You are on page 1of 4

V mi quan h bin chng gia l lun v thc tin

Vn quan h gia l lun v thc tin c tm quan trng c bit trong trit hc x hi ca ch ngha Mc. Tm quan trng khng ch ch: "Quan im v i sng v thc tin, phi l quan im th nht v c bn ca l lun v nhn thc". Kinh nghim u tranh, bo v v xy dng t quc x hi ch ngha em li cho chng ta bi hc v gi l: "ng phi xut pht t thc t, tn trng v hnh ng theo quy lut khch quan. Nng lc nhn thc v hnh ng theo quy lut l iu kin m bo s lnh o ng n ca ng". Chnh v vy vic tm hiu mi quan h bin chng gia l lun v thc tin l cn thit. gii quyt vn nu trn, theo chng ti trc ht cn phi xc nh r khi nim thc tin phn bit n vi khi nim hot ng, sau l vi khi nim hot ng l lun. Trong cc ti liu khoa hc, c rt nhiu nh ngha khc nhau v thc tin, nhng c th ni, cha c mt kin thng nht v vn ny. Tnh n cc quan im khc nhau, chng ti xin trnh by vn tt quan im ca chng ti v khi nim thc tin nh sau. Th nht, thc tin l hnh thc hot ng c th ngi. Khi nim thc tin c trng cho hot ng sng ca x hi loi ngi. Th hai, thc tin l hot ng ngi nhm ci to t nhin v x hi. y l im khc bit ca thc tin so vi hot ng nhn thc. Th ba, thc tin l hot ng c ch th tin hnh t ti mc ch c t ra t trc. Th t, thc tin mang tnh cht lch s x hi. l nhng c im chung ca thc tin m nhiu tc gi nht tr. Vy thc tin l g? Theo chng ti, c th xc nh thc tin l hot ng ca mt ch th lch s c th, trong qu trnh hot ng y n tin hnh ci to vt cht i vi hin thc mt cch ph hp vi cc mc ch ca bn thn, vi m hnh l tng v vi tr thc ca n v hin thc v nh mi lin h gia i tng ha v gii i tng ho trong qu trnh ny m n t ci to chnh bn thn mnh. nh ngha ny c th hi di, song n cho php thu tm c mi hnh thc a dng ca thc tin x hi v phn bit n vi cc hot ng khng phi l hot ng thc tin. iu c bn trong nh ngha ny l ch khng nh rng bng hot ng ca mnh, ch th chuyn ci tinh thn, nim thnh ci vt cht v qua , th hin ra l lc lng tch cc ca s ci to. Vy thc tin v hot ng khc nhau im no? Phi lu rng c nhiu tc gi ng nht hai khi nim ny vi nhau. Theo chng ti, hot ng hiu theo ngha chung nht l phng thc tn ti v pht trin hin thc lch s. Mt s tc gi da vo cu ni ca C.Mc - "i sng x hi, v thc cht, l c tnh cht thc tin" - ng nht hai khi nim "thc tin" v "hot ng". Theo chng ti, khng c c s ng nht hai khi nim . Cu ni mang tnh nguyn tc ca C .Mc cn phi c hiu l: Thc tin l phng thc m con ngi tc ng qua li vi th gii v ci to th gii . Mc em quan im i lp li vi quan im ca ch ngha duy vt trc quan ca Phoibc. Khng phi l lun, m chnh thc tin l ci to thnh bn cht ca cc mi quan h gia x hi v t nhin trong lng x hi. Bn thn quan

h l lun cn c tch bit v l gii di dng mt thnh t khng th tch ri c ca thc tin. Song, khng nn ng nht bn cht ca qu trnh vi bn thn qu trnh. C quan im cho rng, bt k hnh thc hot ng no (l lun chng hn) cng u c lin quan n thc tin x hi, phc tng n, pht trin trn c s ca n. Quan im khc li coi bn thn hot ng l lun l thc tin. Thc tin bao gi cng l s vt cht ha cc nim, l phng thc chuyn ci nim thnh ci vt cht, cn hot ng l lun l qu trnh ngc li, mc d n bt ngun t thc tin. Qua c th kt lun rng phm tr "hot ng", xt v ngoi in, l rng hn phm tr "thc tin". Vy th vn quan h gia hot ng l lun v hot ng thc tin vi t cch l hai lnh vc c bn nht ca hot ng x hi phi c hiu nh th no? y l hai phng thc quan h khc nhau vi th gii. Kt qu ca quan h l lun l ti hin li i tng trong thc, l m hnh l lun ca i tng. Cn kt qu ca hot ng thc tin l s ci to vt cht i vi i tng. Thc tin ch c mt ni c cc hnh thc hot ng c i tng cm tnh, c s ci to i tng trn chc t, ch khng phi l trong suy ngh. Do vy theo chng ti, hot ng l lun khoa hc, gio dc, tuyn truyn khng phi l thc tin. Bn thn khoa hc ch c kh nng em li bc tranh l tng v th gii trong nhng c trng, bn cht ca n. Vn cng khng thay i c khi khoa hc tr thnh lc lng sn xut vt cht trc tip. Bi khi , bn thn lc lng sn xut tn ti vi t cch l hnh thc c i tng ho ca khoa hc, cn khoa hc vn tip tc l hnh chc hot ng tinh thn ca con ngi, l s phn nh l tng hin thc. Vy phi chng thc tin ch n gin l s dng i tng m khng c tnh ch quan, tnh hng ch? Theo chng ti, y l vn quan trng phn bit hot ng / lun vi thc tin. ng l thc tin khng th thiu thc. Song lun im khng chng t s ng nht ca hai hnh thc hot ng khc nhau l thc tin v l lun. Th nht cn lu rng tham gia vo thc tin ch gm c cc kt qu t c trong qu trnh nhn thc trc . Cc kt qu i vi hot ng l lun c mt gi tr c lp, cn i vi hot ng thc tin th ch l c s l lun, c gi tr nh l mt m hnh ca tng lai. thc v sn phm ca n ( mc ch, m hnh, l tng), trong trng hp ny, khng c mt gi tr c lp, n khng c nhim v ci bin i tng cm tnh ca t nhin hay x hi. Th hai, ng nhin l c mt c ch (cho d n cha c nghin cu y ) a cc kt qu hot ng l lun vo thc tin. Chnh c ch ny ch nh mt khuynh hng nghin cu mi - nghin cu trin khai. y l mt lnh vc mi m, i hi chng ta phi c nhng n lc to ln. Song mt iu hin nhin l thc tin ci to x hi do qun chng tin hnh i hi phi hoch nh mc ch, chng trnh, phi nhn thc cc nhim v chin lc v sch lc. Chnh v vy m n khng th thiu l lun, l lun c tip bin vo cc mc ch v cc chng trnh, phc tng nhim v c bn ca thc tin ci to x hi. Nh vy, gia l lun v thc tin bao gi cng tn ti mt mi lin h khng th tch ri. Song cho d thc tin c hm lng l lun nhiu n u i chng na, th thc tin v l lun vn tn ti vi t cch l hai lnh vc tng i c lp ca hot ng x hi v bao gi hnh nh l tng (kt qu ca hot ng l lun) cng i trc hot ng thc tin. Ni cch khc, hot ng bao gi cng bao hm hai khu c bn v mi lin h gia chng lun mang tnh lch s c th - l khu nhn thc l lun (sn xut ra tri thc) v khu thc tin (ci to hin thc ).

Mi quan h gia thc tin v l lun, theo chng ti, cn c lm sng t hn v c th hn khi chng ta xt n t quan h ch th - khch th. Thc tin l khu trung gian c bn gia ch th v khch th. Ch th y khng n gin l con ngi c t duy l lun, con ngi bng xng tht. Ch th c th hin qua tng th cc c trng x hi ca n, cn thc tin l phng thc c bn n tc ng n khch th. Thc tin c th ni, l hnh thc lin h thc ti khch quan, nh m ch th t i tng ho bn thn, cc nh v mc ch ca mnh trong khch th, pht trin cc nng lc ca mnh. Nh vy, ngoi thc tin, ch th khng c mt phng thc no chuyn t bc tranh l tng v th gii sang vic thc hin n trong th gii. Nu phn trn chng ta ni rng thc tin l qu trnh ci to vt cht hin thc, th thng qua quan h ch th - khch th, thc tin th hin l phng thc ch th chuyn ho ci mnh mc ch, ng c...) thnh ci vt cht (khch th c ci to ph hp vi mc ch). Trng tm y c t vo hai mt ca mt qu trnh thng nht: T ci nim n ci vt cht. Nu chng ta nhn mnh, tuyt i ho s ci to vt cht, th s nh hng thc tin bi thc s b bin mt, v do vy, thc tin b bin thnh mt hnh vi my mc, v thc. Cn nu tuyt i ho s s chuyn bin ci nim thnh ci vt cht, th chng ta khng th quan nim thc tin l mt qu trnh khch quan, v nh vy s ri vo ch ngha duy tm. T suy ra rng thc tin v l lun khng th l tuyt i i lp vi nhau. Tnh tng i ca s i lp y trc ht c quy nh bi iu l: Quan h l lun ca con ngi vi th gii khng bao gi c th l quan h tuyt i bit lp vi thc tin. Hn na, quan h l lun lun phc tng thc tin, phc v thc tin v pht trin trn c s ci to thc tin x hi. N, rt cuc, phi da trn c s quan h thc tin vi hin thc. n lt mnh vn l hot ng ca ch th c thc v ch, thc tin lun bao hm quan h l lun ca ch th vi khch th vi t cch l vng khu t mc ch ca hot ng thc tin. Song, s i lp tuyt i khng c ngha l khng c s i lp tuyt i gia l lun v thc tin. L lun do thc tin ch nh v phc v thc tin, song chng c tnh c lp tng i, mang nhng c trng ring ca hot ng. C khi to thnh mt th thng nht trong khun kh ca hot ng x hi, chng vn l nhng mt khc nhau ca hot ng . Ch khi c a vo thc tin, nim, t tng, l lun mi c th "ci to" th gii. Nu dng li trong lnh vc thc, chng khng c kh nng ci bin mt ci g ngoi kh nng thc. Cc t tng, t chng, khng phi l thc tin, m hnh l tng v x hi tng lai thiu s ci to vt cht ch l m. hnh l lun. Theo chng ti, cn phi nhn mnh tnh c th, tnh c lp ca l lun khng ri vo ch ngha thc dng thin cn, pht hin ra cc quy lut pht trin ca ring l lun, tnh k tha ln nhau gia cc hnh thi thc x hi khc nhau. Song, cng cn nhn mnh mt iu khc l: Tnh c lp tng i ca l lun l c tnh cht tng i. Th d, l lun cch mng hon ton khng phi l thc tin cch mng. Tuy nhin vn c sinh ra bi cc nhu cu ca thc tin x hi, l lun cch mng tr thnh mt b phn cu thnh tt yu ca thc tin x hi. Khi tin on tng lai, bn thn l lun bt ngun t thc tin qu kh v hin ti. L lun hon thnh mt chc nng no trong x hi khng phi l ngoi khun kh ca thc tin, m l bn trong bn thn thc tin x hi. Mi quan h gia l lun v thc tin, theo chng ti cn c-vch r c trn cc bnh in bn th lun ln nhn thc lun. Trc ht cn phi phn bit tnh cht ca mi lin h ny vi tnh

cht ca mi lin h gia thc v vt cht. Vt cht c th tn ti thiu thc, song thc tin khng th tn ti thiu thc, ng nhin l hnh thc v trnh ca thc c th rt khc nhau ( cho ti t duy l lun). Nu cc c tnh "th nht" v "th hai" p dng c vo quan h gia vt cht v thc, th chng li khng p dng c vo quan h gia thc tin v thc. Theo chng ti, y ch c th ni ti phng din ch o ca mt ch th thng nht. Ni cch khc, xt v phng din bn th lun, l lun v thc tin to thnh mt th thng nht trong hot ng x hi tng hp. S i lp ca chng trong khun kh ca s thng nht ny l tng i. Mc d vt cht v thc l cc mt i lp tng i v mt bn th lun, song vt cht l tin , l nguyn nhn pht sinh ca thc, trong khi thc tin khng th thiu thc. Xt v phng din nhn thc lun, nu vt cht v thc l tuyt i i lp , th thc tin v l lun li khng tuyt i i lp nhau. Mi kin khc u c ngha rng thc tin, v nguyn tc, khng th l phng tin i chiu tri thc v hin thc v bn thn hin thc. Trong l lun nhn thc, tri thc v i tng tuyt i c lp vi bn thn l lun. Cc nh duy vt trc Mc nhn thy iu nhng h khng bit i chiu tri thc vi i tng v do vy, h bt lc trc cc l l ca ch ngha duy tm v bt kh l lun. Nu tuyt i i lp thc tin vi l lun, th chng ta cng s vp phi vn . Vy, u l bc chuyn t l lun n thc tin? Trong khi cuc cch mng c C.Mc thc hin trong nhn thc lun chnh l ch: ng a thc tin vo l lun nhn thc lnh vc m thc tuyt i i lp vi vt cht, Mc pht hin ra khu trung gian, bc chuyn t ci nim n ci vt cht v t ci vt cht n ci nim. Thc tin x hi hon thnh vai tr thc o chn l v c s ca nhn thc chnh l do n khng i lp tuyt i m i lp tng i vi thc v mt nhn thc lun v do n lun l h thng nhng hot ng nhm t ti mc ch xc nh. Do vy, khng nn tuyt i ho c tnh ch quan ln tnh khch quan ca thc tin. Quan h gia thc tin v l lun l mt qu trnh mang tnh lch s - x hi c th. Quan h gia chng l quan h bin chng. Nm bt c tnh cht bin chng ca qu trnh , theo chng ti, l tin quan trng bc nht gip chng ta lun c c mt lp trng thc tin sng sut, trnh c ch ngha thc dng thin cn, cng nh ch ngha gio iu my mc v bnh l lun sung.

You might also like