngha bit ca ngi Hy-lp); hoc l (2) ngi Do Thi khng c mi lin h c tin vi c
Cha Tri (ch bit theo ngha ca ngi Do Thi, Sng-th-k 4:1; Gi-r-mi 1:5). Ngi Do Thi
khng phi khng bit v s cn thit phi p ng li vi c Cha Tri (cu 16, 18, 19), nhng h
thay th vic lm ca con ngi vi c tin, l iu dn n s kiu cng, ngo mn, v ch ngha ring
bit (cu 3a)!
155

10:3 s cng bnh ca c Cha Tri Trong ng cnh ca chng 9-11, cm t ny ch a v xng
cng ngha ca chnh Ngi duy nht da vo s thng xt ca Ngi, cng tc hon tt ca ng Christ,
s ni mi ca Thnh Linh, v s p ng n nn bng c tin ca nhng con ngi ti li v s lin tc
vng li v trung kin.
Chng ta c th hiu c ti sao ngi Do Thi li hiu sai s cng bnh ca c Cha Tri. Kinh
thnh Cu c nhn mnh s vng phc lut php (Phc truyn 4:28-6:3, 17, 24-25). iu h khng nhn
bit c l s cn bng cn thit ca c tin v s n nn (Phc truyn 5:29-30; 6:5). Sch Phc truyn
r rng khng nh rng c Cha Tri hnh ng thay cho Y-s-ra-n khng phi v h cng bnh,
nhng bi v bn cht ca Ngi (9:6,7, 13, 24, 27; 10:12-22; -x-chi-n 36:22-38). Ngay c vic dn Cana-an b trc xut khng phi bi v s cng bnh ca Y-s-ra-n, nhng bi v ti li ca h (9:4-6;
Sng-th-k 15:16). Xin xem Ch c bit cu 1:17.
h khng chu phc s cng bnh ca c Cha Tri NG T ny th CH NH TH
NG QU KH (AORIST PASSIVE INDICATIVE), nhng n c dch th TRUNG CCH
(MIDDLE VOICE) (bn TEV). Chc nng ca th TRUNG CCH b ln p bi th TH NG trong
ngn ng Hy-lp bnh dn. Ng cnh l yu t quyt nh.
Ngha en ca ch ny l u phc, mt t ng qun s trong mt lot cc mnh lnh. Ngi Do
Thi tm cch mua cho c s cng bnh ca c Cha Tri, nhng n l mt mn qu (3:24; 5:15;
6:23; -ph-s 2:8-9). Phao-l thy r s tht ny trn ng a-mch.
CH C BIT: S U PHC (HUPOTASSO)
Bn LXX dng ch ny dch 10 ch H-b-r khc nhau. Ngha cn bn trong Cu c l
ra lnh hay l quyn ra lnh. iu ny c thy trong bn LXX.
1. c Cha Tri ra lnh (L-vi-k 10:1; Gi-na 2:1; 4:6-8)
2. Mi-se ra lnh (Xut -dp-t k 36:6; Phc truyn 27:1)
3. Cc vua ra lnh (II S k 31:13)
Trong Tn c ngha ny cng c duy tr trong Cng-v 10:48, ni n cc s truyn
lnh. Tuy nhin, mt s ngha mi cng c pht trin trong Tn c.
1. Kha cnh tnh nguyn c pht trin (thng th TRUNG CCH)
2. Hnh ng t gii hn mnh c thy trong Cha Jsus khi Ngi u phc Cha (Lu-ca 2:51)
3. Ngi tin Cha thun theo cc kha cnh trong vn ha Phc m khng b tc ng i
nghch
a. Ton th ngi tin Cha (-ph-s 5:21)
b. Nhng ngi v tin Cha (C-l-se 3:18; -ph-s 5:22-24; Tt 2:5; I Phi-e-r 3:1)
c. Ngi tin Cha i vi chnh quyn ngi ngoi (R-ma 13:1-7; I Phi-e-r 2:13)
Ngi tin Cha hnh ng bi ng c yu thng, i vi c Cha Tri, vi ng Christ, v
nc c Cha Tri, v s tt lnh ca ngi khc.
Ging nh ch agapao Hi thnh lm cho t ng ny mang mt ngha mi da vo nhu cu
ca vng quc c Cha Tri v nhu cu ca ngi khc. Ch ny khoc ln mt v cao trng
mi ca s khng ch k, khng da vo mng lnh, nhng da vo mt mi lin h mi vi mt
c Cha Tri ban cho chnh Ngi v ng Mt-si-a. Ngi tin Cha vng li v u phc v li
ch ca ton th v v n phc cho c gia nh c Cha Tri.
10:4 NASB, NKJV, NRSV v ng Christ l s cui cng ca lut php
TEV
v ng Christ chm dt lut php
JB
nhng gi y lut php chm dt bi ng Christ
Cu ny cng vi Ma-thi- 5:17-18. Mc ch, mc tiu hay ch n (telos) ca lut php khng
phi l s cu ri, nhng l s co trch ti li, v mc ch vn ang tip din (3:10-20 v c bit l
trong Ga-la-ti 3:24-25). on Kinh thnh Tn c c in v ti ny l Ga-la-ti 3:1-29.
156

Khi bn v vn ny, ng cnh ng vai tr quan trng. Phao-l dng Cu c nhiu cch khc
nhau. Khi bn n cuc sng C c, Cu c l s mc khi ca c Cha Tri (R-ma 15:4; I Crinh-t 10:6,11), nhng khi bn n s cu ri, n l iu trng rng v tri qua (H-b-r 8:13). l
bi v n l hnh nh thuc v thi k c. Phc m bng c tin trong Cha Jsus l thi k mi ca c
Thnh Linh. Thi ca lut php ht!
NASB, NKJV s cng bnh cho mi k tin
NRSV
c s cng bnh cho mi k tin
TEV
mi ngi tin c lm ha vi c Cha Tri
NJB
mi ngi c c tin c xng cng bnh
Chng 9-11 phi c gii thch chung vi nhau. Vic nhn mnh n quyn ch t ca c Cha
Tri c nu ln rt mnh m trong chng 9 phi c cn nhc vi s ku gi tt c mi ngi tin
trong chng 10 (cu 4, 9, 11, 13; 3:22; 4:11, 16).
Tnh ph qut ca tnh yu ca mc ch cu chuc ca c Cha Tri c ni n trong Sng-thk 3:15 v hm mnh m trong Sng-th-k 12:3 v Xut -dp-t k 19:5-6. Cc tin tri cng thng
ni v tnh yu th gii ca c Cha Tri v k hoch hp li tt c mi ngi. V rng ch c mt c
Cha Tri v Ngi to nn tt c mi ngi trong nh tng ca Ngi, cho nn iu ny a n mt li
mi c tnh cch ton v tr cho tt c c cu. Tuy nhin, b quyt y l khng ai c th p ng
c nu khng c s tr gip ca c Thnh Linh (Ging 6:44, 65). Vy th cu hi s l, C phi c
Cha Tri ko tt c mi ngi n s cu ri? Cu tr li phi l, Phi! (Ging 3:16; 4:42; I Ging
2:2; 4:14; I Ti-m-th 2:4; II Phi-e-r 3:9). iu nghch l hay m nh ca ti li, s sa ng, v Sa-tan l
mt s ni, Khng phi. Khi Phao-l ging, mt s ngi Do Thi p ng, mt s khng; mt s
ngi ngoi p ng, mt s li khng!
Ch tin (pisteuo) c dch ra 3 ch trong ting Anh, tin, (believe), c tin (faith), v tin cy
(trust). N th HIN TI, din t nim tin tip din. Khng phi cng nhn cc s kin (thn hc, cc
chi tit lch s, cc thng tin Phc m) l tip nhn mn qu n in ca c Cha Tri qua ng Christ.
Tn c l mt giao c; c Cha Tri hoch nh chng trnh v m ra mt s p ng thch hp,
nhng c nhn con ngi phi p ng bng c tin ban u v s n nn v c tin v s n nn c tip
din. S vng phc v s trung kin l iu quan trng S ging vi ng Christ v s phc v l mc
tiu!
CH C BIT: TH CA CC NG T HY LP DNG CHO S CU RI
S cu ri khng phi l mt sn phm, nhng l mt mi lin h. N cha kt thc cho n khi
mt ngi t lng tin cy vo ng Christ; n ch mi bt u! N khng phi l bo him chy
nh, cng khng phi l v vo thin ng, nhng l mt cuc sng ln ln cng ging vi ng
Christ cng hn.
S CU RI NH MT HNH NG HON TT (QU KH)
- Cng-v 15:11
- R-ma 8:24
- II Ti-m-th 1:9
- Tt 3:5
- R-ma 13:11 (kt hp th QU KH vi th khuynh hng TNG LAI)
S CU RI NH MT TRNG THI HIN TI (HON THNH) (PERFECT)
- -ph-s 2: 5, 8
S CU RI NH MT TIN TRNH TIP DIN (HIN TI)
- I C-rinh-t 1:18; 15:2
- II C-rinh-t 2:15
157

S CU RI NH MT S T N IM NH TRONG TNG LAI (TNG LAI trong

TH CA NG T hoc trong ng cnh)
- R-ma 5:9, 10; 10:9, 13
- I C-rinh-t 3:15; 5:5
- Phi-lp 1:28; I T-sa-l-ni-ca 5:8-9
- H-b-r 1:14; 9:28
- (c hm trong Ma-thi- 10:22; 24:13; Mc 13:13)

10: 5-13 (BN NASB)

5 V, Mi-se lun s cng bnh n bi lut php cch ny: H ai lm theo iu th nh
m sng.6 Nhng s cng bnh n bi c tin, th ni nh vy: Ch ni trong lng ngi rng:
Ai s ln tri? y l em ng Christ xung; 7 hay l: Ai s xung vc su? y l em
ng Christ t trong k cht li ln.8 Nhng ni lm sao? o gn ngi, trong ming v
trong lng ngi. y l o c tin v chng ta ging dy.9 Vy nu ming ngi xng c
Cha Jsus ra v lng ngi tin rng c Cha Tri khin Ngi t k cht sng li, th
ngi s c cu;10 v tin bi trong lng m c s cng bnh, cn bi ming lm chng m
c s cu ri. 11 V, Kinh-Thnh ni rng: K no tin Ngi s chng b h thn.12 Trong
ngi Giu-a v ngi G-rc khng c s phn bit g ht, v h c chung mt Cha, giu n
i vi mi k ku xin Ngi.13 V ai ku cu danh Cha th s c cu.
10: 5 Cu ny ch ngc li L-vi-k 18:5. Li ha ny l chc chn. Nu ai c th gi c lut php,
th s c c Cha Tri chp nhn (Lu-ca 10:28; Ga-la-ti 3:12). Vn l R-ma 3: 9, 10-18, 19, 23;
5:18; 11:32 cho thy thc t. Mi ngi u phm ti. Linh hn no phm ti th phi cht (Sng-thk 2:17; Phc truyn 30:18; -x-chi-n 18:4, 20). Con ng giao c c b ng. N tr thnh
bn n t hnh, mt li nguyn (7:10; Ga-la-ti 3:13; C-l-se 2:14).
10: 6-8 Cu ny ch ngc li Phc truyn 30: 11-14 trong bn LXX, l cu Phao-l iu chnh hp
vi mc ch ng mun trnh by. Ngun gc ca cu ny l cu Mi-se ni v Lut php, nhng y
li p dng cho s nhp th, s cht, v sng li ca Cha Jsus (cu 9; -ph-s 4:9-10). im Phao-l
mun ni l s cu ri c sn trong ng Christ qua c tin (Phc truyn 30:15-20). N rt l d dng,
c sn; cho tt c mi ngi, l iu khc xa cc iu lut ca Mi-se.
nhng s cng bnh bi c tin ni Phao-l trc nhn cch ha ti li v n in,
gi y ng nhn cch ha s cng bnh bi c tin. N ni trong cc cu trch t Cu c trong cu 6,
7, v 8.
lnxung Con ngi khng cn phi i kim ng Christ; c Cha Tri ban Ngi mt cch
cng khai cho tt c mi ngi. S tm kim ca con ngi l iu khng cn thit.
lng Tm lng i din cho ci ti bit suy xt. Xin xem Ch c bit cu 1:24.
10:9 nu y l cu IU KIN BC BA, ch hnh ng tng lai c tim nng xy ra. Cu 9 l ni
dung (hoti) ca s ip c tin.
xng ra T ng kp ny, homologeo, theo ngha en l ni v ging vy, v n c ngha l
cng nhn cng khai (ni ln mi ngi u nghe). S cng khai xng nhn c tin ni ng Christ
l iu quan trng (Ma-thi- 10:23; Lu-ca 12:8; Ging 9:22; 12:42; I Ti-m-th 6:12; I Ging 2:23; 4:15).
S cng khai xng nhn ca Hi thnh u tin l bp-tm. Ngi nhn l tuyn xng c tin trong ng
Christ vi cu, Ti tin Cha Jsus l Cha.
158

CH C BIT: S XNG TI
A. C hai dng cng mt gc t ting Hy-lp dng cho ngha xng ti hay tuyn xng,
homolegeo v exomologeo. T ghp ly t gc t homo, ngha l ging nhau; lego, ngha l ni;
v ex, c ngha l ra t. ngha cn bn l ni cng mt s vic, hay l ng . Ch ex din t
thm ngha v s tuyn xng cng khai
B. Nhng ch ting Anh dch t nhm ch ny gm c:
1. Ngi khen (praise)
2. ng
3. Tuyn b (declare)
4. Tuyn xng (profess)
5. Xng ti
C. Nhm t ny c hai cch s dng dng nh tri hn nhau:
1. Ngi khen (c Cha Tri)
2. Nhn ti
iu ny c th php trin t s nhn nhn ca con ngi v bn tnh thnh khit ca c
Cha Tri v tnh trng ti li ca h. Nhn nhn mt s tht tc l nhn nhn c hai.
D. Tn c c cc cch dng lin quan n nhm t ny nh sau:
1. Ha (Ma-thi- 14:7; Cng-v 7:17)
2. ng hay ng thun v iu g (Ging 1:20; T-sa-l-ni-ca 22:6; Cng-v. 24: 14; H-br 11:13)
3. Ngi khen (Ma-thi- 11:25; T-sa-l-ni-ca 10:21; R-ma 14:11; 15:9)
4. ng
a. Vi mt ngi no (Ma-thi- 10:32; T-sa-l-ni-ca 12:8; Ging 9:22; 12:42; R-ma 10:9;
Phi-lp 2:11; Khi huyn 3:5)
b. V mt l tht no (Cng-v. 23:8; II C-rinh-t 11:13; I Ging 4:2)
5. Tuyn b cng khai ( ngha v lut php pht trin thnh mt s xc nhn mang tnh tn
gio, Cng-v. 24:14; I Ti-m-th 6:13)
a. Khng c s nhn ti (I Ti-m-th 6:12; H-b-r 10:23)
b. C s nhn ti (Ma-thi- 3:6; Cng-v 19:18; H-b-r 4:14; Gia-c 5:16; I Ging 1:9)
NASB Jsus l Cha
NKJV Cha Jsus
NRSV, Tev, JB Jsus l Cha
y l ni dung thn hc trong s tuyn xng c tin v l bp tm ca Hi thnh u tin. Vic
dng ch Cha xc nhn thn tnh ca Cha Jsus (Gi-n 2:32; Cng-v 2:32-33, 36; Phi-lp 2:6-11)
v tn Jsus xc nhn nhn tnh lch s ca Ngi (I Ging 4:1-6).
tin trong lng Cm t ny i song song vi s xng ti, v vy cho thy cc kha cnh i ca c
tin. Ch tin theo Kinh thnh (pistis) bao gm (1) s tin cy c nhn (H-b-r); (2) ni dung thuc l tr
(Hy-lp), v (3) mt s cam kt t nguyn c tip din (Phc truyn 30:20).
Ch lng trong cch dng ca Cu c ch ton b con ngi. Phao-l c ni n ming v
lng trong ng cnh ny bi v cu trch trong Phc truyn 30:14 ca ng cu 8. iu ny khng c
thit lp mt lut nh cng nhc rng phi cu nguyn ln th mi c cu.
10:10 dn n s cng bnh Mc tiu ca c Cha Tri cho mi tn nhn khng phi ch l thin
ng trong tng lai, nhng l s ging vi ng Christ ngay hm nay! Phn on cn li nhn mnh n
tin nh, -ph-s 1:3-14, cng mnh m xc nhn l tht ny trong cu 4. Nhng ngi tin Cha c
chn tr nn thnh khit v khng ch trch! S la chn khng nhng l mt tn l, n l mt np
sng (Phc truyn 30:15-20).
159

Cu 10 phn nh hai iu quan trng trong i mng lnh (Ma-thi- 28:19-29), s cu ri (o to

mn ) v s cng bnh (dy h gi tt c mi iu m ta truyn cho cc ngi). S cn bng tng
t ny cng c tm thy trong -ph-s 2:8-9 (s cu ri min ph bi n in c Cha Tri qua
ng Christ) v mt s ku gi lm vic lnh trong -ph-s 2:10. Mt dn dng nn trong nh tng
ca Ngi v vn s l s mong mun ca c Cha Tri.
10:11 y l cu trch t -sai 28:16 v Phao-l thm vo ch bt c ai. Trong -sai n ch n c
tin ni ng Mt-si-a, hn gc ca c Cha Tri (9:32-33). Trong khi R-ma chng 9 tn dng
quyn ch t ca c Cha Tri, th R-ma chng 10 cao nhu cu cn p ng li ng Christ ca
cc c nhn, bt c ai v tt c mi ngi. Li mi cho ton th c thy r qua ch mi ngi trong
cu 4 v bt c ai trong cu 11, 13 v tt c trong cu 12 (hai ln). y l s cn bng thn hc i
vi trng tm tin nh c la chn ca chng 9.
tin nhn Ngi y l NG TNH T CH NG HIN TI vi GII T epi (4:24; 9:33; I Tim-th 1:16). S tin nhn khng ch l mt s p ng lc ban u m thi, nhng l mt i hi lin tc
ca s cu ri! N khng nhng sa sai thn hc (cc l tht Phc m) em n s cu ri, m cn sa
sai mi lin h c nhn (con ngi Phc m) em n kt qu l mt i sng tin knh (np sng Phc
m). Nn cn trng v ch ngha tin tng d di l ch thuyt tch ri l tht v li sng. Mt c tin
em n s cu ri cng l c tin trung kin v thay i!
NASB, TEV khng b h thn
NKJV, NRSV khng b h thn
JB khng c c h thn
Nhng ai tin cy (tin) ni ng Christ s khng b t b i. y l cu trch t -sai 28:16, l cu
cha kha trong phn trnh by ca Phao-l cu 9:33.
10:12 v khng c s phn bit gia ngi Do Thi v ngi Hy-lp y l s t ph ch yu ca
Giao c mi (R-ma 3:22,29; Ga-la-ti 3:28; -ph-s 2:11-3:13; C-l-se 3:11). c Cha Tri c mt
cu to vt ca Ngi bng chnh hnh ng ca mnh. Ngi mong mun tt c mi ngi c dng
nn trong nh tng ca Ngi n cng Ngi v tr nn ging nh Ngi! Tt c u c th n cng
Ngi!
Bn cht ph qut ca Phc m (tt c c dng 2 ln trong cu 12) chia ra lm hai cch nhn xt:
(1) khng c s phn bit gia ngi Do Thi v ngi Hy-lp; tt c u h mt (3:9, 19, 22-23; 11:32),
v (2) khng c s phn bit gia ngi Do Thi v ngi Hy-lp; tt c u c th c cu. Phc m
g b tt c mi hng ro v con ngi c th nhn c s cu ri (Gi-n 2:28-29; I C-rinh-t
12:13; Ga-la-ti 3:28; C-l-se 3:11).
d dt giu c Khi Phao-l ngh n n in ca c Cha Tri trong ng Christ, ng thng
dng ch giu c (2:4; 9:23; 11:12 [2 ln], 33; I C-rinh-t 1:5; II C-rinh-t 8:9; -ph-s 1:7, 18; 2:7;
3:8, 16; Phi-lp 4:19; C-l-se 1:27; 2:2).
10:13 Cu trch ni ting ny t Gi-n 2:32 c hai trng tm mi trong cch dng ca Phao-l: (1) trong
Gi-n dng tn c Gi-h-va; Phao-l trong R-ma v Phi-e-r trong Cng-v 2:21 th bng tn
Jsus (lu thm trong Ging 12:41 v -sai 6:9-10; Phi-lp 2:9 v -sai 45: 22-25; R-ma 9:33 v sai 8:13-14); v (2) trong Gi-n c cu hm s gii cu thuc th, trong khi trong R-ma ni n
s tha th v s cu ri i i v mt thuc linh.
Khi nim Cu c ku cu danh hm mt s tuyn xng c tin cng khai trong mt bi cnh
th phng. Cng khi nim ny c thy trong Cng-v 7:59; 9:14, 21; 22:16; I C-rinh-t 1:2; II Tim-th 2:22. Xin xem Ch c bit cu 1:6 c ku gi.

160

CH C BIT: DANH CA CHA

y l mt cm t thng dng trong Tn c ch s hin din c nhn v quyn nng hnh
ng ca Ba Ngi c Cha Tri trong Hi thnh. N khng phi l mt cu thn ch, nhng l mt
li cu khn n bn tnh ca c Cha Tri.
Thng thng, cm t ny ch Cha Jsus l Cha (Phi-lp 2:11)
1. Khi xng nhn c tin ni Cha Jsus ti l bp-tm (R-ma 10:9-13; Cng-v 2:38; 8:12, 16;
10:48; 19:5; 22:16; I C-rinh-t 1:13, 15; Gia-c 2:7)
2. Khi ui qu (Ma-thi- 7:22; Mc 9:38; Lu-ca 9:49; 10:17; Cng-v 19:13)
3. Khi cha bnh (Cng-v 3:6, 16; 4:10; 9:34; Gia-c 5:14)
4. Khi lm mc v (Ma-thi- 10:42; 18:5; Lu-ca 9:48)
5. Khi khin trch trong Hi thnh (Ma-thi- 18:15-20)
6. Khi ging cho ngi ngoi (Lu-ca 24:47; Cng-v 9:15; 15:17; R-ma 1:5)
7. Khi cu nguyn (Ging 14:13-14; 15:2, 16; 16:23; I C-rinh-t 1:2)
8. Mt cch ch C c gio (Cng-v 16:9; I C-rinh-t 1:10; II Ti-m-th 2:19; Gia-c 2:7;
I Phi-e-r 4:14)
Khi chng ta lm bt c iu g- l ngi rao truyn, mc v, ngi gip , cha lnh, ui
qu, vn vnchng ta lm trong bn tnh ca Ngi, quyn nng, v s cung ng ca Ngi- trong
danh ca Ngi!
10: 14-15 (BN NASB)
14 Nhng h cha tin Ngi th ku cu sao c? Cha nghe ni v Ngi th lm th no m
tin? Nu chng ai rao ging, th nghe lm sao? 15 Li nu chng ai c sai i, th rao ging th
no? nh c chp rng: Nhng bn chn k rao truyn tin Lnh l tt p bit bao!
10: 14-15 Mt lot cc cu hi c trnh by trong cu 14-15, theo sau l mt cu trch t Cu c sch
-sai ch ra rng dn Y-s-ra-n cha bao gi p ng li cc s ip ca c Gi-h-va hay l cc s
gi ca Ngi. c Cha Tri sai cc s gi (tin tri, s , thy ging, gio s, ngi truyn o). Cc s
gi ny l n phc Cha ban cho mt th gii ang cn Ngi. Khi Cha y n in sai phi s gi Phc
m n, th ngi nghe phi p ng li cch thch hp vi s ip ca h. Phao-l ghim cht ny
bng mt cu trch t Cu c sch -sai 52:7. Phao-l m rng cu ny ni n nhng ngi ging
Phc m.
c tin cu ri c mt s yu t sau: (1) tin vo s ip; (2) nhn mt con ngi; (3) p ng n nn
v c tin ban u v c tip din; (4) cuc sng vng phc; v (5) s trung kin (Xin xem ch thch
cu 1:5).
10:15 y l i mng lnh (Ma-thi- 28:19-20; Lu-ca 24:47) trong th R-ma. S cu n bi vic
nghe Phc m v nhn Phc m. Ngi ging Tin lnh c sai phi tt c c th c cu!
10: 16-17 (BN NASB)
16 Nhng chng phi mi ngi u nghe theo tin lnh u; v -sai c ni rng: Ly Cha, ai
tin li chng ti rao ging?17 Nh vy, c tin n bi s ngi ta nghe, m ngi ta nghe, l
khi li ca ng Christ c rao ging.
10:16 Mt ln na Phao-l s dng cc li tin tri trong Cu c vn ch v cc s ip ca c Gi-hva cho Y-s-ra-n ni n Phc m ca Cha Jsus ng Mt-si-a. Cng ging vi ngi Do Thi thi
Cu c t chi s ip ca c Cha Tri, ngi Do Thi thi Phao-l cng vy. y l cu trch t sai 53:1 nhng cng lin h thn hc n vic Y-s-ra-n t chi s ip ca c Cha Tri trong -sai
6:9-13.
161

10:17 Phc m trc tin l mt s ip (Ga-la-ti 3:2). Nhng s ip tr thnh li ring ca c nhn,
li ca ng Christ (C-l-se 3:15-16).
li ca ng Christ Theo ng cnh, nhng ch ny chc phi ni n s ip v ng Christ
c rao ging. S rao ging Phc m l cch c Cha Tri dng truyn ti li mi ca Ngi trong
ng Christ n cho th gii ny.
C vn v d bn trong cc bn Hy-lp c im ny: (1) bn P46, a ,B, C, D c ch li ca ng
Christ trong khi (2) bn ac ,Dc , K, P c ch li ca c Cha Tri. D bn th nht l bt thng nht
(C-l-se 3:16) v v vy c l l bn gc (y l mt trong cc nguyn tc cn bn ca s ph bnh bn
vn). Bn UBS4 xp n vo loi A (chc chn). y l ch th hai duy nht trong ton b Tn c c
nhng ch ny. D bn th hai, li c Cha Tri, xut hin mt vi ln (T-sa-l-ni-ca 3:2; Ging
3:34; -ph-s 6:17; H-b-r 6:5 v 11:3).
10: 18-21 (BN NASB)
18 Nhng ti hi: C phi l h cha nghe chng? Tri li, Ting ca cc s gi vang khp
t, V li ca s gi t n cng th gian. 19 Ti li hi: Th m dn Y-s-ra-n chng
bit chi ht sao? Mi-se ni rng: Ta s gic lng ganh t cc ngi bi k chng phi l dn;
Ta s chc gin cc ngi bi mt dn ngu dt. 20 Li -sai ni cch bo dn rng: Nhng k
chng tm kim ta th gp thy ta, Ta t mnh ra cho k chng hi han ta.21 Song v dn
Y-s-ra-n, th rng: Ta gi tay ra c ngy hng v dn bi nghch v hay ni tri.
10:18 Cu ny khng nh rng hu ht ngi Do Thi u nghe s ip ny v h phi chu trch
nhim khi h t chi (cu PH NH KP trong ting Hy-lp nhn mnh). Vn y khng phi
l khng bit, nhng l khng chu tin!
Phao-l trch Thi thin 19:4. Trong Thi thin ny cu 1-6 ni v s mc khi t nhin, l nhng iu
Cha by t qua to ha (R-ma 1-2). Phao-l thay i (1) s lm chng ca v tr (trong c tri t)
v (2) phng tin truyn ti s ip t ging ni khng ting ca to ha thnh nhng ngi rao ging
Phc m (cc s , tin tri, thy ging, mc s, gio s, -ph-s 4:11), hm s mc khi c bit (Thi
thin 19:8-14). chnh l s ip Phc m i ra n cc min c th bit c trong thi ca Phao-l
(th gii Hy-la). Phao-l dng cc gii ngha theo cc thy rabi; ng thay i ng cnh gc ca Cu c
minh ha mc ch thn hc v bin lun ca ng. Cng cn phi ni r rng cch Phao-l dng Cu
c, cng ging vi cc s khc, c s soi dn c bit ca c Thnh Linh (II Phi-e-r 1:20-21).
Ngi tin Cha ngy nay, di s soi sng ca c Thnh Linh, khng th to li cc phng php gii
ngha ca cc trc gi Tn c.
10:19-20 Ngi Do Thi nghe s ip ny, thm ch l t thi Mi-se. Ngi Do Thi nghe v c
th hiu c s ip c tin bao qut rng tt c c th c ha thun li vi c Cha Tri.
Trong nhng cu ny, c Cha Tri phn vi dn giao c ca Ngi v s em vo nhng ngi
ngoi. iu ny c thc hin qua mt cu trch t Phc truyn 32:21 trong cu 19 v -sai 65:1-2 trong
cu 20-21. iu gy chn ng em dn ngoi vo nhm mc ch khch l dn Do Thi n c tin
(11:11, 14).
10:21 Cu ny trch t -sai 65:2 ca bn LXX, lin h n s t chi c Gi-h-va ca dn giao c
(-sai 65:1-7). c Cha Tri lun thnh tn; Y-s-ra-n lun tht tn. S bt tn ca h dn n s phn
xt tm thi trn quc gia ny cng nh trn mt s c nhn trong qu kh, nhng vic khc t s cng
bnh ca c Cha Tri qua c tin ni ng Christ s dn n s phn xt i i!

162

CU HI THO LUN
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
1. Nu s la chn ca c Cha Tri quan trng nh vy, ti sao Phao-l li cu nguyn cho Y-sra-n trong cu 10:1? Ti sao cu 10:9-13 li rt nhn mnh n s cn thit phi p ng ca con
ngi?
2. Cu 4 c ngha g? ng Christ chm dt lut php ri sao?
3. Lit k mt s yu t bao gm trong s tin nhn trong 10:9-10.
4. Ti sao Phao-l li trch Cu c nhiu ln? iu ny lin h th no n mt Hi thnh ch yu
l ngi ngoi R-ma?
5. Cu 11-13 lin h th no n chng 9?
6. Cu 14-15 lin h th no n truyn gio th gii?
7. ch t do ca con ngi by t th no trong s cu chuc mt ngi trong chng 10?

163

R-MA ON 11
CC CCH CHIA ON THEO CC BN DCH HIN I
UBS4
Dn Y-s-ra-n
cn st li
11:1-10

NKJV
S t chi ca
Y-s-ra-n khng
phi tt c
11:1-10

S cu ri ngi
ngoi

S t chi ca
Y-s-ra-n khng
phi cui cng

11:11-12

11:11-36

NRSV
S t chi ca
Y-s-ra-n khng
phi cui cng
11:1-10

TEV
S thng xt ca
c Cha Tri
trn Y-s-ra-n
11:1-6
11:7-10

11:1-10
Dn Do Thi s
c phc hi
trong tng lai

11:11-12

11:11-12

11:13-16

11:13-16

S cu ri ngi
ngoi
11:13-15

11:17-24

Hnh bng cy
-li-ve
11:17-24

S phc hi Y-sra-n

Tt c Y-s-ra-n
s c cu

11:25-32

11:25-32

11:16-18

11:19-24
S thng xt ca
c Cha Tri
cho tt c
11:25-32

Chc tng
c Cha Tri

11:33-36

JB
Dn Y-s-ra-n
cn st li

11:33-36

11:33-36

11:11-15

Dn Do Thi vn
l dn c chn
11:16-24

S ci o ca
ngi Do Thi
11:25-27
11:28-29
11:30-32
Bi ca v s
thng xt v
khn ngoan ca
c Cha Tri
11:33-36

CHU K C LN TH BA (xem trang vii)

THEO DI NH CA TC GI NGUYN THY THEO TNG PHN ON
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh.
Mi ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c
Thnh Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
c ht on ny trong mt ln c. Xc nh cc ch . i chiu cch chia on theo ch
ca bn vi cc bn dch hin i. Cch chia on khng c linh cm nhng n l cha kha theo di
tng ca tc gi nguyn thy, vn l trng tm ca vic gii ngha. Mi phn on u c mt v ch
mt ch .
164

1. Phn on 1
2. Phn on 2
3. Phn on 3
4. Vn, vn
CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH
A. Chng 11 tip tc mi lin h gay cn gia s la chn v Phc m. S la chn trong Cu c l
phc v, trong khi s la chn trong Tn c l cu ri. Trong mt ngha, ngi tin Cha
c gi thuc v gia nh c Cha Tri (Tn c) v lm ti t (Cu c). S la chn va
c tnh tp th va c tnh c nhn, tiu cc v tch cc (Gia-cp/Y-s-ra-n - -sau/-m; Mi-se/
Pha-ra-n). Xt cho cng s ging co ny khng phi ch l gia quyn ch t ca c Cha Tri v
ch t do ca con ngi, m l trong chnh bn cht ca c Cha Tri. Chng 9-11 nhn mnh i
nhn mnh li s thng xt ca c Cha Tri v s chng nghch ca con ngi h hoi. c
Cha Tri thnh tn, nhng con ngi bt tn.
S la chn khng phi l mt tn l loi b mt s, nhng l mt nn tng hy vng, an ton v
tin tng cho nhng ai p ng li li ha v vi Con ca c Cha Tri ng lp giao c.
B. Trong chng 9, Phao-l khng nh quyn ch t v t do ca c Cha Tri. Ngay c trong mi
lin h giao c, c Cha Tri khng b rng buc. Trong chng 10, Phao-l khng nh rng dn
Do Thi c t do nhn hay t chi li ha ca c Cha Tri v giao c ca Ngi. Bi v h
bt tn v t chi li ha v giao c ca Ngi, trong mt ngha, h t chi Ngi. Tuy nhin,
chng 11 Phao-l khng nh s thnh tn ca c Cha Tri, ngay c khi dn Y-s-ra-n khng
thnh tn (Phc truyn 8).
C. Trong qu kh, cng ging nh trong hin ti, dn st ca Y-s-ra-n tin v thc hnh c tin ni
ng Mt-si-a ca c Cha Tri. Chnh Phao-l l mt v d. S khc t ca mt s ngi Do
Thi khng tin cho php s em vo nhng ngi ngoi tin Cha. S em vo nhng ngi ngoi
a n (1) s hon thin dn ca c Cha Tri, hay l (2) s y s c Cha Tri chn la, c
ngi Do Thi v ngi ngoi. S em vo ngi ngoi s thc y ngi Y-s-ra-n t c tin ni
ng Mt-si-a ca c Cha Tri, l Cha Jsus.
NGHIN CU T NG
11: 1-6 (BN NASB)
1 Vy ti ni: c Cha Tri c b dn Ngi chng? Chng h nh vy; v chnh ti l dn Ys-ra-n, dng di p-ra-ham, v chi phi Bn-gia-min. 2 c Cha Tri chng tng b dn
Ngi bit trc. Anh em h chng bit Kinh Thnh chp v chuyn -li sao? th no ngi
kin dn Y-s-ra-n trc mt c Cha Tri m rng:3 Ly Cha, h git tin tri Ngi, hy
ph bn th Ngi; ti cn li mt mnh, v h tm git ti.4 Nhng c Cha Tri p li th
no? Ta dnh cho ta by ngn ngi nam chng h qu gi trc mt Ba-anh.5 Ngy nay
cng vy, c mt phn cn st li theo s la chn ca n in.6 Nhng nu bi n th chng
phi bi vic lm na; bng chng, th n khng cn phi l n.
11:1 c Cha Tri c b dn Ngi chng Cu hi ny mong i cu tr li l Khng. Phao-l tr
li cu hi ny trong cu 1b-10. Phn ny nht thit phi lin quan n s bn lun trc ca ng.
Chng 9-11 hnh thnh nn mt n v ng vn, mt bi lun thuyt ko di.

165

iu th v nn l trong cc bn Hy-lp c P46 v bn uncial F v G c ch gia sn thay v l

ch dn tc, l ch c th ly t bn LXX sch Thi thin 94:14.
Chng h nh vy!y l cch Phao-l dng ph nhn cu hi ca mt ngi phn bin tng
tng (li phn bin, 3:4, 6, 31; 6:2, 15; 7:7, 13; 9:14; 11:1, 11).
Ti cng l ngi Y-s-ra-n Phao-l dng chnh mnh chng minh cho s hin hu ca mt
dn Do Thi tin Cha cn st li. Mun bit thm v s gii thch nn mng Do Thi ca Phao-l, xin
xem Phi-lp 3:5.
11:2 c Cha Tri chng t b dn Ngi Cu ny c l m ch Thi thin 94:14 (Phc truyn 31:6; I
Sa-mu-n 12:22; I Cc vua 6:13; Ca thng 3:31-32). y l cu tr li c th cho cu hi trong cu 1.
l dn Ngi bit trc y l mt tham chiu r rng v vic c Cha Tri chn la Y-s-ran. Xin xem ch thch cu 8:29. N em s bn lun ny tr ngc li chng 9, cng nh trong cu 46. Cha kha y khng phi l hnh ng ca dn Y-s-ra-n, nhng l s chn la ca c Cha
Tri. c Cha Tri thnh tn i vi li ha ca Ngi bi v Ngi l nh vy, khng phi v vic lm
ca dn Y-s-ra-n (-x-chi-n 36:22-32).
Kinh thnh chp y l tham chiu v cu chuyn tin tri -li chy khi Gi-sa-bn trong I Cc
Vua 19:10, c trch trong cu 3.
11:4 TA DNH CHO TA BY NGN NGI Ch cho Ta khng c trong bn Masoretic
ting H-b-r sch I Cc vua 19:18 (Phao-l khng trch t bn Masoretic ln bn LXX), nhng ng
thm vo nhn mnh s la chn ca c Cha Tri. Nhng ngi trung thnh cn st li trong I Cc
vua 19:18 c nhn t s la chn ca c Cha Tri, ch khng phi bi v h t chi th phng Baanh.
im Phao-l mun ni n y l ngay c trong mt nc Y-s-ra-n bt tn, th hnh tng thi
-li, cng cn c mt nhm nh nhng ngi tin Cha. Trong thi Phao-l cng c mt s ngi tin
Cha t dn Do Thi. mi thi i, c mt s ngi Do Thi p ng li bng c tin ch khng phi
bng n lc c nhn. Phao-l khng nh rng nhng ngi Do Thi ny c thc gic bi s thng
xt v n in ca c Cha Tri (cu 5-6).
trc Ba-anh y l MO T GING CI (FEMININE ARTICLE) i vi DANH T GING
C (MASCULINE NOUN). L do l v ngi Do Thi thng thm cc nguyn m t ch xu h
trong ting H-b-r (bosheth) vo cc ph m tn cc thn ngoi bang tru chc h.
11:5-6 y l nhng cu cha kha. Chng kt ni cc hnh ng qu kh ca c Cha Tri vi tnh
trng hin ti. Cu ni y l s chn la ca c Cha Tri bi s thng xt (9:15, 16, 18; 11:30, 31,
32). n in c Cha Tri chim v tr u tin nhng c tin con ngi l cn thit (Mc 1:15; Cng-v
3:16, 19; 20:21), tuy nhin hon ton khng da vo cng trng xng ng ca con ngi (-ph-s 2:89; II Ti-m-th 1:9; Tt 3:5). Nhng l tht ny rt quan trng trong bi bin lun ca Phao-l xuyn sut
chng 9-11.
11:6 nu y l CU IU KIN BC MT hm c th tr thnh s tht t quan im ca ngi
ni hoc mang ngha tu t. S cu ri l bi n in c Cha Tri (6:23; -ph-s 2:8-9).
Bn KJV thm cm t kt thc vo cu 6, Nhng nu bi vic lm, th n khng cn l n in; nu
khng, vic lm khng phi l vic lm. Cm t ny khng c trong hu ht cc bn Hy-lp c P46, a ,A,
C, D, G hoc P, v cc bn Latin c, nhng c hai dng khc nhau ca cm t ny xut hin trong cc bn
ac v B. Bn UBS4 xp vic b cm t ny ra loi A (chc chn).
166

11:7-10 (BN NASB)

7 Vy th lm sao? y l dn Y-s-ra-n chng c iu mnh tm; song nhng k la chn th
c, v nhng k khc th b cng lng,8 nh c chp rng: c Cha Tri cho h m
ti, con mt chng thy, l tai chng nghe, cho n ngy nay. 9 Li, a vt c ni: c g bn
tic ca h tr nn by Li, nn dp vp chn v s pht cng bnh cho h;10 c g mt h
m khng thy c, V lng h c khom lun.
11: 7 iu dn Y-s-ra-n tm kim th chng c c Cu ny t u cu trong ting Hy-lp
nhn mnh tng ca Phao-l. Nhiu ngi Do Thi tm kim s ha thun vi c Cha Tri v h
tm kim iu qua s thc hnh cc nghi l tn gio, c n v chng tc, v n lc c nhn. H i
trt mc tiu! Khng c mt xc tht no c th khoe mnh trc mt c Cha Tri (I C-rinh-t 1:29;
-ph-s 2:9).
NASB nhng nhng k c chn th nhn c
NKJV nhng ngi c chn th nhn c
NRSV nhng k c chn nhn c
TEV Ch c mt nhm nh c Cha Tri chn la th tm thy c n
JB
nhng ch c mt s t ngi c chn
y l khi nim dn st li ca Cu c, ch 7,000 ngi trong I Cc vua 19:18. Cha kha y
khng phi l n lc, chng tc, hay tnh tn gio ca con ngi (cu 6), nhng l bi n in c Cha
Tri trong s chn la (-ph-s 1:3-14).
nhng ngi cn li th cng lng y l th CH NH TH NG QU KH (AORIST
PASSIVE INDICATIVE) (II C-rinh-t 3:14). N hm rng c Cha Tri lm cho h cng lng
(cu 8-10). Tc nhn lm cng lng l k c (cha i ny) (II C-rinh-t 4:4). Lm cng lng (poroo)
l mt thut ng y khoa dng ch s chai cng hay m la (R-ma 11:25; II C-rinh-t 3:14; -ph-s
4:18). T ny cng c dng cho cc s trong Mc 6:52. N l mt ch Hy-lp khc vi ch trong
cu 9:18 (skleruno) ch s i ngc ca thng xt (H-b-r 3:8, 15; 4:7).
Cu ny rt r rng v l tm tt ca phn 11:1-6. Mt s ngi c chn th tin, nhng mt s
khng c chn th cng lng. Tuy nhin, cu ny khng phi c chp ring r, tch ri nh mt
phng chm thn hc. N l mt phn ca bi bin lun thn hc ko di. C mt s ging co gia s
tht c trnh by r rng trong cu ny v li mi gi tt c mi ngi trong chng 10. C mt s
huyn b y. Nhng gii php khng phi l ph nhn hay thu nh mt trong hai ci sng ca tnh
trng tin thoi lng nan ny, hay l hai cc ca nghch l ny.
11:8-10 Cc cu ny c trch trong sch -sai 29:10 (cu 8a), Phc truyn 29:4 (cu 8b, nhng khng
phi t bn MT hay l bn LXX), v Thi thin 69:22-23 (cu 9-10). Chng tht s phn nh s ku gi v
s mng ca -sai cho mt dn Y-s-ra-n hay ni lon trong cu 6:9-13. -sai trnh by li c Cha
Tri, nhng dn ca Ngi khng th, v cng khng p ng. Phao-l a ra mt s bng chng t Cu
c cho thy vic c Cha Tri lm cng lng mt s nh Ngi lm trong cu 9:13, 15, 17.
11:8 NASB, NKJV c Cha Tri ph cho h mt tinh thn m ti
NRSV, JB
c Cha Tri ph cho h mt tnh l
TEV
c Cha Tri lm cho lng v tr ca h tr nn m ti, m m
Ch Hy-lp ny (katanuxis) ch c ch ny trong Tn c, c dng ch mt vt cn ca cn trng
lm cho cm gic ra bi kch thch qu nhiu xc cm.
11:10 HY CHO MT H B TI TM KHNG THY V LNG C KHOM LUN
y l th MNH LNH TH NG QU KH (AORIST PASSIVE IMPERATIVE) tip ni bi mt
MNH LNH CH NG QU KH. y l s huyn nhim ca quyn ch t c Cha Tri v s
p ng ca con ngi. c Cha Tri l ngun ca mi s, l ng khi u mi s, nhng trong ch
167

ch t ny, Ngi quyt nh rng con ngi, to vt ti cao ca Ngi, c t do p ng li vi Ngi.

Nhng ai khng p ng li bng c tin th b lm cho cng lng trong s bt tn ca h.
Trong ng cnh ny Phao-l khng nh k hoch i i ca c Cha Tri nhm cu tt c con ci
A-am. S bt tn ca ngi Do Thi s m cnh ca c tin cho ngi ngoi v qua s ghen t phc hi
li quc gia Y-s-ra-n! y l k hoch em vo (-ph-s 2:11-3:13), ch khng phi loi b ra! S
lm cng lng khin em li ma gt ln hn!
11: 11-16 (BN NASB)
11 Ti li hi rng: C phi dn Y-s-ra-n vp chn dng y hu cho t xung chng? Chng
h nh vy! Nhng y l bi ti li h m s cu n cho dn ngoi, hu gic lng tranh
ua ca h.12 V, nu ti li h lm giu cho th gian, s km st h lm giu cho dn
ngoi, th hung chi l s thnh vng ca h! 13 Ti ni cng anh em l ngi ngoi: by lu
ti lm s cho dn ngoi, ti lm vinh hin chc v mnh, 14 c sc gic lng tranh ua
ca nhng k ng tc ti, v cu ny ngi trong m h.15 V nu s dt b h ra lm
s ha thun cho thin h, th s h tr li trong n in h chng phi l s sng li t trong
k cht sao?16 V, nu tri u ma l thnh, th c ng cng thnh; v nu r l thnh, th
cc nhnh cng thnh.
11:11 vy th ti ni y cng l cm t theo li tu t nh trong cu 11:1. N tip tc bi bin lun
ca Phao-l theo mt ng hng khc. Trong cu 1-10 khng phi tt c Y-s-ra-n u b Cha t
chi; trong cu 11-24 s t chi ca Y-s-ra-n khng phi l mi mi; n c mc ch. Qua ngi
ngoi c em vo.
NASB
c phi h vp n ni phi ng hay khng
NKJV, NRSV h vp n ni ng
TEV
Khi dn Do Thi vp, h c ng n ni h mt hay khng
JB
C phi dn Do Thi ng xung mi mi; hay l h ch vp m thi
Cu hi ny mong i mt cu tr li l Khng. S bt tn ca Y-s-ra-n khng phi l mt tnh trng
c nh.
NASB
bi s vi phm ca h
NKJV bi s t ng ca h
NRSV bi s vp ng ca h
TEV
bi h phm ti
JB
s t ng
Trong ng cnh ny, iu ny ch vic dn Do Thi t khc Cha Jsus l ng Mt-si-a (cu 12).
s cu n cho dn ngoi Qu tht l mt li tuyn b gy sc cho ngi Do Thi th k th
nht (cu 12; Cng-v 13:46; 18:6; 22:21; 28:28).
khin h ghen t K hoch em ngi ngoi vo ca c Cha Tri phc v hai mc ch (1)
c Cha Tri cu chuc mi ngi; v (2) Ngi phc hi dn Y-s-ra-n cn st bit n nn tr
li c tin c nhn.
11:12-24 Trong cc cu ny c mt lot mi CU IU KIN lin h n s bt tn ca ngi Do Thi
trong mi lin h n nim tin ca ngi ngoi. Cu 12, 14, 15, 16, 17, 18, 21, 24 l nhng CU IU
KIN BC MT hm c th tr thnh s tht t quan im ca ngi ni hoc mang ngha tu t,
trong khi cu 22 v 23 l CU IU KIN BC BA ch hnh ng c tim nng xy ra trong tng lai.

168

11:12 NASB
s ng nghim ca h li cn nhiu hn na
NKJV
s y ca h li cn nhiu hn na
NRSV s em vo y ca h li c ngha nhiu hn na
TEV
vy th, n phc li cng ln hn na, khi em vo y s ngi Do Thi
JB
vy th ngh xem n s em li li ch ln dng no khi tt c h u ci o
Mu cht gii thch cu ny l ngha ca t s y ca h. C phi n lin h n (1) vic
ngi Do Thi c cu, cu 14b, 26a, hay l (2) con s cui cng ca nhng ngi c chn c Do
thi v ngi ngoi tin Cha?
11:13 Ti ang ni cng anh em l ngi ngoi Chng 9-11 hnh thnh mt n v ng vn tr li
cho cu hi, Ti sao ng Mt-si-a ngi Do Thi li b ngi Do Thi t chi? Tuy nhin, cu hi
cng cn v nu ln thc mc l ti sao Phao-l thy cn phi cp n cu hi ny trong th ca ng
ngay ti y trong bi bin lun ca ng.
Cu 13-24, 25c dng nh phn nh vn trong Hi thnh ti R-ma gia ngi Do Thi v ngi
ngoi. Khng r y l vn gia ngi Do Thi v ngi ngoi tin Cha hay l gia ngi Do Thi
khng tin Cha (nh hi) v ngi ngoi tin Cha.
Ti lm s cho dn ngoi Phao-l c bit cm thy c ku gi phc v cng ng ngi
ngoi (Cng-v 9:15; 22:21; 26:17; R-ma 1:5; 15:16; Ga-la-ti 1:16; 2:7, 9; I Ti-m-th 2:7; II Ti-m-th
4:17).
NASB, NKJV
ti m rng chc v mnh
NRSV
ti lm vinh hin chc v mnh
TEV
ti t ho v cng vic ca mnh
JB
v ti t ho v c sai i
Ch m rng c th c ngha l (1) cm t; (2) t ho; hay c th l (3) tn dng . iu ny cng c
th phn nh vn trong Hi thnh ti R-ma! Phao-l hi lng khi phc v dn ngoi; ng thy chc
v ca mnh lm cho ngi Do Thi ghen t, l iu c th em li kt qu l s cu ri cho h (cu 11,
14 v 9:1-3).
11:14 cu mt vi ngi y l s ku gi truyn ging ca Phao-l. ng bit mt s s p ng li
s rao ging Phc m (I C-rinh-t 1:21) trong khi mt s khc khng (I C-rinh-t 9:22). y l s
huyn nhim ca s chn la (c Cu c v Tn c)!
11:15 Vic t khc dn Y-s-ra-n thi Cu c l mt phn trong chng trnh cu ri ton th nhn
loi (kosmos) ca c Cha Tri. Cng bnh c nhn, ngo mn chng tc, v tn sng lut php ca
ngi Do Thi r rng lm r hn nhu cu cn c tin (9:30-33). c tin ni c Gi-h-va v ng
Mt-si-a ca Ngi l cha kha dn n s ha thun vi c Cha Tri, ch khng phi vic lm theo
tn gio ca con ngi. Nhng phi nh rng, vic dn Y-s-ra-n t chi l v mc ch cu chuc ton
nhn loi. Khng c ch cho s kiu cng ca con ngi, c ngi Do Thi v ngi ngoi. R rng y
l s ip m Hi thnh R-ma cn nghe!
s ha thun cho thin h im ny tng ng v thn hc vi s cng bnh c Cha Tri.
Ch ny n t ch kata cng vi ch alasso (thay i, bin i). N ch s trao i hn th ly bnh an,
qua phc hi li thin (R-ma 5:11; 11:15; II C-rinh-t 5:18,19). c Cha Tri tm kim phc hi
mi tng giao ti -en. Ti li lm v mi lin h , nhng ng Christ phc hi li nh tng
c Cha Tri ni con ngi sa ng, cho nhng ngi thc hnh c tin. H c lm ha v chp nhn
(song song vi cu 15). Con ngi khng th phc hi li s mt thit ny, ch c c Cha Tri mi c
th lm c v Ngi lm iu !

169

11:16 nu ming bt bnh u l thnh y l CU IU KIN BC MT hm c th tr thnh

s tht t quan im ca ngi ni hoc mang ngha tu t. Cu ny m ch Dn-s-k 15:17-2. y l
hnh bng tng t nh khi nim Tri u ma trong Cu c c dng ln cho c Cha Tri by
t c ma mng u thuc v Cha.
Dn Y-s-ra-n cn st tin Cha thi xa vn c tc ng ln c quc gia ny (Sng 18:27-33; II S
k 7:14). Hnh nh ming u tng ng vi ci r (Gi-r-mi 11:16-17), c hai hnh nh ny u
ch nhng ngi trung thnh trong Y-s-ra-n, c bit l cc t ph Cu c (cu 28).
11:17-24 (BN NASB)
17 V bng c mt hai nhnh b ct i, v ngi vn l cy -li-ve hoang c thp vo ch cc
nhnh y c phn v nha v r ca cy -li-ve, 18 th ch khoe mnh hn cc nhnh .
Nhng nu ngi khoe mnh, th hy bit rng y chng phi l ngi chu ng ci r, bn l
ci r chu ng ngi. 19 Ngi s ni rng: Cc nhnh b ct i, ta c thp vo ch
n. 20 Phi lm; cc nhnh b ct bi c chng tin, v ngi nh c tin m cn; ch kiu
ngo, hy s hi. 21 V nu c Cha Tri chng tic cc nhnh nguyn, th Ngi cng chng
tic ngi na. 22 Vy hy xem s nhn t v s nghim nht ca c Cha Tri: s nghim
nht i vi h l k ng xung, cn s nhn t i vi ngi, min l ngi cm gi mnh
trong s nhn t Ngi: bng chng, ngi cng s b cht. 23 V phn h, nu khng gh mi
trong s chng tin, th cng s c thp; v c Cha Tri c quyn li thp h vo. 24 Nu
chnh ngi b ct khi cy -li-ve hoang thun tnh mnh, m c thp vo cy -li-ve tt
nghch tnh, th hung chi nhng k y l nhnh nguyn s c thp vo chnh cy -li-ve
mnh!
11:17 nu Xin xem ch thch cu 11:12-14.
mt vi nhnh b ct i iu ny ch nhng ngi Y-s-ra-n khng tin (cu 18, 19, nhnh
nguyn, cu 21).
cy -li-ve hoang iu ny ch nhng ngi ngoi tin Cha l nhng ngi p ng li li ging
Phc m.
c thp vo Phao-l tip tc dng hnh nh nng nghip bt u cu 16. S thp cc nhnh li-ve hoang vo mt cy trng thnh gip gia tng nng sut (cu 24).
cy -li-ve y l hnh bng v quc gia Y-s-ra-n (cu 24; Thi thin 52:8; 128:3; Gi-r-mi
11:16; -s 14:6). y l hnh bng Cu c th hai ca Phao-l din t mi lin h gia Do Thi v
ngi ngoi.
11:18 ch khoe mnh hn cc nhnh ny Cu ny th MNH LNH HIN TI (PRESENT
IMPERATIVE) vi TIN T PH NH (NEGATIVE PARTICLE) thng c ngha l ngng mt
hnh ng ang din ra. Cu ny, cng vi cu 13, 20, 25 hm c vn trong Hi thnh R-ma gia
ngi Do Thi v ngi ngoi.
11:19-20 Cu 19 l mt dng bin lun khc (mt ngi phn bin tng tng). Phao-l gii thch ti
sao ngi Do Thi b t chi. l v s bt tn ca h, khng phi l v ngi ngoi c yu thng
nhiu hn! Ngi ngoi ch c em vo bi v tnh yu ca c Cha Tri (Sng-th-k 3:15) v v
c tin ca h! H cng c th lm cho ngi Do Thi ghen t tr li vi c Cha Tri (cu 11, 14).

170

11:20 NASB v ngi nh c tin m ng vng

NKJV v ngi nh c tin m ng vng
NRSV nhng ngi ch nh c tin m ng vng
TEV ngi cn trong v ngi tin
JB
nu ngi vn cn gi vng, y l nh c tin ngi
Cu ny th CH NH CH NG HON THNH (PERFECT ACTIVE INDICATIVE). Tuy
nhin, n trong bi cnh ca mi CU IU KIN. Ch ng ca chng ta trc c Cha Tri vn
s l bi c tin. Nu c tin chm dt, ch ng ca chng ta cng ht. S cu ri l (1) s p ng c
tin ban u; (2) mt tnh trng trong c tin; (3) mt tin trnh c tin c tip din; v (4) l im tt
bc cui cng ca c tin. Nn cn trng vi bt c h thng thn hc no tp trung vo ch mt trong cc
l tht Kinh thnh ny. Xin xem Ch c bit cu 10:4.
c Cha Tri l tc gi, ng khi xng, ng thm sc, v l ng lm trn s cu ri, nhng
trong mt khun kh giao c. Ngi quyt rng con ngi ti li phi p ng v tip tc p ng
bng s n nn v c tin tng chng ca tin trnh ny.
NASB ng kiu ngo, hy s hi
NKJV ng hng hch, nhng s hi
NRSV ng tr nn kiu cng, nhng hy ng trong s s hi
TEV ng kiu cng, hy s hi
JB
thay v kiu cng, iu nn khin ngi s hi
C hai cu ny u l cu MNH LNH HIN TI. Cu u c TIN T PH NH, thng c
ngha l ngng mt hnh ng ang din ra. N by ra vn nn ti Hi thnh R-ma. L do ca s s hi
c a ra cu 21.
11:21 Ngi cng chng tic ngi Cng ging nh dn Y-s-ra-n bi o v la b c Gi-h-va
trong s bt tn kiu cng v b ct b i, th Hi thnh cng b nh vy nu la b c tin ni ng Christ
qua cng bnh ring y kiu ngo ca mnh. c tin ban u phi c theo sau bng mt np sng o
(Ma-thi- 13: 1-23; Mc 4:1-12; Lu-ca 8:4-10). Phi lin tc chng tr s kiu cng. Chng ta l ngi
th no l nh n in c Cha Tri v chng ta cng l anh em vi nhng ngi tin cy ng Christ!
11:22 s nhn t v s nghim nht ca c Cha Tri Cch ca c Cha Tri lun c v nghch
l i vi con ngi sa ng (-sai 55:8-11). C nhng hu qu cho nhng la chn ca chng ta. S chn
la ca c Cha Tri khng lm mt i trch nhim ca con ngi. S chn la quc gia Y-s-ra-n
khng phi l s bo m cho s cu ri ca tng c nhn Y-s-ra-n.
min l ngi tip tc trong s nhn t Ngi y l CU IU KIN BC BA cng vi
BN THI CCH HIN TI (PRESENT SUBJUNCTIVE). Cu trc ny c ngha l s tip tc nhng
ngi ngoi tin Cha l c iu kin (y l mt ngc li ca quyn ch t c Cha Tri trong R-ma
9); chng ta phi kin tr gi gn c tin (Phi-lp 2:12-13). y ch s kin tr ca tng c nhn cng
nh c mt nhm ngi (Ga-la-ti 6:9; Khi huyn 2:7, 17; 3:6, 13, 22). y l s mu nhim v cng
thng gia tnh tp th v tnh c nhn trong Kinh thnh. C nhng li ha (da vo bn cht ca c
Cha Tri) v nhng giao c c iu kin (da trn s p ng con ngi). Xin xem Ch c bit
cu 8:25 S cn thit phi kin tr.
11:23 Cu ny i theo mu vn phm v thn hc ca cu 22. Nu ngi Do Thi n nn v tin, th h s
c k vo. Nu ngi ngoi ngng tin, th h s b t chi (cu 20). c tin ban u v c tin duy tr
trong Ngi l iu quan trng cho c hai.

171

11: 25-32 (BN NASB)

25 V, hi anh em, ti khng mun anh em chng bit s mu nhim ny, e anh em khoe mnh
khn ngoan chng: y l mt phn dn Y-s-ra-n sa vo s cng lng, cho n chng no s
dn ngoi nhp vo c y ; 26 vy th c dn Y-s-ra-n s c cu, nh c chp rng:
ng Gii cu s n t Si-n, Ct s v o ra khi Gia-cp; 27 Ay l s giao c m ta s
lp vi h, Khi ta xa ti li h ri. 28 Nu lun v Tin Lnh th h l nghch th bi c anh em,
cn lun v s la chn, th h c yu thng bi c cc t ph; 29 v cc s ban cho v s
ku gi ca c Cha Tri chng h i li c bao gi. 30 Li nh khi trc anh em
nghch cng c Cha Tri, m by gi c thng xt bi s nghch ca h, 31 th cng mt
th y, by gi h nghch, hu cho cng c thng xt bi s thng xt t ra vi anh
em. 32 V c Cha Tri nht mi ngi trong s bn nghch, ng thng xt ht thy.
11:25 Ti khng mun anh em khng c cho bit y l mt thnh ng c bit Phao-l (1:13; I
C-rinh-t 10:1; 12:1; II C-rinh-t 1:8; I T-sa-l-ni-ca 4:13). N thng gii thiu mt vn bn lun
quan trng. N c chc nng nh cu ni m u ca Cha Jsus A-men, A-men [bn Vit ng dch l
Qu tht, qu tht]. Phao-l thng dng n cho bit mt ch mi sp c trnh by.
NASB, NKJV, NRSV s mu nhim
TEV
mt l tht huyn nhim
JB
mt l l kn du cho tt c iu ny
c Cha Tri c mt k hoch thng nht cu ri con ngi ngay c trc s sa ng (Sng-thk 3). Du hiu v k hoch ny c by t trong Cu c (Sng-th-k 3;15; 12:3; Xut -dp-t k
19:5-6; v cc phn on ch ton th trong cc sch tin tri). Tuy nhin k hoch ton vn ny cha r
rng (I C-rinh-t 2:6-8). Khi Cha Jsus v c Thnh Linh n, th n bt u tr nn r rng hn.
Phao-l dng ch mu nhim ch ton b k hoch cu ri ny (I C-rinh-t 4:1; -ph-s 6:19; Cl-se 4:3; I Ti-m-th 1:9). Tuy nhin ng dng n vi mt s ngha khc nhau:
1. S cng lng mt phn ca ngi Do Thi to iu kin cho ngi ngoi c em vo. Ln sng
ngi ngoi c em vo c chc nng nh mt c cu lm cho ngi Do Thi tip nhn Cha
Jsus l ng Christ nh tin bo (rom. 11:25-32).
2. Tin lnh c truyn ra cho cc quc gia, tc l tt c u c k vo trong ng Christ v qua
ng Christ (R-ma 16;25-27; C-l-se 2:2).
3. Thn th mi ca nhng ngi tin Cha khi Cha tr li ln th hai (I C-rinh-t 15:5-57; I T-sal-ni-ca 4:13-18).
4. S gm tm tt c li trong ng Christ (-ph-s 1:8-11).
5. Ngi Do Thi v ngi ngoi l nhng k ng k t (-ph-s 2:11-3:13)
6. S thn mt trong mi quan h gia ng Christ v Hi thnh c m t trong ngn ng ca hn
nhn (-ph-s 5:22-33)
7. Ngi ngoi c k vo trong dn giao c v c Thnh Linh ng vo tr nn trng thnh
ging vi ng Christ, tc l, phc hi li nh tng c Cha Tri b hoen ni con ngi sa
ng (Sng-th-k 6:5, 11-13; 8:21) ca c Cha Tri ni con ngi (Sng-th-k 1:26-27; 5:1;
9:6; C-l-se 1:26-28).
8. Thi cui cng k i ch ng Christ (II T-sa-l-ni-ca 2:1-11)
9. Tm tt l mu nhim ca Hi thnh ban u c tm thy trong I Ti-m-th 1:16.
e rng anh em khn ngoan theo suy on ring ca mnh y l mt du hiu khc v s cng
thng trong Hi thnh R-ma (cu 18).
NASB
mt phn cng lng n vi dn Y-s-ra-n
NKJV mt phn cng lng n vi dn Y-s-ra-n
NRSV s cng lng n trn mt phn dn Y-s-ra-n
TEV
s cng u ca dn Y-s-ra-n khng phi l vnh vin
172

JB

mt phn ca dn Y-s-ra-n b m la
Cu ny lin h n ton b chng 11. c v vn s c mt s ngi Do Thi tin Cha. S m
la mt phn ny, gy ra bi c Cha Tri (cu 8-10) do dn Do Thi t chi Cha Jesus, va vn vi
chng trnh cu ri ton nhn loi ca c Cha Tri. c Cha Tri ha cu ri tt c (Sng-th-k
3:5). Ngi chn p-ra-ham vn ra cu tt c (Sng-th-k 12:3). Ngi chn Y-s-ra-n vn
ra cu tt c (Xut -dp-t k 19:5-6). Y-s-ra-n tht bi trong s mng ca mnh v kiu cng, bt
trung v bt tn. c Cha Tri mun vn ra cu th gii ngi ngoi bng vic ban phc cho Y-sra-n (Phc truyn 27-29). Y-s-ra-n khng gi giao c Ngi, v vy s on xt ngn xy n
trn h. Nhng Cha dng chnh s on pht ny hon thnh mc ch ban u ca Ngi l cu ri
nhn loi qua c tin (cu 30-31).
khi s dn ngoi nhp vo c y Cng ch ny (pleroma) c dng trong cu 12 cho dn
Do Thi. C hai cu u ni n s bit trc v s chn la ca c Cha Tri. Ch cho n khi ch
mt thi gian gii hn cho dn ngoi (Lu-ca 21:24).
11:26 c dn Y-s-ra-n s c cu C hai cch gii ngha: (1) Cu ny ch quc gia Y-s-ra-nkhng phi mi c nhn ngi Do Thi nhng phn ln ngi Do Thi c cu trong mt thi im no
trong lch s. (2) Cu ny trong mt ngha no ni n Y-s-ra-n thuc linh, tc l Hi thnh
Cha. Phao-l dng khi nim ny trong Ga-la-ti 6:16. Ton b ch tiu ngi Jew trong cu 12 v
ton b ch tiu ngi ngoi trong cu 25 c mi lin h song song vi nhau. Ch ton b mang
ngha s chn la ca c Cha Tri ch khng phi trong ngha l mi mt c nhn. Cy -li-ve li
ha mt ngy no s hon tt.
Mt s nh gii kinh ni cu ny ch ni n quc gia Y-s-ra-n m thi bi v (1) n hp vi ng
cnh ca chng 9-11; (2) cc cu trch t Cu c trong cu 26-27; v (3) li tuyn b r rng trong cu
28. c Cha Tri vn c tnh yu v s mong mun cho hu t v phn thuc th ca p-ra-ham c
cu! iu phi qua c tin ni ng Christ (Xa-cha-ri 12:10).
Cu hi thc mc liu nhng ngi Do Thi b lm cng lng s c c hi cui cng trong ngy
tn th p ng hay khng th khng th tr li c nu da vo cu ny hay bt c mt cu no
khc. Ngi M chng ta thng theo thi quen vn ha hi nhng cu hi lin h n tng c nhn,
nhng Kinh thnh tp trung vo mt tp th chung. Nhng cu hi nh th ny phi cho Cha tr li.
Ngi l ng cng bnh i vi to vt m Ngi yu thng!
nh c chp rng Cu ny cp n 2 phn trch dn t bn LXX ca sch -sai 59:20-21 (cu
26) v 27:9 (cu 27). C cu ca s cu ri l c tin ni Cha Jsus l ng Mt-si-a. Khng c k
hoch B, ch c k hoch A. Ch c mt con ng c cu (Ging 10:7-18; 11:25-29; 14:6).
11:27 -sai 27:9, c trch trong cu 27, kt hp s phc hi Y-s-ra-n n t ha (cu 1-11) vi s
mi gi k th truyn thng (cc dn ngoi) vo (cu 12-13). Nu s phc hi ny l theo ngha en, th
giai on mt ngn nm s hon tt li tin tri ny. Nu n l theo ngha bng, th giao c mi, hay s
mu nhim ca Phc m, qua ngi Do Thi v ngi ngoi cng hp li vi nhau bi c tin ni
ng Mt-si-a ca c Cha Tri, l mc tiu (-ph-s 2:11-3:13). Rt kh chn la mt trong hai. Mt
s li tin tri trong Cu c p dng cho Hi thnh giao c mi. c Cha Tri vn thnh tn v li ha
ca Ngi, ngay c khi con ngi khng nh vy (-x-chi-n 36:22-36).
11:28 Cu ny th hin hai kha cnh ca s chn la (1) Trong Cu c s chn la l phc v. c
Cha Tri chn cng c con ngi nhm mc ch cu con ngi; (2) trong Tn c s chn la ni vi
Phc m v s cu ri i i. S cu ri ny cho tt c mi ngi c dng nn trong nh tng ca
Ngi lun lun l mc tiu (Sng-th-k 3:15).
c Cha Tri thnh tn v li ha ca Ngi. iu ny ng cho c ngi tin Cha Cu c v cc
thnh thi Tn c. Cha kha y l s thnh tn ca c Cha Tri, ch khng phi ca con ngi,
173

s nhn t ca c Cha Tri, ch khng phi vic lm ca con ngi. S chn la l nhm mc ch
ban phc, ch khng phi loi tr!
h c yu thng bi c cc t ph y l li ha trong Xut -dp-t k 20:5-6 v Phc
truyn 5:9-10 v 7:9. Nhiu gia nh c ban phc bi v c tin ca cc th h trc . Y-s-ra-n
c phc bi v cc t ph trung tn vi Cha (Phc truyn 4:37; 7:8; 10:15). Vic ng Mt-si-a s ra
t chi phi Giu-a cng l li ha vi a-vt (II Sa-mu-n 7). Tuy nhin, cng cn phi bit rng ngay c
nhng k trung tn cng khng th gi trn c lut php (-x-chi-n 36:22-36). c tin- c tin c
nhn, c tin gia nh, nhng khng phi l c tin trn vn- l iu c c Cha Tri chp nhn v
c tim nng lu truyn li cho cc th h (I C-rinh-t 7:8-16).
11:29
NASB, NKJV, NRSV v s ban cho v s ku gi ca c Cha Tri chng h i li c
TEV V c Cha Tri khng thay i nh chn v ban phc cho ngi no
JB c Cha Tri khng h ly li s ban cho hay rt li s chn la ca Ngi
Cu ny khng nhm ni n cc n t thuc linh cho c nhn (I C-rinh-t 12), nhng l ni n li
ha v s cu ri ca c Cha Tri, trong Cu c v Tn c. S chn la c hiu lc. S thnh tn
ca Ngi l hy vng cho quc gia Y-s-ra-n (Ma-la-chi 3:6)!
11:30-32 Nhng cu ny l phn tm tt k hoch v mc ch ca c Cha Tri: (1) chng u da
trn s thng xt ca Ngi, khng phi l s quyt nh c on hay ty hng. Ch thng xt c
dng 4 ln trong ng cnh rng hn (9:15, 16, 18, 32). (2) c Cha Tri on xt tt c mi ngi.
C ngi Do Thi ln ngi ngoi u phm ti (3:9, 19, 23; 5:11). (3) c Cha Tri s dng nhu cu
v s bt lc ca con ngi lm c hi by t s thng xt cho mi ngi (cu 22). Mt ln na
trong ng cnh ny ch mi ngi phi c xem xt trong nh sng ca cu 12 v 25-26. Khng phi
tt c mi c nhn u p ng li s ban cho ca c Cha Tri, nhng tt c u nm trong phm vi
cu ri (5:12-21; Ging 3:16). i, ly Cha, xin c nh vy!!!
11:30-31 nhng by gi Cu ny hm mnh m s ci o ca quc gia Y-s-ra-n bi c tin ni
Cha Jsus. Cng ging nh s v tn ca ngi ngoi b khut phc bi n in ca c Cha Tri,
th s v tn ca ngi Do Thi cng vy.
11:33-36 (BN NASB)
33 i! su nhim thay l s giu c, khn ngoan v thng bit ca c Cha Tri! S phn xt
ca Ngi no ai thu c, ng no ca Ngi no ai hiu c! 34 V, ai bit tng Cha, ai
l k bn lun ca Ngi? 35 Hay l ai cho Cha trc, ng nhn ly iu g Ngi bo li? 36
V mun vt u l t Ngi, v hng v Ngi. Vinh hin cho Ngi i i, v cng! A-men.
11:33-36 y l mt trong nhng li chc tng c Cha Tri bc pht tuyt diu ca Phao-l. ng b
chong ngp bi ng li ca Cha: s thnh tn trong giao c, s bao gm trong giao c, v s kt
thc trong giao c.
11:33 s giu c y l mt thnh ng Phao-l rt thch dng (2:4; 9:23; 10:12; 11:12, 33; -ph-s
1:7, 8; 2:7; 3:8, 16; Phi-lp 4:19; C-l-se 1:27). Trng im ca Phc m v hy vng ca con ngi nm
s giu c y thng xt ca bn tnh v k hoch ca c Cha Tri (-sai 55:1-7).
S phn xt v ng no ca Ngi khng th d c y l li chc tn thch hp tng ng
vi cc l tht nghch l trong cc chng 9-11 (-sai 55:8-11).

174

11:34 y l cu trch t bn LXX sch -sai 40:13-14, khi Cha gii cu dn s em h tr v t ni

lu y. Trong cu I C-rinh-t 2:16 Phao-l trch cng mt phn on nhng thm danh hiu Cha
vo ch Jesus.
11:35 y l cu trch phng theo Gip 35:7 hay 41:11.
11:36 v mun vt u l t Ngi, bi Ngi v hng v Ngi Nhng ch ny ch v c Cha Cha
trong ng cnh ny (I C-rinh-t 11:12), nhng cng rt ging vi cc phn on Tn c khc khi ch v
c Cha Con (I C-rinh-t 8:6; C-l-se 1:16; H-b-r 2:10). Phao-l xc nhn rng mi vic u ra t
c Cha Tri v s tr v cng c Cha Tri.
vinh hin v Ngi i i y l cch Tn c chc tng mt v thn. N ch v c Cha Cha
mt s ln (16:27; -ph-s 3:21; Phi-lp 4:20; I Phi-e-r 4:11; 5:11; Giu-e 25; Khi huyn 5:13; 7:12);
v (2) c khi ch c Cha Con (I Ti-m-th 1:17; II Ti-m-th 4:18; II Phi-e-r 3:18; Khi huyn 1:16).
Xin xem ch thch cu 3:23.
Amen Xin xem Ch c bit cu 1:25.
CU HI THO LUN
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Lm th no Y-s-ra-n ht mt con ng cu ri ca c Cha Tri?

Hai l do no Phao-l a ra chng minh rng c Cha Tri khng t chi dn Y-s-ra-n?
Ti sao c Cha Tri lm cng lng dn Do Thi? Bng cch no?
Khi nim dn Do Thi st li c ngha g (cu 2-5)?
nh ngha ch mu nhim trong Tn c.
Cu 11:26 c ngha g? Ti sao? N lin h n cu 9:6 nh th no?
Phao-l a ra li cnh co no cho nhng ngi ngoi tin Cha (cu 17-24)?

175

R-MA ON 12
CC CCH CHIA ON THEO CC BN DCH HIN I
UBS4

NKJV

NRSV

TEV

JB

i sng mi
trong ng Christ
12:1-2

Ca l sng cho
c Cha Tri
12:1-8

Cuc sng
thnh khit
12:1-2

Cuc sng phc v

c Cha Tri
12:1-2

Th phng
tm linh
12:1-2

12:3-8

S khim nhng
v lng bc i
12:3-8

12:3-8

12:3-8

Cc lut l trong
i sng C c

Sng nh mt
ngi C c

Li khch l

12:9-21

12:9-21

12:9-13
12:14-21

12:9-13
12:14-16
12:17-21

Lng bc i vi
mi ngi, ngay
c vi k th
12:9-13
12:14-21

CHU K C LN TH BA (xem trang vii)

THEO DI NH CA TC GI NGUYN THY THEO TNG PHN ON
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
c ht on ny trong mt ln c. Xc nh cc ch . i chiu cch chia on theo ch ca
bn vi cc bn dch hin i. Cch chia on khng c linh cm nhng n l cha kha theo di
tng ca tc gi nguyn thy, vn l trng tm ca vic gii ngha. Mi phn on u c mt v ch
mt ch .
1.
2.
3.
4.

Phn on 1
Phn on 2
Phn on 3
Vn, vn

CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH

A. Chng ny bt u phn lin h thc t ca th R-ma (12:1-15:13). Hu ht cc th ca Phaol l cc l th nhn dp tin; v vy, chng c phn tn l v phn p dng. Phao-l vit th
ni n mt vn hay vn nn ti a phng. Bi v R-ma 1-8 l mt bn tm tt v tn l
tuyt vi, v vy phn o c v ng dng ca n cng mnh m khng km.
B. Thn hc khng c ng dng cho cuc sng l khng phi t c Cha Tri (Ma-thi- 7:24-27;
Ging 13:17; R-ma 2:13: Gia-c 1:22-23, 25; 2:14-26).
C. Cu 1-2 hnh thnh phn gii thiu cho ton b phn ng dng thc t ny. N l cn bn cho
mt cuc sng c Thnh Linh hng dn.
176

D. Cu 3-8 bn n n t thuc linh. S u phc hon ton ca chng ta ni ng Christ phi sn

sinh ra s phc v c Cha Tri (Phc truyn 6:4-5; Ma-thi- 22:37) v ngi khc (L-vi-k
19:18; Ma-thi- 19:19). Cc n t ny nhn mnh s hip nht trong ng Christ v s a dng
trong ca cc n t (-ph-s 4:1-16). Ngi tin Cha phi mu cu s hip nht, ch khng phi
s ng nht. c Cha Tri trang b chng ta phc v ln nhau (I C-rinh-t 12:7, 11)!
NGHIN CU T NG
12:1-2 (BN NASB)
1 Vy, hi anh em, ti ly s thng xt ca c Cha Tri khuyn anh em dng thn th
mnh lm ca l sng v thnh, p lng c Cha Tri, y l s th phng phi l ca anh
em. 2 ng lm theo i ny, nhng hy bin ha bi s i mi ca tm thn mnh, th cho
bit mun tt lnh, p lng v trn vn ca c Cha Tri l th no.
Vy Phao-l dng ch ny nhng ch chuyn tip quan trng khi trnh by cc l tht Phc m trong
th R-ma. Trong cu 5:1 v tip theo ch ny tm tt khi nim xng cng bnh bi c tin (c gii
phng khi hnh pht ti li); trong cu 8:1 v tip theo ch ny tm tt li mi lin h ca ngi tin
Cha i vi ti li, c gi l s lm nn thnh (gii phng khi quyn lc ca ti li); v trong cu
12:1 v tip theo, ch ny lin h n cc cch th hin c th thc t ca s xng cng bnh v s lm
nn thnh trong i sng hng ngy ca ngi tin Cha.
12:1 NASB
Ti gic anh em
NKJV
Ti khn khon xin anh em
NRSV, TEV Ti ni xin anh em
JB
Ti ni xin anh em
Nhng ch ny va nh nh va cng rn. y l li ku gi sng cho phi l. Phao-l thng dng
ch ny (12:1; 15:30; 16:17; I C-rinh-t 1:10; 4:16; 16:15; II C-rinh-t 2:8; 5:20; 6:1; 10:1; 12:8; ph-s 4:1; Phi-lp 4:2; I T-sa-l-ni-ca 4:10; I Ti-m-th 1:3; Phi-l-mn 9-10).
anh em Phao-l thng dng ch ny gii thiu mt ch mi.
bi s thng xt ca c Cha Tri Trong bn LXX ch ny din t bn tnh yu thng ca
c Cha Tri (Xut -dp-t k 34:6). y n ch n s tin trin v tn l ca chng 1-11. C mt
s nhn mnh r rng trong th R-ma v ch thng xt (ch oikieiro v ch eleeo) ca c Cha
Tri khi i x vi con ngi h hoi (9:15, 16, 18, 23; 11:30, 31, 32; 12:8; 15:9). Bi v Cha ban cho
n in v s thng xt min ph, ngi tin Cha phi sng mt i sng tin knh (-ph-s 1:4; 2:10)
bng s bit n, ch khng phi da vo vic lm (-ph-s 2:8-9).
dng y l th NG T NGUYN TH QU KH (AORIST INFINITIVE). y l mt trong
cc t ng v t l dng trong ng cnh ny: dng t l, cu 1; thnh, cu 1; lm p lng, cu 1. Khi
nim ny cng c din t trong cu 6:13, 16, 19. Con ngi hoc l dng chnh mnh h cho Cha,
hoc l cho Satan. Cng nh ng Christ dng chnh mnh Ngi lm theo ch c Cha Cha,
thm ch cht trn thp t, th cc mn ca Ngi cng phi bt chc np sng khng v k ny (II Crinh-t 5:14-15; Ga-la-ti 2:20; I Ging 3:16).
thn th mnh C c gio khc vi cc trit l ca Hy-lp l trit l cho rng thn th ny l xu.
N l u trng ca cc cm d nhng n trung dung v mt o c. Ch thn th c l i song song
vi tm tr trong cu 2. Ngi tin Cha cn phi dng ton b thn th hay con ngi ca mnh cho c
Cha Tri (Phc truyn 6:5; I C-rinh-t 6:20; I C-rinh-t 6:20) nh h trc kia tng giao mnh cho
ti li (R-ma 6).
177

 sng iu ny khc xa vi ca l cht trong n th ca ngi Do Thi hay ngi ngoi (6:13; Gala-ti 2:20). N cng khc vi ch ngha khc k (i x khc khe vi thn th ny v mc ch tn gio).
y khng c v cho s tch bit, trng pht hay king k thn th ny, nhng ni n mt i sng
sng ng phc v v mang tnh yu ng Christ.
ca l thnh Ch thnh c ngha l bit ring ra phc v c Cha Tri. Trng tm y l
s thnh ha v s sn sng ca ngi tin Cha c Cha s dng cho mc ch ca Ngi.
CH C BIT: S THNH KHIT
I. Cch dng trong Cu c
A. Ngun gc ca ch ny (kadosh) khng r lm, c th l thuc ngn ng Ca-na-an. C th
mt phn ca gc t ny (kd) c ngha l chia ra. y l ngun gc ca nh ngha ph
thng c bit ring ra (t vn ha Ca-na-an, Phc truyn 7:6; 14:2, 21; 26:19) Cha s
dng
B. N lin h n s tn th cc s vt, ni chn, thi im, v con ngi. N khng c s
dng trong Sng-th-k, nhng tr nn ph bin trong Xut -dp-t k, L-vi-k, v Dn-sk.
C. Trong cc sch tin tri (c bit l -sai v -s), kha cnh c nhn trnh by trc ,
nhng khng c nhn mnh, c a ra pha trc. N tr thnh cch m t bn cht
ca c Cha Tri (-sai 6:3). c Cha Tri thnh khit. Danh hiu thnh khit i din
cho bn cht ca Ngi. Dn ca Ngi, nhng ngi s by t bn tnh ca Ngi cho mt th
gii ang cn Ngi, l mt dn thnh (nu h vng theo giao c trong c tin).
D. Lng thng xt v tnh yu ca c Cha Tri khng th tch ri khi quan im thn hc
v s giao c, cng bnh, v cc bn tnh quan trng. Ti y c s ging co trong c Cha
Tri i vi con ngi bt khit, sa ng v chng nghch. C mt bi vit th v v mi lin
h gia mt c Cha Tri y thng xt v mt c Cha Tri thnh khit ca
Robert B. Girdlestone, Synonyms of the Old Testament, trang 112-113.
II. Cch dng trong Tn c
A. Cc trc gi trong Tn c l nhng t tng gia H-b-r (ngoi tr Lu-ca), nhng b nh
hng bi li vn thng dng ca Hy-lp Koine (bn LXX). Chnh bn dch Hy-lp ca Cu
c chi phi t ng ca h, ch khng phi vn chng c in, t tng hay tn gio Hylp.
B. Cha Jsus thnh khit v Ngi t c Cha Tri, ging c Cha Tri, v l c Cha Tri
(Lu-ca 1:35; 4:34; Cng-v 3:14; 4:27,30). Ngi l ng cng bnh v thnh khit (Cng-v
3:14; 22:14). Cha Jsus thnh khit v Ngi khng c ti (Ging 8:46; II C-rinh-t 5:21;
H-b-r 4:15; 7:26; I Phi-e-r 1:19; 2:22; I Ging 3:5).
C. Bi v c Cha Tri thnh khit, con ci Ngi cng phi thnh khit (L-vi-k 11:44-45;
19:2; 20:7, 26; Ma-thi- 5:48; I Phi-e-r 1:16). Bi v Cha Jsus thnh khit, nhng ngi
theo Ngi cng phi thnh khit (R-ma 8:28-29; II C-rinh-t 3:18; Ga-la-ti 4:19; -ph-s
1:4; I T-sa-l-ni-ca 3:13; 4:3; I Phi-e-r 1:15). C c nhn c cu phc v ging
ng Christ.
c c Cha Tri chp nhn iu ny lin h n s dng t l ng n trong Cu c (cu
2). iu ny tng t vi khi nim khng ch trch c khi dng cho con ngi (Sng-th-k 6:9;
17:1; Phc truyn 18:13; Gip 1:1).
NASB
l s th phng thing ling
NKJV l s phc v phi l
NRSV l s th phng thing ling
178

TEV
y l s th phng ng n anh em nn lm
JB trong mt cch thc xng hip vi nhng to vt bit suy ngh
Ch logikos xut pht t ch logizomai, c ngha l l lun (Mc 11:31; I C-rinh-t 13:11; Phi-lp
4:8). Trong ng cnh ny n c th mang ngha c l, phi l, hay hp l. Nhng ch ny cng c
dng trong ngha thing ling, nh trong I Phi-e-r 2:2. Ct li ca n c l l mt s dng hin c
thc chnh con ngi tht ca mnh, thay v mt s dng hin theo nghi l mt vt t cht. c Cha
Tri mun chng ta sng mt cuc sng yu thng v phc v Ngi, ch khng phi theo nhng hnh
thc trnh trng m khng tc ng g n cuc sng thng ngy.
12:2 ng b ng ha ng t ny th MNH LNH TH NG HIN TI (PRESENT
PASSIVE IMPERATIVE) hay l TRUNG CCH HON THNH (PERFECT MIDDLE) vi mt HU
T PH NH (NEGATIVE PARTICLE) thng c ngha l chn ng mt hnh ng ang din ra.
C mt s tng phn vi cu 2 ging nh trong Phi-lp 2:6-8, cp n s thay i bn ngoi (schema,
2:8) v bn cht bt bin bn trong (morphe, 2:6-7). Ngi tin Cha c thc gic khng nn tip tc
ging nh c cu h hoi, thay i ca th gii ny (thi k c y s chng nghch) l th gii m h
vn cn thuc v trong phn thn xc ny, nhng phi c bin i ton b tr nn ging vi ng
Christ (thi k mi ca Thnh Linh).
vi th gii ny Ch ny c ngha en l thi k, i. Ngi Do Thi chng kin hai thi k
(Ma-thi- 12:32; Mc 10:30; Lu-ca 20:34-35), thi k hin ti gian c (Ga-la-ti 1:4; II C-rinh-t 4:4; ph-s 2:2), v thi k sp n (Ma-thi- 28:20; H-b-r 1:3; I Ging 2:15-17). Ngi tin Cha sng
trong thi k y s ging co trong hai thi k ny trng lp nhau mt cch tht ngc nhin. Bi v hai
ln n ca ng Christ, ngi tin Cha sng trong s ging co ri nhng cha ca vng quc
c Cha Tri trong hin ti v tng lai.
CH C BIT: I NY V I SP N
Cc tin tri Cu c nhn tng lai qua s ko di ca hin ti. i vi h, tng lai s l s
phc hi quc gia Y-s-ra-n trn phng din a l; tuy vy, ngay c h thy mt ngy mi (sai 65:17; 66:22). Trong s t khc c Gi-h-va mt cch c v lin tc ca con ci p-ra-ham
(ngay c sau thi k lu y), mt khuynh hng mi xut hin trong vn chng v thi k cui
trong khong gia hai giao c (nh l sch H-nc, IV E-x-ra, II Ba-rc). Cc bi vit ny bt u
a ra s khc bit gia hai thi k: thi k gian c i ny thng tr bi Satan, v thi k cng bnh
sp n iu khin bi Thnh Linh v c m mn bi ng Mt-si-a (thng l mt tinh binh dng
mnh).
Trong kha cnh thn hc ny (lai th hc), c mt s pht trin r rng. Cc nh thn hc gi
l s mc khi tim tin. (progressive revelation). Tn c khng nh hin thc v tr mi ca hai
i ny (ngha l thuyt nh nguyn thuc v thi gian) (temporal dualism):
Cha Jsus
Ma-thi- 12:32
Ma-thi- 13:22, 29

Mc 10:30
Lu-ca 16:8
Lu-ca 18:30
Lu-ca 20:34-35

Th H-b-r

Phao-l
R-ma 12:2
I C-rinh-t 1:20; 2:6,8; 3:18
II C-rinh-t 4:4
Ga-la-ti 1:4
-ph-s 1:21; 2:1, 7; 6:12
I Ti-m-th 6:17
II Ti-m-th 4:10
Tt 2:12

179

1:2
6:5
11:3

Trong thn hc Tn c hai thi k ny ca ngi Do Thi trng lp nhau bi v s tin bo

bt ng v b b qua trong hai ln n ca ng Mt-si-a. S nhp th ca Cha Jsus lm trn li
tin tri trong Cu c v s ng quang mt thi k mi. Tuy nhin, Cu c cng cho thy Ngi
n nh mt Quan n hay ng chinh phc, th nhng ln u tin Ngi n lm mt N l Chu kh
(-sai 53), khim nhng v nhu m (Xa-cha-ri 9:9). Ngi s n trong quyn php nh Cu c
tin bo (Khi huyn 19). S lm thnh hai chng ny khin em Vng quc ca Ngi vo trong
hin ti (c ng quang), nhng cha tin n tng lai (cha hon ton t n nh). y l s
ging co ca Tn c v khi nim , nhng cha!

hy bin ha Theo ng php t ny c th dng MNH LNH TRUNG CCH HIN TI

(PRESENT MIDDLE IMPERATIVE), tip tc t bin i hay l dng MNH LNH TH NG
HIN TI (PRESENT PASSIVE IMPERATIVE), tip tc c bin i. im ny cng tng t vi
t ng lm theo trong cu 2a. hiu thm v s tng phn ny xin i chiu -x-chi-n 18:31 (cam
kt v hnh ng ca con ngi) vi -x-chi-n 36:26-27 (mn qu thin thng). C hai u cn n!
Mt dng khc xut pht t ch ny c thnh hnh dng cho Cha Jsus trong S ha hnh
(Ma-thi- 17:2), khi bn cht ca Ngi c by t. Bn cht thing ling tht ny (II Phi-e-r 1:3-4) s
uc thnh hnh trong mi ngi tin Cha (II C-rinh-t 3:18; -ph-s 4:13).
bi s i mi l tr Ch ny c gc t Hy lp ngha l mi v cht lng (kainos), khng phi
mi trong phng din thi gian (chronos). i vi ngi Do Thi, cc gic quan thnh v th gic l
nhng ca s ca tm hn. iu chng ta ngh n, l iu chng ta s tr thnh. Khi c s cu ri,
v nh c c Thnh Linh ng vo, ngi tin Cha c mt ci nhn mi (-ph-s 4:13, 23; Tt 3:5). Ci
nhn theo Kinh thnh cng vi s hin din ca c Thnh Linh trong lng l iu lm i mi tm tr v
np sng ca nhng ngi mi tin Cha. H nhn thc ti vi mt ci nhn hon ton mi, bi v tm tr
h c hi sinh bi c Thnh Linh. Mt tm tr mi c cu chuc v dn dt bi Thnh Linh dn
n mt np sng mi!
ng anh em c th chng minh mun ca c Cha Tri l th no y l th NGUYN
MU HIN TI (PRESENT INFINITIVE). Ch dokimazo c dng trong ngha th vi mong
mun c chp nhn. Xin xem Ch c bit cu 2:18.
ch ca c Cha Tri l mun chng ta c cu qua ng Christ (Ging 6:39-40) sng
ging ng Christ (R-ma 8:28-29; Ga-la-ti 4:19; -ph-s 1:4; 4:13, 15; 5:17-18). S chc chn ca
ngi tin Cha da vo (1) li ha ca mt c Cha Tri ng tin cy; (2) c Thnh Linh ng trong
lng (R-ma 8:14-16), v (3) cuc sng c thay i v em n s thay i (Gia-c v I Ging);
khng tri v khng c r (Ma-thi- 13:1-9, 19-23).
mun ca c Cha Tri l th no Xin xem Ch c bit v mun c Cha Tri
CH C BIT: MUN CA C CHA TRI
PHC M GING
- Cha Jsus n lm theo mun ca c Cha Tri (4:34; 5:30; 6:38)
- lm cho sng li ni ngy sau rt nhng ngi m Cha giao cho Con (6:39)
- mi ngi u tin ni Con (6:29, 40)
- Li cu nguyn c nhm lin quan n s lm theo mun c Cha Tri (9:31 v I Ging
5:14)
TIN LNH CNG QUAN
- Lm theo mun c Cha Tri l iu thit yu (7:21)

180

- Lm theo mun c Cha Tri khin chng ta tr nn anh em vi Cha Jsus (Ma-thi- 12:5;
Mc 3:35)
- Cha khng mun cho mt ai cht mt (Ma-thi- 18:14; I Ti-m-th 2:4; II Phi-e-r 3:9)
- i G-g-tha l ch ca Cha cho Cha Jsus (Ma-thi- 26:42; Lu-ca 22:42)
TH TN PHAO-L
- S trng thnh v s phc v ca tt c nhng ngi tin Cha (R-ma 12:1-2)
- Ngi tin Cha c gii cu khi i c ny (Ga-la-ti 1:4)
- ch ca c Cha Tri l k hoch cu chuc (-ph-s 1:5, 9, 11)
- Ngi tin Cha kinh nghim v sng cuc sng y dy Thnh Linh (-ph-s 5:17)
- Ngi tin Cha trn y s hiu bit c Cha Tri (C-l-se 1:9)
- Ngi tin Cha c lm cho trn vn v hon ton (C-l-se 4:12)
- Ngi tin Cha c nn thnh (I T-sa-l-ni-ca 4:3)
- Ngi tin Cha dng li t n trong mi s (I T-sa-l-ni-ca 5:18)
TH PHIER
- Ngi tin Cha lm iu phi (vng phc bc cm quyn) v v vy lm cm nhng ngi ngu
di (I Phi-e-r 2:15)
- Ngi tin Cha chu kh (I Phi-e-r 3:17; 4:19)
- Ngi tin Cha khng sng cuc sng t k (I Phi-e-r 4:2)
TH GING
- Ngi tin Cha cn li i i (I Ging 2:17)
- Ngi tin Cha cha kha cho li cu nguyn c nhm (I Ging 5:14)
l iu tt lnh, c chp nhn v trn vn Nhng iu ny i din cho mun c Cha Tri
cho ngi tin Cha sau khi c cu (Phi-lp 4:4-9). Mc tiu ca c Cha Tri cho mi ngi tin
Cha l s trng thnh ging vi ng Christ ngay by gi (Ma-thi- 5:48).
trn vn Ch ny c ngha l trng thnh, c trang b y hon thnh mt nhim v,
chn mi, hon tt. N khng c ngha l khng c ti. N c dng trong cc trng hp nh (1)
chn v tay b gy nhng c lnh v phc hi c ch li tr li; (2) li nh c b rch nhng c
v li v c ch li cho vic nh c tr li; (3) g con ln em n ch chin; v (4) tu sn sng
vn bum ra khi.
12:3-8 (BN NASB)
3 Vy, nh n ban cho ti, ti ni vi mi ngi trong anh em ch c t tng cao qu l,
nhng phi c tm tnh tm thng, y theo lng c tin m c Cha Tri ph cho tng
ngi. 4 V, nh trong mt thn chng ta c nhiu chi th, v cc chi th khng lm mt vic
ging nhau, 5 th cng vy, chng ta l nhiu ngi m hip nn mt thn trong ng Christ, v
ht thy chng ta u l cc phn chi th ca nhau. 6 V chng ta c cc s ban cho khc nhau,
ty theo n ban cho chng ta, ai c ban cho ni tin tri, hy tp ni theo lng c tin; 7 ai
c gi n lm chc v, hy buc mnh vo chc v; ai dy d, hy chm m dy d; 8 ai
gnh vic khuyn bo, hy khuyn bo; ai b th, hy ly lng rng ri m b th; ai cai tr, hy
sing nng m cai tr; ai lm s thng xt, hy ly lng vui m lm.
12:3 Cu 1-2 lm ni bt ngha tm tr mi. Trong cu 3 c 4 kha cnh xoay quanh ch suy ngh.
Trong cun The Zondervan Study Guide Commentary, Romans, cc gio s Bruce Corley v Curtis
Vaughan c nhng nhn xt: s suy ngh phng is suy ngh ng ns suy ngh c mc
chs suy ngh chn chn trang 138. Cc c tnh ny rt c ch.
181

Nhng cu ny, ging nh cu 11:13-24, by t (1) s xch mch trong hi thnh R-ma gia nhng
tn hu ngi Do Thi v tn hu ngi ngoi, hoc l (2) s kin Phao-l vit th R-ma C-rinh-t ,
ni ng i din vi nhng tn hu kiu cng v t khoe mnh.
nh n ban cho ti y l th NG TNH T TH NG QU KH (AORIST PASSIVE
PARTICIPLE). n ny n t c Cha Tri nh mt s kin qu kh, hon tt. Trong vn cnh ny,
ch n lin quan n cc n t thuc linh (15:15; I C-rinh-t 3:10; 15:10; Ga-la-ti 2:9; -ph-s 3:78), ch khng phi s c xng cng bnh (R-ma 4). iu ny ch n s ci o v s ku gi n
chc v s cho dn ngoi ca Phao-l (Cng-v 9:15; R-ma 1:1, 5; Ga-la-ti 1:15-16; 2:7-8; -ph-s
3:1-2, 8; I Ti-m-th 2:7; II Ti-m-th 4:17).
Ti ni vi mi ngi trong anh em Li cnh co trong cu 3 khng phi ch dnh cho cc lnh
o, m l cho tt c tn hu.
ch c t tng cao qu l Xin xem Ch c bit cu 1:30 Cch Phao-l s dng t kp
Huper.
nh c Cha Tri ban cho mi ngi y l th CH NH CH NG QU KH
(AORIST ACTIVE INDICATIVE). Ngi tin Cha khng chn cc n t thuc linh (I C-rinh-t 12:11;
-ph-s 4:7). H c c Thnh Linh ban cho khi nhn s cu ri lm iu ch li chung (I Crinh-t 12:7). n t c Thnh Linh khng phi l nhng tm huy chng cng trng vinh danh mt
c nhn no, nhng l nhng tm khn ca ngi y t mi ngi c th phc v thn th ng
Christ, hi thnh ca Ngi.
lng c tin iu ny ch kh nng mt ngi thc hin chc nng ca mnh mt cch hiu qu
theo n t thuc linh mnh c (cu 6). em n s lnh mnh, n t thuc linh phi c thc hin qua
bng tri Thnh Linh (cu 9-12; Ga-la-ti 5:22-23). Cc n t l nhng mc v Cha Jsus chia x cho
nhng ngi theo Ngi, v bng tri l t tng ca ng Christ. C hai u cn thit thc hin cc
mc v mt cch hiu qu.
12:4 y l mt hnh nh thng thy trong cc th tn ca Phao-l. S cn n nhau trong thn th con
ngi din t cc n t trong hi thnh (I C-rinh-t 12:12-27; -ph-s 1:23; 4:4, 12, 16; 5:30; C-l-se
1:18,24; 2:19). C c gio va tp th va c th.
12:5 chng ta l nhiu ngi m hip nn mt thn trong ng Christ Cu ny nhn mnh s hip
mt v tnh a dng ca cc tn hu. y l s gay cn v n t thuc linh trong hi thnh. Chng v
tnh yu thng trong I C-rinh-t 13 bn v s gay cn trong s a dng v n t (I C-rinh-t 12 v 14).
C c nhn khng tranh ua vi nhau nhng hp tc vi nhau!
12:6-8 y l mt cu trong ting Hy-lp vi hai NG TNH T (PARTICIPLES) nhng khng c
ng t chnh. Thng thng n c dch th MNH LNH NGI TH BA (THIRD PERSON
IMPERATIVE), hy dng.
12:6 n tn in Ch n t (charisma) v n in (charis) c cng mt gc t trong ting Hylp c ngha l c ban cho khng. n t Thnh Linh c lit k trong I C-rinh-t 12; R-ma 12; ph-s 4 v I Phi-e-r 4. Cc bn lit k ny v th t ca chng khng ging nhau, v vy, n ch c tnh
tng trng, ch khng phi l hon ton. Kinh thnh cha bao gi cho cc tn hu bit cch pht hin
ra cc n t. Mt trong nhng ti liu C c tr thc khng phi Kinh thnh bn v vn ny l cun
sch nh ca Paul Little Affirming the Will of God do nh xut bn InterVarsity pht hnh. Hin nhin l
vic bit c rng cc tn hu c ban cho n t quan trng hn vic pht hin ra cch h c ban cho
hay l cc n t c th no m h c.
182

 nu y l ch eiti (cu 6, 7 [hai ln], 8), c dch l nunu hay l liuliu. Khng c
NG T no theo sau n (I C-rinh-t 3:22; 8:5; II C-rinh-t 5:10), nhng thng thng th CH
NH HIN TI (PRESENT INDICATIVE) theo sau n (I C-rinh-t 12:26; II C-rinh-t 1:6), v v
vy n l CU IU KIN BC MT, gi nh c s hin din ca cc n t thuc linh ny.
ni tin tri iu ny khng lin quan n cc li tin tri trong Cu c, nh l nhng s ip c
mc khi (linh cm) t c Cha Tri. Trong Cu c cc tin tri vit ra Kinh thnh (s linh cm).
Trong Tn c iu ny ni n hnh ng cng b l tht ca c Cha Tri. N cng c th bao gm
s tin on (Cng-v 11:27-28; 21:10-11). Trng tm ca n khng phi l mt ni dung mi nhng l
gii thch s ip Tin lnh v lm th no p dng n trong hin ti. C mt s linh ng trong t ng
ny. N c th ch mt chc nng c cc tn hu thc hin (I C-rinh-t 14:1, 39), v mt n t thuc
linh c th (I C-rinh-t 12:28; 13:28; -ph-s 4:11). Cng s linh ng ny c nhn thy trong cc
th Phao-l gi cho ngi C-rinh-t, l nhng th vit vo cng thi im ny (I C-rinh-t 12:10, 12;
13:8; 14:1, 5, 29, 39).
CH C BIT: TIN TRI TRONG TN C
I. N khng ging nh ni tin tri trong Cu c, theo nh ngha ca cc thy rabi v nhng mc
khi c linh cm t c Gi-h-va (Cng-v 3:18, 21; R-ma 16:26). Ch c nhng tin tri
mi vit c Kinh thnh.
A. Mi-se c ku gi lm tin tri (Phc truyn 18:15-21)
B. Cc sch lch s (Gi-su n Cc Vua [tr sch Ru-t]) c gi l cc tin tri i trc
(Cng-v 3:24).
C. Tin tri thay th vai tr ca thy t l ti cao nh mt ngun thng tin t c Cha Tri (sai- Ma-la-chi).
D. Phn th hai ca Kinh sch H-b-r gi l Cc tin tri (Ma-thi- 5:17; 22:40; Lu-ca 16:16;
24:25, 27; R-ma 3:21).
II. Trong Tn c khi nim ny c s dng trong nhiu cch khc nhau
A. Ch cc tin tri Cu c v s ip c linh cm ca h (Ma-thi- 2:23; 5:12; 11:13; 13:14;
R-ma 1:2)
B. Ch mt s ip cho mt c nhn hn l mt nhm ngi (cc tin tri Cu c thng ni
tin tri v Y-s-ra-n)
C. Ch Ging Bp-tt (Ma-thi- 11:9; 14:5; 21:26; Lu-ca 1:76) v Cha Jsus nh l nhng ngi
cng b Nc Tri (Ma-thi- 13:57; 21:11, 46; Lu-ca 4:24; 7:16; 13:33; 24:19). Cha Jsus
cng tuyn b Ngi ln hn cc tin tri (Ma-thi- 11:9; 12:41; Lu-ca 7:26).
D. Ch cc tin tri khc trong Tn c
1. Thi th u ca Cha Jsus c ghi li trong Phc m Lu-ca (tc l cc k nim, nhng
iu Ma-ri ghi nh)
a. -li-sa-bt (Lu-ca 1:41-42)
b. Xa-cha-ri (Lu-ca 1:67-79)
c. Si-m-n (Lu-ca 2:25-35)
d. An-ne (Lu-ca 2:36)
2. Cc li tin on ma mai (Cai-phe, Ging 11:51)
E. Ch ngi cng b Phc m (danh sch cc n t cng b Phc m trong I C-rinh-t 12:2829; -ph-s 4:11)
F. Ch mt n t ang vn hnh trong hi thnh (Ma-thi- 23:34; Cng-v 13:1; 15:32; R-ma
12:6; I C-rinh-t 12:10, 28-29; 13:2; -ph-s 4:11). C khi iu ny ch cc ph n (Lu-ca
2:36; Cng-v 2:17; 21:9; I C-rinh-t 11:4-5).
G. Ch sch v thi k cui cng, sch Khi huyn (Khi huyn 1:3; 22:7, 10, 18, 19).

183

III. Cc tin tri thi Tn c

A. H khng rao truyn nhng mc khi c linh cm nh cch cc tin tri thi Cu c (tc
l vit Kinh thnh). C th ni c nh vy l v cch dng cm t c tin ny (c ngha
l mt Phc m hon tt, trn vn) trong Cng-v 6:7; 13:8; 14:22; Ga-la-ti 1:23; 3:23;
6:10; Phi-lp 1:27; Giu-e 3, 20.
iu ny c thy r rng qua cm t dng trong Giu-e 3, o[c tin] truyn cho
anh em mt ln c. Ch o mt ln c ch cc l tht, gio l, khi nim, cc li
dy v th gii quan C c gio. S nhn mnh a ra mt ln l nn tng Kinh thnh gii
hn s linh cm cho cc sch Tn c v khng cng nhn tnh mc khi ca cc sch khc
hoc cc sch vit sau . Mc d c nhiu ch m h, khng r rng, na trng na en
trong Tn c, nhng ngi tin Cha bi c tin cng nhn rng mi iu cn cho c tin
v cho s thc hnh li sng o u c trong Tn c vi mt s r rng c th hiu c.
Khi nim ny c xp trong ci gi l tam gic mc khi.
1. c Cha Tri mc khi chnh Ngi qua khng gian v thi gian ca lch s (S MC
KHI)
2. Ngi chn mt s trc gi l con ngi ghi li v gii thch nhng cng vic ca Ngi
(S LINH CM)
3. Ngi ban Thnh Linh m lng v tr ca con ngi hiu Kinh thnh- khng phi
mt cch hon ton, nhng mt cch va dn n s cu ri v mt np sng C
c hiu qu (S SOI SNG)
im mun ni y l s linh cm ch gii hn cho cc trc gi vit Kinh thnh m
thi. Khng c mt cun sch no, mt khi tng hay mt mc khi no khc c thm
quyn trn nhng iu vit bi cc trc gi ny. Kinh in Kinh thnh c ng li.
Chng ta c ton b l tht chng ta cn c th p ng li c Cha Tri mt cch thch
hp.
L tht ny c thy r rng nht trong s thng nht gia cc trc gi Kinh thnh so
vi s khng ng ca nhng ngi tin Cha chn thnh v tin knh. Khng mt tc gi
hay din gi hin i no c mt mc lnh o thing ling ging nh cc trc gi Kinh
thnh.
B. V nhiu mt cc tin tri Tn c ging vi cc tin tri Cu c:
1. Tin on cc s kin trong tng lai (Phao-l, Cng-v 27:22; A-ga-bt, Cng-v
11:27-28; 21:10-11; mt s tin tri khng c nu tn, Cng-v 20:23)
2. Cng b s on xt (Phao-l, Cng-v 13:11; 28:25-28)
3. Cc hnh ng tng trng m t cch n tng mt s kin (A-ga-bt, Cng-v 21:11)
C. C mt s ln h cng b l tht Phc m qua s tin on (Cng-v 11:27-28; 20:23;
21:10-11), nhng y khng phi l trng tm chnh. Ni tin tri trong I C-rinh-t ch yu
l truyn b Phc m (14:24, 39).
D. H l cng c ca Thnh Linh by t nhng ng dng hin ti v thc t v l tht c
Cha Tri cho tng trng hp, vn ha, hay thi i khc nhau (I C-rinh-t 14:3).
E. H tch cc trong cc hi thnh u tin thi Phao-l (I C-rinh-t 11:4-5; 12:28, 29; 13:29;
14:1, 3, 4, 5, 6, 22, 24, 29, 31, 32, 37, 39; -ph-s 2:20; 3:5; 4:11; I T-sa-l-ni-ca 5:20) v
c nhc n trong tp Didache (vit vo cui th k th nht hay th k th hai, ngy
thng khng r) v trong phi Montanism th k th hai v th ba trong vng bc Phi.
IV. C phi cc n t thi Tn c chm dt?
A. Cu hi ny tht kh tr li. N gip lm sng t vn bng cch nh ngha mc ch cc
n t. Chng c dng xc nhn s ging dy ban u v Phc m hay chng l nhng
phng cch vn tip din hi thnh phc v chnh mnh v cho mt th gii h mt?
B. Chng ta nhn xem lch s ca hi thnh hay ch xem xt Tn c tr li cu hi ny?
Khng c mt du hiu no trong Tn c cho thy rng cc n t thuc linh ch c tnh
cch tm thi. Nhng ngi tm cch dng I C-rinh-t 13:8-13 ni n vn ny

184

lm dng nh c thm quyn ca on ny, l on xc nh rng mi s s qua i ch tr

tnh yu thng.
C. Ti rt mun ni rng bi v Tn c l thm quyn, khng phi lch s hi thnh, cho nn
ngi tin Cha phi xc nh rng cc n t ny vn tip din. Tuy nhin, ti tin rng vn
ha cng nh hng n cch din gii. Mt s on rt hin nhin khng cn p dng cho
ngy nay (v d ci hn thnh, n b mang khn trm u, hi thnh nhm ti nh, v.v).
Vy th, nu vn ha nh hng n cc on Kinh thnh, th ti sao lch s hi thnh li
khng lm c iu ny?
D. Ni cho cng, y l cu hi khng th tr li mt cch dt khot c. Mt s th ng h
s chm dt trong khi mt s khc ng h s khng ngng ngh. Trong lnh vc ny,
cng nh trong mt s vn gii ngha khc, tm lng ca ngi tin Cha l cha kha. Tn
c c tnh m h v thuc v vn ha. iu kh l lm sao bit c on Kinh vn no
b nh hng bi lch s/vn ha v on no mang tnh vnh vin (xem sch ca Fee and
Stuart How to Read the Bible for All Its Worth, trang 14-19; 69-77). Ti y vn v t do
v trch nhim, c ni n trong R-ma 14:1-15:13 v I C-rinh-t 8-10, ng vai tr
quan trng. Cch chng ta tr li cho cu hi ny c tnh quan trng trong hai cch:
1. Mi tn hu phi bc i bng c tin trong nh sng m h c. c Cha Tri nhn
xem tm lng v ng c ca chng ta.
2. Mi tn hu cng phi cho php cc tn hu khc bc i trong s hiu bit c tin ca
h. Nn c mt s chp nhn nhau trong khun kh Kinh thnh. c Cha Tri mun
chng ta yu thng nhau nh Ngi yu.
E. kt li vn , C c gio l cuc sng ca c tin v tnh yu ch khng phi l mt
thn hc hon ho. Mi lin h vi Ngi, iu s nh hng n mi lin h ca chng ta vi
ngi khc, l iu quan trng hn l nhng thng tin dt khot hay s hon ho v tn l.

ty theo lng c tin ca tng ngi iu ny lin h trc tip n cu 3, lng c tin m
c Cha Tri ph cho tng ngi (-ph-s 4:7). N cng phi lin h n mt ng cnh rng hn
ni n cch nhng ngi tin Cha s dng n t. iu ny ch thi , ng c, v nng lng ca
ngi tin Cha khi hot ng trong cc mc v m c Cha Tri ban cho h, tc l bng tri ca Thnh
Linh trong Ga-la-ti 5:22-23.
12:7 NASB
nu phc v
NKJV, NRSV hoc mc v, hy s dng n trong mc v
TEV
nu n phc v, chng ta nn phc v
JB
nu l vic qun tr, nn dng n qun tr
Cc bn dch hin i c s khc nhau bi v khng c mt ch ting Anh no nht nh cho t
diakonia trong ting Hy-lp. N c th c ngha l (1) mt s phc v thc tin hay (2) s qun l, qun
tr (Cng-v 6:1; I C-rinh-t 12:5, 28). Sch The Analytical Greek Lexicon Revised ca Harold K
Moulton nh ngha n l mt chc nng, mt mc v, hay mt chc v trong R-ma 12:7; I C-rinh-t
12:5; C-l-se 4:17; II Ti-m-th 4:5 (trang 92). Trng tm theo ng cnh ny l tp trung vo vic gip
cc tn hu khc.
nhng ngi dy dhy dy d n t ny (didasko) c lit k trong I C-rinh-t 12:28 v
14:26. N lin h n chc v tin tri trong Cng-v 13:1 v vi chc mc s trong -ph-s 4:11. Hi
thnh u tin xem nhng ngi ny l nhng ngi c ban n t hot ng trong cc lnh vc
trng lp nhau. Ging, ni tin tri, rao Tin Lnh, v dy d u l chia x Phc m nhng c cc trng
tm v phng php khc nhau.

185

12:8 ai khuyn bohy khuyn bo T ny (parakaleo) lin h n s dy d (I Ti-m-th 4:13).

C l y l kh nng lm cho l tht c th c p dng trong cuc sng. Do vy, n cng lin h n
-ph-s 4:15, 16 ni l tht trong tnh yu thngthn th t gy dng trong s yu thng.
ai b th, hy lm vi s rng ri Thut ng ny (haplotes) c hai ngha, rng ri hay chn
tht. N l mt hnh nh lin h n tm nhn. Trong Cu c, con mt c dng nh mt hnh nh
tng trng cho ng c trong hai cch khc nhau: (1) con mt gian c (keo kit, Phc truyn 15:9 v Thi
thin 23:6), v (2) con mt nhn lnh (rng ri, Chm ngn 22:9). Cha Jsus cng s dng cch dng
ny (Ma-thi- 6:22-23; 20:15). Phao-l dng hnh nh ny trong hai ngha: (1) chn cht, chn tht,
trong trng (II C-rinh-t 1:12; 11:3; -ph-s 6:5; C-l-se 3:22) v (2) phng khong (R-ma 12:8;
II C-rinh-t 8:2; 9:11, 13).
ai cai tr, hy sing nng m cai tr iu ny ch thut lnh o C c, ti a phng hay lu
ng.
ai thng xt, hy ly lng vui m lm iu ny ch vic gip ngi bnh v nhng ngi c
nhu cu. Khng cn phi c mt s phn bit no gia s ging dy theo tn l v nhng lo lng v x hi
cho cng ng c tin. Chng l hai mt ca mt ng tin. Khng c tin lnh cu tr, ch c tin lnh!
CU HI THO LUN PHN KINH VN R-MA 12:1-8
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
1. iu g c bao gm trong vic dng thn th lm ca l sng (cu 1)?
2. C phi mi tn hu u c mt n t thuc linh hay khng (cu 3-8; I C-rinh-t 12:7)? Nu vy,
h c c chn n t no h mun hay khng?
3. Mc ch ca cc n t thuc linh l g?
4. C mt danh sch lit k ht tt c cc n t trong Kinh thnh hay khng?
5. Lm th no chng ta nhn bit c n t ca mnh?
CC KIN GII SU SC V NG CNH TRONG CU 9-21
A. Phn ny c th t ta thch hp nht l Cc hng dn C c cho cc mi lin h. y l phn
tho lun thc t v s yu thng (Ma-thi- 5:7; I C-rinh-t 13 v I Ging 3:18; 4:7-21).
B. Chng 12 ca sch R-ma c ni dung v cu trc rt ging vi I C-rinh-t 12-13. Ngay sau phn
bn v cc n t l s cnh co v tnh kiu ngo v mt s nhn mnh v np sng yu thng thc
tin.
C. Ng cnh ny cp n:
1. Mi lin h ca chng ta vi cc tn hu C c khc (12:9-13). iu ny cng c bn chi tit
hn trong 14:1-15:13 v trong I C-rinh-t 8:11 v tip sau; 10:23-33.
2. Mi lin h ca chng ta vi nhng ngi cha tin Cha, hay c l ng hn l vi cc tn hu
khc l nhng ngi chng ta c mu thun (12:14-21). Phn ny dng nh phn nh Bi ging
trn ni ca Cha Jsus (Ma-thi- 5-7).
3. Phn chia on ny c v gng go bi v cc lnh vc ny (cc mi lin h ny) trng lp vi
nhau.
186

D. Cc mng lnh lin tc lin h n li sng chim u th trong phn on ny (MNG LNH CH
NG HIN TI, cu 14, 16, 20, 21 v NG TNH T CH NG HIN TI dng trong
ngha MNH LNH, 17 ln). S cu ri l mt mn qu min ph bi n in c Cha Tri qua
cng tc hon tt ca ng Christ v s tc ng ca c Thnh Linh, nhng mt khi nhn
c, n l mt cam kt v mt li sng phi tr gi mi th! Vic gi Cha Jsus l Cha khng
phi l mt hnh nh n d, tng trng! (Lu-ca 6:46).
E. on Kinh vn ny cng c mt s NG TNH T HIN TI dng trong ngha MNH LNH
vi TIP U NG PH NH (NEGATIVE PARTICLE) thng c ngha l ngng mt hnh
ng ang tip din, cu 14, 16 (2 ln), 17, 19, v 21. Ngi C c sng vt ra ngoi ranh gii!
Trong mt ngha no , ti li c th c nh ngha l em cc n t Cha ban ra ngoi gii
hn Cha cho.
F. C c gio phi ci m - suy ngh phng khong (m tr), hay gip (m i tay), rng lng
(m lng) v hay tip i (m ca nh) (Gia-c 2).
NGHIN CU T NG
12:9-13 (BN NASB)
9 Lng yu thng phi cho thnh tht. Hy gm s d m mn s lnh. 10 Hy ly lng yu
thng mm mi m yu nhau nh anh em; hy ly l knh nhng nhau. 11 Hy sing nng
m ch lm bing; phi c lng st sng; phi hu vic Cha.12 Hy vui mng trong s trng
cy, nhn nhc trong s hon nn, bn lng m cu nguyn.13 Hy cung cp s cn dng cho
cc thnh ; hy n cn tip khch.
12:9 ng tnh yu thng c s gi hnh Trong bn vn ting Hy-lp khng c cc ch ni
(linking words) (asyndeton) trong ng cnh ny, mt iu rt bt thng trong ting Hy-lp ph thng.
N c th phn nh dng ng php H-b-r ng sau Cc phc lnh trong Ma-thi- 5. Dng ng php
ny nhn mnh mi cm t l mt l tht ng ring bit.
Gi hnh l mt thut ng trong sn khu din t ni ng sau mt mt n. Tnh yu thng
khng phi l chi ng kch hay l gi dng (II C-rinh-t 6:6). Tnh yu thng chnh l tnh hnh ca
nhng ngi tin Cha (Ging 13:34-35; 15:12, 17; I Ging 3:11, 18; 4:7-21) bi v n l tnh cch ca
c Cha Tri.
hy gm s d y l dng NG TNH T CH NG HIN TI (PRESENT ACTIVE
PARTICIPLE) dng trong ngha MNH LNH. Ngi tin Cha cn phi trnh iu d v khng n
n nh mt iu bnh thng (I T-sa-l-ni-ca 5:21-22). Thng thng chng ta ch b bt ng bi
nhng hu qu lin quan trc tip n cuc sng ca chng ta.
NASB, NKJV hy bm ly iu lnh
NRSV
hy gi cht ly iu lnh
TEV
hy gi ly iu lnh
NJB
hy bm vo iu lnh
y l dng NG TNH T TH NG HIN TI (nhng dng trong ngha TRUNG CCH
(MIDDLE)) dng trong ngha MNH LNH- hy dn dnh vo, bm vo (bn LXX trong sch Sngth-k 2:24; Cng-v. 8:29 v Phi-lp 4:8; I T-sa-l-ni-ca 5:21-22).
12:10 NASB
NKJV
NRSV
TEV
JB

Hy tp trung vo nhau trong tnh yu anh em

Hy yu thng nhau cch nhn t vi tnh yu anh em
Hy yu thng nhau bng tnh yu tng thn
hy yu nhau cch nng m nh nhng C c nhn
Hy yu thng nhau nh cch cc anh em yu thng nhau

187

y l mt t kp trong ting Hy-lp (phileo + storge) kt hp tnh yu anh em vi tnh yu gia

nh v ch c dng ti y trong ton b Tn c. C c nhn l mt gia nh. Chng ta c
truyn dy phi yu thng nhau (I T-sa-l-ni-ca 4:9).
y l t u tin trong mt lot cc TNG CCH (DATIVES) l nhng ch c t u cu trong
ting Hy-lp nhn mnh.
NASB hy nhng nhau trong s knh trng
NKJV hy nhng nhau trong s knh trng
NRSV hy tranh nhau by t lng knh trng ln nhau
TEV hy ho hc by t s knh trng ln nhau
JB
hy c mt s knh trng su sc cho nhau
y l dng NG TNH T TRUNG CCH HIN TI (PRESENT MIDDLE (deponent)
PARTICIPLE) dng trong ngha MNH LNH. Nhng ngi tin Cha phi i x vi nhng ngi
cng trong giao c quan trng hn mnh (-ph-s 4:2; Phi-lp 2:3).
12:11 NASB ng tt li sau trong s sing nng
NKJV ng tt li trong s sing nng
NRSV ng tt hu trong tinh thn hn h
TEV hy sing nng lm vic v ng lm bing
JB
hy lm vic v Cha trong n lc khng mt mi
Tnh yu thng tht sinh ra nng lng di do (Ga-la-ti 6:9).
NASB, NKJV nhit tm trong tinh thn
NRSV
hng hi trong tinh thn
TEV
vi mt tm lng tp trung hon ton
JB
vi mt s ho hc ln lao v tinh thn
y l dng NG TNH T CH NG HIN TI s dng trong ngha MNH LNH. N c
ngha en l nu si ln. iu ny c th ch tinh thn c ti to ca con ngi bi s ng vo lng
ca c Thnh Linh (bn RSV, Cng-v 18:25; Khi huyn 3:15-16).
hu vic Cha y l dng NG TNH T CH NG HIN TI s dng trong ngha
MNH LNH. C mt s d bn ti y. Mt s bn Hy-lp thuc h Ty phng (Western family) (D*3,
F, v G) ghi l khi cn c hi (in time) (kairos) thay v trong Cha (kurios). D bn ny nhn mnh
vic phc v Cha v hi thnh Ngi khi c c hi (Ging 9:4; -ph-s 5:16).
C l s ln ln xy ra v ch kurios b hiu lm hay b c nhm. Cc bn c nht v tt nht ca
ting Hy-lp P46, ,A v B ghi l hu vic Cha. Bn UBS4 xp ch Cha vo loi chc chn (A).
12:12 vui mng trong s trng cy y l dng NG TNH T CH NG HIN TI s dng
trong ngha MNH LNH. Ch trng cy thng c dng chung vi S tr li ln th hai (5:2).
Khng phi n c ngha hy vng nh trong ngha c m ca ting Anh, nhng trong ngha Tn
c tc l lin quan n mt s kin chc chn, nhng yu t thi gian th khng r. Xin xem ch thch
cu 4:18 v 5:2.
nhn nhc [bn ] y l dng NG TNH T CH NG HIN TI s dng trong ngha
MNH LNH. Ch ny c ngha l mt s chu ng t nguyn, ch ng v bn b.
trong hon nn Ging nh trong cu 5:3 s trng cy lin h n s hon nn (thlipsis). y l
iu bnh thng i vi nhng ngi theo ng Christ trong th gii sa ng ny (Cng-v 14:22; R-ma
8:17; II Ti-m-th 3:12; I Phi-e-r 4:12 v tip theo). Chng ta khng tm kim n nhng cng khng s
n! Xin xem Ch c bit v S hon nn cu 5:3.
188

 ch tm vo s cu nguyn y l dng NG TNH T CH NG HIN TI s dng trong

ngha MNH LNH. S cu nguyn l mt k lut v mt n t thuc linh qua nhn bit bn tay
hnh ng ca c Cha Tri trong lch s. Ngi tin Cha c th nh hng n mt ngi Cha trn
tri y yu thng. Ngi chn gii hn chnh Ngi trong nhng li cu nguyn ca con ci Ngi (Cngv. 1:14; 2:42; 6:4; -ph-s 6:18-19; C-l-se 4:2). iu ny lm cho s cu nguyn tr nn mt trch
nhim v cng ln lao. Xin xem thm trong sch Three Crucial Questions About Spiritual Warfare ca
Clinton Arnold, trang 43-44, 187-188.
12:13 NASB, NRSV cung cp cho nhu cu cc thnh
NKJV
phn pht s cn dng cho cc thnh
TEV
chia x ti sn vi cc C c nhn anh em c nhu cu
JB
chia x bt c iu g vi con dn Cha l nhng ngi ang c nhu cu
NG T ting Hy-lp koinonia c ngha l cng thng cng vi. Ch ny c Phao-l s dng
trong mt tm ngha kh rng. N bao gm c s thng cng trong Phc m v trong cc nhu cu thuc
th (Ga-la-ti 6:6). N thm ch c dng ch vic chia x trong s chu kh ca ng Christ (Phi-lp
3:8-10; I Phi-e-r 4:13) v ca Phao-l (Phi-lp 4:13). Hp nht vi ng Christ c ngha l hp nht vi
con dn Ngi mi cp ! Xin xem Ch c bit cu 1:7 Cc thnh .
y l dng NG TNH T CH NG HIN TI s dng trong ngha MNH LNH (Chm
ngn 3:27; Ga-la-ti 6:10). Ngi tin Cha phi sing nng lm vic c d cho ngi khc, trong danh
Cha Jsus (II C-rinh-t 8:11-12; -ph-s 4:28).
n cn tip khch y l dng NG TNH T CH NG HIN TI s dng trong ngha
MNH LNH. N c ngha en l theo ui s n cn tip khch (I Ti-m-th 3:2; Tt 1:8; H-b-r
13:2; I Phi-e-r 4:9). Mc v ny rt quan trng trong hi thnh u tin bi v ting xu ca cc qun
tr. iu ny ch yu ch vic cung cp ch n cho cc mc s lu ng.
12:14-21 (BN NASB)
14 Hy chc phc cho k bt b anh em; hy chc phc, ch nguyn ra.15 Hy vui vi k
vui, khc vi k khc.16 Trong vng anh em phi cho hip nhau; ng c ao s cao sang,
nhng phi a thch s khim nhng. Ch cho mnh l khn ngoan.17 Ch ly c tr c cho
ai; phi chm tm iu thin trc mt mi ngi.18 Nu c th c, th hy ht sc mnh m
ha thun vi mi ngi.19 Hi k rt yu du ca ti i, chnh mnh ch tr th ai, nhng hy
nhng cho cn thnh n ca c Cha Tri; v c chp li Cha phn rng: S tr th thuc
v ta, ta s bo ng. 20 Vy nu k th mnh c i, hy cho n; c kht, hy cho ung; v lm
nh vy, khc no mnh ly nhng than la m cht trn u ngi.21 ng iu c
thng mnh, nhng hy ly iu thin thng iu c.
12:14 chc phc cho k bt b anh em y l dng MNH LNH CH NG HIN TI dng
hai ln trong cu ny. Chng ta c ch bi ca tng (eulogy) t ch chc phc ny (Ma-thi- 5:44;
Lu-ca 6:28; I C-rinh-t 4:12; Gia-c 3:9-12; I Phi-e-r 3:9). Trong bn P46 (bn The Chester Beatty
Papyri) v bn B (Vaticanus), ch anh em c b ra lm cho cu ny tr nn bao qut hn nhiu, hay
ni mt cch khc y l mt cu ni rt bao qut.
ng nguyn ra y l dng MNH LNH TRUNG CCH HIN TI vi TIN T PH
NH, thng mang ngha ngng li mt hnh ng ang din ra. iu ny ch vic ku cu danh Cha
trong li cu nguyn xin bo tr (tng t nh nhng li nguyn trong I C-rinh-t 12:3). y khng ch
s chi tc (-ph-s 4:29; I Phi-e-r 3:9).
hy vui vi k vui, khc vi k khc Hai NG T NGUYN MU HIN TI ny c dng
trong ngha MNH LNH. C c gio l mt gia nh. Nhng ngi tin Cha khng phi tranh ua
nhau, nhng phi i i vi nhau nh bng tnh yu nh trong mt gia nh. Da vo bi cnh ca cc
189

cu t 14-21, rt c th iu ny phn nh s p ng ca ngi tin Cha i vi cng ng cha tin

Cha s dng nhng dp tin hoc bi cnh vn ha truyn ging.
12:16 NASB, NKJV hy c ng mt tm tr vi nhau
NRSV
hy sng ha thun vi nhau
NRSV
hy quan tm n nhau
JB
hy i x vi nhau bng s t t ging nhau
y l dng NG TNH T CH NG HIN TI s dng trong ngha MNH LNH (15:5;
II C-rinh-t 13:11; Phi-lp 2:2). Cu 16 c th c xem trong bi cnh ca mt s xch mch gia (1)
nhng ngi Do Thi tin Cha v nhng ngi ngoi tin Cha trong hi thnh R-ma (11:13-24); (2)
mu thun lu i gia cc tng lp kinh t; hay (3) cc n t thuc linh khc nhau.
ng hng hch trong tng, nhng hy lm bn vi nhng ngi tm thng y l dng
MNH LNH CH NG HIN TI vi TIN T PH NH, thng mang ngha ngng mt hnh
ng ang tip din.
Ch tm thng u c th dng GING C hay l TRUNG TNH. Nu dng TRUNG
TNH, th phi dch l chp nhn nhng nhim v thp hn; cn nu GING C, th phi dch l
lin h vi nhng ngi tm thng, ngho nn.
ch cho mnh l khn ngoan y l dng MNH LNH TRUNG CCH HIN TI vi TIN T
PH NH, thng mang ngha ngng li mt hnh ng ang din ra (Chm ngn 3:7; -sai 5:21; I
C-rinh-t 10:12; Ga-la-ti 6:3). Ngi tin Cha khng c by t mnh cao hn ngi khc hay kiu
ngo i vi cng ng cha tin Cha.
12:17 Ch ly c tr c cho ai y l dng NG TNH T CH NG HIN TI dng trong
ngha MNH LNH vi TIN T PH NH, thng mang ngha ngng li mt hnh ng ang din
ra. Lm thng li cc s vic l iu hon ton ty thuc vo Cha ch khng phi vo cc tn hu (Chm
ngn 20:22; 24:29; Ma-thi- 5:38-48; Lu-ca 6:27; I T-sa-l-ni-ca 5:15; I Phi-e-r 3:9).
Hy tn trng iu phi trc mt mi ngi y l dng NG TNH T TRUNG CCH
HIN TI dng trong ngha MNH LNH (II C-rinh-t 8:21; I T-sa-l-ni-ca 5:22; v I Ti-m-th
3:7). iu ny c th m ch Chm ngn 3:4 trong bn LXX. Ngi tin Cha sng vi mc ch hng
n vic truyn ging cho ngi cha tin Cha. Chng ta khng nn lm iu g gy xc phm hay cch
ly mt ngi cha tin Cha (I C-rinh-t 9:19-23). Ngay c nhng nim tin su sc nht ca chng ta
cng phi c by t mt cch y yu thng.
12:18 Nu c th c, th hy ht sc mnh m ha thun vi mi ngi y l CU IU
KIN BC MT hm c th tr thnh s tht t quan im ca ngi ni hoc mang ngha tu t.
Theo sau n l mt v cu dng NG TNH T CH NG HIN TI dng trong ngha MNH
LNH. iu ny khng phi lc no cng l la chn ca ngi tin Cha, nhng im ng php ti y
hm iu ny c th thng xy ra (Mc 9:50; II C-rinh-t 13:11; I T-sa-l-ni-ca 5:13).
12:19 ng tr th ai y l dng NG TNH T CH NG HIN TI dng trong ngha
MNH LNH vi TIN T PH NH, thng mang ngha ngng li mt hnh ng ang din ra.
Mt ngy no c Cha Tri s lm thng mi vic.
nh c chp Cu ny dng CH NH TH NG HON THNH (PERFECT PASSIVE
INDICATIVE), l cch ngi Do thi ch bn vn c linh cm (Kinh thnh). Cch ni din t s linh
cm ny cng tng ng vi cm t Cha phn (I C-rinh-t 14:21 v II C-rinh-t 6:17). y l
cu trch t Phc truyn 32:35.

190

12:20 nhng nu k th y l CU IU KIN BC BA c ch mt hnh ng c th din ra

trong tng lai. K th s n!
cht than ang chy trn u ngi Cu ny m ch Chm ngn 25:21-22. Cc l thuyt gii
thch vic ny nh sau:
1. y l mt thnh ng vn ha c l t Ai cp cho rng s t t l cch tt nht bin k th thnh
bn. y vn l cch p ng ca ngi C c i vi k th lu i (Ma-thi- 5:44)
2. than ang chy dng nh i din cho s xu h v hnh ng khng ng ca mt ngi l
iu c by ra cch r rng trong nh sng ca tnh yu v tha th ca ngi kia (quan im ca
Ambrosiaster, Augustine v Jerome)
3. Origen v Chrysostom cho rng iu ny ch s t t ca C c nhn, l iu thm ch khin c
Cha Tri phn xt gay gt hn nhng ngi khng n nn (theo cun Jerome Biblical
Commentary, vol. 2, trang 326).
Tt c nhng l thuyt ch l nh vy. Cha kha ca n nm cu ni kt lun ca Phao-l trong
cu 21.
12:21 ng iu c thng mnh, nhng phi ly iu thin thng iu c y l dng MNH
LNH TH NG HIN TI v MNH LNH CH NG HIN TI. p ng ca chng ta i vi
s i i khng cng bng s quyt nh v phn nh mc bnh an v vui mng ca chnh con ngi
bn trong ca chng ta. S cay ng l mt chng ung th thuc linh. Ngi tin Cha phi dng iu
ln cho Cha.
iu c Ch ny c th l GING C, v v vy, n c th ch mt ngi gian c; hay c th
dng TRUNG TNH v do c th ch iu c mt cch chung chung. y l mt s m h thng gp
trong Tn c (Ma-thi- 5:37; 6:13; 13:19, 28; Ging 17:15; II T-sa-l-ni-ca 3:3; I Ging 2:13-14; 3:12;
5:18-19).
CU HI THO LUN CHO CU 9-12
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
1. Ti sao c qu nhiu dng MNH LNH HIN TI vi TIN T PH NH trong cc cu t 921?
2. Lit k ra tt c cc mnh lnh trong cc cu ny trong mt ct ring. Chng l mt danh sch rt
hu ch lin quan n i sng ging vi ng Christ trong thc t hng ngy!
3. Ti sao rt kh phn bit cu no ni n cch i x ca C c nhn vi nhng ngi tin
Cha khc v cu no ni n cch i x ca C c nhn vi nhng ngi cha tin Cha?

191

R-MA ON 13
CC CCH CHIA ON THEO CC BN DCH HIN I
UBS4
Vng theo
cc lut l

NKJV
Vng phc
chnh quyn

NRSV
C c nhn v
Nh nc

13:1-7

13:1-7

13:1-7

Tnh yu thng
anh em
13:8-10
Ngy ca
ng Christ n
13:11-14

Yu ngi
ln cn
13:8-10
Mc ly
ng Christ
13:11-14

Tnh yu lm
trn lut php
13:8-10
S gn k ngy
Christ tr li
13:11-14

TEV
Trch nhim
i vi cc bc
cm quyn
13:1-5
13:6-7
Trch nhim
vi nhau
13:8-10

13:11-13
13:14

JB
u phc
cc thm quyn
13:1-7
Tnh yu v
Chin tranh
13:8-10
Con ci ca
s sng
13:11-14

CHU K C LN TH BA (xem trang vii)

THEO DI NH CA TC GI NGUYN THY THEO TNG PHN ON
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
c ht on ny trong mt ln c. Xc nh cc ch . i chiu cch chia on theo ch ca
bn vi cc bn dch hin i. Cch chia on khng c linh cm nhng n l cha kha theo di
tng ca tc gi nguyn thy, vn l trng tm ca vic gii ngha. Mi phn on u c mt v ch
mt ch .
1. Phn on 1
2. Phn on 2
3. Phn on 3
4. Vn, vn
CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH
A. Trong khi chng 12 ch yu bn n C c nhn vi nhng anh em tin Cha khc (cu 9-13) v
vi nhng ngi trong x hi (cu 14-21), th chng 13:1-7 ch yu ni n mi lin h gia C
c nhn v chnh quyn dn s. Tuy nhin, khng c mt s ngn cch no v mt ng cnh gia
nhng ch ny. Phao-l xem chng nh l mt. Khng c s phn chia gia phm v thnh. Mi
iu ca cuc sng u thuc v c Cha Tri. Ngi tin Cha l qun gia trong mi lnh vc!
Chng ta c th thy chic cu ni gia hai chng ny qua cu 12:18.
B. S hiu bit ca ngi tin Cha v v tr ca chnh quyn c nhng khc bit. Trong Cu c chnh
quyn tr nn ln mnh trong dng di Ca-in (Sng-th-k 4:16-22). Thp Ba-bn (Sng-th-k 11)
lin h n n lc ca con ngi mun t cai tr khng cn c Cha Tri. Ngi v ca vua trong
dn Y-s-ra-n l nhm c Cha Tri cai tr qua cc lut l thing ling v qua ngi c ch
nh di quyn ngi chn chin (Vua), nhng iu khng thnh cng v ti li ca con
ngi. Li bn ca Cha Jsus v v tr thch ng ca chnh quyn trong Ma-thi- 22:21 v Mc
12:17 l nhng li ht sc quan trng. iu ngc nhin l Phao-l khng nhc n li dy ca Cha
trong bi cnh ny (mc d cu 1-7 v 11 dng nh song song vi Ma-thi- 22:15-22 v 39). Chnh
192

quyn c mt vai tr thch hp c c Cha Tri ban cho trong th gii sa ng ny. Thng
thng cc s b buc phi ging co vi vn phi lin h nh th no vi cc thm quyn
thuc v dn s ln tn gio. y l mt trch nhim va tch cc va tiu cc ty vo hnh ng
ca cc thm quyn con ngi. Phao-l va c bo v va b bt b bi chnh quyn. Tuy nhin,
trong Khi huyn, Ging ni n chnh quyn nh mt i Dm ph (Khi huyn 17)!
Chng ta nn ng h chnh quyn tr khi chnh quyn xm phm lng tm c Thnh linh
hng dn ca chng ta hay khi chnh quyn i hi mt s lin kt hon ton. Con ngi mong
mun mt trt t hn l s hn lon (II T-sa-l-ni-ca 2:6-7).
C. Ch ny cng c bn n trong Tt 3:1 v I Phi-e-r 2:13-17.
D. Do thi gio l mt tn gio hp php trong chnh quyn R-ma th k th nht. C c gio c
xem l mt nhnh t Do thi gio trong nhiu nm (Cng-v 18:12-16). iu ny khin phong tro
truyn gio nhng nm u c s bo v ca lut php. Mt mc ch ca sch Cng-v l
nhm cho thy C c gio khng phi l mt mi e da v chnh tr i vi R-ma. Tuy nhin,
R-ma cung ng mt nn ha bnh v n nh mang tm vc quc t (Pax Romana) qua Tin
lnh c lan truyn (I Ti-m-th 2:1-2).
E. on ny c s gay cn hn khi xem xt n trong nhng kinh nghim ca Phao-l vi cc cp chnh
quyn. on ny cng c th c vit ra l v (1) nhng cng thng gia hi thnh R-ma v chiu
ch ca chnh quyn (v d nh vic gii hn cc cuc hi hp v l nghi ca ngi Do Thi). iu
ny c l khin mt s ngi Do Thi tin o ri th (v d, B-rt-xin v A-qui-la, Cng-v
18:2). Khi nhng ngi ny vng mt, thnh phn lnh o tin Cha ngi ngoi ni ln; (2) cng
thng trong thnh ph R-ma gy ra bi vic ging Tin lnh trong cc cng ng ln ca ngi Do
Thi ti R-ma. S gia Suetonius trong cun Life of Claudius, 25.2, ghi li vic hong trc
xut ngi Do Thi khi th vo nm 49 A.D. bi c nhng cuc bo lon tip din gy ra bi
mt Chrestus. y c th l mt cch vit khc ca ch Christ bng ting La-tin.
NGHIN CU T NG
13:1-7 (BN NASB)
1 Mi ngi phi vng phc cc ng cm quyn trn mnh; v chng c quyn no m chng
n bi c Cha Tri, cc quyn u bi c Cha Tri ch nh.2 Cho nn ai chng c
quyn php, tc l i ch vi mng lnh c Cha Tri lp; v nhng k i ch th chuc
ly s phn xt vo mnh.3 V, cc quan quyn khng phi cho ngi lm lnh s, m cho
ngi lm d s. Ngi mun khng s quyn php chng? Hy lm iu lnh, s c khen
thng;4 v quan quyn l chc vic ca c Cha Tri lm ch cho ngi. Song nu ngi
lm c, th hy s, v ngi cm gm chng phi l v c; ngi l chc vic ca c Cha
Tri lm ra s cng bnh v pht k lm d.5 Vy nn cn phi vng phc, chng nhng v
s hnh pht thi, nhng cng v c lng tm.6 y cng bi l m anh em np thu, v cc
quan quyn l y t ca c Cha Tri, hng gi vic y.7 Phi tr cho mi ngi iu mnh
mc: np thu cho k mnh phi np thu; ng gp cho k mnh phi ng gp; s k mnh
ng s; knh k mnh ng knh.
13:1 Mi ngi phi vng phc y l dng MNH LNH TH NG HIN TI (PRESENT
PASSIVE IMPERATIVE) ngha l, tip tc chu vng phc (Tt 3:1; I Phi-e-r 2:13). Vng phc l
mt thut ng qun s c dng din t mt lot cc mnh lnh. Trong ng cnh ny, Phao-l ang
ni vi mi ngi tin Cha (-ph-s 5:21), l on Phao-l khng nh rng nhng ngi tin Cha nn
vng phc ln nhau.
Trong thi i ca chng ta s vng phc c xem nh mt t ng tiu cc. N tht ra l mt t ng
m t mt s khim nhng v mt s hiu bit su sc v th gii ca c Cha Tri v v tr ca chng
ta trong th gii . Kinh thnh chp Cha Jsus phi vng phc (1) cha m Ngi v phn xc (Lu-ca
2:51) v (2) vng phc Cha trn tri (I C-rinh-t 15:28). Ngi l ngi hng dn chng ta trong lnh
vc ny!
193

 cc bc cm quyn Mc d Phao-l dng ch ny (exousia) trong cc ng cnh khc ch cc

quyn lc ca thin thn, ch yu l ma qu (8:38; C-l-se 1:16; 2:10, 15; -ph-s 1:21; 3:10; 6:12),
nhng ng cnh ti y i hi phi dch l cc cp chnh quyn dn s (I C-rinh-t 2:6, 8; Tt 3:1; I
Phi-e-r 2:13). Kinh thnh dng nh hm rng c nhng bc cm quyn thuc v thin thn ng sau
cc bc cm quyn thuc v con ngi (a-ni-n 10 v Phc truyn 32:8 trong bn LXX chp Khi ng
Ch Cao phn pht sn nghip cho mun dn, phn r nhng con ci A-am, th Ngi nh b ci ca cc
dn, c theo s thin s ca Ngi.) Du vy cc bc cm quyn u hot ng di quyn c Cha
Tri (cu 1b, 4a, v 6). Ch cm quyn l t huperexo, c ngha l vt ln, cao hn (I Phi-e-r
2:13). Xin xem Ch c bit cu 1:30 Cch Phao-l s dng t Huper.
CH C BIT: CHNH QUYN DO CON NGI
I. GII THIU
A. nh ngha - Chnh quyn l con ngi t t chc vi nhau cung ng v bo v cc nhu
cu vt cht c th nhn bit c
B. Mc ch - c Cha Tri by t ch cho thy Ngi a s trt t hn l s v ch, hn
lon.
1. S lp php theo lut Mi-se, c bit l Mi iu rn, l ch ca c Cha Tri cho
con ngi trong x hi. N cn bng s th phng v cuc sng.
2. Khng mt dng thc hay cu trc chnh quyn no c hu thun bi Kinh thnh, mc
d ch thn quyn ca quc gia Y-s-ra-n c l hnh thc c mong i ni thin
ng. C c nhn phi hnh x cch phi l trong bt k mt h thng chnh quyn no
h ang thuc v. Mc ch ca C c nhn l truyn ging v mc v, ch khng phi
cch mng.
C. Ngun gc chnh quyn:
1. Cng gio La m cng nhn rng mt chnh quyn thuc con ngi l mt nhu cu nm
ngay trong bn cht con ngi, ngay c trc khi c s sa ng. Aristotle dng nh cng
ng vi tin ny. ng ni rng con ngi l mt sinh vt chnh tr v qua ng
mun ni rng chnh quyn hin hu y mnh mt cuc sng tt p.
2. Tin lnh, c bit l Martin Luther, khng nh rng chnh quyn con ngi l iu nm
trong s sa ng. ng gi n l tay tri ca vng quc c Cha Tri. ng ni rng
cch c Cha Tri cai tr nhng ngi xu l t h di mt quyn cai tr.
3. Karl Marx khng nh rng chnh quyn l phng tin qua mt s t ngi thuc tng
jkl
lp qu tc c th iu khin s ng qun chng. i vi ng, chnh quyn v tn gio
ng vai tr nh nhau.
II. CC TI LIU THNH KINH
A. Cu c
1. Y-s-ra-n l mt kiu mu s c s dng trn thin ng. Trong quc gia Y-s-ra-n c
c Gi-h-va l Vua. Ch thn quyn l t dng din t s cai tr trc tip ca c
Cha Tri (I Sa-mu-n 8:4-9)
2. Chng ta c th nhn thy quyn ch t ca c Cha Tri trn cc chnh quyn con
ngi rt r rng qua cc cu Kinh thnh sau:
a. Gi-r-mi 27:6; E-x-ra 1:1
b. II S k 36:22
c. -sai 44:28
d. a-ni-n 2:21
e. a-ni-n 2:44
f. a-ni-n 4:17, 25
g. a-ni-n 5:28

194

3. Con ci Cha cn phi vng phc v tn trng ngay c nhng chnh quyn n xm chim
v chim ng:
a. a-ni-n 1-4, N-bu-ct-nt-sa
b. a-ni-n 5, Bn-xt-xa
c. a-ni-n 6, a-ri-t
d. E-x-ra v N-h-mi
4. Con ci Cha phi cu nguyn cho cc bc c thm quyn
a. Gi-r-mi 28:7
b. Mishnah, Avot. 3:2
B. Tn c
1. Cha Jsus by t s tn trng i vi chnh quyn con ngi
a. Ma-thi- 17:24-27, ng thu n th
b. Ma-thi- 22:15-22, ng h vic ng thu cho La m v v vy cng ng h chnh
quyn dn s ca La m
c. Ging 19:11, c Cha Tri ban cho chnh quyn thm quyn
2. Li ca Phao-l lin quan n chnh quyn con ngi
a. R-ma 13:1-7, ngi tin Cha phi vng phc v cu nguyn cho cc bc cm quyn
b. I Ti-m-th 2:1-3, ngi tin Cha phi cu nguyn cho bc cm quyn
c. Tt 3:1, ngi tin Cha phi vng phc bc cm quyn
3. Li ca Phi-e-r lin quan n chnh quyn con ngi
a. Cng-v 4:1-31; 5:29, Phi-e-r v Ging trc ta Cng lun ( y cho thy s khng
vng phc chnh quyn)
b. I Phi-e-r 2:13-17, ngi tin Cha phi vng phc bc cm quyn
4. Li ca Ging lin quan n chnh quyn con ngi
Khi huyn 17, dm ph Ba-by-ln i din cho chnh quyn con ngi chng li c
Cha Tri
III. KT LUN
A. Chnh quyn con ngi c phong nh bi c Cha Tri. y khng phi l quyn
thing thng ca cc Vua, nhng l v tr nh bi c Cha Tri cho cc chnh quyn.
Khng c mt dng chnh quyn no trn dng no.
B. Ngi tin Cha c trch nhim tn gio phi vng theo thm quyn dn s vi mt thi
knh trng ng n.
C. ng h chnh quyn bng vic tr thu v cu thay cho h l vic phi l ca nhng ngi tin
Cha.
D. Chnh quyn con ngi c lp vi mc ch gi gn trt t. H l nhng qun gia ca c
Cha Tri lm cng vic ny.
E. Chnh quyn con ngi khng phi l ti cao. N c gii hn trong khun kh quyn hn ca
n. Ngi tin Cha phi hnh x theo lng tm ca mnh v khc t thm quyn thuc v
dn s khi n dm ln gii hn c Cha thit lp. Nh Augustine tng khng nh trong
quyn The City of God,chng ta l cng dn ca hai vng quc (lnh vc), mt vng quc
tm thi v mt vng quc i i. Chng ta c trch nhim vi c hai, nhng vng quc
c Cha Tri c tnh ti hu! Trch nhim ca chng ta vi c Cha Tri bao gm c s
tp trung c nhn v tp th.
F. Chng ta nn khuyn khch ngi tin Cha trong h thng dn ch tham gia tch cc trong cc
qu trnh hnh thnh chnh quyn v thc hin chnh quyn, nu c th c, theo li dy ca
Kinh thnh.
G. S thay i x hi phi c tin phong bng s bin i ca c nhn. Khng c mt s trng
cy ti hu thc s ni mt chnh quyn. Mi chnh quyn con ngi, cho d c s dng v
bi ch ca c Cha Tri, u l nhng th hin ti li ca mt t chc con ngi ngoi
Cha. Khi nim ny c din t bng ch th gian trong cch dng ca sch Ging.

195

 NASB cc quyn hin c u c c Cha Tri thit lp

NKJV cc quyn hin c u c c Cha Tri ch nh
NRSV cc quyn ny u c c Cha Tri thit nh
TEV
cc quyn ny c sp t bi c Cha Tri
NJB
c ch nh bi c Cha Tri
y l dng NG TNH T TH NG HON THNH S DNG TR NG T
(PERIPHRASTIC PERFECT PASSIVE PARTICIPLE). Cu ny khng nh c Cha Tri ng sau
mi thm quyn con ngi (Ging 19:11). Cu ny khng nhm ni n thm quyn thin thng ca
cc Vua, nhng ni n c Cha Tri mong mun mt trt t. N cng khng khng nh mt loi
chnh quyn c th no, nhng ch ni n chnh quyn. Trt t dn s tt hn l s hn lon (cu 6).
13:2 bt k ai chng c cc thm quyn y l dng NG TNH T TRUNG CCH HIN TI.
Cu ny ch mt s chng c theo thi quen ca mt c nhn i vi mt trt t c thit lp, theo
ngha en n c ngha l t dng mnh ln chng li iu g (Cng-v 18:6; Gia-c 5:6). Trong Mc
12:17, Cha Jsus tuyn b r rng lnh vc ny cho c chnh quyn v hi thnh. Trong Cng-v 5:2532 chng ta chng kin iu g xy ra khi cc thm quyn i qu gii hn ca h.
i chi ch y l dng CH NH CH NG HON THNH v dng NG TNH
T CH NG HON THNH. iu ny ni n s chng c c nh sn. c Cha Tri
thit lp mt trt t cho th gii sa ng ny (cu 4, 6). Chng li trt t ny l chng li c Cha Tri,
tr khi cc thm quyn ny i qu gii hn Cha cho php. Vn thuc linh tht s y l s vng
phc bc cm quyn. Con ngi sa ng lun mun t lp!
s chuc ly s phn xt vo mnh Bn KJV dng ch nguyn ra. K t thi im ny, nm
1611 sau Cng nguyn, ch ny trong ting Anh mang mt ngha nng n hn. Bn NKJV dch l
phn xt. Theo vn cnh, ch ny c th ch (1) s phn xt ca c Cha Tri hay l (2) s hnh pht
thuc v dn s (cu 4). Nhng ngi ny em hnh pht vo mnh bi thi v hnh vi ca h chng
li nh cm quyn (Ging 3:17-21).
13:3 Xem cu tng ng trong I Phi-e-r 2:14.
13:4 v l chc vic ca c Cha Tri gip ch cho ngi Thm quyn ca chnh quyn
chng li nhng ngi lm sai trong khi ngi tin Cha b gii hn tr th c nhn (12:17-19). Luther ni
rng, Cch c Cha Tri dng iu khin ngi xu l t ngi xu trong vng iu khin.
nu y l CU IU KIN BC BA c ngha hnh ng c th din ra trong tng lai.
NASB v n cm gm khng phi l khng
NKJV v ngi cm gm khng phi l v ch
NRSV v bc cm quyn khng phi l cm gm mt cch v ch
TEV
quyn hn h trng pht l c tht
NJB
khng phi v c khi biu tng ca bc cm quyn l mt thanh gm
Ch gm (machaira) ch thanh gm nh ca La-m dng chm u (Cng v 12:2; R-ma
8:35). on ny v mt cu trong Cng v 25:11 l nn tng Tn c cho vn t hnh, trong khi Sng
th k 9:6 cho bit r rng quan im ca Cu c. S run s l mt yu t ngn chn s hn lon mt
cch hiu qu!
v n l chc vic ca c Cha Tri, l ngi bo th Ch bo th (ekdikos) c dng mt
vi ln trong Cu c. N c dng ngay c trong phn u ca L-vi-k 19:18. Trong Cu c, khi
mt ngi git cht mt ngi khc, ngay c ch v lm l, th gia nh ca ngi b git c quyn thi
196

hnh s tr th theo kiu mt n mt (bo th huyt). Phao-l c l lin h tp tc Cu c vi thm

quyn dn s ca chnh quyn.
13:5 cn phi vng phc C hai l do nu ra y: (1) thot khi b trng pht, t c Cha Tri
hay t bc cm quyn, v (2) v mc ch lng tm ca ngi tin Cha.
v c lng tm y khng phi l t ca Cu c tng ng vi t lng tm trong ting
Hy-lp tr phi thut ng H-b-r ngc m ch s hiu bit v bn thn v cc ng c ca n. Truy
nguyn t ban u, t ng Hy-lp ch v lng tm lin quan n nm gic quan. Dn dn n c dng
ch gic quan bn trong (R-ma 2:15). Phao-l dng ch ny hai ln trong cc phin x trong Cng
v (23:1 v 24:16). N ch s nhn bit ca ng, rng ng trong phm vi c th bit c khng vi
phm mt trch nhim tn gio no m ng bit c chng li c Cha Tri (I C-rinh-t 4:4).
Lng tm l mt s nhn bit ang pht trin ca ngi tin Cha v ng c v hnh ng ca h
da trn (1) th gii quan ca Kinh thnh; (2) Thnh Linh ng trong lng; v (3) mt s hiu bit trong
li sng da vo Li c Cha Tri. iu ny c c l do s tip nhn Phc m ca mt ngi.
13:6 y cng bi l m anh em np thu y l CH NH CH NG HIN TI mc d
dng thc ca n c l l MNH LNH CH NG HIN TI (xem bn dch JB). y l mt v d v
trch nhim ca C c nhn i vi cc bc cm quyn vi l do chnh ng l v h l chc vic ca
c Cha Tri.
13:7 NASB
Phi tr cho mi ngi iu mnh mc: np thung gp; s.knh
NKJV vy phi tr cho h tt c iu mnh mc; np thung gp sknh
NRSV hy tr cho mi ngi iu mnh mc- thu; np li tc; tn trngknh
TEV
vy th, hy tr iu anh em n; hy tr cho h cc thu c nhn v thu ti sn,
by t s knh trng i vi h
JB
hy tr cho mi nhn vin chnh quyn iu h c quyn i hi- d l thu
trc tip hay gin tip, s knh s hay s tn trng
iu ny c th ch hai nhm chnh quyn dn s (bn RSV), nhng c l iu n mun ni n l
C c nhn cn phi np thu v by t s knh trng i vi cc bc cm quyn bi v h thi hnh cng
vic nh nhng chc vic ca c Cha Tri (cu 1, 4 [hai ln], 6; Ma-thi- 22: 15-22).
Hai t ng thu v th tc c dng ng ngha vi nhau y (mc d bn TEVc a ra s
phn bit ny). Nu phn tch theo ngha t ban u ( ngha nguyn thy), th ch u ch cc loi thu
tr bi mt quc gia b chinh phc (Lu-ca 20:22), cn ch cn li ch cc loi thu c nhn (Ma-thi-
17:25; 22:17, 19).
CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH CA R-MA 13:8-14
A. C th hiu c phn on R-ma 13:1-7 trong ng cnh ring ca n. Tuy nhin, ch t ca ng
t mc n trong cu 7 dng nh c tip tc trong mt ngha khc trong cu 8. Ngi tin Cha
mc trch nhim vi chnh quyn; ngi tin Cha cng mc n nhng con ngi khc.
B. Cu 8-10 l mt tng thng nht, cng ging nh cu 11-14. Chng tip tc phn bn lun trong
chng 12 v trch nhim ca C c nhn i vi nhng ngi xung quanh.
C. Vic Phao-l dng Mi iu rn ca Cu c nh mt s hng dn lun l cho nhng ngi tin
Cha thuc v iu rn mi cho thy s hp l c tip din ca Cu c trong lnh vc sng o
mt cch tin knh (s nn thnh). Dng nh Phao-l lm lt kt hp nhiu ngun khc nhau
xy dng nn nhng ch dn v o c ny:
1. Li ni ca Cha Jsus
2. S dn dt ca Thnh Linh
3. Kinh thnh Cu c
197

4. S o luyn ca Phao l tr thnh cc rabi

5. S hiu bit ca ng v cc t tng gia Hy-lp (c bit l nhm Soics)
iu ny din t cc bn cht ca lut yu thng tnh yu cho c Cha Tri, tnh yu cho cc
ng loi, phc s c Cha Tri v phc v con ngi!
D. Cu 11-14 mang khuynh hng lai th hc (thi k cui cng). S tng phn sng v ti l im c
trng trong vn chng ca ngi Do thi, trong c Cun bin cht. iu ny cng kh ph bin
trong vn th ca Ging v Phao-l. S ging co ri nhng cha trong cuc sng C c nhn
l mt s thc y vn ti mt np sng tin knh. Thi i mi (Vng quc c Cha Tri)
ln ngi v s sm t n nh cao. on ny rt ging vi I T-sa-l-ni-ca 5:1-11.
E. Cu 13-14 em n nh hng lm thay i cuc sng ca Augustine vo ma h nm 386 sau
Cng nguyn. Trong cun, Li xng ti, 8:29, ng ni Khng phi c tip na, cng khng cn g
khc na, ngay cui cu ny, mt lung sng trong vt nh trn ngp tim ti, tt c nhng bng ti
nghi ng tan bin i.
NGHIN CU T NG
13: 8-10 (BN NASB)
8 ng mc n ai chi ht, ch mc n v s yu thng nhau m thi, v ai yu k ln cn mnh,
y l lm trn lut php.9 V, nhng iu rn ny: Ngi ch phm ti t dm, ch git
ngi, ch trm cp, ch tham lam, m mi iu rn khc na, bt lun iu no, u tm li
trong mt li ny: Ngi phi yu k ln cn mnh nh mnh.10 S yu thng chng h lm
hi k ln cn; vy yu thng l s lm trn lut php.
13:8 ng mc n ai chi ht y l dng MNH LNH CH NG HIN TI vi NG TNH
T PH NH thng mang ngha ngng mt hnh ng ang din ra. Cm t nhn mnh ny c hai
PH NH. iu ny c th lin quan n vn thu (cu 6-7). Mn n ti chnh lun em n s tiu
hao v xc cm v c nguy c dn n s kit qu v tm linh. Hy coi chng tinh thn th gian. N lm
cho ngi tin Cha khng cn c kh nng ng h cho cc hot ng C c v cc chng trnh thin
nguyn c nhn. Tuy nhin, cu ny khng th c s dng nh l bng chng Kinh thnh cho vic ph
nhn vic dng th tn dng cho ngi tiu dng (consumer credit). Kinh thnh phi c gii ngha
theo thi im ca n. N khng phi l mt t bo bui sng ca M! Cu 8-10 nhn mnh s u tin
phi yu mn ln nhau (1) nh anh em trong giao c (Ging 13:34-35; Ma-thi- 22:39-40); v (2) nh
nhng con ngi vi nhau (Ma-thi-. 5:42; Ga-la-ti 6:10).
ngoi tr phi yu mn ln nhau y l tng cha kha trong cu 8-10 (Ging 13:34; 15:12;
R-ma 12:10; I C-rinh-t 13; Phi-lp 2:3-4; I T-sa-l-ni-ca 4:9; H-b-r 13:1; II Phi-e-r 1:7; I Ging
3:11; 4:7, 11-12).
ai yu k ln cn mnh NG T ny l dng NG TNH T CH NG HIN TI. iu
ny khng ch nhng hnh ng yu thng l t, theo ma, nhng l mt np sng mang tnh yu ging
nh ng Christ.
Ch ngi ln cn theo ngha en l mt ci/ngi khc thuc loi khc (heteros), mc d s
phn bit gia heteros v allos (mt ci/ngi khc thuc cng mt loi) c chia ra trong ting Hy-lp
ph thng. Theo ng cnh, iu ny ch ngi ln cn, theo ngha rng nht, c th l ngi tin Cha
hay ngi cha tin Cha (12:14-21; Lu-ca 10:25-37). Tuy vy, cu trch t L-vi-k 19:18, theo ng cnh
ny, ch mt ngi khc trong giao c (mt ngi Y-s-ra-n anh em).
C c nhn cn phi yu thng cc C c nhn khc nh anh em v nhng ngi h mt nh
nhng ngi s c th l anh em. C c gio l mt gia nh. Mi thnh vin sng v phc v cho s ln
mnh ca ci ton th (I C-rinh-t 12:7).
198

 NASB, NKJV, NRSV lm trn lut php

TEV
vng phc lut php
JB
thc hin bn phn ca mnh
ng t Hy-lp (pleroo) thng dng ny c th c dch theo nhiu cch. N dng CH NH
CH NG HON THNH, c th c dch l n v ang tip tc c lm trn. Robert Hanna
trong cun A Grammatical Aid to The Greek New Testament, trch A.T. Robertson v gi n l dng
hon thnh tri thc (ch mt l tht thng thng, ph bin c nhn bit bi nhng ngi nhn th)
(trang 28). N c lp li trong cu 10 (Ga-la-ti 5:14; 6:2).
13:9 Khng phi l iu l khi Phao-l dng Lut Mi-se (Xut -dp-t k 20:13-17 hay Phc truyn
lut l k 5:17-21 v L-vi-k 19:18) ng vin nhng ngi tin Cha trong Giao c mi. Trong ph-s 6:2-3, Phao-l cng s dng mt trong Mi iu rn nh l mt ng c thc gic cc C c
nhn (I Ti-m-th 1:9-10). Bn vn Cu c ny khng phi l phng tin em n s cu ri nhng
n vn l ch mc khi ca c Cha Tri cho bit con ngi phi i x vi Cha v vi nhau nh
th no (R-ma 15:4; I C-rinh-t 10:6, 11). Rt c th vic trch ra t Cu c l cch Phao-l dng
lin h n c ngi tin Cha l ngi Do thi v ngi tin Cha ngoi bang trong hi thnh R-ma. Vic
s dng t lm trn cng lin h n s bn v lut php ca Cha Jsus trong Ma-thi- 5:17.
C th t ny ch n lut php ni chung, cc n np x hi, nhng khng phi l Lut Mi se (xem
bn JB). Tuy nhin, vic Phao-l s dng Cu c trong cu 9 hm lin h n Lut Mi se. l ch
c tnh yu thng, ch khng phi vic gi lut php ca con ngi, l iu c th lm trn Lut php!
CH C BIT: CC QUAN IM CA PHAO-L V LUT MI SE
A. N l iu tt lnh v n t c Cha Tri (R-ma 7:12, 16).
B. N khng phi l ng dn n s cng bnh c c Cha Tri chp nhn (n thm ch
c th l mt s nguyn ra, Ga-la-ti 3).
C. N vn l ch ca c Cha Tri cho ngi tin Cha bi v n l s t mc khi ca c
Cha Tri (Phao-l thng trch Cu c co trch v/hoc khch l ngi tin Cha)
D. Ngi tin Cha c cung cp thng tin t Cu c (R-ma 4:23-24; 15:4; I C-rinh-t
10:6,11), nhng khng c cu bi Cu c (Cng v 15; R-ma 4; Ga-la-ti 3; H-b-r)
E. N thc hin chc nng trong Giao c mi :
1. Ch ti li (Ga-la-ti 3:15-29)
2. Hng dn nhng ngi c cu trong x hi
3. Cung cp thng tin cho cc quyt nh o c C c
Chnh dy quan im thn hc qu rng ny t s nguyn ra v b qua n s chc phc v
bt di ca n gy ra s kh khn trong vic n lc tm hiu quan im ca Phao-l v Lut Mi
se. Trong cun A Man in Christ, James Stewart cho thy li suy ngh v cc bi vit y nghch l
ca Phao-l:
Thng thng chng ta mong i ngi t kin to nn mt h thng t tng v tn l s sa
cha mt cch gt gao nht ngha ca nhng thut ng m ngi dng. Chng ta mong i
ngi ny hng n vic dng cc t ng mt cch tht chnh xc trnh by cc tng ch
o ca mnh. Chng ta i hi mt t ng, mt khi c ngi vit s dng trong mt
ngha c bit, s lun mang ngha mt cch xuyn sut. Nhng tm kim iu ny ni
Phao-l l mt iu gy tht vng. Hu ht cc li din t t ng ca ng u rt lng lo,
khng cng ngcng vit lut php l thnh ti a thch lut php c Cha Tri sau con
ngi bn trong (R-ma 7:12, 22) nhng r rng c mt kha cnh khc ca nomos khin cho
ng ni trong mt ch khc nh vy, ng Christ cu chng ta khi li nguyn ca lut
php (Ga-la-ti 3:13) (trang 26).

199

 V iu ny iu ny ch Mi iu rn. Th t trong bn lit k na phn cn li ca Mi iu

rn i theo bn Hy-lp B, gi l Vaticanus. N c mt cht khc bit vi Xut -dp-t k 20 v Phc
truyn lut l k 5 trong bn H-b-r Masoretic. Phn na cn li ca Mi iu rn cp n mi lin
h ca nhng ngi Y-s-ra-n vi nhau da trn mi lin h ca h vi c Gi-h-va.
v nu c mt iu rn no khc y l CU IU KIN BC MT hm c th tr thnh s
tht t quan im ca ngi ni hoc mang ngha tu t. C nhng iu rn khc. Cm t ny hm
nu c mt iu rn no khc ngoi Mi iu rn. Ni cch khc, iu ny tm tt tt c lut Mi-se
hoc c th l lut php ni chung.
C mt s khc bit trong cc bn truyn thng ting Hy-lp v vic Mi iu rn ny c lit k
bao nhiu v trong th t no. Do thi gio c mt cch cho s; Cng gio v Tin lnh cng c cc cch
t s khc nhau. ngha ca on vn ny khng b nh hng bi nhng khc bit ny, l iu ng
vi s ng cc d bn.
n c tm li trong li ny y l cu trch t L-vi-k 19:18. N c trch mt vi ln trong
cc sch Phc m (Ma-thi-. 5:43; 19:19; 22:39; Mc 12:31 v Lu-ca 10:27). Cha Jsus gi l iu
rn ln th hai. N cng c trch trong Ga-la-ti 5:14 v Gia-c 2:8. Khi mt ngi yu Cha th ngi
cng yu iu Ngi yu- con ngi c to nn theo nh tng ca Ngi.
NGI PHI YU K LN CN NH MNH Ngi tin Cha cn phi yu chnh mnh nh
Cha yu h trc khi h c th yu thng v chp nhn ngi khc. S yu thng chnh mnh mt
cch ng n khng phi l iu c. L tht chnh ca phn ny c pht biu mt cch r rng- hy
yu nhng ngi xung quanh (cu 10). Nhng ngi c tnh yu hi sinh t ph mnh ca c Cha
Tri ng n cng s yu ngi khc cch nh vy. y l mu cht ca s ging vi ng Christ (nh
tng c phc hi ca c Cha Tri). Khi c s hin din ca tnh yu thng nh vy th khng cn
cn lut php.
13: 11-14 (BN NASB)
11 Hy n nh vy, v bit thi k ng lc chng ta y: gi anh em t ng thc dy
n, bi s cu hin nay gn chng ta hn lc chng ta mi tin.12 m khuya, ngy gn
n; vy chng ta hy lt b nhng vic ti tm m mc ly o gip sng lng.13 Hy bc i
cch hn hoi nh gia ban ngy. Ch np mnh vo s qu v say sa, bung tung v by
b, ry r v ghen ght;14 nhng hy mc ly c Cha Jsus Christ, ch chm nom v xc
tht m lm cho ph lng dc n.
13:11 NASB hy lm iu ny
NKJV v hy lm iu ny
NRSV Ngoi iu ny
TEV Anh em phi lm iu ny
NJB
Ngoi ra
y l cch kt ni phn sau (cu 11-14) vi phn trc (cu 8-10). Hy tr nn ngi lm theo li
Cha, ch khng phi ch nghe! Tnh yu thng phi c th hin bng hnh ng.
bit thi k y l th NG TNH T CH NG HON THNH. Ch thi k (kairos)
c dng trong ngha mt thi k c bit no , ch khng phi thi gian bnh thng (chronos).
Ngi tin Cha phi sng trong trng thi Cha c th tr li trong bt c thi im no.
rng n l thi gi Biu tng thi gi (c dng trong Phc m Ging) ch mt thi im
c bit (ging vi kairos) trong chng trnh cu ri ca c Cha Tri (3:26; I C-rinh-t 7:29; 10:11;
200

Gia-c 5:8; I Phi-e-r 4:7; II Phi-e-r 3:9-13; I Ging 2:18; Khi huyn 1:3; 22:10). N c dng c cho
thi im Cha Jsus b ng inh v khi Ngi tr li.
ng Thut ng ny dng hnh bng v s tnh trng xao lng v o c v tm linh (-ph-s
5:8-14; I T-sa-l-ni-ca 5:6). T ng ch c ngha trong mt ng cnh c th. Nn cn trng i vi mt
nh ngha cng nhc. Tt c cc t ng u c th c nhiu ngha khc nhau (trong lnh vc ng ngha
hc).
v by gi s cu ri gn hn S cu ri l mt quyt nh ban u v l mt tin trnh. Xin
xem ch c bit cu 10:13. S cu ri s khng trn vn cho n khi ngi tin Cha c thn th
mi (I Ging 3:2; I T-sa-l-ni-ca 4:13-18; H-b-r 9:28; I Phi-e-r 1:5). V mt thn hc, iu ny gi
l s lm cho vinh hin (R-ma 8:30). y l nim trng cy ca mi th h C c nhn mong i
Cha Jsus tr li trong thi ca mnh (Lu-ca 21:28). Phao-l cng khng phi l mt ngoi l (I T-sal-ni-ca 4:15).
trc khi chng ta tin C c gio bt u t mt quyt nh (s xng cng bnh v lm nn thnh
tc th), nhng phi em n kt qu l mt np sng tin knh (s lm nn thnh tim tin) v kt thc
trong s ging ng Christ (s lm cho vinh hin). Con ngi phi nhn ly s ban cho ca c Cha
Tri trong ng Christ (Ging 1:12; 3:16; R-ma 10:9-13). Quyt nh ban u ny khng phi l ht, n
ch l s khi u!
13:12 m gn ht iu ny ch thi c hin ti l iu b hy dit v thay th (I C-rinh-t
7:29-30; 10:11; Gia-c 5:8; I Phi-e-r 4:7; II Phi-e-r 3:9, 11; I Ging 2:18; Khi huyn 1:3; 22:10). Xin
xem ch c bit cu 12:2.
Ngy gn n y l dng CH NH CH NG HON THNH. y l nhng ngy cui cng
(Phi-lp 4:5; Gia-c 5:9). Chng ta ang trong nhng ngy cui cng k t khi Cha Jsus nhp th.
Nhng ngy ny s chm dt trong ngy tr li vinh quang ca Ngi. Mi ngi tin Cha k t th k th
nht u s ngc nhin bi mt s tr hon lu nh vy trong ngy ng Christ tr li. Tuy nhin, thi k
mi l dng trong ng Christ.
lt bmc ly Nhng ng t ny dng BN THI CCH TRUNG CCH QU KH
(AORIST MIDDLE SUBJUNCTIVE), l dng lu s bt ng. Hm ca n l chnh anh em phi lt
bmc ly mt ln c hoc mt cch dt khot. C Cha v con ngi u tch cc trong s xng
cng bnh (s n nn v c tin) v s nn thnh (np sng tin knh). Hnh nh mc ly iu g rt ph
bin trong cc th ca Phao-l. Ngi tin Cha phi ci b b ng ca mnh m mc ly binh phc
cho chin trn (-ph-s 4:22-25; col. 3:10, 12, 14). Chng ta l nhng ngi lnh C c chun b cho
cc cuc chin thuc linh hng ngy (-ph-s 6:10-18).
o gip s sng C l iu ny m ch -sai 59:17. Ngi tin Cha cn phi dt khot mc ly o
gip v v kh cng bnh (II C-rinh-t 6:7; 10:4; -ph-s 6:11, 13; I T-sa-l-ni-ca 5:8). Binh kh ca
c Cha Tri c sn cho ngi tin Cha nhng h phi (1) nhn bit nhu cu ca mnh; (2) nhn bit s
chu cp ca c Cha Tri; v (3) c ch mt cch c nhn thc hin n trong i sng v t tng
hng ngy ca h. C mt cuc chin thuc linh hng ngy!
13:13 Hy hnh ng ng n y l dng BN THI CCH CH NG QU KH (AORIST
ACTIVE SUBJUNCTIVE), theo ngha en ngha l bc i. y l thnh ng H-b-r ch v np
sng. Phao-l dng n hn 33 ln.
Bn lit k ti li trong cu ny bao gm 3 cp t hai t ng. Nhng t ny c s trng lp v ng
ngha. C th chng nhm n s ng ngha. Xin xem ch c bit cu 1:28-32 ch Cc tt xu
v tnh tt
201

Nhng t ny lin h n s mu thun gia nhng ngi tin Cha ngi Do thi v ngi ngoi
trong hi thnh R-ma. Nhng ngi tin Cha ngi ngoi mi c l vn tip tc (1) cc tp tc th
phng ngoi gio v lun hoc l (2) c x kiu ngo chng li cc lnh o ngi Do thi mi tr li,
nhng ngi ra i trong thi gian nhn bi chiu ch ca Claudius cm tt c cc cuc t tp v l nghi
ca ngi Do thi ti R-ma.
qu v say sa iu ny ch s lung tung tnh dc lin h n cc nghi l tn gio ngoi gio
dn n s say sa. Trong danh mc cc ti li ca xc tht trong Ga-la-ti 5:21, nhng t ny cng c
lit k k nhau.
bung tung v by b Cp ny c v trng lp cp trc. T th hai ny c dng rng ri trong
Tn c (Mc 7:22; II C-rinh-t 12:21; Ga-la-ti. 5:19; -ph-s. 4:19; I Phi-e-r 4:3; II Phi-e-r 2:7).
Nu cp u tp trung vo s say sa, th cp ny tp trung vo s v lun tnh dc, ngay c s b mc
cho tnh dc khng c kim ch trong x hi.
ry r v ghen ght Nhng ch ny ni n s xch mch gia con ngi vi nhau (Ga-la-ti 5:20).
y c l l kt qu ca nhng hnh ng khng chnh ng trong hai cp t trc. Nu iu ny nhm
ni n cc C c nhn (I C-rinh-t 3:3; C-l-se 3:8), th chng phn nh mt s tp tc tn gio
ngoi gio phi c chm dt trong cuc sng ca nhng ngi tin Cha. Tuy nhin, trong ng cnh
ny cu ny l mt s tng phn i vi ngi tin Cha, vy trong ngha , n l mt li cnh co.
13:14 hy mc ly ng Christ Hnh nh ny lin h n y phc hong gia ca Cha Jsus gi y
c khoc ln vai ca nhng ngi tin Cha (s nn thnh a v). Mt s hc gi cho l s m ch
chic o bp tm. Hnh nh mc o c nu ln u tin trong cu 12. l cch by t v tr mi ca
ngi tin Cha trong ng Christ. N cng nhn mnh l tht v vic ngi tin Cha phi thc hin s
la chn np sng mi ca h (s nn thnh tim tin) bi v tr mi ca h trong ng Christ (-ph-s
4:22, 24; C-l-se 3:8). Trong Ga-la-ti 3:27 l tht ny c by t qua mt cu tuyn b s kin, cu
CH NH (INDICATIVE); y n c th hin nh mt MNH LNH (IMPERATIVE AORIST
MIDDLE).
S ging co gia cu CH NH v cu MNH LNH l s ging co gia a v ca chng ta trong
ng Christ v s c gng ca chng ta c c a v . Chng ta l cc thnh (nhng ngi
thnh) ngay ti thi im ca s cu ri, nhng chng ta c khuyn dy phi tr nn thnh. y l
nghch l trong Kinh thnh v mt s cu ri ton vn v min ph trong ng Christ v s ku gi nh
ting kn thi v vic tr nn ging vi ng Christ hn!
ng chm nom y l th MNH LNH TRUNG CCH HIN TI vi tin t PH NH.
Dng ng php ny thng c ngha l ngng mt hnh ng ang din ra. iu ny hm rng mt s
C c nhn ti R-ma vn ang sng cuc sng v lun khng thch hp. y c th l tn d ca cc
tp tc th phng ngoi gio.
Rt kh gii thch nhng li dy ca Tn c v C c gio xc tht. Cc trc gi Tn c phi
by tnh trng ca con ngi bng nhng thut ng trng en r rng. Mt C c nhn xc tht l mt s
mu thun v t ng. Nhng n li l thc t ca cuc sng ri nhng cha ca chng ta. Phao-l
lit k con ngi vo 3 nhm (I C-rinh-t 2:14-3:1): (1) ngi thin nhin (nhn loi h mt), 2:14; (2)
ngi thing ling (nhn loi c cu), 3:1; v (3) ngi xc tht (C c nhn xc tht hay con ), 3:1.
xc tht trong phng din nhng tham dc ca n Phao-l bit qu r nhng nguy hi tip din
trong bn cht A-am h hoi ca chng ta (R-ma 7; -ph-s 2:3), nhng Cha Jsus ban cho chng ta
quyn nng v c mun sng cho c Cha Tri (R-ma 6). y l mt s tranh u lu di (8:5-7; I
Ging 3:6-9).

202

CU HI THO LUN
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
1. Ti sao cc tuyn b ca Phao-l v chnh quyn li c tnh thi qu i vi nhng C c nhn
thi k ban u?
2. C c nhn c nn vng phc mi hnh thc chnh quyn hay khng?
3. C c nhn c nn vng phc mi i hi php l ca mt chnh quyn hay khng?
4. C phi cu 1 dy v quyn thing ling ca cc vua hay khng?
5. C phi Phao-l v t mi v mt thn hc hay c mt tin trc ca Cha Jsus trong
Ma-thi- 22:21?
6. S bt tun v mt dn s c bao gi c xem l c th c i vi C c nhn hay khng
(Cng v 5:25-32)?
7. Cu 4 lin h ra sao n vn n t hnh?
8. C phi lng tm ca C c nhn lc no cng ng (cu 5)?
9. Da trn cu 8, ngi tin Cha c nn c th tn dng hay khng?
10. Cu 8 ni n tnh yu thng ca chng ta dnh cho cc C c nhn khc hay cho tt c mi
ngi?
11. Ti sao Phao-l dng Mi iu rn nh l ng c thc y cc tn hu thi Tn c?
12. Ti sao Phao-l lit k nhng ti li gh s nh vy lin quan n nhng ngi tin Cha?
13. Lm th no mt ngi c th mc ly Cha Jsus Christ?

203

R-MA ON 14
CC CCH CHIA ON THEO CC BN DCH HIN I
UBS4

NKJV

NRSV

TEV

JB

ng xt on
anh em mnh

Lut t do

ng xt on
ngi khc

14:1-12

14:1-13

Tnh yu tn trng
s do d ca
ngi khc
14:1-4
14:5-6
14:7-9
14:10-12

Rng lng
vi nhng
ngi do d
14:1-12

ng lm anh em
mnh vp ng

Lut yu thng

14:13-23

14:1-4
14:5-12
ng lm ngi
khc vp ng

14:13-23

14:13-18

14:13-15

14:14-23
14:16-21
14:19-23
(14:22-15:6)
14:22-23
CHU K C LN TH BA (xem trang vii)
THEO DI NH CA TC GI NGUYN THY THEO TNG PHN ON
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
c ht on ny trong mt ln c. Xc nh cc ch . i chiu cch chia on theo ch ca
bn vi cc bn dch hin i. Cch chia on khng c linh cm nhng n l cha kha theo di
tng ca tc gi nguyn thy, vn l trng tm ca vic gii ngha. Mi phn on u c mt v ch
mt ch .
1. Phn on 1
2. Phn on 2
3. Phn on 3
4. Vn, vn
CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH CU 1-12
A. Chng ny tm cch cn bng nghch l v s t do v trch nhim ca ngi C c. n v ng
vn ny xuyn sut n cu 15:13.
B. Vn lm kt ta chng ny c l l s cng thng gia ngi ngoi v ngi Do thi tin Cha
trong Hi thnh R-ma (hay c th l kinh nghim hin ti ca Phao-l ti C-rinh-t). Trc khi ci
o, ngi Do thi c khuynh hng tn sng lut php cn ngi ngoi c khuynh hng v lun.
Nn nh rng on ny vit cho nhng ngi theo Cha chn tht. on ny khng vit cho nhng
ngi tin Cha theo xc tht (I C-rinh-t 3:1). ng c ti hu l nhm cp n c hai nhm. S
qu khch c hai pha u c th gy ra s nguy him. Phn tho lun ny khng phi l giy php
xoi bi ch trch tnh tn sng lut php hay ging cao ngn c t do.

204

C. Ngi tin Cha nn cn thn khng nn p t thn hc hay lun l ca mnh lm tiu chun cho tt
c nhng ngi tin Cha khc (II C-rinh-t 10:12). Ngi tin Cha phi bc i trong nh sng h
c nhng phi hiu rng thn hc ca h khng phi t ng tr thnh thn hc ca c Cha Tri.
H vn cn b nh hng bi ti li. Chng ta phi khch l, khuyn khch, v khuyn dy nhau t
Kinh thnh, s l lun, v kinh nghim, nhng phi lun lm iu ny trong tnh yu thng. Mt
ngi cng bit nhiu bao nhiu, h cng bit rng h khng bit c bao nhiu (I C-rinh-t
13:12)!
D. Thi v ng c ca mt ngi trc mt c Cha Tri l cha kha tht lng gi hnh
ng ca h. Ngi C c s ng trc mt ng Christ b phn xt da trn cch h i x
ln nhau (cu 10, 12, v II C-rinh-t 5:10).
E. Martin Luther ni rng, Mt ngi C c l ngi ch t do nht v mi mt, khng phi thun
phc mt ngi no hay mt iu g; mt ngi C c l mt y t y trng trch, phi thun
phc mi ngi. L tht Kinh thnh thng c trnh by di dng mt nghch l y tnh ging co.
F. Ch rt kh nhng quan trng ny c trnh by trong ton b n v ng vn ny t R-ma
14:1-15:13 v cng c trong I C-rinh-t 8:10 v C-l-se 2:8-23.
G. Tuy nhin, cn phi ni rng s a dng trong vng nhng ngi tin Cha khng phi l iu xu.
Mi ngi tin Cha u c nhng im mnh v im yu. Mi ngi phi bc i trong nh sng
c cho mnh v phi lun ci m i vi s hng dn ca Thnh Linh v Kinh thnh nhn
thm nh sng. Trong thi k chng ta nhn s vic nh trong mt ci gng cch mp m ny (I
C-rinh-t 13:8-13), mi ngi phi bc i trong tnh yu thng (cu 15), v s ha bnh (cu 17,
19) cng gy dng ln nhau.
H. Nhng ta ngi mnh v k yu m Phao-l t cho hai nhm ny lm cho h c thnh kin
i vi chng ta. y r rng khng phi l ch ca Phao-l. C hai nhm ny u l nhng tn
hu thnh tht. Chng ta khng tm cch thay i cc C c nhn khc ging nh chng ta!
Chng ta chp nhn nhau trong Christ!
I. Ton b phn bn lun ny c th c trnh by nh sau:
a. Tip nhn nhau bi v c Cha Tri tip nhn chng ta trong ng Christ (14:1, 3; 15:7);
b. ng on xt nhau v ng Christ l ch v l quan xt duy nht ca chng ta (14:3-12)
c. Tnh yu thng quan trng hn l s t do c nhn (14:13-23);
d. Theo gng ng Christ v t b quyn li ca mnh gy dng cho li ch chung (15:1-13).
NGHIN CU T NG
14:1-4 (BN NASB)
1 Hy bng lng tip ly k km c tin, ch ci ly v s nghi ng.2 Ngi ny tin c th n
c c mi th; ngi kia l k yu ui, ch n rau m thi.3 Ngi n ch khinh d k
khng n; v ngi khng n ch xt on k n, v c Cha Tri tip ly ngi.4 Ngi
l ai m dm xt on ti t ca k khc? N ng hay ng, y l vic ch n; song n s ng,
v Cha c quyn cho n ng vng vng.
14:1 NASB
By gi hy tip ly
NKJV
Hy tip nhn
NRSV, TEV Hy tip rc
NJB
Hy tip rc
y l dng MNH LNH TRUNG CCH HIN TI (PRESENT MIDDLE IMPERATIVE) (15:1).
y l mng lnh lin tc nhm vo ch ny. I T anh em c trong NG T ting Hy-lp,
nhng ch c hiu ngm trong ting Anh v ch nhng C c nhn mnh m (15:1). iu ny hm
ch hai nhm trong Hi thnh R-ma. N c th lin h n (1) s cng thng gia ngi ngi Do thi
v ngi ngoi tin Cha (15:7-21) hoc l (2) cc loi c tnh khc nhau. Ton b ng cnh ny ni n
nhng ngi tin Cha chn thnh, mt s mnh, mt s yu ui trong c tin. c tin c dng y
trong ngha hiu bit Phc m v nhng ng dng em n s i mi v gii phng hon ton.
205

 NASB, NKJV nhng ngi yu ui trong c tin

NRSV, TEV nhng ngi yu ui trong c tin
JB
nu c tin ca mt ngi no khng mnh
Cm t ny c nhn mnh bng cch c t ng trc trong bn vn Hy-lp. Theo ngha en,
n l yu ui trong c tin. TH HIN TI tp trung vo ngha cho rng l tnh cch ca mt li
sng. N ch cch suy ngh theo ngha tn sng lut php. Nhng C c nhn qu cn trng c m
t trong chng ny qua ba cch (1) s cm k trong thc n (14:2, 6, 21); (2) ch trng n ngy thng
(14:5-6) v (3) king c ru (14: 17, 21). Kiu ngi ny cng c cp n trong R-ma 15:1 v I
C-rinh-t 8:9-13; 9-22. Nn cn trng ng vi lit k chnh mnh vo nhm nhng C c nhn mnh
m hay nhng C c nhn yu ui. Thng thng nhng ngi tin Cha c th mnh trong lnh vc
ny nhng li yu ui trong lnh vc khc.
Cch nhn ca Phao-l i vi nhng vn ny rt khc nhau trong Ga-la-ti 4:9-10 v C-l-se
2:16-23. Nhng on ny phn nh thi v s dy d ca nhng gio s gi. Trong th R-ma nhng
ngi ny l nhng ngi tin Cha tht nhng c mt lng tm qu cn trng.

CH C BIT: S YU UI
y l s tng phn. Trong khi nhng gio s gi khoe khoang bng cp v ti hng bin bay
bm, th Phao-l bit gi tr ca s yu ui (astheneo). Hy nhng t ng ny (v mt vi
bin dng ca chng) c s dng kh thng thng trong I v II C-rinh-t.
Khoe khoang
Yu ui
I C-rinh-t 1: 29, 31
I C-rinh-t 1:25, 27
3:21
2:3
4:7
4:10
5:6
8:7, 9, 10, 11, 12
9:15, 16
9:22
II C-rinh-t 1:12, 14
11:30
5:12 (hai ln)
12:22
7:4, 14 (hai ln)
15:43
8:24
II C-rinh-t 10:10
9:2,3
11:21, 29, 30
10:8, 13, 15, 16, 17
12:5, 9, 10 (hai ln)
11:12, 16, 17, 18, 30
13:3, 4 (hai ln), 9
12:1, 5, 6, 9
Phao-l dng khi nim s yu ui trong mt s cch khc nhau
1. S yu ui [bn ting Vit dch l s d di] ca c Cha Tri, I C-rinh-t 1:25
2. Yu ui trong th gian, I C-rinh-t 1:27
3. S yu ui v s hi ca Phao-l, I C-rinh-t 2:3; 9:22; II C-rinh-t 11:29,30; 12:5
4. Phao-l v on truyn gio, I C-rinh-t 4:10; II C-rinh-t 11:21
5. Ngi tin Cha yu ui (R-ma 14:1-15:13), I C-rinh-t 8:7, 9, 10, 11, 12; 9:22
6. S au bnh trong thn th, I C-rinh-t 11:30
7. Cc phn trong thn th, I C-rinh-t 12:22
8. Thn th xc tht, I C-rinh-t 15:43
9. S hin din trong thn th hay ti hng bin ca Phao-l, II C-rinh-t 10:10
10. S yu ui ca Phao-l lm ni bt s mnh ca c Cha Tri, II C-rinh-t 12:9, 10;
13:4, 9
11. S ip ca ng Christ qua Phao-l, II C-rinh-t 13:3
12. Thn th xc tht ca ng Christ, II C-rinh-t 13:4

206

 NASB nhng khng nhm mc ch a kin on xt

NKJV nhng khng phi tranh ci nhng chuyn gy nghi ng
NRSV nhng khng phi nhm mc ch tranh ci kin vi nhau
TEV nhng khng phi ci vi h v kin c nhn ca h
JB
m khng gy s tranh ci
Ngi tin Cha phi hon ton chp nhn cc anh em khc m h khng ng v khng tm cch
thay i h! iu ny i hi mt s t do ca lng tm lm nn tng cho mi thng cng ny, khng
phi mt s ng nht theo cch p t. Tt c mi ngi tin Cha u ang trong mt tin trnh. H phi
cho Thnh Linh thi gian lm vic v nho nn tng ngi tr nn trng thnh, nhng ngay c
trong s trng thnh , khng phi tt c u ng vi nhau.
14:2 Vn n ung cp trong cu ny l nhm mc ch tn gio, ch khng phi v sc khe. Vn
thc n ni ln t hai ngun (1) lut v thc n ca ngi Do thi (L-vi-k 11) hoc l (2) thc n
cng cho thn tng ngoi bang (I C-rinh-t 8-10). Cha Jsus dy r rng rng thc n khng lm u
mt con ngi (Ma-thi- 15:10-20; Mc 7:14-23). L tht ny c minh ha bi khi tng ca Phi-e-r
v Ct-ny trong Cng v 10.
14:3 Ngi n khng c khinh d Khng c khinh d l dng MNH LNH CH NG
HIN TI ca t ezoutheneo vi TIN T PH NH (NEGATIVE PARTICLE) thng c ngha l
ngng mt hnh ng ang tip din. Khinh d theo ngha en l xem nh, coi nh khng, k nh
khng c gi tr (14:10; Lu-ca 18:9; I C-rinh-t 6:4; 16:11; II C-rinh-t 10:10; Ga-la-ti 4:14; I T-sal-ni-ca 5:20). Ngi tin Cha phi phng thi t cho mnh l cng bnh v coi khinh ngi khc.
Ngi mnh trong c tin khng c khinh d ngi yu.
on xt y l dng MNH LNH CH NG HIN TI (PRESENT ACTIVE
IMPERATIVE) i km vi NG TNH T PH NH (NEGATIVE PARTICLE) thng c ngha
ngn chn mt hnh ng ang din ra. Ngi yu c tin khng c on xt nhng hnh vi ca cc
anh em m mnh khng ng v nhng vn c tin c nhn!
v c Cha Tri tip ly ngi y l dng CH NH TRUNG CCH QU KH
(AORIST MIDDLE INDICATIVE). Cng ch ny c dch l tip nhn trong cu 1. Nn tng
nhng ngi tin Cha c th chp nhn nhau l da vo vic c Cha Tri qua ng Christ (15:7)
tip nhn h. Theo ng cnh ny, cu 3 ni trc tip n nhng ngi qu cn trng, nhng C c nhn
yu ui trong c tin.
14:4 Ngi l ai Cu ny mang tnh nhn mnh trong ting Hy-lp, ch cc anh ch em yu ui.
ti t y l ch oiketes, xut pht t ch oikos, ngha l nh, v th, y l ti t hay n l trong
nh (Lu-ca 16:13; Cng v 10:7; R-ma 14:4; I Phi-e-r 2:18). N c dng trong ngha ny trong
Bn LXX (Sng th k 9:25; 27:37; 44:16, 33; 50:18). Ch ny khng phi l ch c dng ch yu
ch ti t hay n l trong Tn c, m l ch doulos.
Phao-l l lun rng mi tn hu l n l/ti t ca ng Christ. Ngi l Ch ca h v ch c
Ngi v duy mt mnh Ngi m thi l ng s hng dn h v bt h chu trch nhim v tt c nhng
hnh ng v ng c ca h (II C-rinh-t 5:10).
N ng hay ng y l vic ch n Theo ng cnh ny Phao-l ang ni n nhng ngi qu cn
trng, nhng cu ny r rng ch c hai nhm. Ngi tin Cha s tt hn khi h ly ra ci gim trong mt
ca chnh h (Ma-thi-. 7:1-15).

207

 n s ng, v c Cha Tri c th lm cho n ng y l mt li ha tuyt diu (15:1-2;

Giu- 24-25). N cng cn phi c s cng tc ca mi ngi (I C-rinh-t 15:1-2). Xin xem Ch
c bit cu 5:2.
C vn d bn ti im ny. Bn NKJV theo cc bn uncial D, F, G, 048 v O, v bn Vulgate,
dch l c Cha Tri (theos), trong khi cc bn P46, ,A, B, C, P dch l Cha (kurios). Bn
UBS4 xp ch Cha vo loi chc chn (A).
14:5-9 (BN NASB)
5 Ngi ny cho rng ngy ny hn ngy khc, k kia cho mi ngy u bng nhau; ai ny hy
tin chc tr mnh. 6 K gi ngy l gi v Cha; k n l n v Cha, v h t n c Cha
Tri; k chng n cng chng n v Cha, h cng t n c Cha Tri.7 V, chng c ngi
no trong chng ta v chnh mnh m sng, cng chng c ngi no trong chng ta v chnh
mnh m cht;8 v nu chng ta sng, l sng cho Cha, v nu chng ta cht, l cht cho Cha.
Vy nn chng ta hoc sng hoc cht, u thuc v Cha c.9 ng Christ cht v sng li,
y l lm Cha k cht v k sng.
14:5 Ngi ny cho rng ngy ny hn ngy khc Mt s ngi vn cn rt nhiu v vn
ngy thng trong tn gio (Ga-la-ti 4:10; C-l-se 2;16-17). Mi ngy u bng nhau v thuc v Cha.
Khng c mt ngy no c bit hn. Khng c thnh i vi phm. Mi th u l thnh!
Mi ngi u phi tin chc tr mnh y l dng MNH LNH TH NG HIN TI
(PRESENT PASSIVE IMPERATIVE). y l cha kha a n s an tm trong lnh vc ny. Nim tin
c nhn ca nhng ngi tin Cha l iu tin quyt cho nhng hnh ng ca h (cu 23), nhng khng
phi l iu tin quyt cho mi tn hu khc. Cha khng chui vo ci hp hiu bit thn hc ca ti.
Thn hc ca ti khng hn l thn hc ca chnh c Cha Tri!
14:6 v Cha Cm t theo li TNG CCH (DATIVE) ny c s dng 3 ln trong cu 6 v 2 ln
trong cu 8. Mi quyt nh trong cch sng ca nhng ngi tin Cha tht cn phi c thc hin v
Cha (-ph-s 6:7 v C-l-se 3:23), ch khng phi do s thch c nhn.
14:7 v chng c ngi no trong chng ta v chnh mnh m sng Khng mt C c nhn no l
mt c o. Ngi C c sng trc ht v trn ht l cho Cha (cu 8). Hnh vi ca ngi tin Cha nh
hng n ngi khc. H thuc v mt gia nh thing ling ln hn. V vy, h phi gii hn s t do
c nhn ca mnh trong tnh yu thng (I C-rinh-t 10:24, 27-33). H phi cho php ngi khc pht
trin s t do c nhn ca mnh. Ch ngha trng lut php dn n s ng nht v vn cng bnh
ring l iu khng phi thuc v c Cha Tri. Nhng li nng n v qu trch thm t nht ca Cha
Jsus l nhm vo nhng ngi Pha-ri-si theo cng bnh ring.
14:8 nunu y l nhng cu thuc IU KIN BC BA c ngha l hnh ng c th s xy ra
trong tng lai. Ngi tin Cha hu vic Cha trong mi mt dp tin c th c c v trong mi cch
(-ph-s. 6:7; C-l-se 3:23)!
14:9 Cha ca k cht v k sng Nhng t ny nm trong mt th t bt thng. C l th t ny
phn nh s cht v s sng li ca Cha Jsus. Hin ti Ngi l ng Ch t cm quyn trn c hai lnh
vc ny.
Cu ny hnh thnh mt l lun thn hc cho bit ti sao ngi C c khng phi sng cho chnh
mnh nhng cho ngi khc. H khng thuc v chnh mnh; h c chuc bng mt gi. H l ti t
ca Cha Jsus, ng cht v ti ca h h khng cn l n l cho ti li na, nhng cho c Cha
Tri (R-ma 6). Ngi tin Cha cn phi bt chc i sng yu thng phc v ca Cha Jsus bng
cch lm cht i nhng ham mun cho chnh mnh (II C-rinh-t 5:14-15; Ga-la-ti 2:20; I Ging 3:16).
208

14:10-12 (BN NASB)

10 Nhng ngi, sao xt on anh em mnh? Cn ngi, sao khinh d anh em mnh? V chng
ta ht thy s ng hu trc ta n c Cha Tri.11 Bi c chp rng: Cha phn: Tht nh
ta hng sng, mi u gi s qu trc mt ta, V mi li s ngi khen c Cha Tri.12 Nh
vy, mi ngi trong chng ta s khai trnh vic mnh vi c Cha Tri.
14: 10 Nhng ngi Ch ny u cu nhn mnh.
Hai cu hi trong cu 10 l trng tm ca on 14:1-12. Hai nhm c ni n trong cu 3 li c
thy i chiu y. Mt nhm th on xt, nhm cn li th coi khinh. C hai thi ny u
khng xng hp vi nhng ngi n l! Chnh Cha Jsus, l Ch ca h, mi l Ngi duy nht c
quyn ch trch hay xem thng. Nu ngi tin Cha hnh x nh quan ta th h (1) trut b v
tr ca c Cha Tri v (2) nhng iu h lm ch l mo u cho nhng iu khc v khng hon ton
y .
v ht thy chng ta s ng hu trc ta n c Cha Tri L tht ny cng c ni n
trong II C-rinh-t 5:10. Ngi tin Cha s gii thch trc mt Cha cch h i x vi nhau. Cha
Jsus s l Quan ta (Ma-thi- 25:31-46).
Bn NKJV dch l ta n ca ng Christ Cc bn Hy-lp hu thun cho bn KJV l nhng bn
iu chnh ban u b tc cc bn uncial Hy-lp c
, C2 . Ch Theos c trong bn , B, C, D, F v G.
Nhng ngi chp Kinh thnh c l sa li bn Hy-lp cho ging vi II C-rinh-t 5:10. Cng c
th h sa li cu ny chng li quan im lc by gi v ng Christ gi l ch ngha nhn lm con
nui (adoptionism). C mt vi d bn dng nh sa li lm cho n tr nn chnh thng hn (xem
Bart D. Ehrmans The Orthodox Corruption of Scripture, xut bn bi Oxford University Press, 1993),
trang 90-91.
14:11 V c li chp rng y l dng CH NH TH NG HON THNH (PERFECT
PASSIVE INDICATIVE). y l thnh ng chuyn bit dng trnh by nhng cu trch c linh cm
trong Cu c. y l cu m ch -sai 45:23, l cu cng c trch trong Phi-lp 2:10-11.
Nh ta hng sng y l mt li th nguyn cng l cch dng ch ni n tn Giao c ca c
Cha Tri, YHWH. Ch YHWH l DNG NGUYN NHN (CAUSATIVE FORM) ca ng t l
trong ting H-b-r (Xut -dp-t k 3:14). Ngi l ng duy nht sng v sng mi. V vy Ngi th
c bi chnh s hin hu ca Ngi.
14:12 v mi ngi chng ta s khai trnh vic mnh trc mt c Cha Tri Ngi tin Cha s
b on xt (II C-rinh-t 5:10), v vic ch trch anh em mnh cng nm trong kinh nghim . Mt s
bn Hy-lp c b ch trc mt c Cha Tri. N r rng c ngm hiu bi ng cnh. S thay i
ny c l b nh hng bi s thay i trong cu 10.
CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH TRONG R-MA 14:13-23
A. Ch v vic cc C c nhn phi i x vi nhau ra sao bt u t cu 1-12. N da vo l tht
cho rng h phi hon ton chp nhn mi kiu C c nhn bi v ng Christ, l Ch v Quan ta
on xt ca h, chp nhn hon ton c hai nhm ny. Thng thng nhng iu thuc linh c
ngha cho mt nhm v d nh qu kh ca h, loi c tnh, cha m, s thch, kinh nghim ca
h.v.vl nhng iu khng quan trng trc mt Cha.
B. Phn th hai ny bn lun s t do v trch nhim C c nhn pht trin vn t mt quan im
khc. Trong nhng cu ny, chnh tnh yu thng ca nhng ngi tin Cha i vi Cha, trong
ng Christ, thi thc h yu thng cc anh em C c khc quan im vi mnh. Cng nh chnh
Cha Jsus hy sinh mng sng ca Ngi cho cc tn hu, th h cng nn hy sinh s t do ca
209

mnh cho nhng ngi Ngi cht th cho. S nhn mnh v tnh yu thng nh mt nn tng cho
cuc sng C c cng c thy trong 13:8-10 trong mi lin h ca ngi tin Cha v nhng
ngi cha tin Ngi.
C. iu rt kh chp nhn i vi mt s C c nhn l mi iu trong th gii vt cht ny u sch.
C lc nhng ngi tin Cha cho ti li l th phm trong nhng iu ny, thay v l chnh h.
Phao-l lp i lp li l mi vt u sch (14:14,20; I C-rinh-t 6:12; 10:25-26; I Tim. 4:4; Tt 1:15).
Cc cu ni ca ng i theo li dy ca Cha Jsus v thc n trong Mc 7:18-23. Thc n sch v
u c dng minh ha cho Phi-e-r th no Cha tip nhn Ct-ny trong Cng v 10:15.
D. Phn ny ch yu ni n nhng anh em mnh trong c tin. Phao-l tha nhn phn na l tht
ca cu ni mi s u sch nhng thm vo khng phi mi s u gy dng gia nh c Cha
Tri (I C-rinh-t 6:12; 10:23). S t do ca ngi mnh c th gy tn thng cho cc anh em C
c khc. Nhng ngi tin Cha l ngi gi anh em mnh, qua ng Christ v v ng Christ.
E. iu th v l Phao-l khng h ni hay hm rng nhng ngi yu ang trong tin trnh
thuc linh m sau s tr nn nhng ngi mnh. Ton b phn bn lun ny khng nhm ni
n s ln ln trong n in nhng t u tin vo s cn thit phi c tnh yu thng gia nhng s
hiu bit v Cha khc nhau. Vic thuc v mt trong hai nhm ny da vo c tnh, s hun luyn
v tn gio v kinh nghim c nhn hn l ng hay sai. Nhim v ca ngi tin Cha khng
phi thay i ngi khc nhng yu thng v tn trng nhm cn li. N l vn thuc v tm
lng ch khng phi l tr. c Cha Tri yu thng, chp nhn v ban Con Ngi cho mi ngi,
cho c hai nhm.
NGHIN CU T NG
14:13-23 (BN NASB)
13 Vy chng ta ch xt on nhau; nhng th nht nh ng hn vp chn trc mt
anh em mnh, v ng lm dp cho ngi sa ng.14 Ti bit v tin chc trong c Cha Jsus
rng, chng c vt g vn l d dy; chn c ai tng vt no l d dy, th n l d dy cho
ngi y m thi.15 V, nu v mt thc n, ngi lm cho anh em mnh lo bun, th ngi
chng cn c x theo c yu thng na. Ch nhn thc n lm h mt ngi m ng Christ
chu cht cho.16 Vy ch s lnh mnh tr nn c gim ch.17 V nc c Cha Tri
chng ti s n ung, nhng ti s cng bnh, bnh an, vui v bi c Thnh Linh vy.18 Ai
dng cch y m hu vic ng Christ, th p lng c Cha Tri v c ngi ta khen.19
Vy chng ta hy tm cch lm nn ha thun v lm gng sng cho nhau.20 Ch v mt thc
n m hy hoi vic c Cha Tri. Tht mi vt l thnh sch; nhng n ly m lm dp cho
k khc vp phm, th l c.21 iu thin y l ng n tht, ng ung ru, v king c mi s
chi lm dp vp phm cho anh em mnh.22 Ngi c c tin chng no, hy v chnh mnh ngi
m gi ly trc mt c Cha Tri. Phc thay cho k khng nh ti cho mnh trong s mnh
ng!23 Nhng ai c lng ngn ngi v thc n no, th b nh ti ri, v chng bi c tin m
lm; v, phm lm iu chi khng bi c tin th iu l ti li.
14:13 chng ta ch xt on nhau y l dng BN THI CCH CH NG HIN TI
(PRESENT ACTIVE SUBJUNCTIVE) km theo mt TIN T PH NH (NEGATIVE PARTICLE)
hm ngng li mt hnh ng ang din ra. y khng phi l li cnh co nhng l mt lnh cm. Cu
ny rt ging vi cu 16. Ch xt on c Phao-l dng 5 ln trong cu 1-12 v y 4 ln t cu
13-23.
khng t chng ngi vt hay mt hn gy vp ng trc mt anh em y l dng NG
T NGUYN MU CH NG HIN TI (PRESENT ACTIVE INFINITIVE) km vi mt TIN
T PH NH hm ngng li mt hnh ng ang din ra. L tht ny cng c nu ln trong cu 21
v I C-rinh-t 8:9.
210

Ch chng ngi vt ch mt vt g trn ng khin cho mt ngi b vp ng. Ch hn

gy vp ng theo ngha en ch mt c cu ny c trong mt dng c by th.
Trong C c gio c mt kha cnh gi l tp th. Chng ta l nhng ngi gi anh em mnh, l
nhng ngi khch l nhau, l bn ca nhau. Nim tin l mt gia nh!
14:14 NASB ti bit v tin chc trong c Cha Jsus
NKJV ti bit v c Cha Jsus thuyt phc
NRSV ti bit v tin chc trong c Cha Jsus
TEV
S hip mt ca ti vi Cha Jsus khin ti bit chc
JB
d nhin l ti hon ton nhn thy, v ti tuyn b v Cha Jsus
y l dng CH NG HON THNH ca t oida, c dng trong ngha ca TH HIN TI
chung vi mt CH NH TH NG HON THNH (PERFECT PASSIVE INDICATIVE). Theo
ngha en, n l ti vn bit, v vn tip tc tin chc. y l l tht c lp li trong cu 5b v 2223. S hiu bit nhng iu thing ling ca ngi tin Cha n t mi lin h ca h vi Cha Jsus qua
Thnh Linh. H nn sng trong nh sng h c.
rng khng c g t n l u Cng l tht ny c minh ha trong Cng v 10:9-16. vt
khng phi l c, nhng con ngi th c. Khng c vt g, iu g trong cc to vt t n hay trong bn
cht ca n l gian c (cu 20; Mc 7:18-23; I C-rinh-t 10:25-26; I Ti-m-th 4:4 v Tt 1:15)!
nhng i vi ngi ngh rng iu l u, th n tr nn u i vi h S u y c
ngha theo tn gio. Ngi tin Cha phi tra xt hnh vi ca h da vo lng tm (cu 5, 22-23). Ngay
nu khi h khng c c tt c thng tin v mt vn hay hnh vi no , h phi bc i trong nh
sng h c trc mt Cha. H cng khng c xt on cc tn hu khc da vo nh sng ca h, c
bit l trong cc lnh vc khng r rng (14:1, 3, 4, 10, 13).
14:15 v nu bi v thc n m anh em ngi b xc phm y l CU IU KIN BC MT
hm c tht t quan im ca ngi vit hay v mc ch tu t. Tnh yu thng ch khng phi quyn
li, trch nhim ch khng phi s t do l iu quyt nh li sng ca chng ta.
iu ny hoc lin h n (1) lut lin quan n thc n ca ngi Do thi (L-vi-k 11); hay l (2)
ca cng cho cc thn tng (I C-rinh-t 8-10). Cu 20 by t l tht ny rt r rng.
ngi khng cn bc i bng s yu thng iu ny thng gi l lut t do (Gia-c 1:25;
3:12), lut hong gia (Gia-c 2:8) hay l lut ca ng Christ (Ga-la-ti 6:2). Chng ta c trch nhim
v s ch dn theo Giao c mi!
NASB, NKJV ng v thc n m lm h mt ngi m ng Christ chu cht cho
NRSV
ng thc n lm c hy hoi mt ngi ng Christ chu cht cho
TEV
ng ngi n hy hoi ngi m ng Christ chu cht cho
JB
Chc hn ngi khng c t do n iu mnh mun nu iu lm cho
mt ngi m Christ chu cht cho phi sa ng
y l dng MNH LNH HIN TI vi mt TIN T PH NH thng c ngha l ngng li
mt hnh ng ang din ra. y l mt cm t rt mnh m. S t do ca mt s C c nhn khng
nn gy cho mt s C c nhn khc phi b h mt! iu ny khng hm ht mt s cu ri, nhng
ch s mt mt v s bnh an, tnh m bo chc chn v mc v c hiu qu.
Ch lm h mt trong ting Hy-lp l lupeo, ngha l gy cho bun ru, su kh, hay au n
(trong bn LXX cng ging nh vy). Phao-l dng ch ny hu ht l trong II C-rinh-t (2:2, 4, 5;
6:10; 7:8, 9, 11). Ch hy dit/h mt l mt t c dch qu mnh. iu ny khng ch s ht mt v
s cu ri nhng l s thiu i s co trch ca Thnh Linh khi vi phm nhng nim tin c nhn. Nu
hnh ng ca ngi tin Cha khng xut pht t c tin th l iu ti li (cu 23).
211

14:16 NASB
ng iu i vi ngi l tt b ni l xu
NKJV, NRSV ng iu lnh ngi b ni l c
TEV
ng iu ngi cho l tt b mang ting xu
JB
ngi khng c thng lng c n ca mnh
y l dng MNH LNH TH NG HIN TI (PRESENT PASSIVE IMPERATIVE) km vi
TIN T PH NH, mang ngha ngng li mt hnh ng ang din ra. S t do c th d dng bin
thnh giy php!
iu lnh trong cu ny ch nhng hnh ng ca ngi mnh. Nu ngi C c mnh trong c
tin hnh ng trong s t do ca mnh nhng trong mt cch lm nh hng tiu cc n ngi anh em
yu ui v gy tn thng v mt tm linh, th iu lnh ny tr nn dp ma qu hnh ng!
Cu ny dng nh chuyn s tp trung t cch nhng ngi C c i x vi nhau sang s quan
tm n nhng ngi cha tin Cha (cu 18b). NG T ny l t ch ni phm thng vn thng
c dng cho nhng ngi cha tin Cha.
14:17 nc c Cha Tri y l ln s dng duy nht cm t ny trong R-ma. y l mt ch
thng xuyn ca Cha Jsus. Ti y v by gi n l hin thc v cng s l s chung kt trong tng
lai (Ma-thi-. 6:10).
Cuc sng tp th chung vi nhau trong thn th ng Christ c gi tr hn nhiu so vi vic thc
hnh nhng s t do c nhn!
CH C BIT: NC C CHA TRI
Trong Cu c ngi ta cho rng c Gi-h-va l Vua ca Y-s-ra-n (I Sa-mu-n 8:7; Thithin 10:16; 24:7-9; 29:10; 44:4; 89: 18; 95:3; -sai 43:15; 4:4, 6) v ng Mt-si-a l v Vua l
tng (Thi-thin 2:6). Qua s ging sinh ca Cha Jsus ti Bt-l-hem, vng quc c Cha Tri
bc vo lch s nhn loi em theo quyn nng v s cu ri (giao c mi, Gi-r-mi 31:3134; -x-chi-n 36:27-36). Ging Bp-tt cng b nc c Cha Tri n gn (Ma-thi-. 3:2;
Mc 1:15). Cha Jsus dy r rng rng nc Tri trong Ngi v trong li dy ca Ngi (Ma-thi-.
4:17, 23; 9:35; 10:7; 11:11-12; 12:28; 16:19; Mc 12:34; Lu-ca 10:9, 11; 11:20; 12:31-32; 16:16;
17:21). Tuy nhin, nc Tri cng trong tng lai (Ma-thi-. 16:28; 24:14; 26:29; Mc 9:1; Lu-ca
21:31; 22:16, 18).
Trong cc sch Tin lnh cng quan Mc v Lu-ca, chng ta thy cm t nc c Cha Tri.
Ch thng xuyn ny trong cc li dy ca Cha Jsus bao gm s cai tr trong hin ti ca c
Cha Tri trong tm lng ca con ngi m trong mt ngy no s hon tt trn c tri t. iu
ny th hin trong li cu nguyn ca Cha Jsus trong Ma-thi- 6:10. V vit cho ngi Do thi,
Ma-thi- mun dng cm t khng ng n tn ca c Cha Tri (cho nn ng vit l Nc
Tri, trong khi Mc v Lu-ca vit cho ngi ngoi, th dng cch ch nh ph bin cho danh xng
ca thn thnh).
y l cm t cha kha quan trng trong cc Phc m Cng quan. Bi ging u tin v bi
ging cui ca Cha Jsus, v hu ht cc n d ca Ngi, u xoay quanh ch ny. N ch quyn
cai tr ca c Cha Tri trong tm lng con ngi ngay by gi! iu ngc nhin l Ging ch
dng cm t ny hai ln m thi (trong cc n d ca Cha Jsus th khng h c cm t ny).
Trong Phc m Ging s sng i i l t cha kha v l hnh nh chnh.
S cng thng lin quan n ch ny gy ra bi hai ln n ca Christ. Cu c ch ch trng
n mt ln n ca ng Mt-si-a ca c Cha Tri- ln n trong huy hong km theo s phn
xt v binh ao- nhng Tn c cho bit Cha Jsus n ln u lm mt y t Chu kh trong sai 53 v mt v Vua khim nhng trong Xa-cha-ri 9:9. Hai thi k ca ngi Do thi, thi k gian
c v thi k cng bnh, trng lp nhau. Cha Jsus ang tr v trong tm lng nhng ngi tin
Cha, nhng mt ngy no s cai tr ton c s sng to. Ngi s n nh Cu c tin on!
Nhng ngi tin Cha sng trong tnh trng ri nhng cha ca vng quc c Cha Tri
(xem Gordon D. Fee v Douglas Stuart How to Read the Bible for All Its Worth, trang 131-134).
212

 ti s cng bnh, bnh an, vui mng trong Thnh Linh Chnh Thnh Linh l ng em n
nhng gi tr ny cho c nhn nhng ngi tin Cha v cng ng ca h. y l nhng phm cht ca
gia nh c Cha Tri, c bn trong ln bn ngoi.
Ch cng bnh c Phao-l dng y trong mt ngha c bit. Xin xem Ch c bit cu
5:1. Thng thng i vi ng ch ny din t s cng bnh c ban cho, mt s tuyn b theo lut
php bi c Cha Tri tha ti cho cc tn hu v ban cho h mt v tr trong ng Christ (3:21-31;
4). Con ngi ti li khng nhng c k l cng bnh, nhng h cng s tr nn cng bnh. y va l
mt mn qu va l mt mc tiu. CH NH v MNH LNH, v tr v mt ci thang, hnh ng c
tin v i sng c tin! Xin xem Ch c bit cu 6:4.
Mun bit thm v t ng bnh an xin xem Ch c bit cu 5:1.
14:18 Nhng ngi tin Cha bng cch t gii hnh chnh mnh v li ch ca cc anh em yu ui hn l
phc v chnh Cha. Khng c cch no mnh m hn xc quyt tnh yu ca chng ta i vi
Cha Jsus hn l yu thng, chm sc, v bo v nhng ngi Ngi cht th cho.
c tn thnh y l cch xc nhn rng tnh yu thng ca cc C c nhn vi nhau s m
cnh ca phc v v lm chng n vi nhng ngi cha tin (cu 16; II C-rinh-t 8:21; I Phi-e-r
2:12). Cch chng ta i x vi nhau trong cng ng c tin l mt li chng mnh m, hoc tch cc
hoc tiu cc.
14:19 hy theo ui Ch ny dioko l mt thnh ng Cu c thng dng trong bn LXX v cng rt
ph bin trong cc th ca Phao-l, c ngha l theo ui mt cch hm h hay rng ht sc t
c. Phao-l dng ch ny trong R-ma 9:30, 31; 12:13; v y vi ngha l theo ui, nhng
trong cu 12:14 ng dng n cho nhng ngi bt b cc tn hu (I C-rinh-t 4:12, ngay c chnh ng,
15:9; II C-rinh-t 4:9; Ga-la-ti 1:13, 23; Phi-lp 3:6).
ng t ny hoc l dng CH NH CH NG HIN TI (PRESENT ACTIVE
INDICATIVE) (bn ,A, B, F, G, L v P) hay l dng BN THI CCH CH NG HIN TI
(PRESENT ACTIVE SUBJUNCTIVE) (bn C, D) dng trong ngha MNH LNH. Bn UBS4 dng
dng BN THI CCH (SUBJUNCTIVE) nhng xp n vo loi D (ngha l, rt kh xc nh)
nhng iu C c nhn cn phi eo ui:
1. S hiu khch, 12:13
2. Nhng iu em n bnh an v gy dng ln nhau, 14:19
3. Tnh yu thng, I C-rinh-t 14:1
4. S ging vi ng Christ, Phi-lp 3: 12, 14
5. Nhng iu tt cho anh em v cho mi ngi, I T-sa-l-ni-ca 5:15
6. S cng bnh, s tin knh, c tin, tnh yu, nhn ni, v hin lnh, I Ti-m-th 6:11
7. S cng bnh, c tin, yu thng, v s ha bnh vi nhng ngi ku cu Cha t tm lng
trong sch, II Ti-m-th 2:22
tm s ha bnh v gy dng ln nhau Nhng iu ny cn tr nn mc tiu ca ngi tin Cha
trong mi vic (Thi-thin 34:14; H-b-r 12:14). S t do c nhn v hiu bit thn hc ca mt ngi
phi dn n s vng vng v ln ln trong thn th ng Christ (15:2; I C-rinh-t 6:12; 14:26; -phs 4:12). Xin xem Ch c bit cu 15:2.
14:20 ng hy hoi vic ca c Cha Tri y l dng MNH LNH CH NG HIN TI
(PRESENT ACTIVE IMPERATIVE) km vi TIN T PH NH (NEGATIVE PARTICLE), thng
c ngha l ngng li mt hnh ng ang din ra. y l mt NG T KP rt mnh (kata + luo). N
c dng ch 3 ln trong cc th ca Phao-l (II C-rinh-t 5:1 ch s cht v trong Ga-la-ti 2:18 trong
ngha ging vi y, ngha l hy dit). C mt s chi ch gia t gy dng ln trong cu 19 v ch
ny, theo ngha en l ko sp xung. C hai u l nhng hnh nh trong ngnh xy dng.
213

Vic ca c Cha Tri y l g? N khng th l s trng thnh, nhng l cng vic ca

Thnh Linh trong i sng nhng ngi yu ui. Khng c ch no trong cc th tn, ngay c trong I
C-rinh-t 8-10 m Phao-l ngh nhm ny nn gip nhm kia thay i hay rp khun theo nhm n!
tht mi vt l sch Xin xem ch thch cu 14.
NASB nhng i vi k n m lm cho k khc vp phm th nhng iu l c
NKJV k n nhng gy vp phm th l c
NRSV nhng l iu sai lm khi ngi lm cho k khc vp phm bi nhng iu ngi n
TEV
nu n bt c vt g m lm cho ngi khc sa vo ti li th l iu sai
JB
nu ngi lm cho ngi khc vp phm bi nhng vt ngi n th n tr nn gian c
Cu ny l l tht chnh cho ton b chng ny (I C-rinh-t 10:25-26; Tt 1:15).
Nhng iu ny ch cc loi tht cng cho cc thn tng (I C-rinh-t 8-10). Tht khng phi l vt
tt hay xu, nhng nu mt ngi anh em yu ui, l ngi ngh rng l iu khng nn, nhng thy
mt anh em khc n v mnh cng n, th iu vn l trung tnh v mt lun l tr nn c bi v n xc
phm lng tm c nhn ca ngi v ch ca c Cha Tri.
Hu ht cc bn dch Anh ng lin h cm t ny vi anh em mnh hn l ngi khi n, lm cho
ngi yu hn b nh hng. Bn dch Cng gio t bn NAB cho rng cm t ny lin quan n anh
em yu ui hn v dch l, nhng y l iu sai lm nu mt ngi n v thc n co trch lng
tm mnh. Xt theo vn cnh, la chn u c v thch hp hn nhng s khng r rng ny c l cng
c ch ch ca n v v vy c th ch c hai nhm, nh trong cu 22-23.
14:22
NASB

hy gi c tin ngi c lm s tin quyt ca chnh mnh trc mt Cha. Phc cho
ngi no khng t co trch mnh trong nhng iu mnh ng thun.
NKJV Ngi c c tin khng? Hy gi iu cho chnh ngi trc mt c Cha Tri.
Phc cho ngi khng t co chnh mnh trong nhng iu mnh ng thun.
NRSV hy gi c tin ngi c lm s tin quyt ca chnh mnh trc mt Cha. Phc cho
ngi no khng c l do g t co chnh mnh bi nhng iu mnh ng thun.
TEV
vy th, hy gi iu ngi tin v vn ny gia ngi v Cha. Phc cho nhng
ngi khng cm thy mc cm ti li khi h lm mt iu g h cho l phi!
JB
Hy gi cht ly nim tin ca chnh ngi, nh gia ngi v Cha- v hy k mt ngi
l may mn khi h c th quyt nh m khng i ngc li vi lng tm ca mnh.
y l s ti xc nhn rng mt ngi tin Cha phi sng trong nh sng m h c do Thnh Linh
hng dn v t mt lng tm c soi sng bi Kinh thnh (cu 5). H phi bc i trong nh sng h
c c; nhng khng phi lm dng c tin ca ngi anh em mnh. Cu 22 ni n ngi mnh
hn, trong khi cu 23 ni n ngi yu hn.
Cu 22 bt u bng mt vn v d bn. N c th l mt cu hi (NKJV) hay l mt li tuyn b
(NASB, NRSV, TEV, v JB).
ng thun Xin xem Ch c bit cu 2:18.
14:23 nhng k nghi ng y l dng NG TNH T TRUNG CCH HIN TI (PRESENT
MIDDLE PARTICIPLE). N ch nhng C c nhn qu cn trng trong cu 3.
b nh ti y l dng CH NH TH NG HON THNH t ch kata+ krino, ngha l (1)
b t vo trong nh sng ch ra li bng s tng phn (xem Harold K. Moulton, The Analytical Greek
Lexicon Revised, trang 216) hay l (2) khng phi s nh ti, nhng l s hnh pht theo sau n pht
(R-ma 5:16, 18; 8:1 [xem Moulton v Milligan, The Vocabulary of the Greek Testament, trang 328]).
y n cp n s xm phm lng tm ca mt ngi dn n s au n gn vi s co trch ca
Thnh Linh.
214

 nu n y l CU IU KIN BC BA.
v iu g khng phi t c tin th l ti Trong cc lnh vc khng r rng, ti l s vi phm
lng tm chng ta, ch khng phi l vi phm lut php. Chng ta phi bc i trong nh sng mnh clun ci m nhn thm nh sng t Kinh thnh v Thnh Linh.
S hiu bit ch c Cha Tri ca ngi tin Cha phi chi phi hnh ng ca h. Ngi tin Cha
trng thnh va c th gi nhng quan im Kinh thnh khc nhau v mt s vn khng r rng va
c th trong ch ca c Cha Tri.
Mt s bn Hy-lp c bi tn vinh cui chng 14, ly t chng 16:25-26. Mt s c c hai ni. Bn
P46 c bi ny phn cui chng 15. C 6 ch khc nhau ghi li bi tn vinh ny trong cc bn Hy-lp
truyn thng ca th R-ma. bit y hn, xin xem sch A Textual Commentary of the Greek New
Testament, vit bi Bruce M. Metzger, xut bn bi United Bible Societies, trang 533-536. Sau y l
phn tm lc cc l thuyt: (1) Origen cho rng k t thuyt Marcion R-ma b i hai chng cui
ca R-ma. iu ny gii thch ti sao bi tn vinh c chng 14; (2) mt s hc gi khc cho rng
Phao-l vit th R-ma gi cho Hi thnh R-ma, t chng 1 n 14, v sau thy nhu cu cn
gi cng mt l th nh vy cho Hi thnh -ph-s, t chng 1 n 16. Mt danh sch di vi cc li
cho thm c nhn (chng 16) cho thy l Hi thnh -ph-s, ch khng phi R-ma; (3) li
cho thm trong chng 16 l dnh cho nhng ngi tin Cha trn ng i n R-ma bi v B-rt-sin
v A-qui-la -ph-s v cha bao gi c ghi li rng h tr li R-ma; v (4) bi tn vinh ny khng
phi l nguyn bn v c thm vo sau ny bi nhng ngi chp Kinh thnh vi mc ch nghi l cho
s th phng cng cng.
Hc gi M.R. Vincent trong cun Word Studies,tp 2, c li bn tht th v.
Bt chp cc l thuyt trn, mt s kin kh chi ci c l trong s cc bn tho hin c
ca Phao-l (trong khong thi gian 300 nm), cho n ngy nay tt c cc bn ny khi c i
chiu cn thn, k lun tt c cc bn quan trng nht, u t cc chng ny trong mt th t v s
kt ni nh c ngy nay, ch tr c bi tn vinh ny m thi (trang 750).
CU HI THO LUN
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

M t ngi anh em yu ui trong c tin? C phi Phao-l hm rng h cha trng thnh?
S t do C c lin h nh th no vi trch nhim C c?
C phi mi vt t bn thn n u sch hoc trung tnh v mt lun l (14, 20)?
Ti sao cu hi v thc n quan trng n nh vy ti C-rinh-t (I C-rinh-t 8, 10), cn nh
rng Phao-l vit th R-ma t C-rinh-t?
Gii thch s lin h gia tri thc, s t do v tnh yu thng trong chng ny.
Chng ta da nn tng ca s thng cng trong Hi thnh vo u?
Chng ta da nn tng ca nhng quyt nh v hnh ng c nhn vo u?
Hnh ng ca chng ta nh hng ngi khc nh th no? iu g i hi ni chng ta?
Bng cch no chng ta quyt nh th no l lun l C c phi l?
C th no ngi tin Cha trng thnh va khng ng vi nhau nhng cng va c Cha
tip nhn?
215

R-MA ON 15
CC CCH CHIA ON THEO CC BN DCH HIN I
UBS4
Lm va anh em
ngi, khng phi
chnh ngi!
15:1-6

NKJV
Gnh ly gnh
nng cho nhau

Phc m cho c
ngi Do thi v
ngi ngoi
15:7-13

Cng lm vinh
hin danh Cha
15:7-13

15:7-13

S mng truyn
gio ca Phao-l
15:14-21

T Gi-ru-sa-lem
n I-ly-ri
15:14-21

Tm tnh c nhn

15:1-6

K hoch thm
K hoch ving
R-ma ca Phao-l thm R-ma
15:22-29
15:22-33
15:30-33

NRSV
TEV
Ngi mnh phi
Lm va ngi
gnh ly ngi yu khc, khng phi
chnh mnh
15:1-6
15:1-6

15:14-21

15:22-29
15:30-33

JB
(14:22-15:6)

Phc m cho
ngi ngoi

S thnh cu cn
phi hip mt

15:7-12
15:13
L do Phao-l vit
mnh dn nh vy
15:14-21

15:7-12
15:13
Li kt

15:14-16
15:17-21
K hoch thm
K hoch ca
R-ma ca Phao-l Phao-l
15:22-29
15:22-29
15:30-33
15:30-33

CHU K C LN TH BA (xem trang vii)

THEO DI NH CA TC GI NGUYN THY THEO TNG PHN ON
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
c ht on ny trong mt ln c. Xc nh cc ch . i chiu cch chia on theo ch ca
bn vi cc bn dch hin i. Cch chia on khng c linh cm nhng n l cha kha theo di
tng ca tc gi nguyn thy, vn l trng tm ca vic gii ngha. Mi phn on u c mt v ch
mt ch .
1.
2.
3.
4.

Phn on 1
Phn on 2
Phn on 3
Vn, vn

CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH T CU 1-13

A. Phn bn lun v s t do v trch nhim ca C c nhn tip tc t chng 14 n 15:1-13.
B. Ton b phn bn lun ca 14:1-15:13 c phn ra nh sau:
1. Tip nhn nhau bi v c Cha Tri tip nhn chng ta trong ng Christ (14:1, 3; 15:7);
2. ng on xt nhau v ng Christ l ch v l quan xt duy nht ca chng ta (14:3-12)
3. Tnh yu thng quan trng hn l s t do c nhn (14:13-23);
4. Theo gng ng Christ v t b quyn li ca mnh gy dng cho li ch chung (15:1-13).
216

C. 15:5-6 phn nh 3 mc ch ca ton b ng cnh 14:1-15:13:

1. Sng hi ha vi nhau
2. Sng theo gng ng Christ
3. Cng hip nhau dng ln li ngi khen c Cha Tri bng tm lng v mi ming hip mt
D. Nhng s cng thng gia s t do c nhn v trch nhim tp th c bn n trong I C-rinh-t
8-10
NGHIN CU T NG
15:1-6 (BN NASB)
1 Vy chng ta l k mnh, phi gnh vc s yu ui cho nhng k km sc, ng ch lm cho
p lng mnh. 2 Mi ngi trong chng ta nn lm p lng k ln cn mnh, ng lm iu
ch v nn gng tt. 3 V ng Christ cng khng lm cho p lng mnh, nh c chp rng:
Li ca nhng k nguyn ra Cha trn mnh ti. 4 V, mi s chp t xa u
dy d chng ta, hu cho bi s nhn nhc v s yn i ca Kinh Thnh dy m chng ta c
s trng cy. 5 Xin c Cha Tri hay nhn nhc v yn i ban cho anh em c ng lng
vi nhau theo c Cha Jsus Christ; 6 anh em ly mt lng mt ming m ngi khen c
Cha Tri, l Cha ca c Cha Jsus Christ chng ta.
15:1
NASB vy chng ta l k mnh phi gnh vc s yu ui cho nhng k km sc
NKJV vy chng ta l k mnh phi gnh ly s n o ca k yu
NRSV chng ta l k mnh phi gnh chu s thiu st ca nhng k yu
TEV chng ta l k mnh trong c tin phi gip k yu mang ly gnh nng ca h
JB
chng ta l k mnh c nhim v gnh chu nhng mi lo ngi ca k yu
y l hai NG T NGUYN MU HIN TI (PRESENT INFINITIVES) c s dng trong
ngha MNH LNH (IMPERATIVES). Vic nhc n ngi mnh k yu cho thy chng 15 tip tc
vn bn t chng 14:1. N c l phn nh s ging co trong Hi thnh R-ma, v trong tt c mi
Hi thnh, v vic C c nhn phi sng nh th no cho ng vi Kinh thnh trong nhng lnh vc
khng r rng. Phao-l mt ln na t cho mnh trong nhm nhng ngi mnh.
i vi cc c gi Anh ng hin i, vic dn nhn hiu yu v mnh cho hai quan im ny l
by t thnh kin vi cc nhm ny. y khng phi l nh ca Phao-l. Nhm nhng ngi mnh l
nhm nhng ngi c t do khi np sng tn gio theo l lut v ch trng nghi l. Mi lin h ca
h vi c Cha Tri khng phi da vo vic thc hin mt s nhim v lc ny lc n hay trnh xa
mt s cm k tn gio. Nhm cn li l mt nhm tn hu hon ton C c, hon ton c Cha tip
nhn, v hon ton cam kt trong nim tin ca mnh. Tuy nhin, h xem c tin qua lng knh cc nim
tn gio bng kinh nghim trc kia ca h. Cc tn hu ngi Do thi c khuynh hng gi cht ly cc
tp tc Do thi gio thuc Giao c c. Trong khi cc tn hu ngi ngoi ci o th vn gi li cc
nim v thi quen ngoi gio c ca h. Nhng rng Phao-l khng gi li suy ngh ny gia vng
cc tn hu l ti. Ch khi h vi phm lng tm ca chnh mnh, th iu mi tr thnh ti (cu 23).
Ch k yu (adunates, khng c sc mnh, R-ma 8:3) khc vi ch astheneo trong cu 14:1, 2, 21
(xem I C-rinh-t 8:7, 10, 11, 12; 9:22), cng c ngha l khng c sc mnh.
on ny hm cc C c nhn khng nn chu ng cc tn hu khc trong s cau c, nhng phi
chm sc v hp tc vi nhau trong s yu thng. Ch gnh ly cng c Cha Jsus dng khi
ni v vic mang thp t trong Ging 19:17 v Lu-ca 14:27.
v khng ch lm cho p lng mnh y l dng MNH LNH CH NG HIN TI
(PRESENT ACTIVE IMPERATIVE) vi TIN T PH NH (NEGATIVE PARTICLE), thng c
ngha ngng li mt hnh ng ang din ra. Tp trung vo chnh mnh l du hiu r rng ca s cha
trng thnh; nhng theo gng ca ng Christ (cu 3; Phi-lp 2:1-11) l du hiu ca s trng thnh.
Mt ln na, chnh ngi mnh l ngi c ni n y (14:1, 14, 16, 21, 27). iu ny khng c
217

ngha l h gnh ly mi trch nhim gn gi mi thng cng. Ngi yu ui cng c ni n trong

14:3, 20, 23; 15:5-6, 7.
15:2 mi ngi chng ta phi lm vui lng k ln cn mnh Ch ln cn y c dng trong
ngha cc anh em C c. iu ny khng hm mt s tha hip v cc nim tin c nhn, nhng c
ngha l chng ta khng c p nhng quan im hay s thch ring ca mnh trn ngi khc trong
nhng lnh vc khng r rng. S hip mt v ln ln trong thn th ng Christ, ch khng phi s t
do c nhn, l iu quan trng hn (I C-rinh-t 9:19-23; 10:24-33; -ph-s 4:1-16).
NASB gy dng
NKJV dn n s gy dng
NRSV v mc ch gy dng ngi ln cn
TEV gy dng h trong c tin
JB
gip h tr thnh cc C c nhn mnh m
y l ch chnh ca chng 14 (14:16, 19). y cng l mt trong cc th nghim v n t thuc
linh c trnh by trong I C-rinh-t 10:23; 11:7; 14:26; -ph-s 4:29.
Trong bi cnh ny n ch vic nhng tn hu mnh hn t gii hn s t do ca mnh trong tnh yu
thng gip cc C c nhn anh em ln ln trong c tin. Hc gi Joseph A. Fitzmyer v Raymond
E. Brown, trong cun The Jerome Biblical Commentary, tp 2, c li bnh kh th v v cu ny:
Nhiu ngi thng cho rng cm t gy dng h (tc l ngi ln cn), ch s pht trin i sng
c nhn ca ngi anh em C c ln cn. Nhng cn nhn bit rng Phao-l thng dng hnh nh xy
dng trong th tn ca mnh trong ngha tp th, v vy y cm t ny rt c th cng c ngha
tng giao, tp th (I C-rinh-t 14:12; -ph-s 4:12; R-ma 14:19) (trang 328).
CH C BIT: GY DNG
Ch oikodomeo v cc dng khc ca n thng c Phao-l s dng. Theo ngha en, n c ngha
l xy mt ngi nh (Ma-thi- 7:24), nhng n dn dn c s dng mt cch hnh bng ch:
1. Thn th ng Christ, Hi thnh ca Ngi, I C-rinh-t 3:9; -ph-s 2:21; 4:16
2. Gy dng
a. Cc anh em yu ui, R-ma 15:1
b. Ngi ln cn, R-ma 15:2
c. Ln nhau, -ph-s 4:29; I T-sa-l-ni-ca 5:11
d. Cc thnh trong mc v, -ph-s 4:11
3. Chng ta gy dng bng cch
a. Yu thng, I C-rinh-t 8:1; -ph-s 4:16
b. T gii hn s t do ca mnh, I C-rinh-t 10:23-24
c. Trnh nhng suy on (speculations), I Ti-m-th 1:4
d. Gii hn nhng ngi chia x trong cc bui nhm th phng (ngi ht, ngi dy, cc
tin tri, nhng ngi ni ting l, v ngi thng gii), I C-rinh-t 14:3-4, 12
4. Mi s nn c mc ch gy dng
a. Thm quyn ca Phao-l, II C-rinh-t 10:8; 12:19; 13:10
b. Cc cu c kt trong R-ma 14:19 v I C-rinh-t 14:26
15:3 v ngay chnh ng Christ ng Christ l khun mu v gng mu cho chng ta. L tht ny
cng c nhn mnh trong cu 5; Phi-lp 2:1-11; I Phi-e-r 2:21; I Ging 3:16.
c li chp rng y l dng CH NH TH NG HIN TI (PRESENT PASSIVE
INDICATIVE), l mt cch ni ch Kinh thnh Cu c. y l cu trch t Thi-thin 69:9 v 7. Bng
cch cp n gng ca ng Christ (Ngi khng lm p lng chnh mnh, Phi-lp 2:5-8) cng vi
218

mt cu trch t Cu c, Phao-l s dng hai ngun c thm quyn quan trng nht trong Hi thnh
u tin (xem Newman v Nida, A Translators Handbook on Pauls Letter to the Romans, trang 271). S
v k ca ng Christ khi Ngi gnh ly ti li ca c th gian l gng cho chng ta (I Ging 3:16).
15:4 v nhng iu vit cho chng ta ngy trc l dy d chng ta Kinh thnh Cu c
cng c vit cho cc tn hu thi Tn c (R-ma 4:23-24; 15:4; I C-rinh-t 9:10; 10:6, 11). N vn
c gi tr i vi cc tn hu trong Giao c mi (II Ti-m-th 2:15; 3:16-17). C mt s lin tc, nhng
cng c s khng lin tc gia Tn v Cu c.
qua s kin tr v khch l ca Kinh thnh cch l tht ca Li Cha v s p ng trong
np sng ca nhng ngi tin Cha kt hp vi nhau nh th no. c tin v hnh ng lin kt vi nhau
(cu 5). Chng em n s t tin trong s sng, s cht, v s trng cy v li ha tr li ca ng
Christ.
chng ta c s trng cy y l dng BN THI CCH CH NG HIN TI (PRESENT
ACTIVE SUBJUNCTIVE), hm s trng cy chng ta ty thuc vo cc hnh ng cp n
trong cu 4. Trong Tn c ch trng cy thng ch s n ln th hai khi s cu ri ca chng ta t
n nh im (R-ma 8:30; I Ging 3:2). Ch Hy-lp ny khng c ngha nghi ng, khng chc chn
nh trong ting Anh (hope). S n ln th hai l mt s kin chc chn vi yu t thi gian khng r
rng.
Phao-l dng t ny trong mt s ngha khc nhau nhng lin h vi nhau. Thng thng n lin
quan n s chung kt ca c tin ngi tin Cha. iu ny by t qua s vinh hin, s sng i i, s
cu ri cui cng, s Ti lm, v.vS chung kt ny l chc chn nhng yu t thi gian th trong
tng lai v khng bit trc c. N thng lin h n c tin v tnh yu thng (I C-rinh-t
13:13; I T-sa-l-ni-ca 1:3; II T-sa-l-ni-ca 2:16). Sau y l mt phn danh sch v cch dng ca
Phao-l:
1. S tr li ln th hai, Ga-la-ti 5:5; -ph-s 1:18; 4:4; Tt 2:13
2. Cha Jsus l ngun trng cy ca chng ta, I Ti-m-th 1:1
3. S tin cy Phc m, C-l-se 1:23; I T-sa-l-ni-ca 2:15
4. S cu chuc cui cng, C-l-se 1:5; I T-sa-l-ni-ca 4:13; 5:8
5. S vinh hin ca c Cha Tri, R-ma 5:2; II C-rinh-t 3:12; C-l-se 1:27
6. S chc chn v s cu ri, I T-sa-l-ni-ca 5:8
7. S sng i i, Tt 1:2; 3:7
8. S cu chuc mi to vt, R-ma 8:20
9. c tin, R-ma 8:23-25; 15:4
10. Danh hiu cho c Cha Tri, R-ma 13:13
11. Danh hiu ca c Cha Tri, R-ma 15:13
12. S mong c ca Phao-l cho nhng ngi tin Cha, II C-rinh-t 1:7
15:5 xin c Cha Tri..ban cho y l dng him thy ca LI MONG MI CH NG QU
KH (AORIST ACTIVE OPTATIVE), din t mt s mong c hay li cu nguyn. Li cu nguyn ca
Phao-l, trong cu 5-6, c hai iu: (1) c cng mt tm tr (12:16; II C-rinh-t 13:11; Phi-lp 2:2) v
(2) c cng mt ming ngi khen Cha (cu 6, 7, 9).
c Cha Tri ng ban s kin tr v khch l y gn nh l danh hiu m t c Cha Tri
(15:13; I C-rinh-t 1:3). Cc phm cht ny ca c Cha Tri n vi nhng ngi tin Cha qua Kinh
thnh (cu 4).

219

CH C BIT: S BN
Cc gio l Thnh Kinh lin h n i sng C c c khi kh gii thch bi v chng c
trnh by qua cc cp bin chng theo li c bit ng phng. Nhng cp ny xem dng nh
mu thun, nhng c hai cc u trong quan im Kinh thnh. Ngi C c trong x hi Ty
phng thng c khuynh hng chn mt l tht v b qua hay xem l tht ngc li l khng c
gi tr.
1. C phi s cu ri l mt quyt nh ban u t lng tin cy ni ng Christ hay l c mt
i sng cam kt sng lm mn ca Cha?
2. C phi s cu ri l mt s chn la bi n in t mt c Cha Tri ch t hay l mt s
p ng bng c tin trong s n nn v phng din ca con ngi i vi li mi thin
thng?
3. C phi s cu ri, mt khi nhn c, th khng th mt c, hay l cn phi chuyn cn
tip tc?
Vn kin tr trong c tin l iu gy tranh ci trong sut lch s Hi thnh. Vn bt u t
mt s on Kinh thnh trong Tn c dng nh mu thun nhau.
1. Nhng on cp n s chc chn v s cu ri
a. Cc cu ni ca Cha Jsus trong Phc m Ging (Ging 6:37; 10:28-29)
b. Cc cu ni ca Phao-l (R-ma 8:35-39; -ph-s 1:13; 2:5, 8-9; Phi-lp 1:6; 2:13; II T-sal-ni-ca 3:3; II Ti-m-th 1:12; 4:18)
c. Cc cu ni ca Phi-e-r (I Phi-e-r 1:4-5)
2. Nhng on cp n nhu cu cn phi kin tr trong c tin
a. Cc cu ni ca Cha Jsus trong cc sch Tin lnh cng quan (Ma-thi- 10:22; 13:1-9, 2430; 24:13; Mc 13:13)
b. Cc cu ni ca Cha Jsus trong Phc m Ging (Ging 8:31; 15:4-10)
c. Cc cu ni ca Phao-l (11:22; I C-rinh-t 15:2; II C-rinh-t 13:5; Ga-la-ti 1:6; 3:4; 5:4;
6:9; Phi-lp 2:12; 3:18-20; C-l-se 1:23; II Ti-m-th 3:2)
d. Cc cu ni ca trc gi sch H-b-r (H-b-r 2:1; 3:6, 14; 4:14; 6:11)
e. Cc cu ni ca Ging (I Ging 2:6; II Ging 9; Khi huyn 2:7, 17, 20; 3:5, 12, 21; 21:7)
S cu ri theo Kinh thnh xut pht t tnh yu thng, s thng xt, v n in ca c
Cha Tri Ba Ngi ch t. Khng mt ngi no c th c cu m khng c s khi u ca
Thnh Linh. Tri n trc v vch ra k hoch, nhng i hi con ngi phi p ng bng c tin
v s n nn, lc ban u v tip tc sau . c Cha Tri lm vic vi con ngi qua mi lin h
giao c. V vy c s hin din ca c trch nhim v c n!
S cu ri c ban ra cho tt c mi ngi. S cht ca Cha Jsus gii quyt vn ti li
trong to vt sa ng! c Cha Tri dn sn mt con ng v mun tt c nhng ai c to
dng theo nh tng ca Ngi p ng li tnh yu v s chu cp ca Ngi trong Cha Jsus.
Nu bn mun tm hiu thm v ti ny, xin c:
1. Dale Moody, The Word of Truth, Eerdmans, 1981 (trang 348-365)
2. Howard Marshall, Kept by the Power of c Cha Tri, Bethany Fellowship, 1969.
3. Robert Shank, Life in the Son, Westcott, 1961.
Kinh thnh cp n hai vn trong lnh vc ny: (1) Li dng s m bo lm giy php
sng cuc sng ch k, khng kt qu, hay l (2) khch l nhng ngi ang tranh u trong mc v
v ti li c nhn. Vn ch nhng nhm sai lm nhn ly s ip sai lm v xy dng h
thng thn hc ca h da trn mt s on Kinh thnh gii hn. Mt s C c nhn tha thit cn
s ip m bo chc chn v s cu ri, trong khi mt s khc cn nhng li cnh co nghim khc
phi nn kin tr! Bn ang trong nhm no?
C nhng cuc tranh ci thn hc trong lch s gia nhm Augustine v Pelagius, v nhm
Calvin v Arminius (na Pelagian). Vn ca n xoay quanh cu hi v s cu ri: nu mt ngi
tht s c cu, h c cn phi kin tr trong c tin v sanh kt qu hay khng?

220

Nhm Calvin xp hng ng sau nhng on Kinh thnh khng nh quyn ch t v duy tr
quyn lc ca c Cha Tri (Ging 10:27-30; R-ma 8:31-39; I Ging 5:13, 18; I Phi-e-r 1:3-5)
v CC TH CA NG T nh NG TNH T TH NG HON THNH (PERFECT
PASSIVE PARTICIPLES) trong -ph-s 2:5, 8.
Nhm Arminian xp hng ng sau nhng on Kinh thnh cnh co ngi tin Cha phi gi
cht, gi ly hay tip tc (Ma-thi- 10:22; 24:9-13; Mc 13:13; Ging 15:4-6; I C-rinh-t
15:2; Ga-la-ti 6:9; Khi huyn 2:7, 11, 17, 26; 3:5, 12, 21; 21:7). C nhn ti khng tin rng H-br 6 v 10 p dng y, nhng nhiu ngi theo Arminians dng nhng on ny cnh co v
s bi o. n d v ngi gieo ging trong Ma-thi- 13 v Mc 4 cp n vn nim tin by t
ra ngoi, cng ging nh trong Ging 8:31-59. Trong khi ngi theo Calvin trch cc NG T
THEO TH HON THNH dng m t s cu ri, th ngi theo Arminius dng cch on c
TH HIN TI nh trong I C-rinh-t 1:18; 15:2; II C-rinh-t 2:15.
y l mt v d rt r rng cho thy th no cc h thng thn hc lm dng phng php trng
dn mt s on Kinh thnh thch hp cho lp trng ca mnh (proof-texting method) gii thch.
Thng thng mt on Kinh thnh chnh, mang nguyn tc ch o c dng xy dng mt
ha da vo cc on khc c xem xt. Hy cn thn v cc ha ny t bt c ngun
no. Chng thng xut pht t li t duy Ty phng, ch khng phi do mc khi. Kinh thnh l
mt cun sch c ng phng. N trnh by l tht trong cc cp dng nh nghch vi nhau, y
mu thun. Ngi C c cn phi xc nhn c hai v sng trong s ging co ny. Kinh thnh Tn
c va trnh by s m bo ca cc tn hu va i hi h tip tc trong c tin v np sng tin
knh. C c gio l s p ng ban u trong c tin v s n nn theo sau bi mt s p ng lin
tc trong s n nn v c tin. S cu ri khng phi l mt sn phm (khng phi v vo thin ng
hay l hp ng bo him ha hon), nhng l mt mi lin h. N l mt quyt nh v l mt np
sng theo Cha. N c m t trong Tn c trong tt c CC TH CA NG T.
QU KH (AORIST) (hnh ng hon tt), Cng v 15:11; R-ma 8:24; II Ti-m-th 1:9;
Tt 3:5
HON THNH (PERFECT) (hnh ng hon tt tip tc em li kt qu trong hin ti), ph-s 2:5, 8
HIN TI (PRESENT) (hnh ng ang tip din), I C-rinh-t 1:18; 15:2; II C-rinh-t 2:15
TNG LAI (FUTURE) (s kin tng lai hay s kin chc chn s xy ra), R-ma 5:8,10;
10:9; I C-rinh-t 3:15; Phi-lp 1:28; I T-sa-l-ni-ca 5:8-9; H-b-r 1:14; 9:28
15:6 c Cha Tri Cha ca Cha Jsus Christ chng ta y l danh hiu Tn c y ca
ng Chn thn (II C-rinh-t 1:3; -ph-s 1:3; I Phi-e-r 1:3). y khng phi l mt c Cha Tri
sanh ra do nhu cu ca trit hc, m l mt c Cha Tri ca s mc khi. hai danh hiu ca c
Cha Tri trong bi cu nguyn ca Phao-l trong cu 5-6 (1) c Cha Tri ca s kin tr v khch l;
v (2) c Cha Tri Cha ca c Cha Jsus Christ chng ta. Xin xem Ch c bit cu 1:7.

15:7-13 (BN NASB)

Vy th, anh em hy tip ly nhau, cng nh ng Christ tip anh em, c Cha Tri
c vinh hin.8 V, ti ni rng c Cha Jsus Christ tr nn ti t cho s ct b, nhn
danh l tht ca c Cha Tri qu quyt nhng li ha cng cc t ph, 9 li khin dn
ngoi khen ngi c Cha Tri v s thng xt ca Ngi, nh c chp rng: Bi ti s ngi
khen Cha gia cc dn ngoi, V ca tng danh Ngi. 10 Li c chp rng: Hi dn ngoi, hy
ng vui cng dn Cha.11 Li rng: Hi ht thy dn ngoi, Hy khen ngi Cha, mun dn
nn ngi khen Ngi! 12 -sai cng ni rng: T ci r Gie-s s nt ln ci chi cai tr dn ngoi,
Dn ngoi s trng cy chi y.13 Vy xin c Cha Tri ca s trng cy, lm cho anh em y
dy mi iu vui v v mi iu bnh an trong c tin, hu cho anh em nh quyn php c
Thnh Linh c d dt s trng cy!
7

221

15:7 NASB, TEV

tip ly nhau
NKJV
nhn ly nhau
NRSV
tip vo
JB
i i vi nhau cch thn thin
y l dng MNH LNH TRUNG CCH HIN TI (PRESENT MIDDLE IMPERATIVE).
Ngi tin Cha cn phi lin tc tip nhn ln nhau bi v ng Christ tip nhn h. L tht ny cng
c ghi li trong 14:1. Tuy nhin, y n gii thiu mt lot cc phn on Kinh thnh trong Cu c
v vic c Cha Tri tip nhn nhng ngi ngoi (cu 9-12). iu ny c th phn nh s xch mch
trong Hi thnh R-ma.
C c gio mang c tnh ni bt l nhng ngi tin Cha ph chnh mnh cho nhau (1:12; 12:5, 10,
16; 13:8; 14:13, 19; 15:5, 7, 14; 16;16).
cng nh ng Christ tip chng ta y l dng CH NH TRUNG CCH QU KH
(AORIST MIDDLE INDICATIVE). y l ng c v ng lc thc y hnh ng ca nhng ngi tin
Cha i vi nhau (14:3). Trong chng 14 s tp trung xoy vo (1) ng Christ l Thy v l Quan n,
cu 1-12; v (2) ng Christ l gng cho chng ta v tnh yu t ph chnh mnh, cu 13-23. ng
Christ tip nhn chng ta, vy chng ta cng phi chp nhn nhau!
v vinh hin ca c Cha Tri Xin xem ch thch cu 3:23.
15:8 ng Christ tr nn ti t cho s ct b Cha Jesus l s lm thnh li tin tri Cu c ca
c Cha Tri (Ma-thi- 15:24). iu ny c l trc tip lin h n s ging co gia nhng ngi tin
Cha ngi Do thi v ngi tin Cha ngi ngoi.
NASB nhn danh l tht ca c Cha Tri qu quyt nhng li ha cng cc t ph
NKJV cho l tht ca c Cha Tri, qu quyt li ha cng cc t ph
NRSV nhn danh l tht ca c Cha Tri qu quyt nhng li ha cng cc t ph
TEV thay cho ngi Do thi, by t s thnh tn ca c Cha Tri, lm cho li ha ca
Ngi cho cc t ph tr thnh hin thc
JB
c Cha Tri c th thnh tn thc hin li ha cng cc t ph
C l iu ny ch li ha Giao c trong Cu c ca c Cha Tri i vi Y-s-ra-n (4:16). Tuy
nhin, n cng c th ch li ha ca Ngi cu mi ngi (Sng th k 3:15; 12:3; Xut -dp-t k
19:5-6; -sai 2:2-4; 56:7; 66:18-24). S mu nhim ca Phc m l ch k hoch ca c Cha Tri
lc no cng l em s hip nht gia ngi Do thi v ngi ngoi li vi nhau qua ng Christ (-phs 2:11-3:13).
S ip Tn c l s lm thnh nhng iu trng mong trong Cu c, ch khng phi iu g
hon ton mi l. S mng ln lao ca ng Christ l (1) lm thnh li ha v s trng cy ha vi Ys-ra-n; v (2) m cnh ca cho dn ngoi (R-ma 3:29-30; 9:30; 10:11-12, 16-20; 11:25, 32; 16:25;
-ph-s 2:11-3:21). Khi Y-s-ra-n tht bi trong s mng truyn ging by t c Cha Tri ra v
thu ht dn ngoi n trong c tin, th Cha Jsus ban nng quyn cho mt Y-s-ra-n thuc linh mi
(Ga-la-ti 6:16) hon thnh nhim v c tnh ton cu ny (Ma-thi- 28:19-20; Ging 3:16).
15:9-12 y l mt lot cc cu trch t Cu c cho thy rng dn ngoi vn lun l mt phn trong
chng trnh ca c Cha Tri (10:16-20). Cc cu trch t Cu c c ly t Thi-thin 18:49 hoc
II Sa-mu-n 22:50; Phc truyn lut l k 32:43; Thi-thin 117:1; -sai 11:1, 10. l mi cu trch
c ly t tng phn trong Kinh in H-b-r: Lut, Tin tri v Vn th.
15:9 lm vinh hin c Cha Tri v s nhn t ca Ngi S nhn t ca c Cha Tri l cha
kha thn hc cho vn tin nh trong sch R-ma (9:15, 16, 18, 23) v s em ngi ngoi vo
(11:30, 31, 32; 15:9). Chnh s nhn t ca c Cha Tri cu Y-s-ra-n. Chnh s nhn t ca Ngi
cu nhng ngi ngoi tin Ngi. C cu y khng phi l do cng vic ca con ngi (R-ma 9)
222

nhng do bn tnh yu thng bt bin ca c Cha Tri (Xut -dp-t k 34:6; N-h-mi 9:17; Thithin 103:8, 4; Gi-n 2:13) v li ha ca ng Mt-si-a (-sai 11:1, 10).
15:13 Cu xin c Cha Tri ca s trng cy y l bi tn vinh kt thc n v ng vn bt u
t cu 14:1. y l mt danh hiu tuyt vi khc dnh cho Cha- c Cha Tri ca s trng cy.
15:13 lm cho anh em y dy mi iu vui mng v bnh an y l dng MONG MI CH
NG QU KH (AORIST ACTIVE OPTATIVE), m t li cu nguyn ca Phao-l cho cc tn hu
ti R-ma. s c mt ca ch mi. (5:1-2; 14:17).
NASB, NKJV, NRSV trong nim tin
TEV
bi c tin trong Ngi
JB
trong c tin
y l dng NG T NGUYN MU CH NG HIN TI (PRESENT ACTIVE
INFINITIVE). Cu ny din t s tin chc ca h v mt c tin lin tc kin tr trong ng Christ, trong
quyn nng ca Thnh Linh, dn n mt s vui mng v bnh an c nhn. c tin ni ng Christ
khng phi ch l s p ng ban u nhng l mt s p ng lin tc trong li sng.
hu cho anh em d dt trong s trng cy y l dng NG T NGUYN MU CH NG
HIN TI ca ng t perisseuo, c ngha cn bn l vt qua trn. Phao-l dng ch ny rt thng
(thng nht l trong II C-rinh-t).
1. L tht ca c Cha Tri c vinh hin ln hn, R-ma 3:7
2. Mn qu min ph trong n in ca ngi , chnh Cha Jsus, th d dt, R-ma 5:15
3. Ngi tin Cha d dt trong s trng cy, R-ma 15:13
4. Ngi tin Cha khng d dt bi n ung hay khng n mt s thc n no , I C-rinh-t 8:8
5. Ngi tin Cha nn xy dng Hi thnh cch d dt, I C-rinh-t 14:12
6. Ngi tin Cha lm cng vic Cha cch d dt, I C-rinh-t 15:58
7. Ngi tin Cha chia x s au kh cng nh s y ca ng Christ mt cch d dt, II C-rinht 1:5
8. Mc v cng bnh y s vinh hin, II C-rinh-t 3:9
9. S chc t ca ngi tin Cha em n s vinh hin ca c Cha Tri y trn, II C-rinh-t 4:15
10. Ngi tin Cha d dt nim vui, II C-rinh-t 8:2
11. Ngi tin Cha d dt trong mi s (c tin, s by t, tri thc, s hng hi, v tnh yu thng),
cng d dt cung cp cho Hi thnh Gi-ru-sa-lem, II C-rinh-t 8:7
12. Mi n in y dy cho nhng ngi tin Cha, II C-rinh-t 9:8
13. Li t n c Cha Tri cch d dt ca ngi tin Cha, II C-rinh-t 9:12
14. S giu c ca n in Ngi trn y trn ngi tin Cha, -ph-s 1:8
15. Tnh yu thng ca ngi tin Cha cng ngy cng d dt thm ln, Phi-lp 1:9
16. S tin tng ca cc tn hu ni Phao-l cng d dt hn trong ng Christ, Phi-lp 1:26
17. C d dt, Phi-lp 4:12, 18
18. Ngi tin Cha trn y lng bit n, C-l-se 2:7
19. Ngi tin Cha cng thm ln v d dt tnh yu thng ln nhau, I T-sa-l-ni-ca 3:12
20. D dt trong np sng tin knh, I T-sa-l-ni-ca 4:1
21. D dt trong s yu thng i vi anh em tn hu khc, I T-sa-l-ni-ca 4:10
S nhn bit ca Phao-l v n in ca c Cha Tri trong ng Christ vt ln trn, cng vy
ngi tin Cha cn phi bc i trong n in v tnh yu vt ln trn ny trong i sng hng ngy!
bi quyn nng ca Thnh Linh c Thnh Linh l Thn v ch o trong Ba Ngi ang hnh
ng trong Thi i mi ny. Bt c iu g c gi tr hay cn li u xut pht t Ngi (15:19; I C-rinht 2:4; I T-sa-l-ni-ca 1:5).
223

CU HI THO LUN
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
1. L tht chnh trong R-ma 14:1-15:13 l g?
2. Ti sao Phao-l trch cc phn on Kinh thnh Cu c trong cu 9-12? L tht ln no nhng
cu ny mun truyn t?
CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH T CU 14-33
A. Cch kt thc l th ny c nhiu im ging vi cch m u ca n, 1:8-15
1. N ca ngi c tin ca h (1:8)
2. N bo v chc s ca Phao-l rao truyn Phc m cho dn ngoi (1:13, 14)
3. N khng nh mong mun ca Phao-l mun i thm h (1:10, 13)
4. N by t c mun ca Phao-l rng h s gip ng trn ng i n cc ni khc l nhng ni
Tin lnh cha c rao ging ( Ty-ban-nha, 1:13)
B. Mt ln na, chng ta thy c mt manh mi v s mu thun trong Hi thnh R-ma gia nhng
ngi tin Cha ngi Do thi v ngi tin Cha ngi ngoi, l iu c m ch hay ngm hiu
xuyn sut l th, nhng c bit l trong chng 9-11, 14:1-15:13.
C. Cng c mt manh mi trong Hi thnh u tin lin quan n v tr s ca Phao-l. Dng nh
ng t bo v cho mnh trong cu 15-19; 1:2, 5.
D. n v ng vn ny bao gm hai ch :
1. Mc v s , truyn ging v hng n dn ngoi ca Phao-l (cu 14-21)
2. Cc chng trnh ving thm ca Phao-l t c mc ch ny c th a ng i qua R-ma
(cu 22-33).
NGHIN CU T NG

15:14-21 (BN NASB)

Hi anh em, v phn anh em, ti cng tin chc rng anh em c y lng nhn t, iu
thng bit trn vn, li c ti khuyn bo nhau.15 Nu ti ly lng tht dn d m vit th ni
iu ny iu kia vi anh em, y l nhc li cho anh em nh, bi n c Cha Tri lm
cho ti 16 nn chc vic ca c Cha Jsus Christ gia dn ngoi, lm chc t l ca Tin
Lnh c Cha Tri, hu cho dn ngoi c lm ca l va Cha, nn thnh bi c
Thnh Linh.17 Vy ti c c khoe mnh trong c Cha Jsus Christ v iu hu vic c
Cha Tri.18 V ti chng dm ni nhng s khc hn s m ng Christ cy ti lm ra
khin dn ngoi vng phc Ngi, bi li ni v bi vic lm, 19 bi quyn php ca du k php
l, bng quyn php ca Thnh Linh c Cha Tri. y l t thnh Gi-ru-sa-lem v cc min
xung quanh cho n x I-ly-ri, ti em o Tin Lnh ca ng Christ i khp chn.20
Nhng ti ly lm vinh m rao Tin Lnh ni no danh ng Christ cha c truyn ra,
cho khi lp ln trn nn ngi khc, 21 nh c chp rng: Nhng k cha c tin bo v Ngi
th s thy Ngi, nhng k cha nghe ni v Ngi th s bit Ngi.
14

15:14 NASB
NKJV

v phn anh em, ti cng tin chc

gi y ti rt t tin v anh em
224

NRSV
ti t tin v anh em
TEV
Bn ca ti: ti cm thy chc chn rng anh em
JB
khng phi v ti c nghi ng g v anh em, tri li, ti tin chc rng
Ch ti (auto ego- chnh mnh ti) l mt ch mang tnh nhn mnh rt r trong ting Hy-lp.
Phao-l tht s khen ngi Hi thnh ny (tin chc, dng CH NH TH NG HON THNH
(PERFECT PASSIVE INDICATIVE).
Phao-l khng nh ba iu v cc tn hu Hi thnh ny trong cu 14: (1) h y s t t [dng
CH NH CH NG HIN TI]; (2) h y tri thc [NG TNH T TH NG HON
THNH]; (3) h c kh nng khuyn dy nhau [NG TNH T TH NG HIN TI]. Cu ny
hm Phao-l khng em n cho h mt s ip no mi, nhng ng gii ngha v lm r Tin lnh m
h nghe v nhn t trc (cu 15).
anh em y s nhn t, y dy tt c Cng ging nh ch chnh mnh ti trong phn u,
nhng ch chnh anh em c nhn mnh y. Ch y (mestos) ngha l cha y trn y
(replete). Phao-l dng ch ny ch hai ln, c hai u trong th R-ma (1:29; 15:14).
Ch lm y (pleroo) dng NG TNH T TH NG HON THNH (PERFECT
PASSIVE PARTICIPLE). Phao-l thng dng ch ny trong th R-ma (1:29; 8:4; 13:8; 15:13, 14, 19).
ng cng dng dng DANH T pleroma rt thng trong R-ma (11:12, 25; 13:10; 15:29), nhng
khng bao gi dng dng TNH T trong bt c th no ca ng.
Lng mong c ca Phao-l l c Phc m tht s lm y trn cc tn hu, lm cho h d dt
trong tnh yu v s phc v. Ngi tin Cha c mi th h cn trong ng Christ. H cn tip nhn v
nhn ly s khng nh ny.
y dy s nhn t, trn y s thng bit C hai cch hiu nhng t ng ny: (1) chng lin
h v mt ng cnh vi n v ng vn ngay trc n, tc l 14:1-15:13- tnh yu thng ca ngi tin
Cha vi nhau gia nhng khc bit trong cc lnh vc m Kinh thnh khng trnh by r rng. iu ny
c l c khng nh qua cch dng mt t ng chung chung tt p trong 14:16; 15:2 v ti y;
hoc l (2) n lin h n ton b Phc m, c tin v hnh ng, chnh o (orthodoxy) v chnh hnh
(orthopraxy).
15:15 Ti vit cch mnh dn cho anh em Phao-l vit th ny cho Hi thnh R-ma trong khi
ng C-rinh-t. ng b cng kch bi mt trong nhng b phi trong Hi thnh v ng rt mnh bo
trong th ca mnh, nhng c v yu ui khi i mt. Dng NG T ca ch dn d c ghi li
trong II C-rinh-t 10:2, 12; 11:21. S dn d ca Phao-l n t s ci o, s ku gi v s thng bit
ca ng trong Phc m.
bi n in ban cho ti t c Cha Tri Phao-l ni n n in ca c Cha Tri (1:5;
12:3; I C-rinh-t 3:10; 15:10; Ga-la-ti 2:9; v -ph-s 3:7-8) l n in ku gi ng, cu ng,
ban n t cho ng, v sai phi ng n vi dn ngoi (11:13; 15:16). y l mt cch khng nh chc
s v thm quyn ca ng (1:1,5).
chc vicchc t lca lva Cu 16 v 17 cha ng mt s t ng v cm t thuc v
chc t l. Chc vic c dng trong s phc v ca thy t l trong cu 27. N c dng ch s
phc v ca ng Christ trong H-b-r 8:2. Phao-l xem chnh mnh l mt thy t l (Phi-lp 2:17)
dng dn ngoi ln cho Cha, vn l cng tc ca Y-s-ra-n (Xut -dp-t k 19:5-6; -sai 66:20). Hi
thnh c giao cho chc v truyn ging ny (Ma-thi- 28:18-20; Lu-ca 24:47). Hi thnh c gi
bi cc t ng Cu c trong I Phi-e-r 2:5, 9 v Khi huyn 1:6.
c lm nn thnh bi c Thnh Linh y l dng NG TNH T TH NG HON
THNH (PERFECT PASSIVE PARTICIPLE) c ngha v vn tip tc c lm nn thnh bi
Thnh Linh. Mt ln na iu ny phn nh s ging co gia nhng ngi tin Cha ngi Do thi v
225

nhng ngi tin Cha ngi ngoi trong Hi thnh R-ma. Phao-l tuyn b r rng rng cc nc (dn
ngoi) v s c chp nhn v lm nn thnh bi Thnh Linh (I C-rinh-t 6:11).
15:17-19 hnh ng hip mt ca Ba Ngi c Cha Tri: n c Cha Tri (cu 17); trong ng
Christ (cu 17) v trong quyn nng ca Thnh Linh (cu 19). Cng ba Thn v c Cha Tri trong
cu 30. Mc d t Ba ngi khng c trong Kinh thnh, nhng khi nim ny th c (Ma-thi- 3:16-17;
28:19; Cng v 2:33-34; R-ma 8:9-10; I C-rinh-t 12:4-6; II C-rinh-t 1:21; 13:14; -ph-s 1:3-14;
4:4-6; Tt 3:4-6; I Phi-e-r 1:2). Xin xem Ch c bit cu 8:11.
15:18-19 Phao-l lit k mt s cch mc v v dn ngoi ca ng mang n hiu qu (1) bi li ni; (2)
bi hnh ng; (3) bi cc du hiu; (4) cc du k; v (5) tt c u qua quyn nng ca Thnh Linh.
Mt lu nh v vn d bn y lin h n # 5, Thnh Linh: mt s bn Hy-lp thm ch
Thnh Linh, mt s khc th c ch Linh ca c Cha Tri. Tng t vi cc d bn khc, s thm
vo ny, hay s lm r thm khng bi s linh cm, khng c nh hng g n l tht ca phn on
ny. Thng thng y l n lc tiu chun ha cch vit cu trong Tn c bi nhng ngi sao chp
Kinh thnh sau ny.
15:18 dn n s vng phc trong dn ngoi Mc tiu ca c Cha Tri vn lun l to nn mt
dn phn nh bn cht ca Ngi. Phc m ca Cha Jsus phc hi li nh tng c Cha Tri b nh
mt trong s sa ng trong Sng th k 3. S lin h mt thit vi c Cha Tri c thy r rng qua
bn cht tin knh. Mc tiu ca C c gio l mi tng giao vi c Cha Tri v s tr nn ging vi
ng Christ- ngay by gi!
qua li ni v hnh ng iu ny ch mc v ca Phao-l, khng phi s vng phc ca cc C
c nhn R-ma. R rng iu ny lin h n quyn nng ca Thnh Linh trong cu 19.
15:19 bi quyn php ca du k v php l Hai t ny xut hin chung vi nhau nhiu ln trong
Cng v (14:8-10; 16:16-18, 25-26; 20:9-12; 28:89), m t quyn php c Cha Tri lm vic qua Tin
lnh (II C-rinh-t 12:12). Chng c l l cc t ng ngha. Nhng ch ny chnh xc ch n iu g
php l hay s ci o- th khng r. Mt ln na y c manh mi ca s cng thng v chc s
ca Phao-l. Nh c Cha Tri xc nhn cng vic ca Mi hai s Gi-ru-sa-lem th no, th
Ngi cng xc nhn cng vic ca Phao-l gia vng dn ngoi qua cc du k php l c th nhn
thy c.
Ti ging Tin lnh ca ng Christ khp ni y l dng NG T NGUYN MU
CH NG HON THNH (PERFECT ACTIVE INFINITIVE) ca t pleroo (cu 14). iu ny hm
Phao-l tin rng ng lm xong cng tc rao ging trong vng pha ng min a trung Hi (cu 23).
n x I-ly-ri Tnh thuc R-ma ny, cng c bit vi tn gi Dalmatia, nm vng pha ng
ca Bin Adriatic, ty bc bn o Hy lp (Ma-x-oan). Sch Cng v cha bao gi ghi li rng Phao-l
ging y nhng c ghi li ng khu vc (20:1-2). Cho n c ngha l nm bin gii ca hay
l trong vng.
15:20 v v vy ti c cm ng ging Tin lnh ni no danh ng Christ cha c bit
n y l chin lc truyn gio rt nht qun ca Phao-l (I C-rinh-t 3:10; II C-rinh-t 10:15-16).
ng mun n vi cc dn ngoi l nhng ngi cha bao gi c c hi nghe v tip nhn Tin lnh. ng
thng chn cc thnh ph ln c v tr chin lc ca quc La m thit lp cc Hi thnh qua
c th rao ging v o luyn mn cho Cha Jsus trong nhng vng ny.
15:21 y l cu trch t Bn LXX sch -sai 52:15 l cu ni n vic dn ngoi nghe v c Cha
Tri. Phao-l chn li tin tri ny lm chin lc truyn gio cho ng.
226

15:22-29 (BN NASB)

y cng l iu nhiu ln ngn tr ti i n thm anh em.23 Nhng by gi chng cn c
chi cm buc ti li trong cc min ny na; v li, my nm nay, ti rt c ao n cng
anh em;24 vy nu ti c th i x Y-pha-nho c, th mong rng s tin ng gh thm anh
em; sau khi c cht tha lng vi anh em ri, th nh anh em sai a ti qua x y.25 Nay
ti qua thnh Gi-ru-sa-lem ng gip vic cc thnh .26 V ngi x Ma-x-oan v x Achai vui lng quyn tin gip nhng thnh thnh Gi-ru-sa-lem ang ngho tng.27 H
vui lng lm s , v cng mc n cc ngi na; v nu ngi ngoi c phn v ca ci
thing ling ngi Giu-a, th cng phi ly ca ci thuc v phn i m gip cho ngi Giua.28 Vy khi ti lm xong vic y, v ng n ca ti trn kt qu ca h ri, ti s gh ni anh
em ng i n s Y-pha-nho. 29 Ti bit khi ti sang vi anh em, th s em n phc di do
ca ng Christ cng n.
22

15:22 v l do ny L do ny c gii thch trong cu 20.

Ti nhiu ln b ngn tr y l dng CH NH TH NG CHA HON THNH
(INDICATIVE PASSIVE IMPERFECT). ng b ngn tr nhiu ln (1:13). Ch th lm iu ny khng
c ni n. c th l c Cha Tri, Satan, nhng ngi gian c, hay cc c hi truyn ging Phc
m khc.
Nn nh Phao-l vit th R-ma khi ti C-rinh-t. C-rinh-t nhng ngi chng Phao-l
cng kch ng bi v ng khng hon thnh k hoch thm ving ca ng. R rng Phao-l b nh
hng bi s cng kch ny t trong Hi thnh C-rinh-t. ng c l cp n vic cc k hoch
thm ving ca ng b bp nght nhiu ln.
15:23 nhng by gi chng cn c ni no cho ti trong vng ny Cu ny phi c xem xt trong
bi cnh a l gii hn ca vng Tiu hoc vng ng a Trung Hi. Phao-l cha ging cho tt c
mi ngi mi ni trong nhng vng ny, nhng ch cho mt s m thi.
v v nhiu nm ti mong mun n thm anh em Phao-l thng by t mun ca mnh
n ving thm R-ma (1:10-15; Cng v 19:21; 23:11).
Ti y c vn v d bn l iu khng c lit k ra trong phn ch thch quan trng ca bn
UBS4. Cc bn Hy-lp c P46, ,A,D, F, G v L c ch nhiu (polus) l ch c dng trong cu 22,
nhng cc bn B, C, v P dng ch mt vi (ikanos). C l nhng ngi sao chp sau ny kh chu vi
cu ni hi qu ca Phao-l.
15:24 khi ti i Ty-ban-nha Phao-l mun i n vng pha ty ca quc La m (II C-rinh-t
10:16). ng c th ra t nh t R-ma sau phn cui ca Cng v v tip tc hnh trnh truyn gio
th t. Cc th tn mc v (I Ti-m-th, II Ti-m-th, v Tt) c vit trong chuyn hnh trnh th t
ny. C l c mt tham kho v im ny trong II Ti-m-th 4:10 khi cc bn uncial Hy-lp, cc bn ,
C, cc bn dch Latin Vulgate v Coptic c ch G-loa (Gaul). Clement R-ma, ngi vit trc giai
on cui ca th k th nht, trong cun Th cho ngi C-rinh-t, 5:7 cng xc nhn rng Phao-l
i n bin gii ca vng pha Ty.
v c anh em gip trn ng ti i n Cm t ny tr thnh mt thnh ng chuyn
mn trong Hi thnh khi gip cc nh truyn gio khi h trn ng n cc im ging o (Cng v
15:3; I C-rinh-t 16:6, 11; II C-rinh-t 1:16; Tt 3:13; III Ging 6). R-ma khng th ng gp cho qu
cu tr cho Hi thnh ti Gi-ru-sa-lem nhng h gip Phao-l trong cc chuyn truyn gio ca
ng n min Ty.
15:25 gip cc thnh T ng ny thng dng chung vi vic quyn gp tin bc (cu 31; I Crinh-t 16:15; II C-rinh-t 8:4; 9:1). Xin xem Ch c bit cu 1:7.
227

15:26 s ng gp cho ngi ngho trong vng cc thnh Gi-ru-sa-lem Phao-l nhn s
quyn gp ny trong nhiu nm t (1) Ga-la-ti v Tiu (I C-rinh-t 16:1-4) v (2) Ma-x-oan v Achai (II C-rinh-t 8-9). ng bt chc tng ny t Hi thnh An-ti-t (Cng v 11:30; 12:25). Mc
ch ca n l nhm gip hip mt hai cnh ca Hi thnh u tin- ngi Do thi v ngi ngoi. Hi
thnh ngi ngoi c m t l vui thch lm iu ny (cu 26 v 27).

CH C BIT: C C NHN V NGI NGHO I

I. Gii thiu
A. S i km lun hin din v l mt s nhc nh v tnh trng sa ng ca con ngi v to
vt
B. S i km l mt kha cnh ca vn au kh v gian c. N trc tip quy ti cho con
ngi, khng phi Cha. Mc d c Cha Tri dng nhng s chc phc hay ra s v
nng nghip nh l mt cch thng hay pht dn giao c ca Ngi (Phc truyn lut l
k 27-28), iu ny khng phi l nh vy i vi nhng ngi cha tin Cha ni chung
(Ma-thi- 5:45). S i km l mt v d na by t bn tnh tham lam, ch k, vt cht ca
con ngi. Vn i km tht ra khng phi l vn lin h n lng thc, nhng n
lin quan n ng c v nhng u tin ca con ngi.
C. S i km l c hi nhng con ngi c cu phn nh tnh yu ca c Cha Tri.
Cch nhng ngi tin Cha p ng li vi cc nhu cu thuc th trong Hi thnh v trn th
gii ny by t bn cht tht ca h.
II. Cc t liu Kinh thnh
A. Cu c:
1. Mi se:
a. Mt trong ba loi dng phn mi trong Y-s-ra-n i xa l cho ngi ngho (Phc
truyn lut l k 14:28-29)
b. Lut php a ra cc cch cung ng c bit cho ngi ngho h c thc n (Xut
-dp-t k 23:11; L-vi-k 19:10; 23:22; Phc truyn lut l k 24:19-22)
c. Lut php c ch cho nhng ca l c bit, khng t tin cho ngi ngho (L-vi-k
14:21)
d. Y-s-ra-n phi c thi thng xt, m rng vng tay i vi nhng ngi ngho
v c nhu cu (Phc truyn lut l k 15:7-11, Gip 29:16; 30:25; 31;26-23)
2. Cc vn chng khn ngoan
a. C nhng n phc c bit dnh cho nhng ngi gip ngi ngho (Thi-thin 41:4)
b. Gip ngi ngho kh l gip chnh Cha (Chm-ngn 14:31; 17:5; 19:17)
3. Cc tin tri
a. Cha i hi s th phng Ngi phi th hin qua s cng bng trong x hi v by
t lng thng xt i vi nhng ngi c nhu cu (-sai 58:6-7; Mi-ch 6:8).
b. Mt du hiu v s ip ca c Cha Tri l n c cng b cho ngi ngho v
cng khn (-sai 61:1-2).
c. Cc tin tri ca Cha l nhng ngi ngn cn s bc lt trong x hi (A-mt 2:6-8;
5:10-13; Mi-ch)
B. Tn c
1. Cc sch Phc m
a. C nhng li khuyn nn gip ngi ngho (Mc 10:21; Lu-ca 3:11)
b. S phn xt da vo tnh yu ca chng ta i vi nhng ngi khc trong danh Cha
Jsus. Tht vy, gip ngi khc l gip chnh Cha Jsus (Ma-thi- 25:31-46)
c. Mc 14:7 b hiu sai khi cho rng cu ny by t Cha Jsus thiu quan tm n
ngi ngho. Cu ny nhm nhn mnh tnh c nht ca Ngi, ch khng phi l s

228

h gi ngi ngho.
d. -sai 61:1-2 cho thy nhng ngi nhn s ip ca c Cha Tri s l nhng ngi
b x hi t b (Lu-ca 4:18; 7:22; 14:21)
2. Phao-l
a. Phao-l hc hi t Hi thnh An-ti-t Sy-ri-a khi nim mn qu tnh thng cho
ngi ngho Hi thnh Gi-ru-sa-lem (R-ma 15:26; I C-rinh-t 16:1; II C-rinh-t
8:4, 6, 19; Ga-la-ti 2)
b. Phao-l nhn mnh n in, c tin, v vic lm (-ph-s 2:8-10)
3. Gia-c (vn chng khn ngoan trong Tn c)
a. c tin ni c Cha Tri qua ng Christ m khng c s quan tm trong x hi l
mt c tin bnh hon (Gia-c 2:14-17).
b. ng thm ch ni rng c tin m khng c vic lm l c tin cht!
4. Ging
Sch I Ging khng nh rng s cu chc chn ca C c nhn da vo mt cuc sng
c thay i trong c tin v s phc v (I Ging 3:17-18)
III. Kt lun:
A. S kh cc v nhu cu ca con ngi lin quan n ti li ca h. C mt s kha cnh ca
s i ngho:
1. Hnh vi ngu xun (Chm-ngn 19:15)
2. S hnh pht ca c Cha Tri (Phc truyn lut l k 27-28)
3. Lin h n s phc v thuc linh (II C-rinh-t 11:27)
4. Nhng tnh hung vn ha (tham lam, la o, v..v..)
5. Cc trng hp vt cht (i km, l lt, ma , v.v)
B. c Cha Tri tht s quan tm n con ngi. Ngi yu thng nhng ngi cng khn
trong mt cch rt c bit!
C. Hi thnh hnh ng l cu tr li ca c Cha Tri cho cc nhu cu ca con ngi (thuc
th v thuc linh)
1. Hnh ng c nhn, trc tip
2. Hnh ng tp th ca cc gio x/nh th
3. Cc t chc chnh tr nhm thay i x hi
D. Chng ta phi nh gi mt cch thu o vn ha v cc u tin ca chng ta trong nh
sng ca Kinh thnh (II C-rinh-t 8-9)
E. Chng ta cn c i mt, tri tim, v i tay m rng i vi nhng nhu cu ca con ngi
trong nc v ngoi nc; trong nh th v trn th gii
F. S cu gip phi lin h n bn cht tht ca chng ta trong ng Christ di nh sng ca
i mng lnh (Ma-thi- 28:18-20). S gip phi c c phng din thuc th v thuc
linh.

15:27 nu y l CU IU KIN BC MT hm l tht t quan im ca ngi vit hay nhm

mc ch tu t. Nu cc Hi thnh ngi ngoi cng chia x cc n phc vi ngi Do thi (R-ma 1011), th h cng nn gip cc nhu cu thuc th cho Hi thnh m Gi-ru-sa-lem.
15:28
NASB khi ti lm xong vic ny, v ng n ca ti trn kt qu ca h ri
NKJV khi ti thc hin xong vic ny v ng n kt qu ny cho h
NRSV khi ti hon tt iu ny, v a cho h nhng iu c quyn gp
TEV khi ti xong nhim v ny v giao cho h tt c tin bc c quyn gp cho h
JB
th khi ti lm xong iu ny v chnh thc giao cho h nhng iu quyn gp
y l dng NG TNH T CH NG QU KH (AORIST ACTIVE PARTICIPLE) v dng
NG TNH T TRUNG CCH QU KH (AORIST MIDDLE PARTICPLE). iu ny m ch cch
229

lm thng thng tc l ng n mt bu kin bo m s an ton cho ni dung bn trong. y c l

l cch Phao-l mun khng nh rng tt c mn tin c giao cho s c gi i v s c nhn.
bo m iu ny ng cng mang theo mt vi i din t cc Hi thnh c ng gp (Cng v 20:4).
15:29 ch pleroo/pleroma mt ln na c dng y. Xin xem ch thch cu 14.
15:30-33 (BN NASB)
30 Vy, hi anh em, nh c Cha Jsus Christ chng ta, v nh s yu thng sanh bi c
Thnh Linh, ti khuyn anh em phi cng ti chin u trong nhng li cu nguyn m anh em
v ti trnh cng c Cha Tri, 31 hu ti c thot khi nhng ngi chng tin trong x
Giu-, v ca lm phi m ti em qua thnh Gi-ru-sa-lem s c cc thnh vui lng
nhm ly. 32 By gi ti c th vui mng i n anh em, v nu va c Cha Tri, cng nm
mi an ngh vi anh em na. 33 Nguyn xin c Cha Tri bnh an vi anh em ht thy! Amen.
15:30 Ti khuyn gic anh emhy cng chin u vi ti y l nhng t ng mnh m trong
ting Hy-lp. Ch u cng c dng trong 12:1. Ch th hai c dng ch s chin u ca Cha
Jsus trong vn Ght-s-ma-n. Phao-l thy rt cn s cu nguyn cho chnh ng v mc v ging Tin
lnh ca ng (II C-rinh-t 1:11; -ph-s 6:18-20; C-l-se 4:3; I T-sa-l-ni-ca 5:25; II T-sa-l-ni-ca
3:1). Kinh nghim ca ng Gi-ru-sa-lem chng t s kh khn ny (cu 31). ng n R-ma,
nhng khng phi nh cch ng mng tng. Xin xem Ch c bit cu 9:3.
15:30-33 Li cu nguyn ca Phao-l by t ba s mong c: (1) ng c gii cu khi nhng k th
Giu-a (Cng v 20:22-23); (2) mn qu t cc Hi thnh ngi ngoi s c tip nhn mt cch
tt p bi Hi thnh Gi-ru-sa-lem (Cng v 15:1 v tip sau; 21:17 v tip sau); v (3) ng c th
thm ving R-ma trn ng i Ty-ban-nha.
15:30 cng chiu u vi ti T ny ch c dng ti y trong c Tn c. y l mt t kp t
ch sun (cng vi) v ch agonizomai (chiu u, u tranh, phn u ht sc, I C-rinh-t 9:25; C-lse 1:29; 4:12; I Ti-m-th 4:10; 6:12). NG T NGUYN MU (INFINITIVE) mnh m ny ku gi
Hi thnh R-ma hy cng chin u ct lc vi Phao-l trong s cu nguyn v vic Hi thnh m
Gi-ru-sa-lem s tip nhn mn qu t cc Hi thnh ngi ngoi.
15:31 nhng ngi bt tun y ch s chng i ca ngi Do thi hay c l l ngi theo Do thi
gio (Judaizers), ch khng phi l t Hi thnh ni chung (11:30, 31).
15:32 Li cu nguyn ca Phao-l kt thc bng hai li yu cu: (1) ng c th n chung vui vi h v
(2) ng c th c thi gian ngh ngi vi h (BN THI CCH TRUNG CCH QU KH (AORIST
MIDDLE [deponent] SUBJUNCTIVE) ca t sunanapauomai, ch c y trong c Tn c, nhng c
trong -sai 11:6. Phao-l trch -sai 11:1, 10 trong cu 12). Phao-l cn mt thi gian ngh ngi yn tnh
v hi sc gia vng cc tn hu trng thnh (II C-rinh-t 4:7-12; 6:3-10; 11:23-33)! Tuy nhin, ng
khng c c iu ny. Nhng nm thng b bt b, ra ta, b b vo ngc ang i ng Pa-lt-tin.
15:33 c Cha Tri ca s bnh an y l mt danh hiu tuyt vi cho c Cha Tri (6:20; II
C-rinh-t 13:11; Phi-lp 4:9; I T-sa-l-ni-ca 5:23; II T-sa-l-ni-ca 3:16; H-b-r 13:20).
Amen Xin xem Ch c bit cu 1:25.

230

CU HI THO LUN
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
1. Lm th no Kinh thnh Cu c em ch li n cho ngi tin Cha thi Tn c (cu 4-5; I Crinh-t 10:6, 11)?
2. Ti sao Phao-l trch Cu c trong cu 9-12? Nhng cu ny truyn ti l tht ln no?
3. Mi cng thng gia ngi Do thi v ngi ngoi xut hin ch no trong phn Kinh thnh Rma ny?
4. S cng thng v chc s ca Phao-l xut hin ch no trong phn Kinh thnh ny?
5. L do Phao-l em qu t cc Hi thnh ngi ngoi cho Hi thnh Gi-ru-sa-lem l g (cu 1528)?
6. Chin lc truyn gio ca Phao-l l g? Ti sao ng mun i n Ty-ban-nha?
7. Ti sao Phao-l m t cng vic ca ng nh mt thy t l (cu 16) lin h n Y-s-ra-n nh
mt vng quc thy t l (Xut -dp-t k 19:5-6) hay i vi Hi thnh (I Phi-e-r 2:5, 9; Khi
huyn 1:6)? ng m t iu ny nh th no?
8. Cha c tr li cu nguyn ca Phao-l trong cu 30-33 hay khng?

231

R-MA ON 16
CC CCH CHIA ON THEO CC BN DCH HIN I
UBS4

NKJV

NRSV

TEV

JB

Li cho c nhn

Cho thm

Li cho c nhn

16:1-2

16:1-2

Cho thm v
chc sc khe
16:1-2

16:3-16

Gi gm ch
Ph-b
16:1-2
Li cho thm cc
thnh Rma
16:3-16

16:3-16

16:17-20

Trnh nhng
ngi thch chia r
16:17-20

16:3-5a
16:5b-7
16:8-11
16:12-15
16:16
Li dn d cui

16:1-2

16:17-20

16:17-20a
16:20b-21

16:21-24

Bi tn vinh

Chc phc

16:25-27

16:25-27

Li cnh co
v ti bt u
16:17-20
Li cho thm
cht v ti bt
ln th nh

Li cho t cc
bn ca Phao-l
16:21-23

16:3-5a
16:5b-16

16:21
16:22
16:23

16:21-23

16:25-27

16:22
16:23
Li cu nguyn
cm t kt thc
16:25-26
16:27

Bi tn vinh
16:25-27

CHU K C LN TH BA (xem trang vii)

THEO DI NH CA TC GI NGUYN THY THEO TNG PHN ON
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
c ht on ny trong mt ln c. Xc nh cc ch . i chiu cch chia on theo ch ca
bn vi cc bn dch hin i. Cch chia on khng c linh cm nhng n l cha kha theo di
tng ca tc gi nguyn thy, vn l trng tm ca vic gii ngha. Mi phn on u c mt v ch
mt ch .
1.
2.
3.
4.

Phn on 1
Phn on 2
Phn on 3
Vn vn

232

CC KIN GII SU SC LIN QUAN N BI CNH T CU 1-27

A. l tt c nhng ngi ph n cp n trong phn kt ny u l bn ng lao vi Phao-l
trong vic rao ging Tin lnh (Phi-lp 4:3). Ph-b trong cu 1; B-rt-sin trong cu 3; Ma-ri trong
cu 6; Giu-ni-a (hay l Giu-ni-t- nu vy th l ngi n ng) trong cu 7; Try-phe-n v Try-phs trong cu 12; Bt-si- trong cu 12; m ca ng trong cu 13; Giu-li-a trong cu 15; v ch
em ca ng trong cu 15. Nn cn trng v ch ngha gio iu lin quan n vn ph n trong
mc v. Mi ngi tin Cha u c ban cho n t (I C-rinh-t 12:7, 11), u l cc mc s trn
thi gian (-ph-s 4:12). Kinh thnh c khng nh vn lnh o ca phi nam l ch ca c
Cha Tri. Trong danh sch ny, chng ta thy c mt n chp s, Ph-b, v cng c th c n s
, Giu-ni-a (Gi-n 2:28; Cng v 2:16-21). Rt kh bit phi gii quyt vn ny da theo Kinh
thnh l nh th no bi v nhng cu ni dng nh nghch l nhau ca Phao-l trong I C-rinh-t
11:4-5 so snh vi 14:34.
B. nhng xut thn v chng tc trong nhng ci tn ny:
1. Nhng ngi Do thi tin Cha: A-qui-la, B-rt-sin, Andronicus, Giu-ni-t, Ma-ri (mt s bn
khc ghi l Mariam);
2. Tn tui trong cc gia nh qu tc ca La-m: B-rt-sin, Ampliatus, Apelles, Narcissus, Julia,
Philologus;
3. Tn tui trong cc gia nh qu tc Do thi: Aristobulus, Herodion
C. Cu 1-16 l nhng li cho c nhn ca Phao-l, trong khi cu 17-20 l nhng li cnh co cui ca
ng v nhng gio s gi. Trong cu 21-23 nhm truyn gio gi li cho t C-rinh-t.
D. Phn bn lun v chng 16 trong cun Tyndale New Testament Commentary ca F.F. Bruce rt c
ch. Nu bn thch nghin cu t m hn v nhng ci tn c cp trong chng ny, bn c th
c t trang 266-284.
E. C mt s nghi ng v vic l th ny kt thc ti u. Nhng ch kt thc c th tm thy phn
cui ca chng 14, 15 (bn P46) v chng 16 trong cc bn Hy-lp c. Tuy nhin, phn kt truyn
thng 16:25-27 xut hin trong cc bn P61, ,B, C, v D, cng nh trong cc bn Hy-lp c
Clement R-ma dng (nm 95 SCN).
Cu 24 khng c trong cc bn Hy-lp c hn, P46, P61, ,A, B, C, cng khng c trong bn
Latin Vulgate hay l bn Hy-lp dng bi Origen Alexandria. bit thm v nhng vn d bn
ny, xin xem sch ca Bruce M. Metzger, A Textual Commentary on the Greek New Testament,
trang 533-536.
NGHIN CU T NG
16:1-2 (BN NASB)
1 Ti gi gm Ph-b, ngi ch em chng ta cho anh em, l ngi ti t trong Hi thnh Xenc-r.2 Hy n cn tip rc ngi trong Cha chng ta, mt cch xng ng vi thnh , v
hy gip ngi trong mi dp m ngi s cn n anh em; v chnh ngi gip nhiu k,
v cng gip ti na.
16:1 Ti gi gm cho anh em y l th gii thiu cho mt n chp s tn l Ph-b. C l b l
ngi em th ca Phao-l n R-ma. C mt s v d khc v nhng loi th gii thiu ny trong Tn
c (Cng v 18:27; I C-rinh-t 16:3; II C-rinh-t 3:1; 8:18-24; v Phi-lp 2:19-30).
Ph-b Tn ca b c ngha l sng chi sng
233

16:1
NASB, NKJV l ngi ti t trong Hi thnh
NRSV
l chp s ca Hi thnh
TEV
ngi phc v Hi thnh
JB
l ngi n chp s ca Hi thnh
T ng ny l diakonos. N l dng I CCH S T GING CI (ACCUSATIVE SINGULAR
FEMININE). y l t Hy-lp ch ngi mc s/ti t. N c dng cho ng Christ trong cu 15:8 v
cho Phao-l trong -ph-s 3:7; C-l-se 1:23, 25.
Tn c v mt s vn phm ca Hi thnh u tin thi k sau Kinh thnh u c nu bng chng
v s hin hu ca chc v n chp s. Mt v d khc v vic ph n lm vic trong mc v Hi thnh
a phng trong Tn c l cc vai tr ngi ga ba trong cc th tn Mc v (I Ti-m-th 3:11; 5:316). Bn RSV v bn Phillips c ch n chp s trong cu 16:1. Bn NASB v NIV c ch ny phn
ch thch. Bn NEB c ch l ngi gi chc. Tt c ngi tin Cha u l nhng mc s ton thi
gian, c ban n t v c ku gi (-ph-s 4:12). Mt s th c ku gi vo vai tr lnh o mc
v (-ph-s 4:11). Truyn thng ca chng ta phi nhng ch cho Kinh thnh! Nhng chp s v n
chp s thi xa l nhng ti t, ch khng phi trong nhng hi ng qun tr.
Hc gi M.R. Vincent trong cun Word Studies, tp 2, trang 752 v 1196, ni rng Hin chng S
(Apostolical Constitutions) xut hin trong thi im t cui th k th hai n u th k th ba,
phn bit cc nhim v v s phong chc nhng ngi n gip trong Hi thnh.
1. N chp s
2. Ngi ga ba (I Ti-m-th 3:11; 5:9-10)
3. Nhng ngi gi ng trinh (Cng v 21:9 v c l trong I C-rinh-t 7:34)
Nhng trch nhim gm c:
1. Chm sc cho ngi bnh
2. Chm sc cho nhng ngi b bt b, nh p
3. Thm nhng ngi b t v c tin
4. Dy nhng tn hu mi
5. Ph gip lm bp-tm cho nhng ngi n
6. Mt s coi sc cc thnh vin ph n khc trong Hi thnh
Xen-c-r y l mt trong hai cng ca thnh ph C-rinh-t. Cng ny nm pha ng (Cng
v 18:18).
16:2 hy tip ngi trong Cha trong mt cch phi l y l dng BN THI CCH TRUNG
CCH [deponent] QU KH (AORIST MIDDLE SUBJUNCTIVE) ca t prosdechomai, c ngha l
tip i t t nh mt ngi khch (Phi-lp 2:29). Phao-l tin cy ngi ph n ny v mun Hi thnh
cng tip nhn b v gip b thay cho ng.
cc thnh Ch ny c ngha l ngi thnh N m t khng nhng v tr ca ngi tin Cha
trong Cha Jsus nhng cng m t i sng tin knh c mong mi ni h, dn dn by t bn cht gn
vi v tr mi ca h trong Cha. Ch thnh lun dng S NHIU tr mt trng hp trong
Phi-lp (4:21), v ngay c trong trng hp n mang ngha tp th. L mt C c nhn l thuc v
mt cng ng c tin, mt gia nh, mt thn th. Hi thnh hin i phng Ty nh gi thp
kha cnh tp th ca c tin theo Kinh thnh ny! Xin xem Ch c bit cu 1:7.
gip ngi trong bt c iu g ngi cn C hai BN THI CCH y. Ch u,
paristemi (CH NG QU KH) c ngha l ng gn bn gip . Ch th hai, chrezo (CH
NG HIN TI), c ngha l gip bt c iu g cn (II C-rinh-t 3:1).
iu ny ch nhng s chu cp vt cht cho nhng mc s lu ng. y l mc ch ca cc l th
gii thiu.
234

 NASB, NKJV gip nhiu ngi

NRSV
gip nhiu ngi
TEV
v chnh ngi tr thnh bn tt ca nhiu ngi khc
JB
chm sc cho rt nhiu ngi khc
Ch proistatis, c thy ch ti y trong c Tn c. iu ny c th ch s gip vt cht hay
ti chnh. Ch ny t nguyn gc ch mt b ch giu c. V Ph-b i n R-ma (cu 1) v gip
nhiu ngi (cu 2), iu ny c th ng trong qu kh trong trng hp ca b.

16: 3-16 (BN NASB)

Hy cho B-rt-sin v A-qui-la, k cng lm vic vi ti trong c Cha Jsus Christ,4 l hai
ngi liu cht cu s sng ti; y chng nhng mt mnh ti t n hai ngi, nhng c cc
Hi thnh ca dn ngoi na.5 Cng hy cho Hi thnh nhm ti nh hai ngi. Hy cho bai-nt, l ngi rt thit vi ti, v nn tri u ma trong x A-si cho ng Christ.6 Hy
cho Ma-ri, l ngi c nhiu cng kh v anh em.7 Hy cho An-tr-ni-c v Giu-ni -a, tc l
b con v bn ng t vi ti, l hai ngi c danh vng trong cc s v thuc v ng
Christ trc ti vy.8 Hy cho Am-li -a, ngi rt yu du ca ti trong Cha. 9 Hy cho Ur-banh, bn cng lm vic vi ti trong ng Christ, v Ech-ta-chy, l k rt thit vi ti.10
Hy cho A-be-l, ngi c tip np trong ng Christ. Hy cho cc ngi nh A-rch-tbu.11 Hy cho H-r-i-n, l b con ti. Hy cho cc ngi trong nh Nt-xt, l nhng k
trong Cha.12 Hy cho Try-phe-n v Try-ph-s, l hai ngi lm vic cho Cha. Hy cho
Bt-si-, ngi rt thn vi ti, v lm vic nhiu cho Cha.13 Hy cho Ru-phu, ngi
jklj
c chn ca Cha, v cho m ngi, cng l m ti.14 Hy cho A-sin-c-rch, Ph-l-gn,
Ht-me, Ba-tr-ba, Ht-ma, v cc anh em vi h.15 Hy cho Phi-l-l-g v Giu-li, N-r v
ch ngi, -lim, v ht thy cc thnh vi h.16 Anh em hy ly ci hn thnh m cho
nhau. Ht thy cc Hi thnh ca ng Christ cho anh em.
3

16:3 B-rt-sin v A-qui-la Lu-ca gi b l Priscilla. B thng c k tn trc chng b, l iu

rt khc thng (Cng v 18:18, 26; I C-rinh-t 16:19; II Ti-m-th 4:19). C l b thuc dng qu tc
La m hay l mt c tnh ni tri hn trong cp ny. Phao-l v cp v chng ny u l nhng ngi
may tri hay th thuc da. Phao-l gi h l bn ng lao trong ng Christ C l ng bit c nhng
im mnh v yu ca Hi thnh R-ma t hai ngi ny.
16:4 liu cht y l thnh ng xut pht t thut ng din t ci ao ca ngi ao ph. Kinh
thnh yn lng khng cho bit Phao-l c g khi dng cm t ny.
l nhng ngi m chng nhng ti t n thi, nhng cc Hi thnh dn ngoi na Phao-l rt
cm kch tnh bn v s gip tn tnh ca cp v chng ny. ng thm ch m rng s phc v ca h
n tt c cc Hi thnh dn ngoi. Tht l mt s khng nh v cm t rt rng ln! N c th ch
vic h khch l v hng dn A-b-l (Cng v 18: 24-28).
16: 5 Hi thnh iu ny ch nhng con ngi ch khng phi mt ngi nh. Ch ny c ngha l
nhng ngi c gi ra khi. Trong Cu c s dng ting Hy lp, bn LXX, t ny c dng
dch ch H-b-r qahal, dch l hi chng. Hi thnh u tin xem chnh h l nhng ngi k tc t
nhin v l s lm thnh hi chng Y-s-ra-n ca Cu c, m khng phi l mt nhm chia r ra.
nh ca h Nhng ngi C c u tin nhm li trong nh (16:23; Cng v 12:12; I C-rinh-t
16:19; C-l-se 4:15 v Phi-l-mn 2). Cc ta nh gi l nh th ch xut hin t th k th ba SCN.
-bai-nt Tn ca ngi ny c ngha l c khen ngi.
235

 l ngi ci o u tin iu ny cng c dnh cho nh Stephanas trong I C-rinh-t 16:15.

t x A-si iu ny ch mt tnh ca La m l phn to nn mt phn ba vng pha Ty ca nc
Th-nh-k ngy nay.
16:6 Mari, l ngi lm vic ct lc v anh em Chng ta khng bit g thm v ngi ny. B c
th l nh truyn gio t Hi thnh R-ma. Nhiu tn hu tuyt vi, tin knh Cha khc cng vy, mc d
chng ta khng bit nhng Cha th bit r.
16:7 bn ng t vi ti Nhiu hc gi ngy nay khng chc Phao-l ang ni n t ni no. Phaol chu kh rt nhiu v c tin ca ng (II C-rinh-t 4:8-11; 6:4-10; 11:25-28). ng b t Phi-lp,
S-sa-r, R-ma, v c l nhiu ni khc na (-ph-s, I C-rinh-t 15:32; II C-rinh-t 1:8).
Giu-ni-a Tn ny c th l GING C hay GING CI, l iu c quyt nh bi cc du
nhn sau ny. C mt s d bn trong ting Hy-lp, Iounian, c tm thy trong cc bn ,A, B, C, D,
F, G v P, nhng khng c du nhn. Du nhn ch ging ci c tm thy trong cc bn B2, D2 v 0150.
Cc bn papyrus P46 v cc bn dch Vulgate v Coptic, cng nh cc bn Hy-lp c Jerome s dng,
c ch Ioulian, l t thuc ging ci. Mt s hc gi cho rng y l li sao chp. Dng ging ci ny c
xut hin trong cu 16:15. C th hai ngi c nu tn trong cu 7 l (1) hai ngi tin Cha ngi Do
thi b b t vi Phao-l; (2) mt ngi anh v mt em gi; hay l (3) chng v v. Nu n dng ging
ci v nu cm t cc s ch mt cch s dng rng ri hn l ch cho Nhm mi hai s , th
y l mt n s .
iu th v l cch nh vn ch Junias khng c tm thy trong bt c bn vn chng hay bia
m La m no nhng ch Junia li rt ph bin. y l tn mt gia nh La m. Mun bit thm chi tit
v vn ngi n trong mc v xin xem Women Leaders and the Church, vit bi Linda L. Belleville,
trang 188, ch thch 42.
NASB l nhng ngi ni bt trong vng cc s
NKJV l nhng ngi ng n trong vng cc s
NRSV h l nhng ngi ting tm trong vng cc s
TEV h l nhng ngi ni ting trong vng cc s
NJB
nhng s ni bt
y c th ch Mi hai s , nu vy hai ngi ny ni bt trong vng h, hoc l trong nhm rng
ln hn gm cc mc s gi l s (Cng v 14:4, 14; 18:5; I C-rinh-t 4:9; Ga-la-ti 1:19; Phi-lp
2:25; I T-sa-l-ni-ca 2:6). Ng cnh ny hm cch dng rng ri hn, nh trong -ph-s 4:11, nhng
MO T XC NH th li hm Mi hai s .
cng l nhng ngi thuc v Christ trc ti iu ny r rng c ngha l h c cu v
nng n trong s phc v ng Christ trc kinh nghim ca Phao-l trn ng i a-mch.
16:8-16 Nhng tn tui trong phn ny khng c gii hc thut bit n. H c c Cha Tri yu
mn nhng tn tui v s phc v ca h khng c ghi chp li trong Tn c hay trong cc vn
chng C c thi k u tin. iu ng l c mt s trn ln gia tn ca cc n l v tn ca
cc gia nh quyn qu ngi ngi Do thi v La m. C nam c n. C nhng ngi t do giu c v c
nhng nh ging o lu ng. C nhng ngi ngoi t Persia. Mi ranh gii u b gt b trong Hi
thnh ca Cha Jsus Christ (3:22; 10:12; Gi-n 2:28-32 [Cng v 2:14-21]; I C-rinh-t 12:11; Ga-la-ti
3:28; C-l-se 3:11)!
16: 8 Ampliatus Ch ny cng ging nh B-rt-sin v Giu-ni-a, l tn ca cc gia nh La m ni
ting.
236

 ngi yu du ca ti trong Cha Ch ngi yu du c c Cha Cha s dng ni v

c Cha Con trong Ma-thi- 3:17 v 17:5, c th l danh hiu t Nhng bi Ca Ngi n l trong -sai
(Ma-thi- 12:18, trch t -sai 42:1). Tuy nhin, Phao-l dng n ch ngi tin Cha (1:7; 16:8, 9; I
C-rinh-t 4:14, 17; 15:58; -ph-s 6:21; Phi-lp 2:12; C-l-se 4:7,9, 14; I Ti-m-th 6:2; Phi-l-mn
cu 16).
16:9 Urbanus Ch ny c ngha l c dn thnh th hay l c gc thnh th.
trong ng Christ y l cm t c lp i lp li, cng vi ch trong Cha, xuyn sut
chng ny. Nhng ngi hu vic Cha thuc v mt gia nh, mt Cu Cha.
Stachys y l mt tn him c ngha l bng (la). Kho c hc tm thy tn ny c lin h
n gia nh S-sa.
16:10 c chp nhn trong Christ y l cm t thnh ng ch nhng ngi qua cc th nghim
v vn gi s trung thnh. Xin xem Ch c bit cu 2:18.
nhng ngi nh Mt s hc gi suy on rng y l cm t ch cc n l phc v trong nh ca
Aristobulus, khng phi l thnh vin trong gia nh, v cng mang ny trong cu 11, ngi nh
Narcissus.
ca Aristobulus Mt s hc gi (Lightfoot) cho rng y l anh em ca H-rt c-rp-ba I (trong
sch Cng v vua ny ra lnh chm Gia-c). Nu vy, n cho thy th no Phc m bt u thm
nhp vo gia nh hong gia ngi -m.
16:11 Herodian y c l l mt n l trong gia nh H-rt.
ngi nh Narcissus y c th ch n l ni ting ca hong Claudius. Nu vy, n cho thy
th no Tin lnh bt u thm nhp vo hong tc La m.
16:12 Tryphaena Ch ny c ngha l chn lc, thanh nh.
Tryphosa Ch ny c ngha l tinh xo, mnh d. H c th l ch em vi nhau, hay l cp song
sinh.
chu kh nhc Ch ny mang ngha trong lao ng n mc kit sc.
Persis C ngha l ngi ph n Persian.
16:13 Rufus Tn ny c ngha l hay u . C mt ngi tn l Rufus ni ting R-ma
(Mc 15:21). Liu ngi ny l ngi c ni n y hay khng th khng chc c.
NASB mt ngi chn la trong Cha
NKJV, NRSV ngi c la chn trong Cha
TEV ngi ni bt trong s phc v Cha
JB mt y t c chn la ca Cha
Ch ny theo ngha en l ngi c la chn. y ch ny khng ch lin h n s ku gi
ca c Cha Tri, nhng cng lin h n li sng phc v. M ca ng cng i x vi Phao-l
mt cch y yu thng.

237

16:14 Hermes y l tn ca v thn may mn. y l tn ph bin ca n l trong th k th nht

trong th gii Hy-La ngy xa.
16:15 tt c cc thnh Xin xem Ch c bit cu 1:7
16:16 ci hn thnh Khng c nhng bng chng thi k ban u ai hn ai, hay l khi no, u. Sau
trong lch s n ng hn n ng trn m v n b hn n b (I C-rinh-t 16:20; II C-rinh-t
13:12; I T-sa-l-ni-ca 5:26; I Phi-e-r 5:14). Cch cho ny tr thnh vn trong Hi thnh v b ngi
cha tin Cha hiu lm v v vy c chm dt.
16:17-20 (BN NASB)
17 Hi anh em, ti khuyn anh em coi chng nhng k gy nn b ng v lm gng xu,
nghch cng s dy d m anh em nhn. Phi trnh xa h i,18 v nhng k chng hu
vic ng Christ, Cha chng ta, song hu vic ci bng h, v ly nhng li ngt ngo dua
nnh d dnh lng k tht th.19 S anh em vng phc th ai ai cng bit ri, vy ti v anh em
vui mng, mong rng anh em hy khn ngoan trong vic lm lnh, v non nt trong vic d. 20
c Cha Tri bnh an s kp giy p qu Sa-tan di chn anh em. Nguyn xin n in ca
c Cha Jsus chng ta cng anh em!
16:17 Li cnh co ny dng nh c a vo ng cnh mt cch bt ng. C mt danh sch trong cu
17-18 v nhng iu cc gio s gi ny lm:
1. H khi dy s chia r
2. H t nhng ro cn trn ng ca nhng ngi tin Cha
3. H dy nhng iu chng li li dy ca Hi thnh
4. H phc v chnh bng mnh
5. H la o tm lng ca nhng ngi nh d bi li n ni dua nnh, mt m ca h
Phi trnh xa h y l dng MNH LNH CH NG HIN TI (PRESENT ACTIVE
IMPERATIVE). y l mt ch thng lp i lp li (Ga-la-ti 1:8-9; II T-sa-l-ni-ca 3:6, 14; II
Ging 10).
16:18
NASB, NRSV, TEV ci bng ca chnh h
NKJV
ci bng ca chnh h
NJB
s tham lam ca h
Ngha en ca n l ci bng (Phi-lp 3:19; Tt 1:12). Cc gio s gi xoay hng mi s vo ch li
cho chnh mnh.
bi li dua nnh mt m ca h Cc gio s gi thng c ngoi hnh hp dn v c mt c tnh
nng ng (C-l-se 2:4). H thng dng l lun trong nhng lc trnh by. Hy xem chng! C mt s
th nghim trong Kinh thnh xc nh ai l gio s gi c tm thy trong Phc truyn lut l k
13:1-5; 18:22; Ma-thi- 7; Phi-lp 3:2-3, 18-19; I Ging 4:1-6.
d dnh lng k tht th y l dng CH NH CH NG HIN TI (PRESENT ACTIVE
INDICATIVE) cho thy s la o c tip din. Nhng tn hu mi v non nt ny d b nh la (non
nt trong s c).
16:19 s anh em vng phc th ai ai cng bit iu ny c ni n trong cu 1:8. y l
mt trong nhng li ni cng iu ca Phao-l.
238

 hy khn ngoan trong vic lm lnh, v non nt trong vic d iu ny phn nh li dy ca

Cha Jsus (Ma-thi- 10:16; Lu-ca 10:3).
16:20 c Cha Tri ca s bnh an y l mt danh hiu tuyt vi cho c Cha Tri (15:33; II
C-rinh-t 13:16; Phi-lp 4:9; I T-sa-l-ni-ca 5:23 v H-b-r 13:20).
s sm giy p Satan di chn anh em y l cu m ch Sng th k 3:15. Mi lin h ca
ngi tin Cha vi ng Mt-si-a cng mang li cho h chin thng (I Ging 5:18-20). y l mt li
ha v l mt trch nhim ln lao. Trong ng cnh ny Satan tng trng cho s ri lon v chia r gy
ra bi cc gio s gi l iu gy cho Hi thnh nh mt s tp trung vo i mng lnh. ng sau
nhng gio s gi l quyn lc thuc v ma qu! Tuy nhin, Phc m y li ti tm v s gian c cho
nhng ngi mun nhn ly Phc m v sng theo n. Mt cun sch ch li v vn ny l Three
Crucial Questions About Spiritual Warfare vit bi Clinton E. Arnold.
CH C BIT: HIN THN CA IU C
y l mt ch kh bi v mt s l do:
1. Kinh thnh Cu c khng by t mt k th ca iu lnh, nhng l mt ti t ca c Gih-va, k a ra mt la chn khc cho con ngi v t co s khng cng bnh ca h.
2. Khi nim hin thn ca mt k th ca c Cha Tri pht trin trong cc vn chng xut
hin khong gia hai giao c (khng thuc kinh in) di nh hng ca tn gio Ba-t
(Zoroastrianism). iu ny n lt n li nh hng ln trn Do thi gio.
3. Tn c pht trin mt s ch Cu c mt cch rt thng thn nhng c chn lc.
Nu chng ta tip cn vn v iu c t ci nhn ca thn hc Thnh kinh (mi sch hoc
trc gi hoc th loi c nghin cu v sp xp ring bit), th s thy c rt nhiu quan im v
iu c.
Tuy nhin, nu tip cn n t cc ti liu khng phi l Kinh thnh hoc cc ti liu thm vo
Kinh thnh t cc tn gio ca th gii hoc tn gio ng phng, th chng ta s thy s pht trin
Tn c hu ht b bao trm trong thuyt nh nguyn ca Ba-t (Persian) v thuyt thng linh
(spiritism) ca th gii Hy-la.
Nu chng ta gi nh rng mnh ng trn lp trng thm quyn thing ling ca Kinh thnh,
th s pht trin trong Tn c phi c xem nh mt s mc khi tim tin (progressive
revelation). Ngi C c phi canh phng khng cho nhng truyn thng dn gian ca ngi Do
thi hay cc tc phm vn chng phng Ty (nh Dante, Milton) nh ngha thay cho h cc
nim Kinh thnh. R rng rng c mt s huyn b v khng r rng trong lnh vc khi th ny.
Cha quyt nh khng by t ra mi kha cnh ca iu c, xut x, mc ch ca n, nhng Ngi
by t cho chng ta bit rng n b nh bi!
Trong Cu c ch Satan hay k kin co c l lin quan n ba nhm ring bit:
1. Nhng k kin co l con ngi (I Sa-mu-n 29;4; II Sa-mu-n 19:22; I Cc vua 11:14, 23,
25; Thi-thin 109:6)
2. Nhng k kin co l thin s (Dn s k 22:22-23; Xa-cha-ri 3:1)
3. Nhng k kin co l ma qu (I S k 21:1; I Cc Vua 22:21; Xa-cha-ri 13:2)
Ch c sau ny trong thi k gia hai giao c th con rn trong Sng th k 3 mi c cho l
Satan (Sch khn ngoan 2:23-24; II H-nc 31:3), v mi sau ny iu ny mi tr thnh mt cch
gii thch ca cc thy ra-bi (Sot 9b v Sanh. 29a). Cc con trai ca c Cha Tri trong Sng th
k 6 tr thnh cc thin s trong I H-nc 54:6. Ti cp n iu ny, khng phi khng nh
tnh chnh xc v mt thn hc ca n, nhng ch cho thy tin trnh pht trin ca n. Trong Tn
c cc hot ng ny trong Cu c thng c gn cho iu c vn c nhn cch ha v mang

239

tnh thin thn (tc l Satan) trong II C-rinh-t 11:3; Khi huyn 12:9.
Ngun gc ca hin thn iu c tht kh, thm ch khng th truy xt c (ty theo quan im
ca bn) t Cu c. Mt l do l v tnh c thn rt mnh ca Y-s-ra-n (I Cc Vua 22:20-22;
Truyn o 7:14; -sai 45:7; A-mt 3:6). Mi nguyn nhn u thuc v c Gi-h-va ch s
c nht v cao c nht ca Ngi (-sai 43:11; 44:6, 8, 24; 45:5-6, 14, 18, 21, 22).
Mt s ngun thng tin c c tp trung vo (1) Gip 1-2 y Satan l mt trong nhng con
trai c Cha Tri (tc l thin thn) hoc l (2) -sai 14; -x-chi-n 28 l ni cc vua kiu cng
vng Cn ng (Ba-by-ln v Ty-r) c dng minh ha s kiu ngo ca Satan (I Ti-m-th
3:6). Ti c nhng cm xc ln ln v cch tip cn ny. -x-chi-n dng hnh nh Vn -en
khng nhng cho vua ca Ty-r l satan (-x-chi-n 28:12-16), nhng ng cng dng hnh nh ny
cho Vua ca Ai-cp ch cy bit iu thin v iu c (-x-chi-n 31). Tuy vy, -sai 14, c bit
l cu 12-14, dng nh m t s ni lon ca cc thin thn qua s kiu ngo. Nu c Cha Tri
mun by t cho chng ta bit bn cht v xut x c bit ca Satan qua nhng cu ny, th Ngi
t n mt ch khng r rng v cp n mt cch rt gin tip. Chng ta cn phi cnh gic
khng theo xu hng ca thn hc h thng gom gp mt s cu t i, l m t c hai giao c, cc
tc gi, sch v, cc th loi vn chng khc nhau v kt hp chng li thnh nhng ming xp hnh
thing ling.
Hc gi Alfred Edersheim (The Life and Times of Jesus the Messiah, tp 2, ph lc XIII [trang
748-763)] v XVI [trang 770-776]) cho rng Do thi gio b nh hng qu mc ca thuyt nh
nguyn Ba-t v cc suy on qu. Cc thy ra-bi khng phi l ngun ng tin cy trong lnh vc
ny. Cha Jsus hon ton t tch khi cc li dy ca cc thy ra-bi trong cc nh hi. Ti ngh
rng khi nim trung gian v chng i ca cc thin thn theo cc thy ra-bi qua vic ban lut Mise trn ni Si-nai m ng cho khi nim cho rng trong gii thin thn c mt k th ca c
Gi-h-va v con ngi. Hai v thn cao c ca thuyt nh nguyn ca ngi I-ran (Zoroastrian) l
Ahkiman v Ormaza, thin v c, v thuyt nh nguyn ny pht trin thnh quan im nh nguyn
c gii hn trong Do thi gio gia c Gi-h-va v Satan.
Chc chn l c mt s mc khi tim tin trong Tn c v s pht trin ca khi nim iu c,
nhng khng qu chi tit nh cc thy ra-bi tuyn b. Mt v d in hnh cho s khc bit ny l
cuc chin trn thin ng. S sa ng ca Satan l mt iu cn c theo cch l-gch, nhng chng
ta khng c cc chi tit ca s kin ny. Ngay c nhng iu c cho bit th ch c thy qua bc
mn ca th loi vn chng thi cui cng (apocalyptic genre) (Khi huyn 12:4, 7, 12-13). Mc d
Satan b nh bi v b y xung trn gian ny, n vn c chc nng nh mt y t ca c Gih-va (Ma-thi- 4:1; Lu-ca 22:31-32; I C-rinh-t 5:5; I Ti-m-th 1:20).
Chng ta phi nn li s t m ca chng ta trong lnh vc ny. C mt quyn lc hin thn ca
s cm d v gian c, nhng cng c mt v ch mt c Cha Tri v con ngi phi chu trch
nhim i vi nhng iu mnh chn la. C mt trn chin thuc linh c trc v sau s cu ri. S
chin thng ch c th n v tn ti trong v qua c Cha Tri Ba ngi. S c b nh bi v s
b loi b!

n in ca Cha Jsus Christ chng ta cng anh em y l cch kt thc thng thng ca
Phao-l (I C-rinh-t 16:23; II C-rinh-t 13:14; Ga-la-ti 6:18; Phi-lp 4:23; C-l-se 4:18; I T-sa-l-nica 5:28; II T-sa-l-ni-ca 3:18 v Khi huyn 22:21). C th chnh tay ng vit iu ny. y l cch ng
xc nhn th ca ng (II T-sa-l-ni-ca 3:17; I C-rinh-t 16:21; C-l-se 4:18).

16:21 (BN NASB)

Ti-m-th, k cng lm vic vi ti cho anh em, Lu-si-t, Gia-sn v S-xi-ba-t, l b con ti
cng vy.
21

240

16:21-23 Nhng cu ny nm phn ti bt. Cc ng nghip ca Phao-l C-rinh-t gi li cho

thm.
16:21 Lu-si-t y c l l (1) bc s Lu-ca (C-l-se 4:14), hay c l l mt thnh ng ch mt ngi
c hc v cao; (2) Lu-si-t Cyrene (Cng v 13:1); hay l (3) mt C c nhn v danh.
Gia-sn y c l l Gia-sn m Phao-l tr nh ng ti T-sa-l-ni-ca (Cng v 17:5-9).
S-xi-ba-t Ngi ny c l l Sopater B-r trong Cng v 20:4.

16:22 (BN NASB)

22

Ti l Tt-tiu, ngi chp bc th ny, cho thm anh em trong Cha.

21 Ti-m-th, k cng lm vic vi ti cho anh em, Lu-si-t, Gia-sn v S-xi-ba-t, l b con
16:22
Ti,vy.
Tt-tiu, ngi chp bc th ny Phao-l s dng mt th k (amanuensis) vit th cho
ti cng
ng (I C-rinh-t 16:21; Ga-la-ti 6:11; C-l-se 4:18; II T-sa-l-ni-ca 3:17). Ti ngh Phao-l mt km
khng th vit nhng ch va nh va kht t tn ch trn mt trang giy papyrus hay cun giy da
(Ga-la-ti 6:11).

16:23-24 (BN NASB)

Gai-t l ngi tip i ti cng tip i c Hi thnh, cho anh em. -rt, quan kho bc
thnh ph, v Qua-r-tu, ngi anh em chng ta, cng cho anh em na. 24 [Nguyn xin n
in ca Cha Jsus Christ chng ta cng ht thy cc anh em. Amen.]
23

16:23 Gai-t y c l l (1) Gaius Titus Justus trong Cng v 18:7; (2) Gai-t t-b (Cng v
19:29; 20:4; I C-rinh-t 1:14); hay l (3) Gai-t trong III Ging 1.
tip i ti cng c Hi thnh y l s hiu khch cn c trong Hi thnh. Mt s tn hu c ti
sn, phng tin ng li gip cc mc s lu ng ch n ch . Mt s khc, nh ngi ny, m
ca nh lm ni nhm hp cho cc bui t tp. Nhm ti nh l mt iu rt thng thng khong
hn mt trm nm u.
-rt, quan kho bc thnh ph ng cng c nhc n trong Cng v 19:22; II Ti-m-th 4:20.
ng c mt mc v lu ng hp tc vi Phao-l.
Qua-r-tu Ch ny trong ting La-tin ngha l th t (fourth). ng c l l anh em vi Tt-tiu,
trong ting La-tin ngha l th ba (third) (cu 22).
16:24 Cu ny khng c trong cc bn Hy-lp c hn nh P46,61, ,A, B, C v 0150. N c tm thy
trong mt s bn Hy-lp sau cu 16:23 v mt s bn khc sau cu 16:27. R rng y khng phi l
nguyn bn ca Phao-l. N b loi ra trong cc bn dch NASB, NRSV, TEV, v NJB. Bn UBS4 cho
vic b nhng ch ny ra loi A ngha l chc chn. N toan kt thc bc th ti y v iu ny lin
h n vn bi tn vinh t cui chng 14, 15, v 16 trong mt s bn Hy-lp c.

16:25-27 (BN NASB)

Ngi khen ng c quyn lm cho vng ch anh em theo Tin Lnh ca ti v li ging c
Cha Jsus Christ, theo s t ra v l mu nhim, l l giu kn t mi i trc, 26 m by
gi c by ra, v theo lnh c Cha Tri hng sng, bi cc sch tin tri, by ra cho mi
dn u bit, ng em h n s vng phc ca c tin,27 nhn c Cha Jsus Christ,
nguyn xin vinh hin v ni c Cha Tri khn ngoan c mt, i i v cng! A-men.
25

241

16:25-27 y l mt cu lin tc trong ting Hy-lp. Li chc phc ny c th c tm thy trong phn
cui ca hai chng 14 v 15. Ng cnh ny tm li mt s ch chnh ca th, c l c chnh tay
Phao-l vit.
Mt s cho rng bi tn vinh c l l (1) li m u (cover letter) cho bc th c lun chuyn ca
Hi thnh -ph-s hay l (2) cho nhng ngi ang trn ng n R-ma bi v (a) Phao-l cha bao
gi ving thm R-ma, nhng ng cho thm 26 ngi; (b) chng 16 l ch u tin ni n cc gio s
gi; v (c) bi tn vinh ny xut hin trong cc bn Hy-lp nhiu a im khc nhau. Cng c th l
Phao-l sao chp ra 2 bn, chng 1-14 cho Hi thnh R-ma, v chng 1-16 cho Hi thnh -ph-s.
Thng thng nhng s xc nhn ny c tr li qua (1) s kin rng c nhiu cn s C c thi
k u hay i ch ny ch n; (2) s kin rng khng c mt bn Hy-lp no ca th R-ma li khng c
chng 16; v (3) c th cc gio s gi c ngm hiu trong cu 14:1-15:13.
16:25 ng c quyn y l mt danh hiu tuyt vi na dnh cho Cha c dng 3 ln trong Tn
c (-ph-s 3:20: Giu-e 24).
cch c Cha Tri ban quyn cho cc tn hu.
1. Phc m t Phao-l
2. S ging dy v Cha Jsus Christ
3. S by t chng trnh cu ri i i ca c Cha Tri c giu kn (mu nhim)
Ngi tin Cha c ban cho c quyn bi s hiu bit Phc m. Phc m ny gi y c sn cho
mi ngi!
s mu nhim c Cha Tri c mt mc ch hip nht cho chng trnh cu ri con ngi ngay
c trc s sa ng (Sng th k 3). Cc gi ca chng trnh ny c by t trong Cu c (Sng th
k 3:15; 12:3; Xut -dp-t k 19:5-6; v cc on lin quan n ton th nhn loi trong cc sch tin
tri). Tuy nhin, ton b k hoch ny khng c r (I C-rinh-t 2:6-8). Khi Cha Jsus v Thnh
Linh n, n tr nn r rng hn. Phao-l dng ch mu nhim m t ton b chng trnh cu ri
ny (I C-rinh-t 4:1; -ph-s 2:11-3:13; 6:19; C-l-se 4:3; I Ti-m-th 1:9). Tuy nhin ng dng n
trong mt s cch khc nhau:
1. S lm cng lng mt phn ngi Y-s-ra-n em vo mt s ngi ngoi. Vic nhng ngi
ngoi trn vo s hot ng nh mt c cu khin nhng ngi Do thi tip nhn Cha Jsus l
ng Christ ca li tin tri (R-ma 11:25-32).
2. Tin lnh c rao ging cho mi nc, bao gm tt c mi ngi trong Christ v qua Christ (Rma 16:25-27; C-l-se 2:2).
3. Thn th mi ca nhng ngi tin Cha trong ngy Cha tr li (I C-rinh-t 15:5-57; I T-sa-l-nica 4:13-18).
4. Vic tm li mi s trong Christ (-ph-s 1:8-11)
5. Ngi ngoi v ngi Do thi l nhng k ng k t (-ph-s 2:11-3:13)
6. S khng kht trong mi lin h gia ng Christ v Hi thnh c m t bng cc t ng trong
hn nhn (-ph-s 5:22-33).
7. Ngi ngoi c k vo trong dn giao c v c Thnh Linh ca Christ ng vo tr nn
trng thnh ging vi ng Christ, tc l, phc hi li nh tng b hoen ca c Cha Tri khi
con ngi sa ng (Sng th k 6:5, 11-13; 8:21) ca c Cha Tri ni con ngi (Sng th k
1:26-27; 5:1; 9:6; C-l-se 1:26-28).
8. Thi k cui cng ca Anti Christ (II T-sa-l-ni-ca 2:1-11)
9. Tm tt ca Hi thnh u tin v s mu nhim c tm thy trong I Ti-m-th 1:16.
16:26 by gi c by t S mu nhim hay chng trnh ca c Cha Tri gi y c by
t r rng cho mi ngi. l Phc m ca Cha Jsus Christ (-ph-s 2:11-3:13).
v bi Kinh thnh c Cha Tri by t s mu nhim ny qua con ngi v cng tc ca
Cha Jsus. iu ny c bo trc qua cc tin tri Cu c. S thit lp mt Hi thnh Tn c bao
242

gm nhng ngi tin Cha ngi ngoi v nhng ngi tin Cha ngi Do thi lun l mc ch t trc
n gi ca Ngi (Sng th k 3;15)!
NASB dn n s vng phc ca c tin
NKJV v s vng phc n c tin
NRSV em n s vng phc ca c tin
TEV dn n s vng phc c tin
JB
em h n s vng phc ca c tin
C nhiu cch hiu cm t ny; n c th ch (1) gio l v ng Christ; (2) tin cy ni ng
Christ; hay l (3) s vng phc Phc m lc ban u v tip tc v sau. S vng phc phi c kt hp
thn hc vi nim n nn v c tin (Mc 1:15; Cng v 3:16, 19; 20:21).
16:27 c Cha Tri khn ngoan c mt y l cu m ch tnh c thn (Phc truyn lut l k
6:4-5). C c gio ch c mt c Cha Tri, ging nh Do thi gio, tuy nhin, thn tnh y ca
Cha Jsus v thn v y ca Thnh Linh buc chng ta phi i n ci gi l ba-hp nht, hay l
Ba Ngi.
nguyn xin vinh hin i i Xin xem ch thch cu 3:23.
Amen Xin xem Ch c bit cu 1:25.
CU HI THO LUN
y l tp hng dn gii kinh, c ngha l bn phi c trch nhim t lm cng vic gii kinh. Mi
ngi chng ta phi bc i trong s soi sng mnh c c. Chnh bn, cun Kinh thnh, v c Thnh
Linh ng vai tr u tin trong vic gii ngha. Bn khng nn bn ciiu ny cho nh gii kinh.
Nhng cu hi sau y gip bn suy ngh thu o hn v nhng vn chnh trong phn ny. Nhng
cu hi ny nhm gi s suy ngh ch khng c tnh dt khot.
1. Lm sao Phao-l c th bit c ht nhng ngi ny trong Hi thnh R-ma trong khi ng cha
bao gi n ?
2. C bng chng Kinh thnh no v s c mt ca cc n chp s hay khng (16:1; I Ti-m-th
3:11; 5:3-16)?
3. Vic c rt nhiu ph n c lit k trong chng ny c hm g?
4. M t phng php v s ip ca cc gio s gi (cu 17-18).

243

PH LC MT
MT S NH NGHA NGN GN V CU TRC NG PHP TING HY LP
Ting Hy-lp Koine, thng c gi l ting Hy-lp ca vn ha Hy lp c, l mt ngn ng thng
dng ca th gii vng a trung hi bt u t s chinh phc ca Alexander i (336-323 TCN) v
ko di trong khong 800 nm (300 TCN-500 SCN). Khng phi n ch l mt th ting n gin, c
in, nhng trong nhiu phng din n l mt dng mi hn ca ting Hy-lp v tr thnh ngn ng
th hai ca vng Cn ng c (Ancient Near East) v th gii vng a trung hi.
Ting Hy-lp trong Tn c rt c bit xt v mt s mt bi v nhng ngi s dng n, tr Lu-ca
v tc gi sch H-b-r, c l hu ht s dng ting A-ram l chnh. V vy, li vit ca h b nh hng
bi cc thnh ng v cu trc ca ting A-ram. Thm vo , h c v trch t bn LXX (bn dch Kinh
thnh Cu c bng ting Hy-lp), l bn c vit bng Koine. Nhng bn LXX cng c c vit
bi cc hc gi Do thi l nhng ngi m ngn ng m ca h khng phi l ting Hy-lp.
iu ny l mt s nhc nh cho chng ta rng chng ta khng nn thc p Tn c vo mt cu trc
ng php qu cht ch. N rt c bit nhng cng c nhiu im tng ng vi (1) bn LXX; (2) cc
ti liu vn chng ca ngi Do thi nh Josephus chng hn; v (3) cc bn ch tho c tm thy
Ai-cp.. Vy th chng ta s tip cn nh th no vi vn phn tch ng php trong Tn c?
Cc c im ng php ca ting Hy-lp Koine v ting Hy-lp Koine trong Tn c rt lng (hay
thay i). Xt v mt s mt y l thi im n gin ha vn phm. Ng cnh s l ngi hng dn
chnh ca chng ta. T ng ch c ngha trong mt ng cnh rng ln hn, v vy, cc cu trc ng
php ch c th c hiu di nh sng ca (1) tnh cch ca mt tc gi c th; v (2) mt ng cnh c
th. Kh m c c mt nh ngha cui cng v cc dng thc hay cu trc ting Hy-lp.
Ting Hy-lp Koine ch yu l ngn ng theo ng t (verbal language). Thng thng cha kha
gii ngha l cc loi hay dng ca cc ng t ny. Trong hu ht cc v cu chnh, ng t lun xut
hin trc, cho thy s quan trng ca n. Khi phn tch ng t ting Hy-lp, c ba iu cn phi ch
: (1) s nhn mnh c bn v cc th, dng (th ng, ch ng) v li (mood ) (hnh thi hc
(accidence or morphology); (2) ngha cn bn ca mt ng t c th (t in hc); v (3) tnh tri chy
ca ng cnh (c php) (syntax).
I. TH (TENSE)
A. Th bao gm mi lin h ca cc ng t vi mt hnh ng hon tt hoc cha hon tt. N
cng thng c gi l hon thnh hay cha hon thnh.
1. Cc th hon thnh tp trung vo s xy ra ca mt ng t. Khng c mt thng tin no c
cung cp thm ngoi vic bit rng hnh ng xy ra! Vic n bt u ra sau, c ang
tip din hay t n nh im hay cha th khng c ni n.
2. Cc th cha hon thnh tp trung vo mt tin trnh ang din ra ca mt hnh ng. N c
m t qua cc hnh ng lin tip, hnh ng trong mt khong thi gian, hnh ng tip
din
B. Th c th c phn chia bi cch ngi vit nhn thy hnh ng din tin ra sao
1. xy ra= QU KH (AORIST)
2. xy ra v kt qu ko n hin ti= HON THNH (PERFECT)
3. ang xy ra trong qu kh v kt qu cn nh hng trong qu kh, khng phi trong hin ti=
HN HON THNH (PLUPERFECT)
244

4. ang din ra= HIN TI (PRESENT)

5. ang din ra trong qu kh= CHA HON THNH (IMPERFECT)
6. S din ra= TNG LAI (FUTURE)
Mt v d r rng cho thy cc th ca ng t gip cho vic gii ngha Kinh thnh l v d v ch
cu. N c dng vi nhiu th khc nhau cho thy c tin trnh v im nh ca n:
1. QU KH- cu (R-ma 8:24)
2. HON THNH- c cu v kt qu cn trong hin ti (-ph-s 2:5, 8)
3. HIN TI- c cu (I C-rinh-t 1:18; 15:2)
4. TNG LAI- s c cu (R-ma 5:9, 10; 10:9)
C. Khi tp trung nghin cu cc th ca ng t, ngi gii ngha tm xem l do g khin cc trc
gi nguyn thy chn din t tng ca mnh qua th ca ng t . Th tiu chun khng mu
m l th QU KH. y l mt dng ng t thng thng khng c th, khng nh ln
ranh, hoc khng d ng ng. Kha cnh ca th qu kh ch c trong LI CH NH
(INDICATIVE MOOD). Nu mt th no khc c dng n, th c mt iu g c th hn
c nhn mnh. Nhng l g?
1. TH HON THNH (PERFECT TENSE) Th ny din t mt hnh ng hon tt v kt
qu vn cn li trong hin ti. Ni nm na, n l s kt hp ca TH QU KH v TH HIN
TI. Thng thng trng tm ca n xoy vo cc kt qu hin c hoc l s hon tt ca hnh
ng. V d: -ph-s 2:5 v 8, cc ngi v vn tip tc c cu.
2. HN HON THNH (PLUPERFECT) Th ny ging nh th HON THNH nhng kt qu
theo sau chm dt. V d: Phi-e-r ang ng trc ca bn ngoi (Ging 18:16).
3. HIN TI (PRESENT) iu ny din t mt hnh ng cha hon tt. S tp trung thng
thng l vo s tip din ca mt s kin. V d: Ai c trong Ngi th khng tip tc phm
ti, nhng ngi sanh bi c Cha Tri th khng tip tc phm ti (I Ging 3:6 & 9).
4. CHA HON THNH (IMPERFECT TENSE) Trong th ny mi lin h vi TH HIN TI
cng gn ging vi mi lin h gia th HON THNH v HN HON THNH
(PLUPERFECT). Th CHA HON THNH ni n mt hnh ng cha hon thnh ang
din ra nhng chm dt hoc s bt u ca mt hnh ng trong qu kh. V d: C Giru-sa-lem vn tip tc i n vi Ngi hay l c Gi-ru-sa-lem bt u i n vi Ngi
(Ma-thi- 3:5).
5. TNG LAI (FUTURE) iu ny ni n mt hnh ng thng c hoch nh trong mt
thi im trong tng lai. N tp trung vo trin vng c th xy ra ca hnh ng hn l s
xy ra tht s. N cng thng ch s chc chn ca mt s kin. V d: Phc choh s
(Ma-thi- 5:4-9)
II. DNG (VOICE)
A. Dng m t mi lin h gia hnh ng ca ng t v ch th ca n.
B. DNG CH NG (ACTIVE VOICE) l cch dng thng thng, khng nhn mnh xc
nh mt ch th no ang lm mt hnh ng no .
C. DNG TH NG (PASSIVE VOICE) c ngha l ch t nhn hnh ng ca ng t sinh ra
bi mt tc nhn khc bn ngoi. Tc nhn bn ngoi to ra hnh ng c ch nh bng
cc gii t v trng hp sau y trong ting Hy-lp ca Tn c:
1. Tc nhn trc tip c ngi th (personal direct agent) s dng t hupo vi cng c cch
(ABLATIVE CASE) (Ma-thi- 1;22; Cng v 22:30).
2. Tc nhn trung gian c ngi th (personal intermediate agent) s dng t dia vi cng c cch
(ABLATIVE CASE) (Matt 1:22)
245

3. Tc nhn khng ngi th (impersonal agent) thng dng vi t en vi cng c cch

(INSTRUMENTAL CASE).
4. Tc nhn c khi thuc nhn cch ha, c khi khng v c dng bi ch cng c cch
(INSTRUMENTAL CASE).
D. DNG TRUNG CCH (MIDDLE VOICE) ngha l ch t lm ra hnh ng ca ng t v cng
ng thi trc tip tham gia vo hnh ng . N cng thng c gi l dng li ch c nhn
nng cao (heightened personal interest). Cu trc no nhn mnh ch t ca mt v cu hay ca c
cu trong mt cch no . Cu trc ny khng c trong ting Anh. N c mt tm ngha v
cch dch kh rng trong ting Hy-lp. Mt vi v d ca n c lit k nh sau:
1. T THN (REFLEXIVE)- hnh ng trc tip ca ch t ln chnh n. V d: t treo c hn
(Ma-thi- 27:5)
2. NHN MNH (INTENSIVE)- ch t lm ra hnh ng cho chnh n. V d: Chnh qu Satan
mo lm thin s sng lng (II C-rinh-t 11:14).
3. QUA LI (RECIPROCAL) s tng giao qua li gia hai ch t. V d h bn vi nhau
(Ma-thi- 26:4).
III. LI (MOOD)
A. C bn li trong ting Hy lp Koine. Chng cho thy mi lin h gia ng t v hin thc, t nht
l trong u ca ngi vit. Cc li ny c chia ra lm hai loi kh rng: loi ch hin thc (CH
NH) (INDICATIVE) v loi ch iu c th s xy ra (potentiality) (BN THI CCH, MNH
LNH V MONG MI) (SUBJUNCTIVE, IMPERATIVE, OPTATIVE).
B. LI CH NH (INDICATIVE MOOD) l li thng thng din t hnh ng din ra hoc
ang din ra, t ra l trong tr ca ngi vit. N l li duy nht trong ting Hy-lp din t mt thi
gian xc nh, v ngay c y kha cnh ny ch l th yu.
C. LI BN THI (SUBJUNCTIVE MOOD) din t hnh ng c th c trong tng lai. iu g
khng xy ra nhng n c c hi xy ra. N c nhiu im chung vi LI CH NH
TNG LAI (FUTURE INDICATIVE). iu khc nhau l LI BN THI din t s nghi ng
mt mc no . Trong ting Anh, iu ny thng c din t qua cc t ng nh could,
would, may, hay might.
D. LI MONG MI (OPTATIVE MOOD) din t mt s mong c trn l thuyt c th xy ra. N
c xp xa hn mt bc so vi LI BN THI. LI MONG MI by t s c th xy ra trong
mt s iu kin no . LI MONG MI rt him trong Tn c. Cch n thng c dng l
trong cu ni ni ting ca Phao-l, Chng h nh vy (KJV, Ly Tri ng c chuyn nh
vy), c s dng 15 ln (R-ma 3:4, 6, 31: 6:2, 15; 7:7, 13; 9:14; 11:1, 11; I C-rinh-t 6:15;
Ga-la-ti 2:17; 3:21; 6:14). Cc v d khc c ghi li trong I T-sa-l-ni-ca 1:38; 20:16, Cng v
8:20 v I Thess 3:11.
E. LI MNH LNH (IMPERATIVE MOOD) nhn mnh mt mnh lnh c th xy ra, nhng nhn
mnh n nh ca ngi ni. N ch khng nh s xy ra mt cch t nguyn trong iu kin
c mt s la chn khc. C mt cch s dng c bit ca LI MNH LNH trong cc li cu
nguyn v trong cc li cu xin ngi th ba. Nhng loi mnh lnh nh vy ch c th HIN
TI v th QU KH trong Tn c.
F. Mt s sch ng php xp loi NG TNH T (PARTICIPLES) vo mt loi khc ca li trong
ng t. N rt thng dng trong ting Hy-lp ca Tn c , thng l mt ng tnh t. N c
dch cng vi ng t chnh m n lin h n. C mt phm v rng cc cch dch nhng ng
246

tnh t ny. Tt nht l nn tham kho nhiu bn dch khc nhau. Cun The Bible in Twenty Six
Translations xut bn bi nh sch Baker l mt cng c rt hu ch.
G. CH NH CH NG QU KH (AORIST ACTIVE INDICATIVE) l mt cch rt thng
thng v cha c nh ln ranh ghi li mt iu xy ra. Cc th, dng, v li khc cng c
mt s ngha quan trng nht nh m trc gi nguyn thy mun dng chuyn ti tng
ca mnh.
IV. i vi nhng ngi cha quen vi ting Hy-lp, nhng cng c hc tp sau y s cung cp mt s
thng tin cn thit:
A. Friberg, Barbara and Timothy. Analytical Greek New Testament. Grand Rapids: Baker, 1988.
B. Marshall, Alfred. Interlinear Greek-English New Testament. Grand Rapids: Zondervan, 1976.
C. Mounce, William D. The Analytical Lexicon to the Greek New Testament. Grand Rapids:
Zondervan, 1993.
D. Summer, Ray. Essentials of New Testament Greek. Nashville: Broadman, 1950.
E. Cc mn hc hm th c tn ch c Vin Thnh Kinh Moody, Moody Bible Institute Chicago,
Illinois.
V. DANH T (NOUNS)
A. Xt v mt c php, cc danh t c xp theo cc cch (cases). Cch l bin dng ca danh t
cho bit lin h ca n i vi ng t v cc phn khc trong cu. Trong ting Hy-lp Koine cc
chc nng ca cch (cases) c din t qua cc gii t. Bi v cc dng ca cch (case form) c
th xc nh mt s lin h khc nhau, nn cc gii t pht trin thm cho thy s tch bit r
rng hn i vi cc chc nng ny.
B. Cc cch trong ting Hy-lp c phn theo 8 loi sau y:
1. DANH CCH (NOMINATIVE CASE) c dng gi tn v thng thng n l ch ng
ca mt cu hay mt v cu. N cng c dng cho cc danh t v tnh t v ng vi cc ng
t ni l hay tr thnh.
2. S HU CCH (GENITIVE CASE) c dng m t v thng gn cho mt tnh cht hay
gi tr cho t n lin h n. N tr li cu hi, Loi g? N thng c din t bi cch
dng ch of trong ting Anh.
3. CNG C CCH (ABLATIVE CASE) c cng cch chia ging nh S HU CCH, nhng
n c dng ch s phn cch. N thng ch s phn cch trong mt thi im, khng
gian, ngun gc, hay mc . Trong ting Anh, n thng c s dng bng ch from.
4. TNG CCH (DATIVE CASE) dng din t s thch c nhn. N c th ch mt kha cnh
tch cc hay tiu cc. Thng thng l mt b ng gin tip. Trong ting Anh, n c din
t qua t to.
5. V TR CCH (LOCATIVE CASE) c cng cch chia t nh TNG CCH, nhng n din t
v tr trong khng gian, thi gian hay nhng gii hn l-gch. Trong ting Anh, n c din t
qua nhng t in, on, at, among, during, by, upon, beside.
6. CNG C CCH (INSTRUMENTAL CASE) c cch chia t ging vi TNG CCH v V
TR CCH. N din t phng tin hay s lin h. Trong ting Anh, n c din t qua cc
gii t by with.
7. I CCH (ACCUSATIVE CASE) dng din t s chm dt ca mt hnh ng. N din
t s gii hn. S s dng ch yu ca n l b ng trc tip (direct object). N tr li cu hi,
Xa bao nhiu? hay l Cho n mc no?
8. XNG H CCH (VOCATIVE CASE) c dng xng h trc tip.

247

VI. CC LIN T V T NI (CONJUNCTIONS, CONNECTORS)

A. Ting Hy-lp l mt ngn ng rt chnh xc v n c rt nhiu t ni. Chng ni kt cc tng
(v cu, cu, v on). N xut hin rt thng n ni s vng mt ca n gy nh hng trong
vn gii kinh. Tht ra, cc lin t v t ni ny cho thy hng i trong tng ca cc trc
gi. Chng rt h trng trong vic quyt nh iu cc trc gi ny thc s mun ni.
B. Sau y l danh sch ca mt s lin t v t ni v ngha ca chng (thng tin ny c gp
nht t sch ca H.E. Dana v Julius K. Mantey A Manual Grammar of the Greek New
Testament).
1. T ni ch thi gian
a. Epei, epeid e, hopote, hos, hote, hotan (bn thi cch)- khi
b. Hoes- trong khi
c. Hotan, epan (bn thi cch)- bt c khi no
d. Hoes, achri, mechri (bn thi cch)- cho n khi
e. Priv (nguyn mu) trc
f. Hos t khi khi
2. T ni ch s l-gch
a. Ch mc ch
(1) Hina, hopos, hos (bn thi cch)- m
(2) Hoste (nguyn mu i cch)-
(3) Pros (nguyn mu i cch), eis (nguyn mu i cch)-
b. Ch kt qu (c mt s lin h mt thit gia dng ng php thuc mc ch v kt qu)
(1) Hoste (nguyn mu, y l dng thng dng nht)- m
(2) Hiva (bn thi)- m
(3) Ara- th
c. Ch h qu hay l do
(1) Gar (nguyn nhn/h qu hay l lun/kt lun)- bi v
(2) Dioti, hotiy- bi v
(3) Epei, epeide, hos- v
(4) Dia (vi i cch) v (nguyn mu)- bi v
d. Hm , m ch
(1) Ara, poinun, hoste- v vy
(2) Dio (lin t m ch mnh nht)- v iu ny, v vy
(3) Oun- v vy kt qu l
(4) Toinoun- do vy
e. Tng phn
(1) Alla (dng tng phn mnh)- nhng, tr ra
(2) De- nhng tuy nhin, nhng mt khc
(3) Kai- nhng
(4) Mentoi, oun- tuy nhin
(5) Plen- tuy nhin (hu ht l trong sch Lu-ca)
(6) Oun- tuy nhin
f. So snh
(1) Hos, kathos (gii thiu cc v cu so snh)
(2) Kata (trong cc t kp, katho, kathoti, kathosper, kathaper)
(3) Hosos (trong th H-b-r)
(4) E- hn
g. Tip din
(1) De- v by gi
(2) Kai- v
248

(3) Tei- v
(4) Hina, oun- rng
(5) Oun- sau (trong sch Ging)
3. Cc cch nhn mnh
a. Alla- chc chn, vng tht ra
b. Ara- thc s chc vy tht vy
c. Gar- nhng tht ra chc vy thc s
d. De- thc s
e. Ean- ngay c
f. Kai- ngay c, thc s, tht ra
g. Mentoi- thc s
h. Oun- tht s
VII. CU IU KIN
A. CU IU KIN l cu cha ng mt hay nhiu v cu ch iu kin. Cu trc ng php ny
gip cho vic gii ngha bi v n cung cp cc iu kin, l do, hoc cc nguyn nhn ti sao
hnh ng ca ng t chnh xy ra hay khng xy ra. C 4 loi cu iu kin. Chng giao ng
t mt trng hp vn cho l tht t quan im ca ngi vit hay t mc ch ca ngi vit
n trng hp ch l s mong c.
B. CU IU KIN BC MT din t hnh ng hay trng thi cho l tht t quan im ca ngi
vit hay t mc ch ca ngi vit cho d n c din t bng ch nu. Trong mt s
trng hp, n c th c dch l v (Ma-thi- 4:3; R-ma 8:31). Tuy nhin, n khng c ngha
l tt c cc BC MT u l tht trong thc t. Thng thng n c dng chng minh mt
im no trong mt cuc tranh lun hay ch ra mt sai lm (Ma-thi- 12:27).
C. CU IU KIN BC HAI thng gi l i ngc s kin. N ni n mt iu g khng
c tht trong thc t chng minh mt iu g . V d:
1. Nu hn tht l mt tin tri, nhng tht ra hn khng phi, hn s bit ngi ph n l ai v
nh th no, v l ngi nm ly hn, nhng hn khng bit (Lu-ca 7:39)
2. Nu cc ngi tht s tin Mi-se, l iu cc ngi khng c, ngi s tin Ta, l iu cc
ngi khng lm (Ging 5:46).
3. Nu ti tm cch lm p lng con ngi, l iu ti khng lm, ti s khng phi l n l
ca ng Christ, l iu ti ang lm (Ga-la-ti 1:10).
D. CU IU KIN BC BA ni n cc hnh ng c th xy ra trong tng lai. N cho rng cc
hnh ng ny c th xy ra. N thng m ch mt s d phng. Hnh ng trong ng t chnh
thng lin h n hnh ng trong v cu theo bc ny. V d: I Ging 1:6-10; 2:4, 6, 9, 15, 20,
21, 24, 29; 3:21; 4:20; 5:14, 16.
E. CU IU KIN BC BN din t bc xa nht ca trng hp c th xy ra. N rt him trong
Tn c. Tht s, khng c mt CU IU KIN BC BN hon chnh m c hai phn tha
mn nh ngha ny. Mt v d v mt phn ca CU IU KIN BC BN l v cu m u
trong I Phi-e-r 3:14. Mt v d khc v CU IU KIN BC BN l v cu kt thc trong
Cng v 8:31.
VIII. LI NGN CM (PROHIBITIONS)
A. CU MNH LNH HIN TI vi TIN T ME thng khi (khng phi mi lc) nhn mnh
s ngng mt hnh ng ang din ra. Mt s v d nh ngng cht cha ca ci ngi di
249

t.. (Ma-thi- 6:19); ngng lo lng v cuc sng (Ma-thi- 6:25); ngng giao cho ti li
cc chi th nh l dng cho s gian c (R-ma 6:13); ngi phi ngng lm bun Thnh
Linh ca c Cha Tri (-ph-s 4:30); v ngng say ru (5:18).
B. LI BN THI QU KH vi TIN T ME nhn mnh ng ngh n chuyn bt u mt
hnh ng Mt vi v d ng ngay c bt u suy ngh (Ma-thi- 5:17); ng bao gi bt
u lo lng (Ma-thi- 6:31); ng bao gi h thn (II Ti-m-th 1:8).
C. PH NH KP (DOUBLE NEGATIVE) i chung vi LI BN THI mang tnh ph nh tuyt
i. Khng bao gi, tht khng bao gi hay l khng c trong bt c hon cnh no. Mt vi
v d nh: s khng c bao gi nm s cht (Ging 8:51); ta s khng bao gi (I C-rinh-t
8:13).
IX. MO T
A. Trong ting Hy-lp Koine, mo t xc nh the ging vi ting Anh. Chc nng ch yu ca n
l mt con tr, mt cch gy s ch v mt t, mt tn, hay mt cm t. Cch dng ca n
thay i theo cc trc gi trong Tn c. Mo t xc nh cng c cc chc nng sau:
1. Mt dng c lm tng phn ging nh mt i t ch nh (demonstrative pronoun);
2. Mt du hiu ch mt ch hay mt ngi c cp n phn trc;
3. Mt cch xc nh ch t trong mt cu vi mt ng t ni. V d: c Cha Tri l
thn Ging 4:24; c Cha Tri l s sng I Ging 1:5; c Cha Tri l tnh yu
thng 4:8, 16.
B. Ting Hy-lp Koine khng c mt mo t bt nh nh a an trong ting Anh. S vng mt ca
mt mo t xc nh c th c :
1. Tp trung vo bn cht hay gi tr ca mt iu g
2. Tp trung vo phn loi ca mt iu g
C. Cc trc gi Tn c s dng mo t rt khc nhau.
X. CCH NHN MNH TRONG TING HY LP CA TN C
A. K thut by t s nhn mnh thay i theo cc trc gi trong Tn c. Cc trc gi s dng c
v nht qun v nghim chnh nht l Lu-ca v trc gi sch H-b-r.
B. Chng ti ni phn trc rng LI CH NH CH NG QU KH (AORIST ACTIVE
INDICATIVE) l li tiu chun, khng b g b nhn mnh, nhng bt c mt th no, dng
no, li no cng c mt tm quan trng ca n khi gii ngha. iu ny c ngha l LI CH
NH CH NG QU KH vn thng c dng n trong mt ngha ng php quan
trng. V d: R-ma 6:10 (hai ln).
C. Th t t trong ting Hy-lp Koine
1. Ting Hy-lp Koine l mt ngn ng bin cch (inflected language) c ngha l n khng ph
thuc vo th t t nh trong ting Anh. V vy, trc gi c th thay i cc th t thng
thng ca n cho thy:
a. iu trc gi mun nhn mnh
b. iu trc gi ngh s em n s ngc nhin cho c gi
c. iu trc gi tht s cm nhn su xa
2. Cc trt t t tiu chun trong ting Hy-lp vn l vn cha ng ng. Tuy vy, mt th t
tm gi l thng thng s l:
250

a. i vi ng t lin kt:
(1) ng t
(2) Ch t
(3) B ng (complement)
b. i vi ngoi ng t:
(1) ng t
(2) Ch t
(3) B ng (object)
(4) B ng gin tip (indirect object)
(5) Cm gii t (prepositional phrase)
c. i vi cc cm danh t:
(1) Danh t
(2) T b ngha (modifier)
(3) Cm gii t
3. Th t t c th mang ngha gii kinh v cng quan trng. V d:
a. tay hu h trao ti v Ba-na-ba ca s thng cng (Ga-la-ti 2:9) Cm t tay hu ca s
thng cng c tch ra v t pha trc nhn mnh s quan trng ca n.
b. vi ng Christ (Ga-la-ti 2:20), c t trc. S cht ca Ngi l trng tm.
c. Tng hi tng lc trong nhiu cch (H-b-r 1:1) c t trc. Cch c Cha Tri
t mc khi chnh Ngi l iu quan trng hn, i li vi s kin mc khi y.
D. S nhn mnh cc mc khc nhau c biu hin qua:
1. S lp li i t vn c sn trong dng ng t c chia. V d, Ta, chnh ta, s chc chn
cng cc ngi (Ma-thi- 28:20).
2. S vng mt cc lin t vn thng c mong i, hoc cc t ni gia cc t, cm t, v cu
hay cu. iu ny gi l s b lin t (asyndeton) (khng b rng buc). Cc t ni thng
c mong i phi c mt, v vy nu chng vng mt s to s ch . V d:
a. Cc phc lnh, Ma-thi- 5:3 v tip sau (nhn mnh danh sch ny)
b. Ging 14:1 (ch mi)
c. R-ma 9:1 (phn mi)
d. II C-rinh-t 12:20 (nhn mnh danh sch ny)
3. S lp i lp li cc t hay cm t trong mt s ng cnh no . V d: ngi khen s vinh
hin Ngi (-ph-s 1:6, 12, 14). Cm t ny c dng ch cng tc ca mi thn v trong
Ba ngi.
4. Cch s dng mt thnh ng hay mt t (mt m), cch chi ch gia cc t.
a. Cch ni tri- thay th t cho nhng ch cm k nh ng ch s cht (Ging 11:1114) hay chn ch b phn sinh dc nam (Ru-t 3:7-8; I Sa-mu-n 24:3).
b. Li ni vng- thay th ch dng cho danh ca Cha nh nc Tri (Ma-thi- 3:21) hoc
ting t tri (Ma-thi- 3:17).
c. Cc hnh thi tu t:
(1) S ni thi qu (Ma-thi- 3:9; 5:29-30; 19:24).
(2) Cc cu ni gy ng chm (Ma-thi- 3:5; Cng v 2:36).
(3) Nhn cch ha (I C-rinh-t 15:55)
(4) Ma mai (Ga-la-ti 5:12)
(5) on vn th (Phi-lp 2:6-11)
(6) Chi m ca cc t
i. Hi thnh
(a) Hi thnh (-ph-s 3:21)
(b) ku gi (-ph-s 4:1, 4)
(c) c gi (-ph-s 4:1, 4)
ii. t do
251

(a) Ngi n t do (Ga-la-ti 4:31)

(b) S t do (Ga-la-ti 5:1)
(c) t do (Ga-la-ti 5:1)
d. Cc thnh ng- thng mang tnh vn ha v ngn ng c trng:
(1) y l cch ni bng ca t thc n (Ging 4:31-34)
(2) y l cch ni bng ca t n th (Ging 2:19, Ma-thi- 26:61).
(3) y l thnh ng H-b-r ch s thng xt, ghen ght (Sng th k 29:31; Phc
truyn lut l k 21:15; Lu-ca 14:36; Ging 12:25; R-ma 9:13).
(4) Tt c v mt s. So snh -sai 53:6 (tt c) vi 53:11 v 12 (mt s). Nhng
ch ny u ng ngha nh trong R-ma 5:18 v 19 cho thy.
5. Cch dng mt cm t y cc yu t ng hc thay v ch dng mt t. V d: c Cha
Jsus Christ
6. Cch dng c bit ca ch autos
a. Khi i vi mt mo t ( v tr thm gi tr (attributive position)), th n c dch l
ging.
b. Khi khng km theo mt mo t ( v tr b ng (predicate position)), n c dch nh l
mt i t phn tnh nhn mnh- chnh anh ta, c ta, chnh n.
E. Nhng ngi khng c c Hy-lp c th xc nh c nhng li nhn mnh qua cc cch sau:
1. S dng cc t in phn tch hoc cc bn Anh/Hy lp i chiu.
2. Cc bn dch Anh ng i chiu, c bit l t cc quan im dch khc nhau. V d: so snh
bn dch theotng ch (KJV, NKJV, ASV, NASB, RSV, NRSV) vi cch dch thot theo
li tng ng (Williams, NIV, NEB, REB, JB, NJB, TEV). Mt cun sch hu ch y l
The Bible in Twenty-Sic Translations xut bn bi nh xut bn Baker.
3. S dng cun The Emphasized Bible ca Joseph Bryant Rotherham (Kregel, 1994).
4. S dng bn dch theo ngha en
a. The American Standard Version nm 1901
b. Youngs Literal Translation of the Bible ca Robert Young (Guardian Press, 1976).
Vic nghin cu ng php l mt vn rt t m, cng phu, nhng cn thit c th gii ngha mt
cch hp l. Cc nh ngha, li bnh, v cc th d ngn ngi ny nhm mc ch khuyn khch v trang
b cho c gi khng quen vi ting Hy-lp c th tn dng cc ch thch ng php c trong tp sch ny.
Chc chn rng nhng nh ngha ny rt n s. ng nn s dng chng mt cch cng nhc, gio
iu, nhng ch l cc vin bc tip n mt s hiu bit r hn v cc c php Tn c. Mong c
rng cc nh ngha ny cng gip c gi hiu c cc li gii thch trong cc sch tr gip cho vic
nghin cu chng hn nh cc sch gii kinh chuyn mn v Tn c.
Chng ta phi xc nh s gii thch ca chng ta da trn nhng thng tin c c trong bn vn.
Ng php l mt trong nhng cng c hu hiu nht; cc cng c khc nh bi cnh lch s, ng cnh,
cch s dng t, v cc on vn i xng nhau.

252

PH LC HAI
PH BNH VN BN
Ch ny c bn n vi mc tiu gip gii thch cc ch thch v vn bn c trong tp sch ny.
Dn sau y s c dng n:
I. Cc ngun vn bn ca Kinh thnh ting Anh
A. Cu c
B. Tn c
II. Gii thch ngn v vn v l thuyt ca h ph bnh cng gi l ph bnh vn bn
III. T liu ngh c thm
I. Cc ngun vn bn ca Kinh thnh ting Anh:
A. Cu c
1. Bn Masoretic (MT)- Bn ph m H-b-r c bt u bi Rabi Aquiba vo nm 100 SCN.
Cc du nguyn m, du nhn, ch thch bn l, chm phy c bt u thm vo t th k
th 6 SCN v hon tt vo th k th chn. N c thc hin bi mt dng cc hc gi Do
thi gi l Masoretes. Dng vn bn h s dng cng ging vi cc bn trong Mishna,
Talmud, Targums, Peshitta, v Vulgate.
2. Bn LXX- Truyn thng cho rng bn LXX c thc hin bi 70 hc gi Do thi trong 70
ngy cho th vin Alexandria di s bo tr ca vua Ptolemy II (nm 285-246 TCN). Ngi
ta cho rng bn dch ny c thc hin bi yu cu ca mt lnh o Do thi sng
Alexandria. Truyn thng ny da vo L th ca Aristeas. Bn LXX thng da vo mt
truyn thng H-b-r khc vi bn ca Rabi Aquiba (MT).
3. Cun bin cht (DSS)- Cun bin cht c vit trong thi k ca quc La m trc Cng
nguyn (200 TCN-70 SCN) bi mt nhm Do thi phn lp gi l Essenes. Cc bn ting
H-b-r c tm thy nhiu ni xung quanh khu vc Bin cht, cho thy mt trng phi
vn bn c khc vi c hai trng phi MT v LXX.
4. Mt vi v d c th cho thy cch i chiu cc bn vn gip cc nh gii kinh hiu hn v
Cu c
a. Bn LXX gip cc nh dch thut v hc gi hiu thm bn MT
(1) -sai 52:14 ca bn LXX, khi nhiu ngi s ngc nhin v ngi.
(2) -sai 52:14 ca bn MT, nh nhiu ngi kinh ngc v ngi
(3) Trong -sai 52:15 s phn bit i t c xc nh trong bn LXX:
i. Bn LXX, cng vy nhiu nc s ngc nhin v ngi
ii. Bn MT, v ngi s vy ra trn cc nc
b. Bn Cuc bin cht (DSS) gip cc nh dch thut v hc gi hiu thm bn MT
(1) -sai 21:8 ca bn DSS, ngi tin tri la ln, ti ng trn mt ci thp canh
(2) -sai 21:8 ca bn MT, v ti la ln mt con s t! Cha ti, ti vn lun ng ni
thp canh ngy ny
c. C hai bn LXX v DSS gip lm r ngha cu -sai 53:11
(1) Bn LXX v DSS, sau s khn kh ca linh hn mnh, ngi s thy nh sng, ngi
s c tha mn
(2) MT, ngi s thys khn kh ca linh hn mnh, Ngi s tha mn
B. Tn c
1. C khong hn 5.300 bn tho ca ton b hay mt phn Tn c ting Hy-lp cn li ngy
nay. Khong 85 bn c vit trn giy papyrus v 268 bn vit bng ch vit hoa (uncials).
Sau khong th k th 9 SCN, bn vit ch nh pht trin (minuscule). Cc bn Hy-lp
dng vit c khong 2.700 bn. Chng ta cng c khong 2.100 bn lit k cc on Kinh
thnh dng trong th phng m chng ta gi l nhng bi ging theo nm (lectionaries).
253

2. Khong 85 bn ting Hy-lp cha mt s phn ca Tn c vit trn giy papyrus c lu

gi trong cc vin bo tng. Mt s mang nm tui t th k th hai SCN, nhng hu ht u
t th k th ba hay th t SCN. Khng c mt bn no trong cc bn ny cha ng ton b
Tn c. Khng phi bi v chng l nhng bn c nht th ng nhin chng s c t d bn.
Nhiu bn trong s ny c sao chp rt hi h dng trong ni b. Ngi ta khng tht
s cn thn trong qu trnh sao chp. V vy, n c nhiu im khc nhau (variants).
3. Bn Codex Sinaiticus, c gi theo ch H-b-r (aleph) hay l (01), c tm thy ti tu
vin thnh Catherine trn ni Si-na-i bi Tischendorf. N c nm tui t th k th 4 SCN, v
cha ng c Cu c ca bn LXX v Tn c ting Hy-lp. N thuc v dng vn bn
Alexandrian.
4. Bn Codex Alexandrinus, cng c bit vi tn gi A hay l (02), l bn ting Hy-lp
th k th 5 c tm thy Alexandria, Ai cp.
5. Bn Codex Vaticanus, cng gi l B hay (03), c tm thy trong th vin Vatican Roma
v c nm tui t gia th k th 4 SCN. N cha c bn LXX Cu c v Tn c ting Hylp. N thuc v dng vn bn Alexandrian.
6. Bn Codex Ephraemi, cng gi l C hay (04), mt bn bng ting Hy-lp th k th 5 v
b hy i mt phn.
7. Bn Codex Bezae, cng gi l D hay l (05), l bn ting Hy-lp th k th 5 hay 6. N l
i din chnh ca ci gi l Bn Ty phng. N cha ng nhiu phn thm vo v l
nhn chng Hy-lp chnh cho bn dch King James.
8. Cc bn Tn c c th c nhm thnh 3 hoc 4 gia nh c chung mt s c tnh:
a. Bn Alexandria t Ai cp
(1) P75, P66 (khong nm 200 SCN), ghi li cc sch Phc m
(2) P46 (khong nm 225 SCN), ghi li cc l th ca Phao-l
(3) Bn P72 (khong nm 225-250 SCN), ghi li Phi-e-r v Giu-
(4) Bn Codex B, hay l Vaticanus (khong nm 325 SCN) bao gm trn Cu c v Tn
c
(5) Cc cu trch ca Origen t loi vn bn ny
(6) Cc vn bn khc c loi vn bn , C, L, W, 33
b. Bn Ty phng t Bc Phi
c. Bn ng Byzantine t Constatinople
d. Loi th t Caesarean t Palestine
(1) Ch c thy ch yu trong sch Mc
(2) Cc bng chng cho n l bn P45 v W
II. Cc vn v l thuyt ca h ph bnh hay ph bnh bn vn
A. Cc d bn xy ra nh th no
1. Do s sut, tnh c (phn ln cc trng hp)
a. Trt mt khi chp tay dn n vic nhn ch ging nhau nm sau v do vy b mt
nhng ch nm gia hai ch ging nhau ny (homoioteleuton)
(1) Trt mt khin b mt mt ch i hay cm t i (haplography)
(2) Trt i trong tr khin lp li mt cm t hay mt hng trong bn Hy-lp (dittography)
b. Nghe trt khi chp xung bi mt ngi c lm cho vit sai ch (itacism). Thng th
ch vit sai hm hay vit mt ch Hy-lp khc c cng m
c. Cc bn ting Hy-lp c nht khng c chia theo chng hay cu, t hoc khng c cc du
chm cu v khng c khong cch gia cc ch. Rt c th c trng hp cc k t c
tch ra nhng ch khc nhau dn n vic to ra nhng ch khc nhau.
2. Do ch
a. Thay i ci tin dng ng php ca bn vn c sao chp
b. Thay i lm cho bn vn hi ha vi cc bn Kinh thnh khc (s hi ha i xng)
254

c. Thay i bng cch kt hp hai hay nhiu d bn khc ghp li thnh mt bn di hn

(conflation)
d. Thay i chnh li mt vn c nhn ra trong bn vn (I C-rinh-t 11:27 v I Ging
5:7-8)
e. Mt vi thng tin thm vo lin quan n bi cnh lch s hay cch gii kinh ng n cho
bn vn c ghi ngoi l bi ngi sao chp trc nhng li c chp vo ngay bn
vn bi ngi sao chp sau (Ging 5:4)
B. Cc im cn bn ca ph bnh bn vn (bng hng dn theo l-gch gip xc nh u l bn
vn nguyn thy khi vn d bn xut hin
1. Bn vn vng v, ngng ngu, rt ri nht hay bt thng nht v mt ng php c th l bn
nguyn thy
2. Bn ngn nht c th l bn nguyn thy
3. Bn c hn c trng lng hn bi v n gn vi bn nguyn thy hn v mt lch s, mi
iu khc u nh nhau
4. Cc bn phn tn khp ni v mt a l thng c mt bn nguyn thy
5. Cc bn c tnh gio l yu hn, c bit l nhng bn lin h n cc cuc bn lun v cc
ch thn hc chnh trong thi gian c s thay i trong cc bn vn, v d nh gio l Ba
Ngi trong I Ging 5:7-8, l bn c chung hn.
6. Bn gii thch c r nht ngun gc ca cc d bn khc
7. C hai cu trch gip cho thy s qun bnh trong vn d bn gy kh khn ny
a. J. Harold Greenlee trong cun Introduction to New Testament Textual Criticism cho bit,
Khng c mt gio l C c no treo trn mt bn vn gy tranh ci; v cc hc tr ca
Tn c phi xem chng vic mnh mun bn vn ca mnh chnh thng hn hay c tnh
gio l mnh m hn l bn nguyn thy c linh cm (trang 68).
b. W.A. Criswell ni vi Greg Garrison trong t The Birmingham News rng ng khng tin
mi ch trong Kinh thnh u c linh cm, t ra l khng phi mi ch c a ra
cho cng chng hin i ngy nay bi cc nh dch thut hng th k trc. Criswell ni
tip, Ti cng l mt tn ca vic ph bnh bn vn. Do , ti ngh phn na cui ca
chng 16 trong sch Mc l t gio; n khng c linh cm, n ch l s ba tKhi ta
so snh cc bn khc c hn, khng c ci gi l phn kt lun ca sch Mc. Mt ai
thm vo
ng t ca trng phi cho rng Kinh thnh khng sai thuc gio hi Bp tt nam
phng ny cng tuyn b rng s t thm c trong Ging 5, chuyn Cha Jsus ao
B-tt-a. V ng cng ni v hai ghi chp khc nhau v s t t ca Giu-a (Ma-thi- 27
v Cng v 1): ch l cc quan im khc nhau v s t t, Criswell ni, nu n
trong Kinh thnh, n phi c li gii thch cho iu ny. V c hai s tng thut v s cht
ca Giu-a u c trong Kinh thnh. Criswell thm, Ph bnh vn bn t n l mt khoa
hc tuyt vi. N khng phi l chng qua, n khng phi l v l. N nng ng v quan
trng
III. Cc vn v bn vn
A. Cc sch ngh c thm
1. Biblical Criticism: Historical, Literacy and Textual, ca R.H. Harrison
2. The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption, and Restoration, ca Bruce M.
Metzger
3. Introduction to New Testament Textual Criticism ca J. H. Greenlee

255

PH LC BA
T IN THUT NG
Thuyt nhn lm con nui (Adoptionism) y l mt trong nhng quan im ban u v s lin h ca
Cha Jsus v thn tnh. V cn bn, n khng nh rng Cha Jsus l mt con ngi bnh thng
trong mi cch v c nhn lm con nui trong mt ngha c bit bi c Cha Tri qua php
bp tm ca Ngi (Ma-thi- 3:17; Mc 1:11) hoc qua s sng li ca Ngi (R-ma 1:4). Cha Jsus
sng mt cuc sng rt gng mu n ni c Cha Tri, trong mt lc no , (qua php bp
tm, hay qua s sng li) nhn Jsus lm con ca Ngi (R-ma 1:4; Phi-lp 2:9). y l quan
im thiu s trong th k th 8 v thi k Hi thnh u tin. Thay v l c Cha Tri tr thnh
ngi (s nhp th) n i ngc li thnh ngi tr thnh Tri!
Tht kh m din t c th no Cha Jsus, c Cha Con, ng thn linh c t trc, c
tng thng v tn cao v sng i sng gng mu. Nu Ngi l c Cha Tri, th lm sao
Ngi li c ban thng? Nu Ngi c s vinh quang thing ling hin hu t trc, th ti sao
Ngi li c tn cao thm na? Mc d tht kh hiu c iu ny, c Cha Cha lm th no
tn vinh Cha Jsus trong mt ngha c bit v s lm thnh hon ton ch ca c Cha
Cha.
Trng phi Alexandrian Phng php gii ngha Kinh thnh ny c pht trin t Alexandria, Ai cp
vo th k th hai SCN. N s dng cc nguyn tc gii kinh cn bn ca Philo, l mt hc tr ca
Plato. N c gi l phng php ng ngn (allegorical method). N c nh hng ln trong gio
hi cho ti thi Ci chnh. Nhng ngi ng h hng hn nht l Origen v Augustine. Xin xem sch
ca Moises Silva, Has the Church Misread the Bible? (Academic, 1987).
Bn Alexandrinus Bn vn ting Hy-lp th k th 5 t Alexandria, Ai cp, bao gm Cu c, Ngy
kinh, v phn ln Tn c. N l mt trong nhng nhn chng chnh ca chng ta cho ton b Tn
c ting Hy-lp (tr mt s phn trong Ma-thi-, Ging, v II C-rinh-t). Mt khi bn vn ny,
c gi l A, v bn vn B, tc l bn Vaticanus trng hp vi nhau, th phn c xem xt
c k l nguyn thy theo hu ht cc hc gi trong hu ht cc trng hp.
Ng ngn (Allegory) y l phng php gii ngha Kinh thnh xut pht t Do thi gio thuc
Alexandria. N c ph bin bi Philo t Alexandria. Trng tm ca n l mun lm cho Kinh
thnh tr nn hp thi vi vn ha v h thng trit l ca ngi c bng cch b qua cc bi cnh
lch s hoc/v cc bi cnh ng vn nguyn thy. N tm kim ngha thing ling kn du ng sau
mi bn vn ca Kinh thnh. Cn phi nhn nhn rng Cha Jsus trong Ma-thi- 13 v Phao-l trong
Ga-la-ti 4 dng n d truyn t l tht. Tuy nhin, y l mt dng hnh bng hc (typology),
ch khng phi thun ng ngn.
T in phn tch (Analytical lexicon) y l mt cng c nghin cu cho php chng ta xc nh mi
dng ch ca ting Hy-lp trong Tn c. y l mt tp ti liu tng hp theo th t ch ci ting
Hy-lp, theo dng v cung cp cc nh ngha cn bn. Khi kt hp n vi cc bn dch i chiu,
nhng ngi khng quen vi ting Hy-lp c th phn tch cc im ng php v c php ca Tn
c.
Tnh tng ng ca Kinh thnh (Analogy of Scripture) y l cm t dng din t quan im
cho rng c Kinh thnh u c linh cm bi c Cha Tri v v vy n khng mu thun vi
nhau nhng b sung cho nhau. S xc nhn c tnh cht gi nh trc nh vy l nn tng s
dng cc phn on tng ng vi nhau khi gii ngha mt bn vn.

256

Tnh khng r rng (Ambiguity) iu ny ch s khng r rng n t mt vn bn khi n c th c hai

hay nhiu ngha hoc khi c hai hay nhiu iu c cp n trong mt lc. C th Ging s
dng phng php m h c ch ch (li hai (double entendres)).
Hnh nhn (Anthropomorphic) Ngha l c c tnh lin h n con ngi, thut ng ny c dng
din t ngn ng ca chng ta v c Cha Tri. N xut pht t ch Hy-lp c ngha l ngi.
N c ngha rng chng ta ni v Cha nh th Ngi l con ngi. c Cha Tri c m t qua
cc t ng vt cht, x hi, v tm l lin h n con ngi (Sng th k 3:8; I Cc Vua 22:19-23). D
nhin, y ch l s so snh. Tuy vy, khng c mt phn loi no khc ngoi phn loi ca con
ngi chng ta c th dng. Do , hiu bit ca chng ta v c Cha Tri, mc d ng, nhng
vn c gii hn.
Trng phi An-ti-t (Antiochian School) Phng php gii ngha Kinh thnh ny c pht trin
An-ti-t, Sy-ri-a vo th k th 3 SCN nh l mt phn ng i li vi phng php ng ngn ca
trng phi Alexandria Ai cp. Ch yu ca n l tp trung vo ngha lch s ca Kinh thnh. N
gii thch Kinh thnh nh mt tc phm vn chng bnh thng ca con ngi. Trng phi ny dn
dn ri vo s tranh ci v vn c phi ng Christ c hai bn cht (Nestorianism) hay ch c mt
(va hon ton con ngi, va hon ton Tri). N b gn cho l t gio bi Gio hi Cng gio La
m v phi di i n Persia nhng n khng c mt nh hng quan trng no. Cc nguyn tc
gii kinh cn bn ca n sau tr thnh nguyn tc gii ngha ca cc nh ci chnh Tin lnh c
in (Luther v Calvin).
Php i chi (Antithetical) y l mt trong ba t ng dng m t mi lin h gia cc hng trong vn
th H-b-r. N lin h n cc hng th c ngha i chi nhau (Chm-ngn 10:1; 15:1).
Vn chng khi th (Apocalyptic literature) y l mt th loi c l thun khit, hoc phn ln l Do
thi. y l loi vn b n dng trong nhng lc b xm lng hay chim ng bi cc cng quyn
ngoi bang. N cho rng mt c Cha Tri c nhn, hay gii cu to dng nn th gii v iu
khin cc hot ng trn th gii, v rng Y-s-ra-n l dn tc c Ngi quan tm v chm sc c
bit. Loi vn chng ny ha hn chin thng cui cng t s gip c bit ca Cha.
N c y nhng t hnh bng v giu tng tng din t qua cc t ng b n. N thng din
t l tht qua cc mu sc, con s, khi tng, s hin thy, gp g thin thn, cc ch mang m s v
thng mang tnh nh nguyn gia thin v c.
Mt vi v d v dng vn chng ny l (1) trong Cu c, sch -x-chi-n (chng 36-48),
a-ni-n (chng 7-12), Xa-cha-ri; v (2) trong Tn c, Ma-thi- 24; Mc 13; II T-sa-l-ni-ca 2 v
Khi huyn.
Ngi bin gii (Apologist, apologetics) Ch ny xut pht t gc t Hy-lp s bin h php l. y
l mt nhnh trong thn hc nhm a ra cc bng chng v cc cuc bn lun theo l l cho ng h
cho c tin C c.
Tin nghim (A priori) Ch ny hu nh ng ngha vi t phng nh trc. N bao gm s l gii
t cc nh ngha, nguyn tc, hay quan im c chp nhn trc l ng. Chnh iu l
iu c chp nhn m khng cn phi xem xt hay phn tch.
Thuyt Arianism Arius l mt gio ph Alexandria, Ai cp vo th k th 3 v u 4. ng cho rng
Cha Jsus c t trc nhng khng phi l thn (khng cng bn cht vi c Cha Cha), c l
l da theo Chm-ngn 8:22-31. Mt gim mc Alexandria thch thc quan im ny v m
mn cuc tranh ci (nm 318 SCN) ko di nhiu nm. Thuyt Arianism tr thnh tn iu chnh thc
ca ng gio hi. Hi ng Nicaea nm 325 SCN ln n Arius v khng nh s ng ng v
ng bn cht thn tnh ca c Cha Con.
257

Aristotle ng l mt trong cc trit gia Hy lp c, hc tr ca Plato v l thy ca Alexander i . nh

hng ca ng, ngay c ngy nay, thm nhp vo nhiu lnh vc hc thut hin i. L do l v ng
nhn mnh tri thc thng qua quan st v phn loi. y l mt trong nhng im mu cht ca
phng php khoa hc.
Bn vit tay (Autograph) y l ch dng cho cc bn vit tay nguyn thy ca Kinh thnh. Nhng bn
vit tay nguyn thy ny b mt hon ton. Ch cn li nhng bn sao chp m thi. y l ngun
gc ca nhiu d bn trong cc bn vn ting Hy-lp v H-b-r v cc n bn c khc.
Bn Bezae y l bn vn bng ting Hy-lp v Latin vo th k th 6 SCN. N c gi l bn D. N
cha ng cc sch Phc m, Cng v v mt s th tn. c im ca n l c rt nhiu phn c
ngi sao chp thm vo. N hnh thnh nn tng cho bn Textus Receptus, bn vn Hy-lp tiu
chun truyn thng ng sau bn King James.
Thnh kin y l t dng din t mt thnh kin mnh m v mt i tng hay mt quan im. N
l quan im cho rng s khng thin v khng th c c v mt i tng c th hay mt quan
im. y l lun im thin v.
Thm quyn Kinh thnh Ch ny c dng trong mt ngha rt chuyn bit. N c nh ngha l
s nhn bit iu tc gi nguyn thy mun ni cho thi ca h v p dng l tht trong thi ca
chng ta ngy nay. Thm quyn Kinh thnh thng c nh ngha l vic xem chnh Kinh thnh l
s hng dn c thm quyn duy nht ca chng ta. Tuy nhin, nhn thy c nhng s gii ngha
sai lm hin ti, ti gii hn khi nim ny trong khun kh Kinh thnh khi c gii ngha bi
cc nguyn tc chnh ca phng php lch s-ng php.
Qui in y l t dng din t cc bn vn m ngi ta tin rng c linh cm cch c bit. N
c dng ch c Cu v Tn c.
Trng tm ng Christ (Christocentric) y l t dng din t tnh trung tm ca Cha Jsus. Ti
dng n lin kt vi khi nim Jsus l Cha trong ton b Kinh thnh. Cu c ch v Ngi v Ngi
l s hon thnh v mc tiu ca Cu c (Ma-thi- 5:17-48).
Gii kinh y l tp sch nghin cu chuyn mn. N cung cp cc thng tin cn bn v mt sch trong
Kinh thnh. Sau n c gng gii thch ngha ca tng phn trong sch . Mt s tp trung vo
phn ng dng, s khc n bn vn trong cch chuyn mn hn. Nhng cun sch ny rt ch
li, nhng ch nn dng sau khi chng ta s b nghin cu ring v iu mnh mun tm hiu.
Khng bao gi nn chp nhn s gii ngha ca cc nh gii kinh m khng thc mc hay cht vn
iu g. i chiu cc bn gii kinh t cc lp trng thn hc khc nhau cng c nhiu lc em li
li ch.
Thnh kinh ph dn (Concordance) y l mt cng c nghin cu hc Kinh thnh. N lit k mi ln
xut hin ca mi ch trong Cu v Tn c. N gip ch nh sau: (1) xc nh cc ch Hy-lp hay
H-b-r ng sau mt t ng ting Anh c th; (2) so snh cc bn vn ni nhng ch Hy-lp v
H-b-r ging nhau c s dng; (3) ch cho thy nhng ch hai ch H-b-r hay Hy-lp khc
nhau c dch bng ch mt t trong ting Anh; (4) cho bit s ln s dng ca mt s t trong mt
s sch hay tc gi; (5) gip tm mt on vn trong Kinh thnh (xem Walter Clark How to Use New
Testament Grek Study Aids, trang 54-55).
Cun Bin Cht (Dead Sea Scrolls) Ch ny ch mt lot cc bn vit c bng ting H-b-r v Aram
c tm thy ni khu vc gn Bin Cht vo nm 1947. Chng l cc th vin tn gio ca mt phi
258

thuc Do thi gio vo th k th nht. Sc p ca s chim ng t ngi La m v cc cuc chin

qu khch ca nhng nm 60 khin h phi giu i cc cun giy da ny c hn kn trong cc
chai snh s trong cc hang ng hay l. Chng gip chng ta hiu hn v bi cnh lch s ca
th k th 1 vng Palestine v cng xc nhn bn Masoretic Text l rt chnh xc, t ra l t thi
k rt sm ca thi i trc Cng nguyn. Chng c vit tt vi ch DSS.
Suy din (Deductive) Phng php l lun ny i t cc nguyn tc chung n nhng p dng c th
bng cch l lun. N i li vi phng php suy lun quy np, l phng php khoa hc i t
nhng ci c th c quan st n nhng kt lun chung tng qut (nhng l thuyt).
Bin chng (Dialectical) y l phng php l lun qua iu c xem dng nh mu thun hay
nghch l c gi chung li vi nhau trong mt tnh trng cng thng, tm kim mt cu tr li thng
nht bao gm c hai pha ca mt nghch l. Rt nhiu gio l Kinh thnh l nhng cp bin chng
nh, Tin nh - ch t do; s cu ri chc chn- s kin tr trong c tin; c tin- vic lm; quyt
nh- tin trnh mn ha; s t do ca C c nhn- trch nhim ca C c nhn.
Dn lu y (Diaspora) y l thut ng Hy-lp dng bi nhng ngi Do thi Palestine ch nhng
ngi Do thi khc ang sng ngoi bin gii a l ca t ha.
Li dch thot tng ng (Dynamic equivalent) y l mt l thuyt dch Kinh thnh. Vic dch
Kinh thnh c th c xem xt trn mt dy nh gi t quan im dch tng ch, tc l mi ch
ting Hy-lp hay H-b-r u phi c mt ch ting Anh tng ng, n quan im dch tc
l ch dch tng m khng ch trng nhiu n t ng hoc cm t nguyn gc. gia hai l
thuyt ny l quan im dch thot tng ng l n lc xem xt bn nguyn gc mt cch
nghim tc, nhng dch bng cc dng v thnh ng ca ng php hin i. Phn bn lun rt tt v
l thuyt cc bn dch c tm thy trong sch ca Fee v Stuart How to Read the Bible for All Its
Worth, trang 35 v sch ca Robert Bratcher Introduction to the TEV.
Chit trung (Eclectic) Ch ny c dng chung vi vn ph bnh bn vn. N ch thi quen chn
cc bn vn t cc bn Hy-lp khc nhau i n mt bn c xem l gn vi nguyn bn nht. N
gt b quan im cho rng bt c mt h vn bn Hy-lp no u thu nhn c bn gc.
c ( mnh) vo bn vn (Eisegesis) y l s i lp ca vic gii thch Kinh thnh (exegesis). Nu
vic gii ngha Kinh thnh (exegesis) l dn ra t tng nguyn thy ca trc gi, th thut ng
eisegesis hm em vo trong bn vn mt tng hay kin l t bn ngoi.
T nguyn hc (Etymology) y l mt kha cnh ca vic nghin cu t ng nhm tm hiu chc chn
ngha nguyn gc ca mt t ng. T ngha gc ny, mt s cch s dng chuyn bit s c d
dng pht hin ra. Trong s gii ngha, t nguyn hc khng phi l trng tm chnh, nhng l
ngha v vic s dng t ng ny ng thi.
Gii ngha (Exegesis) y l t ng chuyn mn dnh cho vic gii ngha mt on vn c th. N c
ngha l dn ra (t bn vn), hm rng mc ch ca chng ta l nhm hiu c nh ca tc
gi nguyn thy trong nh sng ca bi cnh lch s, bi cnh ng vn, c php v ngha t ng
ng thi ca n.
Th loi vn chng (Genre) y l mt thut ng ting Php ch cc th loi vn chng khc nhau.
im ch yu ca t ny l s phn chia cc dng vn chng thnh cc loi khc nhau l nhng loi
c cng c im vi nhau: tng thut lch s, vn th, chm ngn, khi th v hnh php.

259

Tr hu gio (Gnosticism) Hu ht nhng iu chng ta bit c v t gio ny l t cc bi vit ca tr

hu gio th k th 2. Tuy nhin, cc tng phi thai ca n c t th k th 1 v trc
na.
Mt vi im cn bn ca Tr hu gio theo nhm Valentian v Cerinthian l (1) vt cht v thn
linh cng hin hu i i (thuyt nh nguyn v bn cht); (2) c cc vt pht ra (emanations) gia
c Cha Tri v vt cht (eons hay cc cp bc thin thn). Bc cui cng v thp nht l c Gih-va ca Cu c, ng dng nn v tr (kosmos); (3) Jsus cng l mt vt pht ra ging nh
Gi-h-va nhng ng cp cao hn, gn vi c Cha Tri tht hn. Mt s t Ngi v tr cao
nht nhng vn thp hn c Cha Tri v d nhin khng phi l ng nhp th (Ging 1:14). Bi
v vt cht l c, Jsus khng th c thn th con ngi m vn l thn. Ngi l mt con ma thn (I
Ging 1:1-3; 4:1-6); v (4) s cu ri nhn c t c tin ni Cha Jsus cng vi tri thc c bit,
l iu ch c mt s ngi c bit bit m thi. Cn c tri thc (m s) bc vo chn thin
ng. S tn cao lut php Do thi cng l mt iu c i hi c th n c c Cha Tri.
Nhng gio s gi tr hu gio c xy hai h thng lun l i ngc nhau: (1) i vi mt s
ngi, li sng khng lin quan g n s cu ri. i vi h, s cu ri v s thing ling c gi
gn trong mt tri thc c bit (cc m s) i n ci thin thn (eons); hay l (2) i vi mt s
khc, li sng ht sc quan trng c s cu ri. H nhn mnh li sng khc k nh l mt bng
chng cho s thing ling tht.
Khoa gii thch bn vn (Hermeneutics) y l t ng chuyn mn ch cc nguyn tc hng dn vic
gii kinh. N va l nhng ch dn c th va l mt ngh thut. Gii thch bn vn Kinh thnh
thng c chia ra lm hai loi: cc nguyn tc chung v cc nguyn tc c bit. Nhng iu ny
lin quan n cc loi vn chng c trong Kinh thnh. Mi th loi c nhng hng dn c bit
ring cho n nhng cng c mt s gi nh v tin trnh gii thch tng t nhau.
Thng ph bnh (Higher criticism) y l trnh t gii ngha Kinh thnh tp trung vo bi cnh lch s
v cu trc vn chng ca mt sch c th trong Kinh thnh.
Thnh ng Ch ny c dng ch cc cm t c tm thy trong cc vn ha khc nhau c ngha
ring bit khng gn vi mt ngha thng thng khi ng ring l. Cc v d hin i nh: Ci
hay d s (that was awefully good), hay l my hi tao ri (you just kill me). Kinh thnh cng c
nhng cu, cm t tng t nh vy.
S soi sng (Illumination) y l ch dng ch khi nim cho rng c Cha Tri phn vi con
ngi. Khi nim y ca n thng c th hin qua 3 t ng: (1) mc khi- c Cha Tri
hnh ng trong lch s con ngi; (2) s linh cm- Ngi ban s gii ngha thch hp v nhng
hnh ng v ngha ca n cho mt s ngi c chn ghi li cho con ngi; v (3) soi sngNgi ban Thnh Linh gip con ngi hiu s t by t ca Ngi.
Quy np (Inductive) y l phng php l lun i t ci c th n ci ton th. y l phng php
thc nghim ca khoa hc hin i. y l phng php ca Aristotle.
i chiu (Interlinear) y l mt cng c nghin cu cho php nhng ngi khng c c ngn ng
Kinh thnh c th phn tch ngha v cu trc ca n. N t bn dch Anh ng vo cp tng
ch ngay bn di ngn ng Kinh thnh. Cng c ny, cng vi mt t in phn tch, s gip
cung cp cc dng t v nh ngha cn bn ca ting Hy-lp v H-b-r.
S linh cm (Inspiration) y l khi nim cho rng c Cha Tri phn vi con ngi bng cch
hng dn cc trc gi Kinh thnh ghi li mt cch r rng v chnh xc s mc khi ca Ngi. Khi
nim y ca n thng c th hin qua 3 t ng: (1) mc khi- c Cha Tri hnh ng
trong lch s con ngi; (2) s linh cm- Ngi ban s gii ngha thch hp v nhng hnh ng v
260

 ngha ca n cho mt s ngi c chn ghi li cho con ngi; v (3) soi sng- Ngi ban
Thnh Linh gip con ngi hiu s t by t ca Ngi.
Ngn ng m t (Language of description) iu ny c dng chung vi cc thnh ng trong Cu
c. N m t th gii chng ta bng nhng iu ng n nm gic quan. N khng phi l s m t
c tnh cht khoa hc, v n cng khng c mc ch lm nh vy.
S tn sng lut php (Legalism) c im ca thi ny l vic ch trng qu mc n lut l, nghi
l. N c chiu hng da vo s gi lut php ca con ngi nh mt phng tin Cha chp
nhn. N nghing v vic h thp mi lin h v nng cao s ph din, c hai u l nhng kha cnh
quan trng trong mi lin h giao c gia mt c Cha Tri thnh khit v con ngi ti li.
Theo ngha en (literal) y l mt tn khc ch phng php gii ngha theo lch s v tp trung vo
bn vn t An-ti-t. N c ngha l s gii ngha bao gm c nhng ngha hin nhin v thng
thng ca ngn ng loi ngi, mc d c vn nhn bit s c mt ca ngn ng hnh bng.
Th loi vn chng cp n cc dng khc nhau m s truyn thng ni con ngi c th c, nh l
th hay tng thut lch s. Mi loi vn chng c mt trnh t gii ngha ring bit cng vi cc
nguyn tc chung p dng cho ton b vn chng vit.
n v ng vn (literary unit) iu ny ch cc phn chia theo tng chnh trong mt sch trong Kinh
thnh. N c th l mt vi cu, on vn hay chng sch. y l mt n v c lp c mt ch
trng tm.
H ph bnh Xin xem Ph bnh bn vn
Bn vn (Manuscript) Ch ny ch cc bn sao chp khc nhau ca Tn c ting Hy-lp. Thng
thng chng c phn chia thnh cc loi khc nhau theo (1) cht liu dng vit (giy ch tho,
giy da); hay (2) dng ch vit (hon ton vit hoa hay ch nh). N c vit tt l MS s t v
MSS s nhiu.
Masoretic Text Bn Masoretic l bn Cu c bng ting H-b-r th k th 9 c thc hin bi
nhiu th h hc gi Do thi, trong cha ng cc du nguyn m v ch thch v vn bn. N to
thnh bn vn cn bn cho Kinh thnh Cu c ca chng ta ngy nay. Bn vn ca n xt v lch s
c cng nhn bi cc bn vn ting H-b-r khc, c bit l sch -sai, c pht hin trong
Cun Bin cht. N c vit tt l MT.
Php hon d (Metonymy) y l hnh thc tu t trong tn ca mt iu g c dng i din
mt iu khc c lin h. V d, ni nc ang si th tht ra c ngha l nc trong ni ang si.
Cc mnh Muratorian (Muratorian fragments) y l danh sch cc sch qui in ca Tn c. N
c vit ti R-ma trc nm 200 SCN. N cng lit k 27 sch nh trong Tn c ca ngi Tin
lnh. N r rng cho thy cc Hi thnh a phng khp ni trong quc La m trn thc t
nh ra qui in Thnh kinh trc khi cc gio hi ngh chnh hp li vo th k th 4.
S mc khi t nhin (Natural revelation) y l mt cch c Cha Tri t mc khi chnh Ngi cho
con ngi. N bao gm cc trt t thin nhin (R-ma 1:19-20) v s nhn bit lun l t lng tm
(R-ma 2;14-15). N cng c ni n trong Thi-thin 19:1-6 v R-ma 1-2. N khc vi khi th
c bit, l iu c Cha Tri t by t cch c bit qua Kinh thnh v cao nht l qua Cha
Jsus Na-xa-rt.
261

Phn loi thn hc ny c nhn mnh i nhn mnh li bi phong tro tri t c gia vng
cc nh khoa hc C c (bi vit ca Hugh Ross). H dng phn loi ny xc nh rng mi l
tht u l l tht ca c Cha Tri. Thin nhin l cnh ca m rng i n hiu bit v c
Cha Tri; n khc vi mc khi c bit (Kinh thnh). N cho php khoa hc hin i c s t do
nghin cu trt t t nhin. Theo ti, n l mt c hi tuyt vi lm chng cho th gii phng
Ty vi khoa hc hin i.
Nestorianism Nestorius l ngi sng lp trng phi Constantinople vo th k th 5. ng c o
luyn An-ti-t, Sy-ri-a v nhn nhn Cha Jsus c hai bn cht, mt bn cht hon ton ngi v
mt bn cht hon ton Tri. Quan im ny i lc ra khi quan im chnh thng mt bn cht t
trng phi Alexandria. Vn chnh ca Nestorius l danh hiu m c Cha Tri dnh cho Mari. Nestorius b phn i bi Cyril t Alexandria v hm rng t chnh trng o luyn An-ti-t
ca ng. An-ti-t l trung tm chnh ca trng phi xt theo lch s-ng php ca vn bn khi gii
thch, trong khi Alexandria l trung tm chnh ca trng phi gii ngha n d 4 ln. Nestorius cui
cng b rt khi chc v v b y.
Tc gi nguyn thy iu ny ch cc trc gi tht s vit Kinh thnh.
Giy ch tho papyrus y l mt cht liu dng vit ln trn t Ai-cp. N c lm t nhng cy
sy bn song. N l cht liu m cc bn sao c Tn c c nht c vit ln.
Cc on i chiu Chng thuc v khi nim cho rng c Kinh thnh u c c Cha Tri ban cho
v v vy chnh n l ngi gii ngha tt nht v l ngi qun bnh cc l tht nghch l trong Kinh
thnh. iu n cng gip ch khi chng ta mun gii ngha mt on khng r rng. Chng cng gip
chng ta tm mt on ni r rng nht v mt ch no cng nh cc kha cnh khc ca Kinh
thnh v ch .
Din y l mt l thuyt dch Kinh thnh. Vic dch Kinh thnh c th c xem xt trn mt dy
nh gi t quan im dch tng ch, tc l mi ch ting Hy-lp hay H-b-r u phi c mt
ch ting Anh tng ng, n quan im dch tc l ch dch tng m khng ch trng
nhiu n t ng hoc cm t nguyn gc. gia hai l thuyt ny l quan im dch thot tng
ng l n lc xem xt bn nguyn gc mt cch nghim tc, nhng dch bng cc dng v thnh
ng ca ng php hin i. Phn bn lun rt tt v l thuyt cc bn dch c tm thy trong sch
ca Fee v Stuart How to Read the Bible for All Its Worth, trang 35.
on vn y l mt n v ng vn gii ngha c bn trong vn xui. N bao gm mt tng chnh
v s pht trin ca . Nu chng ta gi ly im chnh ca n th chng ta s khng tp trung vo
nhng im ph v nh mt i nh ca tc gi nguyn thy.
Ch ngha a phng hp hi (parochialism) iu ny ch cc thnh kin b kha trong cc bi cnh
thn hc/vn ha a phng. N khng nhn ra tnh xuyn vn ha ca cc l tht Kinh thnh v s
ng dng ca n.
Nghch l N ch nhng l tht dng nh i lp nhau, nhng c hai u ng, mc d c s cng thng
vi nhau. Chng hnh thnh l tht bng vic trnh by n t hai pha i nghch nhau. Nhiu l tht
Kinh thnh c trnh by theo cp nghch l (bin chng). Cc l tht Kinh thnh khng phi l
nhng ngi sao n chic, nhng l mt chm cc ngi sao lm thnh cc m hnh khc nhau.
Plato ng l mt trong cc trit gia ca Hy-lp c i. Trit l ca ng nh hng rt ln ln Hi thnh
u tin qua cc hc gi Alexandria, Ai-cp v sau ny l Augustine. ng cho rng mi vt trn th
262

gian ny l o nh v ch l bn sao ca mt nguyn mu thuc linh (spiritual archetype). Cc thn

hc gia sao ny t dng thc/ tng ca Plato ngang hng vi phng din thuc linh.
Gi nh trc iu ny ch s hiu bit vn c ca chng ta v mt vn . Thng thng chng ta
hnh thnh kin v phn quyt v mt s vn trc khi chng ta tip cn Kinh thnh. Gi nh
trc ny gi l thnh kin, mt lun im tin nghim, mt gi nh hay mt nhn bit c t trc.
Ly Kinh thnh chng minh (Proof-texting) y l cch gii thch Kinh thnh bng vic trng dn mt
cu m khng quan tm n bi cnh gn v xa trong mt n v ng vn. iu ny tch ri cc cu
Kinh thnh khi nh ca tc gi nguyn thy v thng l n lc chng minh mt kin c nhn
trong khi mun khng nh thm quyn Kinh thnh.
Do thi gio theo cc Rabi y l giai on cuc sng ca nhng ngi Do thi sau thi k lu y
Ba-by-ln (586-538 TCN). Khi nh hng ca cc thy t l v n th b ly i, cc nh hi a
phng tr thnh trung tm cuc sng ca ngi Do thi. Nhng trung tm a phng mang tnh
vn ha, giao lu, th phng, v hc Kinh thnh ca Do thi ny tr thnh im tp trung ca cuc
sng tn gio ca quc gia. Trong thi Cha Jsus tn gio ca cc thy dy lut ny tng ng
vi tn gio ca cc thy t l. Khi Gi-ru-sa-lem tht th vo nm 70 SCN, cc thy dy lut, p o
bi nhng ngi Pha-ri-si, iu khin i sng tn gio ca ngi Do thi. c im ca n l s
gii ngha Torah mt cch thc dng, trng lut php nh c gii thch trong truyn thng
truyn ming (bn Talmud).
Khi th y l ch dng ch khi nim cho rng c Cha Tri phn vi con ngi. Khi nim
y ca n thng c th hin qua 3 t ng: (1) mc khi- c Cha Tri hnh ng trong
lch s con ngi; (2) s linh cm- Ngi ban s gii ngha thch hp v nhng hnh ng v
ngha ca n cho mt s ngi c chn ghi li cho con ngi; v (3) soi sng- Ngi ban
Thnh Linh gip con ngi hiu s t by t ca Ngi.
Ng ngha hc iu ny ch ton b phm vi ngha lin h n mt t. Ch yu n l nhng ngha
ca mt t trong cc ng cnh khc nhau.
Bn By Mi (LXX) y l tn ca bn dch ting Hy-lp Kinh thnh Cu c. Truyn thuyt cho rng
n c vit trong 70 ngy bi 70 hc gi ngi Do thi cho th vin Alexandria, Ai-cp. Thi im
theo truyn thuyt l khong nm 250 TCN (trn thc t c th phi mt khong hn 100 nm
hon tt). Bn dch ny l quan trng bi v (1) n cung cp cho chng ta mt bn vn c so snh
vi bn Masoretic Text; (2) n cho chng ta bit v cc cch gii ngha ca ngi Do thi vo th k
th 2 v 3 TCN; (3) n cho chng ta bit s hiu bit v ng Mt-si-a ca ngi Do thi trc khi
h t chi Cha Jsus. N c vit tt l LXX.
Bn Sinaiticus y l bn vn Hy-lp th k th 4 SCN. N c tm thy bi mt hc gi ngi c
tn l Tischendorf, ti tu vin thnh Catherine Jebel Musa, theo truyn thuyt l ni Si-nai. Bn vn
ny c gi theo k t u tin ca ting H-b-r gi l aleph (a). N cha ng c Cu v ton
b Tn c. N l mt trong nhng bn vn bng ch vit hoa (uncial) c nht ca chng ta.
Thing ling ha (Spiritualizing) y l thut ng ng ngha vi vic ng ngn ha trong ngha l
n ly i bi cnh ng vn v bi cnh lch s khi on vn v gii ngha trn c s ca nhng tiu
chun khc.
ng ngha Ch ny ch nhng t ng c ngha rt st hoc tng t (mc d trn thc t khng c hai
ch no li c mt s trng lp hon ton v mt ng ngha). Chng rt gn nhau n ni chng c
th thay th cho nhau trong mt cu m khng lm mt i ngha ca n. N cng c dng ch
263

mt trong 3 dng ca hnh thc vn th song song trong ting H-b-r. Trong ngha ny, n ch
hai hai dng th din t cng mt l tht (Thi-thin 103:3).
C php y l thut ng Hy-lp dng ch cu trc ca mt cu. N lin h n cch cc phn ca
mt cu ghp li vi nhau to nn mt tng hon chnh.
Thn hc h thng y l mt giai on gii ngha tm cch lin h cc l tht Kinh thnh li vi nhau
mt cch thng nht v hp l,. N l mt s trnh by l-gch, hn l ch mang tnh lch s, v thn
hc C c theo tng phn loi (c Cha Tri, con ngi, ti li, s cu ri, v.v).
Bn Talmud y l tn gi cho bn lut l ca Truyn thng truyn ming Do thi (Jewish Oral
Tradition) . Ngi Do thi tin rng Cha ban nhng iu ny cho Mi-se trn ni Si-nai qua cch
truyn ming. Trn thc t, n dng nh l mt tuyn tp cc tri thc khn ngoan ca nhng thy
dy lut Do thi qua nhiu th h. C hai n bn Talmud: bn Babylonian v mt bn ngn hn, cha
hon tt l bn Palestinian.
Ph bnh vn bn (Textual criticism) y l phng php nghin cu cc bn vn Kinh thnh. Phng
php ph bnh vn bn l cn thit bi v khng c mt bn nguyn thy no hin hu v cc bn sao
th khc nhau. N n lc gii thch nhng s khc nhau ny i n cng gn vi bn vit tay
nguyn thy ca Cu v Tn c hn. N cng c gi l h ph bnh.
Bn chun Textus Receptus T ng ny xut hin trong n bn Kinh thnh Tn c bng ting Hy-lp
ca Elzevir vo nm 1633 SCN. V c bn n l mt dng Tn c Hy-lp c thc hin t mt s
bn Hy-lp sau ny, bn Latin ca Erasmus (1510-1535), Stephanus (1546-1559) v Elzevir (16241678). Trong cun An Introduction to the Textual Criticism of the New Testament trang 27, A.T.
Robertson ni rng, bn Byzantinne thc ra l bn Textus Receptus. Bn Byzantinne l bn c t
gi tr nht trong ba h cc bn ting Hy-lp (Western, Alexandria, v Byzantinne). N cha ng s
kt t ca nhng sai st qua nhiu th k chp tay. Tuy nhin, A. T. Robertson cng ni rng, bn
Textus Receptus bo tn cho chng ta mt bn vn kh chnh xc. (trang 21). Bn Hy-lp ny
(c bit l n bn th ba ca Erasmus nm 1522) hnh thnh nn phn c bn ca bn King James
nm 1611.
Torah y l ch H-b-r c ngha l dy. N dn dn tr nn tn chnh thc ch cc sch ca
Mi-se (t Sng th k n Phc truyn lut l k). i vi ngi Do thi, y l phn Kinh thnh
H-b-r c thm quyn nht.
Hnh bng hc y l mt cch gii ngha mang tnh chuyn bit. Thng thng n bao gm l tht Tn
c c tm thy trong cc on vn Cu c qua cc hnh tng n d. Cch gii ngha ny l yu
t chnh ca trng phi Alexandria. Bi v c ngi lm dng hnh thc gii ngha ny, chng ta
phi gii hn s s dng ca n trong cc v d c th c trong Tn c.
Bn Vaticanus y l bn Hy-lp th k th 4 SCN. N c tm thy trong th vin ca Vatican.
Theo nguyn gc, n cha ng ton b Cu c, Ngy kinh v Tn c. Tuy nhin, mt vi phn
b mt (Sng th k, Thi-thin, H-b-r, th tn mc v, Phi-l-mn v Khi huyn). N l mt bn
vn rt c ch gip cho vic xc nh t ng c trong bn vit tay nguyn thy. N c t tn l
B.
Bn Vulgate y l tn ca bn dch Kinh thnh bng ting Latin ca Jerome. N tr thnh bn dch cn
bn hay thng dng cho Gio hi Cng gio La m. N c thc hin vo khong nm 380 SCN.

264

Vn chng khn ngoan y l mt th loi vn chng thng dng trong vng Cn ng c (v th

gii hin i). N l mt n lc khuyn dy th h mi bng nhng hng dn sng thnh cng
qua vn th, chm ngn, cc bi vit. N vit cho mt c nhn hn l cho c mt tp th x hi. N
khng dng lch s m ch, nhng da trn kinh nghim cuc sng v quan st thc t. Trong Kinh
thnh, sch Gip v Nh ca cng nhn s hin din v th phng c Gi-h-va, nhng quan im
tn gio ny khng phi lc no cng hin r trong cc kinh nghim ca con ngi.
L mt th loi vn chng, n chuyn ti cc l tht. Tuy nhin, th loi ny khng th c s
dng trong mi trng hp. Nhng cu vn ny l cc cu ni bao qut khng phi lc no cng p
dng c cho mi trng hp c nhn ca mi ngi.
Nhng nh hin trit ny dm t ra nhng cu hi kh v cuc sng. Thng thng h thch
thc cc quan im tn gio truyn thng (sch Gip v Truyn o). Chng to mt s cn bng v
cng thng cho nhng cu tr li qu hi ht v cc thm trng ca cuc sng.
Th gii hnh (world picture) v th gii quan (worldview) y l hai t ng i chung vi nhau.
Chng l nhng khi nim trit hc lin quan n s to ha. Ch th gii hnh ch cch thc ca
to ha trong khi ch th gii quan ch Ch th l ai. y l nhng t cn thit gii ngha
Sng th k 1-2 l nhng on cp ch yu n Ch th, ch khng phi l cch thc, ca to ha.
YHWH c Gi-h-va y l tn giao c ca c Cha Tri trong Cu c. N c nh ngha
trong Xut -dp-t k 3:14. y l DNG NGUYN NHN (CAUSATIVE) ca t ng th, l
trong ting H-b-r. Ngi Do thi s pht m ra ch ny, v h c th b ri vo trng hp ly
danh Cha lm chi; v vy, h th ch ny bng mt ch H-b-r khc Adonai, ngha l Cha.
y l cch tn giao c ny c dch ra trong ting Anh.

265

PH LC BN
LP TRNG V TN L
Ti thc s khng ch tm lm n cc tuyn b v c tin hay tn l. Ti th xc nhn chnh Kinh
thnh. Tuy nhin, ti nhn thy rng mt bn tuyn b v c tin s cung cp cho nhng ngi khng
quen bit ti c mt iu g nh gi quan im v tn l ca ti. Trong thi i ngy nay khi c rt
nhiu sai lm v la gt v cc vn thn hc, ti a ra bn tm tt ngn gn sau y by t quan
im thn hc ca ti.
1. Kinh thnh, c Cu v Tn c, u c linh cm, l li v ng, c thm quyn, l li hng
sng ca c Cha Tri. N l s t mc khi ca c Cha Tri c con ngi ghi li di mt s
hng dn siu nhin. N l ngun duy nht trnh by l tht r rng v c Cha Tri v mc ch ca
Ngi. N cng l ngun duy nht v c tin v s thc hnh cho Hi thnh ca Ngi.
2. Ch c mt c Cha Tri i i, l ng to ha v l ng cu ri. Ngi l ng to ra mi
iu, thy c v khng thy c. Ngi by t chnh Ngi l mt ng yu thng v y s quan tm
nhng Ngi cng cng bng v cng chnh. Ngi by t chnh Ngi qua ba thn v khc nhau: c Cha
Cha, c Cha Con v c Thnh Linh; hon ton ring bit nhng c cng chung bn cht.
3. c Cha Tri ang tch cc iu khin th gii ca Ngi. C mt chng trnh i i cho to
vt ca Ngi l chng trnh khng th thay i v mt chng trnh tp trung vo mi c nhn, l
chng trnh cho con ngi c s t do trong ch. Khng vic g xy ra m Ngi khng bit hay khng
c php ca Ngi, nhng Ngi cng cho php s la chn c nhn trong vng con ngi v cc thin
thn. Cha Jsus l Ngi c Chn ca c Cha Cha v mi ngi u c kh nng c la chn
trong Ngi. S bit trc ca c Cha Tri v nhng s kin xy ra khng h lm gim i gi tr ca
con ngi nh l mt tm giy c vit sn ln. Mi chng ta u phi chu trch nhim v nhng t
tng v hnh ng ca mnh.
4. Con ngi, mc d c to dng theo nh tng ca c Cha Tri v c t do khi ti li,
chn chng nghch li c Cha Tri. Mc d b cm d bi mt tc nhn siu nhin, A-am v -va
vn phi chu trch nhim v tnh t k c ch ca chnh h. S chng nghch ca h nh hng n
con ngi v to vt. Chng ta thy u cn s thng xt v n in ca c Cha Tri bi iu kin
chung ca chng ta trong A-am v bi s t chng nghch ca mi c nhn.
5. c Cha Tri cung cp mt phng tin tha ti v phc hi s sa ng ca con ngi.
Cha Jsus Christ, Con c sanh ca c Cha Tri, tr thnh ngi, sng mt cuc sng v ti, v
bi s cht th ca Ngi, tr n pht v ti li ca con ngi. Ngi l con ng duy nht em n
s phc ha v mi tng giao vi c Cha Tri. Khng c mt phng tin cu ri no khc ngoi tr
c tin ni cng tc hon tt ca Ngi.
6. Mi ngi trong chng ta phi nhn mn qu tha th v phc hi ca c Cha Tri trong Cha
Jsus mt cch c nhn. iu ny c thc hin qua s t nguyn t nim tin ni li ha ca c Cha
Tri qua Cha Jsus v ch ng t b ti li bit c.
7. Tt c chng ta u c tha ti v phc hi da vo s tin cy ca chng ta ni ng Christ v
s n nn ti li ca mnh. Tuy nhin, bng chng v mi lin h mi ny phi c thy qua mt cuc
sng c thay i v em n s thay i. Mc ch ca c Cha Tri cho con ngi khng phi ch
l thin ng trong mt ngy no , nhng l s ging vi ng Christ ngay by gi. Nhng ngi tht
s c cu, mc d thnh thong c phm ti, s tip tc sng trong c tin v s n nn sut cuc i
h.
8. c Thnh Linh l mt Jsus khc. Ngi hin din trong th gii ny dn a nhng ngi
h mt v vi ng Christ v bi p s ging vi ng Christ cng hn trong i sng ca nhng ngi
c cu. Cc n t ca Thnh Linh c ban cho ngay trong thi im nhn s cu ri. Chng l i
sng v mc v ca Cha Jsus phn chia ra gia vng thn th Ngi, tc l Hi thnh. Cc n t ny v
c bn l nhng thi v ng c ca Cha Jsus cn c thc y bi cc bng tri Thnh Linh.

266

Thnh Linh ang hot ng trong thi i ngy nay cng nh Ngi hot ng trong thi ca Kinh
thnh.
9. c Cha Cha khin Cha Jsus Christ l ng sng li, lm quan n trn mi s. Ngi s
tr li tri t ny phn xt mi ngi. Nhng ai tin cy ni Cha Jsus v tn ca h c ghi
vo sch s sng ca Chin Con s nhn ly mt thn th vinh hin i i khi Ngi tr li. H s c
vi Ngi lun lun. Tuy nhin, nhng ai khc t l tht ca c Cha Tri s b phn cch khi nim
vui tng giao vi Ba Ngi c Cha Tri i i. H s b ra s cng vi ma qu v cc thuc h ca
n.
R rng y khng phi l mt bn tuyn b hon ton y tuyt i nhng ti hy vng n s cho
bn bit hng v thn hc t chnh tm lng ca ti. Ti thch cu ni ny:
Trong ct li- l s hp nht,
Trong nhng vn ngoi l- l s t do,
Trong mi iu- l tnh yu thng.

267