Professional Documents
Culture Documents
Phng php bc bay nhit Bc bay nhit (ting Anh: Thermal evaporation) hoc bay bc nhit trong chn khng l k thut to mng mng bng cch bay hi cc vt liu cn to trong mi trng chn khng cao v ngng t trn (c t nng hoc khng t nng). K thut ny i khi cn c gi l bay hi trong chn khng nhng t dng hn.
S nguyn l h bay bc nhit 1.Nguyn l ca h bc bay nhit B phn chnh ca cc thit b bay bc nhit l mt bung chn khng c ht chn khng cao (c 10-5 - 10-6 Torr) nh cc bm chn khng (bm khuch tn hoc bm phn t...). Ngi ta dng mt thuyn in tr (thng lm bng cc vt liu chu nhit v t tng tc vi vt liu, v d nh vnphram, tantan, bch kim...) t nng chy cc vt liu ngun, v sau tip tc t sao cho vt liu bay hi.
Vt liu bay hi s ngng ng ln cc c gn vo gi pha trn. i khi cn c t nng (ty theo mc ch to mng tinh th hayv nh hnh...) iu khin cc qu trnh lng ng ca vt liu trn mng. Chiu dy ca mng thng c xc nh trc tip trong qu trnh ch to bng bin t thch anh. Khi mng bay hi s bm ln bin t t cnh , bin thin tn s dao ng ca bin t s t l vi chiu dy ca mng bm vo bin t.
nh chp thit b bay bc nhit ca Angstrom Engineering 2.u im, nhc im v nhng ci tin gn y Phng php bay bc nhit c u im l n gin, v d to mng hp cht v khi lm bay hi vt liu th ton th hp cht hoc hp kim s b bay hi do mng to ra c hp thc kh gn vi thnh phn ca vt liu ngun (c bit l cc hp kim).
khng ch chiu dy ca phng php ny rt km do tc bay bc kh iu khin. ng thi, vic ch to cc mng a lp l rt kh khn vi phng php ny.
bay bc, ci tin tng bao quanh ngun t (phng php tng nng)... Tuy nhin t l s dng phng php bay bc nhit trong k thut mng mng ang ngy cng t. II. Knh him vi in t qut (SEM) Knh hin vi in t qut (ting Anh: Scanning Electron Microscope, thng vit tt l SEM), l mt loi knh hin vi in t c th to ra nh vi phn gii cao ca b mt mu vt bng cch s dng mt chm in t (chm cc electron) hp qut trn b mt mu. Vic to nh ca mu vt c thc hin thng qua vic ghi nhn v phn tch cc bc x pht ra t tng tc ca chm in t vi b mt mu vt. 1. Lc s v knh him vi in t qut Knh hin vi in t qut ln u tin c pht trin bi Zworykin vo nm 1942 l mt thit b gm mt sng phng in t theo chiu t di ln, ba thu knh tnh in v h thng cc cun qut in t t gia thu knh th hai v th ba, v ghi nhn chm in t th cp bng mt ng nhn quang in.Nm 1948, C. W. Oatley i hc Cambridge (Vng quc Anh) pht trin knh hin vi in t qut trn m hnh ny v cng b trong lun n tin s ca D. McMullan vi chm in t hp c phn gii n 500 Angstrom. Trn thc t, knh hin vi in t qut thng phm u tin c sn xut vo nm 1965 bi Cambridge Scientific Instruments Mark I.
S knh him vi in t qut 2. Nguyn tc hot ng v s to nh trong sem Vic pht cc chm in t trong SEM cng ging nh vic to ra chm in t trong knh hin vi in t truyn qua, tc l in t c pht ra t sng phng in t (c th l pht x nhit, hay pht x trng...), sau c tng tc. Tuy nhin, th tng tc ca SEM thng ch t 10 kV n 50 kV v s hn ch ca thu knh t, vic hi t cc chm in t c bc sng qu nh vo mt im kch thc nh s rt kh khn. in t c pht ra, tng tc v hi t thnh mt chm in t hp (c vi trm Angstrong n vi nanomet) nh h thng thu knh t, sau qut trn b mt mu nh cc cun qut tnh in. phn gii ca SEM c xc nh t kch thc chm in t hi t, m kch thc ca chm in t ny b hn ch bi quang sai, chnh v th m SEM khng th t c phn gii tt nh TEM. Ngoi ra, phn gii ca SEM cn ph thuc vo tng tc gia vt liu ti b mt mu vt v in t. Khi in t tng tc vi b mt mu vt, s c cc bc x pht ra, s to nh trong SEM v cc php phn tch c thc hin thng qua vic phn tch cc bc x ny. Cc bc x ch yu gm: in t th cp (Secondary electrons): y l ch ghi nh thng dng nht ca knh hin vi in t qut, chm in t th cp c nng lng thp (thng nh hn 50 eV) c ghi nhn bng ng nhn quang nhp nhy. V chng c nng lng thp nn ch yu l cc in t pht ra t b mt mu vi su ch vi nanomet, do vy chng to ra nh hai chiu ca b mt mu. in t tn x ngc (Backscattered electrons): in t tn x ngc l chm in t ban u khi tng tc vi b mt mu b bt ngc tr li, do
chng thng c nng lng cao. S tn x ny ph thuc rt nhiu vo vo thnh phn ha hc b mt mu, do nh in t tn x ngc rt hu ch cho phn tch v tng phn thnh phn ha hc. Ngoi ra, in t tn x ngc c th dng ghi nhn nh nhiu x in t tn x ngc, gip cho vic phn tch cu trc tinh th (ch phn cc in t). Ngoi ra, in t tn x ngc ph thuc vo cc lin kt in ti b mt mu nn c th em li thng tin v cc men st in. 3. Mt s php phn tch trong sem Hunh quang catt (Cathodoluminesence): L cc nh sng pht ra do tng tc ca chm in t vi b mt mu. Php phn tch ny rt ph bin v rt hu ch cho vic phn tch cc tnh cht quang, in ca vt liu.
Thit b knh hin vi in t qut Jeol 5410 LV ti Trung tm Khoa hc Vt liu, i hc Quc gia H Ni Phn tch ph tia X (X-ray microanalysis): Tng tc gia in t vi vt cht c th sn sinh ph tia X c trng, rt hu ch cho phn tch thnh phn ha hc ca vt liu. Cc php phn tch c th l ph tn sc nng lng tia X (Energy Dispersive X-ray Spectroscopy - EDXS) hay ph tn sc bc sng tia X (Wavelength Dispersive X-ray Spectroscopy - WDXS)... Mt s knh hin vi in t qut hot ng chn khng siu cao c th phn tch ph in t Auger, rt hu ch cho cc phn tch tinh t b mt. SEMPA (Knh hin vi in t qut c phn tch phn cc ting Anh: Scanning Electron Microscopy with Polarisation Analysis) l mt ch ghi nh ca SEM m , cc in t th cp pht ra t mu s c ghi nhn nh mt detector c bit c th tch cc in t phn cc spin t mu, do cho php chp li nh cu trc t ca mu.
4. u im ca knh him vi in t qut Mc d khng th c phn gii tt nh knh hin vi in t truyn qua nhng knh hin vi in t qut li c im mnh l phn tch m khng cn ph hy mu vt v c th hot ng chn khng thp. Mt im mnh khc ca SEM l cc thao tc iu khin n gin hn rt nhiu so vi TEM khin cho n rt d s dng. Mt iu khc l gi thnh ca SEM thp hn rt nhiu so vi TEM, v th SEM ph bin hn rt nhiu so vi TEM. III. CH TO MNG NITRIC COBAN BNG K THUT BC BAY BNG XUNG LASER PHN NG (PLD) Nitric kim loi t tr nn quan trng do chng c tim nng ng dng ln trong cng ngh. Trong bi bo ny, mng mng Nitric Coban c ch to bng phng php bc bay bng xung laser phn ng ( mi trng nit ) trn Silic ti nhit phng. c tnh ca mng sau khi ch to c xc nh ti ch bng phng php Auger, ph quang in t tia X v ph tn hao nng lng in t. Lin kt ha hc ca CoNx c lin quan mt thit n tnh hp phc v n c th c iu khin bng p sut nn N . Chng ti cho rng phng php bc bay ny l mt phng tin c ch cho s tinh chnh nhng tnh cht ca Nitric Coban. 1. Gii thiu K t khi thit b lu tr d liu t u tin c ch to, mng mng vt liu t ngy cng c quan tm. S thu nh kch thc ca men t lu tr nhng yu t thng tin nh l yu t then cht lm tng kh nng lu tr ca cc thit b lu tr t. V vy, s iu khin thch hp nhng tnh cht ha hc v vt l ca mng mng t c th cho php tng kh nng lu tr ca nhng thit b lu tr hin nay. Nitric kim loi t ang nhn c nhng s ch c bit trong lnh vc nghin cu ny. Nitric t tnh c xp vo loi vt liu mi cho nam chm cht lng cao bi v tnh d hng n trc ca chng mnh v t ha bo ha cao. Nhiu loi mng mng c sn xut bng phng php phn x phn ng. Tuy nhin, cc vt liu st t cao rt kh sn xut bng cng ngh
ny khi s dng ngun kiu magnetron. S dng vt liu st t lm bia phn x dn n s xut hin mt t thng ngu nhin pha trc b mt bia magnetron [2], dn n cht lng km, mng khng ng nht. V vy, cn phi pht trin mt k thut bc bay mng mng t thay th. Mt cng ngh ch to mng mng vt liu t y ha hn xut hin l k thut bc bay bng xung laser ( PLD ). PLD c s dng bc bay nhiu vt liu khc nhau nh kim loi, cht in mi, cht in st v cht bn dn. Khng ging nh k thut phn x , PLD khng ph thuc vo t trng bc bay mng mng, v th thun li cho qu trnh to mng [4]. Trong thi gian gn y, ngi ta thy PLD l phng php a thch trong vic sn xut mng t ng nht hoc mng d cu trc. Ngy nay, cng ngh lin kt vi PLD c pht trin cho PLD tr thnh phng php ng tin cy v c th d on c. Mc d nhiu cng trnh nhm n vic ph bin kin thc v PLD, nhng trong thc t s chuyn giao cng ngh PLD cho cng nghip cn chm . Mc ch ca bi bo ny l chng t rng PLD l mt k thut ng tin cy cho vic bc bay mng t nitric. hon thnh mc tiu ny, mng mng Nitric Cobal cn c chun b bng cch n mn mt bia Co c tinh khit cao vi s c mt ca phn t Nit. 2. Thc nghim Tt c mng c bc bay ti nhit phng trong h thng n mn laser, Riber LDM - 32, vi quang ph in t Auger ( AES ), ph tn hao nng lng in t (EELS ) v cc thit b quang in t tia x ( XPS ). Qu trnh bc bay c hon thnh bng cch lm mn bia Cobal 99.9% trong mt nn phn t nit c tinh khit cao. p sut ca Nit, PN vo khong (1 Torr = 1,33 . 102 Pa ) 1.10-9 P/N 1,2.10-1. Cc lp c lng t trn mt phin Silic pha tp n (111), ngha l khng c qu trnh lm sch no. Qu trnh n mn bia c hon thnh bng mt laser excimer KrF ( c bc sng bng 248 nm ) hi t trn mt bia lch 500
C vi php tuyn b mt. Nng lng laser, thi gian lng ng v tc lp li ca xung n nh 400 mJ, 10 pht v 10 Hz, cn tng cng khong 6000 xung laser cho mi mng. Trn c s xem xt s mt mt ti mt ca s laser, mt nng lng ti b mt bia c c lng l 2 Jcm-1 .Ph AES v EELS c thu dng mt chm tia in t vi nng lng ti tng ng l 3 KeV v 1 KeV. Php o XPS thu c bng cch s dng ng Mg K ca mt ngun tia X vi nng lng l 1253.6 eV eV. Thang o nng lng c hiu chnh theo cc quy chiu Co2p3/2 v Ag3d5/2 tng ng nng lng 932.67 eV v 368.26 eV. 3. Kt qu v tho lun Vic phn tch XRD khng cho thy bt c peak ph ng ch no, ngoi tr nhng peak lin quan ti . Ngoi l duy nht l i vi mng c x l ti PN = 0 m Torr, mt nh hin r ti 2 = 51,80. nh ny c quy cho mt (111) ca khi Coban mng lp phng. dy ca mng c gi bnh qun khong 90nm ( 10 nm), cha mt tn hiu tt nu phn cn li ca mng kt tinh. Do chng ti kt lun rng mng mng Cobal c x l nhit phng trong mi trng nit c cu trc v nh hnh. B mt ca mng rt mn, gn gii hn phn gii ca SEM, nh biu din trong hnh 1 i vi mt loi mng thng thng.
Mt vng ra l tng i thp trong k thut bc bay ny, ngoi tr mng c hnh thnh PN = 0 m Torr, c xut hin cc ht dng tan chy ln trn b mt mng. nh AFM , hnh 2, cho thy mng c cu trc ht. Cc mng c gh gh vo khong 10% dy mng ( gi tr RMS, khong 10 nm ). Php phn tch XPS v AES c thc hin trn nhng mng c n mn cho thy hp cht Nitric Coban khng c tp cht trong gii hn pht hin ca nhng k thut ny ( gn 1% nguyn t ). Hnh 1 cho thy ph XPS in hnh ca mng mng Nitric Coban, ch thy s pht x quang in t t Co v N. Nng tng i ca Co v N c tnh t din tch bn di nh Co2p3/2 v N1s theo phng php tr nn Touggard. Thng s nhy c tnh ton bng k thut tng t nh c m t trong bo co trc [7]. Nng nguyn t ca Co v N c v nh mt hm theo p sut nit c minh ha trong hnh 2. Biu ny cho thy s tng n iu ca
nng N nhng mng vi p sut nit. S kt hp nit vo Co b n mn ch yu l tuyn tnh trong phm vi 25-120 m Torr ca p sut N. Trng thi tuyn tnh ca ng cong N cho php tinh chnh hp phc Cobal nitric bng cch iu khin p sut kh nit. Tnh hp phc ca mng c sn xut bng PLD c thit lp ph thuc vo p sut kh ton phn. Hp phc Co2N, CoN v Co2N3 c hnh thnh tng ng vi cc p sut PN bng 40, 90 v 120 m Torr. S kim tra v tr peak ca cc vch Co2p3/2 v N1s c th cho thy bt c s thay i trng thi ha hc m Co v N phi chu trong qu trnh n mn. V th cng cc i ca cc vch Co v N nh mt hm theo nng nit tng i, x=[N] / [Co] trong cc mng cho thy s dch chuyn dn ca cc nh Co2p3/2 v N1s ( hnh 3). S dch chuyn tng i ny khng phi l h qu ca vic pht sinh nhng thnh phn l cm ng in bi v s khc bit v mc nng lng ca Co v N khng cho thy mt gi tr hng s nh hm theo x. Do , nhng dch chuyn peak c lin quan n s thay i trng thi ha hc.
S thay i v tr ca cc peak l kt qu ca s chuyn giao in tch gia cc nguyn t Co v N. Nguyn t Co c c c tnh ion khi x tng, dch chuyn chm nng lng lin kt ca cc in t Co2p3/2 t trng thi trung ha 777.8 eV, ti trng thi c c tnh ion no ti 778.3 eV . Trong trng hp ca cc nguyn t nit, iu ny c hp nht vo trong mng vi c trng ion cao hn, quan st s thay i nng lng lin kt ca cc in t N1s t 398.5 n 396.8 eV trong ton b ch x c phn tch. S dch chuyn nng lng lin kt ca cc in t N1s c lin quan n vic thm in t ca N nguyn t s tiu hao ca cc nguyn t Co. Xu hng ny xut hin khi c thm nhiu nguyn t Nit c hp nht vo trong mng. C th, nng lng lin kt o c i vi cc hp phc ca Co2N, CoN v Co2N3 l 778.0, 778.2 v 778.4 eV i vi cc in t Co2p3/2 v 398.0, 397.4 v 396.8 eV i vi cc in t N1s ( Hnh 4).
EELS c th cung cp nhiu thng tin chnh xc v s thay i trng thi in t trong cht rn. Mt s thay i trong cu trc in t dn n s thay i mnh trong trong ph EELS. C nhiu bi bo tp trung vo ph tn hao ca kim loi chuyn tip [9] , vi Co gia chng. Mc d nn tng
l thuyt ca lnh vc ny c tho lun rng ri trn nhng bi bo khc [10-15], gii thch ph mt mt vn cn cha sng t i vi Co. Hnh 5 cho thy ph EELS ca mt s mng c ch to nhng gi tr sau: PN = 0, 40, 90, 100, 120 m Torr. Ph mt mt ca Co kim loi cho thy 1 peak chnh 25-27 eV c Barbier v cc cng s xp vo loi tn s plasmon ( v ), mc d c gi tr nh hn nhiu so vi gi tr mong i t l thuyt in mi. Peak cng nh ti 8 - 9 eV c xp vo loi peak kiu trng thi th tch. Plasmon b mt c tin on s xut hin ti 18-19 eV th li khng quan st c trong ph. Cn ch rng quy tc ch ng cho cc b mt nguyn t phng. Trong trng hp ny, mng mng c dng cc ht c dng phn b cu kch tht bin i. y c th l mt l do l gii cho s bin mt ca Plasmon b mt. Trong trng hp ca mng CoNx , cu trc tn hao nng lng trong phm vi 5 - 30 eV thay i mnh, v mi hp phc Coban nitric a vo cu trc tn hao ring ca n. Khi nng nit tng trong nitric, peak dch chuyn n nng lng thp hn. Vic ny cho bit s gim trong mt in t ca pha nitric.
4. Kt lun
Tm li, mng mng nitric coban c pht trin bng cch n mn bia Co trong mi trng nit ti p sut nn khc nhau. S khc nhau 0.5 eV v 1.5 eV trong nng lng lin kt tng ng ca cc electron Co2p3/2 v N1s, l bng chng cho thy s phn ng gia N v Co c thc hin hiu qu. Tnh hp phc c th c iu chnh bng cch thay i p sut kh nit. Vic ch to cc hp phc khc nhau l kh thi. Ti p sut cao hn, tnh hp phc dng nh khng thay i. PLD c th l phng thc rt c gi tr bc bay nitric ca vt liu st t, l mt phng tin iu chnh tnh cht ca vt liu c sn xut.