HOI HP TAC TRUYEN GIAO QUOC TE TRNG CAO ANG THANH KINH

Chng 1 CAU TRUC KINH THANH

Nguyen Ngha Va Nguon Goc Kinh Thanh. Trc khi bat au nghien cu nhng sach rieng le cua Kinh Thanh, chung ta hay xem xet Kinh Thanh vi cai nhn tong the. Tai sao c goi la Kinh Thanh? T vng Kinh Thanh en t ch Latinh Bilia co ngha la nhng quyen sach. V the, Kinh Thanh co ngha n gian la tap hp nhng quyen sach, noi cach chnh xac la 66 quyen. T Thanh co ngha la thuoc ve c Chua Tri hoac en t c Chua Tri. Noi tom lai, Kinh Thanh co ngha la tap hp nhng sach en t c Chua Tri va thuoc ve c Chua Tri. Kinh Thanh thng c xem la li c Chua Tri. Tai sao? Bi v cac s o nh Phier va Phaolo a khang nh nh vay. II Tim 3:16-17 chep:Ca Kinh Thanh eu la bi c Chua Tri soi dan, co ch cho s day do, be trach, sa tr, day ngi trong s cong bnh. Hau cho ngi thuoc ve c Chua Tri c tron ven va sam san e lam moi viec lanh.

QUYEN 1

Sang the ky, Xuat Edpto ky

Trc het, chung ta phai xac quyet rang Kinh Thanh khong phai la s thu thap nhng bai viet cua con ngi ve c Chua Tri. Nhng ngc lai, no cha ng chnh li c Chua Tri thong qua ngoi but cua mot so ngi, trong khoang thi gian t 1500-1600 nam. Tien trnh c Chua Tri hng dan nhng trc gia viet nen Kinh Thanh goi la s than cam hoac s ha hi. II Phier 1-21 chep: V chang he co li tien tri nao la bi y mot ngi nao ma ra, nhng ay la bi c Thanh Linh cam ong ma ngi ta a noi bi c Chua Tri. T cam ong theo tieng Hy Lap co mot y ngha that sinh ong. ay la hnh anh mot con thuyen ang troi theo dong nc hoac la ngon gio khien cho chiec thuyen buom chuyen ong, la ieu ma Phier muon mo ta e chung ta de hnh dung.

DICK WOODWARD

Cau Truc Kinh Thanh. Qua qua trnh hnh thanh, chung ta se biet c cau truc Kinh Thanh. Cau truc Kinh Thanh khong da tren lch s hoac theo tuan t cua cac trc gia ma da tren van the va s iep. Hai phan chnh cua Kinh Thanh la Cu c va Tan c. Trong thi ky Chua Jesus song tren at, khong co s phan chia gia Cu c va Tan c. Tan c van cha c viet ra, v the, nhng sach a co trong thi Chua Jesus thng c goi la li cua c Chua Tri hoac sach Thanh. Sau khi Tan c c viet va thu thap lai th xuat hien s phan chia t nhien gia Kinh Thanh Cu c va Tan c. S iep c Cu c lap i lap lai la s ra i cua Chua Cu The. Theo Kinh Thanh, thu ban au gia c Chua Tri va con ngi co moi tng giao that tot ep. c Chua Tri ban cho con ngi quyen t do la chon va con ngi a quay lng vi Ngai. V c Chua Tri gm ghet toi loi nen Ngai a loai bo con ngi. S phan re nay la nan e chnh yeu ma Kinh Thanh e cap en. Trong Cu c, c Chua Tri phan rang: Cac ngi co tin rang ta se cat i s ngan cach nay khong? Kinh Thanh Cu c tuyen bo: ang Cu The se en va Ngai se khien c Chua Tri hoa thuan vi con ngi. Kinh Thanh Tan c loan bao cho chung ta Tin lanh: ang Cu The a en va Ngai a lam cho c Chua Tri hoa thuan vi con ngi. Ngoai hai phan chnh la Cu c va Tan c, trong moi phan nay cung c chia nho ra. Cu c gom co 5 the loai khac nhau. au tien la nam sach luat phap, trong o c Chua Tri day chung ta phan biet thien ac va tieu chuan cong bnh cua Ngai. Ke en la mi sach lch s, chu yeu chep lai viec dan s c Chua Tri qua s vang phuc, hoac bat tuan luat phap Ngai. Nhng cau chuyen ve lch s Ysraen la tam gng va s canh cao oi vi chung ta. Cau Kinh Thanh cha khoa ve lch s dan Ysraen c trng dan trong Tan c. S o Phaolo cho biet moi s xay en vi dan Ysraen c ghi lai trong Kinh Thanh nh la nhng tam gng va li canh bao cho chung ta. Khi vang phuc mang lenh c Chua Tri, ho la tam
3

gng cho chung ta noi theo; khi lam theo y rieng, ho la s canh tnh oi vi chung ta. Tiep theo cac sach lch s la nhng sach van th. Trong phan nay c Chua Tri a khch le dan s Ngai khi ho muon song ep long Ngai tren at. Chang han nh sach Giop an ui tam long con dan Chua khi gap au kho. Sach Thi thien khch le con dan Chua khi th phng Ngai. Sach Cham ngon day ve s khon ngoan trong cuoc song va moi giao tiep vi ngi chung quanh. Sach Nha ca cua Salomon i vao tam long nhng con ngi ang tran ngap tnh yeu. Moi sach cha ng nhng s giup va li khuyen thc te danh cho con ngi. Phan cuoi cua Cu c gom nhieu sach nhat va c goi la cac sach tien tri. Phan nay c chia lam hai phan: ai tien tri va Tieu tien tri, khong phai bi s quan trong do s iep cua ho nhng n gian la do o dai ngan cua moi sach. Trong Tan c, chung ta cung co nam the loai sach. Trc het la bon sach tieu s cua Chua Jesus (cung goi la cac sach Tin Lanh), c viet bi Mathi, Mac, Luca va Giang; ke en la sach Cong vu cac s o thuoc the loai lch s; tiep theo la cac sach th tn, gom hai phan: Cac th tn cua Phaolo va cac th tn chung. Phan na Tan c la th tn do s o Phaolo gi cac Hoi thanh mi thanh lap sau khi Chua Phuc sinh. Cac th tn chung do nhieu tac gia viet. Cuoi cung la sach Khai huyen thuoc the loai tien tri. Khi nghien cu Kinh Thanh, chung ta co the co cai nhn tong quat: Vi Cu c, s iep can ban la ang Cu The se en; vi Tan c, s iep la ang Cu The a en.

Chng 2 MUC CH, TAC GIA VA NGUON GOC CUA KINH THANH
Muc ch Cua Kinh Thanh. T Sang the ky en Khai huyen, Kinh Thanh tap trung vao Chua Cu The Jesus. Kinh Thanh khong phai la quyen sach chep ve van minh lch s hoac khoa hoc. Mot so ngi cho rang Kinh Thanh la quyen sach ch dan ve i song ao c. Ho cho rang Chua Jesus la ngi thay gng mau qua i song ma Ngai a bay to. Chua Jesus la trong tam cua Kinh Thanh va co 4 chu iem chnh e luan giai ve ieu nay. Th nhat, bay to Chua Jesus la ang Cu The, em s cu chuoc en cho nhan loai, giup chung ta hieu c tai sao mnh can en Ngai. Th hai, Kinh Thanh cung ng cho chung ta boi canh lch s, chuan b cho s ra i cua Chua Jesus. Nhng t Sang the ky 12, cau chuyen dng nh xoay hng. Chng nay la iem khi au e i dan en sach Khai huyen cua toan bo 1178 chng con lai. Tai iem nay, phan chnh cua cau chuyen xoay quanh Apraham va dong doi ong, ac biet la mot ang ra t dong doi cua ong, ang ma nh o ca the gian se c phc, la Mesia, Chua Jesus Christ. Mot khi hieu c hai chu iem au, phan con lai se sang to. Chu iem th ba la a ngi cha c cu en cho co c tin va chu iem th t la hng dan tn o song mot i song theo y muon c Chua Tri. Tac Gia Cua Kinh Thanh. Ai a viet Kinh Thanh? au va khi nao? Mot hay nhieu ngon ng? Co ton tai mot nguyen ban nao khong? Ai quyet nh nhng ban van va ke la Kinh Thanh theo nh hien nay?

Nhng loai cau hoi nay thng nay sinh trong ban khi mi bat au hoc Kinh Thanh. Trc het chung ta hay suy ngh ve tac gia cua Kinh Thanh. Nh chung ta a noi, chnh c Chua Tri la tac gia va Ngai cam thuc nhieu ngi e viet nen Kinh Than. Chung ta se e cap ve nhng nhan vat nay sau, bay gi, co hai khai niem chung ta can hieu khi noi chnh c Chua Tri viet nen Kinh Thanh. Khai niem th nhat la s mac khai. Mac khai la khai niem tong quat ve moi phng cach ma c Chua Tri dung e bay to cho con ngi qua thien nhien, qua c Thanh Linh, qua cac tien tri va nhieu cach khac. Khai niem th hai la s than cam, la ieu ma nhng nha than hoc goi la Mac khai ac biet. Kinh Thanh la s mac khai ac biet cua c Chua Tri t trang au cho en trang cuoi. Trong thi gian khoang 1600 nam, c Chua Tri a cam thuc nhieu ngi e viet nen Kinh thanh, nhng khi ch cuoi cung cua sach Khai huyen c viet ra th s mac khai ac biet o c hoan tat va khong con tiep dien na. Ngay nay khi cho rang c Chua Tri a viet Kinh Thanh, chung ta cung ham y Kinh Thanh co nhieu trc gia. Ho la nhng v vua, ngi anh ca, chan chien, nha lanh ao, thay te le, ngi thau thue, co ngi la bac s Ho thuoc moi tang lp trong xa hoi. Nguon Goc Kinh Thanh. Ai quyet nh mot ban van c ke la Kinh Thanh, c quyet nh nh the nao va khi nao? Khoang nam 100 S.C, tai Giao hoi ngh Jamnia, Cu c a c chnh thc bien soan mac du a c s dung t ba bon tram nam ve trc. Nhng sach nay c cong nhan da vao cac trc gia cua no la nhng tien tri hoac thay thong giao danh tieng. Hau het nhng sach Cu c c viet bang tieng Hebr. Nhng sach Tan c, hau het viet bang tieng Hylap, c chon loc va bien soan lai vao khoang nam 692 S.C tai Giao hoi ngh Trullan. Tieu chuan cua nhng sach c chon goi la s kinh ien hoa, oi hoi ba ieu kien:

1. Co phai ay la sach do mot s o hay la ban cung lam viec vi s o viet ra? 2. Co phai ay la sach cha nhng gia tr thuoc linh sau nhiem cho C oc nhan? 3. Co phai ay la sach hiep nhat ve mat noi dung vi nhng sach a c linh cam khac cua Kinh Thanh, va khong gay ra s bat ong ve mat than hoc gia cac Hoi thanh? Lam the nao ma nhng quyen sach co xa van con ton tai cho en ngay nay? Chung a c bao ton cach can than. Ro rang la chung ta khong con bat ky nguyen ban nao, v giay rat de muc nat. Tuy nhien, chung ta co nhng ban sao hoan hao. Cac dch gia rat can trong khi dch nhng tai lieu nay ra ngon ng hien ai. Ket Luan. Lam the nao e chung ta biet chac Kinh Thanh c c Chua Tri linh cam? Lam the nao e xac quyet nhng sach c chon la kinh ien va khong he sai lam khi sao chep hoac dch thuat? Ch co mot cach duy nhat nh li Chua Jesus a phan vi chung ta rang: Neu bat ky ngi nao san long lam theo, ke o se biet le that. ieu nay tuy thuoc tam long cua ban. Khi en vi li c Chua Tri, trong tinh than san sang nghe va lam theo th ieu nay se em en mot s bien oi ky dieu trong cuoc song cua chnh ban, e roi ban se thot len rang: o chnh la li c Chua Tri. Khong co cach giai thch nao tot hn!

Chng 3 PHNG PHAP HOC KINH THANH

Chung ta can can trong va khon ngoan khi hoc hoi li Chua. Mot phng phap hoc hieu qua bao gom 4 bc: quan sat, giai thch, ng dung va oi chieu. Trc het la quan sat. Khi oc qua mot phan oan Kinh Thanh, ban nen at cau hoi: Phan oan Kinh Thanh nay noi g? en bc giai thch, ban at cau hoi: ieu nay co y ngha g? Tiep theo la bc ng dung, cau hoi ban at se la: Phan oan Kinh Thanh nay day do toi ieu g? Bc oi chieu: Phan oan Kinh Thanh nay lien quan en nhng khuc Kinh Thanh khac nh the nao? Hieu nhng g Kinh Thanh noi va y ngha cua li Chua la ieu quan trong, neu khong, viec hoc cua ban se vo ch. Khi en phan ng dung, ban co the kham pha y ngha cua khuc Kinh Thanh bang cach t at ra nhng cau hoi ac biet. Co gng mau nao toi can lam theo? Co nhng li canh cao nao toi can phai tranh? Co nhng mang lenh nao toi phai vang theo? Co toi loi nao toi can phai la bo? Co nhng le that nao ve c Chua Tri, c Chua Jesus hoac c Thanh Linh? Co nhng le that nao mi me cho ban than toi? Khi hoc Kinh Thanh, ban can phai tuan theo mot so nguyen tac chu ao. ieu th nhat, khi en vi mot phan oan Kinh Thanh, hay nh rang: Cho du ch co mot s giai thch, nhng co the co rat nhieu ng dung. Ban co nhieu ng dung that sau sac cho chnh mnh trong mot phan oan Kinh Thanh, nhng hay san long e c Thanh Linh hanh ong tren ngi khac cung qua khuc Kinh Thanh o.

Th hai, Kinh Thanh la quyen sach viet ve ang Christ nen ban luon can nhn xem Ngai ang khi hoc hoi. Th ba, khi en vi nhng cau kho hieu hoac toi ngha, ban hay giai ngha no trong anh sang cua nhng cau Kinh Thanh lien quan ro ngha hn. Da vao nhng cau sang ngha se giup ban hieu ro nhng cau kho. ieu ke en rat quan trong: Khong bao gi en vi mot phan oan Kinh Thanh theo quan iem chu quan bi v co khi ban ung, nhng co khi lai sai! c Thanh Linh se rat kho hng dan khi ban cho rang mnh a biet rat ro ve y ngha khuc Kinh Thanh o. Mot nguyen tac quan trong khac: ac biet khi ban la giao vien day li Chua, chnh mnh hay song theo li Chua trc khi day ngi khac. Nen nh rang c Chua Tri phan vi chung ta qua li Ngai, hay en vi li Chua bang s cau nguyen, cau xin Ngai day do ban cach rieng t trong c Thanh Linh. Cuoi cung hay xem xet cau Kinh Thanh theo noi dung tong the. Nghien cu rieng le mot cau tach ri khoi van mach cua Kinh Thanh thng dan en viec giai thch sai lam. Sau khi nam c nhng ieu c ban khi oc Kinh Thanh, bay gi chung ta se nghien cu sach Sang the ky, quyen sach au tien. Cau xin li Chua ay day tam long ban khi chuyen tam hoc hoi li Ngai.

Chng 4 SANG THE KY QUYEN SACH CUA S KHI AU

Sach Sang the ky e cap en s khi au. T vng sang the ngha la khi nguyen. ay la quyen sach au cua Kinh Thanh va cung la sach noi ve nhieu s khi au. ieu au tien c tng thuat la s sang tao the gii. Trong Sang the ky, c Chua Tri ke cau chuyen ve con ngi thu ban au va hien nay. ieu nay giup chung ta hieu ve chnh mnh. Ngai cho chung ta biet s xuat hien cua toi loi va anh hng cua no en nhan loai nh the nao. c Chua Tri bay to cho chung ta biet moi tng giao ban au cua Ngai vi loai ngi. Qua s xung ot au tien gia Cain va Aben, chung ta co the hieu ve xung ot tren the gii ngay nay. T oan 6-9, chung ta oc ve s oan phat the gian au tien, tran ai hong thuy va trong cau chuyen nay, chung ta thay c bc tranh cua s cu roi. Bi c tin cua No-e, ong a c c Chua Tri giai cu khoi s huy diet. Chung ta cung se c giai cu khoi s oan phat bi toi loi neu co c tin. Qua nhng oan con lai cua sach, co nhieu cau chuyen bay to cho chung ta biet c Chua Tri la ang quyen nang, ieu nay khch le chung ta ngay nay luon tin cay Ngai. Chung ta can khi s oc sach Sang the ky. Hay t at cho mnh nhng cau hoi: Sach nay noi len ieu g trong qua kh va hien nay? No a thay oi suy ngh va i song toi nh the nao?

10

Chng 5 S SANG TAO CO ANG TIN KHONG ?

Sach Sang the ky, la Kinh Thanh, bat au bang cau chuyen sang tao. S kien ay y ngha nay ch tng thuat trong mot chng ri. Tai sao lai nh vay? Nh chung ta a e cap trong chng trc, quyen sach nay c viet khong ch e noi ve s sang tao, ma con trnh bay cho chung ta hieu nhieu van e khac. c Chua Tri khong bat buoc phai giai thch cho chung ta. Ngai khong can tng thuat t m cho chung ta biet ve s sang tao. Tuy nhien, tai ay chung ta can a ra mot so quan iem oi lap nhau ve Kinh Thanh. Co hai quan iem trai ngc ve s sang tao. Quan iem th nhat cho rang th t sang tao trong Sang the ky khong ang tin cay ve mat khoa hoc nen Kinh Thanh khong that s c c Chua Tri linh cam. Quan iem th hai at ngc van e la: Kinh Thanh co phu hp vi khoa hoc khong? Nhng ngi theo quan iem nay noi rang: Kinh Thanh khong lam lan ma chnh la khoa hoc! Van e chnh la khi giai thch ve s hnh thanh vu tru th gia Kinh Thanh va khoa hoc co g mau thuan vi nhau khong? Chung ta can co tam nhn xa hn trong mot so ieu. Trc het, nghiem tuc ma noi, khoa hoc khong co cho ng trong c tin ni c Chua Tri. ieu nay khong co ngha rang mot nha khoa hoc khong the la mot C oc Nhan tin knh. Nhng t khoa hoc ch la viec nghien cu s kien, hien tng, co the quan sat, o lng hoac chng minh c mot cach cu the. No da tren nhng th nghiem, ket luan va ng dung. No c kiem soat va co the kiem soat c. Vi ban tanh sieu nhien, c Chua Tri khong can en nhng loai nghien cu nay. Khong the en vi c Chua Tri qua con ng khoa hoc. Con ng duy nhat en vi c Chua Tri la bi c tin nh Hebr 11:6 chep rang: Neu khong co c tin th chang co the ep long c Chua Tri, v ke en
11

gan c Chua Tri phai tin rang co c Chua Tri va Ngai la ang hay thng cho nhng ke tm kiem Ngai. Chung ta oc trong Sang the ky 1:1: Ban au c Chua Tri dng nen tri at, va cau tiep theo: at vo hnh va trong khong, s m toi tren mat vc; Than cua c Chua Tri van hanh tren mat nc. Kinh Thanh chep, Than c Chua Tri bat au van hanh va d phan vao s sang tao. Sang 1:5 chep: c Chua Tri phan: Nhng nc di tri phai tu lai mot ni va phai co cho kho can bay ra, th co nh vay. c Chua Tri khong phan: Hay tao ra at kho. Trong hanh ong ngan ngui cua s sang tao, at von khong c sang tao cach hien nhien, nhng von nam sau ben di lp nc. Trong cau Kinh Thanh at c bay ra that la thu v! V ngay nay nhieu nha khoa hoc tin rang trong mot thi iem nao o, toan bo trai at nam di mat nc. T dng nen, hoac lasang tao mang y ngha la lam nen mot ieu g o t cho khong co g. T vng nay ch c s dung ba lan trong viec tng thuat s sang tao. Trong cau 1 noi ve hanh ong sang tao ban au cua c Chua Tri oi vi vu tru, trai at va moi s song tren no. Y ngha nhng t dng nen nam gia cau 2 va 20 th khac, ch s thay oi hoac khien chung ton tai. Hanh ong tiep theo cua s sang tao dien ra di nc. Cau 21 chep: c Chua Tri dng nen cac loai ca ln, cac vat song hay ong nh nc ma sanh nhieu ra, tuy theo loai; cac loai chim bay, tuy theo loai. Va c Chua Tri thay ieu o la tot lanh. Mot lan na tai ay co s phu hp gia s tng thuat cua Kinh Thanh va khoa hoc. Cac nha khoa hoc eu cho rang: Cuoc song ong vat bat nguon t di nc giong nh sach Sang the ky a chep. Hanh ong dng nen ke tiep dien ra trong cau 27: c Chua Tri dng nen loai ngi theo hnh Ngai va tng Ngai; Ngai dng nen loai ngi giong nh hnh c Chua Tri; Ngai dng nen ngi nam cung ngi n.

12

Sach Sang the ky mo ta s khi au cua moi vat trong vu tru. Than c Chua Tri tiep tuc bien oi va phat trien nhng tao vat trong cong cuoc sang tao ban au. ay la ieu ma nhng nha khoa hoc thay c qua hnh thc tien hoa cua s song. Tuy nhien, nhng ngi theo thuyet sang tao va thuyet tien hoa van khong thong nhat nhau tren ba van e: Lam the nao ma chung xuat hien cung luc? Lam the nao s song thc vat tr nen s song ong vat? Lam sao s song ong vat tr nen s song con ngi? Khoa hoc khong co li giai ap cho ba van nan nay, nhng Sang the ky a giai ap rat n gian rang chnh c Chua Tri dng nen moi vat.

Chng 6 S KHAI SINH LOAI NGI

Chung toi a trnh bay ve nguon goc cua vu tru, bay gi chung ta se i sau hn. Trong chng nay chung ta xem sach Sang the ky noi g ve nguon goc loai ngi. Sang the ky cho biet g ve muc ch c Chua Tri khi dng nen loai ngi? Chung ta hay oc cau chuyen ve viec dng nen ngi nam va ngi n. c Chua Tri phan: Chung ta hay lam nen loai ngi nh hnh ta va tng ta, ang quan tr cac loai ca bien, loai chim tri, loai suc vat; Ngai dng nen loai ngi giong nh hnh c Chua Tri, Ngai dng nen ngi nam cung ngi n. c Chua Tri ban phc cho loai ngi va phan rang: Hay sanh san them nhieu, lam cho ay day at Va c Chua Tri phan rang: Loai ngi mot mnh th khong tot; Ta se lam nen mot ke giup giong nh no Giehova c Chua Tri lam cho Aam ngu me lay mot xng sn, roi lap tht the vaoGiehova c Chua Tri dung xng sn a lay ni Aam lam nen mot ngi n a en cung AamBi vay cho nen ngi nam se la cha me ma dnh du cung v mnh, hai ngi se cung nen mot tht. (Sang 1:26-28a; 2:18, 2124). Hnh Anh Cua c Chua Tri. ieu au tien c e cap trong phan oan nay la con ngi c dng nen theo hnh anh cua c Chua Tri. Nhng t nay co ve quen thuoc nhng y ngha ben trong cua chung la g? V c Chua Tri la Than, nen Ngai khong co the xac va chung ta khong the nhn thay Ngai. Cho nen ieu nay mang y ngha con ngi la hu the mang tnh thuoc linh. Trong Sang the ky oan 3, linh hon cua con ngi la phan giong nh c Chua Tri b o nhiem khi Aam va Eva pham toi. T iem o, van e can ban ma Kinh Thanh noi en la hnh anh c Chua Tri trong con ngi. Sang the ky oan 1 va 2 bay to con ngi c

13

14

sang tao va muc ch c Chua Tri khi tao ra con ngi. Sang the ky oan 3 bay to tnh trang con ngi sau khi pham toi. Ngi Nam Va Ngi N. ieu khac na trong s sang tao la c Chua Tri dng nen ngi nam cung ngi n. ay la ca giai phau gay me ien hnh au tien vi bac s gay me la chnh c Chua Tri! Ngai khien Aam ngu me, roi lay xng sn lap tht the vao e lam nen ngi n. ay la mot bieu tng that sau sac. c Chua Tri khong dng nen ngi n t au ngi nam e cam quyen tren chong, cung khong dng ngi n t ban chan ngi nam e b chong khinh thng. Ngai dng nen ngi n t ben hong ngi nam e c chong yeu thng, che ch. Tai sao c Chua Tri dng nen ngi n? T Hebr mot mnh co the dch la khong hoan toan. T giup co the dch la lam cho hoan toan. Khi nghien cu ve ng phap Hebr, ban kham pha ra rang c Chua Tri cung at ngi nam va ngi n trong mot hon nhan thanh, hiep mot trong the xac tao nen s tron ven. ieu quan trong can lu y tai ay la c Chua Tri em ngi nam va n en cung nhau, Ngai thiet lap nen mot c cau pho bien ma chung co tren at ngay hom nay. Chung ta goi ieu nay la gia nh hoac ngoi nha. o la ke hoach c Chua Tri e khien ngi nam va n bc vao mot moi lien he e ho tr nen cha me. e roi, ho sinh san con cai va noi giong nh the c lu truyen. ay la quy luat quan trong trong cuoc song qua viec sinh san va nuoi dng, la hng i chung cho toan the gia nh song tren at. Moi rang buoc gia nam va n rat quan trong trong luat s song cua c Chua Tri. ay la ly do c Chua Tri tao dng nen ho! Hay hnh dung mot hnh tam giac vi c Chua Tri la nh, ngi nam la ay ben trai va ngi n la ay oi dien cua tam giac. Neu ngi nam va n cung tng giao vi c Chua Tri, khi ho gan gui vi c Chua Tri th ho cung gan gui vi nhau. Khi hoc ve hon nhan trong Sang the ky, ban se kham pha ay la moi lien he khong the chia la gia hai con ngi. Bi hon nhan, ngi nam phai la cha me mnh va quan tr gia nh rieng, bi hon nhan,
15

ngi nam cung phai la bo moi moi quan he khac. Anh ta song vi v tron i con lai cua mnh va ngc lai ngi n oi vi chong mnh cung vay. ay la kieu mau cua c Chua Tri trong hon nhan.

16

Chng 7 NGI AU?

oan 3 la mot trong nhng oan quen thuoc cua sach Sang The Ky ghi lai viec Aam va Eva an trai cam. oan 2 cho chung ta biet c Chua Tri tao dng nen con ngi va y muon cua Ngai tren con ngi. Chng nay e cap en nguon goc toi loi nh chung ta thay ngay hom nay. No cho chung ta biet Aam va Eva cung oi dien vi s quyet nh cung nh het thay chung ta phai oi dien nhieu lan moi ngay: Chung ta se lam theo li Chua hay theo y rieng? c Chua Tri ban cho con ngi quyen la chon. V the chung ta co the lam theo y muon cua Ngai hay y rieng mnh. oan 3 sach Sang The Ky mo ta ve s khung hoang au tien cua con ngi ma c Chua Tri a dng nen. ay la cuoc tranh chien trong tam tr nh chung ta ngay nay. ieu nay a c thuat lai trong Sang The Ky 2:8-9: c Giehova lap mot canh vn tai Een ve hng ong, va at ngi ma Ngai va dng nen tai o. Giehova c Chua Tri khien at moc len cac th cay ep mat va trai th an ngon; gia vn lai co cay s song va cay biet ieu thien ieu ac. Mot so ngi cho rang trai cam noi ay la mot trai tao nhng ieu nay khong co bang chng ro rang trong Kinh Thanh. Nhng Kinh Thanh ch noi: ay la trai cay s song va trai cay biet ieu thien ieu ac. Trc khi tiep tuc, chung ta can phai xem xet ve van the c chep tai ay. ay la cau chuyen lch s nhng cung mang tnh an du. Cau chuyen an du trong o con ngi, ni chon, s kien, them vao yeu to lch s thng em en s day do thuoc lanh vc ao c. Trong viec mo ta vn Een, cac loai cay c noi en ay ch ve c Chua Tri thay c nhu cau cua con ngi. Hay chu y en th t u tien: Trc het, la nhng cay ngo bo ep mat, chung ap ng ve nhu can lng thc, va con em en cho ho s song. Nhng cung co mot cay em en tri thc, va o la cay c Chua Tri cam oan.

oan 3 e cap en toi loi au tien, hay chu y ve th t u tien b thay oi. Thay v at s mat thay hang au, th hai la thc an, th ba la s song va khong he quan tam en tri thc, ho a at thc an len hang au, th hai la mat thay, th ba la tri thc, va ho a khong he nhan c s song nhng lai chet ve i song thuoc linh. Phuc Truyen 8:3 chep: Con ngi khong ch song nh banh nhng bi nhng li noi ra t mieng c Chua Tri. Chung ta khong thc s song khi te tach va tm kiem nhng phng cach e thoa man nhu cau va tham muon mnh. Theo cau Kinh Thanh nay, i song that s la khi con ngi vang theo tieng phan cua c Chua Tri. Khi c Chua Tri at Aam va Eva tai vn Een, Ngai a ban cho ho nhng nhu cau can dung. Ngai la ang dng nen ho, v the Ngai biet nhu cau cua ho, Ngai luon quan tam e tiep tr cho ho cung nh chung ta ngay hom nay. Ban co the t hoi tai sao con mat lai c nhac en au tien. Kinh Thanh e cap en con mat khong phai theo ngha en. Chang han nh trong Mathi 6:22-23, Chua Jesus phan: Con mat la en cua than the. Neu con mat ngi sang sua th ca than the ngi se sang lang, nhng neu mat ngi xau th ca than the se toi tam. Chua Jesus khong noi en s nhn thay theo the vat ly nhng noi ve cach nhn xem s vat, tam tr va quan iem cua chung ta trong cuoc song. c Chua Tri that s muon rang con ngi can nhn xem Ngai e thoa man nhu cau ln lao nhat trong i song mnh. Nhu cau quan trong cua con ngi la e c Chua Tri bay to cho ho cai nhn ung an ve moi s chung quanh mnh. Sau khi Aam va Eva chu theo cam do, chung ta thay ho a nghe tieng c Giehova i ngang qua vn vao luc chieu, nhng ca hai eu an mnh gia nhng bui cay e tranh mat c Chua Tri. Khi o, c Chua Tri goi Aam: Ngi au? (cau 8-9). c Chua Tri khi au cuoc oi thoai vi Aam va Eva bang cau hoi ay y ngha: Ngi au? Ai cho cac ngi biet mnh tran truong? (Sang 3: 9-10). D nhien c Chua Tri a biet cau tra li. Ngai khap moi ni, thay ro moi s. c Chua Tri at cau hoi bi v Aam va Eva khong biet ve tnh trang cua mnh, cau hoi se khien ho
18

17

suy ngh. That ra Ngai muon hoi ho rang: Tai sao cac ngi tranh mat Ta? Aam thu nhan s d ong tron tranh la v nhan biet mnh tran truong, c Chua Tri hoi tiep: Ai cho ngi biet mnh tran truong? (cau 11a). Han nhien, c Chua Tri la nguon moi s thong biet mi that s co cau giai ap. Khi chung ta suy gam va muon biet ve cho ng thuoc linh mnh, c Chua Tri se bay to cho biet chung ta ang au va can nen ng cho nao. Ke en c Chua Tri hoi: Ngi co an trai cay ma ta a dan khong nen an o chang? (cau 11b). Aam va Eva a khong vang li Chua, ang an mnh gia nhng bui cay, lay la cay va ong kho che than, ganh chu nhng hau qua. Neu ban ang ganh lay nhng ieu cay ang, hay t hoi: Toi a an trai cam roi chang? Toi a khong lam theo li Chua? Toi a khong theo s dan dat cua Chua sao? Cau hoi th t: Ngi a lam chi vay? Cau hoi nay c Chua Tri danh cho Eva e ba co c hoi xng toi, dau rang no c at sau mot s chong che. T xng toi en t hai ch, co ngha la noi va giong nh vay noi tom lai noi giong nh vay. Theo ngha en, xng toi n thuan la ong y vi c Chua Tri ve nhng ieu mnh a lam. c Chua Tri muon Eva thanh that tuyet oi vi Ngai e roi cung x ly no. ay cung la ieu c Chua Tri muon chung ta lam. Ngai muon chung ta nhan biet toi loi mnh va oi dien vi no cach chan thanh. Sang the ky oan 3 la bc tranh pham toi cua to phu loai ngi va cach c Chua Tri a cung giai quyet vi ho. ay cung la bc tranh cua chung ta, la nhng toi nhan, va bay to cach giai quyet cua c Chua Tri khi chung ta tron tranh v a pham toi. Mot bc tranh ve toi loi va nhng hau qua cua no, va cung la bc tranh c Chua Tri thuyet phuc toi nhan, chu ong noi chuyen vi con ngi toi loi.

Chng 8 EM NGI AU ?
Mot trong nhng chu e chnh cua Kinh Thanh la con ngi can phai giai hoa vi c Chua Tri. Ngai khi s lam ieu nay ngay khi con ngi pham toi au tien. Trong Sang the ky 3:15, li tien tri sm nhat ve s cu chuoc bay to khi c Chua Tri phan cung con ran: Ta se lam cho may cung ngi n, dong doi may cung dong doi ngi n nghch thu nhau, Ngi se giay ap au may, con may se can got chan Ngi. Phai biet rang con ran ai dien cho Satan, ay la li am ch au tien trong Kinh Thanh cua c Chua Tri ban cho con ngi mot ang giai cu. ay la li tien tri theo sau hau qua toi loi cua Aam va Eva. Toi loi a mang en nhng hau qua that khon kho. Trc het, nhan loai b phan cach vi c Chua Tri, va sau o trong oan 4, noi ve mot hau qua khac cua s sa nga s xung ot. c Chua Tri mo ta ve s xung ot e chung ta co the hieu the nao ve chnh no. Chung ta xung ot vi chnh mnh, vi chong hoac v, vi con cai va cha me. Chung ta ang xung ot tai ni lam viec, va d nhien, co s xung ot gia cac quoc gia. Xung ot la mot trong nhng nan e ln nhat. Trong Sang the ky oan 4, chung ta se kham pha mot vai nguyen nhan cua s xung ot au tien va bien phap giai quyet. Sang the ky cho chung ta thay ieu nay qua cau chuyen ve hai anh em. Ten hai anh em nay rat quen thuoc oi vi chung ta: Cain va Aben. Theo Kinh Thanh thuat lai, Cain muon dang cho c Chua Tri mot cua le. Bi v la ngi lam ruong nen Cain a dang tho san cho c Chua Tri. Em trai Cain la Aben, mot ngi chan chien, nen a dang chien lam sinh te cho c Chua Tri. c Chua Tri a nham le vat cua Aben nhng chang oai en le vat cua Cain. Hien nay co nhieu ngi sai lam khi cho rang le vat Aben c chap nhan v la mot sinh te. Nhng that ra ay khong phai la y cua mach van. Le vat cua Aben c nhan v c Chua Tri thay c tam

19

20

long thanh cua ong. Le vat cua Cain khong c nhan v ong khong co tam long thanh trc mat c Chua Tri (cau 6-7). Khi oc en cau chuyen Cain va Aben, de nhan ra vai ieu khong lien quan en ay: Cain khong c ch dan e dang cua le bang thu vat. That ra, Sach Leviky a hng dan dan s dang cua le bang tho san la san pham co c qua trong trot. Do o hnh thc cua le la thu vat hay tho san khong phai la van e quan trong trong cau chuyen, nhng chnh con ngi mi la quan trong. Chnh ban than Cain khong c chap nhan va khi kham pha ra ieu nay, ong a noi gian va that vong. c Chua Tri cung ch hoi Cain nh tng hoi cha me ong: Tai sao ngi gian va tai sao net mat ngi gam xuong? (cau 6). Tat nhien c Chua Tri biet ro ieu nay, nhng Cain a cng long khong tiep nhan li Chua, nen c Chua Tri phan tiep: Neu ngi lam lanh, ha chang ngc mat len sao? Con nh chang lam lanh th toi loi rnh i trc ca, them ngi lam; nhng ngi phai quan tr no (cau 7). That ang buon, Cain a khong biet kiem che trc s gian d ! Trong cau 8, chung ta c biet Cain giet em mnh ngoai ong. Mot lan na, c Chua Tri lai hoi: Em ngi au? Ngi a lam chi vay? Nhng Cain van cng long, khong nhan toi mnh cho en khi c Chua Tri phan rang Ngai biet tat ca moi ieu a xay ra (cau 9-10). Trong Sang the ky oan 3, cau hoi neu ra la: Ngi au?, trong oan 4 la: Em ngi au? at ra nhng cau hoi nay, c Chua Tri co gang bay to cho Cain biet ieu that s a xay ra. Ngai biet ro cn gian va s khong thanh that cua Cain, ieu nay khong the giai quyet c g va lam cho moi s tr nen toi te hn. Lui lai mot chut, cau 7 mi that la cha khoa cua cau chuyen. No neu len van e chnh cua xung ot va m ra cach giai quyet. Neu lam ung, ban c c Chua Tri chap nhan, va ban se chap nhan chnh mnh, s xung ot se b anh bai, keo no dan ban en s chet. Co mot phan oan Kinh Thanh trong bai giang tren nui tng ong vi cau chuyen Cain va Aben, c tm thay trong 5 cau au cua Mathi 7. Chua Jesus at cau hoi vi nhng ke gia hnh. Ngai hoi tai sao ho hay
21

oan xet va muon to ra mnh tot ep khi len an ke khac. Ngai dung s minh hoa kha hai hc qua viec ho thay cai rac trong mat ngi khac ma khong thay cay a trong mat mnh. Nhieu ngi cho rang phan oan nay day chung ta khong nen oan xet ke khac, nhng ieu Chua Jesus noi cung la ieu c Chua Tri muon day cho Cain Ngi ang co cai nhn lac muc tieu. Hay ngng boi roi v c em ngi, thay vao o hay nhn vao chnh mnh. Cam ta Chua v s tot lanh khong cham het sau cai chet cua Aben. Hai the he sau o, Sang the ky 4:26 cho chung ta thay tam gng au tien ve s tng giao vi c Chua Tri tc la s cau nguyen. T o en nay, moi moi tng giao gia c Chua Tri va con ngi a c khi lap lai bi c Chua Tri. oi khi chung ta phai oi dien vi xung ot, co the chung ta khong phai la nguyen nhan, song co khi chnh chung ta la nguyen nhan. Khi phat hien mnh ang trong s xung ot, hay kiem che cam xuc ban than e t hoi rang van e that s nam cho nao, e roi theo nh Sang the ky 4:7, ban hay lam ieu ung, nh the se c c Chua Tri chap nhan va khong i en s chet.

22

Chng 9 TO PHU CUA C TIN

Bay gi chung ta en phan dai nhat cua sach Sang the ky e nghien cu ve ba nhan vat noi tieng cua Kinh Thanh: Apraham, Giacop va Giosep. T nhng nhan vat nay chung ta se rut ra nhng ieu co ch cho mnh. Chu e phan nay cua Sang the ky la cau chuyen c tin cua Apraham. Khi hoc en nhng oan ke tiep, c Chua Tri se cho chung ta hieu biet ve c tin. Hebr oan 11, c xem nh la oan luan ve c tin cua Kinh Thanh: Va, khong co c tin th chang he the nao cho ep long c Chua Tri, v ke en gan c Chua Tri th phai tin rang co c Chua Tri va Ngai la ang hay thng cho nhng ke tm kiem Ngai (cau 6). Nh vay c tin la ieu rat quan trong va c Chua Tri muon chung ta hieu ro the nao la c tin, nen Ngai ke cho chung ta cau chuyen ve Apraham. ay la ngi c Tan c e cap en nhieu hn moi nhan vat khac, luon la gng mau cua c tin. Neu muon hieu ve c tin, ban can nghien cu i song cua Apraham. Ten Nhan Vat. Ten nhan vat nay gan lien vi mot c tin xac quyet. Phan cuoi Sang the ky 11 nhac en ten ong la Apram, ngha la Cha cao quy. Mot cai ten ay an tng cua mot ong gia 75 tuoi cha co con! Dau vay, c Chua Tri phan vi Apram rang: Ta se lam cho dong doi ngi nh bui tren at; the th, neu ke nao em ang bui tren at, th cung se em c dong doi ngi vay (Sang the ky 13:16). Va bi c tin, luon vang theo s dan dat cua c Chua Tri, chung ta co the xac quyet rang ong luon tin cay c Chua Tri co the noi la trong nhieu trng hp (xem Sang the ky 16). Ban Th Cua Apraham. Chung ta thng ngh en viec mnh ang c keu goi vao mot canh ong truyen giao, tai mot Hoi thanh hoac trong mot to chc, nhng ban co ngh rang cach mnh c Chua keu goi that n gian? Neu Ngai muon ban en mot ni that hoang vang ma khong giai thch
23

ly do th sao? ay la ieu xay ra vi Apraham khi ong a 75 tuoi (Sang the ky 12:1-4). c Chua Tri a goi Apraham la khoi nha cha mnh, que hng va ba con mnh i en mot ni khong biet. Co hai phng dien trong cau chuyen nay nh trong hau het moi cau chuyen cua c Chua Tri. Ve pha c Chua Tri va ve pha con ngi. Chnh c Chua Tri a hien ra vi Apraham 8 lan. Ngai la ang thiet lap moi moi tng giao vi con ngi. Trong Roma 3:11, Phaolo cho biet khong mot ai tm kiem c Chua Tri, ch co c Chua Tri tm kiem con ngi. Neu nh co ngi nao tm kiem c Chua Tri th that ra ay la s ap ng cua ngi o qua s keu goi cua Ngai. c Chua Tri luon la ang chu ong thiet lap moi tng giao cua Ngai vi con ngi. ap ng cua Apraham trc li keu goi cua c Chua Tri la hanh ong dng len bon ban th. Ban th th nhat c dng nen tai khu at cua More, ni c Chua Tri hien ra cung Apraham va phan rang: Ta se ban cho dong doi ngi at nay (Sang the ky 12:7). T More theo ngha en la day do hoac tm kiem. Toi goi ban th au tien cua Apraham la ban th cua s ap ng bi v no c dng nen khi c Chua Tri keu goi Apraham en mot x xa la. Ban th th hai c Apraham dng tai gia Ahi va Beten. Tieng Hebr, Beten co ngha la nha cua c Chua Tri hoac ni ng cua c Chua Tri. Ahi co ngha la s h hoai, khon kho, ho bay. Roma 6:23 chep: Tien cong cua toi loi la s chet va ten cua thanh pho nay la bieu tng cua s chet choc. Xa hn ve pha ong Ahi la Soom va Gomor. Tai ni ban th th nhat, Apraham noi rang: Xin hay ch day toi! Tai ban th th hai, qua v tr cua no, ong muon to rang mnh cha biet phai quyet nh nh the nao e ap ng ieu c Chua Tri ang day do ong. Apraham ri ban th th hai e xuong phng nam. Ong bao v hay noi ba la em gai cua ong e bao toan mang song mnh. Ong lam vao tnh trang ay boi roi va dng nh mat c tin. Sau s co nay, Apraham a tr lai ni ban th th hai va keu cau cung c Chua Tri. Khi het long th lay c Chua Tri, ong e ngh vi Lot phan re khoi mnh. Kinh Thanh khong cho chung ta biet cuoc
24

oi thoai gia c Chua Tri va Apraham, nhng dng nh c Chua Tri a to y Ngai ngay t au la ong khong nen em Lot i vi mnh. T o ve sau, chung ta thay Lot gieo mnh vao toi loi cua Soom va Gomor, nh the chung ta a co the hieu ly do tai sao. Lot i ve pha ong; Apraham i ve pha tay va lap ban th th ba tai Hepron. T Hepron mang y ngha tng giao. Ten cua ban th th nhat Xin ch day toi, ban th th hai Toi khong xac quyet hoac Toi la ngi dng lai na chng, nhng ten ban th th ba bay to Xin cho toi c gap c Chua Tri. Toi goi ay la ban th tng giao. Trong hai oan au cua cau chuyen Apraham, oan 12 va oan 13 cho biet ong a dng ba ban th. Ong khong lap ban th nao khac cho en oan 22. Gia ban th th ba va th t a xay ra nhng s kien g? Khi Apraham cau xin Lay Chua, toi c muon c tng giao vi Ngai. Theo toi, c Chua Tri a ap li Hi Aprahm, neu ngi muon tng giao vi Ta, Ta muon ngi biet ieu nay. Neu nh Ta la bat ky ieu g, th Ta la moi ieu. V trc khi ngi nhan biet Ta la moi ieu, th ngi cha tng biet Ta la bat c ieu g. Cuoc i cua Apraham van con ay day nhng ieu khac na ma ong cha muon t bo. Trong Sang the ky 16, chung ta thay Apraham va Sara tr nen lo lang, khong biet c Chua Tri se lam the nao e hoan thanh li ha ban con trai cho Apraham, v the ho quyet nh giup Ngai. Theo li e ngh cua v, Apraham en cung Aga, ay t gai ngi Edpto (1-4). Ket qua la sinh ra chmaen, to phu cua ngi Arap. Cuoc khung hoang tai Trung ong hien nay se khong xay ra neu Apraham khong co y nh giup c Chua Tri hoan thanh li ha cua Ngai. Toi tin rang Sara la mot nan e trong moi tng giao cua Apraham vi c Chua Tri. Ban th th ba, ban th cua s tng giao gom hai chieu ng va ngang. ay la s hiep nhat. e nhan biet c Chua Tri, Apraham can co moi tng giao ung an vi Ngai. c Chua Tri muon Apraham phan re vi Lot. Lot tieu bieu cho nhng ieu ma c Chua Tri khong muon chung ta a vao trong i song cua mnh. Ngai cung muon Apraham phan re khoi chmaen, la ai dien cho ieu
25

tot, nhng ngan tr ieu tot nhat ma c Chua Tri ban cho ong. c Chua Tri a hien ra va phan dan Apraham hay uoi chmaen i. Tng bc mot, c Chua Tri cat bo nhng ngi ang chiem lay ngai long trong cuoc i Apraham. Sara lai la mot nan e khac. Sara la bieu tng cua nhng ngi c Chua Tri at ke can trong cuoc song chung ta, nhng khong nhan biet s te tr cua c Chua Tri. Ngai a hien ra hai lan phan day vi Apraham ve Sara. Lan th hai Chua phan: Sarai v ngi ch goi la Sarai na; nhng Sara la ten ngi o. Ta se ban phc cho nang, lai do ni nang ta se cho ngi mot con trai (Sang the ky 17:15-16). Khi nghe xong, Apraham ben sap mnh xuong at va ci tham! Sara cung vay! Mot nam sau, Apraham va Sara sanh mot trai va c Chua Tri bao ho at ten la Ysac, co ngha la ci. c Chua Tri chang he muon nhng anh hung c tin nay quen viec ho a ci khi Ngai phan vi ho ve ieu Ngai sap lam. Cuoi cung khi Ysac con thieu nien, Apraham dng ban th th t va ban th nay rat quan trong. Ban th c dng nen tren nui Moria. Moria co ngha la Giehova sam san. Trc ay, Apraham la ngi chon a iem nhng en ay th khac, v chnh c Chua Tri chon a iem. Va luc nay, c Chua Tri bao Apraham dang Ysac lam sinh te. Ysac khong ch la con trai Apraham va Sara khi ve gia ma con la s hoan thanh li ha cua c tin trong 25 nam. Va bay gi, moi s dng nh ao lon khi c Chua Tri muon ong dang Ysac lam sinh te. Apraham a con trai len ngon nui vi long vang phuc nhng g c Chua Tri a phan bao. Nhng phut cuoi cung, khi ong minh chng c long vang phuc tron ven cua mnh, c Chua Tri ban cho mot con de lam sinh te the cho Ysac (xem Sang the ky 22:1-13). Apraham goi ni o la Giehova Dire ngha la c Chua Tri sam san. Tien trnh tang trng c tin bay to qua nhng ban th cua Apraham, tren nui ma c Chua Tri a chon, tai ban th c Chua Tri la ang tren het. Ngai ban cho ong s thoa long trong suot 25 nam song bi

26

c tin. Apraham a khong dang Ysac tai ban th th t. Chnh tai ay Apraham a dang tron i song ong cho Chua. S iep Kinh Thanh co the tom gon ch c Chua Tri tren het. Ngay nay, e thc hien c ieu nay that khong phai de, nhng khong phai khong lam c. Hoac Ngai la c Chua Tri cua ban hoac khong. Cuoi cung, Apraham a Vt Qua cuoc th nghiem nay.

Chng 10 NGI LA AI ?
Cau chuyen ve Giacop that la thng. Ten Giacop co ngha la ke nam got bi v Giacop a nam got chan cua ngi anh sinh oi khi ca hai va mi sinh ra. Va cai ten nay gan lien vi ong trong cuoc song. Co hai ieu gia tr trong gia nh va Giacop a chiem het. Quyen trng nam danh cho con trai au long va phc lanh cua c Chua Tri ban cho, c truyen t Apraham cho cac con trng. Esau, anh cua Giacop a ban quyen trng nam cho Giacop bang mot to canh va Giacop a la doi cha e cp phc lanh cua anh mnh. Sau nhng ieu nay, me Giacop noi: Nay, Esau, anh con ang muon giet con e bao thu. Vay, bay gi, hi con, hay nghe li me, ng day chay tron qua nha Laban, cau con, tai Charan, va hay cung ngi t lau, cho en luc nao cn gian cua anh con qua het (Sang the ky 27:42-43). em au tien khi chay tron khoi nha, Giacop a nam chiem bao. Ong thay mot cai thang va cac thien s len xuong tren o. Trong giac m, c Chua Tri hien ra va tai xac nhan giao c ma Ngai a lap vi Apraham, ong noi Giacop, ha cho Giacop d phan vao ke hoach cua Ngai va them rang: Ta cung ngi, ngi i au, se theo gn gi o va em ngi ve x nay. V Ta khong bao gi bo ngi cho en khi Ta lam xong nhng ieu Ta a ha cung ngi (Sang the ky 27:15. Giacop thc day noi rang: That c Chua Tri hien co ni ay ma toi khong biet (cau 16). Va trc khi tiep tuc cuoc hanh trnh, Giacop lay hon a ma mnh dung e goi au, o dau len o va khan ha rang se dang 1/10 moi cua cai ma Ngai ban cho mnh (18-22). Cuoc Vat Lon Cua Giacop. Hay xem ieu g a xay ra tiep theo trong cau chuyen Giacop. Sau 20 nam lam viec vat va tai nha ngi cau Laban, Giacop a trai qua kinh nghiem thuoc linh sau nhiem vi c Chua Tri. ieu nay c ke lai trong Sang the ky oan 32: Mot ngi vat lon vi Giacop en rang ong. Khi Ngi o thay mnh khong thang noi, ben anh vao xng hong cua Giacop; xng hong Giacop lien trac trong khi vat lon.

27

28

Ngi o ben noi: Tri a rang ong, thoi hay e cho Ta i. Nhng Giacop ap rang: Toi chang cho ngi i au, neu ngi khong ban phc cho toi. Ngi o hoi: Ten ngi la chi? ap rang: Ten toi la Giacop Ngi lai noi: Ten ngi se chang la Giacop na, nhng la Ysraen v ngi a vat lon cung c Chua Tri va ngi ta; va ngi eu thang. Giacop hoi: Xin cho toi biet ten ngi? ap rang: Lam sao ngi hoi ten Ta? Roi ngi nay ban phc cho Giacop tai o. Giacop at ten cho o la Phineen, v noi rang: Toi a thay c Chua Tri oi mat cung toi va linh hon toi c giai cu(24-30). Hay chu y cau hoi c Chua Tri danh cho Giacop: Ten ngi la g? Trong Kinh Thanh, ten cua mot ngi thng co y ngha nh chung ta a noi t trc. Cai ten noi len mot so ieu ve nhan vat, xac nhan tnh cach cua mot ngi. Vi cau hoi nay, c Chua Tri khong e cap ten cua Giacop, that ra Ngai muon hoi: Ngi la ai? va d nhien, khong phai v Ngai can cau tra li, song Ngai muon chnh Giacop biet cau tra li. Ten Giacop co ngha la ke nam got. Nhng vi ten mi, Ysraen la ten cua hau t Giacop, co ngha la ke vat lon. Co mot ieu quan trong trong cau chuyen, Giacop la mot ke lng gat, nen c Chua Tri khong the ban phc khi tam long ong cha tan v. oi khi do tam long chung ta cng coi nen c Chua Tri phai sa day chung ta, khien chung ta tin cay ni Ngai. ay la ieu xay ra vi Giacop va cuoi cung ong a nhan c bai hoc nay. Khi hai anh em gap lai nhau, luc o Esau a khong con nh en thu xa ma chay en om choang co Giacop ma hon. Giacop noi vi anh mnh rang: c Chua Tri cho em ay day an hue (Sang the ky 33:11). An hue la ieu c Chua Tri ban cho chung ta mac du chung ta khong xng ang. Chung ta nhan lanh an hue bi long thng xot cua Ngai. c Chua Tri day cho chung ta biet au phuc Ngai. oi khi Chua day cho chung ta ieu o luc nhn thay tam long chung ta chu tan v va ban phc cho chung ta. Chung ta can phai that s xem xet ba ieu ve ang ma mnh phai vang phuc. Trc het, chung ta phai nhng mat len nhn xem Chua, c Chua Tri thng nhan nhn trong thi gian kha lau e day chung ta hieu
29

c bai hoc nay. Tren het, Ngai la ang dng nen chung ta, va Ngai co ke hoach cho i song chung ta. Ke en, chung ta can tra xem chnh mnh. Trong Thi thien 139, avt a cau xin rang: c Chua Tri oi, xin hay tra xet toi, va biet long toi. Hay th thach toi va biet t tng toi. Xin xem th toi co loi ac nao chang. Xin dat toi vao con ng i i (23-24). Tat ca moi chung ta hay cau xin Chua giup mnh biet tra xem i song, e song va bay to y muon cua Ngai. Cuoi cung, chung ta can nhn xung quanh mnh. Mot ngi nhn xem Chua va chnh mnh th cung se san sang e tng giao vi ngi xung quanh va tr nen mot phan trong ke hoach cua c Chua Tri tren at nay. Ban co bao gi nhn xem c Chua Tri e moi ngay tr nen giong Chua nhieu hn khong? Ban co thng tra xet ve tnh trang cua mnh khong? Ban co ang nhn chung quanh e nhan biet rang c Chua Tri muon mnh lam gng tot cho nhng ngi lan can khong?

30

Chng 11 C CHUA TRI LA ANG TE TR

Chung ta a hoc ve Apraham, gng mau cua i song c tin. Chung ta cung a xem xet Giacop, qua cuoc i cua ong, chung ta thay an ien c Chua Tri. Va bay gi chung ta se en vi Giosep va cau chuyen thuat ve ong nam trong 14 oan cuoi cua Sang the ky. Giosep xuat hien nh la mot trong nhng nhan vat toan hao cua Kinh Thanh. Hau het cac nhan vat trong Kinh Thanh, c Chua Tri bay to nhng u iem cung nh nhc iem cua ho, rieng vi Giosep, la mot trong nhng ngoai le (mot ngi na la anien, chung ta se nghien cu sau). Cau Chuyen Giosep. Cau chuyen ve Giosep hoan toan nam trong s te tr cua c Chua Tri. S iep cua cau chuyen c tom tat trong mot cau Kinh Thanh Tan c. Roma 8:28 chep rang: Va, chung ta biet rang moi s hiep lai lam ch cho ke yeu men c Chua Tri tc la cho ke c goi theo y muon Ngai a nh. Cac anh cua Giosep a vo cung s hai khi nhan ra ong, nhng Giosep a ap lai bang nhng li ay an ui nhng li qua quyet nay cho thay cong viec c Chua Tri tren i song cua chung ta: Bay gi ng sau nao va ng tiec chi ve ieu cac anh ban toi ang dan en x nay, v e gi gn s song cac anh, nen c Chua Tri a sai toi en ay trc cac anh ang lam cho cac anh con noi doi tren mat at, va nng mot s giai cu ln ang gi gn s song cho anh em. Khong phai cac anh sai toi en ay au, ay la c Chua Tri (Sang the ky 45:5, 7-8). Trong cau chuyen cua Giacop, cha Giosep, chung ta thay trong i song ong moi s a dien tien tot ep, nhng ieu nay khong phai do chnh Giacop tao nen. That ra c Chua Tri la ang te tr moi s. i song Giosep cung noi len ieu nay nhng kha canh khac. Giosep a trai qua mot thi gian th thach, chu kho. Ong b cac anh mnh ban lam no le, b oi x bat cong, b nhng ngi mnh giup quen lang.
31

Nhng hoan canh nay xay en khong do y rieng cua Giosep nhng e lam vinh hien c Chua Tri va hoan thanh ke hoach cua Ngai. Cau chuyen nay cung ng cho moi chung ta nhieu bai hoc. Trc het, hay xem xet moi quan he cua Giosep vi cha va cac anh mnh, rat khac xa vi nhng moi quan he ngay nay. Ro rang, Giacop cha phai la ngi cha tron ven. S yeu thng ac biet cua ong danh cho Giosep khien cho Giosep khon kho hn la sung sng, va ay la ieu bat cong vi nhng a con khac. Nhng ai trong chung ta la ngi cha hoan hao? Co bao nhieu ngi trong chung ta co moi quan he hoan hao vi ngi than? Chung ta khong the chon gia nh e c trng dng va ln len tai o. Nhieu ngi trong chung ta b nhng vet thng long sau sac bi nhng moi quan he trong gia nh. Nhng s iep qua cau chuyen Giosep cho chung ta ieu nay: c Chua Tri te tr moi hoan canh cua i song chung ta, va khong co ieu nao xau en noi c Chua Tri khong the cat khoi, hau ban cho chung ta ieu tot lanh. c Chua Tri co the s dung s bat toan cua cha me, tham ch khi ho vo trach nhiem. c Chua Tri a dung s bat hoa trong gia nh e a Giosep en Edpto hau giai cu gia nh c chon nay khoi nan oi, e qua gia nh nay ang Mesi se bc vao the gian. c Chua Tri co the dung cach song cua ban trong mot gia nh khong toan hao e nan uc nen cuoc i ban. Mot ngay nao o ban se thay ro moi s trong cuoc i mnh c c Chua Tri xep at, e ban gop phan vao ke hoach cua Ngai.

32

Chng 12 KET THUC SANG THE KY, BAT AU XUAT EDPTO KY

Khi nghien cu Kinh Thanh, ac biet la Cu c, chung ta thay mot nhom ngi ac biet a phat trien thanh mot quoc gia. Qua Sang the ky, chung ta biet rang ho la con chau Apraham, Giacop sinh ra ho va Giosep a giai cu ho khoi nan oi. Ket thuc Sang the ky, quoc gia nguyen thuy nay ch gom 12 gia nh song tai x Edpto. Bat au sach Xuat E-dp-to ky, ho van cha tr nen mot quoc gia nhng dan so tiep tuc gia tang. Trc khi tr thanh quoc gia, ho can co mot nha lanh ao. Sach Xuat E-dp-to ky se cho chung ta biet ve mot nha lanh ao ln trong suot lch s Ysraen, o la Moise. Mot trong nhng nan e ln cua Moise khi lanh ao nhng ke no le ong ao nay la ho cha co luat phap va qui tac. Ong khong co mot nen tang can ban e lanh ao ho. Va trong sach nay, chung ta thay nhng luat le au tien c Chua Tri ban cho con ngi, o la hang tram luat le c tom tat trong Mi ieu ran. Mot nan e ma Moise phai oi dien, o la dan Ysraen ang song kiep no le tai x Edpto va c Chua Tri muon giai phong ho. Ta e sach Xuat E-dp-to ky mang y ngha la ra khoi, va phan ln quyen sach lien quan en viec giai phong dan Ysraen khoi canh no le. Xuat E-dp-to ky chep mot cau chuyen lch s mang tnh an du. Dan Ysraen a di ach no le; ngoai ang Christ, chung ta di ach no le cua toi loi. Sach Xuat E-dp-to ky noi ve s giai phong dan Ysraen khoi ach no le Aicap; toan bo Kinh Thanh e cap ve s giai phong nhan loai ra khoi s no le bi toi loi. Ban c giai phong khoi s no le toi loi ma c Chua Tri ban cho cha? Trong chng ke chung ta se tiep tuc nghien cu sach Xuat E-dp-to ky. Trc khi bat au, hay at cho mnh ba cau hoi: Sach nay

noi g? No co y ngha g? Toi co the rut ra bai hoc nao cho i song mnh ?

33

34

Chng 13 LAM CHO MOT NGI TAM THNG TR NEN CAO TRONG
e hieu ro ve sach Xuat E-dp-to ky, chung ta can tm hieu ve con ngi, nan e va nha lanh ao. Xuat E-dp-to ky ghi lai cau chuyen ve tuyen dan c Chua Tri va s giai cu ho khoi ach no le di s lanh ao cua Moise. Ba S iep Chnh. Nh chung ta a biet, t xuat hanh co ngha la ra khoi. S iep cua sach nam iem: Dan Ysraen c thoat khoi canh no le nh the nao? ay la s no le cho ngi Aicap theo ngha en va Kinh Thanh a thuat lai mi phep la ln lao e giai cu ho. ay la cau chuyen co that trong lch s. Sach cung ng nhng bai hoc lch s co gia tr cho i song theo Chua cua chung ta ngay nay. Chung ta cung la nhng ke no le. Chung ta khong the lam ieu mnh muon nhng lam ieu mnh khong muon. ieu nay chng to chung ta ang b lam no le cho toi loi va can c giai phong khoi quyen lc toi loi. T cu roi kha quen thuoc vi chung ta. That ra, no ong ngha vi t giai phong, ac biet thng dung trong Cu c. Cu roi khong ch la s giai phong khoi toi loi, khoi s oan phat cua toi loi trong hien tai va tng lai, ma con thoat khoi quyen lc cua no. Chung ta cung nen nghien cu sach Xuat E-dp-to ky da tren nhan vat chnh la Moise. Khi tm hieu nhng tien tri cua c Chua Tri trong Kinh Thanh, chung ta thay Moise co a v cao hn han. Toi tin rang Moise la con ngi v ai nhat ma c Chua Tri a dung. Apraham la to phu cua dan c Chua Tri, va nh chung toi a e cap, Giacop at ten cho ho va Giosep giai cu ho, nhng hay ngh en nhng ieu ln lao ma Moise a lam cho dan s c Chua Tri! Sach Xuat E-dp-to ky la ban tng thuat nhng ieu Moise a gop phan trong cong viec cua c Chua Tri.
35

S Gop Phan Cua Moise Trong Cong Viec Chua. Trc het, Moise a em t do en cho nhng ke no le. a so chung ta cha hieu het so phan cua nhng ke no le. Khi mot ngi b tu ay, ieu c mong ln nhat cua ho la c t do. Moise a mang lai ieu ho mong c hn het. Sau o, ong cung em en cho nhng con ngi mi c t do ieu quan trong khac, o la luat phap. Tren phng dien thuoc linh, Moise a em en cho dan s c Chua Tri hai ieu rat gia tr, o la Li c Chua Tri va day ho cach th phng Ngai. Khi oc xuyen suot Kinh Thanh, bat au t Sang the ky, ngi ta cam thay thch thu ac biet la cau chuyen ve cac nhan vat, sau o la chuoi s kien trong sach Xuat Edpto, en s giai phong khoi Aicap, va ho cam thay that thong suot. Nhng khi en 1/3 cuoi cung cua sach nay va bc vao sach Levi ky, ho thay Kinh Thanh tr nen kho hieu, toc o oc cham lai va nhieu lan bo d viec oc. Hay bat au oc nh nhng nha Kien truc s nghien cu sach chuyen mon hoac sach hng dan. Khi hieu muc ch cua s hng dan, ban se thay hap dan. Mot phan ba cuoi cua sach Xuat E-dp-to ky va toan bo sach Levi ky la s hng dan th phng. Tr lai vi chnh mnh, chung ta khong biet th phng Chua the nao cho hp le, ngay ca nhng s o cung xin Chua Jesus day ho cach cau nguyen. Dan Ysraen can phai c hng dan e th phng Chua va chung ta cung vay. Trong nha th luon nang phan nghi thc, v chu le thng quay lng ve pha tn o va oi dien vi ban th trong phan ln th gi hanh le. Nhng nha th va nha hoi Do Thai giao van con duy tr cach thc th phng ni en tam ma c Chua Tri a hng dan Moise. Toi muon nhn sau vao i song Moise theo kha canh nay. Van e ln cua sach Xuat E-dp-to ky la s no le; bien phap la s giai phong. c Chua Tri keu goi Moise e tr nen ngi giai phong dan s Ngai. Xuat E-dp-to ky la mot minh hoa ve s giai phong hoac noi cach khac

36

la s cu roi, va i song Moise la mot tam gng cho chung ta noi theo. Cau Chuyen Moise. c giai phong khoi quyen lc toi loi la kinh nghiem ln lao nhat trong i song cua chung ta. Kinh nghiem ln lao tiep theo o la dan a ngi khac en vi s giai cu. Cuoc i Moise co the chia lam ba giai oan, moi giai oan keo dai 40 nam. Trong 40 nam au, c Chua Tri a day cho Moise nhan biet mnh la ngi chang ra g. Qua nhng hoan canh ac biet, Moise a c ln len trong cung ien cua Pharaon (Xuat 1-2:10). V le o, Moise co the ngh rang mnh la ngi co a v cao quy. Nhng khi Moise khoang 40 tuoi, c Chua Tri bay to cho ong biet ro mnh la ngi that s chang ra g (xem Xuat 2:11-15). Bai hoc th hai c Chua Tri day Moise trong giai oan 40 nam ke tiep, o la Moise, ngi la mot ngi cao trong v Ta a chon ngi va cung ngi. Trong cuoi 40 nam au, mot ngay no Moise ra khoi cung ien, nhn thay s khon kho cua nhng ke no le Hebr va nhan biet chnh mnh cung la mot ngi Hebr. Xuat 2:11 chep: Va, ng luc o, Moise ln khon roi, ngi i en cac anh em mnh, xem thay cong viec nhoc nhan cua ho; cung thay mot ngi Edpto anh mot ngi Hebr trong vong anh em mnh. Noi dung cua cau Kinh Thanh nay bay to Moise cam thng mot cach sau sac ve noi khon kho cua ong bao mnh. Tai iem nay, c Chua Tri phan cung Moise rang: ay khong phai la cach e giai phong, ngi hay cung Ta bc vao trng huan luyen trong 40 nam, va suy ngh ve van e giai phong dan nay ra khoi vong no le. Cuoi 40 nam cua giai oan th hai, Moise qua pha ben kia ong vang va nhn thay mot bui gai chay. Bi v ong vang la ni nang nong nen ay la ieu khong co g bat thng. Bui gai chay thng se tan trong khoang 5 phut, nhng bui gai nay lai khong tan. Moise en gan e xem ieu la lung ang xay ra (3:1-3). Hay xem nhng g xay ra: c Giehova thay ngi te bc lai xem, ben gia bui gai goi rang:
37

Hi Moise, hi Moise!, Ngi tha rang: Co toi ay! c Chua Tri phan: Ch lai gan chon nay! Hay ci giay ngi ra, v cho ngi ang ng la at Thanh! Roi Ngai lai noi: Ta la c Chua Tri cua to phu ngi, c Chua Tri cua Apraham, c Chua Tri cua Ysac va c Chua Tri cua Giacop. Moise lien che mat, v s nhn en c Chua Tri (4-6). Trong oan Kinh Thanh nay, c Chua Tri muon day Moise ieu quan trong khong phai la tnh canh khon kho cua dan Ysraen ma Moise a chng kien, cung khong phai la long thng xot hoac mong c cua Moise la phai lam ieu g o cho nhng ke no le, ma Ngai muon bay to rang Ngai a thay va se hanh ong e giai quyet nan e o, e roi Ngai khien Moise en gap Pharaon va yeu cau tra t do cho dan Ysraen. Ban co tng tng c s kinh ngac cua Moise? Khi Moise that bai trong viec giai cu anh em mnh qua hanh ong giet chet ngi Edpto, c Chua Tri chng to cho ong t biet mnh chang ra g; tai bui gai chay, th c Chua Tri lai cho Moise biet rang ong la mot ngi cao trong. Co hai bai hoc can ban: Moise mot ngi chang ra g, va Moise mot ngi cao trong khi c Chua Tri cung ong. c Chua Tri day Moise hai bai hoc nay e ong tr thanh cong cu trong tay Ngai, giai cu dan Ysraen khoi s no le tai Edpto. a so nhng ngi lanh ao thng co chon nhng ngi ay u pham chat e giao cho cong tac ln lao. Trong Kinh Thanh, dng nh c Chua Tri thng chon nhng ngi yeu kem. Neu hom nay ban c c Chua Tri dung e giai cu ngi khac, neu ban c ao ban be va ngi than yeu c giai cu khoi s no le toi loi, hay nh rang: Ban khong phai la ngi giai cu, ma la chnh c Chua Tri. Bai Hoc Cho Chung Ta. Mot ngi khiem nhng nhan biet ai la ang that s ang hanh ong, a tuyen bo rang: ay la ke hoach, quyen nang c Chua Tri oi vi tuyen dan e hoan thanh y muon Ngai. Trong sach Xuat E-dp-to ky, c Chua Tri la goc nho va Ngai tm nhng nhanh hiep mot vi goc. Ngai hanh ong qua cong cu Ngai, o
38

la Moise. Nhng khi c Chua Tri keu goi Moise, Ngai phai th luyen ong. Ngai can cho Moise biet rang: Moise, ngi la ngi yeu uoi, chang lam c viec g. Khi nhan biet vay, ngi se la ngi ma Ta co the ai dung qua quyen nang ln lao ma Ta se bay to.

Chng 14 S KHC T CUA CON NGI VA B QUYET THUOC LINH

Chung ta a biet cach c Chua Tri chuan b Moise cho cong tac giai phong dan Ysraen. Trong bai hoc nay, chung ta rut ra nhng b quyet thuoc linh ma c Chua Tri ao tao Moise, tr nen cong cu trong tay Ngai va cach ap ng cua Moise qua s keu goi cua Chua. B quyet e mot ngi tr nen cong cu giai cu cua c Chua Tri co the tom gon: Khong phai ngi, nhng chnh Ta la ang giai cu. Bi sc rieng, ngi chang the giai cu mot ai, nhng Ta th co the va Ta cung ngi. B quyet nay that s quan trong oi vi Moise cung nh chung ta ngay nay. c Chua Tri a day Moise ieu nay tai bui gai chay. Moise boi roi va thieu t tin v biet rang mnh khong phai la ngi co tai an noi, co le ong b tat noi lap. Nhng du sao i na, tat ca nhng ieu nay c Chua Tri a biet va muon Moise en gap Pharaon, yeu cau cho dan Ysraen ra i. c Chua Tri muon s giai cu nay xay en la do chnh quyen nang Ngai ch khong do nang lc con ngi. o la ly do tai sao c Chua Tri muon mot ngi chan chien Hebr (mot nghe ma ngi Aicap kinh tm), va la ngi co tat noi lap, dien kien Pharaon, yeu cau phong thch dan s Ngai. Khi dan Ysraen c t do, Ngai khong muon ai o noi rang: O, toi a chng kien o la do tai thuyet phuc cua Moise ma. That la ay nang lc! c Chua Tri la chon con ngi theo y Ngai. Xuat 4:11 chep: Ai tao mieng loai ngi ra? Hay la ai a lam cam, lam iec, lam sang, lam m? Co phai Ta la c Giehova chang? ieu nay that kho c chap nhan oi vi nhieu ngi. Toi ngh rang cau chuyen ve cuoc i Giosep cung giong nh the, c Chua Tri muon nhan manh rang: ong lc cua i song ban chnh la c Chua Tri. Co the chung ta khong the hieu nhng that s c Chua

39

40

Tri ang te tr tren cuoc i moi mot ngi, va Ngai phan cung Moise rang: Ngi se tr nen mot ngi v ai theo y muon Ta. Tai ay, c Chua Tri ban cho Moise mot bai hoc va phan rang: Trong tay ngi cam vat chi? Tha rang: Mot cay gay. Phan rang: Hay nem xuong at i! Ngi ben nem xuong at. Cay gay tr nen vat bay to quyen nang c Chua Tri qua Moise. c Chua Tri phan vi Moise hay at tay vao trong ao roi lay ra th tay ngi noi phong va tiep tuc lam nh vay lan na th tay Moise lanh lai nh cu (2-7). c Chua Tri rat kien nhan ch dan cho Moise, nhng khi Moise tha rang Xin sai ngi khac (cau 13), ong a lam cho c Chua Tri noi gian, qu trach. Theo toi, khi c Chua Tri giao trach nhiem giai cu cho ban, ban co nh Moise e cuoi cung tha vi Chua rang: Lay Chua, con khong muon khong? ay la ieu bnh thng khi con ngi nhn thay s yeu uoi, bat lc cua mnh trc viec ln lao ma c Chua Tri giao cho. Cuoi cung, Moise vang theo s keu goi cua c Chua Tri va a thanh cong bi n cua Ngai. Mot so ngi co nhieu kha nang nhng thieu tinh than san sang. Mot so ngi khac thieu kha nang, nhng luon san sang. Kinh Thanh cho biet kha nang la ieu khong thanh van e, nhng quan trong la tinh than san sang. Trong cong viec Chua, kha nang ln nhat la tam long san sang. Le that ln lao ma c Chua Tri day Moise co the tom lc trong nhng cau ngan ngui sau ay : Khong phai toi nhng la Ngai cung toi Toi khong the nhng Chua toan nang cung toi Toi khong muon nhng Chua muon va Ngai cung toi Toi khong lam nhng Ngai lam qua toi. Toi goi ay la Bon b quyet thuoc linh. ay la nhng ieu toi a ap dung trong cuoc song va chc vu. Toi tin rang ban cung se ap dung bon b quyet thuoc linh vao i song mnh nh Moise a hoc khi ng trc bui gai chay khong he tan.
41

Chng 15 NHNG TAI VA, PHEP LA VA NGUYEN TAC GIAI CU.

Bay gi, toi muon chung ta hng ve cau chuyen giai cu trong sach Xuat E-dp-to ky. Nh toi a e cap, t giai phong ong ngha vi cu roi. Khi en vi chu e giai phong cua sach Xuat E-dp-to ky, chung ta nhan thc c quyen nang ky dieu cua c Chua Tri, bat au vi mi tai va. Nhng Tai Va. Mi tai va cha ng mot chan ly c bay to xuyen suot t Sang the ky en Khai huyen. Trong I Giang 4:4 chep: Phan cac con thuoc ve c Chua Tri, a thang hn ho roi, v ang trong cac con la ln hn ke trong the gian. ay la ieu a c minh chng qua s kien mi tai va tai x Aicap. Trong Xuat 5:1, lan au tien Moise va Aron yeu cau Pharaon e cho dan Ysraen c t do, nhng Pharaon a co thai o che gieu, nhao bang. Tai sao nh vay? Bi v ay la ieu vo ly oi vi Pharaon: Giehova c Chua Tri cua dan Ysraen phan vi Pharaon rang: Hay e cho dan Ta i! (1). Trong cau chuyen nay, chung ta nhan biet nguyen tac cua s giai phong khoi quyen lc toi loi hay ieu ac. Khi Moise yeu cau phong thch dan Ysraen, Pharaon t choi th mi tai va lien tuc xay en. Nhng tai va nay khien cho Pharaon dan dan b bat phuc trc quyen nang cua c Chua Tri, chung ta biet c ieu nay qua s trao oi gia Moise va Pharaon. Nhieu ngi tin rang Moise la hnh bong cua Chua Jesus, ang giai cu chung ta; Pharaon la hnh bong cua Satan, ai dien cho ieu ac. Lc thuc ay Moise va Pharaon hanh ong cung chnh la ong lc thuc ay Chua Jesus va Satan hanh ong tren s cu roi cua chung ta ngay hom nay.

42

Hay xem xet li Pharaon noi trong Xuat 8:25 sau khi Moise yeu cau e cac con tre Ysraen cung i dang te le cho c Chua Tri: Hay i dang te le cho c Chua Tri cac ngi tai trong x, ch la khoi x! Sau o, Pharaon lai ong y cho dan s i dang te le cho c Chua Tri nhng gi y rang: Vay th cac ngi hay i, nhng ch i qua xa (cau 28). ay cung la ieu thng xay en cho ngi mi tin Chua: c roi! Neu ban la C oc Nhan th hay tien bc tren con ng mnh, nhng toi hy vong rang ban ng qua cuong tn. Toi muon rang ban khong i qua xa va quan trong hoa niem tin cua mnh. Trong Xuat 10:8-10, sau mot vai tai va, Pharaon lai thuyet phuc: c roi, cac ngi co the i nhng ch em theo con cai, hay e chung lai Aicap. Khi thay khong the can tr chung ta song theo c tin, Satan se co nam lay con cai cua chung ta. That ngac nhien v nhieu ngi bc i bi c tin nhng ho bo con cai mnh tai Aicap! Them vai tai va na, Pharaon noi rang: Cac ngi hay i nhng e lai bay chien va bo tai Aicap (Xuat 10:24). ay la li e ngh gia doi, cho rang trong c tin khong co s thnh vng vat chat. Toi tin rang ay la s la gat cua Satan qua ai dien cua no la Pharaon. Nguyen tac au tien cua s giai cu la khong bao gi thoa hiep vi s toi tam. ng e cho toi loi cam do e ban c tai Aicap (the gian), khien c tin ban b giam sut, khien ban e con cai hoac cua cai mnh tai Aicap. Nhng Phep La. Lam the nao e thoat khoi toi loi? Sach Xuat E-dp-to ky cho biet: Phep la chung ta can la thoat khoi s no le cua quyen lc toi loi. Chung ta thay c phep la qua hnh anh dan Ysraen vt bien o va le Vt Qua e cuoi cung ho c giai phong khoi tay Pharaon. Tai va ln nhat la viec c Chua Tri giet cac con au long tai Aicap. S huy diet cua c Chua Tri se Vt Qua nhng ngi thuoc ve Ngai. Chua Jesus a bay to cho cac mon o biet le Vt Qua la hnh bong cua s cu roi ma Ngai a lam tron qua s chet cua Ngai tren thap t gia (Luca 22:16).

Cuoc oi thoai gia Moise va Pharaon cho chung ta thay Pharaon khong co y nh phong thch dan Ysraen, va luon thay oi y nh. Ong ta noi: Cac ngi co the i, nhng khi tai va dng lai th lien ngan tr khong cho dan Ysraen i. Tham ch sau khi tha cho ho i, Pharaon lai oi y. Khi dan s b bien o chan lai, Pharaon nhom binh lnh e uoi theo hong chem giet ho. Dan Ysraen that s can mot phep la khac e c giai cu. Moise lam theo ieu c Chua Tri phan day va phan con lai cua cau chuyen that la tuyet dieu. Dan Ysraen i xuong bien nh i tren at kho, con nc lam thanh mot vach tng ngan cach. Khi ngi Aicap co uoi theo e bat dan Ysraen th nc lap phu ay bien lai, ho b chm di ay bien (Xuat 14:21-28). Khi xem xet cac phep la trong Cu c, ban phai xac quyet c tin mnh qua cac s kien sieu nhien. Toi tin phep la, tin cau chuyen c chep cach chnh xac, tin cau chuyen nay la hnh bong cua s cu roi cua chung ta. Khi dan Ysraen Vt Qua bien o va i vao ong vang, ho lai oi dien vi mot nan e khac, kho khan hn nhieu. Lam the nao cung cap u thc an, nc uong cho khoang hn hai trieu ngi ang song gia ong vang? Moise khong the nao giai quyet noi nhng c Chua Tri th co the. c Chua Tri a thi hanh phep la e thoa man nhu cau cua ho. Mot sang no khi thc day, ho thay nhng vat the mau trang khap tren ong vang. Ho hoi nhau rang: Cai chi vay? Theo tieng Hebr t nay c dch la Mana, va the la ho goi ten loai lng thc nay la Mana va ke t o no xuat hien trc mat ho moi sang. Thc an c Chua Tri ban cho dan Ysraen hoan toan ap ng moi nhu cau dinh dng bi v no a nuoi song ho trong suot 40 nam. Phep la sieu nhien nay chng to toi va ban can s bo sc. Nguon sc lc cua ban en t au? Ban ang tin cay vao nen kinh te cua at nc, kha nang cua chnh mnh? Nguon tiep tr that s cho moi nhu cau chung ta la c Chua Tri, Ngai la ang tiep tr khi chung ta nh cay Ngai. Dan Ysraen phai lm Mana moi ngay, ay cung la li day cua Chua Jesus khi chung ta cau nguyen vi Cha tren tri rang: Xin cho
44

43

chung con o an u dung. Trc khi an, chung ta cam n Chua v nhan biet Ngai la nguon cung ng thc an va moi nhu cau khac cua chnh mnh. Phep la c Chua Tri thc hien tren dan Ysraen trong suot 40 nam lang thang trong ong vang nhac nh chung ta ve s te tr cua Ngai. S Giai Cu Cua Chung Ta. Qua sach Xuat E-dp-to ky, chung ta nhan biet nen tang cua s cu roi va cach thc th phng c Chua Tri. Dan s c Chua Tri c hng dan dang con chien lam sinh te va boi huyet no hai ben may ca cua ho. ay la hnh anh ve thap t gia cua ang Christ, la hnh anh chung ta vt qua s oan phat cua c Chua Tri. Chua Jesus la chien con cua c Chua Tri, a chet thay cho chung ta. Huyet Ngai a o ra e cu chung ta. Chua Jesus la Chien con cua c Chua Tri, la hnh bong cua chien con le Vt Qua. Toi mong rang khi ban oc Xuat E-dp-to ky se nhan biet c nhng phep la giai cu dan Ysraen cung la hnh bong ve s giai cu ban va toi ngay nay.

Chng 16 TINH THAN MI IEU RAN

Toi xin e cap n mi ieu ran c liet ke trong Xuat 20:1-17. Tinh than cua hang tram mang lenh c tom gon trong Mi ieu ran cua c Chua Tri. Mi ieu ran c chep tren hai bang a. Bang th nhat gom 4 ieu ran au day chung ta trong moi tng giao vi c Chua Tri. 1.Trc mat Ta, ngi ch co cac than khac. 2. Ngi ch th lay than tng. 3. Ngi ch lay danh Ta lam chi. 4. Hay nh ngay ngh ang lam nen ngay thanh. Bon ieu ran nay day cho con ngi biet cach tng giao vi c Chua Tri. Bang th hai gom 6 ieu ran, day ro cach quan he gia con ngi vi nhau. 5. Hay hieu knh cha me ngi. 6. Ngi ch giet ngi. 7. Ngi ch pham toi ta dam. 8. Ngi ch trom cp. 9. Ngi ch noi chng doi. 10. Ngi ch tham lam. Chung ta hay cung nghien cu ky ve y ngha sau xa cua Mi ieu ran. ieu ran th nhat: Trc mat Ta, ngi ch co cac than khac muon nhan manh rang: c Chua Tri tren het. o la tinh than hoac noi dung chnh cua ieu ran th nhat. ieu ran th hai cam chung ta lam bat c tng cham nao giong vat di at hoac tren tri va goi no la c Chua Tri. ieu ran nay cam

45

46

th hnh tng. c Chua Tri la mot than linh va chung ta c hng dan en cung Ngai bi c tin. V c Chua Tri la than linh nen oi tng cua c tin chung ta la ang khong thay c. ay la ieu ma c Chua Tri oi hoi khi chung ta en gan va tng giao vi Ngai. Ngai muon chung ta en vi Ngai bi c tin. Khi co tao nen mot vat the thay c va goi no la c Chua Tri, th chung ta ang loai tr c tin. ieu ran th ba, o la chung ta khong c phep lay danh Chua lam chi. Du a so ngi hieu ieu nay theo tng ch, nhng tinh than ieu ran mang y ngha rong hn. Co ngha la bat luan khi chung ta nhac en danh Chua, tham ch khi th phng, phai nhan biet c Chua Tri la ai va khong lay danh Ngai lam chi, hoac li dung danh cua Ngai e lam ieu sai lam. Chung ta khong c nhac en danh Chua cach bat can, vo y thc hoac thieu ton trong, ngay ca khi ang th phng Ngai. ieu ran th t nhac nh chung ta phai gi ngay ngh ang lam nen ngay thanh. That ra ieu nay co rat nhieu ng dung trong hang tram gii luat trong cac sach luat phap. a so gii luat cua ngi Do Thai ra t ieu ran nay, nhng tinh than cua no giong nh ieu ran th nhat. Hay at c Chua Tri tren het trong i song mnh. Hay biet rieng th gi cho Ngai. ng dung khac cua nguyen tac Sabat la s ngh ngi the xac. Khi vi pham tinh than cua ieu ran th t con ngi se ganh lay s cang thang tinh than va kiet que ve the xac. Sau ieu ran con lai day chung ta thiet lap moi quan he ung an vi ngi xung quanh. ieu au tien lien quan en cha me ban. Trong trng hp thong thng ay la nhng ngi ma ban phai quan tam trc het. ieu ran th nam day rang ban phai hieu knh cha me. ay la ieu ran duy nhat co kem theo li ha: Hay hieu knh cha me hau cho ngi c song lau tren at (12). ieu ran nay nhan manh phai hieu knh cha me, khong bao phai vang li ho. Kinh Thanh day con tre phai vang li cha me. Khi con con tre, ban phai vang li, nhng ieu ran nay ang noi cho nhng ngi trng thanh. Mot ly do quan trong la khi ban hieu knh cha me mnh se la tam gng cho con cai noi theo.

ieu ran ke tiep nhan manh chung ta ch giet ngi, khong phai ch theo ngha en, v co nhieu cho trong Kinh Thanh, c Chua Tri phan day dan Ysraen phai giet (xem Sang 9 va Roma 12 va nhieu cho khac). Theo tinh than cua ieu ran nay, sinh mang con ngi nam trong tay c Chua Tri. Ngai la ang ban s song va ch mot mnh Ngai co quyen cat i mang song. ieu ran th bay day chung ta khong c pham toi ta dam. Toi tin rang tinh than cua ieu ran nay nham vao quyen tre em. ay la ke hoach cua c Chua Tri, tr lai Sang the ky oan 2, Ngai ket hp ho vi nhau e tr thanh cha me va sinh con cai. Hon nhan la moi day an toan ma c Chua Tri muon con tre c nuoi dng va chuan b bc vao i. S an toan cua con tre phu thuoc vao tnh ben vng trong hon nhan cua hai v chong. Theo toi, chan ly nay la iem chnh cua ieu ran th bay. c Chua Tri quan tam en gia nh va con tre khi phan rang: Ngi ch pham toi ta dam. ieu ran th tam: Ngi ch trom cp. Tinh than cua ieu luat nay cho thay c Chua Tri la ang trat t. Nh cay vao n cua Chua cung vi s can cu, cham ch, chac chan ban se co i song vat chat khong thieu thon. Khi trom cap, ban vi pham trat t ma Chua a thiet lap. Trat t cua c Chua Tri la tinh than cua ieu ran th tam. ieu ran th chn: Ngi ch lam chng doi. ay la mot ieu ran ma theo toi co t ngi xem xet ky. Chung ta thng phan loai noi doi nhieu hay t, noi doi co hai hay vo hai. Mot trong nhng cach noi doi tinh vi o la noi sai s that hoac noi mot phan s that. Ngi ta tr thanh nhng chuyen gia ve mat nay khi muon lam mat danh d cua ai o. Nhng ieu ran nay vach tran tat ca khi day rang: Ngi ch lam chng doi. Bat luan nh the nao, khi gay ra mot anh hng xau, du t hay nhieu, them hoac bt, ban a vi pham ieu ran th 9. Tinh than cua ieu ran th 9 la phai bay to s that qua li noi, thai o hoac nhng phng cach khac. ieu ran cuoi day rang chung ta khong c tham cua ngi. Tinh than cua ieu ran nay tng ong vi ieu ran th tam, Ngi khong c trom cap. c Chua Tri la ang ban cho chung ta: v con, gia nh, a v, va moi th trong cuoc song. Ngai co y ch tren moi s trong
48

47

i song moi ca nhan. Theo Kinh Thanh, chung ta khong c so sanh mnh vi ngi khac. Chung ta la nhng ca nhan oc ao. c Chua Tri khong tao chung ta theo mot khuon mau va khong ai giong ai ca. Neu chap nhan s that nay, chung ta se khong so sanh mnh vi ngi khac, se khong ganh t hoac tham lam nhng g cua ngi khac. S ganh t va tham lam bay to rang chung ta khong thoa long theo y muon cua c Chua Tri tren cuoc i mnh. Toi tin rang ay la tinh than cua ieu ran th mi.

49

50