1

1. Chu k con lc n chu nh hng ca cc yu t bn ngoi

2
3
4
5
6
7
8
9
10

1. Con lc n chu tc dng ca nhit

a. B : Cho x << 1 khi ta c cc cng thc tnh gn ng sau :
- (1 x)n 1 nx
- (1 x)m (1 x)n (1 mx) (1 x) 1 mx nx
- Chiu di ca mt si dy ph thuc vo nhit theo h thc = 0(1 + t), vi l h s n di ca
si dy, 0 l chiu di ca si dy nhit 0oC.
b. Thit lp cng thc
Gi T1 l chu k con lc n nhit t1 , (con lc chy ng nhit ny)
Gi T2 l chu k con lc n nhit t2 , (con lc chy khng ng nhit ny)

11

Ta c :

12
13

Nu

14

Nu
, khi chu k gim nn con lc n chy nhanh hn.
Thi gian chy nhanh (hay chm) ca con lc trong 1s l :

15

16

17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27

28

, khi chu k tng nn con lc n chy chm i.

Khi thi gian chy nhanh hay chm trong 1 ngy (c 86400s) l 86400.
* Ch : Khi thit lp t s gia cc chu k dao ng trong cc trng hp m ta kho st th chu k
khi con lc chy ng lun c lm t s (chn lm chun).
* V d : Mt con lc n chy ng gi vo ma h khi nhit l 320C. Khi nhit vo ma ng l
170C th n s chy nhanh hay chm? Nhanh hay chm bao nhiu giy trong 12 gi, bit h s n di ca
dy treo l = 2.10-5K-1, 0 = 1m.
Hng dn gii :
Tm tt bi ta c : t1 = 32oC, t2 = 17oC; = 2.10-5K-1
Gi T1 l chu k con lc n nhit t1 , (con lc chy ng nhit ny)
Gi T2 l chu k con lc n nhit t2, (con lc chy khng ng nhit ny)
Ta c :

29
30

Do

31

Thi gian chy nhanh, chm trong 1s ca con lc l

32
33
34
35
36

Trong 12h con lc chy nhanh

2. Con lc n chu tc dng ca cao h so vi mt t.
Gi T0 l chu k con lc n mt t (coi nh h = 0), (con lc chy ng mt t )
Gi Th l chu k con lc n cao h so vi mt t, (con lc chy khng ng cao ny).
Coi nh nhit cao h khng thay i, nn chiu di cng khng thay i.

37

Ta c :

38

Mt khc

39

Khi th ta c :

40

Do h > 0 nn

41

chy chm trong 1s l

* Ch : Khi con lc a ln cao h m nhit cng thay i th chng ta phi kt hp c hai trng
hp thit lp cng thc. C th nh sau:

42
43

, nn chu k gim, khi con lc chy nhanh hn.

, vi

l hng s hp dn.

=> chu k tng nn con lc cao h s chy chm i. Thi gian m con lc

44
45

46
47

V d 1: Mt con lc n chy ng mt t. Khi a n ln cao h =1,6 km th trong mt ngy m

n chy nhanh hay chm bao nhiu? Bit bn knh Tri t l R = 6400 km.

48

* Hng dn gii :

49

Ta c :

50

Mt khc

51

Do h > 0 nn

52

Thi gian m con lc chy chm trong 1s l:

53

Trong mt ngy m n chy chm:

V d 2: Mt con lc ng h chy ng ti mt t c gia tc g = 9,86 m/s2 v nhit l t1 = 300C. a
ng h ln cao 640m so vi mt t th ta thy rng ng h vn chy ng. Gii thch hin tng v
tnh nhit ti cao , bit h s n di ca dy treo con lc l = 2.10-5K-1, v bn knh tri t l R
= 6400 km.
* Hng dn gii:
- Gii thch hin tng :

54
55
56
57
58
59

60
61

62

, Khi :
=> chu k tng nn con lc cao h s chy chm i.

Khi a con lc n ln cao th gia tc gim do

v
Mt khc khi cng ln cao th nhit cng gim nn chiu di ca dy treo cng gim theo.

63

T
s khng thay i (c th)
- Tnh nhit ti cao h = 640 m

64

Ta c:

65

66
67

68

69

Khi chu k khng thay i nn T0 = Th

3. Con lc n chu tc dng lc in trng.

Khi t con lc vo in trng u c vc t cng in trng
th n chu tc dng ca Trng lc

70
71

72
73

74
75
76

77
78

79
80

81

82
83

84

v lc in trng
, hp ca hai lc ny k hiu l
trng lc biu kin. Ta xt mt s trng hp thng gp:
* Trng hp 1:

(1), v c gi l trng lc hiu dng hay

c hng thng ng xung di (hay k hiu l ). Khi th xc nh chiu ca

ta cn bit du ca q.
Kh nng 1:
(
ngc chiu
)
=>

85
86

ngc chiu vi

. T (1) ta c:

87

88

89

90
91

=> chu k dao ng ca con lc khi t trong in trng l:

Kh nng 2:
(

92

cng chiu

93
94
95

96

cng chiu vi

=>

97

98

99

100
101

. T (1) ta c:
=> chu k dao ng ca con lc khi t trong in trng l:

* Trng hp 2:
c hng thng ng ln trn (hay k hiu l ). Khi th xc nh chiu ca

102

103
104

105
106

107

ta cn bit du ca q.
Kh nng 1:
(
ngc chiu

108
109
110

111

cng chiu vi

=>
. T (1) ta c:

112

113

114

115
116

117

118
119

120

=> chu k dao ng ca con lc khi t trong in trng l:

Kh nng 2:
(
cng chiu
)
=>

121
122

ngc chiu vi

. T (1) ta c:

123

124

125

126
127
128

129
130

=> chu k dao ng ca con lc khi t trong in trng l:

* Nhn xt :
Tng hp c hai trng hp v cc kh nng trong hai trng hp trn ta thy rng khi Vc t cung
in trung E c phung thng ng th ta lun c
* Trng hp 3:
c phung ngang (hay k hiu l

). Khi

131

Suy ra:

132

Gc lch ca con lc so vi phung ngang l uc tnh bi

.
V d 1: Mt con lc n c chiu di = 1m, khi lng m = 50 g c tch in q = -2.10-5C dao ng
ti ni c g = 9,86m/s2. t con lc vo trong in trng u c ln E = 25V/cm. Tnh chu k dao
ng ca con lc khi:

133
134
135

136
137
138
139

a.
b.
c.
* Hng dn gii:
i n v : E = 25V/cm = 25.102 V/m.
Khi t con lc vo trong in trng u th con lc chu tc dng ca trng lc

140
141

, lc in trng

142

a. Do

, hp lc tc dng ln con lc l

(1)

q < 0 nn . T (1) ta c:

143
144

Khi chu k dao ng ca con lc khi t trong in trng l

145

b. Do

q < 0 nn . T (1) ta c:

146
147

Khi chu k dao ng ca con lc khi t trong in trng l

148

c. Khi

149

Khi chu k dao ng ca con lc khi t trong in trng l:

V d 2: Mt con lc n c m = 5g, t trong in trng u

150

151

152
153

154
155

156

ta c:

c phng ngang v ln E = 2.106 V/m. Khi vt cha tch in n dao ng vi chu k T, khi vt c
tch in tch q th n dao ng vi chu k T'. Ly g = 10 m/s2, xc nh ln ca in tch q bit rng
.
* Hng dn gii :
T gi thit ta c:

157

Khi

158
159
160

161
162
163
164
165
166

167

168
169

170
171
172

c phng ngang th ta c:

V d 3: Mt con lc n c m = 2 g v mt si dy mnh c chiu di c kch thch dao ng iu

ha. Trong khong thi gian t con lc thc hin c 40 dao ng, khi tng chiu di con lc thm 7,9
cm th cng trong khong thi gian nh trn con lc thc hin c 39 dao ng. Ly g = 10m/s2
a. K hiu chiu di mi ca con lc l '. Tnh , '.
b. con lc c chiu di ' c cng chu k vi con lc c chiu di , ngi ta truyn cho vt mt in
tch q = +0,5.10-8C ri cho n dao ng iu ha trong in trng u
c cc ng sc hng thng ng. Xc nh chiu v ln ca vc t cng in trng.
* Hng dn gii:
a. Xt trong khong thi gian t ta c :
Ta li c ' = + 7,9 (2)
Gii (1) v (2) ta c = 152,1cm v ' = 160cm

173

b. Khi chu k con lc l khng i th

174

Do

175

Phng trnh trn chng t v do q > 0 nn .

Vy vc t cng in trng

176

177

178

179

180
181

nn

(1)

, m

c phng thng ng hng xung di v ln tnh t biu thc:

4. Con lc n chu tc dng lc qun tnh.

Khi t con lc vo mt vt ang chuyn ng vi gia tc a th n chu tc dng ca Trng lc

182
183

v lc qun tnh
, hp ca hai lc ny k hiu l
(1), v c gi l trng
lc hiu dng hay trng lc biu kin. Ta xt mt s trng hp thng gp:
* Trng hp 1:

186
188

Vt chuyn ng u ln trn. Khi ny ta cng ch bit c phung thng ng, cn chiu ca th ta phi
xc nh uc tnh cht ca chuyn ng l nhanh dn u hay chm dn u.
Kh nng 1:

189

Vt chuyn ng nhanh dn u ln trn, khi nn (1) => g' = g + a

184
185
187

190
191

Khi chu k dao ng ca con lc n c t trn vt l:

Kh nng 2:

192

Vt chuyn ng chm dn u ln trn, khi nn (1) => g' = g - a

193

Khi chu k dao ng ca con lc n uc t trn vt l:

* Trng hp 2:

194

195
197

Vt chuyn ng u xung dui. Khi ny ta cng ch bit c phung thng ng, cn chiu ca th ta
phi xc nh uc tnh cht ca chuyn ng l nhanh dn u hay chm dn u.
Kh nng 1:

198

Vt chuyn ng nhanh dn u xung dui, khi nn (1) => g' = g - a

199
200

Khi chu k dao ng ca con lc n uc t trn vt l:

Kh nng 2:

201

Vt chuyn ng chm dn u xung di, khi nn (1) => g' = g + a

202

Khi chu k dao ng ca con lc n uc t trn vt l:

* Trng hp 3:

196

203

204

Vt chuyn ng trn mt phng ngang, khi

205
206

Khi chu k dao ng ca con lc n uc t trn vt l:

207

V tr cn bng mi ca con lc hp vi phung thng ng mt gc xc nh bi

* Ch :
- Vt m ta ni n y l vt m con lc n uc gn vo ch khng phi vt l vt nng ca con
lc n.
- Khi vt i ln nhanh dn u hoc i xung chm dn u th gia tc

208
209
210
211

212

213

214

215
216
217
218
219
220

cng chiu chuyn ng. Khi vt i ln chm dn u hoc i xung nhanh dn u th gia tc
ngc chiu chuyn ng.
V d 1 : Mt con lc n uc treo vo trn mt thang my ti ni c gia tc g = 9,8 m/s2. Khi thang my
ng yn th con lc dao ng vi chu k T = 2(s). Tm chu k dao ng ca con lc khi:
a. Thang my i ln nhanh dn u vi gia tc a = 1,14 m/s2
b. Thang my i ln u.
c. Thang my i ln chm dn u vi gia tc a = 0,86 m/s2

221
222

* Hung dn gii:
Khi con lc treo vo trn ca thang my th n chu tc dng ca Trng lc

223
224
225

v lc qun tnh

226

l gia tc ca thang my ), hp ca hai lc ny k hiu l

227

a. Khi thang my i ln nhanh dn u th nn (1) => g' = g + a = 9,8 + 1,14 = 11 (m/s2)

228

Chu k dao ng ca con lc n l

b. Khi thang my i ln u th a = 0 khi T' = T = 2s

229

(vi
(1)

230

c. Khi thang my i ln chm dn u th nn (1) => g' = g - a = 9,8 - 0,86 = 8 (m/s2)

231

Chu k dao ng ca con lc n l:

V d 2: Con lc n gm dy mnh di = 1 m, c gn qu cu nh m = 50 g c treo vo trn mt toa
xe ang chuyn ng nhanh dn u trn ng nm ngang vi gia tc a = 3 m/s2. Ly g =10 m/s2.
a. Xc nh v tr cn bng ca con lc.
b. Tnh chu k dao ng ca con lc.
* Hng dn gii:

232
233
234
235
236

237

a. Khi con lc cn bng th n hp vi phng thng ng mt gc xc nh bi

238

Thay a v g vo ta c:

239

b. Do:

240

Khi chu k dao ng ca con lc n uc t trn vt l:

BI TP LUYN TP
Bi 1: Mt con lc n gm mt qu cu khi lng 0,1 kg c tch in q = 10-5C treo vo mt dy
mnh di 20 cm, u kia ca dy c nh ti O trong vng in trng u

241
242
243

244

245
246
247
248

249

250
251
252
253
254

hng xung theo phng thng ng v c ln E = 2.104V/m. Tnh chu k dao ng ca con lc. Ly
g = 9,8m/s2.
Bi 2: Con lc n gm dy mnh di 10cm,qu cu kim loi nh khi lng m = 10 g c tch in q =
10-4C Con lc c treo trong vng in trng u
c phng nm ngang, E = 4000V/m. Ly g = 10m/s2.
a. Xc nh v tr cn bng mi ca con lc.
b. Con lc dao ng vi bin nh, tnh chu k dao ng ca n.
Bi 3: Con lc n dao ng vi chu k 2s khi treo vo thang my ng yn, ly g = 10m/s2. Khi thang
my i ln nhanh dn u vi gia tc c ln 0,5 m/s2 th chu k dao ng ca con lc l bao nhiu?

255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279

280

Bi 4: Con lc n dao ng trn mt t vi chu k 2(s). Nu a con lc ln cao 320m th chu k ca n

tng hay gim bao nhiu, gi s nhit khng i. Bn knh tri t l R = 6400km.
Bi 5: Mt ng h qu lc chy ng ti mt ni trn mt bin. Nu a ng h ln cao 200 m th ng
h chy nhanh hay chm bao nhiu trong mt ngy m. Gi s nhit khng i, bn knh tri t l R
= 6400km.
Bi 6: Mt con lc n dao ng trn mt t 300C. Nu a con lc ln cao 1,6 km th nhit
phi bng bao nhiu chu k dao ng ca con lc khng i. Bn knh tri t l 6400km. Cho bit h
s n di ca dy treo con lc l = 2.10-5K-1.
Bi 7: Mt con lc n m giy c chu k bng 2s nhit 00C v ni c gia tc trng trng l
9,81m/s2, bit h s n di ca dy treo con lc l 1,8.10-5K-1. di ca con lc 00C v chu k ca con
lc cng v tr nhng nhit 300C l bao nhiu?
Bi 8: Mt con lc n dao ng vi chu k 2(s) 200C. Tnh chu k dao ng ca con lc 300C. Cho
bit h s n di ca dy treo con lc l = 2.10-5K-1.
Bi 9: Mt con lc treo trong mt thang my, khi thang my ng yn th chu k dao ng nh l T0 =2s.
Ly g = 10m/s2. Tm chu k dao ng ca con lc trong trng hp thang my i ln:
a. Nhanh dn u vi gia tc a = 0,1m/s2.
b. Chm dn u vi gia tc a = 0,1m/s2.
Bi 10**: Mt con lc n c chiu di = 1m treo vo mt im O c nh. Bit rng trong qu trnh con
lc dao ng vi bin nh, vt nng m ca con lc cn chu tc dng ca mt lc F khng i c
phng lun hp vi vc t trng lc mt gc = 900 v c ln F = P.
a. Xc nh phng ca dy treo con lc v tr cn bng v chu k dao ng nh ca n.
b. Ngi ta t thm vo khng gian xung quanh n mt in trng E c hng ngc vi hng ca
vc t trng lc P v c ln E = 0,73. 103 V/m. Vt nng m =100 g c tch in n in tch q = -103
C. Xc nh v tr cn bng mi ca con lc v tnh chu k dao ng nh ca n. Cho g = 10m/s2 v s c
mt ca vc t E khng nh hng g n vc t F.