PHT TRIN BN VNG CHIN LC PHT TRIN TON CU TH K XXI

GS.TSKH. Trng Quang Hc Trung tm Nghin cu Ti nguyn v Mi trng i hc Quc gia H Ni

T VN

Chng ta ang sng trong nhng thp k u ca th k XXI vi 3 c trng ni bt: (i) pht trin bn vng (PTBV) tr thnh chin lc pht trin ca ton th gii; (ii) hi nhp v ton cu ha; v (iii) bin i kh hu (BKH) tr thnh thch thc ln nht cho ton nhn loi trong th k XXI. Trong bi cnh , mi quc gia cn la chn nh ra cc chin lc pht trin ph hp theo nguyn tc suy ngh ton cu, hnh ng a phng. Vit Nam l mt trong cc nc ngho ang pht trin, li c d on l mt trong s rt t nc (mt trong 4 nc) s b tc ng nng n nht ca BKH. Trong hon cnh , cng vi s pht trin nhanh v nng ca nn kinh t, nhim mi trng ang tr nn ngy cng bc xc, nht l th v cc khu cng nghip ang gia tng mt cch nhanh chng. c bit, tc ng tim n ca bin i kh hu ang tr thnh mt vn nng bng, e da s PTBV ca c t nc. V vy, vn t ra i vi chng ta hin nay l lm th no va gi c s tng trng kinh t cao, va bo v c mi trng, va ng ph c hiu qu vi tc ng ca BKH pht trin bn vng nh vn kin i hi i biu ton quc ln th XI ca ng ch ra. Bi vit ny nhm gii thiu khi qut Chin lc pht trin bn vng ton cu v nh hng pht trin bn vng ca Vit Nam, nhng thnh tu t c, thch thc v nh hng cho giai on ti.
1. PHT TRIN BN VNG TON CU

1.1. Nhng thch thc v mi trng, kinh t-x hi v pht trin Trc ngng ca ca th k XXI, cuc cch mng khoa hc cng ngh (KHCN) hin i ca th gii (c bit l 4 cuc cch mng: Cng ngh sinh hc, T ng ha, Cng ngh thng tin v Cng ngh nano) ang tip tc pht trin vi nhp iu ngy mt nhanh, to ra nhng thnh tu mang tnh t ph, lm thay i nhanh chng, su sc v quyt nh i vi s pht trin ca kinh t, x hi v bn thn con ngi. KHCN tr thnh lc lng sn xut trc tip, thi gian a kt qu nghin cu vo ng dng ngy cng thu hp, vng i cng ngh ngy cng rt ngn. Th gii ang hng ti nn kinh t tri thc ton cu ha. Bn cnh nhng thnh tu rc r v KHCN, loi ngi cng ang i mt vi nhng thch thc to ln v chnh tr, vn ha, x hi v c bit l mi trng (Bng 1.1).
37

Bng 1.1. Cc thch thc v mi trng, vn ha-x hi cho s pht trin Cc thch thc v mi trng Cc thch thc trong cc lnh vc khc Tng dn s Bt bnh ng v thu nhp Ngho i Tht hc Dch bnh th ha v s hnh thnh cc siu th Nn tham nhng

+ + + +

+ Suy gim tng zn + Suy thoi DSH + Suy thoi ti nguyn t v hoang + mc ha + + Suy thi ti nguyn nc ngt + + nhim bi cc cht thi nguy hi + Suy thoi mi trng v ti nguyn +
Bin i kh hu ton cu bin

(Xem thm bi ca GS. V Qu trong ti liu ny) Vi nhng tc ng ny, du chn sinh thi ca chng ta hin nay ln hn sc ti sinh hc ca Tri t, du chn cacbon cng vt qu ngng an ton cho h thng kh quyn. Loi ngi ang ng trc mt thi im quyt nh ca lch s. Th gii phi ng u vi tnh trng ngy cng xu i ca s ngho kh, i km, bnh tt, tht hc v s suy thoi khng ngng ca cc h sinh thi. S cch bit gia ngi giu v ngi ngho ang tng ln (Agenda 21). iu ny buc th gii phi thay i suy ngh v hnh ng Cu ly Tri t ngi nh chung ca chng ta. 1.2. Din trnh pht trin bn vng 1.2.1. Khi nim pht trin Pht trin c nh ngha khi qut trong T in Oxford l: S gia tng dn ca mt s vt theo hng tin b hn, mnh hn... (The gradual grow of sth. so that it becomes more advanced, stronger...). Trong T in Bch khoa ca Vit Nam, pht trin c nh ngha l: Phm tr trit hc ch ra tnh cht ca nhng bin i ang din ra trong th gii. Con ngi v mi s vt u thay i theo thi gian, nhng s pht trin c bao hm c kha cnh thay i theo hng i ln, hng tt hn tng i. (S pht trin theo hng i ln nh vy, trong Sinh hc c gi l pht trin tin b hay tin ha, v ngc li l pht trin thoi b - thoi ha). Pht trin hc hay Khoa hc pht trin l mt khoa hc mi, ra i khong nhng nm 40-50 v pht trin mnh trong thp k 60. Trong qu trnh pht trin, Pht trin hc c nhng thay i v ni hm. giai on u, ni dung ch yu l Kinh t hc pht trin v sau cng ngy cng pht trin theo hng lin ngnh. mc cao hn, mn X hi hc pht trin v Qun tr hc pht trin ra i, nhn mnh s hi ha gia s tng trng kinh t v cng bng x hi c phn can thip ca th ch, chnh tr.
38

 giai on cao hn na/hin nay, vi s bng n ca dn s v s pht trin mnh m ca cc nn kinh t, con ngi khai thc ti nguyn v hy hoi mi trng mt cch tn bo, e da s tn ti ca Tri t, ca nhn loi. Hng lot cc vn mi trng bc xc nh bin i kh hu, suy thoi a dng sinh hc (DSH), suy thoi ti nguyn nc ngt, suy thoi tng zn, suy thoi t v hoang mc ha v nhim cc cht hu c c hi kh phn hy, v.v... ang thch thc s pht trin trn phm vi ton th gii. Chin lc Pht trin bn vng ra i (1992) v tr thnh Chin lc pht trin ca ton cu trong th k XXI. 1.2.2. T pht trin n pht trin bn vng c mt lch s pht trin tng i di hnh thnh khi nim pht trin bn vng: + Nm 1963: Pht hnh cun sch Ma xun cm lng (Silent Spring): Cun sch Ma xun cm lng ca n vn s Rachel Carson, c xut bn nm 1962, vi nhng tit l v nhng him ha ca thuc tr su DDT, hoi nghi mt cch bin chng nim tin ca nhn loi vo tin b khoa hc k thut ny v gip to ra mt sn khu cho cc phong tro mi trng. DDT, thuc tr su mnh nht tng c bit n trn th gii, lm tn thng ti cc h t nhin. Ch mt ln phun DDT dit mt loi su hi cy trng, n khng ch dit c loi su bnh trong nhiu tun hoc nhiu thng, m ng thi cng tiu dit lun nhiu loi cn trng c li khc v tn lu nh mt c cht trong mi trng. "Ma xun cm lng" lm thay i nhn thc ca ngi dn M v mi trng, gp phn thc y cc chnh sch v mi trng ca t nc ny. + Thng 4 nm 1968: Cu lc b Rome c thnh lp: y l mt t chc phi chnh ph, h tr cho vic nghin cu Nhng vn ca th gii mt cm t c t ra nhm din t nhng vn chnh tr, vn ha, x hi, mi trng v cng ngh trn ton cu vi tm nhn lu di. T chc ny tp hp nhng nh khoa hc, nh nhin cu, nh kinh doanh cng nh cc nh lnh o ca cc quc gia trn th gii (bao gm c Tng thng Lin x Mikhail Sergeyevich Gorbachyov v Rigoberta Menchus Tum). Trong nhiu nm, Cu lc b Rome cng b mt s lng ln cc bo co, bao gm c bn bo co Gii hn ca s tng trng c xut bn nm 1972 cp ti hu qu ca vic tng dn s qu nhanh, s hu hn ca cc ngun ti nguyn... + Nm 1970: Thnh lp Chng trnh Con ngi v Sinh quyn: Nm 1970, UNESCO thnh lp Chng trnh Con ngi v Sinh quyn, vi mc tiu l pht trin c s khoa hc cho vic s dng hp l v bo tn cc ti nguyn ca sinh quyn v ci thin quan h ton cu gia loi ngi v mi trng. + Thng 6 nm 1972: Hi ngh ca Lin Hp Quc v Con ngi v Mi trng: Hi ngh ca Lin Hp Quc v Con ngi v Mi trng c t chc ti Stockhom, Thy in c nh gi l l hnh ng u tin nh du s n lc chung ca ton th nhn loi, nhm gii quyt cc vn v mi trng. Hi ngh c 113 quc gia tham d v t c nhng kt qu chnh sau: (i) Khi ng cc cuc i thoi Bc
39

 Nam; (ii) Khi ng chng trnh Vin cnh ton cu; (iii) Khi ng s tham gia ca cc t chc phi chnh ph trong gim st v bo v mi trng; (iv) Thnh lp Chng trnh Mi trng ca LHQ (UNEP); (v) ngh i hi ng LHQ ly ngy 5 thng 6 lm Ngy Mi trng Th gii v quyt nh rng vo ngy ny hng nm cc t chc thuc LHQ v tt c chnh ph cc nc tin hnh cc hot ng trn phm vi ton th gii ti khng nh mi quan tm ca c th gii i vi vic gn gi v ci thin mi trng sng cho nhn loi. Hi ngh c mt tuyn b v mi trng con ngi, tha thun v mt chng trnh hnh ng quc t rng ln, thnh lp Chng trnh Mi trng ca LHQ (UNEP), Ban th k thng trc v mi trng t ti Kenya v thnh lp Qu Mi trng. + Nm 1980: Chin lc bo tn th gii: Tip theo Hi ngh Stockholm, cc t chc bo tn nh Hip hi Bo tn Thin nhin Th gii (IUCN), Chng trnh Mi trng Lin Hp Quc (UNEP) v Qu Bo v Thin nhin Th gii (WWF) a ra Chin lc bo tn th gii. Chin lc ny thc gic cc nc son tho cc chin lc bo tn quc gia ca mnh. Ba mc tiu chnh v bo tn ti nguyn sinh vt c nhn mnh trong Chin lc nh sau: (i) Duy tr nhng h sinh thi c bn v nhng h h tr s sng (nh ci to t, ti sinh cc ngun dinh dng, bo v an ton ngun nc); (ii) Bo tn tnh a dng di truyn; v (iii) Bo m s dng mt cch bn vng cc loi v cc h sinh thi. T khi Chin lc bo tn th gii c cng b ti nay, c trn 60 chin lc bo tn quc gia c ph duyt. Trong chin lc ny, thut ng Pht trin bn vng ln u tin c nhc ti, tuy nhin mi ch nhn mnh gc bn vng sinh thi. Tip theo Chin lc ny, mt cng trnh khoa hc c tiu Cu ly Tri t Chin lc cho cuc sng bn vng c IUCN, UNEP v WWF son tho v cng b (1991) (cun sch ny c Trung tm Nghin cu Ti nguyn v Mi trng dch ra ting Vit vo nm 1993). Trong cun sch, nhiu khuyn ngh v ci cch lut php, th ch v qun tr c xut. + Nm 1984: Thnh lp y ban Brundtland: i hi ng Lin Hp Quc y nhim cho b Gro Harlem Brundtland, khi l Th tng Na Uy, quyn thnh lp v lm Ch tch y ban Quc t v Mi trng v Pht trin (WCED), nay cn c bit n vi tn y ban Brundtland. Ti nay, y ban ny c ghi nhn c nhng cng hin rt gi tr cho vic y mnh s pht trin bn vng. + Nm 1987: Xut bn Bo co Brundtland: Hot ng ca y ban Mi trng v Pht trin Th gii tr nn nng bng khi xut bn bo co c ta Tng lai ca chng ta (ta ting Anh: Our Common Futur v ting Php l Notre avenir tous, ngoi ra cn thng c gi l Bo co Brundtland). Bn bo co ny ln u tin cng b chnh thc thut ng pht trin bn vng, s nh ngha cng nh mt ci nhn mi v cch hoch nh cc chin lc pht trin lu di. + Nm 1989: S pht hnh v tm quan trng ca bn bo co Tng lai ca chng ta c a ra bn bc ti i hi ng Lin Hp Quc v dn n s ra i

40

ca Ngh quyt 44/228 tin cho vic t chc Hi ngh v Mi trng v Pht trin ca Lin Hp Quc. + Nm 1992: Hi ngh v Mi trng v Pht trin ca Lin Hp Quc: Rio de Janeiro, Brazil l ni ng cai t chc Hi ngh thng nh v Tri t, tn chnh thc l Hi ngh v Mi trng v Pht trin ca Lin Hp Quc (UNCED). Ti y, cc i biu tham gia thng nht nhng nguyn tc c bn v pht ng mt chng trnh hnh ng v s pht trin bn vng c tn Chng trnh Ngh s 21 (Agenda 21). Vi s tham gia ca i din hn 200 nc trn th gii cng mt s lng ln cc t chc phi chnh ph, hi ngh thng qua cc vn bn quan trng: Tuyn b Rio v Mi trng v Pht trin vi 27 nguyn tc chung, xc nh nhng quyn v trch nhim ca cc quc gia nhm lm cho th gii PTBV; Chng trnh Ngh s 21 v PTBV; Tuyn b cc nguyn tc qun l, bo v v PTBV rng; Cng c khung ca Lin Hp Quc v bin i kh hu nhm n nh cc kh gy hiu ng nh knh mc khng gy o ln nguy him cho h thng kh hu ton cu; Cng c v a dng sinh hc. y l cc vn kin quc t quan trng c mi lin quan vi nhau, c qun trit trong sut th k XXI. T , Chng trnh Ngh s 21 v Pht trin bn vng tr thnh chin lc pht trin ca ton cu trong th k XXI, v Mc tiu pht trin thin nin k, vi 8 ni dung (xa i, gim ngho; ph cp gio dc tiu hc; thc y bnh ng gii tnh, ng thi nng cao quyn li ca n gii; gim t l tr em t vong; ci thin v m bo sc khe sn ph; u tranh vi cc loi bnh nh HIV, st xut huyt; bo v mi trng; thc y pht trin hp tc ton cu) c tp trung thc hin. + Nm 2002: Hi ngh thng nh Th gii v Pht trin bn vng: Hi ngh thng nh Th gii v Pht trin bn vng nhm hp ti Johannesburg, Nam Phi l dp cho cc bn tham gia nhn li nhng vic lm 10 nm qua theo phng hng m Tuyn ngn Rio v Chng trnh Ngh s 21 vch ra, tip tc tin hnh vi mt s mc tiu c u tin. Nhng mc tiu ny bao gm xa ngho i, pht trin nhng sn phm ti sinh hoc thn thin vi mi trng, nhm thay th cc sn phm gy nhim, bo v v qun l cc ngun ti nguyn thin nhin. Hi ngh cng cp ti ch ton cu ha gn vi cc vn lin quan ti sc khe v pht trin. Cc i din ca cc quc gia tham gia Hi ngh cng cam kt pht trin chin lc v pht trin bn vng ti mi quc gia trc nm 2005.

41

1.3. Pht trin bn vng 1.3.1. Khi nim, ni dung, m hnh v cc nguyn tc pht trin bn vng 1.3.1.1. Khi nim v ni dung pht trin bn vng: Thut ng Pht trin bn vng (PTBV Sustainable Development) ln u tin c s dng trong bn Chin lc bo tn th gii do IUCN xut nm 1980. Mc tiu tng th ca Chin lc l t c s PTBV bng cch bo v cc ti nguyn sinh vt v thut ng PTBV y c cp ti vi mt ni dung hp, nhn mnh tnh bn vng ca s pht trin v mt sinh thi, nhm ku gi vic bo tn cc ti nguyn sinh vt. Nm 1987, trong bo co Tng lai chung ca chng ta, y ban Quc t v Mi trng v Pht trin ln u tin a ra mt nh ngha tng i y v PTBV l: S pht trin p ng c nhu cu ca hin ti m khng lm tn thng kh nng ca cc th h tng lai trong vic tha mn cc nhu cu ca chnh h. Ni hm v PTBV c ti khng nh Hi ngh Rio 92 v c b sung, hon chnh ti Hi ngh Johannesburg 2002: Pht trin bn vng l qu trnh pht trin c s kt hp cht ch, hp l v hi ha gia ba mt ca s pht trin. l: pht trin kinh t, cng bng x hi v bo v mi trng. Ngoi ba mt ch yu ny, c nhiu ngi cn cp ti nhng kha cnh khc ca pht trin bn vng nh chnh tr, vn ha, tinh thn, dn tc... v i hi phi tnh ton v cn i chng trong hoch nh cc chin lc v chnh sch pht trin kinh t-x hi cho tng quc gia, tng a phng c th (Bng 1.1). Nu phn tch k hn th gia pht trin truyn thng v PTBV c hng lot im khc bit c tnh cht nguyn tc (Bng 1.2). Bng 1.2. T pht trin n pht trin bn vng Tiu ch Tr ct Trung tm iu kin c bn Ch th qun l Quan h vi t nhin Gii Tnh cht Cch tip cn T pht trin Kinh t (x hi) Ca ci vt cht/hng ha Ti nguyn thin nhin Mt ch th (nh nc) Khai thc/ci to t nhin Nam quyn Kinh t truyn thng n ngnh/lin ngnh thp n pht trin bn vng Hi ha kinh t-x hi-mi trng Con ngi Ti nguyn con ngi Nhiu ch th Bo tn/s dng hp l t nhin Bnh ng nam, n Kinh t tri thc Lin ngnh cao

42

Hin nay, c khong 120 nc trn th gii xy dng v thc hin chng trnh ngh s 21 v PTBV cp quc gia v gn 7.000 chng trnh ngh s 21 cp a phng. 1.3.1.2. S /m hnh pht trin bn vng: C nhiu s /m hnh PTBV c xut: WCED, 1987 Jacobs v Sadler, 1990 H kinh t H x hi
Pht trin b n vng

H t nhin

Vit Nam

UNESCO

Hnh 1.1. Mt s s pht trin bn vng 1.3.1.3. C s sinh thi hc ca pht trin bn vng: trin khai cc chin lc v k hoch pht trin bn vng, Lin Hp Quc thnh lp Chng trnh nh gi h sinh thi thin nin k (MA) (thng 6/2001), nhm mc ch gip cc khu vc v quc gia:

+ Hiu bit mt cch su sc hn mi quan h gia HST (t nhin) v phc li ca

con ngi;

+ Phn tch nhng tim nng ca cc HST c th ng gp vo cng cuc xa i

gim ngho v nng cao i sng cho cng ng;

+ nh gi mc ph hp ca cc chnh sch nhng cp ra quyt nh khc

nhau;
43

+ Tch hp cc lnh vc kinh t, mi trng, x hi v vn ha; + Tch hp thng tin t c hai ngun: khoa hc x hi v khoa hc t nhin; + Phn tch v nh gi nhng phng n v chnh sch v qun l, nhm duy tr
dch v ca cc HST v hi ha n vi nhu cu ca ngi dn, v

+ Tng cng qun l HST tng hp.

HST y c hiu theo ni hm mi mt t hp ng ca cc qun x thc vt, ng vt, vi sinh vt v cc iu kin mi trng v sinh xung quanh trong s tng tc ln nhau nh mt n v chc nng; con ngi l mt b phn hu c ca HST. nh ngha ny nhn mnh con ngi l mt thnh vin c bit ca HST theo ngha Con ngi, mt mt, c nhng tc ng mnh m nht vo HST theo cch ring ca mnh (c thc v bng cng c) v mt khc li l i tng m bt k nghin cu HST no cng phi hng ti em li phc li cho h. Ni cch khc, MA s h tr la chn nhng phng n tt nht v xc nh cch tip cn mi, ph hp thc hin k hoch hnh ng trin khai Agenda 21 nhm t c cc mc tiu thin nin k. i vi cc nh hoch nh chnh sch, MA a ra mt c ch gip h:

+ Xc nh phng n nhm t c cc mc tiu bn vng v pht trin con

ngi;

+ Hiu bit mt cch su sc hn khi nim nh i c lin quan ti tt c cc

ngnh, cc bn trong nhng quyt nh lin quan ti mi trng;

+ Lin kt cc phng n gii quyt nhm t c hiu qu tng ha cao nht.

1.3.1.4. nh gi khi qut vic thc hin Mc tiu thin nin k: Sau hn 10 nm thc hin Mc tiu pht trin thin nin k, Lin Hp Quc t chc Hi ngh thng nh ti New York t 20-22/9 vi s tham d ca cc i din n t 189 nc (140 nguyn th hoc ngi ng u chnh ph), nhm y nhanh hn na tin t c cc mc tiu. Trong qu trnh Hi ngh, su phin tho lun bn trn c t chc vi cc ch : (i) gii quyt thch thc ca i ngho v bnh ng gii; (ii) hon thnh cc mc tiu v y t v gio dc; (iii) thc y pht trin bn vng; (iv) gii quyt cc vn mi ni v phng thc tip cn mi; (v) p ng nhu cu ca nhng ngi d b tn thng nht; v (vi) m rng v tng cng cc mi quan h i tc. Vn kin ca Hi ngh thng nh ba ngy Gi vng cam kt: on kt t c cc Mc tiu pht trin thin nin k khng nh li cam kt ca cc nguyn th quc gia i vi cc Mc tiu pht trin thin nin k, by t lo ngi su sc v vic nhng tin b t c vn cn hn ch so vi yu cu t ra, nhng thnh tu t c cn cha ng u gia cc mc tiu v cc quc gia. Hin ti, nhng tin b t c v bnh ng gii v nng cao v th ca ph n l cha tha ng. Gn mt na dn s ca th gii ang pht trin vn tip tc sng m khng
44

c tip cn vi cc iu kin v sinh c bn. Qu nhiu ngi cn tht nghip hoc cha c vic lm ng vi kh nng ca mnh. V cn quan tm nhiu hn na ti pht trin bn vng v thn thin vi mi trng. Song, Vn kin tin tng rng vi nhng cam kt ton cu mi cng vi hnh ng tp th mnh m v hiu qu, nhng mc tiu t ra v gim i ngho, bnh tt v hng lot vn x hi khc c th t c vo nm 2015.
CC THNH T CA PHC LI CC DCH V H SINH THI DCH V CUNG CP Lng thc-thc phm Nc sch G, si, Ci t Khong sn Ti nguyn di truyn Chu trnh dinh dng Hnh thnh t Cc sn phm s c p DCH V IU TIT iu tit kh hu iu tit l, lt iu tit thin tai Lc sch ngun nc AN NINH An ton c nhn m bo tip cn ti nguyn An ton trc cc thin tai T DO LA CHN V HOT NG C hi thng tin v c cuc sng no hn

DCH V H TR

C S VT CHT CHO CUC SNG TT i sng no , sung tc Thc phm cht dinh dng Tip cn c vi cc li ch SC KHO

DCH V VN HO Thm m Tinh thn Gio dc Ngh dng

C th khe mnh Tinh thn sng khoi Tip cn khng kh trong lnh v nc sch QUAN H X HI TT Cng ng ha hp thn thin Tn trng v gip ln nhau

S SNG TRN TRI T- A DNG SINH HC

Hnh 1.2. Mi lin quan gia cc dch v h sinh thi vi cc thnh t ca cuc sng thnh vng Da trn cc kinh nghim thnh cng v nhng bi hc rt ra sau hn mi nm, Vn kin a ra mt chng trnh hnh ng c th nhm t c cc mc tiu ny vo nm 2015 vi nhng bc i c th cn thc hin y nhanh tin t c cho tng mc tiu, trong , khng nh d khng hong ti chnh v kinh t phn no nh hng ti vic thc hin cc mc tiu, t c nhng thnh tu to ln trong cuc chin chng li i ngho, tng t l tr em c i hc v ci thin tnh trng sc khe ca ngi dn nhiu quc gia, v nhng mc tiu t ra l hon ton c th thc hin c.
45

 chun b cho Hi ngh thng nh ny, c rt nhiu hot ng c din ra Vit Nam, bao gm c vic cng b Bo co quc gia v cc Mc tiu pht trin thin nin k Pht trin bn vng trong khung cnh bin i kh hu. 1.4. Nhng cuc khng hong thi hin i 1.4.1. Bin i kh hu ton cu Bin i kh hu, m trc ht l s nng ln ton cu v nc bin dng, l mt trong nhng thch thc nghim trng nht i vi loi ngi trong Th k XXI. BKH tc ng ti mi lnh vc, bao gm ti nguyn thin nhin, mi trng, kinh t-x hi v sc khe con ngi. Tuy nhin, mc nh hng ca n c th khc nhau ty theo iu kin a l, mc pht trin v cc bin php thch ng m cc khu vc cng nh cc quc gia c th p dng. Cng ng quc t ang c gng c c cc gii php hu hiu nht nhm ng ph vi BKH trn phm vi ton cu. Nhiu quc gia xy dng v thc hin cc k hoch thch ng vi BKH. Nm 2010 l nm nng v c nhiu bin i bt thng nht ca kh hu ton cu:

+ Theo s liu thng k ca Chnh ph Trung Quc, cc trn l lt t u nm n

thng 8 nm 2010 lm gn 4.000 ngi cht hoc mt tch, gn 12 triu ngi phi s tn, nh hng n 140 triu ngi 28 tnh trn khp cc ba min Bc Trung Nam ca Trung Quc.

+ Ti Pakixtan, ngy 9/8 va qua, Lin Hp Quc cho bit, vi khong 13,8 triu
ngi b nh hng, t l lt hin nay gy ra nhng hu qu ti t hn c thm ha sng thn nm 2004 chu . Cc t l lt cp i tnh mng ca t nht 1.600 ngi trong vng hai tun.

+ Nhng m chy rng v than bn ti Nga bt u bng pht vo thi im

nhng ngy cui thng 7 (2010) (Hnh 1.3), sau hn mt thng nc Nga phi chu cnh hn hn v nng nng ln n mc k lc trong vng 130 nm tr li y.

+ Hin mt khi bng tan khng l din tch khong 260 km2 tri dt trn o
Greenland. y l tng bng tan ln nht trong vng 50 nm qua (Hnh 1.3).

Hnh 1.3. Chy rng Nga v tng bng khng l trn o Greenland
46

Vit Nam l mt trong s t nc nc s b nh hng nghim trng ca BKH v nc bin dng. Theo tnh ton, nhit trung bnh Vit Nam c th tng ln 3oC v mc nc bin c th dng 1 m vo nm 2100. Bn cnh bin i kh hu, hin nay, th gii cng ang phi i mt vi ba cuc khng hong ln na: khng hong ti chnh, khng hong nng lng v khng honh lng thc. 1.4.2. Khng hong ti chnh Khng hong ti chnh 2007-2010 l mt cuc khng hong bao gm s v hng lot h thng ngn hng. Tnh trng i tn dng, tnh trng st gi chng khon v mt gi tin t xy ra trn quy m ln nhiu nc trn th gii, c ngun gc t khng hong ti chnh Hoa K, do mi quan h ti chnh ni ring v kinh t ni chung mt thit ca Hoa K vi nhiu nc. Cuc khng hong t Hoa K lan rng ra nhiu nc trn th gii, dn ti nhng v ti chnh, suy thoi kinh t, suy gim tc tng trng kinh t nhiu nc trn th gii, trong c c Vit Nam. 1.4.3. Khng hong nng lng Nguyn nhn ca cuc khng hong ny nng lng ln ny l do: (i) du la v cc nhin liu ha thch khc ngy cng cn kit; (ii) nhu cu nng lng ca cc nc, nht l cc nc c s bng n nn kinh t (Trung Quc, n ) ngy cng cao; (iii) s bt n v an ninh cc khu vc chin lc v nng lng ca th gii lm nh ti lng du khai thc; v (iv) s bt ng quan im gia cc quc gia, cc t chc quc t, nht l gia M v cc thnh vin OPEC gy ra cuc khng hong nng lng hin nay. Gi du la v lng thc tng vt trong thi gian gn y v ang tc ng trc tip, gy nh hng nng n ti nhiu quc gia (gi c sinh hot, lm pht tng, sn xut b nh hng), nht l cc quc gia ang v km pht trin. iu ny buc cng ng quc t phi c nhng chin lc mi ng ph, bao gm: (i) a dng ha cc ngun cung cp nng lng (nng lng ht nhn, nng lng ti sinh v nng lng sinh hc); v (ii) tit kim v s dng hiu qu nng lng. 1.4.4. Khng hong lng thc Cuc khng hong lng thc trn phm vi ton cu trong thi gian gn y nh hng ln ti i sng ca ngi dn nhiu quc gia, y hn 100 triu ngi vo tnh trng i km. Nguyn nhn ca cuc khng hong lng thc bao gm: (i) din tch sn xut lng thc ngy cng gim, lm cho lng d tr lng thc ca th gii hin nay mc thp nht trong vng 25 nm qua; (ii) bin i kh hu tc ng mnh ti sn xut nng nghip (lm gia tng thin tai, dch bnh, gim nng sut cy trng), lm lng lng thc d tr ngy cng gim; v (iii) sn xut nhin liu sinh hc (sn xut dizen sinh hc t lng thc) thay th nhin liu ha thch nhm gim nh pht thi kh nh knh.
47

1.4.5. Suy thoi/khng hong ti nguyn S suy thoi ba ngun ti nguyn quan trng nht l nc, t v sinh vt ang l nhng vn mi trng cp bch, mang tnh ton cu. Cch tip cn qun l tng hp ti nguyn qun l ti nguyn da trn h sinh thi l xu hng ch o trong qun l bn vng ti nguyn nhiu quc gia hin nay trong khun kh mt Chng trnh quc t chung nh gi h sinh thi thin nin k.

Hnh 1.4. T trn xung, t tri sang: Khng hong ti chnh; Khng hong nng lng; Khng hong lng thc; Suy thoi ti nguyn 1.5. Pht trin bn vng trong giai on hin nay Trong bi cnh nh vy, chin lc di hn ca th gii cng nh ca cc nc cn tp trung theo 3 hng pht trin: (i) x hi cacbon thp/tng trng xanh; (ii) x hi ti to ti nguyn; v (iii) x hi hi ha vi thin nhin. 1.5.1. X hi cacbon thp/K nguyn nng lng kh hu Nh trn phn tch, th gii hin nay ang ng trc nhng thch thc ln lao v mi trng v tnh t by gi chng ta cn va thi gian gii quyt vn , nu khng, s qu mun. Bin i kh hu l mt thm ha i vi nhn loi v chng ta ang b tc cha tm c cch gii quyt, nht l sau COP15 va qua ti Copenhagen. Tuy nhin, mt s
48

ngi li cho rng, c mt lot c hi n sau nhng vn tng nh khng gii quyt ni ny v d on rng K nguyn mi trc mt s l mt trong nhng k nguyn thay i ln nht v x hi, chnh tr v kinh t. K nguyn, trong c nhng t ph ln trong cc lnh vc nng lng sch v thi trn trng i vi t nhin, vi ti nguyn rng, bin, nhng im nng v a dng sinh hc, s hng ti mt x hi cacbon thp v hi ha vi t nhin. Phi nhn nhn rng y l mt c hi ln cho nhng ai c tm nhn xa. Rt n gin, v con ngi khng th tip tc cung cp nng lng cho s pht trin bng h thng da trn nhin liu ha thch tn ti sut thi Cch mnh Cng nghip n nay v bt buc chng ta phi chuyn sang mt K nguyn mi: K nguyn nng lng kh hu. X hi cacbon thp gm 3 ni dung: (i) duy tr hot ng kinh t hiu qu trong khi ti thiu ha s dng nng lng v ti nguyn; (ii) ti thiu ha p lc v mi trng vi vic s dng mi ngun nng lng v ti nguyn; v (iii) u t vo mi trng, mt cng c pht trin kinh t. 1.5.2. X hi ti to ti nguyn X hi ti to ti nguyn nhm tit kim v s dng ti nguyn mt cch hiu qu nht. 1.5.3. X hi hi ha vi t nhin Ni dung ny c khng nh trong Hi ngh cc bn tham gia Cng c DSH ln th 10 (COP10) ti Nagoya, Nht Bn nm 2010. Theo , Lin Hp Quc pht ng Nm quc t v rng (2011) v Thp k DSH (2011-2020), nhm nng cao nhn thc v DSH, y mnh cc hot ng bo tn DSH v sng thn thin, hi ha vi thin nhin trn phm vi ton cu.
2. PHT TRIN BN VNG VIT NAM

2.1. Vit Nam tham gia cc hot ng quc t Vit Nam sm tham gia vo tin trnh chung ca th gii trong vic xy dng Chng trnh Ngh s 21. Nm 1992, on i biu Chnh ph Vit Nam tham d Hi ngh thng nh Tri t v Mi trng v Pht trin Rio de Janero (Braxin) k Tuyn b chung ca th gii v mi trng v pht trin, Chng trnh Ngh s 21 ton cu, cam kt xy dng Chin lc PTBV quc gia v chng trnh ngh s 21 a phng. Nm 2004, Vit Nam ph chun Chin lc quc gia v bo v mi trng thi k n 2010 v nh hng n 2020. Vit Nam cng tham gia nhiu cam kt quc t nhm bo v mi trng v pht trin x hi. Nm 2000, Vit Nam cam kt thc hin cc Mc tiu thin nin k ca th gii. Hi ng PTBV quc gia cng c thnh lp theo Quyt nh ca Th tng Chnh ph s 1032/Q-TTg ngy 27/9/2005. Hi ng do Ph Th tng Chnh ph lm Ch tch, B trng B K hoch v u t l Ph Ch tch thng trc. C quan
49

Thng trc gip vic cho Hi ng PTBV l Vn phng PTBV, t ti B K hoch v u t. Ha nhp vi cng ng quc t, trong qu trnh i mi kinh t v x hi, PTBV, vi nhng ni hm pht trin ton din v c hiu qu v kinh t, i i vi thc hin tin b, cng bng x hi v bo v mi trng, lun lun l mc tiu pht trin trong tng thi k k hoch ca t nc. i hi ng ln th IX thng qua Mc tiu chin lc 10 nm (2001-2010), m ni dung tp trung vo nhng nhn t pht trin bn vng: a nc ta ra khi tnh trng km pht trin, nng cao r rt i sng vt cht, vn ha, tinh thn ca nhn dn. To nn tng n nm 2020 nc ta c bn tr thnh mt nc cng nghip theo hng hin i; ngun lc con ngi, nng lc khoa hc v cng ngh, kt cu h tng, tim lc kinh t, quc phng, an ninh c tng cng; th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha c hnh thnh v c bn. V th ca nc ta trn trng quc t c nng cao. thc hin Mc tiu PTBV nh Ngh quyt i hi ng ton quc ra v thc hin cam kt quc t v PTBV, Th tng Chnh ph ph duyt nh hng Chin lc pht trin bn vng Vit Nam (Chng trnh Ngh s 21 ca Vit Nam). y l chin lc khung, bao gm nhng nh hng ln, lm c s php l cc b, ngnh, a phng, cc t chc v c nhn trin khai thc hin v phi hp hnh ng, nhm bo m pht trin bn vng t nc trong th k XXI. nh hng Chin lc v PTBV Vit Nam nu ln nhng thch thc m Vit Nam ang phi i mt, xut nhng ch trng, chnh sch, cng c php lut v nhng lnh vc hot ng u tin thc hin Mc tiu PTBV. Vi nhng nh hng chin lc pht trin di hn, vn bn nh hng Chin lc PTBV Vit Nam s thng xuyn c xem xt, b sung v iu chnh cho ph hp vi tng giai on pht trin, cp nht nhng kin thc v nhn thc mi nhm hon thin hn v con ng PTBV Vit Nam. 2.2. Xy dng nh hng Chin lc pht trin bn vng Vit Nam (Chng trnh Ngh s 21 ca Vit Nam) CTNS 21 ca Vit Nam l khung chin lc xy dng cc chng trnh hnh ng. Trn c s phn tch thc trng pht trin ca Vit Nam di gc bn vng, CTNS a ra nhng nguyn tc PTBV, mc tiu v tm nhn di hn, cc lnh vc hot ng u tin, phng tin v gii php, nhm t c s PTBV trong th k XXI. Di y s ln lt im qua cc nt chnh c cp n trong CTNS. 2.2.1. Nhng mc tiu, quan im, nguyn tc trong pht trin bn vng Vit Nam 2.2.1.1. Mc tiu: Mc tiu tng qut trong Chin lc pht trin kinh t-x hi 2001-2010 ca i hi i biu ton quc ng Cng sn Vit Nam ln th IX l: a t nc ra khi tnh trng km pht trin; nng cao r rt i sng vt cht, vn ha, tinh thn ca nhn
50

dn; to nn tng n nm 2020, Vit Nam c bn tr thnh mt nc cng nghip. Ngun lc con ngi, nng lc khoa hc v cng ngh, kt cu h tng, tim lc kinh t, quc phng, an ninh c tng cng; th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha c hnh thnh v c bn; v th ca t nc trn trng quc t c nng cao. Quan im pht trin trong Chin lc trn c khng nh: Pht trin nhanh, hiu qu v bn vng, tng trng kinh t i i vi thc hin tin b, cng bng x hi v bo v mi trng; Pht trin kinh t-x hi gn cht vi bo v v ci thin mi trng, bo m s hi ha gia mi trng nhn to vi mi trng thin nhin, gi gn a dng sinh hc. Mc tiu tng qut ca PTBV l t c s y v vt cht, s giu c v tinh thn v vn ha, s bnh ng ca cc cng dn v s ng thun ca x hi, s hi ha gia con ngi v t nhin. Pht trin phi kt hp cht ch, hp l v hi ha c ba mt l pht trin kinh t, pht trin x hi v bo v mi trng. Mc tiu PTBV v kinh t l t c s tng trng n nh vi c cu kinh t hp l, p ng c yu cu nng cao i sng ca nhn dn, trnh c s suy thoi hoc nh tr trong tng lai, trnh li gnh nng n nn ln cho cc th h mai sau. Mc tiu PTBV v x hi l t c kt qu cao trong vic thc hin tin b v cng bng x hi, bo m ch dinh dng v cht lng chm sc sc khe nhn dn ngy cng c nng cao, mi ngi u c c hi c hc hnh v c vic lm, gim tnh trng i ngho v hn ch khong cch giu ngho gia cc tng lp v nhm x hi, gim cc t nn x hi, nng cao mc cng bng v quyn li v ngha v gia cc thnh vin v gia cc th h trong mt x hi, duy tr v pht huy c tnh a dng v bn sc vn ha dn tc, khng ngng nng cao trnh vn minh v i sng vt cht v tinh thn. Mc tiu ca PTBV v mi trng l khai thc hp l, s dng tit kim v c hiu qu ti nguyn thin nhin; phng nga, ngn chn, x l v kim sot c hiu qu nhim mi trng, bo v tt mi trng sng; bo v cc vn quc gia, khu bo tn thin nhin, khu d tr sinh quyn v bo tn a dng sinh hc; khc phc suy thoi v ci thin cht lng mi trng. 2.2.1.2. Tm nguyn tc chnh cho pht trin bn vng ca Vit Nam: t c mc tiu nu trn, trong qu trnh pht trin chng ta cn thc hin nhng nguyn tc chnh sau y: Th nht, con ngi l trung tm ca PTBV. p ng ngy cng y hn nhu cu vt cht v tinh thn ca mi tng lp nhn dn, xy dng t nc giu mnh, x hi cng bng, dn ch v vn minh l nguyn tc qun trit nht qun trong mi giai on pht trin. Th hai, pht trin kinh t l nhim v trung tm ca giai on pht trin sp ti, bo m an ninh lng thc, nng lng pht trin bn vng, bo m v sinh v an ton thc phm cho nhn dn; kt hp cht ch, hp l v hi ha vi pht trin x hi; khai thc hp l, s dng tit kim v hiu qu ti nguyn thin nhin trong gii
51

hn cho php v mt sinh thi v bo v mi trng lu bn. Tng bc thc hin nguyn tc mi mt kinh t, x hi v mi trng u cng c li. Th ba, bo v v ci thin cht lng mi trng l mt yu t khng th tch ri ca qu trnh pht trin. Tch cc v ch ng phng nga, ngn chn nhng tc ng xu i vi mi trng do hot ng ca con ngi gy ra. Cn p dng rng ri nguyn tc ngi gy thit hi i vi ti nguyn v mi trng th phi bi hon. Xy dng h thng php lut ng b v c hiu lc v cng tc bo v mi trng; ch ng gn kt v c ch ti bt buc lng ghp yu cu bo v mi trng trong vic lp quy hoch, k hoch, chng trnh v d n pht trin kinh t-x hi, coi yu cu v bo v mi trng l mt tiu ch quan trng trong nh gi PTBV. Th t, qu trnh pht trin phi bo m p ng mt cch cng bng nhu cu ca th h hin ti v khng gy tr ngi ti cuc sng ca cc th h tng lai. To lp iu kin mi ngi v mi cng ng trong x hi c c hi bnh ng pht trin; c tip cn ti nhng ngun lc chung v c phn phi cng bng nhng li ch cng cng; to ra nhng nn tng vt cht, tri thc v vn ha tt p cho nhng th h mai sau; s dng tit kim nhng ti nguyn khng th ti to li c; gn gi v ci thin mi trng sng; pht trin h thng sn xut sch v thn thin vi mi trng; xy dng li sng lnh mnh, hi ha, gn gi v yu qu thin nhin. Th nm, khoa hc v cng ngh l nn tng v ng lc cho cng nghip ha, hin i ha, thc y pht trin nhanh, mnh v bn vng t nc. Cng ngh hin i, sch v thn thin vi mi trng cn c u tin s dng rng ri trong cc ngnh sn xut. Trc mt, cn c y mnh s dng nhng ngnh v lnh vc sn xut c tc dng lan truyn mnh, c kh nng thc y s pht trin ca nhiu ngnh v lnh vc sn xut khc. Th su, PTBV l s nghip ca ton ng, cc cp chnh quyn, cc b, ngnh v a phng, ca cc c quan, doanh nghip, on th x hi, cc cng ng dn c v mi ngi dn. Phi huy ng ti a s tham gia ca mi ngi c lin quan trong vic la chn cc quyt nh v pht trin kinh t, x hi v bo v mi trng a phng v trn quy m c nc. Bo m cho nhn dn c kh nng tip cn thng tin v nng cao vai tr ca cc tng lp nhn dn, c bit l ca ph n, thanh nin, ng bo cc dn tc t ngi trong vic ng gp vo qu trnh ra quyt nh v cc d n u t pht trin ln, lu di ca t nc. Th by, gn cht vic xy dng nn kinh t c lp t ch vi ch ng hi nhp kinh t quc t PTBV t nc. Pht trin cc quan h song phng v a phng, thc hin cc cam kt quc t v khu vc; tip thu c chn lc cc tin b khoa hc cng ngh, tng cng hp tc quc t PTBV. Ch trng pht huy li th, nng cao cht lng, hiu qu, nng lc cnh tranh. Ch ng phng nga, ngn chn cc tc ng xu i vi mi trng do qu trnh ton cu ha v hi nhp kinh t quc t gy ra. Th tm, kt hp cht ch gia pht trin kinh t, pht trin x hi v bo v mi trng vi bo m quc phng, an ninh v trt t an ton x hi.
52

2.2.1.3. Cc lnh vc u tin: Chng trnh Ngh s cng cp n 19 lnh vc u tin trong chnh sch pht trin. Bao gm: 5 lnh vc u tin pht trin kinh t, 5 lnh vc u tin nhm pht trin x hi bn vng v 9 lnh vc u tin nhm pht trin ti nguyn thin nhin v mi trng. Sau y s ln lt gii thiu v cc lnh vc u tin ni trn. (i) Nhng lnh vc u tin trong pht trin kinh t:

+ Duy tr tng trng kinh t nhanh v n nh, trn c s nng cao khng ngng
tnh hiu qu, hm lng khoa hc cng ngh v s dng tit kim ti nguyn thin nhin v ci thin mi trng.

+ Thay i m hnh v cng ngh sn xut, m hnh tiu dng theo hng sch hn
v thn thin vi mi trng, da trn c s s dng tit kim cc ngun ti nguyn khng ti to li c, gim ti a cht thi c hi v kh phn hy, duy tr li sng ca c nhn v x hi hi ha v gn gi vi thin nhin.

+ Thc hin qu trnh cng nghip ha sch, ngha l ngay t ban u phi quy
hoch s pht trin cng nghip vi c cu ngnh ngh, cng ngh, thit b bo m nguyn tc thn thin vi mi trng; tch cc ngn nga v x l nhim cng nghip, xy dng nn cng nghip xanh.

+ Pht trin nng nghip v nng thn bn vng. Trong khi pht trin sn xut
ngy cng nhiu hng ha theo yu cu ca th trng, phi bo m v sinh, an ton thc phm, bo tn v pht trin c cc ngun ti nguyn t, nc, khng kh, rng v a dng sinh hc.

+ PTBV vng v xy dng cc cng ng a phng PTBV.

(ii) Nhng lnh vc u tin trong pht trin x hi:

+ Tp trung n lc xa i, gim ngho, to thm vic lm; to lp c hi bnh

ng mi ngi c tham gia cc hot ng x hi, vn ha, chnh tr, pht trin kinh t v bo v mi trng.

+ Tip tc h thp t l gia tng dn s, gim bt sc p ca s gia tng dn s i

vi cc lnh vc to vic lm, y t v chm sc sc khe nhn dn, gio dc v o to ngh nghip, bo v mi trng sinh thi.

+ nh hng qu trnh th ha v di dn nhm PTBV cc th; phn b hp

l dn c v lc lng lao ng theo vng, bo m s pht trin kinh t, x hi v bo v mi trng bn vng cc a phng.

+ Nng cao cht lng gio dc nng cao dn tr, trnh ngh nghip thch hp
vi yu cu ca s nghip pht trin t nc.

+ Pht trin v s lng v nng cao cht lng cc dch v y t v chm sc sc

khe nhn dn, ci thin cc iu kin lao ng v v sinh mi trng sng.
53

(iii) Nhng lnh vc u tin trong s dng ti nguyn v bo v mi trng:

+ Chng thoi ha, thc hin s dng hiu qu v bn vng ti nguyn t. + Bo v mi trng nc v s dng bn vng ti nguyn nc. + Khai thc hp l v s dng tit kim, bn vng ti nguyn khong sn. + Bo v mi trng bin, ven bin, hi o v pht trin ti nguyn bin. + Bo v v pht trin rng. + Gim nhim khng kh cc th v khu cng nghip. + Qun l c hiu qu cht thi rn v cht thi nguy hi. + Bo tn a dng sinh hc. + Gim nh bin i kh hu v hn ch nhng nh hng c hi ca bin i kh
hu, gp phn phng, chng thin tai. 2.2.2. Chng trnh hnh ng thc hin nh hng Chin lc pht trin bn vng Vit Nam 2.2.2.1. Xy dng v ch o thc hin chng trnh pht trin kinh t nhanh v bn vng:

+ Tip tc i mi nn kinh t, duy tr kh nng pht trin nhanh v bn vng. + Pht trin nhanh, ng b h thng th trng, trn c s to mi trng cnh
tranh lnh mnh cho mi doanh nghip v nh u t.

+ Tng tim lc v kh nng ti chnh quc gia. + Tng cng hiu lc ca cc cng c chnh sch kinh t v m, nhm huy ng
tt cc ngun lc pht trin trong nn kinh t.

+ Hon thin khung php l hi nhp c hiu qu. + Xy dng cc c ch chnh sch thc y chuyn dch c cu kinh t theo hng
pht huy hiu qu trong tng ngnh, lnh vc v trong ton b nn kinh t. 2.2.2.2. Xy dng v trin khai thc hin cc chng trnh pht trin cng nghip v thng mi theo hng bn vng, bao gm:

+ n i mi cng ngh trong cc ngnh cng nghip. + n pht trin cng nghip khai thc. + n pht trin h thng nng lng. + n pht trin cng nghip ch bin. + Chng trnh pht trin h thng giao thng. + H thng dch v v du lch.

54

2.2.2.3. Xy dng chng trnh pht trin nng nghip v nng thn theo hng bn vng:

+ C cu li sn xut nng nghip v pht trin kinh t nng thn theo hng bn
vng.

+ Xy dng n s dng hp l ti nguyn nng nghip v nng thn. + Xy dng v thc hin chng trnh pht trin th trng nng thn, tng kh
nng tiu th nng sn. 2.2.2.4. Xy dng cc chng trnh pht trin th theo hng bn vng:

+ Chin lc pht trin th. + Cc chnh sch v cc m hnh qun l th.

2.2.2.5. Xy dng chng trnh pht trin ngun nhn lc v cc vn x hi theo hng bn vng:

+ Nng cao cht lng gio dc v o to, nng cao trnh dn tr trong cc
vng.

+ Xa i, gim ngho, thc hin tin b v cng bng x hi. + Tip tc gim mc tng dn s v to thm vic lm cho ngi lao ng. + Pht trin v nng cao cht lng cng tc chm sc sc khe, ci thin cc iu
kin lao ng v v sinh mi trng sng.

+ Nng cao mc sng ca cc tng lp dn c.

2.2.3. nh gi kt qu thc hin 2.2.3.1. nh gi chung: (a) Xy dng v hon thin h thng th ch nhm thc hin nh hng Chin lc pht trin bn vng: (i) Xy dng v ban hnh cc vn bn hng dn thc hin pht trin bn vng, xy dng v ban hnh cc chng trnh ngh s 21 ngnh v a phng: Sau khi nh hng Chin lc pht trin bn vng Vit Nam c Th tng Chnh ph ban hnh ti Quyt nh s 153/2004/Q-TTg, B K hoch v u t ban hnh Thng t s 01/2005/TT-BKH ngy 9/3/2005 hng dn v ni dung Chng trnh Ngh s 21 cp ngnh v a phng, cc bc tin hnh xy dng v trin khai thc hin. Tnh n cui nm 2009, mt s b ngnh xy dng nh hng pht trin bn vng ngnh nh: cng nghip, ti nguyn v mi trng, thy sn, xy dng. Chng trnh Ngh s 21 ca a phng c xy dng v ph duyt ti 21 tnh/thnh ph (H Ni, Hi Phng, Lng Sn, Thi Nguyn, Sn La, Bc Ninh, Ninh Bnh, Yn Bi, Tha Thin Hu, Qung Nam...). (ii) Xy dng t chc b my thc hin nh hng Chin lc pht trin bn vng Vit Nam:
55

+ Thnh lp Hi ng Pht trin Bn vng quc gia: Hi ng PTBV quc gia c thnh lp theo Quyt nh s 1032/Q-TTg ngy 29/9/2005 ca Th tng Chnh ph. Thng 2/2009, Th tng Chnh ph c Quyt nh s 248/Q-TTg v vic iu chnh chc nng, nhim v v c cu t chc ca Hi ng PTBV quc gia, theo Hi ng c chc nng t vn, gip Th tng ch o t chc thc hin nh hng Chin lc pht trin bn vng trong phm vi c nc v gim st, nh gi vic thc hin cc mc tiu pht trin bn vng Vit Nam theo nh hng Chin lc pht trin bn vng. + Thnh lp Ban ch o/Hi ng PTBV v Vn phng PTBV ti cc b, ngnh v a phng: B K hoch v u t thnh lp Vn phng PTBV ti Quyt nh s 685/Q-BKH ngy 28/6/2004 gip B trng B K hoch v u t t chc v hng dn thc hin nh hng Chin lc pht trin bn vng Vit Nam. Theo Quyt nh 248/Q-TTg ca Th tng Chnh ph, Vn phng PTBV t ti B K hoch v u t l b phn gip vic cho Hi ng PTBV quc gia v th k v h tr hnh chnh. n nay, mt s b ngnh (B Ti nguyn v Mi trng, B Cng thng) v 26 a phng (Thnh ph H Ch Minh, Hi Phng, Lng Sn, Thi Nguyn, Sn La, Bc Ninh, H Nam, Ninh Bnh, Tha Thin Hu) cng thnh lp Ban ch o hoc Hi ng Pht trin bn vng v Vn phng Pht trin bn vng trin khai thc hin nh hng Chin lc pht trin bn vng Vit Nam. (b) Lng ghp pht trin bn vng vo cc chin lc, quy hoch, k hoch pht trin: Quan im pht trin bn vng c khng nh trong Chin lc Pht trin kinh t-x hi 2001-2010 v d tho Chin lc Pht trin kinh t-x hi 2011-2020. K hoch pht trin kinh t-x hi 2006-2010 v d tho K hoch pht trin kinh t-x hi 2011-2015 cng c xy dng theo nh hng PTBV, trong , gn kt cc mc tiu, ch tiu kinh t, x hi, mi trng. B ch tiu v PTBV cng bc u c nghin cu, xy dng. Tuy nhin, quy hoch pht trin ca mt s ngnh trong thi gian qua cha c thc hin theo hng PTBV, cha xem xt, lng ghp cc mc tiu, nguyn tc PTBV khi xy dng quy hoch. (c) Truyn thng nng cao nhn thc v tng cng nng lc qun l pht trin bn vng ca cc c quan trung ng v a phng: Hng chc hi tho v lp tp hun c t chc ph bin ni dung ca nh hng Chin lc PTBV cho i ng cn b cc c quan trung ng v a phng. Hai Hi ngh ton quc v pht trin bn vng c t chc vo nm 2004 v nm 2006 ti H Ni lm cho nhn thc ca cc c quan chnh ph v cc nhm x hi v pht trin bn vng c nng cao. Kt qu iu tra trong thng 10/2010 cho thy, hu ht cn b qun l, cn b cc t chc on th cc cp bit v khi nim PTBV, c bit l nhng ngi hot ng trong lnh vc lp k hoch u bit n khi nim
56

ny cc mc khc nhau. Mt s c s o to i ng cn b ch cht ca b my Nh nc a kin thc v PTBV vo ging dy. Cc t chc on th, cc trng i hc, cc phng tin thng tin i chng tham gia tch cc vo chin dch tuyn truyn PTBV. Trong cng tc tng cng nng lc cho b my qun l, do quy m ca hot ng o to, tp hun cn qu nh, thi lng ca tp hun cn ngn, v vy m ni dung kin thc cha su. Kt qu o to nng cao nng lc cho cn b qun l cn hn ch. (d) Trin khai thc hin cc sng kin v m hnh pht trin bn vng ti cc b, ngnh v a phng: Cc sng kin nhm thc hin pht trin bn vng v ang c trin khai ti cc ngnh v a phng trong thi gian qua. M hnh doanh nghip PTBV c xy dng th im ti Cng ty C phn c quy Tia sng, thuc Tp on Ha cht Vit Nam v t c nhng thnh cng nht nh tin ti nhn rng ti cc doanh nghip khc trong ngnh. Ti cc a phng th im, nhiu m hnh trnh din v PTBV c thc hin v tng kt ph bin cho cc a phng khc. (e) Theo di, gim st nh gi v thc hin pht trin bn vng: Hin nay, chng ta vn cha ban hnh mt b ch tiu PTBV thng nht t cp quc gia cho n cp ngnh v a phng. Trong h thng ch tiu k hoch 5 nm v hng nm, a vo cc ch tiu v mi trng nh gi. Th tng Chnh ph ban hnh Ch th s 26/2007/CT-TTg ngy 26/11/2007 v vic theo di, gim st, nh gi tnh hnh thc hin cc ch tiu k hoch v ti nguyn, mi trng v PTBV. Tuy nhin, vic trin khai thc hin ch th nu trn cha c tt. Nhn chung, cng tc gim st, nh gi v bo co v vic thc hin Chng trnh Ngh s 21 Vit Nam trong thi gian qua cha c t chc mt cch h thng v hiu qu. (g) Hp tc quc t trong lnh vc pht trin bn vng: Pht trin bn vng l ni dung c lng ghp trong chin lc hp tc pht trin ca tt c cc nh ti tr. Trong thi gian qua, cc t chc quc t song phng v a phng (UNDP, SIDA, UNEP, DANIDA) h tr tch cc cho Chnh ph Vit Nam trong vic thc hin pht trin bn vng. nh gi chung, vic t chc thc hin nh hng Chin lc PTBV thi gian qua cho thy, c nhiu hot ng tch cc trin khai cc ni dung v cc gii php nu trong nh hng. Tuy nhin, bn cnh nhng kt qu t c nu trn, vn cn nhng mt hn ch, tn ti, c th:

+ H thng th ch, vn bn php quy v PTBV cn cha hon thin, cn tip tc

c cng c, sa i, b sung.

+ T chc trin khai thc hin nh hng PTBV (Chng trnh Ngh s 21 ca
Vit Nam) cha tt, cc b ngnh, a phng chp hnh cha y .
57

+ Cn thiu cc c ch, chnh sch h tr thc hin PTBV. + Nhn thc v PTBV tt c cc cp (k c cp trung ng, cp ch o..) cn
hn ch, cha y . Khi nim v PTBV cn cha c ph bin su rng trong cng ng.

+ Vn cha ban hnh c b ch tiu v PTBV thng nht t cp quc gia cho
n cp ngnh, a phng. 2.2.3.2. nh gi tng qut v tnh hnh thc hin pht trin bn vng trong cc lnh vc thi k 2005-2010: (a) Cc kt qu t c: (i) V kinh t: Tt c cc ngnh, lnh vc ca nn kinh t u c bc pht trin kh. Tc tng trng kinh t (GDP) bnh qun 5 nm c t 7% so vi k hoch ra l 7,5-8%. GDP theo gi thc t tnh theo u ngi nm 2010 d kin t khong 1.162 la M, a nc ta ra khi nhm nc ang pht trin c thu nhp thp. Chuyn dch c cu kinh t theo hng cng nghip ha, hin i ha t nc tip tc c quan tm. Tt c cc vng u t v vt mc tiu v GDP bnh qun u ngi v gim t l h ngho so vi k hoch ra. (ii) V x hi: Cc mt x hi nh cng tc xa i gim ngho, cng tc dn s v bo v chm sc sc khe ngi dn, gio dc v to vic lm cho ngi lao ng, u t c nhng thnh tu bc u ng khch l. Cng tc an sinh x hi c c bit coi trng. Tnh n cui nm 2010, t l h ngho d kin gim cn di 10% (tng ng vi 1,7 triu h ngho). Theo c tnh trong 5 nm qua, trn 8 triu lao ng c gii quyt vic lm. Ch s pht trin con ngi ca Vit Nam tip tc tng: nm 2008, Vit Nam c tng hng ln 105/177 nc, vi ch s HDI t 0,733 im. n nay, cc Mc tiu thin nin k u t c v vt cam kt vi cng ng quc t. (iii) V ti nguyn v mi trng: H thng php lut v qun l ti nguyn v bo v mi trng ang c hon thin theo hng tip cn vi cc mc tiu PTBV. Cc ngun lc cho cng tc bo v ti nguyn mi trng v mc tiu PTBV v ang c tng cng mnh m. Hp tc quc t v ti nguyn v mi trng thu c nhiu kt qu tt. Tc gia tng nhim tng bc c hn ch. Cht lng mi trng ti mt s ni, mt s vng c ci thin, gp phn nng cao cht lng cuc sng ca ngi dn, cng nh qu trnh PTBV ca t nc. (b) Hn ch, tn ti: (i) V kinh t: Cht lng v hiu qu ca nn kinh t cn thp. Tng trng kinh t ch yu theo chiu rng, thiu chiu su, c bit trong lnh vc s dng ti nguyn khng ti to. Chuyn dch c cu kinh t cha ng u v cha pht huy th mnh trong tng ngnh, tng vng, tng sn phm. Nng sut lao ng x hi thp hn nhiu so vi cc nc trong khu vc. S tng trng kinh t cn da mt phn quan trng vo vn vay bn ngoi.
58

(ii) V x hi: Tnh trng ti ngho mt s vng kh khn c chiu hng gia tng. Gii quyt vic lm cha to c s bt ph, cha to c nhiu vic lm bn vng. C cu dn s bin ng mnh, mt cn bng gii tnh khi sinh ngy cng nghim trng. Cng tc chm sc sc khe nhn dn cn nhiu bt cp; sn xut, qun l v s dng thuc cha bnh cn nhiu yu km, thiu st. H thng gio dc quc dn cha ng b, cht lng gio dc cn thp so vi yu cu pht trin ca t nc. (iii) V ti nguyn v mi trng: Cc vn mi trng nh nhim mi trng t, nc, khng kh nhiu ni cn nng n; suy gim a dng sinh hc; khai thc khong sn v qun l cht thi rn ang gia tng, gy bc xc trong nhn dn. H thng chnh sch, php lut v bo v mi trng cn cha ng b. Lc lng cn b lm cng tc qun l Nh nc v ti nguyn v mi trng cn thiu v s lng, yu v cht lng. Nhn thc v bo v mi trng v PTBV cc cp, cc ngnh v nhn dn cha y . Tnh trng vi phm php lut v bo v mi trng, qun l ti nguyn vn ang din ra tng i ph bin. 2.2.4. nh hng pht trin cho giai on ti 2.2.4.1. nh hng pht trin tng qut: thc hin PTBV t nc giai on 2011-2020, cn xem xt mt cch ton din mc bn vng ca pht trin kinh t, pht trin x hi (vn ha, y t, gio dc o to, khoa hc cng ngh) v mi trng. nh hng PTBV giai on 2011-2020 phi m bo duy tr mc tng v xu hng gia tng n nh, lin tc, nht l i vi cc ch tiu v tng trng kinh t, vic lm, nng sut lao ng, hiu sut s dng vn u t..., cng nh phi m bo duy tr mc gim v xu hng gim n nh, lin tc, nht l i vi cc ch tiu v tiu tn nng lng, tai nn giao thng, t nn x hi, t l i ngho, t l tht nghip, din tch t b thoi ha, nhim mi trng... 2.2.4.2. Cc lnh vc u tin nhm pht trin bn vng trong giai on 2011-2020 (19 lnh vc c xc nh trong Chng trnh Ngh s 21): (a) Lnh vc kinh t: (i) Duy tr tng trng kinh t nhanh v bn vng: Tng trng kinh t nhanh v bn vng l nhu cu cp bch ca nhng nn kinh t chm pht trin nh Vit Nam, nhm rt ngn khong cch vi cc nn kinh t pht trin. Chuyn nn kinh t t tng trng ch yu theo chiu rng sang pht trin ch yu theo chiu su, trn c s s dng c hiu qu cc thnh tu khoa hc v cng ngh tin tin tng nng sut lao ng v nng cao sc cnh tranh ca cc sn phm hng ha v dch v, nng cao hiu qu ca nn kinh t ni chung v hiu qu ca vn u t ni ring. Xy dng h thng hch ton kinh t mi trng v a thm mi trng v cc kha cnh x hi vo khun kh hch ton ti khon quc gia. (ii) Chuyn i m hnh sn xut v tiu dng theo hng thn thin vi mi trng: Khuyn khch p dng cng ngh sn xut sch hn v thn thin vi mi trng, cng ngh s dng t nng lng, nguyn liu. Xy dng vn ha tiu dng vn minh,
59

hi ha v thn thin vi thin nhin. p dng cc chnh sch iu chnh nhng hnh vi tiu dng khng hp l. (iii) Thc hin cng nghip ha sch: Quy hoch s pht trin cng nghip vi c cu ngnh ngh, cng ngh, thit b, bo m nguyn tc thn thin vi mi trng; tch cc ngn nga v x l nhim cng nghip, xy dng nn cng nghip xanh. Nhng tiu chun mi trng cn c a vo danh mc tiu chun thit yu nht la chn cc ngnh ngh khuyn khch u t, cng ngh sn xut v sn phm, quy hoch cc khu cng nghip, khu ch xut v xy dng cc k hoch phng nga, ngn chn, x l v kim sot nhim. u tin pht trin cc ngnh cng nghip sch, thn thin vi mi trng. (iv) Pht trin nng nghip, nng thn bn vng: Nng, lm, ng nghip l lnh vc cung cp lng thc, thc phm c bn, thit yu cho cuc sng con ngi, bo m an ninh lng thc quc gia v gp phn xut khu. Vic p dng cc thnh tu khoa hc cng ngh mi v ging, quy trnh canh tc v ch bin sn phm pht trin nng nghip v pht trin kinh t nng thn, gii quyt vic lm v tng thu nhp theo hng bn vng l yu cu bc thit hin nay. (v) Pht trin bn vng cc vng v a phng: Chin lc pht trin vng phi va tp trung u tin pht trin trc cc vng kinh t trng im, c kh nng bt ph v dn dt s pht trin, li va phi ch ti vic h tr cc vng km pht trin v c iu kin kh khn hn, nhm to ra mt s cn i nht nh trong pht trin khng gian. Tng bc thu hp khong cch v x hi v tin ti gim bt s chnh lch v kinh t trong nhng nm sau ny. Cc vng pht trin kinh t trng im s ng vai tr l u tu, l ng c li ko cc vng min ni, vng su, vng xa c iu kin kh khn hn. (b) Lnh vc x hi: (vi) y mnh cng tc xa i, gim ngho, thc hin tin b v cng bng x hi: Tip tc y mnh cng tc xa i, gim ngho; gim bt s chnh lch v mc sng ca cc vng, cc nhm x hi; thc hin tin b v cng bng x hi bng cch tp trung vo cc hot ng h tr, to iu kin cho ngi ngho, h ngho c t liu v phng tin sn xut, pht trin kinh t thng qua chuyn dch c cu kinh t, c cu cy trng, vt nui c gi tr kinh t cao, pht trin sn xut hng ha, tr gip vic hc ch v hc ngh. (vii) Tip tc h thp t l gia tng dn s, to thm vic lm, xy dng v pht trin gia nh Vit Nam: Vit Nam c quy m dn s ln, t l tng dn s t nhin cao, mt dn s cao, nht l cc vng ng bng v th, lc lng lao ng di do, tr, c tnh nng ng cao trong hot ng kinh t. V vy, vic m bo mc tng dn s hp l, gii quyt vic lm l yu t quyt nh pht huy yu t con ngi, ngun nhn lc trong pht trin kinh t, lm n nh v lnh mnh ha x hi, p ng nhu cu bc xc ca nhn dn. Xy dng v pht trin gia nh Vit Nam bn vng, hnh phc l mt trong nhng mc tiu x hi mang tnh chin lc.
60

(viii) nh hng qu trnh th ha v di dn, nhm pht trin bn vng cc th, phn b hp l dn c v lao ng theo vng: Qu trnh th ha ang din ra vi tc nhanh, quy m ln. Cc th gi vai tr c bit quan trng trong s nghip pht trin kinh t, x hi, vn ha, bo m an ninh, quc phng v bo v mi trng. V vy, cng vi pht trin nng thn theo hng hin i, phi c bit ch n pht trin th hp l, trong c vic khuyn khch pht trin cc thnh ph quy m trung bnh v nh; gim bt s khc bit gia cc vng, khu vc nng thn vi thnh th, gia cc cng ng dn c v to s ha nhp x hi bn vng. (ix) Nng cao cht lng gio dc nng cao dn tr v trnh ngh nghip thch hp vi yu cu ca s pht trin t nc: i mi chng trnh, ni dung, phng php gio dc, o to, nhm nng cao cht lng gio dc ton din cho th h tr, tng cng tnh thc tin, k nng thc hnh, nng lc t hc, coi trng kin thc x hi v nhn vn, b sung nhng thnh tu khoa hc v cng ngh hin i, ph hp vi kh nng tip thu ca hc sinh v tip cn trnh gio dc ph thng cc nc trong khu vc v th gii. Huy ng ton x hi, ton dn ng gp xy dng nn gio dc, a dng ha cc loi hnh gio dc v o to, m rng cc ngun ti chnh, khai thc mi ngun lc trong x hi pht trin gio dc. (x) Pht trin v s lng v nng cao cht lng cc dch v chm sc sc khe, ci thin iu kin lao ng v v sinh mi trng sng: Cng c v tng cng h thng y t theo hng a dng ha cc loi hnh phc v v x hi ha lc lng tham gia, nhng cc c s y t cng phi ng vai tr ch o. Thit lp h thng cung cp cc dch v chm sc sc khe ton din, tp trung vo vic cung cp cc dch v y t c bn v cc dch v chm sc sc khe ban u. Ci thin, nng cp c s vt cht, iu kin lm vic ca cc trm y t x, phng; o to cc nhn vin y t cng ng, cc k thut vin y t bo m cho h c kh nng tin hnh tt cc cng vic cha bnh, chm sc sc khe v trin khai cc hot ng y t d phng. Ci thin iu kin lao ng v v sinh mi trng sng mi vng t nc. (c) Lnh vc mi trng: (xi) Chng thoi ha, s dng hiu qu v bn vng ti nguyn t: Thoi ha t ang l xu th ph bin i vi nhiu vng rng ln Vit Nam, c bit l vng i ni, ni tp trung hn 3/4 qu t. Cc dng thoi ha t ch yu l: xi mn, ra tri, t c ph nhiu thp v mt cn bng dinh dng, t chua ha, mn ha, phn ha, bc mu, kh hn v sa mc ha, t ngp ng, l qut, t trt v st l, t b nhim. S suy thoi mi trng t ko theo s suy thoi cc qun th ng, thc vt v chiu hng gim din tch t nng nghip trn u ngi n mc bo ng. V vy, cn s dng hiu qu v bn vng ti nguyn t, m bo cho c th h hin nay ln nhng th h mai sau c mt mi trng sinh sng bo m. (xii) Bo v mi trng nc v s dng bn vng ti nguyn nc: Tng cng qun l Nh nc v ti nguyn nc v xy dng thc s dng hp l, tit kim ti nguyn nc mt loi ti nguyn ngy cng tr nn khan him. Xy dng v thc

61

hin cc chng trnh, d n qun l tng hp cc lu vc sng, cc vng u ngun, nc ngm. (xiii) Khai thc hp l v s dng tit kim, bn vng ti nguyn khong sn: Khong sn l loi ti nguyn khng ti to c, nn vic khai thc hp l v s dng tit kim, bn vng cc ngun ti nguyn thin nhin ni chung v ti nguyn khong sn ni ring l ni dung khng th thiu trong chng trnh PTBV ca quc gia, l mt ni dung cn c u tin, bao gm cc hot ng v khai thc hp l v s dng tit kim, c hiu qu ti nguyn khong sn, trong s dng tit kim l ch o. So vi nhiu nc trn th gii v trong khu vc, Vit Nam c nhng li th quan trng v ti nguyn khong sn. Nu bit bo v, khai thc v s dng hp l, bn vng ngun ti nguyn ny th chng s tr thnh mt li th trong cnh tranh quc t c trong hin ti v tng lai lu di. (xiv) Bo v mi trng bin, ven bin, hi o v pht trin ti nguyn bin: Vit Nam c hn 3.300 km b bin. Vng c quyn kinh t bin ca Vit Nam rng khong 1 triu km2, gp 3 ln lnh th trn t lin. Vng ven bin l ni tp trung cao cc hot ng kinh t v x hi, ni y tp trung gn 60% dn s, khong 50% th ln v quan trng v hu ht cc khu cng nghip ln ca c nc. Vic thc hin nhng mc tiu ca Chin lc bin Vit Nam n nm 2020 v nhng nhim v c xc nh trong Chng trnh hnh ng ca Chnh ph v Chin lc bin Vit Nam n nm 2020 mt cch nht qun, nghim tc l vic lm thit thc, gp phn m bo PTBV t nc trong nhng nm sp ti. (xv) Bo v v pht trin rng: Rng Vit Nam c c trng c bn l rng nhit i, rt phong ph chng loi thc vt, ng vt, gi tr sinh khi v a dng sinh hc cao. Rng c ngha c bit quyt nh i vi vic m bo gn gi mi trng nc, mi trng t. V vy, cn tip tc nghin cu, ban hnh cc chnh sch pht trin v bo v rng hiu qu trong thi k ti. (xvi) Gim nhim khng kh cc th v khu cng nghip: Trong qu trnh cng nghip ha, th ha, hin tng nhim khng kh cc khu cng nghip tp trung v cc th xut hin vi mc ng bo ng. nhim bi trong khng kh cc khu cng nghip thng vt tiu chun cho php t 1,5-3 ln. V vy, cn c bin php mnh khng ch v ci thin tnh trng nhim khng kh cc th v khu cng nghip, ngn chn nguy c pht tn nhim khng kh trn din rng. (xvii) Qun l c hiu qu cht thi rn v cht thi nguy hi: Nhng cht ph thi c ngun gc cng nghip, nh cht do, nha, kim loi, d lng ha cht kh phn hy, tuy cha tr thnh vn bc xc, nhng ang c xu hng tng ln nhanh chng. Vn rc thi bt u xut hin nhng vng c mt dn s ng c. V vy, vic qun l, thu gom v x l cc cht thi rn v cht thi nguy hi ang l vn mi trng cp bch phi gii quyt. (xviii) Bo tn a dng sinh hc: Vit Nam nm trong vng nhit i v c xem l mt trong 10 trung tm c mc a dng sinh hc cao trn th gii. a dng sinh hc
62

Vit Nam c th hin phong ph v thnh phn loi sinh vt, s loi c hu cao, nhiu loi mi i vi th gii, k c cc loi th ln c pht hin trong thi gian gn y, a dng v cc ngun gen, ng thi cn c th hin s a dng cc kiu cnh quan v cc h sinh thi tiu biu. Vic bo tn a dng sinh hc ang t ra nhiu nhim v mi phi gii quyt trong nhim v PTBV. (xix) Gim thiu tc ng v thch nghi vi bin i kh hu, phng chng thin tai: S thay i kh hu trn quy m ton cu v cc khu vc trn th gii do hot ng ca con ngi ang v s tc ng tiu cc ti nhiu lnh vc pht trin kinh t, x hi v bo v mi trng. Cn tng cng v nng cao nng lc d bo, thch nghi v khc phc trc cc din bin mi v thi tit, kh hu v gim nh tc ng, thit hi ca cc thm ha t nhin. 2.2.4.3. Gii php: Pht trin bn vng l pht trin v con ngi, do con ngi. V vy, cn huy ng lc lng, sc mnh tng hp ca c h thng chnh tr, vi s tham gia ca tng ngi dn, bin t duy PTBV t nc thnh hnh ng thng nht, c th ca mi ngi, v cht lng cuc sng hm nay v mai sau ca c nhn mnh, gia nh mnh, cng ng mnh v c nc. thc hin t tng ny, trong giai on n 2020, tp trung trc ht vo cc nhm gii php c th sau: (a) Nng cao hn na nhn thc v pht trin bn vng t nc: Pht trin bn vng ngy nay tr thnh nhn thc chung, l yu cu mang tnh thi i, c nguyn th ca cc quc gia v cc t chc quc t nht tr cam kt, thng qua v long trng tuyn b trong Tuyn ngn Thin nin k, nh nhng nn tng thit yu cho mt th gii ha bnh, thnh vng v cng bng hn. nng cao hn na nhn thc v PTBV t nc, cc ngh quyt ca cc cp y ng cn th hin r tinh thn ca PTBV trong cc ni dung c lin quan. Trn c s , ch o, gim st vic t chc thc hin cc mc tiu ra. M cc t tuyn truyn, vn ng cc tng lp nhn dn (thng qua cc t chc chnh tr x hi nh Mt trn T quc Vit Nam, Hi LHPN VN, on TNCS HCM, Cng on, cc hip hi ngh nghip, cc t chc phi chnh ph...), di nhiu hnh thc phong ph, bng mi knh thng tin, k c lng ghp nhng thng tin cn thit vo cc chng trnh ging dy cho hc sinh cc trng ph thng, nhm cho lm cho mi ngi hiu r nhng ni dung thit thc ca PTBV v t gic tham gia vo cc hot ng v li ch thit thn ca h. (b) Nng cao cht lng qun tr quc gia i vi pht trin bn vng t nc: Quan trit t tng PTBV l s pht trin c th p ng c nhng nhu cu hin ti m khng nh hng, tn hi n nhng kh nng p ng nhu cu ca cc th h tng lai... (y ban Mi trng v Pht trin Th gii: Bo co Brundtland Tng lai chung ca chng ta, 1987), vic nng cao hn na cht lng qun tr quc gia i
63

vi PTBV t nc c ngha quyt nh i vi vic hon thnh cc mc tiu c th nu trn. V quan im PTBV c xc nh l t tng xuyn sut, nht qun ca Chin lc pht trin kinh t-x hi 10 nm ti, nn cn huy ng sc mnh tng hp ca c h thng chnh tr: s lnh o tp trung, thng nht ca ng; s qun l ca Nh nc; s ch o thc hin ca Chnh ph; s phi hp cht ch ca cc b, ngnh v cc a phng; s tham gia tch cc ca cc t chc chnh tr-x hi; vai tr ch ng v thit thc ca cc doanh nghip cng nh s hng ng v li ch thit thn ca mi ngi dn. nng cao cht lng qun tr quc gia i vi PTBV t nc, v pha qun l Nh nc cn:

+ Hon thin h thng lut php, c ch chnh sch theo hng r sot li h thng
lut v cc vn bn di lut hin hnh: thiu th lm mi, khuyt th b sung.

+ Nng cao cht lng vn bn php lut. Th im ci cch cch thc xy dng
lut v cc vn bn di lut.

+ Xy dng cc chng trnh hnh ng, cc d n u t lin quan n PTBV. + i mi v tng cng cng tc thanh tra, kim tra, gim st vic trin khai thc
hin cc chnh sch, chng trnh, d n u t lin quan n PTBV.

+ i mi cng tc nh gi kt qu thc hin chnh sch PTBV. + C ch ti x l vi phm v khen thng r rng, nghim minh, minh bch.
(c) Nng cao vai tr ca cc doanh nghip trong pht trin bn vng: Trong qu trnh hot ng sn xut kinh doanh, cc doanh nghip l nhng ch th ch yu thc hin cc nhim v PTBV, bao gm c kha cnh x hi ln mi trng. V vy, cn cao vai tr ca cc doanh nghip, khuyn khch nhng sng kin thc tin, thit thc gp phn gii quyt nhng vn x hi v mi trng ngay t trong phm vi cc doanh nghip. (d) o to nhn lc: thc hin PTBV t nc, iu ct yu nht l ngun nhn lc. Cc nh qun l, cc nh khoa hc, cc nh kinh doanh v mi ngi lao ng u phi qun trit quan im v PTBV, c hiu bit ngy cng su sc v PTBV. V vy, vic o to nhn lc v qun l v thc hin cc nhim v v PTBV, trong , c bit ch i ng cn b lm cng tc nghin cu khoa hc v ng dng cc thnh tu khoa hc cng ngh v s nghip PTBV. (e) Tng cng huy ng v s dng hiu qu ngun vn cho vic m bo pht trin bn vng: Vic huy ng v s dng hiu qu ngun vn l iu kin quan trng m bo thc hin PTBV. V vy, cng vi cc ngun vn t ngn sch Nh nc, cn huy ng cc ngun vn t cc doanh nghip, t nhn dn hnh thnh cc qu phc v trc tip cho vic gii quyt nhng vn kinh t, x hi v mi trng.
64

(g) M rng hp tc quc t: M rng hp tc quc t trong lnh vc trao i thng tin, khoa hc cng ngh, pht trin nhng ngnh kinh t mi trng (cng ngh x l cht thi, cng ngh tiu tn t nng lng, pht thi t CO2, cng ngh ti ch rc thi...); phi hp gii quyt nhng vn ton cu v khu vc (lin quc gia), nh gim pht thi CO2, nhim ngun nc, khng kh, khai thc rng, p thy in, nhng vn x hi nh di dn, xut khu lao ng, v.v... Ch ng v tch cc tham gia cng cng ng quc t gii quyt nhng vn lin quan n mi trng, cu tr nhn o, phng chng dch bnh, thin tai... 2.2.4.4. T chc thc hin: Sau khi nh hng pht trin bn vng Vit Nam giai on 2011-2020 c ph duyt, cn tip tc trin khai cc cng vic c th sau: (a) Hi ng Pht trin Bn vng quc gia t chc nghin cu, tham mu gip Chnh ph trong cng tc ch o, iu hnh vic thc hin nh hng pht trin bn vng Vit Nam giai on 2011-2020. (b) B K hoch v u t ch tr, phi hp vi cc b, ngnh, a phng nghin cu, t chc vic xy dng Chng trnh hnh ng quc gia v PTBV Vit Nam giai on 2011-2020, trong , phn cng nhim v c th cho cc b, ngnh, a phng; m bo ngun lc thc hin cc nhim v, xut danh mc cc chng trnh u tin v cc d n hp tc quc t. (c) Cc b, ngnh, a phng cn c vo nh hng ny v Chng trnh hnh ng quc gia v PTBV Vit Nam giai on 2011-2020 xy dng cc chng trnh hnh ng pht trin bn vng ca b, ngnh, a phng mnh. (d) B Thng tin v Truyn thng, cc phng tin thng tin i chng t chc tuyn truyn su rng trong cn b, nhn dn v tinh thn ca nh hng chin lc PTBV. (e) B K hoch v u t ch tr, phi hp vi cc b, ngnh, a phng t chc nghin cu nh gi s kt kt qu thc hin hng nm v tng kt 5 nm thc hin nh hng PTBV, bo co Th tng v xut vic iu chnh, b sung cc chnh sch cn thit.
TI LIU THAM KHO

1. Asian Development Bank, 1994. Climate Change in Asia: Viet Nam Country Report. 2. Ban th k Cng c a dng Sinh hc, 2010. Bo co trin vng a dng sinh hc ton cu ln th 3. Montreal. 3. B K hoch v u t, 2011. K yu Hi ngh pht trin bn vng ton quc ln th ba. H Ni, thng 1/2011. 4. B Ti nguyn v Mi trng (Trng Quang Hc ch bin), 2003. a dng sinh hc v bo tn.
65

5. B Ti nguyn v Mi trng, 2005. Bo co hin trng mi trng quc gia. Chuyn : a dng sinh hc. 6. Chnh ph nc Cng ha X hi Ch ngha Vit Nam, 2004. nh hng Chin lc pht trin bn vng Vit Nam (Chng trnh Ngh s 21 ca Vit Nam). H Ni. 7. Cc Bo v Mi trng, 2003. 10 nm pht trin bn vng chng ng t Rio de Janeiro 1992 n Johannesburg 2002. Hi tho v s pht trin bn vng ca Vit Nam, H Ni, thng 10/2003. B Ti nguyn v Mi trng. 8. IUCN, 2004a. The IUCN Programme 2005-2010: Many Voices, One Earth. 9. IUCN, 2004b. Engaging People in Sustainability, IUCN, CEC. 10. Millennium Ecosystem Board, 2005. Ecosystems and Human Well-being. MEA, Malaysia and United States. 11. Ministry of Natural Resources and Environment, 2003. Vietnam Initial National Communication: Submitted to the United Nations Framwork Convention on Climate Change. 12. Ministry of Natural Resources and Environment, 2004. Vietnam National Strategy Study on Clean Development Mechanism. Final Report. 13. Quyt nh ph duyt Chng trnh Mc tiu quc gia ng ph vi bin i kh hu, S 158/2008/Q-TTg, ngy 2/12/2008 ca Th tng Chnh ph. 14. Trng Quang Hc, 2004. Gio dc v nghin cu khoa hc phc v Mc tiu thin nin k. Bn tin HQGHN, H Ni. 15. Truong Quang Hoc, 2005. Education for Sustainable Development. Hanoi International Forum, Hanoi. 16. Truong Quang Hoc, 2006. Education for Sustainable Development (A Case Study at CRES, Vietnam National University, Hanoi). UNESCO/Japan Seminar on Environmental Education Initiatives in University. Tokyo, 25/10/2006. 17. Truong Quang Hoc, 2007. Bin i kh hu v a dng sinh hc trong mi quan h vi i sng v pht trin x hi. Tp ch Bo v Mi trng, S 96, thng 5/2007. 18. Trng Quang Hc, 2008. H sinh thi trong pht trin bn vng. Trong: Vin Vit Nam hc v Khoa hc Pht trin: 20 nm Vit Nam hc theo nh hng lin ngnh. NXB Th gii: 868-890. 19. Truong Quang Hoc, 2008. Linkage Between Biodiversity and Climate Change in Vietnam. Proceedings, The 2nd Vietnam Japan Symposium on Climate Change and the Sustainability, 11/2008. Vietnam. National University Press. Ha Noi: 53-58.
66

20. Trng Quang Hc, Phm Th Minh Th v V Thanh Sn, 2006. Pht trin bn vng (L thuyt v khi nim). Bi ging cho H Cao hc. Trung tm Nghin cu Ti nguyn v Mi trng, HQGHN. 21. Truong Quang Hoc and Per Bertilsson, 2008. The SEMLA Programmes activities on Response to Climate Change. The Third International Conference on Vietnamese Studies. Hanoi, 5-7/12/2008. 22. Truong Quang Hoc and Tran Hong Thai, 2008. Climate Change and Sustainable Development in Vietnam: Climate Change Inpacts on Nature and Society Life. Proceedings, The 2nd Vietnam-Japan Symposium on Climate Change and the Sustainability, 11/2008. Vietnam. National University Press. Ha Noi: 19-26. 23. Trng Quang Hc, 2010a. Bin i ton cu: C hi v thch thc trong o to v nghin cu khoa hc. Trong: Trung tm Nghin cu Ti nguyn v Mi trng. 25 nm xy dng v pht trin. 25-31. 24. Trng Quang Hc, 2010b. a dng sinh hc, bin i kh hu v pht trin bn vng. Hi ngh Mi trng ton quc ln th ba. H Ni: 18 tr. 25. Truong Quang Hoc, 2011a. Development of MSc program on Sustainability Science at Vietnam National University, Hanoi. International Conference on Sustainability Science in Asia (ICSS-Asia) 2011. Hanoi, March 2-4, 2011. Program and Abstracts. 26. Truong Quang Hoc, 2011b. Sustainable Development in Vietnam. International Conference on Sustainability Science in Asia (ICSS-Asia) 2011. Hanoi, 2-4/3/2011, Key-note Speaker. Program and Abstracts. 27. UNDP, 2007. Bo co Pht trin con ngi 2007/2008. Cuc chin chng bin i kh hu: on kt nhn loi trong mt th gii phn cch. UNDP, H Ni: 390 tr. 28. WB, 2010a. Convenient Solution to an Inconvenient Truth: Ecosystem-Based Approaches to Climate Change. The World Bank: 114 pp. 29. WB, 2010b. Development and Climate Change. World Development Report. The World Bank: 417 pp. 30. Wood, Alexander, Pamela Stedman-Edwards and Johanna Mang, 2000. The Root Causes of Biodiversity Loss. Earthscan Publication Ltd, London and Sterling, VA.

67