You are on page 1of 82

z

B GIO DC V O TO TRNG I HC KINH T THNH PH H CH MINH

CNG TRNH D THI GII THNG NGHIN CU KHOA HC SINH VIN NH KINH T TR - NM 2012

Tn cng trnh:

HIU NG TRUYN DN T GI HI OI VO CC CH S GI TRONG NC (EXCHANGE RATE PASS-THROUGH)

THUC NHM NGNH: KHOA HC KINH T

Nm 2012

MC LC M U ..............................................................................................1 CHNG 1: GII THIU CHUNG ..............................................2


1.1. Tng quan: ........................................................................................... 2 1.2. B cc trnh by: .................................................................................. 3

CHNG 2: HC THUYT VTRUYN DN T GI .........5


2.1. L thuyt v truyn dn t gi (ERPT): ............................................. 5
2.1.1. 2.1.2. 2.1.3. Khi nim truyn dn t gi (ERPT): ................................................................ 5 Nguyn nhn ca truyn dn t gi ERPT: ........................................................ 5 Cc yu t tc ng n truyn dn t gi: ........................................................ 9 Chin lc nh gi ca cng ty: ............................................................... 9 co gin cung cu v cc yu t kinh t v m: .................................. 10 Tnh n nh ca t gi hi oi: ............................................................. 11 Tnh n nh ca tng cu: ...................................................................... 12 ng tin nim yt:.................................................................................. 12 Mc lm pht: .................................................................................... 12

2.1.3.1. 2.1.3.2. 2.1.3.3. 2.1.3.4. 2.1.3.5. 2.1.3.6.

2.2. Cc cng trnh nghin cu mt s quc gia: ................................. 15


2.2.1. 2.2.2. Cc nc pht trin: ........................................................................................ 15 Cc nc ang pht trin: ............................................................................... 21

2.2.2.1. Mt s nghin cu cc nc chu tp trung vo vn nh gi ca nh xut khu pricing to market: ............................................................................ 21 2.2.2.2. 2.2.2.3. Mt s bi nghin cu in hnh cc nc ang pht trin: .................. 24 Cc nghin cu trong nc v truyn dn t gi: ..................................... 27

CHNG 3: PHNG PHP NGHIN CU ..........................32


3.1. M hnh nghin cu: .......................................................................... 32 3.2. L thuyt m hnh VAR: ................................................................... 33
3.2.1. nh dng v c lng m hnh VAR rt gn( reduced form VAR).............. 34 Kim nh tnh dng: ............................................................................... 34 La chn di ca tr: .......................................................................... 35 Kim nh loi b tr ra khi m hnh: .................................................... 35
Trang ii

3.2.1.1. 3.2.1.2. 3.2.1.3.

3.2.2.

nh dng v c lng m hnh VAR cu trc:............................................. 36 Phng php qui- phn r Cholesky: .................................................. 37 Phng php phi qui:.......................................................................... 38

3.2.2.1. 3.2.2.2.

3.3. M t d liu: ..................................................................................... 39


3.3.1. 3.3.2. 3.3.3. 3.3.4. Gi du th gii (OIL) v li sut ngn hn (R): .............................................. 39 L hng sn lng (OPG) ............................................................................... 40 T gi hiu lc danh ngha (NEER) ................................................................ 41 Cc ch s gi: ................................................................................................ 43

CHNG 4: NGHIN CU THC NGHIM TI VIT NAM


4.1. nh dng v c lng m hnh VAR rt gn: .............................. 45
4.1.1. 4.1.2. 4.1.3. 4.1.4. Kim nh tnh dng ca chui d liu: .......................................................... 45 Kim nh nhn qu Granger: ......................................................................... 45 Chn tr cho m hnh VAR rt gn: ........................................................... 47 Bng kt qu c lng m hnh VAR: .......................................................... 48

4.2. c lng m hnh SVAR: ............................................................... 50


4.2.1. 4.2.2. Hm phn ng y IRF: .................................................................................. 53 Phn r phng sai: ........................................................................................ 57

4.3. M hnh VECM (Vector Error Correcrtion Model): ...................... 60


4.3.1. 4.3.2. L thuyt m hnh VECM: ............................................................................. 60 Kt qu c lng m hnh VECM: ............................................................... 62

CHNG 5: KT LUN ..............................................................72 DANH MC TI LIU THAM KHO: .......................................74

Trang iii

DANH MC CC T VIT TT

ERPT: Exchange Rate Pass-through (Truyn dn t gi) CPI: Consumer Price Index (Ch s gi tiu dng) ERPT: Exchange Rate Pass-Through (Truyn dn t gi hi oi) GDP: Gross Domestic Product (Tng sn phm quc ni) HICP: Harmonized Index of Consumer Price (Ch s gi tiu dng c hiu chnh) IMF: International Monetary Fund (Qu tin t quc t) IMP: Import Price Index (Ch s gi nhp khu) PPI: Production Price Index (Ch s gi sn xut) SVAR: Structural Vector Autoregressive Model (M hnh t hi quy vec-t dng cu trc) VECM: Vector Error Correction Model (M hnh sa li vec-t) VAR: Vector Autoregressive Model (M hnh t hi quy vec-t) WPI: Wholesale Price Index (Ch s gi bn bun) WTO: World Trade Organization (T chc Thng mi th gii) GSO: General Statistics Office Viet Nam (Tng Cc thng k) TSLS: Two Stages Least Square (Hi quy hai giai on) IRF: Impulse Response Function (Hm phn ng y)

Trang iv

DANH MC BNG
Bng 2.1: Phn ng ca gi tiu dngCPI ti 1% c sc t gi Bng 4.1: M hnh SVAR dng ma trn Bng 4.2: Gi xng RON 92 bn l ti Vit Nam Trang 18 Trang 46 Trang 69

Trang v

DANH MC HNH

Hnh 2.1: Trnh by c ch ca tc ng truyn dn t gi Hnh 2.2: Phn ng ca gi nhp khu IMP khi t gi tng 1% Hnh 2.3: Phn ng ca gi sn xut PPI khi t gi tng 1% Hnh 2.4: Phn ng ca gi tiu dng CPI khi t gi tng 1% Hnh 2.5: Truyn dn t gi ti Chile Hnh 2.6: nh hng ca cc ch s gi trong nc trc 1% c sc t gi Hnh 2.7: Bin ng t gi, IMP v PPI ti Vit Nam Hnh 2.7: Bin ng t gi, CPI ti Vit Nam Hnh 3.1: S m hnh VAR Hnh 3.2: Gi du th gii v li sut cho vay ti Vit Nam Hnh 3.3: L hng sn lng ti Vit Nam qua cc nm Hnh 4.1: Kim nh tnh dng chui d liu Hnh 4.2: Kim nh nhn qu Granger Hnh 4.3: Chn tr cho m hnh VAR Hnh 4.4: Kt qu m hnh VAR rt gn Hnh 4.5: Kt qu IRF s dng phn r Cholesky Hnh 4.6: Kt qu hm phn ng ca PPI v IMP s dng SVAR Hnh 4.7: Phn r phng sai ca IMP, PPI v CPI Hnh 4.8: Kim nh ng tch hp

Trang 6 Trang 14 Trang 15 Trang 16 Trang 23 Trang 24 Trang 28 Trang 29 Trang 33 Trang 38 Trang 38 Trang 40 Trang 41 Trang 42 Trang 43, 44 Trang 48 Trang 49 Trang 50,51 Trang 62

Trang vi

Hnh 4.9: Kt qu s lc c lng VECM Hnh 4.10: M hnh VECM Hnh 4.11: Kim nh tnh dng VECM Hnh 4.12: Hm phn ng y VECM Hnh 4.13: Phn r phng sai CPI Hnh 4.14: Phn r phng sai IMP Hnh 4.15: Phn r phng sai PPI Hnh 4.16: Din bin gi du th gii

Trang 63 Trang 64 Trang 65 Trang 66 Trang 66 Trang 67 Trang 68 Trang 69

Trang vii

M U
Ngy 11 thng 02 nm 2011, Ngn hng Nh nc Vit Nam cng b c ch iu hnh t gi mi. Theo , nhm tng tnh thanh khon ca th trng ngoi hi, Ngn hng Nh nc iu chnh t gi bnh qun lin ngn hng ln mc 20.693 VND/USD (tng 9,3% so vi mc trc ). C mi ln iu chnh t gi nh vy, cng lun li nng ln vi nhiu nhn nh lin quan n tc ng ca bin ng t gi n gi c, lm pht, i khi km theo nhng pht biu nh lng thun ty nh t gi c iu chnh 1% s lm lm pht thay i x%. V vic lng ha tc ng ca t gi n lm pht c rt nhiu nh kinh t nc ngoi nghin cu vi khi nim quen thuc Exchange rate Pass-through (ERPT) - hiu ng truyn dn t gi. Cc bi nghin cu c thc hin nhiu quc gia khc nhau, trong nhiu thi k khc nhau cng nh vi nhng mc tiu nghin cu khc nhau v u i n nhng kt lun c ngha v mt thc nghim. Vy Vit Nam, c ch tc ng ca hiu ng truyn dn t gi (ERPT) tht s din ra nh th no? Bi nghin cu chng ti s lm r c ch vn hnh ca hiu ng truyn dn t gi (ERPT) song song vi vic gii thiu cc nt c bn t kt qu ca mt s cng trnh nghin cu tiu biu ca cc nh kinh t trong v ngoi nc lin quan n ch ny. Bn cnh , chng ti s ch trng phn tch nh lng chui s liu t 01/2001 n 06/2011 tm hiu tc ng ca bin ng t gi ln cc ch s gi ti Vit Nam. Bi nghin cu ca chng ti s dng m hnh VAR cng cc kim nh c lng ERPT v o lng nh hng ca cc c sc n cc ch s gi trong giai on t 01/2001 n 06/2011.

Trang 1

CHNG 1:
1.1. Tng quan:

GII THIU CHUNG

Trong nhiu vn tranh lun v kinh t ton cu, t gi hi oi lun c xem l trung tm chnh v vai tr quan trng ca n trong s bn vng ca nn kinh t. Nhc li nhng cuc khng hong ti chnh gn y cc nc ang pht trin nh Mexico 1994, Thi Lan, Indonesia v Hn Quc nm 1997, Nga v Brazil nm 1998, Argentina nm 2000 v Th Nh K nm 2000 t nhiu iu lin quan n mt cuc khng hong trong t gi hi oi. Gia nhiu yu t, t gi hi oi l mt trong nhng yu t quan trng v c lin h mt thit vi nn kinh t tng quc gia. Chnh v bn cht mi lin h ny, t gi hi oi l nguyn nhn mt vi khng hong ti chnh khu vc hoc ton cu. Mc nhanh chng ca ton cu ha v hi nhp gia cc nc khin t gi ngy cng quan trng hn. Tuy nhin, t gi khng ch c tc ng bn ngoi m cn tc ng vo bn trong ca nn kinh t. Mt trong nhng tc ng quan trng ca t gi n nn kinh t l tc ng n lm pht. Tc ng ca t gi hi oi n lm pht c khi nim rng ra l truyn dn t gi (Exchange Rate Pass-Through) n lm pht. ERPT c nh ngha l phn trm thay i gi nhp khu ng ni t t 1% thay i trong t gi gia quc gia xut khu v nhp khu (Goldberg v Knetter 1997). Tm quan trng ca ERPT c phn tch bi nhiu nh kinh t hc khc nhau. Trong 2 vai tr quan trng ca ERPT l d bo lm pht v nhng thi hnh trong vic thc hin chnh sch tin t. V c bn, vai tr quan trng nht ca ERPT l tm nh hng ca n trong vic d bo lm pht, cng vic rt quan trng ca Ngn hng Trung ng trong iu hnh chnh sch tin t. Nu c mt gc nhn v nhng nh gi ng n v ERPT, Ngn hng Trung ng c th hiu mc v nh hng ca mt c sc t gi n thay i trong lm pht. T , Ngn hng Trung ng, c bit vi ch lm pht mc tiu, c th thc hin iu hnh chnh sch tin t ph hp gi lm pht trong vng mc tiu.

Trang 2

Sau khi nn kinh t Vit Nam chuyn sang c ch th trng, c bit t khi gia nhp WTO, cc yu t bn ngoi lun c mt tm nh hng quan trng n nn kinh t trong nc. Mc d nn kinh t Vit Nam t c nhng thnh cng ln trong tng trng kinh t vi vic pht trin thng mi vi nc ngoi, song n vn ang phi i mt vi mt s hn ch nh lm pht tng cao, mt cn bng cn cn thng mi, tnh trng nhp siu, l ha v s bt n dng vn nc ngoi. Nhng hn ch ny, mt mt khin ch t gi hin ti i mt vi p lc ca s bin ng, mt khc t ra mt cu hi v vai tr ca t gi hi oi trong vic truyn dn nhng p lc t nc ngoi vo lm pht trong nc. S truyn ti p lc nc ngoi vo lm pht thng qua knh t gi hi oi c chia thnh hai knh: knh th nht l thay i t gi hi oi truyn dn vo gi nhp khu v knh th hai l thay i t gi hi oi truyn dn vo lm pht. Do , nghin cu ny nhm mc ch: (1) o lng mc v thi gian truyn dn t gi ERPT; (2) nh gi tc ng ca s thay i trong t gi n cc ch s gi; (3) gii thiu nhng chnh sch thch hp t kt qu nghin cu ny. C nhiu bi nghin cu v vn ERPT cc nc. Nhn chung, bi nghin cu ca chng ti s theo cch tip cn ch yu ca McCarthy (2000), s dng cc bin v m c lng mc v thi gian nh hng ca ERPT vo nn kinh t. Bi nghin cu chng ti s dng s liu theo thng t giai on 01/2001 n thng 06/2011 gm 126 quan st.Chng ti s i su vo phn tch nh hng ca t gi hi oi qua cc knh truyn dn t gi nhp khu, gi sn xut v gi tiu dng vi vic s dng m hnh VAR c lng mc v thi gian truyn dn t gi ERPT ti Vit Nam.

1.2. B cc trnh by:


Bi nghin cu ca chng ti gm c 5 phn. Phn tip theo, chng ti s khi qut hc thuyt v ERPT v kt qu mt s nghin cu thc nghim c lin quan ti cc nc trn th gii. Phn 3 ca bi, nhm nghin cu s i su hn v phng php, m hnh v cch la chn s liu nghin cu. Phn 4, tc gi s i n cc kt qu v cc nhn nh v thc t ERPT ti Vit Nam. Cui cng s l phn kt lun vi

Trang 3

mt s khuyn ngh cho chnh sch tin t ti Vit Nam cng nh cc hn ch bi nghin cu i km li khuyn cho cc hng nghin cu tip theo.

Trang 4

CHNG 2:

HC THUYT VTRUYN DN T GI

2.1. L thuyt v truyn dn t gi (ERPT):


2.1.1. Khi nim truyn dn t gi (ERPT): Theo Goldberg v Knetter (1997), ERPT c xc nh nh l Phn trm thay i gi nhp khu tnh bng ng ni t khi t gi gia cc nc xut khu v nhp khu thay i 1% (trang 1248).Tuy nhin, nhng thay i trong gi nhp khu mt s chng mc cng truyn dn n gi sn xut v gi tiu dng. Do , trong bi nghin cu ny ERPT c nhn nhn rng hn nh l s thay i trong gi tiu dng di tc ng ca s thay i trong t gi danh ngha. 2.1.2. Nguyn nhn ca truyn dn t gi ERPT: Trong hc thuyt ca Goldberg v Knetter (1997), hai ng ch ra rng c hai knh trung chuyn t gi ng ch : Mt knh trc tip v mt knh gin tip. Knh truyn dn trc tip c iu khin bi khu vc bn ngoi nc nh gi mt hng nhp khu. By gi gi E l t gi trong k ca ng ni t trn mt n v ng ngoi t v P* l gi hng ha nhp khu theo ng ngoi t th E*P*l gi ca hng ha nhp khu theo ng ni t. Nu P* vn c nh v E tng (ng ni t st gi) th gi hng ha nhp khu theo ni t s tng tng ng. Kt qu ny gi l truyn dn t gi n gi nhp khu. Tuy nhin, truyn dn hon ho (=100%) nu (a) gi cng li trn chi ph l hng sv (b) chi ph bin l hng s (xem Goldberg v Knetter 1997, trang 1248). S thay i trong gi nhp khu gn nh c truyn dn vo gi sn xut v tiu dng ca nn kinh t nu cc nh sn xut tng gi ca h ph hp vi s tng ln trong gi nhp khu. Knh truyn dn gin tip ca t gi cp n tnh cnh tranh ca hng ha trn th trng quc t. Mt s gim st trong t gi lm cho sn phm ni a tr nn r hn i vi ngi tiu dng nc ngoi v h qu l xut khu v tng cu s tng em n s tng ln trong mc gi ni a. Bi v nhng hp ng lng danh ngha c c nh trong ngn hn, tin lng thc t s gim v sn lng s tng. Tuy nhin khi tin lng thc t c y ln mc gc theo thi gian, chi ph sn xut s
Trang 5

tng, mc gi tng th s tng v sn lng gim. Do , cui cng s gim st trong t gi v lu di s em n s tng ln trong mc gi cn sn lng ch tng ln tm thi. (Kahn 1987). Hnh 2.1: Trnh by c ch ca tc ng truyn dn t gi trc tip v gin tip.

Trang 6

ng tin mt gi (T gi tng)

Tc ng trc tip

Tc ng gin tip

u vo nhp khu t hn

Hng ha nhp khu t hn

Nhu cu ni a cho cc hng ha thay th

Nhu cu xut khu tng

Chi ph sn xut tng

Nhu cu lao ng tng Hng ha thay th vo hng xut khu tr nn t hn

Tin lng tng

Gi tiu dng tng

Ngun: Felix P.Hufner v Michael Schroder (2002)

Trang 7

Trang 8

Trong thc t, truyn dn t gi kh m t c hon ton. Goldberg v Knetter (1997) tuyn b rng gi nhp khu M ch phn nh khong 50% ca s thay i t gi (mc d s phn ng ca gi c khc nhau gia cc nn kinh t). Hu ht phn ln s gii thch c cp cho hin tng ny l chin lc Gi-Th trng (Pricing-to-market) ca cc cng ty xutkhu. Thay v la chn s thay i thng xuyn gi ca mnh i vi s thay i t gi, mt cng ty xutkhu s chn gi gi c nh v n gin l ct gim hoc gia tng phn li trong gi bn.Hnh viny gi l chin lc Gi - Th trng. iu ny c ngha l cng ty xut khu chp nhn s thua l tm thi trong doanh thu trnh s thua l trong di hn v th phn. 2.1.3. Cc yu t tc ng n truyn dn t gi: Nhiu kim nh thc nghim cho thy rng ERPT c s khc bit tythuc vo tng nc, tng thi im c th, cng nh gia gi c cc khu khc nhau ca dy chuyn sn xut (gi nhp khu, gi sn xut v gi tiu dng) v gi c ca cc ngnh trong phm vi mt quc gia. 2.1.3.1. Chin lc nh gi ca cng ty:

Trn phm vi ngnh, nh nhng phn tch trn chng ta c th thy r ERPT ph thuc vo chin lc nh gi ca cng ty, n lt n, chin lc nh gi li ph thuc vo c cu ngnh. Nhiu nghin cu gn y tp trung vo nghin cu chin lc nh gi v s thay i trong mc li nhun ca cng ty (hiu s gia gi bn v gi thnh snphm) nhm i ph vi s thay i ca t gi. C s l lun ca a s cc nghin cu ny l cng trnh nghin cu ca Donbursch (1987), trong , nhng khc bit v ERPT c l gii thng qua cc m hnh l thuyt t chc cng nghip, m c th l, mc tp trung ha ca th trng, mc thm nhp ca hng ha nhp khu v tnh thay th gia hng ha nhp khu v hng ha sn xut trong nc. Donbursch cho rng i vi cc ngnh c tnh cnh tranh cng cao (li nhun bin nh) v t trng hng nhp khu trong tng doanh thu bn hng cng ln th ERPT cng ln.Ngc li, nu th trng cnh tranh khng hon ho, phn ng ca cc cng ty i vi bin ng ca t gi c th khc nhau.C th nh theo Philips
Trang 9

(1998), nu mt cng ty c quyn lc th trng, v h t k vng ti a ha li nhun ca mnh, ERPT s ph thuc nhiu vo cc nhn t khc.Mt khc, nu cng ty hng n mc tiu ti a ha th phn ca mnh, ERPT s nh hn (Hooper & Mann, 1989; Ohno, 1990). Hn na, nu tn ti kh nng phn bit ha gi c gia cc th trng, c th pht sinh tnh hung nh gi theo th trng, dn n vic hnh thnh ERPT khc nhau trn cc phn on th trng khc nhau (Krugman, 1986; Gagnon & Knetter, 1992). Cui cng, chin lc nh gi ca cng ty ph thuc vo k vng bin ng tng i ca t gi trong tng lai v khung thi gian d bo (Froot & Klemperer, 1988; Ohno, 1990). Trn c s cc nguyn tc ny, Feinberg (1986, 1989) kt lun, hiu ng truyn dn t gi hi oi n gi ca nh sn xut trong nc s mnh hn cc ngnh c mc tp trung nh hn v cc ngnh, ni c t trng nhp khu cao hn. Yang (1997) cho rng, mc truyn dn t gi c mi tng quan cng chiu vi mc phn bit ha sn phm (ngha l c mi tng quan nghch vi kh nng thay th cahng ha) v c mi tng quan nghch vi co gin ca chi ph bin theo sn lng. Menon (1996) nh gi ERPT n gi c mt s nhm hng ha ring bit v pht hin rng, ERPT t l nghch vi cc hn ch nh lng (quota) i vi nhp khu, kim sot ca nc ngoi (s hin din ca tp on a quc gia), mc tp trung ha sn xut, mc phn bit ha sn phm v t l nhp khu trong tng doanh thu bn hng v t l thun vi co dn thay th gia hng nhp khu v hng trong nc. Mt phn kt lun ca Menon c s i lp vi kt lun ca Yang v mt s tc gi khc. 2.1.3.2. co gin cung cu v cc yu t kinh t v m:

Trn phm vi quc gia, ERPT ph thuc vo ba nhn t chnh: co gin tng i ca cu v cung, mi trng kinh t vi m v cc iu kin kinh t v m (Phillips, 1988). Th nht, trong iu kin khng pht sinh cc c sc khc, co gin ca cu v cung theo gi l cc nhn t quyt nh ln ca ERPT. i vi hng ha xut khu, mc ca ERPT s cng ln nu co gin ca cu cng ln v co gin
Trang 10

ca cung cng thp. i vi hng ha nhp khu th ngc li, ERPT s cng ln nu co gin ca cu cng nh v co gin ca cung cng ln (Spitaller, 1980). Do , ERPT phi l ton phn (bng 1) trong mt nn kinh t nh, bi v cu i vi xut khu l co gin tuyt i v cung nhp khu l co gin tuyt i do quc gia khng c kh nng tc ng n th trng th gii. Th hai, nu nh xem xt cc m hnh kinh t vi m ca l thuyt t chc cng nghip th c th kt lun rng t trng nhp khu cng ln th hiu ng truyn dn n gi trong nc cng mnh. Cng vy, cc cng trnh nghin cu gn y v gi thit nh gi theo th trng (pricing-to-market hypothesis) ca Krugman (1987) v Marston (1990) cho thy tc ng ca vic nh gi n ERPT. Ngoi ra, Knettter (1993) kt lun rng ngnh ngh, ch khng phi quc tch ca cng ty mi c nh hng nhiu hn n hnh vi nh gi ca cng ty. Nh vy, nhng khc bit v ERPT gia cc quc gia c th l do nhng khc bit v c cu cc ngnh cc quc gia . Nu nh cng ty t quan tm n chin lc nh gi trn cc th trng nh, hiu ng pricing-to-market s yu v do , mc truyn dn t gi s mnh hn trong cc nn kinh t nh. Th ba, Mann (1986) trong cng trnh nghin cu ca mnh, kho st mt s bin kinh t v m c th nh hng n ln ca ERPT. ng cho rng, t gi thng xuyn bin ng c th lm gim ERPT bi v, cc nh nhp khu c th thin v iu chnh t sut li nhun hn l gi c. Wei & Parsley (1995) v Engel & Rogers (1998) cung cp nhng bng chng thc nghim khng nh gi thit ny phm vi ngnh v sn phm. Do , ERPT phi thp hn cc nc c t gi bin ng thng xuyn hn. 2.1.3.3. Tnh n nh ca t gi hi oi:

Nu nh cng ty k vng rng s thay i ca t gi c tnh cht lu di, ch khng phi mang tnh tm thi th nhiu kh nng, cng ty s thay i gi c hng ha, ch khng phi t sut li nhun, nn dn n vic ERPT s cao hn. V vy, ERPT phi cao hn cc nc, ni m nhng thay i ca t gi thng ko di hn (t gi n nh hn). Do y cng c th c xem l mt nhn t tc ng n mc truyn dn t gi hi oi.
Trang 11

2.1.3.4.

Tnh n nh ca tng cu:

Mt bin kinh t v m khc c nh hng n ln ca ERPT - l tnh n nh ca tng cu (Mann, 1986). Nhng thay i ca tng cu cng vi dao ng ca t gi c nh hng n t sut li nhun ca nh nhp khu trn th trng cnh tranh khng hon ho, ng thi lm gim ERPT. V vy, ERPT phi thp hn cc quc gia c tng cu bin ng nhiu hn. 2.1.3.5. ng tin nim yt:

ng tin nh gi hng ha cng nh hng n ERPT. L do la chn ng tin nh gi, c nghin cu nhiu cng trnh khoa hc (Bachetta & Van Wincoop, 2001; Devereux & Engel, 2001; Giovannini, 1998) c cho l tnh n nh ca ni t. Mt nc vi ng tin quc gia km n nh c t l nhp khu kh ln c nh gi bng ngoi t th vic yt gi bng ngoi t cng s c li hn i vi cc cng ty ch kinh doanh trn th trng ni a. Trong tnh hung ny, t gi c nhng tc ng khng ch i vi gi hng ha nhp khu, m cn i vi gi hng ha phi ngoi thng (non-tradables), v khi hiu ng truyn dn t gi hi oi s l ton phn (Tsesliuk, 2002).

2.1.3.6.

Mc lm pht:

Mt nhn t khc gii thch nhng khc bit v ERPT gia cc quc gia c th l nhng khc bit trong mc lm pht. Taylor (2000) khng nh mi trng lm pht trong nc cng thp v n nh th ERPT cng cng nh. Gi thit ca Taylor v mi quan h gia lm pht v ERPT c kim nh trong bi vit Exchange Rate Pass-Through To Domestic Prices: Does The Inflationary Environment Matter? ca Ehsan U. Choudhri v Dalia S. Hakura vo nm 2001. Nhiu nghin cu thc nghim cho thy ERPT gim dn khi tnh hnh kinh t v m n nh hn, cnh tranh tng ln v hnh vi ca cc cng ty hng n vic ti a ha th phn ca mnh. Theo kt lun ca Dubravko & Marc (2002), ERPT gim t gia nhng nm 90 cc nc ang pht trin, c th l do cc iu kin kinh t v m n nh hn v kt qu ca cc cuc ci cch c cu c thc hin
Trang 12

trong thi gian gn y. Ngoi ra, trong cc bi nghin cu khc, cc tc gi u a ra nhng nhn nh ring ca mnh v cc nhn t tc ng ln hiu ng truyn dn t gi hi oi ca cc nc.in hnh trong s c mt bi nghin cu c thc hin nh s kt hp gia khoa Kinh t hc trng i hc Claremont v khoa chnh sch cng trng i hc George Mason. y l bi nghin cu u tin khng lm ring bit cho mt quc gia no m mang tnh tng hp ton b cc bi nghin cu trong lch s v hiu ng truyn dn t gi hi oi cc nc chu . Thng qua cc kt qu thu c nhiu quc gia trong nhiu thi k khc nhau, nhm tc gi kt lun c nm nhn t c bn nh hng n mc truyn dn t gi hi oi cc quc gia chu trong lch s, l: mc cnh tranh, di thi k thay i t gi, chiu hng thay i t gi, mc thay i trong t gi v cc yu t v m khc. Th nht, mc kinh t vi m, nu nh nhp khu khng phi i din vi mc cnh tranh cao trong nc, h s c quyn xc nh mt bin li nhun tng i cho mnh. Khi , tt c nhng bin ng bt li trong t gi khin gi c cc hng ha nhp khu tng ln s c chuyn dch hon ton vo gi c tiu dng trong nc. Tri li, trong mt nn kinh t cnh tranh cao, vic tng gi ca nh nhp khu s gp nhiu kh khn. Chnh v th h hon ton c th s chp nhn mt mc bin li nhun thp gi cho gi c n nh nhm cng c th phn ca mnh. Khi mt c sc trong t gi s c nh nhp khu hng chu mt phn v ch cn nh hng tng i yu ln gi tiu dng trong nc. C th, nghin cu ca Knetter (1993) ch ra rng chnh nhng khc bit trong mc cnh tranh ni ti ca cc ngnh gii thch cho mc khc bit trong ERPT. V d, mt s mt hng nhp khu vo M nh my mc, ung c cnto ra mt mc truyn dn thp vo gi tiu dng bi cc nh nhp khu ti M c gng gi ly th phn trong nc ca mnh. Ngoi ra, nghin cu ca Campa v Goldberg cng nh Marazzi nm 2005 ch ra rng cc loi hng ha cng nghip to ra mc truyn dn thp hn so vi cc hng ha nng nghip. Th hai, di ca thi k thay i trong t gi hi oi cng nh hng n mc truyn dn. V d nh nghin cu ca Meurers (2003) s dng phn r
Trang 13

Blanchard-Quad xc nh mc ko di ca nhng thay i trong t gi M, Nht Bn, c, Php v . Tc gi nhn thy rng hiu ng truyn dn hu nh l hon ton trong di hn nu c sc v t gi c d on l ko di. Tri li, mc truyn dn l thp nu c sc v t gi c nhn nh l ch tn ti trong ngn hn (bi khi cc nh xut khu s chp nhn mt phn l gi th phn trong nc nhp khu). Nhn nh ny c khng nh mt ln na nghin cu ca Froot v Klemperer (1989). Th ba, l chiu hng thay i ca t gi. Nhng nghin cu ch ra rng khi t gi thay i theo hng ng tin ca nc nhp khu b gim gi, nh xut khu s c khuynh hng gim gi bn ca mnh m bo vn gi c th phn cc nc nhp khu. Chnh iu ny lm cho gi c trong nc quc gia nhp khu khng c bin ng ln, hay ni cch khc hiu ng truyn dn l thp. Tri li nu t gi thay i theo chiu hng gi ng tin ca nc xut khu gim gi, khi hng ha xut i s gim gi tng i so vi nc nhp khu v nh xut khu c l do duy tr mt mc gi bn cao, dn ti mt hiu ng truyn dn cao. iu ny c th hin rt r trong nghin cu ca Pollard v Coughlin (2003) cng nh nghin cu ca Madhavi (2002). Th t, l mc thay i trong t gi. Khi mc thay i trong t gi thp, cc doanh nghip s c khuynh hng hp th nhng bin i ny, chp nhn mt khon l gi gi c trong nc n nh. c bit l khi h cng b mc gi bn trc . iu ny dn n mt hiu ng truyn dn thp hn. Nghin cu thc nghim ti M thc hin bi Pollard v Coughlin (2003) khng dnh iu ny. Th nm, mc truyn dn vo gi nhp khu cn b nh hng bi nhiu yu t v m khc. Theo nghin cu ca Taylor (2000), mc truyn dn ph thuc rt nhiu vo chnh sch tin t ca Ngn hng trung ng. Chnh sch tin t cng n nh km theo mc lm pht thp s lm gim ng k hiu ng truyn dn vo gi c trong nc. Nghin cu ny nhn c s ng tnh ca ng o cc nh nghin cu sau ny nh Gagnon v Ihrig (2004), Choudri v Hakura (2001), Frankel (2005)Cng vi hng i trn, Campa v Goldberg (2005) kim tra mc quan trng ca nhng thay i trong cc yu t v m v nhng nh hng ca chng n mc truyn dn vo gi nhp khu ca 25 quc gia thuc OECD trong thi k
Trang 14

t 1975 n 1999 v rt ra cng mt kt lun.

2.2. Cc cng trnh nghin cu mt s quc gia:


2.2.1. Cc nc pht trin: Kt qu nghin cu ni bt chng ti mun gii thiu l S truyn dn tc ng ca t gi v gi nhp khu n lm pht trong nc ti mt s nn kinh t pht trin (Pass-through of Exchange Rate and Import Prices to Domestic Inflation in Some Industrialised Economics) ca Jonathan McCarthy (2000), trong tc gi nghin cu nh hng ca t gi i vi gi nhp khu (IMP), gi sn xut (PPI) v gi tiu dng (PPI) trong nc ti 9 nn kinh t pht trin: Hoa K, Nht Bn, c, Php, Anh, B, H Lan, Thy in v Thy S. Tc gi phn tch nhng khc bit v ERPT gia cc nc v nhng bin ng ca ERPT theo thi gian. M hnh thc nghim l m hnh VAR kt hp vi mt chui phn phi gi, m hnh c c tnh vo thi k hu Bretton Woods. Kt qu cho thy t gi c tc ng khng ln n lm pht bng tc ng n gi nhp khu.S truyn dn s mnh hn v c mt vai tr ni bt hn n lm pht nhng quc gia m mc ph thuc vo hng nhp khu ln hn v t gi hi oi cng gi nhp khu n nh hn. McCarthy nghin cu truyn dn t gi hiu lc danh ngha (s lng ngoi t c iu chnh theo trng s l kinh ngch thng mi vi i tc trn mt n v ni t). C s d liu qu trong giai on t nm 1976 n nm 1998 c s dng. Hnh 2.2, 2.3, 2.4 trnh by phn ng ca ch s gi nhp khu IMP, ch s gi sn xut PPI, v ch s gi tiu dng CPI do c sc t gi hi oi mi quc gia trong mu nghin cu. Trong m hnh ny, c sc t gi c c tnh bi cc gi tr qu kh ca tt c cc bin cng vi gi tr hin ti ca gi du v chnh lch sn lng.ng lin nt trong mi th l phn ng c tnh trong khi cc ng t nt biu th hai di sai s chun xung quanh c tnh. Hnh 2.2: Phn ng ca gi nhp khu khi t gi tng 1% (ERPT n gi nhp khu)

Trang 15

Ngun: McCarthy (2000) Cc tc ng ban u ca s gia tng t gi hi oi ln gi nhp khu l khng nh mong i v iu ny c duy tr t nht mt nm tt c cc nc (hnh 2.1).n cui nm 2, phn ng c c tnh khng chnh xc nhiu nc, c nhng trng hp l tc ng tch cc. i vi Hoa K, s truyn dn tng t nh nhng c tnh trc y cng nh nhng nhn thc chung v truyn dn t gi hi oi. S truyn dn l c bit ln B v H Lan vi s thay i ca gi nhp khu vt qu 1% trong khi s truyn dn thp ng ngc nhin Thy in v Thy S. Hnh 2.3: Phn ng ca gi sn xut PPI khi t gi tng 1% (ERPT n gi sn xut)

Trang 16

Ngun: McCarthy (2000) Phn ng ca PPI kh yu hu ht cc nc (hnh 2.2).Theo thng k, cc c tnh khng khc nhau v mc ngha, v phn ng ca Nht Bn c du hiu sai. Cc trng hp ngoi l i vi m hnh ny l B v H Lan. c tnh i vi Hoa K th yu hn nhng nghin cu ca Feinberg (1989), nhng c tnh i vi c th li tng t vi nghin cu ca Feinberg (1986) Phn ng ca CPI do c sc t gi th nh hn PPI, v c mc ngha thng k trong hu ht cc trng hp (hnh 2.3). Hn th na, mt s lng cc phn ng c du hiu sai (tch cc), in hnh l Nht Bn v Php. Mt ln na, cc trng hp ngoi l ca m hnh ny l B v H Lan. S truyn dn Hoa K th tng t nh kt qu ca Woo (1984) v mc truyn dn n gim gi tiu dng v ca Parsley v Popper (1998) v s truyn dn vo CPI. Hnh 2.4: Phn ng ca gi tiu dngCPI khi t gi tng 1% (ERPT n gi tiu dng)

Trang 17

Ngun: McCarthy (2000) Mc d ERPT theo kt qu c lng l nh v cha chnh xc song c s khc bit ng k gia cc quc gia. Theo tc gi, nhng nhn t sau nh hng l nguyn nhn ca nhng khc bit ny: (1) t l nhp khu trung bnh (c xc nh theo % tng cu, GDP) trong giai on nghin cu; (2) bin ng ca t gi; (3) bin ng ca tng cu; (4) nng lc cnh tranh ca nn kinh t. Tc gi rt ra kt lun rng: (1) cc phn ng ca gi nhp khu cho thy s truyn dn nhng dao ng ca t gi n gi nhp khu ti hu ht cc nc trong mu nghin cu l ng k, nhng khng t mc ton phn; (2) tuy vy, s truyn dn tc ng ca t gi n ch s PPI v CPI l kh khim tn hu ht cc nc nghin cu; (3) t trng nhp khu cao, t gi n nh, t bin ng, GDP t bin ng v nng lc cnh tranh km hn gn vi hiu ng truyn dn tc ng t gi (ERPT) n lm pht trong nc cao hn, cho d mi tng quan ny tn ti trong thi gian ngn i vi ch s CPI.

Trang 18

Chng ti cng tm thy mt s bi nghin cu ERPT th trng chu u, in hnh l bi nghin cu S truyn dn tc ng ca t gi n gi tiu dng th trng chu u (Exchange Rate Pass-Through to Consumer Prices: A European Perspective) ca nhm tc gi Felix P.Hufner v Michael Schroder (2002). Hai ng phn tch ERPT s thay i trong gi ng ni t t s bin ng t gi, in hnh l gi tiu dng khu vc chu u. Nhng c lng u tin ca nhm tc gi v h s truyn dn mt s quc gia c th l 5 quc gia ln khu vc chu u (c, Php, Italia, Ty Ban Nha v H Lan) s dng d liu trong thi k 20 nm qua. Theo cc tc gi xy dng bnh qun gia quyn ca nhng h s ny s dng tm quan trng ca mi nc trong ch s HICP (Harmonized Index of Consumer Prices).Bi nghin cu s dng m hnh VECM (Vector Error Correction Models) tnh ton tnh khng bn vng ca hu ht cc bin s dng v mi tng quan ng lin kt gia chng.Ngoi ra, khi phn ln hc thuyt trong qu kh tp trung vo cu hi ti sao ctruyn dn cha y n gi nhp khu cc tc gi li tin hnh o lng nhng nh hng lng ha n ch s gi tiu dng. Bi nghin cu s dng d liu thng t 1981 n 2001 v bao gm cc bin ch s t gi hiu lc quc gia, li sut ngn hn, chnh lch gia sn lng thc t v sn lng tim nng (output gap) xy dng t sn lng cng nghip, gi du v 3 bc ca chui phn phi: gi nhp khu, gi sn xut, gi tiu dng. Sau khi lm mt s kim nghim c bn, cc tc gi tm thy mi quan h ng lin kt gia cc bin cho mi quc gia s dng trong mu chng ti. Do , tc gi c lng VECM cho 5 quc gia vihm phn xung nhm lng ha tc ng c sc t gi n gi tiu dng. i vi kt qu c th ca cc quc gia cc tc gi nhn thy rng H Lan biu th truyn dn t gi n gi tiu dng nhanh nht, nhng tc ng lu nht l v Php. H s truyn dn v d phn thay i t gi hi oi phn nh trong gi tiu dng sp xp t 7% (Php) n 12% () sau mt nm. Sau 2 nm, h s t 8% (Ty Ban Nha) n 18% (). Nh k vng, quy m truyn dn suy gim theo chui phn phi vi nh hng ln nht xy ra gi nhp khu. Bng 2.1:Phn ng ca gi tiu dngCPI ti 1% c sc t gi
Trang 19

Sau 6 thng Php c H Lan Ty Ban Nha 0,01 0,07 0,06 0,12 0,09

Sau 12 thng 0,07 0,08 0,12 0,11 0,08

Sau 18 thng 0,12 0,09 0,16 0,11 0,08

Sau 24 thng 0,16 0,10 0,18 0,11 0,08

Ngun: Felix P.Hufner v Michael Schroder (2002) Bng cch tnh ton v phn tch s khc nhau gia mi quc gia tc githu c dy lin quan v ln tc ng ca t gi theo cc nc gii thch cho s thay i gi. Phn ln nht ca thay i gi nhp khu gii thch bi thay i t gi c tm thy c, H Lan v Php. Tc ng n gi sn xut lin quan phn ln H Lan, Ty Ban Nha v c cn H Lan v Php biu th tc ng mnh nht n gi tiu dng. Cui cng cc tc gi gii thch s tc ng mnh hn H Lan l bi phn nhp khu ca quc gia ny l ln nht trong 5 nc nghin cu. Tng hp kt qu cc nc s dng tm nh hng lin quan ca t l lm pht mi nc trong HICP chng ti nhn thy rng trung bnh c t gi chu u hu hiu gim 10% dn n tng ln 0.4% im trong lm pht khu vc chu u sau 1 nm. Tc ng tng hp hi t n 0.8% im sau 3 nm. Con s ny vi ERPT n gi tiu dng l 8% ca c sc t gi ban u. Kt qu ch ra rng t gi khu vc chu u c tc ng n lm pht gi tiu dng khu vc ny v do cn c cc nh nm quyn lc v chnh sch tin t lu tm n. Ngoi ra nhng c lng v ERPT cng c nghin cu mt s nc khc nh kt qu ca Webber (1999). Tc gis dng phng php ng lin kt Johansen tm thy mi lin h tuyn tnh bn vng trong di hn ca 7 quc gia t nm 1978 1994, in hnh l Hn Quc (40.3%), c (26.3%), Nht Bn (44.8%) v New Zealand (35.9%), c bit Singapore (77.1%).

Trang 20

2.2.2. Cc nc ang pht trin: Hin ti c rt nhiu cc bi nghin cu v ch truyn dn t gi cc nc ang pht trin. Trong , mi nghin cu li tp trung vo nhng mt khc nhau ca hiu ng truyn dn chng hn nh o lng h s truyn dn theo thi gian, tc ng ca ERPT vo gi nhp khu, sn xut, tiu dng, cc yu t tc ng n ERPTNgay c trong nc cng c tng i nhiu nghin cu c cp n ERPT hoc thm ch t trng tm nghin cu vo ERPT. tin cho vic tm lc cc nghin cu c thc hin cc nc ang pht trin chng ti s chia cc bi nghin cu thnh ba nhm chnh: + Th nht l cc nghin cu tp trung vo vn nh gi (pricing-to-market) v cc tc ng n hiu ng truyn dn. + Th hai chng ti chn la ra ba bi nghin cu in hnh ba quc gia ang pht trin l Pakistan, Chile v Colombia i su vo ni dung cng nh kt qu. + Cui cng chng ti s thng k li cc nghin cu Vit Nam v vn truyn dn t gi hi oi hoc c lin quan trc tip n vn ny. 2.2.2.1. Mt s nghin cu cc nc chu tp trung vo vn nh

gi ca nh xut khu pricing to market: + Ito (2005) kim tra mc truyn dn vo gi nhp khu v gi tiu dng cho 8 nc ng trong thi k t qu 1 nm 1986 n qu 2 nm 2004. Cc tc gi s dng m hnh sai phn bc 1vi tr hiu lc ko di n 4 k. Kt qu l mc truyn dn vo gi nhp khu l rt cao 4 quc gia: Hong Kong (49%), Indonesia (100%), Nht Bn (99%) v Thi Lan (166%). Trong khi mc truyn dn 3 nc cn li (Hn Quc, Singapore, i Loan) l khng ng k. ng thi, mc truyn dn vo trong gi tiu dng cng thp hn so vi gi nhp khu. C th, cao nht l Indonesia (57%), sau l Thi Lan (26%), Singapore (20%), v Hn Quc (13%). Cng trong bi nghin cu ny, s dng m hnh VAR, cc tc gi phn tch nhng nh hng trong s thay i ca t gi, chnh sch tin t, c sc v cu
Trang 21

(thng qua output gap) v c sc v cung (thng qua thay i ca gi du) ln cc ch s IMP, CPI v PPI trong thi k t thng 1 nm 1995 n thng 8 nm 2004. Hm phn ng y cho thy mc nhy cm ca IMP l cao nht, k tip l PPI ri n CPI. Cc tc gi cng s dng phn r phng sai xc nh tm quan trng tng i ca 4 bin s k trn i vi gi c trong nc. Kt qu cho thy mt c sc v t gi nh hng n 40% trong s thay i ca CPI c Indonesia v Hn Quc, tuy nhin li thp hn v ch t 20% Malaysia, Singapore v Thi Lan. i vi IMP, c sc t gi gy ra 50% thay i Hn Quc, 20% Indonesia v Thi Lan v ch 10% Singapore. Gii thch hp l nht cho n lc ny v Singapore l bi y l mt quc gia c din tch v dn s nh vi nn kinh t rt pht trin cng mc m ca cao, do c s cn i nht nh gia sn xut trong nc v nhp khu. + Kang v Wang (2003) cng s dng m hnh VAR phn tch nh hng ca t gi ln gi nhp khu c CPI ca Nht Bn, Singapore, Hn Quc v Thi Lan trong sut thi k t thng 1 nm 1991 n thng 12 nm 2001. Hm phn ng y cng ch ra rng tc ng vo gi nhp khu l cao hn gi tiu dng. im c bit trong bi nghin cu ny l n tp trung su vo giai on sau khng hong ca chu (19982001). Khi c gi nhp khu v tiu dng ca Hn Quc v Thi Lan u phn ng rt mnh i vi nhng thay i trong t gi trong khi Nht Bn v Singapore hu nh khng c s khc bit gia trc v sau khng hong. iu ny c gii thch bi 2 l do: th nht l Hn Quc v Thi Lan chu nh hng trc tip bi khng hong, th hai l hai quc gia ny lp tc p dng chnh sch t gi th ni hon ton t do ngay sau khng hong, do mc truyn dn vo gi c trong nc l rt cao. + Sasaki (2002) theo mt hng i tng i mi, ng tin hnh kim nh co gin v gi bn i vi cc nh xut khu Nht Bn cc th trng M, chu u v chu bng chui d liu gi xut khu hng thng ca Nht Bn vo cc th trng trn trong giai on 1990-1995. Kt qu cho thy mc iu chnh gi th trng M l cao nht khi cc nh xut khu phi hp th n gn 50% nhng c sc v t gi. Nguyn nhn c gii thch l: th nht, th trng M c mc cnh tranh qu cao, kt qu l cc nh xut khu Nht Bn phi chu l nht nh duy tr th phn,
Trang 22

th hai l bi 84% cc ha n bn hng vo M l bng ng USD. Chnh v vy mc truyn dn t t gi vo lm pht trong trng hp ny l rt thp so vi cc quc gia chu u v chu . + Webber (1999) cng tin hnh kim nh mi quan h gia t gi v gi nhp khu 9 quc gia khu vc chu -Thi Bnh Dng l Hn Quc, Pakistan, Malaysia, Singapore, Nht Bn, c v New Zealand nhng khng phi bng m hnh VAR m bng phng php tch hp Johansen. Kt qu cho thy mc truyn dn l khc nhau gia cc quc gia v l cao nht i vi nhng quc gia c thu nhp thp nht: Pakistan (109%), Philippin (89.6%). Mt khc cc tc gi cn nu ln pht hin rng c cu hng ha nhp khu cng c th l mt yu t tc ng ln mc truyn dn tuy nhin cha tin hnh kim nh pht hin ny. + Lee (1997) c tnh mc truyn dn t gi vo gi nhp khu ca Hn Quc trong giai on t qu 1 nm 1980 n qu 4 nm 1990 theo tng loi sn phm khc nhau thuc 24 ngnh cng nghip. Kt qu cho thy mc truyn dn trung bnh l 38%, ring st thp t n 43% v c bit l da v lng th (92%). Bi nghin cu kt lun rng cc ngnh cng nghip cng mi nhn, cng c tp trung pht trin th mc truyn dn cng thp. + Parsons v Sato (2005) cng tin hnh tnh ton ERPT cho 4 quc gia ng Nam l Indonesia, Thi Lan, Malaysia v Philippin i vi gi c ca 27 loi hng ha tiu dng m 4 quc gia ny xut khu vo th trng th gii trong giai on t 1999 n 2004 bng m hnh hi quy tch ly. Kt qu l cc tc gi thm ch khng tm c mt du hiu no ca s truyn dn vo gi c trong nc cc quc gia nhp khu. iu ny mt ln na khng nh thm nhn nh rng cc nn kinh t nh v m thng l nhng ngi chp nhn gi (price takers) trn th trng quc t. + Sasaki (2005) tin hnh kim nh nh hng ca vic thay i gi tr ng USD v Yn Nht n gi nhp khu ca cc quc gia ng Nam bao gm Indonesia, Malaysia, Philippin, Singapore v Thi Lan trong thi k t thng 2 nm 1973 n thng 12 nm 2000. Kt qu cho thy mc tng th vic thay i t gi vi ng USD gy ra hiu ng truyn dn vo gi nhp khu nhng ng Yn Nht th
Trang 23

khng. Tuy nhin khi tc gi nghin cu mc tng loi hng ha ng li nhn thy c hai loi hng ha t Nht Bn b nh hng bi hiu ng truyn dn l giy photocopy v nhng qu bng nh golf. L gii c a ra l bi y khng phi l nhng hng ha thit yu v trong giai on ny mc cnh tranh ca cc hng ha ny trong nc l rt thp, nhng sn phm t Nht ang chim lnh hu ht th trng. 2.2.2.2. + Pakistan: Bi nghin cu u tin l v Pakistan c thc hin nm 2004 bi Zulfiqar Hyder v Sardar Shah. Bi nghin cu ny l mt nghin cu in hnh trong nhng bi vit v cc quc gia mi ni. ng dng m hnh VAR qui c xut bi McCarthy (2000), cc tc gi nu ra 6 kt lun ch yu: Th nht, s thay i trong t gi hi oi ch c tc ng nh n gi tiu dng trong nc, hay ni mt cch khc, mc truyn dn l rt thp Pakistan. Th hai, mc truyn dn vo trong gi bn bun (WPI wholesale price index) cao hn so vi mc truyn dn vo gi tiu dng (CPI Consumer price index) Th ba, tc ng ca hiu ng truyn dn ln gi tiu dng ko di trong 12 thng, trong nhng nh hng r rng nht xut hin trong 4 thng u tin. Th t, mc truyn dn vo gi tiu dng b yu i ng k sau khi Pakistan tin hnh th ni hon ton t gi ng Rupee so vi USD vo thng 7 nm 2000. Th nm, trong r hng ha thit lp nn ch s WPI th mc truyn dn l cao nht i vi 2 nhm l nhin liu cht t v cc mt hng cng nghip. Trong khi , r hng ha thit lp nn ch s CPI th mc truyn dn l cao nht i vi 2 nhm hng ha: giao thng- lin lc v nhin liu- cht t. Cui cng, mc truyn dn vo gi tiu dng l mnh hn nhiu trong thi k lm pht cao vo thng 1 nm 1988 n thng 12 nm 1997 so vi thi k lm pht thp hn sau .
Trang 24

Mt s bi nghin cu in hnh cc nc ang pht trin:

+ Chile: Bi nghin cu tiu biu th hai l v lm pht v truyn dn t gi hi oi Chile ca nhm tc gi Carlos Jose Garcia v Jorge Enrique Restrepo. Hu ht cc ni dung chnh ca bi nghin cu ny c tm tt trong hnh sau: Hnh 2.5: Truyn dn t gi ti Chile

Ngun: Carlos Jose Garcia v Jorge Enrique Restrepo Da trn cc d liu tnh ton c, cc tc gi a ra nhng kt lun sau: Mc truyn dn ph thuc kh ln vo nn kinh t (m c th l thng qua output gap) v iu ny gii thch ti sao h s truyn dn Chile trong thi gian gn y l tng i thp. Nguyn nhn c nhm tc gi a ra l khi sn lng thc t mc thp hn sn lng tim nng (negative output gap) s to ra mt hiu ng b tr v lm gim i ng k tc ng ca hiu ng truyn dn t gi hi oi. Chng ta c th nhn ra iu ny trn th, khi mt c sc v t gi hi oi xy ra cng vi ang tn ti mt mc chnh lch m gia sn lng thc t v sn lng tim nng th mc truyn dn cng nh mc tng ca gi c s tng i thp trong ngn hn. Tuy nhin trong di hn, khi sn lng thc t tin gn v sn lng tim nng th hiu ng truyn dn s mnh hn v gi c s tng cao hn.

Trang 25

Vic tng nng sut s lm gim chi ph lao ng n v v do cng lm gim lm pht. L gii c tc gi a ra l bi khi tng nng sut, chi ph phi tr cho mi n v lao ng l r hn, do cho php cc nh sn xut hp th mt bin ng bt li v t gi duy tr mc gi bn tng i n nh nhm gi vng th phn ca mnh. Hay ni cch khc, hiu ng truyn dn s yu i do b hp th bi cc nh sn xut.

Tin lng v gi c hng ha ngoi cng c nh hng n lm pht trong nc. Khi xc nh mc gi c cho mt th trng, cc nh sn xut cng phi nh gi da trn vic tham kho mc lng c bn ca ng o ngi lao ng. Trng hp mc lng l qu thp v khng th gnh chu c nhng bin ng tng ln v gi hng ha do thay i t gi, cc nh sn xut s phi cn nhc chp nhn hp th nhng bin ng ny v gi cho gi c n nh.

Cui cng, lm pht k vng Chile cng l nhn t ht sc quan trng c tc ng n lm pht.

+ Colombia: Mt bi nghin cu in hnh na l ca tc gi Peter Rowland (2004) v vic truyn dn t gi hi oi ln gi tiu dng trong nc. Tc gi s dng m hnh VAR tnh ton h s truyn dn qua cc thi k v a ra kt qu nh sau: Hnh 2.6: nh hng ca ch s gi trong nc trc 1% c sc t gi Sau 3 thng Ch s gi nhp khu Ch s gi sn xut Ch s gi tiu dng 0.47 0.07 0.01 Sau 6 thng 0.64 0.21 0.02 Sau 12 thng 0.80 0.28 0.08 Sau 24 thng 0.80 0.29 0.03

Ngun: Peter Rowland (2004) C th thy y l nhng kt qu ht sc in hnh cho cc quc gia ang pht trin khi tc ng ca mt c sc v t gi l ln nht i vi gi nhp khu, sau l gi sn xut v cui cng l gi tiu dng. ng thi, khung thi gian hon ho nht hiu ng truyn dn c th hin r rng nht (thng qua h s truyn dn cao nht) l mt nm. Sau hai nm, mc nh hng i vi gi tiu dng thm ch cn
Trang 26

gim i ng k d khng c nhiu thay i trong nhng tc ng ln gi nhp khu v gi sn xut. 2.2.2.3. Cc nghin cu trong nc v truyn dn t gi:

Phn cui cng chng ta s cng im qua nhng nghin cu trong nc lin quan n vn ny: Tnh n thi im hin ti, s lng cc nghin cu tp trung vo ch truyn dn t gi hi oi vo lm pht Vit Nam l rt t, tiu biu trong s c cc bi nghin cu ca cc tc gi: V Vn Minh (2009), Trn Mai Anh v Nguyn nh Minh Anh(2010) v Bch Th Phng Tho (2011). Ngoi ra cn mt s nghin cu khc tuy khng trc tip tp trung vo truyn dn t gi hi oi nhng cng c cp n vn ny nh mt trong nhng nhn t tc ng n lm pht Vit Nam bao gm: V Tr Thnh (2001), Trng Vn Phc v Chu Hong Long (2005), Nguyn Th Thu Hng v Nguyn c Thnh (2010) v nhng nghin cu khc do IMF tin hnh. Ni dung c bn ca nhng nghin cu trn nh sau: Tc gi V Tr Thnh (2001): s dng m hnh VECM cho chui d liu thng k t nm 1992 n nm 1999 phn tch mi quan h gia cung tin, CPI, t gi hi oi v GDP thc. Kt qu nghin cu cho thy chnh sch tin t trong giai on ny l kh th ng v ch chy theo nhng thay i ca lm pht v GDP. Tc gi cng khng nh c nhng nh hng ca t gi ln lm pht trong nc. Nhm tc gi Trng Vn Phc v Chu Hong Long (2005) p dng phng php Granger cho chui d liu t thng 7 nm 1997 n thng 12 nm 2004 vi cc bin s: mc chnh lch vi sn lng tim nng (output gap), tr lm pht, gi du, gi go, t gi hi oi. Kt qu ch ra rng ch c hai bin s l output gap v tr lm pht l c nh hng ng k ln lm pht trong nc. Nhm tc gi Nguyn Th Thu Hng v Nguyn c Thnh (2010) s dng m hnh VECM phn tch mi quan h ca 11 bin s: sn lng sn xut
Trang 27

cng nghip, cung tin, li sut, tng trng tn dng, CPI, PPI, IMP, thm ht ngn sch tch ly, tng gi tr giao dch ca th trng chng khon, gi du th gii v gi go th gii t nm 2000 n nm 2010. Nghin cu a ra cc kt lun sau: hi nh Mc truyn dn trong ngn hn ca gi quc t n gi ni a cng c nhng nh hng nht nh. Ngoi ra mt nghin cu ca IMF nm 2003 s dng 7 bin s: gi du th gii, gi go th gii, sn lng cng nghip, t gi hi oi, cung tin, IMP v CPI vi d liu thng k t thng 1 nm 1995 n thng 3 nm 2003. Nghin cu ch ra rng bin ng ca t gi hi oi c tc ng v mt thng k i vi IMP nhng hu nh li c rt t tc ng n CPI. iu ny c l gii bi c mt s lng ln cc hng ha dng tnh CPI nhng li khng thng qua giao thng. Pha trn l nhng nghin cu c cp n vn truyn dn t gi hi oi, sau y l nhng nghin cu tp trung ch yu vo vn ny: Tc gi V Vn Minh (2009): tc gi s dng m hnh VAR tnh ton mc tc ng ca t gi hi oi ln IMP v t l lm pht trong nc vi d liu nghin cu t thng 1 nm 2001 n thng 2 nm 2007. Kt qu nh lng cho thy mc truyn dn ca t gi hi oi vo ch s IMP sau 6 thng l 1,04 v sau 1 nm l 0,21. Tuy nhin mc truyn dn n CPI trong 4 thng u l m v mc tc ng tch ly trong 1 nm sau ch l 0,13 thp hn nhiu so vi cc nc trong khu vc. Do nhng tc ng thp ny m tc
Trang 28

Qun tnh lm pht ca Vit Nam l cao v l nhn t quan trng tc Tc iu chnh l rt thp trn c th trng tin t v th trng ngoi Mc truyn dn t t gi v lm pht l ng k trong ngn hn, thm Cung tin v li sut c tc ng n lm pht nhng vi mt tr nht

ng n lm pht hin ti

ht ngn sch tch ly khng c nh hng g n lm pht.

gi khuyn ngh Chnh ph nn p dng mt ch t gi hi oi linh hot hn vi bin bin ng ln hn. Tuy nhin nghin cu ny c hai im hn ch: th nht l cha s dng ch s gi sn xut PPI trong qu trnh c lng, th hai l tc gi cha c c ngun s liu v IMP chnh thc m tin hnh t tnh ton li thng qua ch s gi xut khu ca cc quc gia c t l giao thng ln vi Vit Nam. Nhm tc gi Trn Mai Anh v Nguyn nh Minh Anh: Nghin cu tin hnh o lng mc chuyn t gi vo lm pht Vit Nam da trn m hnh t hi quy Vect VAR, v s dng phn mm Eview 5.1 thu c cc kt qu c lng. Nghin cu rt ra mt s kt lun sau: Th nht, nghin cu xc nh c h s truyn dn t gi Vit Nam khng hon ton thuc nhm trung bnh thp, trong h s truyn dn vo IMP v CPI ca Vit Nam ln lt l 0.13 v 0.065 trong mt thi k 6 thng. ng thi tc ng ca c sc v t gi hi oi n cc mc gi ni a b trit tiu sau khong 8 thng (i vi IMP) v 9 thng (i vi CPI). Th hai, c sc gi nhp khu khng to ra nhng thay i ln trong ch s gi tiu dng. V nh phn tch, c 2 knh tc ng t nhng thay i t gi n t l lm pht l knh trc tip t c sc t gi hi oi n IMP v CPI, knh th hai l knh trung gian. Nh vy, c sc t gi hi oi nh hng n lm pht ch yu qua knh trung gian, c bit l hin tng la ho nn kinh t. Th ba, theo kt qu ca phn ng c sc v phn tch phng sai th gi du v chnh sch tin t l nguyn nhn chnh lm tng gi tiu dng. Th t, t nghin cu v phn ng ca chnh sch tin t vi cc c sc v m, nghin cu pht hin rng mc cung tin t tng ln khi gi nhp khu, gi tiu dng v mc chnh lch sn lng thc t - sn lng tim nng tng. Kt qu ny c th hm : tng trng l mc tiu u tin hng u ca Vit Nam.

Trang 29

Th nm, kt qu phn ng c sc v phn tch phng sai chng minh rng, nh hng ca c sc cu n ch s CPI rt nh. Tc gi Bch Th Phng Tho (2011): Cui cng, bi nghin cu gn nht v c nh gi rt cao v ch ny l bi nghin cu: Truyn dn t gi hi oi vo cc ch s gi ti Vit Nam giai on 2001 2011 ca tc gi Bch Th Phng Tho vit vo thng 12 nm 2011. Tc gi s dng m hnh VAR qui vi 2 ng dng l hm phn ng y xem xt tc ng ca c sc t gi n cc ch s gi trong nc v phn r phng sai o lng vai tr ca tng c sc n s bin ng ca cc ch s gi. Bi vit khi qut c nhng kin thc nn tng nht v vn truyn dn t gi hi oi vn vn cha c h thng ha cc bi nghin cu trc y. Ngoi ra, tc gi cn cung cp cho ngi c nhng bin ng ca t gi hi oi, cc ch s gi IMP, PPI, CPI v lm pht ca Vit Nam trong thi k t nm 2001 n 2011: Hnh 2.7: Bin ng t gi, IMP v PPI ti Vit Nam

Trang 30

Tip theo, tc gi nu ra mt lot nhng nguyn nhn c kh nng gy nh hng n mc lm pht cao Vit Nam trong cc nm tr li y v rt ra mt s kt lun: Vic quyn s cao ca lng thc thc phm trong r hng ha tnh CPI ca Vit Nam khng phi l nguyn nhn c bn gy nn lm pht bi mt s quc gia khc trong khu vc cng c quyn s lng thc thc phm cao nh Thi Lan (36,06%), Philippin (46,58%), n (48,47%) nhng mc lm pht cc qucc gia ny vn thp hn nhiu so vi Vit Nam. Tng t, kin cho rng lm pht cao l do bin ng gi hng ha ca th gii cng khng c chp nhn v nhiu quc gia khc cng tnh trng nhp siu nh Vit Nam nhng khng phi chu mt mc lm pht cao. Tc gi khng nh cung tin tng trng nhanh trong nhng nm qua chnh l mt trong nhng nguyn nhn quan trng gy nn mc lm pht cao. Ngoi ra, u t khng hiu qu (th hin bng h s ICOR qu cao) cng c xem l mt nguyn nhn ca lm pht. Cui cng, k vng lm pht qu cao ca ngi dn Vit Nam do nhng nh hng ca qu kh cng vi tnh trng tham nhng cao cng c tc gi xem xt nh nhng yu t c ng gp vo tnh trng lm pht cao ca Vit Nam.

Trang 31

CHNG 3:

PHNG PHP NGHIN CU

3.1. M hnh nghin cu:


Ngoi vic s dng m hnh VAR dng rt gn cng cc ng dng thng thng nh cc bi nghin cu trc y, chng ti cn s dng m hnh SVAR (VAR cu trc) tin hnh c lng trc tip ln truyn dn t gi ERPT ti Vit Nam giai on 2001 - 2011. y c th c xem l nhng nt ni bt v khc bit ca bi nghin cu chng ti so vi cc bi nghin cu trc y v ERPT ti Vit Nam. Ban u, bi nghin cu chng ti xem xt s dng m hnh hi quy hai giai on TSLS c lng ERPT. Nhng m hnh ny gp mt s hn ch trong vic d bo (bi s dng bin cng c). iu ny, m hnh SVAR (VAR cu trc) chng ti s dng sau y s gii quyt nhng thiu st ny. Di y, chng ti s gii thiu c th v m hnh SVAR m chng ti s dng. L do la chn m hnh: M hnh t hi qui vect-VARs l m hnh m t mt bin ni sinh thng qua bin tr ca n v cc bin ni sinh khc. Trong bi nghin cu ny, chng ti s dng dng m hnh VAR cu trc (SVAR) m t s ph thuc ca cc ch s gi (IMP, PPI, CPI) vo tr cc chnh cc bin ny v tr ca cc bin v m c cp trn. Cc kt qu nghin cu trc y cho thy rng m hnh VAR rt gn gp mt s bt li trong vic gii thch mt cch trc tip tc ng ca NEER cng nh cc bin v m khc n cc ch s gi IMP, PPI, CPI v vic s dng m hnh VAR cu trc khc phc c ton b nhng nhc im ny. l l do v sao chng ti la chn VAR cu trc. Hai ng dng quan trng ca m hnh VAR: Hm phn ng y IRF(Impulse Response Function): Biu din tc ng ca cc c sc ln cc bin qua cc k quan st.

Trang 32

Phn r phng sai (Variance Decomposition): Biu din sai s d bo ca mt bin bng nhng c sc thnh phn ca cc bin khc, t cho thy vai tr ca cc bin khc nhau i vi yu t cn quan st. Cc kim nh: Kim nh tnh dng bng phng php Dickey-Fuller. Kim nh quan h nhn qu Granger. Kim nh tr trong m hnh VAR. Kim nh loi b tr trong m hnh VAR.

3.2. L thuyt m hnh VAR:


M hnh t hi quy vector VARs c C.A.Sims nu ra ln u vo nm 1980 trong cun Macroeconomics and Reality, Econometrica. M hnh a ra phn bin mt s gi nh trong vic s dng m hnh nhiu phng trnh, trong gi nh then cht l vic tn ti cc bin ngoi sinh. Theo Sims, cc yu t v m lun tc ng qua li ln nhau do khng c l do qui nh u l bin ngoi sinh v u l bin ni sinh trong m hnh, tt c cc bin u l ni sinh. M hnh u tin c Sims gii thiu c dng: Y1,t= a10+a11.Y2,t+a12.Y1,t-1+a13.Y2,t-1+u1,t Y2,t= a20+a21.Y1,t+a22.Y1,t-1+a23.Y2,t-1+u2,t y l dng cu trc ca m hnh VAR. M hnh VAR cu trc vit di dng ma trn: Yt = A0+ B.Yt+A1.Yt-1+A2.Yt-2+Ut Cu trc ni dung ca m hnh VAR c th c m t bng s bn di.

Trang 33

Hnh 3.1.S m hnh VAR

nh dng v c lng m hnh VAR rt gn

Kim nh m hnh

D bo

Nhn qu Granger

nh dng v c lng VAR cu trc

IRF

Phn r phng sai

thun tin trong vic nm bt l thuyt m hnh VAR, chng ti xin c trnh by ni dung l thuyt m hnh VAR theo tng phn c nu trong s trn. 3.2.1. nh dng v c lng m hnh VAR rt gn( reduced form VAR) Nh trn s , vic nghin cu mt m hnh VAR c bt ngun t vic nh dng v c lng m hnh VAR rt gn. y l tin c th i su vo xem xt cc tnh cht v ng dng ca m hnh VAR. Vic nh dng v c lng m hnh VAR rt gn c thc hin nh sau: 3.2.1.1. Kim nh tnh dng:

Trong phn tch chui thi gian, bt k mt chui thi gian no c tnh cht dng mi cho ra mt kt qu c lng ng tin cy. iu ny c cp n mt cch r rng v chnh xc nht trong time series analysis: forecasting and control, Box-Jenkins v Reinsel (1970). Do , vn u tin trong vic c lng v nh dng m hnh VAR l kim nh xem chui d liu chng ta ang quan st l dng hay khng. Nu chui d liu l dng th ta tin hnh c lng trn chui d liu ny, nu chui l
Trang 34

khng dng ta s tin hnh ly sai phn v xem xt tnh dng ca chui sai phn. Vic ly sai phn s dng li khi kt qu ca chui sai phn l dng. nu chui dng sau khi ly sai phn p ln, ta gi chui d liu gc ban u l chui tch hp bc p, k hiu I(p). Trong bi nghin cu ny, chng ti s dng phng php nghim n v ca DickeyFuller ( 1979) Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root, Journal of the American Statistical Association, 74, p. 427431 xem xt tnh dng ca chui d liu quan st. Phn kim nh ny c trnh by mt cch r rng trong Basic econometrics, 21,p. 814- 818, Gujarati ( 1978). 3.2.1.2. La chn di ca tr:

Vic la chn tr trong m hnh VAR l mt phn ht sc quan trng v phc tp trong th tc nh dng. Hn na, vn chn tr ph thuc nhiu vo kinh nghim ca ngi s dng m hnh hn l s dng mt cng thc nh lng n gin. Mc d vy, ngi ta cng da vo mt s tiu chun c th quyt nh la chn tr no ti u cho m hnh. Mt s tiu chun c cp n y nh l: AIC( akaike information creterion), SC( schwarz information criterion), LR( sequential modified LR test statistic), HQ( Hannan-Quinn information criterion), FPE( final prediction error). Vn c tnh v xem xt cc ch s trn c trnh by bi Grasa, Antonio Aznar (1989), Akaike, H. (1987). Factor Analysis and AIC, Psychometrika, 52(3), 317332, Ltkepohl, Helmut (1991). 3.2.1.3. Kim nh loi b tr ra khi m hnh:

Kim nh ny trnh by vn loi b tr ca mt hoc mt s bin ni sinh ra khi m hnh bng cch kim nh mc ngha ln lt ca cc tr xem liu chng c ngha v mt thng k hay khng. Nu m hnh khng loi b tr ca bt k bin ni sinh no th m hnh ny c xem l cn bng( balanced), ngc li nu c s loi b tr khin cho tr ca cc bin ni sinh l khng bng nhau th m hnh c gi l khng cn bng ( unbalanced).

Trang 35

Sau khi thc hin cc bc trn, ta tin hnh c lng tng phng trnh ca m hnh VAR rt gn bng phng php OLS. Kt qu c lng thu c s c xem xt bng cc kim nh c bn nh: kim nh Wald, xem xt ngha thng k ca cc bin, kim nh t tng quan ca cc sai s, kim nh nhn qu Granger nhm loi b nhng bin khng c quan h nhn qu ra khi phng trnh ang xem xt. y l nhng bc c bn c lng mt m hnh VAR rt gn. Tip theo chng ti s trnh by v vn nh dng m hnh VAR cu trc t VAR rt gn. y c xem l phn kh khn v c nhiu tranh lun nht khi nghin cu v m hnh VAR. 3.2.2. nh dng v c lng m hnh VAR cu trc: Chng ta xem xt li m hnh VAR cu trc c trnh by phn u. m hnh gm c 2 bin ni sinh v c xem xt vi 2 tr( VAR bc 2, VAR(2)). M hnh c trnh by di dng phng trnh: Y1,t= a10+a11.Y2,t+a12.Y1,t-1+a13.Y2,t-1+u1,t Y2,t= a20+a21.Y1,t+a22.Y1,t-1+a23.Y2,t-1+u2,t Hoc dng ma trn: Yt = A0+ .Yt+A1.Yt-1+ Ut Vi Yt= 1, l ma trn cc bin ni sinh trong m hnh 2, 11 l ma trn tham s ca bin Yt bn v phi phng trnh 0 13 l ma trn tham s ca bin Yt-1 23

10 A0 = ma trn h s chn 20 0 21

12 A1 = 22

Trang 36

Cng nh hu ht cc m hnh h phng trnh c nghin cu trc , m hnh VAR cu trc gp phi vn tc ng qua li gia cc bin ni sinh( c ch lin h ngc) khin cho vic p dng phng php OLS c lng tr nn khp khing. Do , m hnh VAR cu trc s c bin i v dng m hnh VAR rt gn c trnh by trn. VAR rt gn c suy ra t VAR cu trc c dng ma trn nh sau: ( I-).Yt = A0 +A1.Yt-1+Ut Yt = ( I- )-1.(A0 +A1.Yt-1 +Ut) Vi (I- )-1=
.

1, 1 11 10 12 = 2, . 21 1 20 22

1 11 21 1

Hay dng ma trn:

1, 10 11 12 1, 1 1, = + + . (*) 2, 20 21 22 2, 1 2,

1, 13 1, 1 . 2, 23 2, 1

Yt= B0+ B1.Yt-1+ Et M hnh (*) chnh l dng VAR rt gn c trnh by trn. Ta nhn thy rng, c lng VAR cu trc s cho chng ta 9 h s trong khi chng ta phi khi phc li 10 h s m hnh VAR cu trc. Nh vy, m hnh VAR dng cu trc l khng nh dng c. nh dng c m hnh VAR cu trc, chng ta cn c mt s rng buc gi ma trn sai s Et trong m hnh VAR rt gn v ma trn sai s Ut trong m hnh VAR cu trc. Di y chng ti xin c trnh by phng php gii quyt vn ny. 3.2.2.1. Phng php qui- phn r Cholesky:

Trang 37

Nh nu trn, nh dng c m hnh VAR cu trc ta phi tin hnh c lng mi quan h gia sai s Et trong m hnh rt gn v Ut trong m hnh cu trc. Mi quan h gia Et v Ut c th hin phng trnh sau: M.Et= N.Ut (**) Trong M, N l 2 ma trn vung cp k, k l s bin ni sinh trong m hnh VAR cu M. Et.M= N. N trc. Ma trn M, N c c lng phi tha mn phng trnh sau:

Vi: Et l ma trn phng sai- hip phng sai ca chui et v, 1.

E(Ut, Ut) = I : tc l cc chui ut khng tng quan vi nhau v c phng sai bng

Gi nh Cholesky qui c rng ma trn M l ma trn tam gic di vi cc h s 1 21 , 1 trn ng cho bng 1v N l ma trn cho nn (**) s c vit li nh sau: 0 1 , 2 0 0 1 , 1 0 1, 11 0 0 2, 0 22 . = 0 1 , 0 0 0 1, 0 2, 0 0 , ,

Trong phn r Cholesky, cc bin ni sinh trong h phng trnh s tc ng

theo th t t bin th k n bin th 1 nhng s khng c th t ngc li. tc l chiu tc ng s tun th nh sau :yk,t >yk-1,t...>y1,t v khng c chiu ngc li. 3.2.2.2. Phng php phi qui:

Vi phng php ny, mi phn t trong hai ma trn M, N c gn mt gi tr ty nghi sao cho tha mn rng s lng phn t c gn gi tr phi bng k(3k1)/2, vi k l s bin ni sinh trong m hnh. Kt qu t vic xem xt 2 phng php trn cho ta c lng c M, N trong phng trnh: M. Et= N.Ut, tng ng vi : Et= M-1. N. Ut Kt hp vi phng trnh VAR rt gn: Yt = ( I-)-1.(A0 +A1.Yt-1 +Ut)

Trang 38

Suy ra : (I-)-1=M-1. N => = I- N-1.M V : A0= (I-). B0 A1= (I-). B1 Vic c lng cc h s ca m hnh SVAR c ngha kinh t ht sc to ln, n cho php nhng nh nghin cu v lm chnh sch c th quan st mi quan h ca cc yu t trong cng mt thi im, t c th a ra cc bin php ng ph ngay tc khc vi cc c sc v tnh hung bt li. Trong bi nghin cu ny, chng ti s p dng m hnh SVAR o lng mc truyn dn t NEER n cc ch s gi Vit Nam. Ngun d liu chng ti s dng nh sau

3.3. M t d liu:
Trong nghin cu thc nghim Vit Nam, chng ti s dng m hnh nghin cu tng t nh nghin cu ca McCarthy (2000). Chng ti th thay th nhiu bin v m i din cho nhng yu t tc ng trn vo m hnh nh cc bin cung tin M2, tng trng tn dngsong kim nh nhn qu Granger cho thy s khng ph hp ca mt s bin ny. Do , cui cng bi nghin cu thu thp chui s liu t giai on 01/2001 n 06/2011 gm c: bin gi du th gii (OIL) tng trng cho c sc cung, bin l hng sn lng (OPG) tng trng cho c sc cu, li sut ngn hn (R) tng trng cho chnh sch tin t, li sut hiu lc danh ngha (NEER), ch s gi nhp khu (IMP), ch s gi sn xut (PPI) v ch s gi tiu dng (CPI). 3.3.1. Gi du th gii (OIL) v li sut ngn hn (R): Bin gi du th gii (OIL) v bin li sut ngn hn (R) l li sut cho vay (lending interest rate) chng ti ly ngun t Qu tin t IMF. Chng ta c th thy t 2001 n 2007, gi du th gii tng nh hng nm, nhng t nm 2007 n 2011, do
Trang 39

nh hng ca khng hong kinh t ton cu, gi du th gii c s bin ng ln v phc tp. Hin gi du vn ang bt n, ang cht mc trn 100 USD/thng v cha c du hiu bnh n tr li. V gi du i din cho c sc pha cng v y cng chim t trng ln gi tr nhp khu ca Vit Nam nn nh hng rt ln n cc ch s gi trong nc. Bn cnh , li sut cho vay trong nc cng c nhng bin ng tng t, khi t 2001 n 2007, li sut n nh quanh mc 10%, nhng t 2007 tr i li sut lin tc bin ng, th hin s bt n trong chnh sch tin t ti Vit Nam. c bit, nm 2011 vi nhiu Ngn hng chy ua li sut lm mt bng li sut ti Vit Nam bin ng mnh, iu ny nh hng n cc yu t v m khc ca nn kinh t, c bit l cc ch s gi. Hnh 3.2: Gi du th gii v li sut cho vay ti Vit Nam.

Oil Prices (USD/barrel)


150 100 50 Jan-01 Aug-01 Mar-02 Oct-02 May- Dec-03 Jul-04 Feb-05 Sep-05 Apr-06 Nov-06 Jun-07 Jan-08 Aug-08 Mar-09 Oct-09 May- Dec-10 0

Interest (%)
30 20 10 0 Jan-01 Aug-01 Mar-02 Oct-02 May-03 Dec-03 Jul-04 Feb-05 Sep-05 Apr-06 Nov-06 Jun-07 Jan-08 Aug-08 Mar-09 Oct-09 May-10 Dec-10

Ngun: Qu tin t IMF 3.3.2. L hng sn lng (OPG) Bin s tip theo chng ti quan tm l bin l hng sn lng (OPG), bi chng ti s dng cch tnh thng thng ging nh nhiu bi nghin cu trc y. L hng sn lng chnh l s chnh lch gia sn lng thc t v sn lng tim
Trang 40

nng, trong sn lng tim nng c tnh bng cch s dng b lc HodrickPrescott (Hodrick- Prescott filter). T , chng ti ly chnh lch gia sn lng thc t v sn lng tim nng tnh gi tr l hng sn lng. y chng ti ch quan tm n ln ca l hng sn lng i din cho c sc pha cu nn chng ti ly gi tr tuyt i ca bin ny. Ngun s liu GSO.

Hnh 3.3: L hng sn lng ca Vit Nam qua cc nm

Output Gap (million USD)


180000 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Jul-02 Apr-03 Jul-05 Apr-06 Jul-08 Apr-09 Jan-01 Oct-01 Jan-04 Oct-04 Jan-07 Oct-07 Jan-10 Oct-10

GDP thc GDP tim nng Output Gap

Ngun: GSO v cc tc gi t tnh ton 3.3.3. T gi hiu lc danh ngha (NEER) Yu t quan trng nht trong qu trnh tnh ton mc truyn dn t gi chnh l t gi hi oi. Do chng ta s phi a vo m hnh mt bin s nh lng cho t gi hi oi ni chung ch khng phi l nhng t gi ring bit nh USD/VND, EUR/VNDV chng ti quyt nh la chn ch s NEER (Nominal Effective Exchange Rate) t gi hi oi danh ngha hiu lc a vo trong m hnh. Chng ti khng s dng ch s REER (Real Effective Exchange Rate) bi chng ta ang tin hnh o lng tc ng ca bin ng t gi n cc ch s gi trong nc, tuy nhin bn thn REER bao hm c ch s gi hng ha trong nc theo cng thc: REERt =

(1)
Trang 41

Trong : REER: t gi hi oi thc c hiu lc ejt : T gi hi oi ca hai ng tin trong k th t Pjt: Ch s gi hng ha quc gia ang so snh Pt: Ch s gi hng ha quc gia ang tnh REER wjt: T trng thng mi gia quc gia ang tnh REER vi quc gia so snh so vi tng gi tr thng mi ca quc gia ang tnh REER vi tt c cc quc gia c chn. Do chng ti s dng ch s NEER: NEERt = (2)

tnh ton NEER ca Vit Nam trong k nghin cu (t thng 1 nm 2001 n thng 6 nm 2011) chng ti la chn 17 quc gia-khu vc c khi l ng mu dch cao i vi Vit Nam trong k nghin cu, chim n 96,28%, theo th t l Trung Quc, khu vc Euro, Nht Bn, M, Singapore, i Loan, Hn Quc, Thi Lan, Australia, Malaysia, HongKong, Indonesia, Thy S, Anh, n , Philippin v Nga. Hnh 3.4: T trng kim ngch xut nhp khu Vit Nam

T trng kim ngch xut nhp khu ca Vit Nam giai on 2001 - 2011 6.50%

93.5%

Nhm 17 quc gia Nhng nc khc

Trang 42

tnh ton t gi hi oi vi cc ng tin trn chng ti s dng ng USD nh ng tin trung gian. Chng hn nh tnh ton NEER vo thng 1 nm 2001. Chng ti ln lt s dng ng USD lm trung gian tnh ton t gi cc ng tin cn li so vi VND (ch s ejt). Chng ti tip tc tnh ton t trng mu dch vi quc gia j (wjt) bng cch ly gi tr mu dch vi quc gia j chia cho tng gi tr mu dch trong thng 1 nm 2001. Cui cng s dng cng thc (2) chng ti tnh ton c NEER trong k. Bng tnh ton chi tit s liu NEER c th hin trong bng ph lc nh km.

Hnh 3.5: T gi hiu lc danh ngha Vit Nam

NEER
200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 Jan- Jan- Jan- Jan- Jan- Jan- Jan- Jan- Jan- Jan- Jul-01 Jul-02 Jul-03 Jul-04 Jul-05 Jul-06 Jul-07 Jul-08 Jul-09 Jul-10 Jan- 0 NEER

3.3.4. Cc ch s gi:
Trang 43

Cui cng l cc ch s gi ch s gi nhp khu (IMP), ch s gi sn xut (PPI), ch s gi tiu dng (CPI) (ly nm 2005 l nm gc). Nhn chng cc ch s gi u c cng xu hng bin ng chung, bt u tng mnh vo cc thng t nm 2008, trong ch s gi sn xut PPI v ch s gi tiu dng CPI bin ng ln hn c. Cc ch s gi c chng ti a vo o lng tc ng ca cc yu t v m n cc bin ny, c bit l bin t gi hi oi, t c lng mc tc ng ca ERPT ti Vit Nam. Chng ti ly ngun t GSO. Hnh 3.5: Cc ch s gi ti Vit Nam

Cc ch s gi ti Vit Nam
300 250 200 150 100 50 0 Jan-01 Jan-02 Jan-03 Jan-04 Jan-05 Jan-06 Jan-07 Jan-08 Jan-09 Jan-10 Jan-11 Jul-01 Jul-02 Jul-03 Jul-04 Jul-05 Jul-06 Jul-07 Jul-08 Jul-09 Jul-10 IMP PPI CPI

Trang 44

CHNG 4:

NGHIN CU THC NGHIM TI VIT NAM

4.1. nh dng v c lng m hnh VAR rt gn:


4.1.1. Kim nh tnh dng ca chui d liu: Nh trnh by trong phn l thuyt m hnh, vic kim nh tnh dng nhm mc ch m bo vic s dng m hnh VAR l hp l. Trong trng hp chui d liu hay cc sai phn ca n khng dng, m hnh VAR s khng th c s dng. Bng kt qu tm tt tnh dng ca cc bin IMP, PPI, CPI, NEER, OIL, OPG, R s dng phng php kim nh nghim n v nh sau: Hnh 4.1: Kim nh tnh dng chui d liu:

Bng kt qu trn cho thy, cc bin IMP, PPI, CPI, NEER, OIL, OPG, R s dng trong bi nghin cu u l chui dng bc 1, tc l khi ta tin hnh ly sai phn bc 1 chui gc ban u th kt qu kim nh cho chui ny l dng ( kt qu mi bin u c ngha thng k vi gi tr p-value u b hn 1%). Nh vy vic s dng m hnh VAR cho cc kim nh v c lng v sau l hon ton ph hp. 4.1.2. Kim nh nhn qu Granger:

Trang 45

Nh trnh by trn, phn m hnh chng ti thc hin da trn nn tng m hnh m McCarthy thc hin vo nm 2000. Do , m hnh lc u ca chng ti cng s dng 7 bin bao gm: CPI, IMP, PPI, NEER, OPG, R, OIL. Sau chng ti tin hnh kim nh nhn qu Granger xem xt liu c bin no trong m hnh trn l khng cn thit v c th loi b ra khi m hnh ny hay khng. Kt qu pha di cho thy, tt c cc bin iu c quan h nhn qu vi bin CPI vi mc ngha <10%, kt qu ny l tng ng vi bi nghin cu ca McCarthy, J. (2000). Nh vy m hnh nghin cu ca chng ti s s dng 7 bin nu trn quan st thc nghim c ch truyn dn Vit Nam. Hnh 4.2: Kim nh nhn qu Granger:

Kim nh nhn qu Granger ( Var Granger Causality/ Block Exeneity Wald Tests)

Trn thc t ngoi 7 bin nu trn, chng ti tin hnh thu thp d liu v a vo trong m hnh mt s bin nh: Cung tin M2, tc tng trng tn dng, gi thp th gii, sn lng sn xut cng nghip. Nguyn nhn th a cc bin trn vo m hnh bi mi bin u c nhng nh hng nht nh ln ch s gi tiu dng trong nc:
Trang 46

+ Cung tin M2 l mt ch s i din cho chnh sch tin t ca Ngn hng trung ng (ngoi bin li sut ngn hn R s dng) + Tc tng trng tn dng nh hng n dng tin thc s c bm vo nn kinh t v chc chn s c nh hng n CPI + Thp chim mt phn t trng kh ln trong kim ngch nhp khu ca Vit Nam trong nhiu nm qua. Do gi thp th gii chc chn s c nhng tc ng n ch s gi trong nc + Sn lng sn xut cng nghip: chnh l thnh qu ca ton b nn sn xut cng nghip ca nc ta, do y l ch s t nhiu s c th tc ng n CPI Kt qu thc nghim m hnh cho thy: + 3 bin cung tin M2, gi thp th gii v sn lng sn xut cng nghip khng c ngha v mt thng k hay ni cch khc l khng c nh hng n CPI + Bin tng trng tn dng c ngha v mt thng k song kh so snh trc v sau khi a bin ny vo m hnh, ch s R2 khng thay i ng k, Do vic thm bin ny vo m hnh hu nh khng c ngha ln. Cui cng chng ti vn quyt nh s dng 7 bin nn tng m McCarthy xut, l: CPI, IMP, PPI, NEER, OPG, R, OIL 4.1.3. Chn tr cho m hnh VAR rt gn: Chng ti thc hin quan st ti a l 8 tr tm kim tr ti u cho m hnh. Vi nhiu tiu ch nh gi khc nhau, vic la chn tr l thc s kh khn. Chng ti s tin hnh la chn tr da trn s lng cc tiu ch chp nhn tr . Theo , da vo bng kt qu pha di, chng ta nhn thy tiu chun SC la chn 1 tr cho m hnh, tiu chun FPE v HQ la chn tr ti u l 2, tiu chun LR v AIC ln lt l 5 v 8. Nh vy, 2 tr l tr ti u ca m hnh. Hnh 4.3: Chn tr cho m hnh VAR

Trang 47

4.1.4. Bng kt qu c lng m hnh VAR: Vi vic xc nh cc bin ni sinh v s lng tr thch hp nh 2 phn nu trn, chng ti tin hnh c lng m hnh VAR dng rt gn, kt qu m hnh c th hin nh sau: Hnh 4.4: Kt qu m hnh VAR rt gn

Trang 48

Trang 49

T bng kt qu nu trn chng ta c th thy c cc bin c ngha v mt thng k ln khi o lng nh hng ln ch s gi tiu dng (thng k t cho kt qu ln hn 1,96). C th l cc bin: OPG (-1) vi t = 7,269, NEER(-2) v NEER(-1) vi t ln lt l 4,53088 v 3,32705, PPI(-2) vi t = 4,34152 v PPI(-1) vi t = 3,48591. T cc kt qu trn c th thy output gap vo thi im ngay trc thi im quan st CPI (t-1) c nh hng vi ngha v mt thng k rt cao ln ch s CPI. Ngoi ra NEER v PPI cng l nhng bin c nh hng quan trng n CPI v nhng nh hng ny thng c xu hng to ra cc tr ko di qua cc k khc nhau. Tuy nhin nh chng ta bit m hnh VAR rt gn gi nh rng khng h c tc ng ca cc bin ang xem xt ti thi im t ln cc bin cn li. iu ny cha thc s hp l bi khi xy ra mt c sc v t gi, lp tc cc ch s gi t nhiu cng s b nh hng nhng m hnh VAR rt gn ca McCarthy cng nh nhiu tc gi khc b qua vn ny. Chnh v vy chng ti quyt nh s dng m hnh VAR cu trc gii quyt vn ny.

4.2. c lng m hnh SVAR:


L do la chn v l thuyt m hnh SVAR c chng ti trnh by chng 3 ca bi nghin cu ny.

Trang 50

tin hnh m hnh SVAR, chng ta tin hnh cc bc c trnh by trong phn l thuyt trn kt hp vi s h tr ca phn mm Eviews 6.0 v Excel 2007 cho vic tnh ton. Bc u tin trong vic nh dng v c lng m hnh cu trc l vic c lng mi quan h gia Et v Ut, ngha l chng ta i c tnh 2 ma trn M, N trong phng trnh M.Et = N.Ut. Bng bn di cho thy kt qu c lng ca 2 ma trn M, N( *qui c M= estimated A, N= estimated B trnh s nhm ln vi k hiu ma trn A, B trong phn l thuyt):

Nhn vo bng kt qu ca ma trn M( ma trn pha trn) ta thy y khng phi l mt dng ma trn tam gic di, nh vy kt qu ny s khc vi kt qu khi ta s dng phn r Cholesky. Bng kt qu nu s dng phn r Cholesky, vi gi nh ma trn h s l ma trn tam gic di s c dng nh sau:

Trang 51

Sau khi c lng c ma trn M, N ta tin hnh c tnh ma trn cu trc theo cng thc sau: Ma trn h s cu trc: = I- N-1.M . Ma trn h s chn: A0= (I-). B0 Ma trn h s trc bin Yt-1: A1= (I-). B1 Ma trn h s trc bin Yt-2: A2=(I-). B2 Khi m hnh SVAR c vit di dng ma trn nh sau: Yt = A0+ .Yt+A1.Yt-1+ Ut Bng 4.1: M hnh SVAR dng ma trn Vi: =
CPI CPI PPI IMP NEER OPG OIL R PPI IMP NEER OPG 0 0.112378 0.239355 0.050151 7.73E-05 -0.1 0 -11.54344 0.098696 0.000333 -0.1 -0.1 0 0.001067 2.38E-06 -0.1 -0.1 -0.1 0 4.91E-05 -0.1 -0.1 -0.1 -0.1 0 -0.1 -0.1 -0.1 -0.1 -0.1 -0.1 -0.1 -0.1 -0.1 -0.1 OIL 0.03801 0.114906 0.002115 0.026819 -75.38998 0 -0.1 R -0.226415 -0.194786 -0.008697 -0.38422 -201.3396 -1.26726 0

Nhn vo bng kt qu ta thy: Mi trong bng cho thy tc ng ca bin trn dng i vi bin trn ct ti cng mt thi im. v d: giao nhau gia ct PPI v dng CPI c kt qu l a12=
Trang 52

0.112378, c ngha l ti cng mt thi im t, vi gi nh rng cc yu t khc l khng bin ng nu PPI tng ln 1 n v th ch s CPI s tng ln 0.112378 n v. ln ch s truyn dn t NEER qua cc ch s IMP, PPI, CPI ln lt l: 0,1%, 9,8%, 5%. iu ny c ngha ln trong vic iu hnh t gi nc ta. Vi mt ch s truyn dn tc thi trong k xc nh trc, cc nh lm chnh sch c th ch ng iu hnh chnh sch t gi sao cho ph hp vi mc tiu a ra. C th, gi s nh ti thi k t nn kinh t phi i u vi mt c sc lm pht c ln l 2,5%, cc nh phn tch chnh sch nhn nh rng c th s dng t gi nh l mt cng c gii quyt c sc, nh vy cn xem xt mc truyn dn tc thi ca t gi NEER n ch s gi CPI v t a ra mc iu chnh thch hp. nh vy trong trng hp trn cc nh iu hnh chnh sch c th gim t gi xung mt mc 0.5 n v khin cho CPI gim mt mc l 0.5x0.050151 = 2,50755%. Tuy nhin, vic s dng n thun mt cng c qun l c th li khin cho nn kinh t gp phi mt c sc khc cho nn trong trng hp chnh ph c th linh hot kt hp c 2 cng c l t gi v li sut. gi s chnh ph quyt nh gim t gi xung mt mc 0.3 v li sut cho vay c tng ln 4,4% khi tc ng tng hp ca 2 cng c ny s lm gim ch s CPI mt mc: 0.3x0,050151+0,22642.4,4%= 2,50078%. mc d cha th loi b hon ton c sc nhng vic phi hp hi ha cc cng c qun l cng lm gim ng k tc ng ca n. 4.2.1. Hm phn ng y IRF: Phn ny chng ti xin trnh by hm phn ng y nh l kt qu ng dng t m hnh SVAR c nh dng trn. Ngoi ra chng ti cng s s dng phn r Cholesky tnh ton gi tr ca hm ny v sau a ra so snh, phn tch hai kt qu trn. Kt qu hm phn ng y t m hnh SVAR c nh dng trn:

Trang 53

Response of D(CPI) to Generalized One S.D. D(NEER) Innovation


.5 .4 .3 .2 .1 .0 -.1 -.2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Bng kt qu trn o lng tc ng ca 1% c sc t gi n ch s gi CPI. C th thy rng, ngay ti thi im ban u tc ng ca c sc ny l cha r rng v n nh. Ti thi im u tin, ch s CPI c phn ng ngc vi ln trong c sc, c th mt s gia tng 1% trong t gi s lm ch s gi gim xung 8,39%. V tc ng truyn dn ny th hin s o chiu vi ng nh l thuyt c trnh by phn trc. ti thi im sau 2 thng t khi xy ra c sc, mt s gia tng trong t gi NEER s khin gia tng ch s gi CPI. C th, nu NEER tng 1% th CPI s tng gn 11,6%. Sau 3 thng , mc truyn dn tip tc gia tng v t mc cao nht vi ln gn 29%. cc giai on sau, mc d ch s truyn dn vn dng nhng c xu hng gim xung mt cch r rt. Kt qu hm phn ng y IRF s dng phng php phn r Cholesky: Hnh 4.5: Kt qu IRF s dng phn r Cholesky

Trang 54

Response of D(CPI) to Cholesky One S.D. D(NEER) Innovation


.6 .5 .4 .3 .2 .1 .0 -.1 -.2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

V th t sp xp cc bin trong m hnh s dng phn r Cholesky: Vic la chn th t thng da trn kinh nghim ca ngi nghin cu v chng ta bit McCarthy l ngi c rt nhiu kinh nghim trong lnh vc ny. Do nhm chng ti s tin hnh s dng trt t sp xp ca Cholesky trong bi nghin cu ca mnh. l: D(OIL) > D(OPG) > D(R) > D(NEER) > D(IMP) > D(PPI) >D(CPI). Kt qu hm phn ng ca cc bin PPI v IMP s dng nh dng SVAR: Hnh 4.6: Kt qu hm phn ng ca PPI v IMP s dng SVAR

Trang 55

Response of D(PPI) to Generalized One S.D. D(NEER) Innovation


1.0 0.8 0.6 0.4 0.2 0.0 -0.2 -0.4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Response of D(IMP) to Generalized One S.D. D(NEER) Innovation


.010 .008 .006 .004 .002 .000 -.002 -.004 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Kt qu trn cho thy:

Trang 56

+ i vi IMP: c sc t NEER c tc ng ln nht ngay ti thi k u tin v tc ng ny gim dn cc thi k sau . + i vi PPI: tc ng ny t gi tr ln nht sau 3 thng v bt u gim dn cc thi k sau. 4.2.2. Phn r phng sai: Phn ny chng ti xy dng mt cng thc biu din s bin ng ca cc ch s vo nhng c sc ca cc bin thnh phn tm hiu vai tr ca tng c sc i vi bin quan st. Kt qu m hnh c th hin pha di ln lt l phn r phng sai ca IMP, PPI, CPI: Hnh 4.7: Phn r phng sai ca IMP, PPI v CPI

Trang 57

Trang 58

Vi mt trt t Cholesky nh trn : D(OIL) > D(NEER) > D(IMP) > D(OPG) > D(R) > D(PPI) >D(CPI) kt qu cho thy mt s im ng lu nh sau: i vi IMP: ngoi tr tc ng t c sc ca chnh n th c sc t gi du ng mt vai tr quan trng to nn s bt n ca IMP. Tc ng t c sc ca bin OIL chim mt t trng kh ln( hn >40%) qua cc k quan st. Mc d vy, tc ng ny c xu hng gim dn, t 59% thng th nht xung cn khong 41% thng th 6 v duy tr n nh vi mc 40,5% thng th 10. iu ny cho thy mt s l thuc rt ln ca ch s gi IMP vo gi du ca th gii. i vi PPI: ch s PPI chu nh hng mnh t c sc ca IMP v c sc ca OPG. tuy nhin lc cho thy tc ng ca 2 c sc ny l khng ging nhau. C sc ca IMP tuy c t trng ln hn trong s bt n ca PPI nhng gim dn qua cc thng( t 36,8% trong thng th nht gim xung cn 28,9% trong thng th 10). C sc t OPG c t trng thp hn song tc ng ca n c xu hng bt n hn. t trng ca n tng ln nhanh chng t thng ban u n thng th 2(0,5%-> 10% ->17%) nhng sau gim dn n thng 6 ri c xu hng tng dn cho n thng 8 v gim nh tr li. i vi CPI: cc c sc ca NEER, OPG, IMP, ngoi tr OPG c xu hng hi bt n trong nhng thng u, cc c sc cn li u c vai tr tng dn qua tng thng. Kt lun m hnh SVAR: Nh vy chng ta c th d dng nhn ra mc truyn dn t gi hi oi Vit Nam l rt thp so vi cc quc gia ang pht trin khc m phn 2 v cc cng trnh nghin cu cc quc gia chng ti trnh by. iu ny lm chng ti quan ngi liu m hnh SVAR cha ph hp v cha thc s o lng c tc ng truyn dn Vit Nam? khng nh vn mt cch chc chn, chng ti cn mt m hnh o lng c mc cn bng trong di hn v chng ti quyt nh la chn VECM mt m hnh tiu biu m nhiu vi nghin cu trong phn 2 c cp.

Trang 59

4.3. M hnh VECM (Vector Error Correcrtion Model):


4.3.1. L thuyt m hnh VECM: Nh gi phn kim nh tnh dng, khi xem xt mt chui cc bin khng dng chng ta cn thn trng khi m t mi quan h gia cc bin ny. Mi quan h ny ph thuc nhiu vo tnh cht dng ca mi bin. gi s nu 2 bin khng dng ny u l 2 chui tch hp cng bc p, iu ny c th hm cho vic xem xt mt mi quan h cn bng di hn gia 2 bin ny. Khi nim ng tch hp (Cointegration) c a ra m t cho mi quan h ny. V mt kinh t lng, hai hoc nhiu bin quan st c mi quan h ng tch hp vi nhau c ngha l cc bin ny c cng bc tch hp (u l cc chui I(p)) v tn ti mt t hp tuyn tnh ca cc bin ny l mt chui dng( I(0)). Hai chui {y1,t} v {y2,t} l ng tch hp nu: {y1,t} v {y2,t} u l chui tch hp bc p: I(p) Tn ti mt b s (a1,a2) khng ng thi bng 0 sao cho: a1.y1,t +a2.y2, t l mt chui dng: I(0). Thc nghim quan st cc yu t v m cho thy chng u l cc chui tch hp bc 1. Do chng ta s ch trng phn tch mi quan h ng tch hp i vi cc chui tch hp bc 1 ny. M hnh VECM l mt trong nhng m hnh c a ra quan st mi quan h ng tch hp ny gia cc chui thi gian. Gi s hai chui y1,t v y2,t l 2 chui tch hp bc 1, ta s dng m hnh VAR dng rt gn( reduced form VAR) m t mi quan h gia 2 bin ny: Yt= A0+ A1.Yt-1+ A2.Yt-2+ Et(*) 1, ma trn cc bin Vi Yt= 2, , 11 , 21

Ai=

, 12 (i= 1,2) ma trn h s bin Yt-1 v Yt-2 , 22


Trang 60

Et=

Yt= A0+ (-I+A1+A2).Yt-1-A2. Yt-1+ Et (**)

Phng trnh (*) c bin i thnh:

1, ma trn sai s mi phng trnh. 2,

Vi gi nh rng Et l chui dng, ta nhn thy v tri ca phng trnh (**)

l mt chui dng, cc hng t bn phi cng phi l chui dng. do , (-I+A1A2).Yt-1 phi l chui dng hay mt t hp tuyn tnh ca y1,t v y2,t l mt chui dng. vy y1,t v y2,t c quan h ng tch hp. M hnh VAR c biu din di dng phng trnh (**) c gi l m hnh VECM. Phng trnh (**) s c vit di dng h phng trnh nh sau: y1,t y1,t-1= a1,0+ 1.(y1.t-1+.y2,t-1) +1,t y2,t-y2,t-1 = a2,0 +2.(y1,t-1+.y2,t-1) +2,t ngha m hnh: H s trong ngoc n biu hin mi quan h di hn gia 2 bin y1,t v y2,t, h s 1, 2 th hin cho c ch iu chnh trong ngn hn. Th tc Jonhansen trong c lng m hnh VECM: Bc 1: kim nh tnh ng lin kt ca m hnh, nu khng c ng lin kt th s khng s dng m hnh ny. Bc 2: c lng m hnh VECM khng rng buc vi s vc t ng tch hp xc nh bc trn thu c cc vc t ng tch hp. Bc 3: c lng m hnh VECM c rng buc, trong cc rng buc da trn h s c lng c t vc t ng tch hp bc trn. c m hnh v chn ra m hnh ph hp nht. Bc 4: s dng m hnh phn tch, d bo v hm phn ng y, phn r phng sai.
Trang 61

Trong phn phn tch thc t Vit Nam, chng ti s trnh by kt qu c th hn cho cc phn ny. Phn kim nh tnh dng trn cho thy rng, cc bin v m CPI, PPI, IMP, NEER, GDP, OIL, R u l chui tch hp bc 1. By gi chng ta tin hnh kim nh qu trnh ng tch hp gia cc bin ny. Kt qu kim nh trace v tnh ng tch hp gia cc bin c trnh di: Hnh 4.8: Kim nh ng tch hp

Du * th hin s quan h ng tch hp gia cc bin. nh vy, c 2 b s khc nhau( sau khi chun ha) m t hp tuyn tnh gia cc bin trn cho kt qu l mt chui dng. Ta s s dng m hnh VECM xem xt mi quan h cn bng di hn gia cc bin ny. 4.3.2. Kt qu c lng m hnh VECM: Kt qu c lng m hnh VECM cho 7 bin dng: Hnh 4.9: Kt qu s lc c lng VECM

Trang 62

Phn ny( hnh pha trn) ca bng c lng m t cc h s trong biu thc ng tch hp. biu thc trn th hin mi quan h cn bng di hn gia cc bin c trong m hnh. C th nhn thy r rng, trong di hn cc yu t PPI, IMP, NEER, OIL, GDP, R u c tc ng n lm pht. Thng k t( trong du ngoc vung) u c gi tr kh ln, u ny khng nh tc ng ca cc yu t ny n ch s CPI l ngha thng k. Kt qu cn bng di hn cho thy tc ng truyn dn t NEER n ch s CPI l 0.6%. Hnh 4.10: M hnh VECM

Trang 63

Trang 64

Kim nh tnh dng ca sai s: Nu kt qa kim nh cho kt qu chui sai s l dng th m hnh VECM l ph hp v ng tin cy. Nu kt qu l khng dng th cn phi xem xt li vic la chn m hnh cho ph hp. ta c bng kt qu bn di: Hnh 4.11: Kim nh tnh dng VECM

Kt qu cho thy chui sai s phng trnh cha ng tch hp l dng vi mc ngha thng k cao. nh vy kt qu t m hnh VECM l hp l v ng tin cy. Hm phn ng y: Hnh bn di tng hp kt qu hm phn ng y o lng tc ng ca mt 1% c sc t NEER n cc ch s CPI, PPI, IMP. Kt qu trn cho thy mt s ph hp trong c ch truyn dn. c sc c tc ng ln nht n IMP ri n PPI v sau cng CPI, u ny ko di n ht 8 thng trong 10 thng quan st. Mc truyn dn t gi tr ti a i vi IMP sau 8 thng cn i vi PPI v CPI l 9 thng. Hnh 4.12: Hm phn ng y VECM

Trang 65

0.012 0.01 0.008 0.006 0.004 0.002 0 1 -0.002 2 3 4 5 6 7 8 9 10 LCPI LIMP LPPI

Phn r phng sai: Phn tch phn r phng sai trong phn ny o lng vai tr ca cc bin CPI, PPI, IMP, NEER, GDP, OIL, R( biu th qua %) nh hng nh th no n mc bin ng ca cc ch s CPI, PPI, IMP. Kt qu phn r phng sai ca CPI cho thy: bt n ca CPI chu tc ng nhiu bi chnh n. u ny hm mt mi trng lm pht y bt n. u ny cng c gii thch bi mt h s rt ln ca bin CPI(-1), h s m ch mc dai dng ca lm pht trong m hnh. Ngoi ra chng ta cn thy c vai tr ca CPI l gim dn qua cc thng sau, thay vo l s tng ln ca cc yu t R, OIL, NEER, IMP, PPI. Hnh 4.13: Phn r phng sai CPI

Trang 66

Kt qu phn ra phng sai ca IMP cng cho thy nhng kha cnh tng t nh CPI nhng ni bt ln l vai tr ca gi xng du OIL n IMP. Vai tr ca bin OIL chim mt t trng ln( hn 30% tt c cc thng) trong vic gii thch s bt n ca IMP v tip tc gia tng trong nhng thng tip theo. iu ny c l gii bi s ph thuc rt nhiu vo gi xng du th gii ca nc ta, c bit trong thi k quan st ca chng ti bao hm nhng giai on chin tranh en ti nhng khu vc khai thc du m cng vi nhng s c quyn trong gi c ca khi cc nc khai thc du ln. Mt im th v c th hin trong kt qu trn l mc d tc ng ca bin OIL i vi IMP l rt ln nhng n gim dn ng k khi truyn dn n CPI. iu ny l ph hp trong thc t, mc d gi xng du th gii bin ng mnh nhng trong nc chnh ph lun c nhng bin php khng ch gi xng du nhm bnh n tiu dng trong nc.

Kt qu phn tch phn ra phng sai ca PPI ni ln rng: S bt n ca PPI ngoi vic chu nh hng ca chnh mi trng trong nc, n cn chu tc ng mnh m ca ch s IMP. iu ny c l gii bi mt c cu xut nhp khu m trong nguyn, nhin vt liu phc v cho sn xut trong nc chim mt t trng tng i ln so vi hng ha tiu dng.

Trang 67

Kt lun m hnh VECM: Nh vy kt qu kim nh m hnh VECM cng ch ra rng mc truyn dn t gi Vit Nam l rt thp, c th h s truyn dn ln ch s CPI ch t 0,6%. C th ni m hnh SVAR v m hnh VECM chng ti s dng cho ra nhng kt qu tng t nhau. Nh vy c th khng nh c mt s nguyn nhn no gy ra mc truyn dn rt thp Vit Nam trong thi k 2001-2011. Theo chng ti c th l: Chin lc Gi Th trng (Pricing to Market) Mt trong nhng yu t quan trng nh hng n ERPT ti Vit Nam chnh l chin lc Gi - Th trng (pricing to market). y l yu t c rt nhiu nh nghin cu nhiu nc dng gii thch ERPT thp cc quc gia. Khi nim chung ca chin lc ny l gi c c iu chnh ph hp vi th trng. Khi t gi hi oi thay i, cc cng ty vn gi mc gi ph hp vi th trng v c th chu l gi th phn trc p lc cnh tranh. iu ny lm gim ng k mc ERPT cc nc. Vit Nam, mt v d c th cho trng hp ny chnh l vic kim sot gi c ca Nh nc. Nu v Nh nc nh l mt cng ty ln i din cho th trng, th Nh nc lun tm cch kim sot gi c bnh n th trng, iu ny lm gim ng k truyn dn t gi vo cc ch s gi trc cc c sc t gi. Trong khi mt hng nhp khu ch yu ca Vit Nam ch yu l nguyn nhin liu, chim gn 50% gi tr nhp khu nm 2011, nhng Nh nc li kim sot gi bnh n th trng. Do , mc truyn dn Vit Nam vo cc ch s gi s b gim ng k v rt thp.
Trang 68

Di y l hnh nh v bin ng gi du th gii v gi xng bn l ti Vit Nam t 2008 n 2011. Hnh 4.16: Din bin gi du th gii

Oil Prices (USD/barrel)


150 100 50 Apr- Apr- Apr- Apr- Oct- Oct- Oct- 0 Jan-08

Jul-08

Jan-09

Jul-09

Jan-10

Jul-10

Ngun: World Bank Bng 4.2 Gi xng RON 92 bn l ti Vit Nam Ngy 21/7/2008 14/08/2008 18/09/2008 17/10/2008 31/10/2008 15/11/2008 11/12/2008 09/02/2009 19/03/2009 02/04/2009 08/05/2009 10/06/2009 01/07/2009 Mogas 92 (ng/lt) Ngy 19.000 18.000 16.500 16.000 15.000 13.000 11.000 11.000 11.000 11.500 12.500 13.500 14.200 09/08/2009 01/10/2009 24/10/2009 20/11/2009 15/12/2009 14/01/2010 21/02/2010 03/03/2010 27/05/2010 08/06/2010 09/08/2010 24/02/2011 29/03/2011 Mogas (ng/lt) 14.700 15.200 15.500 16.300 15.950 16.400 16.990 16.990 16.490 15.590 16.400 19.300 21.300 92

Jan-11

Trang 69

Ngun: www.xangdau.net Chng ta c th d dng nhn thy rng t 2008 - 2011, gi du th gii c nhiu bin ng, khong dao ng hn 50 USD/thng, t di 50 USD/thng n hn 100 USD/thng. Tuy nhin, gi xng du Vit Nam qua cc t iu chnh vn rt t v tng i n nh, dao ng mi ln iu chnh khong 1000 /lt. iu ny nh s tr gi v h tr bnh n th trng ca Nh nc. Mc d gi nguyn nhin liu th gii bin ng, Nh nc vn m bo gi xng du trong nc n nh qua nhng t iu chnh nh, nhm m bo mt bng gi c trong nc, do y l ngun u vo quan trng ca tt c cc lnh vc sn xut. iu ny c c th ha qua Thng t 234/2009/TT-BTC ngy 09 thng 12 nm 2009 ca B Ti chnh. Theo , nh mc chi ph kinh doanh, li nhun nh mc v mc Qu Bnh n gi ln lc c quy nh l 600 ng/lt, 300 ng/lt v 300 ng/lt. Chi ph kinh doanh v li nhun nh mc c c nh trc s bin ng ca gi du th gii. Ngoi ra, gi xng cn c tr gi bi Qu Bnh n gi. Chnh cc yu t ny gim gi xng trong nc thp i nhiu so vi gi th gii. Do , mt s tng ln (gim xung) ca t gi hi oi, vi t trng nhp khu ln nguyn nhin liu t th gii ng l cc ch s gi trong nc s truyn dn ng k, song hnh ng tr gi ca Nh nc gim ng k tc ng ny. iu ny, chng ti cho l yu t quan trng nht nh hng n kt qu truyn dn t gi n cc ch s gi IMP, PPI, CPI Vit Nam thp. Mc cnh tranh: Ngoi ra mt nguyn nhn quan trng khc gii thch cho mc dn truyn thp Vit Nam l mc cnh tranh cao. Tnh n ngy 31 thng 12 nm 2011 Vit Nam c tng cng 622.977 cng ty, cao hn rt nhiu so vi cc quc gia trong khu vc (ngay c mt nc pht trin nh Singapore cng ch c khong 30.000 cng ty). c bit hn, hu ht cc cng ty ca Vit Nam u l nhng cng ty va v nh nn mc cnh tranh l rt cao. Bng chng l trong nm 2011 c 79.014 doanh nghip gii th. Mt khi mc cnh tranh l rt cao, cc nh xut khu nc ngoi s phi rt cn nhc trong vic tng gi bn khi t gi thay i bi iu ny s trc tip

Trang 70

nh hng n th phn ca h. Chnh v th i khi chnh cc cng ty xut khu s hp th nhng bin ng trong t gi m bo th trng. Tuy nhin, tng hp tt c cc nguyn nhn trn cng kh c th gii thch cho hin tng h s truyn dn qu thp Vit Nam nh kt qu ca m hnh VECM. Do chc chn phi c mt nguyn nhn gc r hn khin cho vic tnh ton ch s truyn dn b nh hng. Theo chng ti chnh l vn v gi tr t gi hi oi c s dng. Gi tr t gi hi oi dng tnh ton: Gi tr t gi hi oi c dng trong m hnh trn l t gi bnh qun lin ngn hng do Ngn hng Nh nc cng b. Theo nguyn tc, Ngn hng Nh nc s thu thp s liu t gi ca cc Ngn hng Thng mi tnh ton t gi bnh qun v lm gi tham chiu cho ngy tip theo. Mc d t gi ny c cng b nh gi th trng nhng vn c kh nng t gi ny c Ngn hng Nh nc iu chnh cho nhng mc tiu nht nh. Khi vic s dng t gi ny tnh ton r rng s khng th c lng c chnh xc h s dn truyn nh m hnh VECM lm c vi cc quc gia khc. Mc d cha c nhng dn chng thuyt phc cho vn ny nhng y l l do thit yu m chng ti ngh lm cho h s dn truyn l qu thp ti Vit Nam.

Trang 71

CHNG 5:

KT LUN

Bi nghin cu ny chng ti phn tch mc v thi gian truyn dn t gi ERPT Vit Nam giai on 2001 2011 bng vic s dng m hnh VAR (dng VAR cu trc) v m hnh VECM. Vic la chn m hnh VAR cu trc v m hnh VECM, hon ton khc so vi cc nghin cu Vit Nam trc y ch yu s dng m hnh VAR rt gn, chng ti phn tch c tc ng trc tip ca t gi hi oi n cc ch s gi trong nc cng thi im t, ng thi o lng c tc ng cn bng trong di hn ca cc bin s. Kt qu nghin cu chng ti c th c xem xt bi cc nh iu hnh chnh sch tin t ti Vit Nam. Nu Vit Nam thc hin chnh sch lm pht mc tiu th knh u hnh chnh sch tin t cn xem xt yu t t gi hoi tc ng n lm pht, gi vng lm pht trong vng mc tiu. C th, mc iu chnh t gi ca Ngn hng Nh nc, s da trn kt qu cng nhng tnh ton hp l a lm pht v vng mc tiu bng cng c t gi hi oi hoc phi hp vi cc cng c tin t khc. T kt qu c lng m hnh, chng ti nhn thy rng h s dn truyn ERPT Vit Nam l rt thp, u ny phn nh gn nh chnh xc mc cc tc ng t cc c sc bn ngoi cc ch s gi trong iu kin Vit Nam. C th, rt nhiu mt hng, c bit l cc mt hng nh nh hng ln n nn kinh t nh nguyn nhin liu u c Nh nc kim sot gi v khng bin ng tc ng n ch s gi tiu dng trong nc. Chnh sch ny lm gim ng k tc ng truyn dn cc c sc n ch s gi trong nc. Do , khi thc hin chnh sch lm pht mc tiu, Ngn hng Nh nc, cn phi hp tc ng gia cc chnh sch nhm to c hiu qu cao nht, trnh chnh sch ny ln t chnh sch kia. Mt khc, mt nguyn nhn chnh khin kt qu c lng thp l bi t gi c s dng l t gi bnh qun lin ngan hng c th c Ngn hng Nh nc iu chnh. Bi nghin cu chng ti khi thc hin vn nhn thy cn nhiu khim khuyt cha th gii quyt c. c bit chnh l s dng mt t s gi mang tnh th
Trang 72

trng thc s. Nu c th s dng mt t gi nh vy s cho chng ta nhng kt qu chnh xc hn v mc truyn dn. y c th xem l mt hng nghin cu y tim nng cho cc cng trnh tip theo.

Trang 73

DANH MC TI LIU THAM KHO:


McCarthy,J.(2000),Pass-Through of Exchange Rates and Import Prices to Domestic Inflation in Some Industrialised Economies, Federal Reserve Bankof NewYork Staff Report No.111. Taylor, J.B (2000). Low Inflation, Pass-through, and the Pricing Power of Firms, European Economic Review, 44, 1389 1408 Webber, A. (1995). Partial Small Country Import Pass-through, Currency Composition, and Imported Inputs, International Economic Journal, 9, 13-29 Ito and Sato (2007), Exchange Rate Changes and Inflation in Post-CrisisAsian Economies: VAR Analysis of the Exchange Rate Pass-Through Hahn,E.(2003),PassThroughofExternalShockstoEuroAreaInflation,EuropeanCentral BankWorkingPaperNo.243. Goldberg, P. K. and M. M. Knetter (1997), Goods prices and exchange rates: What have we learned?, Journal of Economic Literature 35 (3), 1243-1272. Michele Ca Zorzi, Elke Hahn & Marcelo Sanschez (2007).Exchange Rate Pass-Through in Emerging Markets. Vo Van Minh (2009). Exchange Rate Pass-Through and Its Implications For Inflation in Vietnam Nguyen Thi Thu Hang and Nguyen Duc Thanh, Macroeconomic Determinants of Vietnams inflation 2000-2010: Evidence and analysis Vo Tri Thanh, Dinh Hien Minh, Do Xuan Truong, Hoang Van Thanh andPham Chi Quang (2000), Exchange Rate Arrangement in Vietnam: Information Content and Policy Options, East Asian Development Network (EADN), Individual Research Project.

Trang 74

Felix P. Hfner and Michael Schrder (2002). "Exchange Rate Pass-Through to Consumer Prices:A European Perspective" Carlos Jose Garcia and Jorge Enrique Restrepo (2001), Price inflation and exchange rate pass-through in Chile Peter Rowland (2004), Exchange Rate Pass-through to domestic prices: the case of Colombia IMF (2003), Vietnam: Statistical Appendix, IMF Country Report No03/382, International Monetary Fund. IMF (2006), Vietnam: Statistical Appendix, IMF Country Report No.06/52, International Monetary Fund. Trng Vn Phc v Chu Hong Long (2005), Ch s gi tiu dng Vit Nam vcc yu t tc ng: Phng php tip cn nh lng. Nht Trung Nguyn Hng Nga (2011) Hiu ng trung chuyn tc ng ca t gi n gi c v lm pht Trn Mai Anh Nguyn nh Minh Anh (2010). c lng mc chuyn t gi vo lm pht Vit Nam Bch Th Phng Tho (2011), Truyn dn t gi hi oi vo cc ch s gi ti Vit Nam giai on 2001 2011

Trang 75

You might also like