Professional Documents
Culture Documents
BI BO CO VI SINH MI TRNG
TI:
Gii thiu:
Mc d s hiu bit ca con ngi v nm men v nhng tnh cht ca n mi c hn 150 nm, nhng ngay t thi c i, ngi ta bit dng bt ni (c l gm qun th vi sinh vt to axit lactic v vi lai n m men). n u th k 19, nm men bia, nm men thi t nh my ru bia c con ngi s dng lm bnh m. Cui th k 19, nhiu ci tin k thut nh h thng thng kh (nc Anh), k thut li tm tch nm men ra khi mi trng tng trng (M) c dng sn xut men bnh m. Lc b y gi Pasteur cho rng nm men c th c nui trong dung d ch ng ma v i amoniac, l ngun Nit duy nht mi c ng dng. Sau i chin th I v th II, vic sn xut nm men Sacharomyces v Candida pht tri n mnh. C nhiu bng sng ch nh du nhng tin b v k thut nui trong giai an ny, ch yu l an Mch v c. Sau , c ng vi s pht trin chung ca k thut l n men vi c ci tin trang thit b v chng nm men c nh hng ln trong qu tr nh sn xut nm men hin i.
MC LC
I. NGUYN LI U LM BNH M
I.A. Nguyn li u chnh I.A.1. Bt m I.A.2. N m men l m bnh m I.B. Nguyn li u ph gia I.B.1. Nhim v ca cc cht trong ph gia: I.B.2. Tnh nng ca ph gia trong cng ngh l m bnh m Vit Nam:
1
1 1 6 6 7
7
8
8 8 9 9 10 11 11 11 16 17
II.
GII THIU CHUNG V VI SINH VT (NM MEN) TRONG SN XUT BNH M SACCHAROMYCES
II.A. Tn g i II.B. Phn lo i II.C. c im h nh thi v kch th c II.D. Thnh ph n cu to II.E. Thnh ph n ha hc II.F. Sinh trng v sinh s n II.F.1. Sinh trng II.F.2. Sinh s n II.G. Dinh dng v con ng chuyn i vt cht trong t b o nm men II.H. c im nm men d ng trong s n xut
III.
SN XUT NM MEN
19
19 22 22 29 33 33 33 33 34
III.A. Nguyn li u sn xut nm men III.B. Quy trnh s n xut nm men III.B.1. Sn xut men p t r ng III.B.2. S n xut men kh III.C. nh hng ca cc yu t mi trng n tc tng hp sinh khi nm men III.C.1. Nhi t III.C.2. pH ca mi trng III.C.3. nh hng ca cht ha hc III.C.4. nh hng nng r ng
ii
III.C.5. nh hng ca cng khng kh v khuy trn l n tc tng trng ca nm men III.D. Trang thi t b cn thit cho mt c s sn xut men bnh m III.D.1. B phn sn xut men III.D.2. Trang b phng k thut III.D.3. V sinh
34 35 35 36 36
IV.
37
37 37
V. VI.
38 39
39 40 42
VI.A. Quy trnh s n xut chung VI.B. Gii thch quy tr nh VI.C. Quy trnh s n xut nc ta
VII. VAI TR C A NM MEN TRONG QUY TRNH S N XUT 44 VIII. H HNG BNH DO VI SINH V T
VIII.A. Vi sinh vt trong bt VIII.B. nh hng ca vi sinh vt n phm cht ca bt trong bo qun VIII.C. H vi sinh vt bnh m VIII.D. H hng bnh do vi sinh vt
45
45 46 47 47
IX.
49
49 49 50 51 52 53
IX.A. Ln men ru IX.B. S n xut bia IX.C. S n xut ru vang v sampanh IX.D. Ch vc-xin H5N1 cho gia c m t men bnh m KT LUN Cc ngu n ti liu tham kho
iii
I.
NGUYN LI U LM BNH M:
I.A.1. Bt m:
Hm lng cc gluxit v protit chi m khong 90% trng lng bt m v Protit ca bt m Hm lng protit c trong cc hn g bt m khc nhau th khng gi ng nhau. Hm lng protit tng dn t bt hng cao n bt hng thp, nh nh v mt dinh dng th protit trong b t hng cao gi tr hn protit trong bt hng thp Protit trong bt m gm 4 loi: Anbumin (ha tan trong n c) Globulin : ha tan trong dung d ch mui trung tnh Protalamin: ha tan trong dung d ch ru 60 80% cn tn g i l Gliadin. Glutenlin : ha tan trong dung d ch kim 0,2%
Trang 1
Trong 4 lo i ni tr n th hm l ng Anbumin v Globulin chi m khong 20%, cn 80% l Protalamin v Glutenlin, v t l protalamin v glutenlin trong b t m l tng ng nhau. Bt m nho v i nc ri y n mt thi gian s to th nh Gluten. R a bt nh o cho tinh b t tri i c n li mt khi do l Gluten. Gluten thu c khi ra qua bt nho gi l Gluten t. Trong gluten t c khong 60 70% nc. Hm lng gluten t trong bt m dao ng trong phm vi rt ln, t 15 n 55%. Khi bt m c cht lng bnh thng th t l Gluten t ph thuc v o hm lng protit ca bt. Vi cc loi bt m sn xut t ht b hng, su bnh, ny mm, do sy nhit qu cao th hm lng Gluten t gim v tnh ht n c ca protit b thay i. Hm lng v cht lng Gluten bt m ph thuc v o ging la m , iu kin trng trt, ch sy ht, ch gia cng nc nhit, ch bo qun Gluten ca bt m cht lng cao thng c n hi tt, chu ko va phi. Nu Gluten c chu ko ln th bnh lm ra x p do gi c kh tt. C n nu dung bt m cht lng cao v chu ko nh th bt nho thng b chy khng t yu cu, bnh l m ra t x p. Chnh v cht lng ca Gluten c nh h ng ln n qu trnh ch bin v cht lng sn phm nh vy nn trong s n xut bnh quy thng s dng bt c cht l ng yu v trung bnh. Trong qu trnh ch bin c th vn dng cc yu t ca nhit , nng mui n, cng nh o ci thin nhng tnh cht vt l ca Gluten. Gim nhit nho th Gluten tr nn cht hn, tng nhit nh o th Gluten n nhanh nhng kh nng gi kh km v bnh t n hn. Mui n c tc dng l m cho Gluten ch t li v tng kh nng ht nc ln, cng thy phn protit gim i r rt. Cng nho lm tng qu tr nh to hnh Gluten nh ng lm gim kh nng gi kh ca Gluten. Axit ascorbic, kali bromat, pe roxyt v m t s cht oxi ha khc c tc dng l m cho Gluten ch t hn cn cc ch t kh th c tc d ng ngc li. S lng Gluten khng nh h ng ln n cht lng bnh quy, song h m lng Gluten tng th m ca bt nho tng, do thi gian nng b ko di. V vy, ta cn hn ch s lng Gluten trong khong 27 -30%. Gluxit c a bt m : gluxit trong b t m gm c: tinh bt dextrin, xenluloza, hemieluloza, gluxit keo, cc lo i ng. Qu tr nh to thnh gluxit c biu din bi pht trin tng qut sau : 6CO2 + 6H2O C6H12O6 + 6O2 Glucoza c to n n s chuyn th nh cc gluxit khc. Qu trnh quang hp c thc hin nh nng l ng mt tri v sc t xanh ca cy (clorofin).
Lp DH08DL Bo co vi sinh mi trng Trang 2
Tinh bt: l gluxit quan tr ng nht ca tinh bt. Trong hng bt cao cha n 80% tinh b t. Tinh bt ca cc loi bt khc nhau th khng gi ng nhau v hnh dng, kch th c, kh nng trng n v h ha. ln v nguyn ca ht tinh bt c nh hng n tnh rn chc, kh nng ht n c v hm lng ng trong bt nh o. H t tinh bt nh v ht tinh bt v th c ng ha nhanh hn. Trong cc ht tinh bt, ngo i tinh b t ra c n c mt lng nh axit photphoric. Axit silicic, axit bo v cc cht khc. Dextrin: l sn phm to ra u ti n trong qu trnh th y phn tinh bt. l nhng cht keo to th nh vi nc mt dung dch dnh. Khi l ng phn t v tnh ch t ca dextrin ph thuc v o mc thy phn ca tinh bt. Ng i ta phn ra thnh cc nhm dextrin sau y: Amilodextrin: l h p cht cu to ging tinh bt, khi tc dng vi iot cho mu tm Eritrodextrin: l h n hp c khi lng phn t nh hn, tc dng vi iot cho mu Acrodextrin v maltodextrin l nh ng dextrin n gin nht, khi tc dng vi iot khng cho mu c trng. Trong b t m sn xut t bt m ny mm c cha t 3 -5% l dextrin. Dextrin t lien k t vi nc, do khi bt nho c hm lng cao cc dextrin th bnh lm ra km dai. Xenluloza: cng c cng thc chung gi ng tinh b t nhng rt khc nhau v cu trc phn t v cc tnh ch t ha hc. Phn t xenluloza g m trn 1500 gc glucoza. Xenluloza khng tan trong n c lnh v nc nng. Th y phn xenluloza b ng axit kh khn hn thy phn tinh b t nn khng th tiu ha c xenluloza v chnh l ng xenluloza lm gi m gi tr dinh dng ca bt. Trong b t hng cao c kho ng 0,1 0,15 % xenluloza, cn trong b t hng cao th ch a 2 3 % xeluloza. Hemixenluloza: l polisacarit c u to y cc gc pentozan (C5H8O4)n v hecxozan (C6H10O)n. Hemixenluloza khng ha tan trong n c nhng h a tan trong ki m. N d thy phn hn xenluloza. Hm l ng hemixenluloza ph thuc vo hng bt, thng khong 2 8%, c th ngi khng tiu ha c hemixenluloza. Gluxit keo: l cc pentozan ha tan, ch yu cha trong n i nh ca ht. Trong b t m hm l ng gluxit keo vo khong 1,2%. Gluxit keo c tnh ho na rt cao. Khi trng n trong nc cc gluxit keo cho ta nh ng dch keo ny c nh hng r rt n cc tnh ch t l hc ca bt nho.
Trang 3
ng trong b t: cha mt lng khng l n lm. Trong b t c cha khong 0,1 0,5 maltoza. Trong b t m s n xut t ht ny mm th hm l ng maltoza tng ln r rt. ng ch yu nm trong phi h t. Hm lng sacaroza trong b t m kho ng 0,2 0,6%. Hm lng chung cc lo i ng ph thuc vo lo i bt v cht lng ca ht. Cht bo: cc lipit l nh ng cht hu c k nc, c cu trc khc nhau, khng ha tan trong n c nhng h a tant rong cc dung mi h u c. Trong cc lipit c a bt m, ngoi cc ch t bo trung tnh cn ph i k n cc photphorit, sterin, s c t.Trong bt cc lipit trng thi t do v trng5 thi kt hp vi protit, gluxit. Nh ng hp cht ny c nh hng n tnh ch t cc gluten, chng lm cho cc gluten n h i hn. Hm lng chung c a cht bo trong b t m vo kho ng 0,1 2% ty theo h ng bt m. Vitamin: trong bt m c ch a rt nhiu vitamin nh B1, B6, PPVitamin cha nhiu lp alrong. Ty theo hnh bt m th hm l ng vitamin c ng khc nhau. H ng bt cng cao th vitamin cng th p v ngc li. Men trong b t: l nhng protit c tnh ch t xc tc. Trong bt c cha rt nhiu men lm nh hing n cht lng bt, cc lo i men quan tr ng nh: Men thy phn tinh b t v protit nh: p roteinaza, polipeptidaza, anpha amilaza, beta-amylaza. Ngoi ra bt m cn c cc men khc nh : lipaza, lipoxydaza * Tp cht trong b t m: Trong b t m c cha rt nhiu tp cht nh su, mt v tng nhiu trong qu tr nh bo qun.
Trang 4
tro l ch s c bn xc nh hng ca bt, th m vo ngi ta cn dng trng v mn na. C n hm l ng Gluten, axit khng c tr ng cho hng ca bt v ch s ny lun lun bi n ng. tro: Hng ca bt c xc nh bng hm lng cm (v qu, v ht ). Xc nh trc tip hm lng cm rt kh khn, do hng ca bt c th hin gin tip qua tro, xc nh tro t ng i n gin hn. tro ca ni nh la m vo kho ng t 0,4 0,45%, tro ca cm khong 7 8,3%. Do bt m hng cao cha t tro hn bt m th hng thp. Nhiu n c trn th gii ly bt tro l m ch s c bn xc nh hng ca bt m . mn: mn ca bt c trng cho mc nghin. Bt hng cao th mn hn, c ngha l gm t cc phn t nh hn. mn ca b t nh hng n gi tr thc phm v qu trnh ch bin cng nh cht lng ca th nh phm. qu trnh hnh thnh b t nho c kch thc ln s chm trng n, bt c ng mn th cng d hnh thnh b t nho do tc trng n ca Gluten trong bt th b hn trong bt mn v b mt ri ng ca bt b hn. trng: Cc lp v qu, v ht thng cha nhiu sc t, ni nh cha t sc t hn. Bn thn ni nh c cha sc t caratinoit n n bt m thng c mu trng ng. trng ca bt khng ph i lc n o cng quan h cht ch vi tro, chnh l lp anrong ca ht khng c m u nhng hm lng tro li c t hn. S lng v cht lng Gluten: Cht lng ca bt m c trng bng Gluten. Gluten c a bt hng cao hn thng c m u sng hn v ht nc ln hn. Bt c hm lng Gluten cao thng c tnh cht nng bnh cao ph thuc vo cht lng Gluten. Kh nng to kh ca bt c c trng bng lng CO2 thot ra trong m t thi gian nht nh v ng vi mt lng bt nh o nht nh. Kh nng to kh ph thuc vo hm lng ng v kh nng sinh ng ca bt. Cht lng cc Gluten cng cao th ch t lng ca bt m cng cng cao. Gluten c a bt hng cao thng c mu sng cao hn v ht nc ln hn. axit: nh gi cht lng ca ht th axit l mt yu t. axit ca bt m khong pH = 5,8 6,3 . axit v hm lng Gluten khng c trng cho hng ca bt. ax it ca bt: Ht v bt lun lun c axit do trong bt c cc mui photphat axit , cc axit bo t do v cc axit h u c khc (lacti c, axetic). Cc axit c to th nh do qu trnh th y phn bng men trong thi gian bo qun bt hoc ht. axit ca bt m = 5,8 6,3.
Trang 5
Ngoi ra trong ph gia cn cha mt s cht h tr qu tr nh ln men, cung c p thc n cho con men v chuyn ha tinh bt t hnh nh ng n phn t hay th nh nhng carbonhydrat ngn mch c th con ngi hp thu trong qu tr nh tiu ha thc n. Do tnh nng ci to cht lng cao nh vy m th gii gi ph gia bnh l Bread improver v Cakes improver .
Trang 7
II.
II.A. Tn gi:
Saccharomyces l mt chi nm men c s dn g rng ri trong ngnh th c phm nh lm bnh m, sn xut cn. Saccharomyces c ngh a l nm ng v l loi vi sinh vt duy nht uc sn xut vi quy m rt ln tr n th gii.
II.B. Phn lo i:
Ging [Chi] Saccharomyces c khong 40 lo i (van der Walt, 1970) v cc loi trong gi ng ny c bit nhiu do chng c ng dng t rong lm n i bnh, bia, ru, chng hin din nhiu trong sn phm c ng, t, tri cy chn, phn hoa, Mt s loi i din: Saccharomyces bayanus Saccharomyces boulardii Saccharomyces bulderi Saccharomyces cariocanus Saccharomyces cariocus Saccharomyces cerevisiae Saccharomyces chevalieri Saccharomyces dairenensis Saccharomyces ellipsoideus Saccharomyces martiniae Saccharomyces monacensis Saccharomyces norbensis Saccharomyces paradoxus Saccharomyces pastorianus Saccharomyces spencerorum Saccharomyces turicensis Saccharomyces unisporus Saccharomyces uvarum Saccharomyces zonatus Trong ,loi c con ngi s dng ph bin nht l Saccharomyces cerevisiae, n c dng sn xut ru vang , bnh m v bia t hng nghn nm trc.
Trang 8
phn trn l trung th (centrosome) v centrochrometin v ph n y ca nhn c thm khng bo (vacuole), bn trong ch a 6 cp nhim sc th (NST) v bn ngoi mng nhn c nhi u ti th bm quanh. Ngoi ra cn c h t glycogen, h t m d tr cht dinh dng cho t bo.
Cu to nm men
Trang 10
Hydrat cacbon g m: polysaccharic, glycogen, trehalose (12 -12,5%), mannan (18,7-24,9%), glucan (9,47-10,96%) v chitin . Nh ng nghi n cu ng hc v s bin i hydrat cacbon trong qu tr nh bo qun nm men cho thy l glucan, mannan v d ng glycogen tan trong kim v axit clohydric l y u t cu trc ca t b o, trong khi trehalose v glycogen tan trong axit acetic, l cht to nng lng chnh cho t bo . Hm lng trehalose trong nm men c lin quan n tnh bn vng ca n : l ng trehalose c ng cao n m men cng bn. Cht m ca nm men l m trung tnh glycerol, photpho lipit, sterol t do v nhiu sterol, este. Tro chim 6,5-12% lng cht kh trong nm men v dao ng ty theo mi trng nui cy.
II.F.2.1/Sinh sn v tnh:
Sinh s n v tnh nm men th ng gp nht l ny chi, khi mt chi ho n chnh s pht trin ngay, chi s ni lin vi t b o m (bud scar) v khi ch i ri ra t b o m gi l im sinh sn ( birth scar).
Trang 11
Ny chi nm men
Trang 12
II.F.2.1/Sinh s n hu tnh:
Nm men khng sinh ra cc c quan sinh dc m chng sinh ra hai t bo dinh dng m nhim v ging nh cc giao t; Qu tr nh hp t bo cht (plasmogamy) v hp nhn (karyogamy) xy ra v thnh l p t bo nh bi, nang v cui cng l bo t nang th nh lp trong nang.
Giai on sinh sn hu tnh nm men Saccharomyces cerevisiae S bo t nang t y thuc vo s ln phn chia nhn nh ng thng l 8, bo t nang c gii phng, ny mm h nh thnh t bo dinh dng mi t y chng sinh s n v tnh bng s ny chi hay ph n i.
Trang 13
Tuy nhin, sinh s n hu tnh khng phi n gin. Theo Guilliermond (1949), nm men c 3 loi chu k sinh tr ng hay v ng i khc nhau c m t 3 loi nm men: Saccharomyces cerevisiae, Saccharomyces ludwigii v Schizosaccharomyces octosporus. Saccharomyces cerevisiae y l loi d tn vi 4 b o t nang h nh thnh v 2 bo t nang mang gen a, c hai trong 1 nang v i 2 bo t nang mang gen hay a s to ra loi gen pht trin c lp. Khi tin h nh tip hp , mi lo i v a s tip hp th nh mt chi mang tnh giao t ri hai giao t t b o hp t (zygote), sau t b o tip hp ny chi cho ra m t t bo ging ht nh t bo tip hp nhng mang 2n NST, t bo tip hp pht trin th nh nang (t bo tip hp to hn t bo dinh dng v c hnh bu dc) v trong iu kin mi trng bt li, t b o tip hp gim phn h nh thnh 4 t bo n bi trong 2 t bo n bi mang gen a v 2 t bo n bi mang gen . Saccharomyces ludwigii Nm men n y bt u vi 4 b o t nang A1, A2, A1, v A2 trong m t nang mng v; 4 b o t nang n y s hot ng nh cc giao t . S tip hp vi A1 v A2 v cu i cng thnh l p 2 t b o tip hp nh bi trong 1 nang, m i t bo tip hp ny mm vi mt ng mm (germ tube) th ra ngoi, ng mm l mt loi t bo a nhn v hot ng nh mt si khun ty nh bi v cui cng pht tri n th nh 1 t bo nh bi v c xem nh mt nang. Nhn ca t bo nh bi vi hai nang l A1 v hai nang l A2; Nh v y, Saccharomyces ludwigii c vng i hon ton l nh bi v t bo n bi ch giai on b o t nang hnh thnh m t nang v tip hp to t b o tip hp. Schizosaccharomyces octosporus y l loi nm ng tn, t bo dinh dng l n bi v phn i thnh 2 t bo con, m i t bo n bi l t bo giao t v sinh s n hu tnh xy ra vi hai t bo tin gn li nhau v mc ra mt chi (producrance) v tip xc vi nhau to thnh mt ng hay mt ng thng vi nhau gi l ng tip hp (conjugation tube) hay knh ti p hp (conjugation canal), nhn ca hai t bo giao t di chuyn v o trong ng ny v tin hnh tip hp ti y ri h nh thnh nhn nh bi, t b o cht ca hai giao t n y hp nhau th nh t bo tip hp sau to th nh mt nang. Nhn t bo hp t phn chia ln u l gim phn th nh 4 nhn n bi ri tip n l phn chia thnh 8 nhn v 8 nhn ny thnh 8 bo t nang v chu k sinh trng hon tt. Nh vy, nm men Schizosaccharomyces octosporus c chu k sinh tr ng i xng vi Saccharomyces ludwigii ch yu l giai on n bi.
Trang 14
Trang 15
Cht dinh dng sau khi v o t bo nm men s c bin i theo mt trong hai con ng sau, ty iu kin mi trng v phng php nui cy: C6H12O6 2CH3-CO-COOH + 2H 2 ng glucose CH3CH2OH + 3CO 2 (1) 6H2O + 6CO 2 (2) Ru
Lp DH08DL Bo co vi sinh mi trng Trang 16
Trong con ng ch yu to cn. Theo quan im nng l ng, qu tr nh ny t kinh t hn v cn nhi u nng lng trong ru, trong khi c n ng to ra cc thnh ph n ch yu ca t b o. T nhng th nh phn ny khi lng t bo gia tng n mt gii hn nht nh, sau t b o bt u ny chi. Vch t b o mm i, cht nguy n sinh c a t bo chui qua vch ny, v b t u h nh thnh vch cho ti sinh cht con. Chi tng dn kch th c cho n khi tch khi t bo m. Ty chng v iu kin nui, qu tr nh ny th ng mt t 1 -1,5 gi. Cho n nay cha r l c bao nhiu t bo con c th c sinh ra t t b o m. Theo d kin ca A.Kyker mi t bo nm men c kh nng to c trung b nh 25-40 t bo mi.
Trong
Trang 17
Mt s h nh nh v saccharomyces:
Saccharomyces cerevisiae .
Saccharomyces cerevisiae
saccharomyces cerevisiae
Trang 18
im ng ch l trong r ng ma c lng Biotin nhiu gp 20 ln so vi r ng c ci v p ng c nhu cu Biotin ca nm men (160 -200mg/1t n r ng). Ngo i nhng thnh phn c ch cho s tng trng ca nm men r ng cn cha nhiu cht c hi. Nhng cht n y phn ln h nh thnh trong qu trnh k t tinh ng hay trong qu tr nh bo qun r ng chng hn nh: Canxi, Sunphuro dng lm nc ma trong li, hydroxymethylfurfural h nh thnh trong qu trnh n u, kt tinh ng. ng thi nu lng cht kh trong r ng t hn 75% v pH nh hn, r ng rt d nhim vi sinh vt.
Trang 19
Bng 3.1: Yu cu cht lng r ng sn xt men bnh m Thnh ph n Cht kh (%) ng (o bng polamimeter) (%) pH khng t hn ng o (glucose, fructose) (%) Nitrogen t ng s (%) CaO (%) SO2 (%) Biotin mu/100ml dung d ch c lng cht kh 2% (tnh theo saccharose) Vi sinh v t/1g ng (khng phi vi sinh v t to nitric) CHDC c 75 47 7.5 _ _ 0.4 0.1 CHLB c 76.5 48 7 2.0 _ _ 0.15 c 75 48 6 7.5 _ 1.2 _ 0.25 Lin X 74 46 6.5 0.5 1 1.4 1 0.05 200g/kg 1-2 ml dung dch it 0.1N 103
Trang 20
III.A.5. DAP: c cha P2O5 hn 50,5 % m nh hn 0%. III.A.6. MgSO4: loi k thut, d tan trong nc, lng MgO < 16,3%,
arcenic khng hn 0,0003%.
III.A.7. H2SO4 III.A.8. Ha ch t chng nhim, clorua canxi, formalin, NaOH: t 0,5-1% chng nhim thit b v ng ng III.A.9. Nc sn xut
nui nm men cn loi n c mm v mm trung bnh (1 c ng tng ng vi 10mg CaO/1lit )c cng ln l t t 4 -8 v 8-12, nc sch, trong, khng mu, khng mi, hm l ng cc mui khng hn mg/l Cl = 0,5, SO 4 = 80, As = 0,05, Pb = 0,1, Zn = 5, Cu = 3, FeO = 3, hm l ng vi sinh vt khong hn 20 vi khun E.coli/lit (5)
III.A.10. Du ph bt
C tc d ng lm gim sc cng b mt dung dch, p sut kh cacbonic (CO2) lm v tung bt thot ra ngo i. C th dng axit olic hay d u lc, du cm, du thu du, nng t 0,005 -0,01 % so v i dung dch cn ph bt (5).
Trang 21
III.A.11. Khng kh
Lng khng kh dng trong cc c s sn xut nm men c th cha mt s lng vi sinh vt ng k (n v i ngn/ 1m). Lu ng kh n y cn c qua lc trc khi dng sn xut.
Trang 22
III.B.1.1.2/ Phng php c hc: Dng my ly tm loi cht bn, cht keo c u im hn so vi phng php ha hc v phng din kinh t v thi gian, gim tht that so vi ph ng php ha hc t 2% c n 0,14%. Tr c khi ly tm, pha l ang r ng vi nc theo t l 1:1, 1:2, 1:3, 1:4, ty thu c thnh phn mui canxi trong r ng. Nu lng mui canxi trong r ng <0,5% th pha long 1:1, n u l 0,6% th pha long 1:2, h n 1% th pha long 1:4.
Trang 23
Bng 3.3: S cc giai an nhn ging nm men: Th tch nui ng nghim 10ml x 4 Bnh 1 lt Bnh 10 lt Bnh 50 lt Phuy 100 lt Phuy 200 lit Ngun hydrat cacbon Thi gian nui pH (gi) Nc chit 16-20 5 khoai ty v ng ct R ng nc 8-10 5 mch nha (1:1) R ng nc 8-10 5 mch nha (1:1) R ng nc 3 5 mch nha (2:1) 3 R ng 5 6-8 R ng 5 Men lng - ly tm l y t bo Thng kh Lc tc 130-200 vng/pht Thng kh 12m3/m3/gi 1-2m3/m3/gi 3-5m3/m3/gi 8-10m3/m3/gi 8-10m3/m3/gi
cc c s sn xut men bnh m ti thnh ph ta kh ng bo qun men m di dng men sa. Mm men trong th tch tr n li tip tc c nhn l n theo cch thc tun h an sn xut men p th nh phm nh sau: ng nghim 20 -100ml bnh 1L bnh 10L phuy 100 phuy 200L 200L 100L 200L 100L L ng ly tm ly men th nh phm T giai an ng nghim n giai an 200L c th xem nh giai an men m yu cu v cht lng khng c nhim men di hay vi khun. Nu khng c iu kin nhn ging t ng nghim gc, c th ly tm ly men trong giai an n y s dng cho t nui men tip theo. Nu l ng v ly tm ti p theo trong giai an ny men m phi t c cc ch tiu sau y: Hot lc lm dy bt 45pht. bn vng > 72 gi. Hot tnh zymase 45 pht. Hot tnh maltase 70 pht. Tnh nh y cm thm thu 10 pht. Cng c th nh gi s b bng c im h nh thi v vi c im ca mt s c quan ca t bo khi nhu m v quan st di knh hin vi. T bo ng nht khng l n. Khng c th m.
Trang 24
Nhum t b o vi xanh metylen: nu t b o gi, ch t s bt u t mu xanh n xanh m, trong k hi t bo tr khng bt m u. Vng tu n hon sau 200lt c th ln n 10 ln ph thuc v o cht lng men m, sch ca mi trng, nguy n liu, iu kin v sinh ca c s mi vng t 6 n 8 gi. cc nc pht trin giai an nui men m v men thn g phm c thc hin trong thit b l n men kn, kh ti u v diu kin thng kh, iu kin kim tra qu tr nh c t ng ho, do kp thi x l nhng s st v k thut.
Trang 25
III.B.1.5.2/Lc p qut kh: Ly tm xong, thu l y nm men cho v o my lc p trc khi ng gi. Nm men c gi li trong lp vi lc v dch mi trng s thm ra ngo i. Tc v lc hu hiu ph thuc v o lc tc dng v s i khng ca mi trng. Nu lc p hu hiu, sau giai on n y s nhn c dng men p (t hung gi l men pt) cha khang 75% m c th ng gi, khng qua giai an qut kh. Trng hp lc p khng hu hiu, c th dung qut gi x l tip t na gi n 1gi. III.B.1.5.3/To hnh, ng gi men p: cc nc, giai an ny c thc hin b ng my, v c b sung du thc vt (0,1%), lxitin (lecithin) m bo bn chc v mu s c sn phm. Cc c s sn xut men bnh m nc ta do tr nh cng nghip cha cao v c nhiu lao ng th cng n n sau khi l c p men c nho trn cho u, ngi ta c th nhi bng tay nh nhi bt l m bnh bao hay cho t 5-10kg men vo bao v i dy, ct cht ming bao li v p bng chn cho n khi ng nht v m u sc v chc. Cn men thnh t ng phn nng 0,5kg cho v o ti nilon lo i dy, p trong khun cy c kch thc tng ng. p cht men theo kh i vung vc ca khun, vut bao li cho thng, bc kn v ct thun li . Ct vo t lnh bo qun t 2 -40C. Khu to hnh v ng gi men cng lm nhanh cng t t, v trong iu kin sn xut ca ta, nu khng ra sch men, h enzyme ca t b o nm men ang trng thi ngh , c th tip tc hot ng nh h ng ln cht lng men, hoc c vi khun gy nhim sinh sn mnh hn t bo nm men ang ngh. Hot ng ca vi khun s to ra trong mi trng nhng cht c l m km hm t bo nm men, l m cho s lng nm men sng trong th nh phm gim. S tm tt cc giai on to th nh thnh ph m nm men: Ly tm lc p, qut kh ng gi to hnh men thnh ph m
Trang 26
Trang 27
III.B.1.9.2/ pH: o pH dch men mi gi bng pH k, hay giy o pH. Giy kh ro trnh tip xc vi ha cht c tnh axit hay kim. Thng pH=3 -3,5 hay pH=5,5 l do khng cht dinh dng trong mi trng, hay d ng axit qu li u trong qu tr nh lm trong mi trng. Duy tr pH=4,5- 5,5 bng cch d ng amoniac v i liu lng thch hp va c tc dng chnh pH, va cung cp ngun m cho nm men. III.B.1.9.3/S lng nit hp th c trong mi trng: C mi gi ly 10ml dch men (khng lc) pha vi 90ml n c ct v nh t t dung dch NaOH 0,1N v o; trong s hn din ca phenolphtalein n khi c mu hng nht. K thm vo bnh ph n ng 5ml dung dch formalin trung tnh v chun ln 2 vi NaOH 0,1N nh trn cho n khi c m u hng nht. Th tch (ml) NaOH 0,1N dng trong l n 2 gi l s N-formol. Gi tr tng i ny xc nh s lng amonium v nito amin trong mi tr ng. Lc b sung nit u qu trnh nui, ch s N -formol l 1,0 1,5 trong giai an nm men tng trng mnh, s N-formol gi m xung n 0,4 -0,5, tuy nhin khng c n thit b sung ngun nit vo mi trng. Vo cui qu tr nh tng trng, s N -formol gi m n 0,2 -0,3 v trong qu trnh l ng, chun b ly tm, s N -formol l 0,15-0,2. III.B.1.9.4/S tch ly nm men trong 1lt dch men: Hng gi ly mu dch men, xc nh nng t b o nm men s b bng cch o lng cht kh trong d ch men vi ng k Balling. V ch s Balling b nh hng do lng nm men trong dung dch. 42,56g n m men/1L dung dch: 1 o Balling. Do t s khc nhau v ch s Balling trc v sau khi ly tm l ai t b o, c th tnh c lng t b o nm men sau mi gi v tnh c hiu sut sinh khi gn ng theo cng thc:
nc ta, dng c ph bin o dung dch ng l ng k Baume. C th dng Baume k o v tra Balling (Brix) tng ng tnh tan c lng t bo nm men trong dung d ch.
Trang 28
Bng 3.4: Bin thin cc thng s trong qu tr nh nui n m men theo l thuyt: Thi gian(gi) pH Nhit SN-formol 1 4,4 27 0,05 2 4,5 27 0,9 3 4,6 27 0,6 4 4,5 27 0,3 5 4,6 27 0,35 6 4,7 27 0,3 7 4,4 27 0,3 8 4,6 27 0,4 9 4,3 28 0,4 10 4,3 28,5 0,35 11 4,3 29 0,3 12 4,3 30 0,25 13 4,3 30 0,2 14 4,3 31 0,15 15(men l ng)
Trang 29
Chn lc chng nm men c bit t dng men p b n vng cho n kh, sau dng phng php thch h p nui, v pht hi n nhanh thng s thch hp vi qu trnh lm kh c a nhng chng ny. T dng men kh b n vng qua th i gian bo qun, kho st v pht hi n cu trc hay ch s no ca chng thch h p vi vic bo qun. Tip tc ci thin cch bao gi men kh. nui nm men l m men kh, quy trnh c thay i so vi phng php nui men p: Dng mi trng c n ng cht kh cao (pha long r ng t 7-14 ln, thm mu i NaCl vo mi trng nui men) hay ng ng cung cp ngun thc n cacbon vo cui qu trnh sinh s n Gim cng thng kh Tng nhit nui men ln t 30-33C. Sau khi c c dng men p qua ch nui c bit nh trn, nm men p chu x l nhit nh sau: Quc gia Phng php lm kh Thi gian Anh 8 giy 1)120C 41C 45 giy 2)50 - 70C Php 10 - 15 pht 3)30 - 60C Lin X 3 - 6 gi H Lan s n xut c loi men kh c bit gi l Ferminan, l hn hp men kh v men p bnh m v i t l 1:3. Men Ferminan c hot tnh men cao h n men kh 2 l n v cao hn men p t 4-6 ln.
Trang 30
Bng 3.5: nh hng ca ngun dinh dng hydrat cacbon tr n cht lng nm men Ch cung cp hydrat cacbon Khng b i B i 1 gi Khng b i B i 1 gi pha long r ng 17 17 8 8 Hiu sut (%) 69,0 74,0 70,1 77,2 Men p Men kh Hot lc Lng Hot lc Lng lm dy Trehalose lm dy Trehalose bt (pht) (%) bt (pht) (%) 75 5,1 78 9,3 62 55 50 8,0 9,1 11,3 71 57 47 13,9 12,6 15,5
III.B.2.2.2/ Lng sacchrose ni b o: Cng l mt ch s quan trng xc nh men thch hp l m men kh. Ch s ny c xc nh bng cch o kh CO 2 to ra khi cho lng nm men p l n men 20ml nc my 30 C. Trong qu trnh h h p hiu kh, ng ni bo c bin i thnh kh CO 2 v H 2O. Do c th tnh c lng saccharose ni b o nh s lng kh CO 2 phng thch ra. Th tch kh CO 2 tng ng vi lng saccharose ni bo thch h p cho men l m kh l 20 ml CO 2/gi. III.B.2.2.3/Tnh nhy cm thm thu : Th hin bng s ch nh lch v thi gian l m dy bt ca nm men gia bt khng c NaCl, v b t c 3,35% NaCl. S khc nhau khng qu 10 pht, c chn l nm men bn vng l m kh. III.B.2.2.4/Kh nng to b o t: Nhng chng thch hp lm men kh c kh nng to b o t thp hn ( 40%).
Trang 31
Trang 32
III.C.2. pH ca mi trng
pH tt nht cho s tng tr ng ca men bnh m l 4,5 5,5; pH= 4: t c tch ly sinh khi gim. Nu pH=3,5 hay pH=3 s l m s sinh sn ca nm men b ngng li. Mc hp th cht din h dng vo t bo, hot ng ca h thng enzym tham gia vo s tng hp protein, to vitamin u t y thuc vo pH, pH ngoi 4,5-5,5, lm ch t lng nm men gim i.
0,004 0,9
Trang 33
Trong iu kin thng kh tt nht, tng s th tch oxy b m vo dch men gp 7 ln tr s l thuyt. Nu tc h a tan oxy cao, c th thy bt kh nh si ln tn gia b mt tip xc ca cht kh v cht lng.
Trang 34
III.D.1.2/My nn kh (my th i)
L mt trong nhng thit b quan trng nht trong b phn sn xut men. Cn chn my c kh nng t hot ng c c v s lng kh vn dng v nng lng tiu th, c th duy tr mt p sut n nh trong th tch ln. Khi cn gim th tch kh, nng lng tiu th ca my gim, ng thi p sut cng khng v t qu mc ti a xc nh trc m bo an to n. Y u t n y cn thit v th tch kh thay i ty giai on pht trin ca nm men v mi trng nui men.
III.D.1.3/My lc kh lc khng kh i v o my nn
C th dng my l c kh c h thng lc gm ch yu l vng kim lo i tm glycerin, vng ny c xp v o gi thp, qu tr nh lc hu hiu nh s thay i tc ca d ng kh di chuy n vi tc cao. Bi bao t khng th thay i h ng bay cng t c d vi d ng kh, s chm v o b mt m ca v ng glycerin v b gi li.
III.D.1.4/My li tm: 2 ci
C th dng loi my ly tm l chn, chn my c hnh xc, c cn b ng tt m bo an to n khi v n hnh.
III.D.1.5/ My bm III.D.1.6/Ci p: 1 ci III.D.1.7/T lnh 100 lit: 1 ci III.D.1.8/ ng ng, u thi: 25 b phn b khi n cc phuy nui
men.
Lp DH08DL Bo co vi sinh mi trng Trang 35
III.D.3. V sinh:
Nm men l sinh vt rt nhy cm, d b c ch do men di v vi khun to ta, do ni sn xut cn sch s. N n xy ch sn xut bng vt liu khng thm. N n ch trng vn v sinh ni sn xut dng phormalin tit tr ng v phormalin khng t n cng kim loi, xng phormalin 10% pha lo ng 1/1000 l n
Trang 36
SN XUT:
IV.A. PHN LO I THEO DNG:
IV.A.1. Dng nm men lng:
L sn phm thu c ngay sau khi qu tr nh ln men hi u kh kt thc,dch men ny c ch a sinh khi ca nm men ang pht trin. u im: d s dng, hot lc l m n bnh m cao. Nhc im: Kh bo qun, thi gian s dng gii hn 24h sau khi sn xut
IV.A.3. Nm men th
L loi nm men c c khi sy nm men paste nhit cao. u im: thi gian s dng rt lu, d vn chuyn. Nhc im: hot lc lm n khng cao. Do thi gian bo qun nm men lng ngn n n ngy nay ngi ta dng nm men nho v n m men th l bnh m
IV.B.2. Men ng t:
Men dng cho s n xut bnh m ngt (Hm lng ng cao). Nhng chng men ny ch sng v pht tri n tt trong mi trng c nng ng cao (cao hn 20%)
Trang 37
V.
Gi ging thun khit trn mi trng thch nghi ng ,cy chuyn sau 1 2-24 ngy sau khi hot ha s b trn mi trng lng Mi trng thch nghing ,nc malt ng ha (c 12% ng kh ) 49,5%; dch men t phn (khong 9% cht kh) 1% v thch 2% Mi trng lng : hot ha nm men ngi ta dng dch malt khng c hublon, lng cht kh 12%. Nu khng cy chuyn v hot ha kp thi th hot lc maltaza v kh nng thch nghi v i r ng gim hoc tr n b mt thch cc t b o nm men sinh bo t ri kt hp vi nhau lm thay i tnh cht ca ging .
Trang 38
Trang 39
VI.B.2. Trn: cc loi nguyn liu vi nhau th nh 1 khi. VI.B.3. Nho bt:
Khu ny r t quan trng nu mun bnh tht bng v mm. Bt nho cha hoc nho k qu u gim kh nng n ca bt. Khi bt c nho s cho cm gic trn mn, do v dai, khng dnh.
Trang 40
VI.B.6. Chia bt
Thnh cc ph n thch hp, Ty theo ln nh chic bnh m nh lm m chia khi bt to th nh nhng khi bt nh hn c cn nng bng nhau. Thao tc n y nn lm nhanh trnh khi bt c th m nhiu thi gian m b ln men qu . Nn trn: Sau khi chia b t thnh nhng khi u nhau, tng khi bt nh c nn th nh nhng khi cu, b mt nhn mn. y cng l hnh dng t o iu kin cho bt n tt nht trong qu tr nh bt ngh trc khi nng. bt ngh: Tng khi bt tr n s c cho "ngh" 10 -20 pht. B t c t trn mt phng, d ng dng c no nh ci xoong, n i, hp p khi bt vo trong.
Bnh mi ra l l n ngon nht, khng nn bnh qu 2 ng y nu khng c bin php bo qun c bit.
Trang 41
VI.C.2. nh bt:
L khu quan tr ng nht trong qu tr nh lm bnh. Ng i lm bnh trc y nhi bt bng tay, u ti n l trong cc thng g ln, ri ci tin sang c c m nh trong thau, v cu i cng l my nh bt (mixer). Trong thnh ph n bt nh o c s n mt s men t nhi n v cc enzyme c hnh thnh do l u li t hm trc, v sau ny ph hp vi nhu cu vic a nguyn liu l men bnh m (Saccharomyces cerevisiae) thng phm c s dng ph bin v tnh ti n li. Khi nh bt cc phn t protein trong bt di dng cun khi kh s ngm n c v tri di ra di tc ng ca my nh bt v s to mng li bt u. Cc phn t protein s li n kt vi nhau bng cc ni SH, phn t hydro (-H) l do vitaminC cung c p. S to mng li ca cc phn t protein s quyt nh to h nh v n ca bnh m. Cc nghin c u ch ra rng: Bt vi hm lng protein 11%-12% (nguyn thy, khng tnh cc protein nhn to m cc nh s n xut bt cho v o) l thch h p nht cho l m bnh m, n u thp hn th gi l bt yu khng cc protein to mng li, bnh s b xp khng gi c kh sinh ra bi con men. Bt c h m lng protein ln hn 12% gi l bt mnh. Trong trng hp n y bnh cng khng n ln v mng li qu nhi u protein qu cht khng c khong khng to gi n. Hin nay hu ht cc nh sn xut bnh m ti Vit nam ang s dng bt c hm lng protein thp v khng n nh sn xut bnh m nn ch t lng ca bnh li ph thuc v o cc s n phm ph gia v trong ph gia phn ln cha cht hot tnh c th b sung v to cc ni vi cc protein ca bt to c cc khung protein gi kh vng chc trong qu tr nh ln men. Thi gian nh bt lin qua t i vng quay t c ca ci nh bt. Ci nh bt c vng quay trong 01 pht nhanh th thi gian nh bt nhanh c n vng quay chm th thi gian nh bt lu hn. (thng thng thi gia n cng khng c nhanh v ch m qu, cc ph n ng sinh ha s b mt cn i, dao ng t 05 pht fast r tc hnh" v 15-20 pht - low, R chm.)
Lp DH08DL Bo co vi sinh mi trng Trang 42
VI.C.3. Cn v:
y l giai on to h nh cho bnh m . Cc nh l c a Vit Nam b qua mt khu cng rt quan trng cho s kt cu to mng protein ca bt l giai on "ngh bt" hay c n gi l "nm thng". N u ta cho bt nh o sau khi tr n c thi gian "ngh bt" th chnh trong th i gian n y l th i gian cc protein trong bt t n s li n kt li vi nhau, cc hot ng ca men, cc cht oxy-ho... s hot ng to mt li n kt nh h nh lm cho cch bnh s kh b thot kh ("sp bnh").
Trang 43
Trang 44
Bacillus mesentericus
Bacillus subtilis
Trang 45
Penicilium
Lp DH08DL Bo co vi sinh mi trng
Aspergillus
Trang 46
Trang 47
Fusarium sporotrichioides
Trang 48
khong 2 n 3%. Nu l n men c in th nhit t 8 10 oC th thi gian ln men lu, ln men nhanh nhit t 14 16 oC v sau 8 ngy n ng ng cn li t 2 3%. Giai on ln men ph : giai on ny thc hin nhit t 0 5 oC, phng php ln men c in nhit t 0 1 oC, phng php ln men nhanh nhit t 3 5 oC. nhit lnh CO 2 c gi li lm cho bia trong hn. Sau khi d ch ln men chn em lc v bo ha CO 2. Sn phm thu c em bn trc tip lm bia hi ng hoc ng chai, lon cn phi hp Pasteur .
Trang 50
Trang 51
KT LUN :
Trong i sng thng ngy, chng ta nh n thy s hin din ca vi sinh vt khp ni: trong t, trong nc, trong khng kh, trong c th sinh vt... Chng l nh ng sinh vt nh b nhng tn ti trong nhng mi trng khc nghit. Chng ng vai tr quan tr ng trong v ng tun hon vt cht v tham gia vo cc qu trnh phn h y ln men t nhin. Tuy nhin, vi c hiu r c tnh v b n cht ca vi sinh vt, cng nh cc hot ng chao i cht ca chng l c mt qu tr nh nghin c u v th nghi m lu d i. Ngy nay v i s hiu bit ng y cng su s c i v i cc loi vi sinh vt, chng ng y cng c nhiu trong thc tin i sng. V qua bi ng dng ca vi sinh vt trong sn xut bnh mchng ta bit n mt vai tr rt l quan trng ca vi sinh vt trong vi c ln men bnh m. Ngoi ra vi sinh v t cn c nhiu ng dng trong cc ngnh ch bin thc phm khc :sn xut bia, r u, Hin nay th ng dng ca vi sinh vt m c con ngi khai thc nhiu l dng s l nc thi, cht thi vi hiu qu s l ng y cng cao. V vy vic quan tm, t m hiu, nghin c u v vi sinh vt s gip chng ta hiu r v chng v hot ng ca chng. T chng ta s ng y cng khai thc c nhiu ng dng ca chng trong cuc sng v hiu r hn v nhng hot ng ca chng ang din ra trong t nhi n xung quanh chng ta.
Trang 52
Trang 53