TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

PHN 2. O CC YU T C BN

CHNG 3. O GC
Trong trc a, gc bng dng tnh chuyn gc nh hng v chiu di cho cc cnh ri t tnh cc gia s ta (x, y) v ta X, Y cho cc im. Gc ng dng tnh chnh cao h gia cc im theo phng php o cao lng gic, t tnh cao H cho cc im. My chuyn dng o gc bng v gc ng l my kinh v t (Theodolite).

3.1. Nguyn l o gc bng v gc ng

Gi s c ba im A, C, B nm nhng cao khc nhau trn mt t (hnh 3.1). Chiu ba im ny ln mt phng ngang Po theo phng ng dy di, ta c ba im tng ng l a, c, b. Gc nh hp bi mt phng ngm [Aac'c ] v [BbC'c] l gc bng cn o. o gc bng, ngi ta dng mt bn ngang t sao cho tm ca n nm trn ng dy di Cc', hai mt phng ngm [Aac'c ] v [BbC'c] s ct bn hai giao tuyn c tr s tng ng l a v c, tr s gc bng cn o l = b - a.
A B

b a Po

VA H

c' c C

H'

Hnh 3.1

Gc hp bi hng ngm c'A vi ng ngang HH' gi l gc ng ca hng CA. Gc ng nhn gi tr t 0o n 90o v c th dng hoc m. Nu im ngm pha trn ng ngang th gc ng s c du dng v nm pha di s c du m. o gc ng, ngi ta s dng mt bn ng c ng knh nm ngang mang tr s hai u 0o - 0o hoc 0o-180o hoc 90o-270o v vch chun hoc vch "0" trn thang c s bn ng. S c trn bn ng khi ng knh nm ngang v vch chun hoc vch 0 trn thang c s cn bng c gi l s c ban u MO. Tr s gc ng V l hiu s gia s c MO vi tr s ca hng ngm ti mc tiu c trn bn ng (hnh 3.1).

3.2. My kinh v
3.2.1. Tc dng v phn loi my kinh v
My kinh v dng o gc bng, gc ng, ngoi ra cn o c chiu di v chnh cao theo phng php o cao lng gic. Nu phn loi my kinh v theo c im cu to bn th s c my kinh v kim loi, quang hc v in t ; cn phn loi theo chnh xc th s c my kinh v chnh xc, my c chnh xc trung bnh, v xc thp. Bin son: GV.L Vn nh 1 Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

3.2.2. Nguyn l cu to my kinh v

Cc b phn c bn ca my kinh v trnh by hnh 3.2 gm: (1)-ng knh ngm (2)-Bn ng (3)-Bn ngang (4)-ng knh hin vi c s (5)-c hm v vi ng bn ngang (6)- Gng ly sng (7)-ng thy di bn ngang (8)- my (9)-c cn my CC'- Trc ngm ca ng knh HH'-Trc quay ca ng knh VV'- Trc quay ca my kinh v LL'- Trc ca ng thy di 3.2.2.1. ng knh ngm - Knh vt (1) v knh mt (2) l nhng thu knh hi t kt hp vi nhau to thnh h knh hin vi. - H iu quang gm c iu quang (3) v knh iu quang 3'. Khi vn c iu quang, knh iu quang s di chuyn trong ng knh, nh lm thay i v tr nh tht ab so vi knh vt. Khi nh ab trng vi mt phng mng dy ch thp (4) s cho nh o a'b' ngc chiu vi vt nhng c phng i ln nhiu ln. Hnh 3.4 l nguyn l to nh trong ng knh ca my kinh v.
A V 1 2 C' H' H 6 4 5 3 V' 9 V' L c 7 8 v C' C H L'

Hnh 3.2

ng knh ngm my kinh v cu to bi cc b phn nh hnh 3.3:

1 3 2

3' Hnh 3.3

c'
B

Fv D f

c
Fm

Hnh 3.4

- Mng dy ch thp (4) l mt tm knh mng trn c khc li ch mnh dng lm chun khi o ngm. Li ch ch thp gm hai ch c bn l ch ng v ch ngang ct nhau dng ch thp; ngoi ra cn c ch trn v di dng o khong cch.

ng knh my kinh v c trng bi mt s ch tiu k thut sau: - phng i ca ng knh :

V =

fv = fm

(3.1)

Trong : - gc nhn vt qua ng knh; - gc nhn vt bng mt thng; fv - tiu c knh vt; fm - tiu c knh mt. - Trng ngm ng knh c trng bi gc kp gia hai ng thng xut pht t quang tm knh vt ti hai u ng knh mng dy ch thp. Bin son: GV.L Vn nh 2 Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

d . ' ' = fv
Trong : d - ng knh mng dy ch thp, fv - tiu c knh vt. - chnh xc ng knh :

(3.2)

mV =
3.2.2.2. Bn v b phn c s

60' ' V

(3.3)

Bn ngang my kinh v c cu to l mt a trn lm bng thy tinh trong sut c ng knh t 6cm n 25cm. Ty theo l my quang hc hay in t v cch chia vch v c s bn c khc nhau. i vi my kinh v quang hc, trn mt bn thng c chia thnh 360 khong, mi khong ng vi 1o. Dng knh hin vi phng to khong chia 1o ri a v mt tm knh mng trn khc vch chun hoc thang s c. Ty theo chnh xc ca my m thang vch chun c chia vch khc nhau ( hnh 3.5).
V' 180 0 1 2 3 4 5 6 0 26 25 0 L L' 155 154

154 155 L'

V
0

154
V 0 1 2 3 4 5 6

(a)

(b)

(c)

Hnh 3.5 V chc nng ca bn ngang l o gc bng, nn n c lin kt vi ng thy thy di c trc LL' vung gc vi trc quay VV' ca my kinh v (hnh 3.5.a). Trong mt vng o v tr bn ngang phi thc s c nh. Khc vi bn ngang, bn ng ngn lin v cng quay theo ng knh ngm. cn bng vch chun c s hoc vch "0" trn thang c s, mt s loi my kinh v dng ng thy di v vt nghing ( hnh3.5c ), cn cc loi my kinh v hin i dng b cn bng t ng bng h con lc quang hc hoc b cn bng in t. Hai u ng knh nm ngang ca bn ng my kinh v c khc vch tng ng vi tr s 0o - 0o hoc 0o - 180o hoc 90o - 270o; bi vy khi trc ngm ng knh nm ngang v thang c s c cn bng th ng knh trn phi trng vi vch "0" ca thang c s. Tr s ca hai u ng knh trong trng hp ny gi l s c ban u MO l thuyt; nu iu kin trn khng m bo s dn n sai s s c ban u v s c c sai s gi l MO thc t. Cc loi my kinh v in t ( Digital Theodolite) c bn c m ha kt hp vi b x l CPU cho tr s ca hng o c hin th trn mn hnh tinh th, hoc lu tr trong b nh ca my hoc th nh (hnh 3.6a,b). Ngy nay vi s pht trin ca ngnh in t - tin hc, my kinh v in t c ghp ni vi my o di in t (EDM) c b vi x l tch hp nhiu phn mm tin ch to thnh my ton c in t (Total Station). My ny khng nhng cho php o gc m cn o di vi chnh xc cao, tin li v hiu qu (hnh 3.6c).

Bin son: GV.L Vn nh

Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

Hz 154o29'12'' V 5o 30' 48''

(a)

(b) Hnh 3.6

(c)

3.2.2.3. B phn cn bng v chiu im B phn cn bng gm ng thu, cc c cn my, chn my, vt nghing. B phn chiu im gm dy v qu di hoc b phn nh tm quang hc. - ng thu dng a ng thng, mt phng v nm ngang hoc thng ng. c hai loi ng thu l: ng thu di v ng thu trn ( hnh 3.7). ng thu di cu to bi mt ng thu tinh hnh tr nm ngang, mt trn l mt cong c bn knh tng i ln. Trong ng thu tinh ht chn khng ngi ta y cht lng c nht thp (ete) v cha li mt khong khng kh nh gi l bt thu. i xng qua im cao nht trn mt cong, c nhng vch khc cch u nhau gi l khong chia ng thu. chnh xc ng thu c trng bi gc tm .

L'

d '' R

v'

v'

R - bn knh mt cong d - khong chia ng thy

(a)

(b) Hnh 3.7

ng thu trn cu to bi ng thu tinh hnh tr ng c mt trn l mt cu, sau khi ht chn khng ngi ta cng y te v ch li mt bt kh nh gi l bt nc ng thu. im cao nht trn mt cu c nh du bi hai vng trn ng tm, ng thng ng qua im cao nht l trc ng thy. Khi bt nc ng thu im cao nht th trc ca ng thu s thng ng. ng thu trn c chnh xc khng cao, dng cn bng s b my. - B phn chiu im: c th chiu im bng di hoc b phn nh tm quang hc nh hnh 3.8.

Hnh 3.8

Bin son: GV.L Vn nh

Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

3.2.3. Kim nghim my kinh v

gim sai s h thng do my kinh v nh hng ti kt qu o, trc khi s dng my phi tin hnh cng tc kim nghim. Vic kim nghim v iu chnh my kinh v nhm mc ch m bo cc iu kin hnh hc ca cc h trc ( hnh 3.9). - Trc ca ng thy di trn bn ngang LL' phi vung gc trc quay ca my kinh v VV'. - Ch ng ca mng dy ch thp phi thng ng. -Trc ngm CC' ca ng knh ngm my kinh v phi vung gc vi trc quay HH' ca ca n (2C). - Trc quay HH' ca ng knh ngm phi vung gc vi trc quay VV' ca my kinh v. - Kim nghim s c ban u MO. 3.2.3.1. iu kin trc ca ng thy di trn bn ngang kim nghim iu kin ny, u tin ta quay b phn ngm sao cho trc ng thy di bn ngang song song vi ng ni hai c cn bt k ca my, iu chnh hai c cn ny a bt thy vo gia ng (hnh 3.10b). Tip quay b phn ngm 180o, nu bt thy vn gia, hoc lch nh hn mt khong chia ng thy th c th coi iu kin ny m bo, cn lch qu mt khong chia th phi iu chnh li ng thy di (hnh 3.10c, c').
L L' L L' L'
i i

V' H C L

C' H' L'

V Hnh 3.9

L L'
i i

b Hnh 3.10

c'

3.2.3.2. Kim nghim mng dy ch thp Mt trong nhng cch n gin l treo mt dy di mnh ni kn gi. My kinh v cn kim nghim t cch dy di chng 20m. Sau khi cn bng my tin hnh ngm chun dy di, nu ch ng ca mng dy ch thp trng vi dy di th iu kin ny t yu cu, nu khng trng th phi chnh li mng dy ch thp. 3.2.3.3. Kim nghim trc ngm ca ng knh ngm (2c) Trc ngm ca ng knh my kinh v l ng thng ni quang tm knh vt, tm mng dy ch thp v quang tm knh mt. Nu trc ngm c sai s th khi ngm cng mt mc tiu hai v tr bn chng s lch nhau mt gc k hiu l 2c (hnh 3.11). a = T - c = P 180 + c 2c = T - (P180 ) ( 3.4) kim nghim iu kin trc ngm ta chn mt mc tiu A r nt, cch xa my v c gc ng khng qu 5o. u tin v tr bn tri, sau khi cn bng my ta tin hnh ngm chun mc tiu A, c s bn ngang c s c k hiu l T. Sau thc hin tng t i vi v tr bn phi c s c k hiu P. Thay gi tr T v P vo cng thc (3.4) tnh 2C. Nu gi tr ny nh hn hai ln chnh xc ca b phn c s th coi nh iu kin trc ngm m bo, nu khng th phi chnh li mng dy ch thp. Bin son: GV.L Vn nh 5

2c T a P

Hnh 3.11

Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A 3.2.3.4. Kim nghim trc quay ca ng knh ngm

Phn 2. o cc yu t c bn

Nu hai trc quay ca ng knh ngm khng cng nm trn mt mt phng ngang s lm cho trc quay ng knh khng vng gc vi trc quay ca my kinh v. kim nghim iu kin ny, trn mt bc tng cn nh du mt im A cao hn mt phng ngang ng knh chng 30o ~ 50o. My kinh v t cch tng 20m. Sau khi cn bng my, tin hnh chiu im A xung mt phng ngang v tr bn tri v phi, nh du c hai im tng ng l a v a'. Nu thy on aa' ln hn chiu rng cp ch ng song song ca mng dy ch thp th phi iu chnh li trc quay ng knh. 3.2.3.5. Kim nghim s c ban u MO Nu trc ngm ng knh ngm nm ngang v thang c s cn bng m ng knh nm ngang ca bn ng khng trng vi vch "0" ca thang c s th s gy ra sai s s c ban u MO (hnh 3.13). T hnh 3.13 ta c cng thc tnh MO:

A A

ao

a'

Hnh 3.12

MO =
90

TV + P V k 2
90 180 V P = vc V 0 270 180 MOttP V V 270 90 0

(3.5)

MOtt = vc

180

T = vc MO

270

Hnh 3.13 Trong k l h s ty thuc vo cch khc vch bn ng. V d my Theo020, Dalhta, Redta,TC800, T100, T30 c k = 180; my 2T30, 2T5, 2T5K c k = 0. kim nghim MO, chn mt mc tiu A r nt cch xa my. v tr bn thun v ngc, ngm chun mc tiu A bng ch gia nm ngang ca mng dy ch thp v c s trn bn ng, c hai s c tng ng l Tv v Pv. Thay hai gi tr ny vo cng thc (3.5) tnh MO. Cn ch rng, trc khi c s trn bn ng th u phi cn bng vch ch tiu hoc vch 0 ca thang c s bn ng.

3.3. Phng php o gc bng

Ty theo s hng ti mt trm o m ta c th p dng cc phng php o gc khc nhau nh o n, o lp, o ton vng, o t hp. Gio trnh ny ch trnh by hai phng php o gc c bn l o n v o ton vng.

3.3.1. o gc bng theo phng php o n

Phng php o n p dng cho cc trm o ch c hai hng v c p dng nhiu khi o gc bng trong cc ng chuyn a gic. Mt vng o theo phng php o n gm na vng o thun v na vng nghch. Gi s o gc bng ti nh O hp bi hng ngm OA v OB (hnh 3.14), trnh t o c thc hin nh sau: Bin son: GV.L Vn nh 6
O A a1, a2 B b1, b2

Hnh 3.14 Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A 3.3.1.1. t my v dng tiu

Phn 2. o cc yu t c bn

Dng tiu ngm ti im A v B; t my kinh v ti nh O v tin hnh nh tm, cn bng, nh hng. - nh tm l thao tc chiu nh gc cn o trn mt t theo phng ng dy di sao cho trng vi tm bn ngang ca my kinh v. Vic nh tm c thc hin bng dy di hoc b phn nh tm quang hc. nh tm bng dy di, ta phi mc di vo u trc quay VV' ca my kinh v. iu chnh ba chn my sao cho u qu di i qua nh gc cn o. Khi nh tm quang hc, trc tin ta iu chnh chn my hoc c cn my sao cho tm vng trn b nh tm quang hc trng vi nh gc o. Sau cn bng my bng ba c cn chn my, cc thao tc ny c lp li cho n khi nh gc o trong vng trn. Tip theo ta cn bng my bng ba c cn my, nu sau khi cn bng m nh gc lch khi vng trn th m c ni, x dch my cho trng li v tin hnh cn bng li my l c. - Cn bng my l thao tc iu chnh cho mt phng bn v ngang nm ngang. Thc hin cn bng nh ng thy trn (s b), ng thy di (chnh xc), cc c cn my v chn my. Khi cn bng, u tin quay b phn ngm sao cho trc ng thy di bn ngang song song vi ng ni hai c cn bt k, iu chnh hai c cn ny a bt thy vo gia ng. Sau quay b phn ngm i 90o, iu chnh c cn th ba bt thy vo gia ng. Cc thao tc ny c lp li cho n khi bt thy khng lch khi v tr gia ng qu mt phn khong ng thy l c (hnh 3.15).
3 3

Hnh 3.15

- nh hng: nmg cao chnh xc o gc v gim sai s do khc vch bn khng u, khi o gc ta phi o nhiu vng v gia cc vng hng khi u cn t lch nhau mt lng bng 180o/n ( n l s vng o). Vic lm ny c gi l nh hng my kinh v. Vic nh hng thc hin nh c iu chnh bn ngang. 3.3.1.2. o gc Mt vng o gc bng theo phng php o n gm na vng o thun v na vng o ngc. - Na vng o thun knh: Bn ng t bn tri hng ngm, ngm chun tiu ngm A, c s trn vnh ngang c s c k hiu a1. Quay b phn ngm thun chiu kim ng h, ngm chun tiu ngm B, c s trn bn ngang c s c k hiu l b1. Nh vy ta hon thnh na vng o thun, tr s gc na vng thun t = b1 - a1. - Na vng o ngc: kt thc na vng o thun ng knh ang trn hng OB, thc hin o ng knh v quay my ngm li tiu ngm B; c s trn bn ngang c s c b2. My quay thun chiu kim ng h ngm tiu ngm A, c s trn bn ngang c s c a2 . n y ta hon thnh na vng o ngc v cng hon thnh mt vng o theo phng php o n. Gc na vng o nghch p = b2 - a2 ; nu lch tr s gc gi hai na vng o nm trong gii hn cho php th tr s gc ti vng o ny l: 1v = (t + p)/2. Kt qu o gc bng theo phng php o n c ghi vo s o bng 3.1. Bin son: GV.L Vn nh 7 Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn Bng 3.1.S o gc theo phng php o n

Vng o

Trm o

im ngm

V tr bn

S c bn ngang

Gc kp
Na vng o

A B B A

T T P P

00 0000 35o1624 215o1630 180o0018

35 1624 35o1612

Mt vng o

Trung bnh

35o1618

Mt s lu khi o gc bng theo phng php o n: - Trong mt vng o khng c thay i v tr bn ngang. - Trong sut qu trnh o my lun quay thun chiu kim ng h hn ch sai s do bn ngang b ko theo b phn ngm.

3.3.2. o gc bng theo phng php ton vng

Phng php o gc ton vng p dng cho cc trm o gc bng c t 3 hng tr ln, phng php ny c ng dng nhiu khi o gc trong li gii tch. Mt vng o theo phng php ny cng gm na vng o thun v na vng o ngc. Gi s cn o gc bng ti trm O c ba hng l OA, OB, OC (hnh 3.16). o, trc tin cn t my kinh v vo trm O v thc hin nh tm, cn bng, nh hng tng t nh phng php o n; sau tin hnh o gc theo trnh t:
O

Hnh 3.16

- Na vng o thun: bn ng t bn tri hng ngm. Trc tin ngm chun tiu ngm A, ri ln lt cc tiu ngm cc im B, C v A theo chiu kim ng h; mi hng o u tin hnh c s bn ngang v ghi gi tr vo s o gc. - Na vng o ngc: kt thc na vng o thun th ng knh ang ngm v hng OA. Tin hnh o ng knh v quay my ngm v c s li hng ny; sau quay b phn ngm ngc chiu kim ng h ln lt ngm cc tiu trn hng OC, OB v OA. mi hng u c s bn ngang v ghi tr s cc hng o vo s o gc bng (bng 3.1). Bng 3.1.S o gc theo phng php ton vng
S O GC BNG THEO PHNG PHP TON VNG
Vng o Trm o im ngm A B 1 O C A VT B T P T P T P T P S c bn ngang 00o00'06'' 180o00'00'' 51o12'30' 231o12'24'' 82o27'12' 262o27'06'' 00o00'24'' 180o00'12'' 2C +6'' +6'' +6'' +12'' +15'' -5'' Tr s hng TB 00o00'03'' 51 12'27'' 82 27'09' 00 00'18''
o o o

Vi 0 -5'' -10'' -15''

Tr s hng Hiu chnh 00o00'03'' 51 12'22'' 82 26'59' 00 00'03''

o o o

Gc kp 51o12'19'' 31o14'37'' 277o33'04''

TB

Bin son: GV.L Vn nh

Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

tng chnh xc o gc cn phi o nhiu vng o, tr hng khi u mi vng o t lch mt lng 180o/n ( n l s vng o ). Bin ng 2c 2t; sai s khp vng fv 2t vi "t " l chnh ca b phn c s.

3.3.3. Cc ngun sai s ch yu trong o gc bng

Khi o gc, mi ln ngm chun mc tiu mt hng s mc phi sai s ngm mV v sai s c s mo hai sai s ny c xc nh bi: 60' ' mV = ; mo = 0,15t (3.6) V Trong : v - phng i ng knh; t - chnh xc ca b phn c s my kinh v. Nh vy sai s trung phng o trn mt hng vi mt ln o s l :
2 2 md = mv + mo

(3.7)

Tng hp cc ngun sai s trn mt hng o gm: sai s do my - m1, sai s do lch tm my m2 , sai s do lch tm tiu m3, sai s o md v sai s do nh hng ca mi trng m5. Vi sai s do nh tm my v tiu ngm c xc nh bi cng thc (3.7).
= em . '' (

1 1 1 + ) ; = et . '' s s A sB

(3.8)

Trong : em v et tng ng l khong lch tm theo chiu di ca my v tiu ngm; S l khong cch t my ti mia.

3.4. o gc ng
Ta bit gc ng l gc hp bi hng ngm so vi hng nm ngang, to hng ngang trong qu trnh o gc ng nht thit phi cn bng bn ng v o c hai v tr bn hn ch sai s s c ban u MO. Gi s cn o gc ng V ca hng ngm OA (hnh 3.17). o, trc tin t v cn bng my kinh v t ti im O. Sau ngm chun im A c v tr bn thun v ngc; c s trn bn ng c hai s c tng ng l: Tv = 76o27'12'' ; Pv = 283o32'18''. T hai s c ny ta tnh c gc ng:

76o 27'12' '+283o32'18' '180o = 89o59'45' ' 2 o o V = 89 59'45''- 76 27'12'' = 13o32'33'' MO = Hoc: V = 283o32'18'' - 269o59'45'' = 13o 32' 33'' Ngoi cc ngun sai s do my kinh v nh trnh by trong phn o gc bng, khi o gc ng cn lu thm sai s MO, sai s b phn cn bng bn ng, sai s chit quang ng...
A

Hnh 3.17

Bin son: GV.L Vn nh

Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

CHNG IV. O DI 4.1. Nguyn l o di

di l mt trong ba i lng xc nh v tr khng gian ca cc im trn mt t, n l l mt yu t c bn trong trc a. Gi s A v B nm nhng cao khc nhau trn mt t. Do mt t nghing nn khong cch AB l khong cch nghing v k hiu l S. Khi chiu hai im ny xung mt phng nm ngang Po theo phng ng dy di s c hnh chiu tng ng ca chng l Ao v Bo; khong cch AoBo l khong cch ngang v k hiu l D (hnh 4.1).
B A S

D Ao Bo

Hnh 4.1

di mt on thng c th c o trc tip hoc gin tip. o di trc tip l php o trong dng c o c t trc tip lin tip trn on thng cn o, t s liu v dng c o s xc nh c di on thng. Trong thc t thng p dng phng php o di trc tip bng thc thp. o di gin tip l php o xc nh mt s i lng dng tnh di ca on thng cn xc nh. C nhiu phng php o di gin tip nh: o di bng my quang hc, o di bng cc loi my o di in t, o bng cng ngh GPS...

4.2. o di trc tip bng thc thp

4.2.1. o di vi chnh xc thp hn 1/2000
4.2.1.1. Dng c o

- Thc thp thng. Thc thp thng l loi thc c di 20m, 30m hoc 50m; trn ton b chiu di thc ch khc vch n n v "cm". Thc c bo v trong hp st c tay quay dng thu hi thc sau khi o. Thc thp thng ch cho php o di vi chnh xc thp ( khong 1/2000) nn khng c phng trnh ring. - B que st nh du on o, so tiu dng hng v thc o gc nghing n gin xc nh nghing mt t ( hnh 4.2).

Hnh 4.2
4.2.1.2. Trnh t o

Dng hng ng o: khi o chiu di mt on thng thng thng phi t thc nhiu ln trn ng o, hai u thc lun nm trn hng o th phi thc hin dng hng. Dng hng ng o l vic xc nh mt s im nm trn hng ng thng ni im u v im cui ca on thng cn o. Vic dng hng khi o di vi chnh xc thp hn 1/2000 c thc hin bng mt. Trc tin cn t so tiu ti im u A v im cui B ca on thng cn o; mt Bin son: GV.L Vn nh 10 Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

ngi ng cch A vi mt trn hng BA ko di, dng mt iu chnh cho so tiu ca ngi th 2 trng vi tim AB ti cc v tr trung gian trn ng tuyn o ( hnh 4.3).

lo
v d1

lo
I d2

II

lo
d3

l III d

Hnh 4.3

o chiu di cnh AB, mt ngi dng que st gia cht u 0 ca thc trng vi tm im A, ngi th hai ko cng thc trn tim ng o theo s iu chnh ca ngi dng hng v dng que st cm vo vch cui cng ca thc ta c im I. Sau nh que st ti A, hai ngi cng tin v pha B. Khi ngi cm u 0 ca thc ti im I th cng vic o c lp li trn nh v c tip tc nh vy cho n on cui cng. S que st ngi i sau thu c chnh l s ln t thc, chiu di cnh o c tnh theo cng thc:
D = di + d
1 n

(4.1)

Trong : di = loCOSVi + lk Trong lo- chiu di thc o, di - chiu di nm ngang ca thc o, V - gc nghing mt t ti cc on o; lk - s hiu chnh do sai s ca thc o ; d - on l cui ca cnh o. Ty theo xc m ta c th o mt ln na t B v A, tr s cnh o l tr trung bnh ca ln o i v v nu chnh ca chng nh hn sai s cho php.

4.2.2. o di vi chnh xc thp hn 1/20.000

4.2.2.1. Dng c o

o chiu di t chnh xc di 1/20.000 phi c thc thp chnh xc. Thc thp chnh xc l loi thc c lm bng hp kim c h s gin n v nhit thp; chiu di thc c th l 20m, 30m, 50m hoc 100m. Trn ton b chiu di thc c khc vch chnh xc n n v ''mm'', thc c bo v trong hp st hoc khung bo v c tay quay. Thc cho php c s chnh xc n 0.1mm, c phng trnh ring, nu c kim nghim t chc o tt th c th cho php o di vi chnh xc khong 1/20000. Do sai s ch to v s gin n v nhit lm cho chiu di thc t lt ca thc khc vi chiu di danh ngha lo ghi trn thc, do vy i vi cc loi thc chnh xc cn phi nghim trc khi o. Khi kim nghim, ngi ta so snh thc thp vi mt thc chun Inva nhit lc kim nghim to tm ra chiu di thc t lto v s hiu chnh lk vo chiu di danh ngha lo. T lp c cng thc chiu di thc t ca thc lc o (4.2). lt = lo + lk + lt (4.2) Trong : lt = .lto.(t-to) ; - h s gin n v nhit ca thc, t- nhit mi trng lc o.

Bin son: GV.L Vn nh

11

Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

Ngoi thc thp chnh xc cn phi c: my kinh v dng hng; my thy chun o chnh cao cc u cc, lc k ko cng thc; nhit k o nhit .
4.2.2.2. Phng php o

Gi s phi o cnh AB, u tin ta dng thc vi chia AB thnh cc on A-I, I-II, II-III, nh hn chiu di thc vi cm v on l III-B. Dng cc cc u c du ch thp trn u nh du cc on. Cc u cc c nh cc on o phi c dng hng bng my kinh v. dng hng, my kinh v s c nh tm v cn bng ti A, tin hnh ngm chun tiu ngm t ti B v hm ngang; dng mt phng ngm chun ny iu chnh cc u cc I, II, III trng tim tuyn AB ( hnh 4.4). Bin ch t o cnh gm 5 ngi; trong 2 ngi ko thc, 2 ngi c s trn thc, mt ngi ghi s v iu khin o.

s1
A d1

s2
I d2 II

s3
III d3

s B d

Hnh 4.4 Khi o ln lt o tng on, mi on o theo hiu lnh chung ca ngi ghi s, hai ngi gi hai u thc ng thi cng ko cng thc bng lc k vi lc ko lc kim nghim thc. Hai ngi c s cn c vo vch chun u cc, c s ng trn thc ngi ghi s ghi kt qu vo s o. Mi on c s 3 ln, mi ln o phi x dch thc v ko cng li lc k. Lc o, mi on o phi tin hnh o nhit tnh s hiu chnh do nhit lc o khc lc kim nghim; phi o chnh cao cc u cc a cc on nghing Si v nm ngang di .
D = d i + d vi di = S1 + lk + lt + lv
i =1 n

(4.3)

tng chnh xc v c iu kin kim tra, cn o theo hai chiu i v v , kt qu cui cng l kt qu trung bnh ca hai ln o. ng thi vi ccong tc o di phi o nhit , p xut, chnh cao u cc tnh s hiu chnh cho thc.

4.2.3. Cc ngun sai s ch yu khi o di trc tip bng thc.

- Sai s do chiu di danh ngha ghi trn thc khng ng vi chiu di thc t lc kim nghim. - Sai s do nh tuyn sai. - Sai s do o chnh cao cc u cc sai. - Sai s do o nhit sai. - Ngoi ra cn c sai s thc vng v lc ko thc khng ng vi lc ko lc kim nghim.

4.3. o di bng my trc a v mia

4.3.1. o di bng my trc a v mia ng
Bin son: GV.L Vn nh 12 Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

Phng php c xy dng trn c s mi quan h ton hc gia gc th sai khng i v cnh y l thay i t l thun vi di cn o. c th o di bng phng php ny th mng dy ch thp ca my kinh v ( hay my thu bnh ) cn cu to thm hai ch ngang i xng qua ch ngang c bn to gc th sai ( hnh 4.5).
4.3.1.1. Trng hp ng knh nm ngang

T hnh v 4.5 ta c :
D = + fv + D'

fv F

D t g d D

Trong : - khong cch t trc quay ca my kinh v ti quang tm knh vt; fv - tiu c knh vt. Hai thng s ny trong ch to bit v t c = + fv gi l hng s cng ca my. Cn i lng D' tnh bi cng thc: 1 D ' = .l.ctg 2 2

Hnh 4.5

Vi: l = t - d l hiu s c ch trn v di; - gc th sai. t k = xc nh khong cch:

D = c + k .l

1 ctg ta c cng thc 2 2 (4.4)

Khi thay i ng knh mng dy ch thp sao cho = 3422 th k = 100. Cng thc thc dng khi o chiu di l: D = 100 x l
4.3.1.2. Trng hp ng knh nm nghing

(4.5)

Gi s trc ngm ng knh nghing so vi mt phng ngang mt gc V, trong trng hp ny phi c thm mt bc chuyn t chiu di nghing v nm ngang. chng minh cng thc ta tng tng mt mia o lo vung gc vi trc ngm ng knh Og ti g (hnh 4.6). Nh trng hp u i vi mia o ta c : Og = C+ k.lo ; vi: lo = l. cosv ; ta c: Og = C+ k. l. cosv Xt tam gic vung tOB c: OB = D = Og . cos V thay Og cng thc (4.8) vo ta c: D = (C+ k. l. cosv).cosV C th coi: D = (C+ k. l ).cos2V (4.7)
A o F v D B

(4.6)

to

t lo l do B

v g d

Hnh 4.6

iu ny c ngha l i vi trng hp ng knh nghing so vi mt phng ngang mt gc V, khi o chiu tin hnh o nh ng knh nm ngang. Tuy nhin phi o thm gc V v nhn vo chiu di o c vi cos2V.. Phng php ny cho php o cnh vi sai s tng i 1/300.

4.3.2. o di bng mia Bala

Bin son: GV.L Vn nh

13

Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

Phng php ny v nguyn l ging nh o bng my kinh v v mia ng, tuy nhin c my im khc nhau c bn sau : - Phng php o bng mia Bala th c ng y l c inh, gc th sai thay i theo khong cch o (hnh 4.7). - Mia Bala c ng y l ( di 1-2m) v hai bng ngm hai u, gia hai bng ngm c ch to vi chnh xc rt cao (1/T = 1/40.000). Trn mia c ng thu cn bng mia nm ngang v b phn ly hng.

1 D = .l.ctg 2 2

(4.8)

Gc th sai c o nhiu ln v ly trung bnh. chnh xc o di theo phng php ny c th t sai s tng i 1/20.000. l

Hnh 4.7

4.4.. Khi nim o di bng my o in t

o di in t phi c my pht sng v tuyn in hoc sng nh sng v gng phn x. Khi my pht sng th tc lan chuyn song v hoc di bc sng xc nh. Sng pht i s p vo gng v phn x li my; my o di c b m thi gian (t) hoc s bc sng (N) chnh xc trn qung ng i v v ca on thng cn o; t tnh c di ca n (4.11). Phng php ny hin i, o nhanh, cnh o c th rt di v cho chnh xc cao (hnh 4.8).

D=

vt 2

hoc D =

n. 2

(4.9)

Hnh 4.8

Bin son: GV.L Vn nh

14

Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

CHNG 5. O CAO 5.1. Nguyn l o cao

t trm nghim triu v tin hnh quan trc mc nc bin nhiu nm ta s xc nh c mt thy chun gc. T mt thy chun gc xc nh c cao trung bnh ca im G l HG. Tin hnh o chnh cao hGN ca im G so vi cc im N cn xc nh cao, ta s xc nh c cao ca im ny (hnh 5.1): HN = HG + hGN Vy thc cht o cao l o chnh cao gia im bit cao vi im cn xc nh cao. C th c bn phng php o cao l: o cao hnh hc, o cao lng gic, o cao thy tnh v o cao p k. Trong phm vi mn hc ch nghin cu o cao hnh hc v o cao lng gic.
N G HG
Mt thy chun gc

(5.1)

HN

hGN HM

Hnh 5.1

- Ngyn l o cao hnh hc: iu kin o cao hnh hc l phi c my v mia thy chun. Gi s cn o chnh cao hnh hc gia hai im G v N , mia thy chun t ti G v N , my thy chun t gia G - N. B phn ngm my thy chun to mt phng ngm nm ngang ct mia G ti ti s c S v mia N ti s c T , t hai s c ny ta tnh c chnh cao hGN (hnh 5.2a): Gi = S - T (5.2)

S N

lv

hG

i G

hGN

Hnh 5.2a

Hnh 5.2b

o cao hnh hc c hai phng php: khi o my t gia on o gi l phng php o cao hnh hc gia, cn khi o my t my thy chun ti mt trong hai u th gi l phng php o cao hnh hc pha trc, trng hp ny phi o chiu cao trc ngm v c s trn mt mia kia. - Nguyn l o cao lng gic: o cao lng gic thng c thc hin bng my kinh v v mia ng. Trong qu trnh o ngi o phi xc nh cc i lng: gc ng V, khong cch t my ti im o D, chiu cao trc ngm i v chiu cao im ngm lv . T hnh v (5.2b) ta c ta c cng thc o cao lng gic: Bin son: GV.L Vn nh 15 Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn hAB = D.tgV + i - lv (5.3)

5.2. My v mia thy chun

5.2.1. My thu chun
5.2.1.1. Tc dng- phn loi my thy chun

My thy chun dng o cao hnh hc, ngoi ra my c th o c khong cch v mt s my cn c th o c gc bng vi chnh xc thp nu nh c gn bn ngang. My thy chun c th c phn loi theo nguyn l hot ng ca b phn cn bng trong my; nu dng tay cn bng a trc ngm v nm ngang ta c my thy chun c, nu my c b phn t ng cn bng trc ngm nm ngang ta c my thy chun t ng. Cc my thy chun hin i c b cn bng in t hoc my thy chun k thut s. My thy chun cng c th phn loi theo chnh xc o cao m n c th t c, phn loi theo cch ny ta c: my thy chun c chnh xc cao l nhng loi my cho php o cap hng I v hng II vi sai s trung phng mh = 0,5mm/1km; loi my c chnh xc trung bnh dng o cao hng III, hng IV vi mh = 3mm/1km v my thy chun k thut mh = 10mm/1km dng tng dy cao li khng ch cp thp.
5.2.1.2. Nguyn l cu to

My thy chun cu to bi ba b phn chnh: b phn ngm, b phn cn bng v b phn c nh.
a. B phn ngm

B phn ngm my thy chun c cu to bi nhiu b phn, nhng quan trng nht l ng knh (hnh 5.3). Nhn chung ng knh my thy chun c cu to tng t nh ng knh my kinh v, tuy nhin c ba im khc sau: + phng i ng knh my thy chun thng ln hn my kinh v. + ng knh my thy chun khng c bn ng. + Trc ngm ng knh my thy chun lun c a v phng nm ngang. 1- Knh vt 2- H iu quang 3- Mng dy ch thp 4- Knh mt 5- ng thy 6- c cn my 7- Vt nghing CC- trc ngm ng knh LL- trc ng thy di VV-trc quay ca my thy chun
b- B phn cn bng
1

c L
5 6

c L
7

v Hnh 5.3

Ty theo loi my m b phn cn bng c th l cn bng th cng nh vt nghing v ng thy di hoc cn bng t ng.
- B phn cn bng ca my thy chun c: cc my thy chun c c cn bng nh vt nghing v ng thy di. Cu to my thy chun cn bng bng vt nghing v ng thy di c m t hnh 5.3. C hai c im ca loi my ny l:

Bin son: GV.L Vn nh

16

Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

+ Trc ngm ca ng knh CC khng gn c nh vi trc ng VV, chnh v th khi iu chnh vt nghing th trc ngm CC ca ng knh c th quay c nhng gc nh trong mt phng thng ng cha trc CC. + ng thy di c trc LL c gn c nh v song song vi trc ngm CC ca ng knh. Khi cn bng my thy chun loi ny, trc tin ngi ta cn bng s b bng ng thy trn, sau cn bng chnh xc my bng cch iu chnh vt nghing a bt nc ng thy di vo gia th trc ngm s nm ngang. - B phn cn bng ca my thy chun t ng: nguyn l chung ca h cn bng t ng l tnh t cn bng ca con lc khi treo khi n trng thi t do. Hnh 5.4a l trng hp ng knh nm ngang, s c o1 trn mia (1) s qua quang tm knh vt (2) cho nh trng vi tm mng dy ch thp O. hnh 5.4b l trng hp ng knh b nghing mt gc nh , khi s c o1 c to nh ti o cn tm O mng dy ch thp s trng vi s c o2 trn mia. iu c ngha tm mng dy ch thp dch chuyn khi trc nm ngang mt on oo. Nhim v ca b cn bng t ng l lm cho O trng vi o. T hnh 5.4.b ta c: oo = f.tg = s.tg v v nh nn f. = s. (5.4) Nh vy, o trng vi o th tm mng dy ch thp phi dch chuyn mt lng fv. v mi quan h gia cc i lng nn f, , s, phi c xc nh bi h s cn bng k:

f = = k cc my thy chun t ng c k t 0,4 n 6 s

1 2 3

(5.5)

o2

o1

o1

o k f s
3

2 1 4

( a)

( b) Hnh 5.4

(d)

Hnh 5.4d m t b cn bng t ng nh con lc lng knh tiu biu. H ny gm mt lng knh tam gic (1) treo bng si dy kim loi mnh (2) ng vai tr con lc; cn hai lng knh t gic (3), (4) c gn c nh. V tr cc lng knh tha mn mi tng quan (5.5) v c k = 6. Cc loi my dng b cn bng ny l: Koni007, Koni004, Ni025, Ni B5
5.2.1.3. Kim nghim my thy chun

Cc iu kin hnh hc ca my thu chun bao gm: (1) Trc ng thu di LL phi vung gc vi trc quay VV ca my thu chun; (2) ch ngang dy ch thp phi nm ngang; (3) trc ngm ng knh CC phi song song vi trc ng thy di LL; (4) trc ngm ng knh v trc ng thu di phi nm trn hai mt phng thng ng song song vi nhau ( iu kin giao cho); ( 5) n nh ca b phn cn bng t ng. Bin son: GV.L Vn nh 17 Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

a. Trc ng thu di LL phi vung gc vi trc quay VV ca my thu chun.

iu kin ny ch c nhng my khng c b phn cn bng t ng. Phng php kim nghim tng t nh my kinh v, tuy nhin cn lu : - Vt nghing t v tr trung bnh trc khi kim nghim. - Khi iu chnh trc ng thu th na khong lch cn li s c kh nt bng iu chnh vt nghing thay v phi iu chnh bng hai c g ng thu. - Khi iu chnh xong trc ng thu, cn nh du v tr vt nghing v chnh bt thu trn cho ph hp vi ng thu di.
b. Kim nghim iu kin ch ca mng dy ch : kim nghim nh my kinh v. c. Kim nghim iu kin trc ngm my thy chun

T2 T2 h i h/2 A T1 T1 B i

S2 2h S2 S1 S1 C

h/2

Hnh 5.5

kim nghim iu kin ny, trn mt khu t ng ba cc A, B, C cch u nhau 20m (hnh 5.5). u tin t my thy chun chnh gia on BC, mia t ti B v C. Sau khi cn bng my tin hnh c s trn mia B v C; gi s trc ngm nm ngang ( i = 0) th s c trn hai mai tng ng l S1 v T1, nu trc ngn sai ( i 0) th s c trn mia B v C tng ng l T1v S1. Sau chuyn my v A, thc hin tng t nh trn ta s c cp s c tng ng l T2, S2 v T2, S2. T ta ln lt tnh: - Tr s chnh cao hBC khi i = 0 l: hBC = S1 - T1 = S2 - T2 - Tr s chnh cao hBC khi i 0 v my t chnh gia BC l: hBC = (S1 - h/2) (T1 - h/2) = S1 - T1 (5.7) (5.7) cho thy, mc d my c sai s trc ngm (i 0) nhng nu my t tht chnh gia hai mia th kt qu chnh cao s loi tr c sai s gc i. - Tr s chnh cao hBC khi i 0 v my t ti A l: hBC = (S2 - h) (T2 - 2h) = S2 - T2 + h Sai s h do nh hng ca trc ngm sai l: Sai s trc ngm l: h = (S1 - T1 ) (S2 - T2 ) (5.6)

i=
Trong s = AB Bin son: GV.L Vn nh

h '' s

(5.8)

18

Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

i vi cao t hng III tr xung quy phm quy nh i >10 th phi hiu chnh li gc i.

c. Kim nghim iu kin giao cho

t my thu chun t sao cho ng ni hai c cn my hng v mia. Cn my trc ng thu di nm ngang, c s trn mia v ghi nh s c ny. Vn c cn cn li nghing ng knh qua tri v qua phi, qu trnh nghing ng knh cn iu chnh sao cho s c trn mia khng i, ng thi lun quan st bt nc ng thu. Nu v tr bt nc khng i, hoc ch di chuyn v pha mt u ng th iu kin ny t yu cu. Ngc li, ta phi em my vo xng chnh li.
d. Kim nghim sai s ca b phn cn bng t ng

C nh hai cc A v B trn mt t, t my thy chun t ng chnh gia AB. Tin hnh xc nh chnh cao hAB nm v tr bt nc ca ng thy trn trn my nh hnh 5.6.

3 Hnh 5.6

v tr 1 iu chnh cho bt nc vo gia ng; nhng v tr cn bt nc lch khi im gia ng thy khong 2mm qua tri, qua phi, ln trn, xung di. Kt qu o chnh cao hAB bn v tr sau so snh vi v tr 1. Nu chnh lch khng vt qu 1mm th iu kin ny m bo.

5.2.2. Mia thu chun

5.2.2.1. Cu to mia thy chun

Mia thu chun thc cht l mt thc di lm bng g hoc kim loi. Trn mia chia vch c hai mt; mt mia ghi s bng sn en gi l mt en v mt s ghi bng sn . Thng thng vch chia nh nht trn mia l 1cm v ghi s nhng vch dm. Trong nhng khong chia dm c mt ch E lin kt 5cm thun tin cho c s (hnh 5.7).
15 14 60

15 14

61

59

60

01 00 45

46

01 00 46

47

Hnh 5.7

Bin son: GV.L Vn nh

19

Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

Trong o cao hnh hc quy nh phi s dng cp mia o. Mt en ca mt cp mia thy chun u c tr s mia bng 0 v c chia vch ging ht nhau. Mt v mt en ca mi mia c tr s mia lch nhau mt lng, gi lng l hng s mia; hiu hng s hai mia gi l hng s cp mia, tr s hng s cp mia bng 100mm.
5.2.2.2. Kim nghim mia thy chun

Ni dung kim nghim ca mia thy chun bao gm: kim nghim gi tr cc vch khc trn mia, kim nghim hng s mia v hng s cp mia. Kim nghim vch khc trn mia ta dng thc thp o trc tip cc khong dm, m v ton b chiu di mia. Kim nghim hng s mia: trn mt t ng mt cc chc chn, dng mia cn kim nghim trn u cc. My thu chun kim nghim t cch cc ny chng 20m, sau khi cn bng my ta tin hnh c s ch gia trn mia c mt en v mt . Hiu s c mt en v mt chnh l hng s mia. Hng s mia c xc nh vi ln ri ly trung bnh. Ly hiu hng s hai mia ta c hng s cp mia.

5.3. o cao hng IV v k thut

5.3.1. Mt s tiu chun k thut trong o cao hangh IV v k
Cc tiu chun k thut 1.Chiu cao tia ngm 2. lch khong cch t my ti hai hai mia - mt trm - Trn mt tuyn 3. lch gia chnh cao mt en v 4. Sai s hng s K 5. Sai s khp cho php 6. khong cch t my ti mia 3m 10m 3mm 3mm 20.(Lkm)1/2mm 5m 20m 5mm 5mm 50.(Lkm)1/2mm Hng IV 0.3m Bng 5.1 K thut 0.2m

khng qu 100m khng qu 120m

5.3.2. Trnh t o v tnh ton

5.3.2.1. o cao hng IV

Nu ng o cao di khng qu 200m th ch cn o mt trm my cn nu ng o di hoc chnh cao a hnh ln th phi chia lm nhiu trm, o chnh cao tng trm ( hnh 5.8). hAB = h1 + h2 + h3 (5.9)

(3) (1)
I A

(2)
II h1 h2

(3)

h2 hAB

Bin son: GV.L Vn nh

Hnh 5.8 20

Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

-Trnh t o mt trm:

+ Gi s o cao ti trm 1, t my thu chun gia on A-I sao cho lch khong cch t my ti A( mia sau) v I( mia trc) khng qu 3m. Sau khi cn bng my cn thn ngm mt en mia sau, c s trn mia c ba ch trn, gia, di. + Quay my ngm mt en mia trc, c s trn mia c ba ch: trn, gia v di. + Ngi gi mia trc quay qua mt ngi c my c ch gia mt mia trc, ri quay v mia sau c s ch gia mt mia sau. Tt c cc s c trn y u phi ghi vo s o cao ( bng 5.2).
- Tnh ton :

+ Tnh khong cch t my ti hai mia: hiu s c ch trn v di mt en mia sau nhn vi 100 cho khong cch t my ti mia sau. Khong cch t my ti mia trc cng c tnh tng t. lch khong cch mia sau v mia trc khng c vt qu 3m. + Tnh chnh cao mt en v mt : hiu ch gia mt en mia sau vi mia trc cho chnh cao mt en hen ; Hiu ch gia mt mia sau vi mia trc cho chnh cao mt h . Nu sai khc gia hen v h loi tr hng s cp mia khng vt qua 3mm th chnh cao ca trm o l tr trung bnh hai chnh cao . + Tnh sai s hng s mia: hng s mia l hiu ch gia mt v mt en, cn hng s cp mia l hiu hng s hai mia.
Bng 5.2
TT Trm o A 1 2 3 4 5 6 2 1 K/c t my ti mia sau B 1527 1127 40.0m 2185 1685 50.0m trc C 1971 1555 41.6m -1.6 1312 2 832 48.0m 0.4 S-T D -1.6 Mt mia E en k en k S c ch gia mia sau F 1327 5800 4473 1935 6310 4375 K1=4475 mia trc G 1763 6138 4375 1072 5549 4477 K2=4375 Chnh cao H -436 -338 -98 863 761 102 K3=100 862 -437 Chnh cao TB I

5.3.2.2. o cao k thut -Trnh t o mt trm: u tin ngm mt en mia sau c s ba ch: Trn, Gia, di sau c ngay ch gia mt mia sau. Quay my v mia trc, c s mt en mia trc ng vi ba ch: trn, gia, di v sau c lun ch gia mia trc mt .

-Tnh ton: tnh tng t nh o cao hng IV. Trong o cao k thut sai s o cho php ln hn so vi o cao hng IV.
5.3.2.3. Cc ngun sai s trong o cao hnh hc

Bin son: GV.L Vn nh

21

Dng cho sinh vin khi k thut

TRC A

Phn 2. o cc yu t c bn

- Sai s do my v mia thy chun. gim nh hng ngun sai s ny th trc khi o my v mia cn phi c kim nghim v hiu chnh. - Sai s do cn bng ng thu: mcb = 0.2 d ( d l gi tr phn khong ng thy ).

0.156 D (5.10) Vx Trong : t - gi tr vch chia nh nht trn mia, D - khong cch t my ti mia. - Sai s do mia nghing : v v2 = l 'l = l 'l ' cos v = l ' (1 cos v) = 2l ' sin 2 l ' (5.11) 2 2 Trong : V- gc nghing ca mia; l - s c trn mia nghing .
- Sai s c s trn mia: mo = 0.04t + - Sai s do my v mia ln: khi o cao trn ng o c nn t khng vng cng vi trng lng ca ngi v thit b o c th lm cho my v mia b ln. hn ch sai s do my v mia b ln, qu trnh o cn thao tc nhanh, c s trn c hai mia; o i v v trn cng ng o; o theo quy trnh hc. - Sai s do cong tri t v chit quang kh quyn

f = (1 k )
Trong k =

D2 D2 = 0.43 2R R

(5.12)

R = 0.14 l h s chit quang; R1

5.4. o cao lng gic

Khi khong cch AB = D 400m th chnh cao gia hai im A, B tnh theo cng thc: hAB = D.tgV + i - lv (5.13) Trong : D - khong cch ngang t my ti mia; V- gc nghing ca trc ngm ng vi cao im ngm lv , i - chiu cao my. Khi khong cch AB = D > 400m th chnh cao gia hai im A, B tnh theo cng thc hiu chnh cong tri t v chit quang: D2 h AB = D.tgV + i - l V + 0.43 (5.14) R chnh xc o cao lng gic xc nh bi (5.12), nu khng c bin php nng cao chnh xc o c th phng php ny c sai s 1cm/100m.
mh = D tg 2V ( 1 mD 2 m ) + ( V )2 4 cos V D

(5.15)

Bin son: GV.L Vn nh

22

Dng cho sinh vin khi k thut