A. T VN I. LI M U Nng lng khng th thiu trong sn xut, sinh hot v hu ht mi hot ng ca cuc sng.

. S thiu ht nng lngtrong mt thi gian di s l nhn t km hm s pht trin lin tc ca nn kinh t quc dn, gy hiu ng xu n tng trng kinh t v pht trin x hi. Ngun nng lng truyn thng c th khai thc cung cp cho nhu cu ca x hi khng phi l v tn. Nc ta c thin nhin u i, c s phong nph v ti nguyn nng lng nhng trn thc t cho thy kh nng khai thc, ch bin, s dng cn nhiu hn ch, hiu qu thp. Nu tnh trng ny c tip tc ko di th s ht sc nguy him. Do vy, vic gio dc nng lng tit kim v hiu qu l mt yu cu cp thit. Hnh ng v ng x ca con ngi i vi cc ngun nng lng qu gi b iu chnh bi chnh thi v nhn thc ca h m gio dc c vai tr to ln. Gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu trong phm vi trng THPT l mt qu trnh to dng cho hc sinh nhng nhn thc v mi quan tm i vi cc ngun nng lng nh v cc loi nng lng, ngha to ln ca n, tnh trng khai thc s dng hin nay v nhng nguy c lm cn kit cc ngun nng lng sao cho cc em c kin thc, thi , ng c v k nng c th hot ng mt cch c lp hoc phi hp nhm tm ra gii php s dng nng lng tit kim v hiu qu trong hin ti v tng lai. II. THC TRNG CA VN NGHIN CU NL c vai tr sng cn i vi cuc sng con ngi, n quyt nh s tn ti, pht trin v cht lng cuc sng con ngi. Ngy nay, c th thy r cc vn khng hong NL thng c tc ng rt ln ti kinh t v x hi ca cc nc trn th gii. Do vy, nhiu nc a vn nng lng thnh quc sch, t thnh vn an ninh NL i vi s pht trin quc gia. Vic gia tng khai thc v s dng cc ngun ti nguyn NL nh hin nay trn TG cng nh VN dn n ngun ti nguyn nng lng khng ti sinh nh than, du la, kh t ang b cn kit. Dn s ton cu hin nay hn 6 t ngi. Mun duy

tr s pht trin ca x hi cn khai thc c cc ngun ti nguyn ln trong c ti nguyn nng lng. Vic khai thc v s dng cc ngun nguyn liu ha thch c quy m cng ln th cng nh hng n mi trng sinh thi v lm gia tng hiu ng nh knh l mt trong nhng nguyn nhn ch yu tc ng n mi trng trn T qui m ln ( nhim ngun nc, cn kit ngun nc; ti nguyn b bin b e do do nc bin dng cao; sc kho ca con ngi b nh hng bi nhit ton cu tng, bnh tt truyn nhim pht sinh; chy rng thng xuyn xy ra; tiu th nng lng tng do nhu cu lm lnh). Vit nam, cc biu hin v hu qu ca s bin i kh hu Tri t bc l ngy cng r: thi tit bt thng, bo l v kh hn thng xuyn hn, ch thi tit gi ma b xo ng bt thng. Hin tng ngp ng vng ng bng chu th m rng vo ma ma l, cc dng sng tng cng xm thc ngang gy st l ln cc vng dn c tp trung hai b trn nhiu khu vc. V ma kh hin tng ph bin l thu triu tc ng ngy cng su v pha trung du, hin tng nhim mn ngy cng tin su vo lc a. vng bin, thy r hin tng ng ngp do thu triu. S dng nng lng tit kim v hiu qu ngy nay ang l xu hng chng cho tt c cc quc gia trn th gii, t cc quc gia pht trin n cc quc gia ang pht trin; cc nc c ngun ti nguyn nng lng di do cng nh cc nc khan him ngun nng lng. Vic s dng nng lng tit kim v hiu qu cng l yu cu cp thit ca mi quc gia v cng l mt trong cc bin php quan trng gp phn gii quyt cc vn ton cu hin nay, trc ht l vn mi trng, vn pht trin bn vng. Trong thc t cc nc pht trin nng cao kh nng cnh tranh ca cc sn phm cng nghip, bo v mi trng ... th vn t ra l phi s dng ngun nng lng mt cch tit kim v hiu qu. thc hin thnh cng vic s dng ngun nng lng mt cch tit kim v hiu qu, ngoi cc gii php k thut nh s dng cng ngh mi nng cao hiu qu s dng nng lng, tm cc ngun nng

lng mi thay th, cc quc gia u quan tm ti gii php tuyn truyn gio dc nng cao thc ngi tiu dng v s dng nng lng tit kim v hiu qu. T thc trng trn cng vi c th b mn v kt qu ca cc t tp hun ''Tch hp s dng nng lng tit kim v hiu qu vo trong dy hc'' ti mnh dn tm ti v nu cc gii php v bin php t chc ''Tch hp s dng nng lng tit kim v hiu qu'' trong dy hc vt l cp THPT. B. GII QUYT VN I. L DO CHN TI 1.1. Vai tr ca gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu trong nh trng. 1.1.1. V c s l lun. Nh trng o to, gio dc, hnh thnh nhn cch th h tr h tr thnh nhng cng dn xy dng v bo v t quc. Gio dc nh trng c thc hin thng qua hot ng dy hc. Cc hot ng dy hc da trn cc chng trnh gio dc c xy dng khoa hc v cht ch, bao gm cc thnh t: mc tiu, ni dung, phng php v hnh thc t chc gio dc, nh gi kt qu gio dc. Trong ni dung dy hc phi phn nh c nhng vn ang c c loi ngi quan tm, trong c vn s dng nng lng tit kim v hiu qu. Gio dc nh trng thng qua cc hot ng phong ph a dng v h tr ln nhau nh: vui chi, lao ng, hot ng x hi thng qua sinh hot tp th, t tu dng. V vy, gio dc ph thng hon ton c kh nng, iu kin thc hin cc yu cu v s dng nng lng tit kim v hiu qu, thc hin vic gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu. Nh trng ng vai tr quan trong i vi gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu v ngoi i tng hc sinh v thng qua hc sinh c th tc ng mt cch rng ri ln cc thnh vin khc trong x hi, trc ht l cc thnh vin trong gia nh hc sinh. V vy, thc hin gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu trong nh trng l mt trong cc bin php hu hiu nht, kinh t nht v c tnh bn vng nht. 1.1.2. V c s thc tin.

S lng hc sinh, gio vin cc cp, bc hc ca Vit nam hin nay chim gn 1/3 dn s c nc, trong hc sinh, gio vin cc cp THPT, THCS l gn 10 triu ngi. l mt lc lng hng hu, l i tng quan trng thc hin s dng nng lng tit kim v hiu qu. ng thi y cng l lc lng quan trong thc hin tuyn truyn, gio dc, vn ng cc i tng khc trong x hi thc hin mc tiu s dng nng lng tit kim v hiu qu. Vic i mi gio dc Vit nam hin nay l c s cho vic a cc ni dung gio dc nng lng tit kim v hiu qu vo h thng gio dc quc dn. V mt trong cc yu cu i vi gio dc l ni dung phng php gio dc phi p ng c cc yu cu ca x hi. 1.1.3. C s php l. - Ngh nh s 102/2003/N-CP ca Chnh ph v ''s dng nng lng tit kim v hiu qu''. - Php lnh s 02/1998/PL-UBTVQH10 v thc hnh tit kim, chng lng ph. - Lut in lc nm 2005, qui nh v tit kim trong pht in, truyn ti v phn phi in... 1.2. Mt s nguyn tc la chn ni dung gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu trong cc mn hc trng trung hc. Vic la chn cc ni dung gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu a vo mn hc cn tun theo mt s nguyn tc chung sau: - Ni dung c la chn cn ph hp vi c im tm, sinh l v s pht trin ca hc sinh. - Ni dung la chn phi gn vi chng trnh, sch gio khoa ca cp hc, khng a thm ni dung mi gy qu ti qu trnh hc tp ca hc sinh. - Trn c s cc mc tiu, ni dung c bn cn xc nh mc tiu, ni dung c th cho tng lp hc, cp hc v m bo tnh k tha gia cc lp hc, cp hc. - Cc ni dung c la chn phi thit thc, gn gi trong i sng v sn xut. - Ni dung c la chn phi ph hp vi c im kinh t-x hi v tp qun vn ho ca cc vng min.

1.3. C th nu ln mt s l do ca vic dy hc tch hp (trong c tch hp s dng nng lng tit kim v hiu qu) nh sau: - Gp phn thc hin mc tiu gio dc ton din ca nh trng ph thng. - Do bn cht ca mi lin h gia cc tri thc khoa hc... II. CC BIN PHP T CHC THC HIN 2.1. Mc tch hp trong gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu. - Tch hp ton phn. Tch hp ton phn c thc hin khi hu ht cc kin thc ca mn hc, hoc ni dung ca mt bi hc c th cng chnh l cc kin thc v s dng nng lng v cc vn nng lng. - Hnh thc lin h. Lin h l hnh thc n gin hn khi ch c mt s ni dung ca mn hc lin quan ti vn nng lng v s dng nng lng, song khng nu r trong ni dung bi hc. Trong trng hp ny gio vin phi khai thc kin thc mn hc v lin h chng vi cc ni dung v s dng nng lng tit kim v hiu qu. y l trng hp thng xy ra. 2.2. Mc tiu tch hp gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu. 2.2.1. V kin thc. - Hc sinh nu c cc khi nim c bn nh: nng lng, c nng, in nng, nhit nng, ht nhn nguyn t, cng, cng sut, hiu sut; cc nh lut Jun - lenx v cc my pht in, my c, vn dng s dng nng lng tit kim v hiu qu c th trnh by li hoc nhn ra chng khi c yu cu. - Hc sinh hiu c ngun gc sinh ra cc dng nng lng, cc my v hot ng tiu th nng lng, hiu sut ca qu trnh v vn dng nng cao hiu sut s dng v tit kim nng lng trong i sng cng nh khoa hc k thut. - HS vn dng gia cc khi nim c bn m gio vin gii thiu tch hp v trnh by trn lp vi thc tin cuc sng hng ngy. - Hc sinh s dng cc kin thc gii quyt cc vn mi, khng ch c nhng iu c hc hoc trnh by trong SGK m cn c nhng iu ph hp hon

cnh c th. y l nhng vn ging vi cc tnh hung hc sinh gp phi trong i sng. 2.2.2. V k nng - Lm TN, quan st, nhn xt qua tranh nh, hnh v, thc t vic s dng nng lng a phng. - Thu thp, x l thng tin, vit bo co v trnh by cc thng tin v s dng s dng nng lng tit kim v hiu qu qua mn Vt l: s dng cc thit b in, vn hnh cc ng c - Phn tch mi quan h gia hot ng ca con ngi vi mi trng, tc ng ca con ngi vo mi trng thng qua vic khai thc ti nguyn nng lng (than, du m, kh t ...) v pht trin cc ngnh cng nghip. - Lin kt cc mn hc vi nhau v s dng s dng nng lng tit kim v hiu qu. C hnh vi s dng s dng nng lng tit kim v hiu qu trong lp hc, ti nh trng, a phng ni cc em ang sng; c thi ph phn v tuyn truyn v s dng s dng nng lng tit kim v hiu qu trong gia nh v cng ng. 2.3. Ni dung v a ch tch hp gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu trong mn vt l cp THPT. Lp 10 NC a (tch Tn bi vo dung ch hp ni no Ni dung gio dc s dng Mc NLTK&HQ (nhng kin thc, k nng c th tch tch Ghi ch

hp) hp ca bi) Bi 2: Vn tc Mc 5: S dng NL tit kim khi Lin trong ng Chuyn chuyn Chuyn ng u s dng xe my, t trong h thng. ng thng giao thng

i nh th no th kho - tit kim nng lng nht ?

thng u Bi 43: Becnuli

ng

- ng tc ci mnh trn xe Lin ca cc vn ng vin ua h xe p, mt...

Gii thch vic lm ca vn ng vin ua xe ? - Gii thch vic xp i hnh ca n chim di c? Vic thay i...th hiu qu chuyn ho nng lng thay i th no ?

dngca nh lut

Bi 20: Lc ma Phn st

4- - Vic thay nhng chuyn Lin

mc b: Vai ng trt bng nhng h tr ca ma chuyn ng ln nhm lm st ln tng hiu sut ca qu trnh chuyn ho ccdng nng

lng khc thnh c nng Bi 56: S ho Mc 3- s - s dng nng Lin hi v s ngng si t lng tit kim trong un h nu

Khi nc si nu nhit lng cung cp cho nc tng thm, nhit cu nc c tng thm khng ? Ti sao my lnh thng phi ni thong mt ? C nhn xt g v s tiu th in ca mt my lnh khi t v tr khng c thong mt so vi t v tr thong mt ?

Bi 60: nguyn Phn tc hot ng ca My lnh ng c nhit v my lnh

2-

- Tit kim nng Lin lng khi s dng t lnh, h my lnh

Lp 10 CB a (tch Tn bi vo dung ca bi) Bi 3: Chuyn ng bin i du ch hp ni no

Ni dung gio dc s dng Mc NLTK&HQ hp) (nhng kin hp thc, k nng c th tch tch Ghi ch

- Cch i xe p tn Lin Cng c bi sc,i xe m t tit kim h xng. - Bit iu ho, duy tr tc i xe hn ch nht vic phanh xe c th 1- - S dng xe p v cc loi Lin Nn hay khng nn lp xe qu non?

Bi 13: Lc ma Phn st

mc 2: xe ng cch nhm tit h ln ca lc kim nng lng ma st ph thuc nhng yu t no?

Lp 11 NC a (tch Tn bi vo dung ch hp ni no

Ni dung gio dc s dng M NLTK&HQ (nhng kin c thc, k nng c th tch tch Ghi ch

hp) hp ca bi) Bi 12: in nng Mc 3: Gim hao ph in do to Lin C v cng xut cng xut nhit trnin tr h

nguyn

nhn

no khc sinh ra

in. nh lut dng jun-len x tiu in Bi kh 22:

c th

in tr trong mng in gia nh khng? Cch khc

phc? Dng Mc 5: S S dng n ng, compct Lin So snh s chiu h ca n ng, com pact vi n si t c cng cng sut Lin Da trn cu to v h hot ng ca ng c nhit trn xe gn my, c th a ra phng n kt hp ng c in vo c khng? 2: Vic s dng bp t- mt Lin Gv thng bo dng c hiu sut chuyn ho ni t pht nng trong cht kh p

in trong cht phng in trong chiu sng

sut thp Bi 33: Khung Mc 1: dy c dng in Khung dy t trng trong t t trong t ng c in trng

Bi

40:

Dng Phn ca

in phu -c

ng dng ng dng ca dng phu c h in phu c nng lng rt cao v y

Lp 11 CB a (tch Tn bi vo dung ch hp ni no Ni dung gio dc s dng M NLTK&HQ (nhng kin c thc, k nng c th tch tch Ghi ch

hp) hp ca bi) Bi 10: on mch Phn 2: - Khng ghp ngun mi vi Lin Nn hay khng nn cha ngun in. ghp cc ngun c h ghp pin c v pin

Ghp cc ngun ngun in - bit cch bo qun pin, c in thnh b thnh b qui, bit cch x l khi pin ht in khng lm

mi v sao? - Bo qun pin ntn l ng cch? x l

nhim mi trng pin ht in ntn? Bi 13: Dng in Phn II: S Khng nn cc thit b Lin Khng nn cc trong kim loi ph ca thuc in h gn gii hn trn h in ca gh nhit h ca thit thit b in h gn gh trn ca gh nhit h ca

tr sut vo b

nhit thit b v l do g? Bi 16: Dng in Phn II. Bit cch iu chnh sng Lin GV thng bo cho trong chn khng Mc ca catt Bi 17: Dng in Phn trong cht bn dn it dn Lp 12 NC a (tch Tn bi vo dung ch hp ni no 4: ti, tng phn ca mn h tia hp l m tit kim in nng IV: Gii thiu n LED siu Lin GV thng bo bn sng s dng tit kim in h nng hs ng dng hnh TV hay my tnh (CRT)

Ni dung gio dc s dng M NLTK&HQ (nhng kin c thc, k nng c th tch tch Ghi ch

hp) hp ca bi) Bi 14: Sng c. Phn 2. Khai thc NL sng - ngun Lin GV thng bo Phng trnh sng Mc Nng Bi 25: e: ti nguyn v tn pht h in

lng sng Truyn Phn 2: S dng in thoi khng Lin GV thng bo

thng bng sng Nguyn tc dy ch ch khi khng h

in t

truyn sng t

di chuyn nn chn ch in kim NL in Cc loi NL pht in Lin Tho lun cc

thng bng my c sng n nh tit

Bi 30: My pht in xoay chiu Bi nng 32: ti MBAin

S dng my chy b h

ngun NL pht

pht in in Cc loi MBA ang s dng Lin Tho lun: Nhng hin nay. Truyn ti in h nng t ni pht in ti ni tiu th tn tht NL trong BA v qu trnh truyn ti in nng i xa, a n lun: ra khc Pin phng

Truyn

Bi 46: Hin tng quang in trong. Quang tr. Pin quang in

S dng pin quang in lm x ngun NL cho cuc sng S dng quang tr Photodit lm cm bin cho h thng n t ng bt khi tri ti

phc? Tho

quang in c s dng u? Hiu qu s dng NL ntn? Thng bo cc vd sd cm bin quang in trong cuc sng v k thut.

Lp 12 CB Tn bi a (tch vo dung ch Ni dung gio dc s M hp dng NLTK&HQ c hp ni (nhng kin thc, k tch no nng c th tch hp) Ghi ch

ca bi) Bi 30: S phn x Mc nh sng Gng phng 3: S dng nh sng mt Lin Nu phng n a tri h nh sng t nhin vo trong mt phng ( khng th m ca Bi 18: My pht Mc 2: Cu To ra ngun in nh in xoay chiu to v hot mt pha ng c) Lin c th s dng dng h nng lng no chy my pht in? So snh u im ca vic s dng cc dng nng lng ? S dng dng nng lng chy my pht in l tit kim nht? Bi 51:Quang tr Mc v pin quang in 2: Hiu c vic s dng Lin Dng quang tr trong cc dng c trong h thit b iu khin

Quang tr quang in

Mc 3:Pin tit kim nng lng

C. KT LUN 1. Kt qu nghin cu. Sau mt hc k nghin cu v p dng tch hp gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu vo dy hc vt l ti nhn thy hc sinh hng th hn i vi gi hc, kh nng vn dng kin thc hc vo trong cc hot ng ca cuc sng ca hc sinh lin quan n vn tit kim nng lng c tng ln ng k. Kt qu thu c cc lp ti dy c th nh sau:

1.1. Khi cha p dng tch hp gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu. - Mc hng th vi mn hc: 42% - Mc hiu bit v nng lng, vai tr ca nng lng i vi cuc sng v mi trng: 37% - Mc vn dng kin thc vo vn lin quan n tit kim nng lng: 16%. - C tuyn truyn cho mi ngi s dng nng lng tit kim v hiu qu: 6%. 2.2 Sau khi p dng gio dc tch hp s dng nng lng tit kim v hiu qu: - Mc hng th vi mn hc: 57% - tng 15% - Mc hiu bit v nng lng, vai tr ca nng lng i vi cuc sng v mi trng: 63% - tng 31% - Mc vn dng kin thc vo vn lin quan n tit kim nng lng: 28% tng 12%. - C tuyn truyn cho mi ngi s dng nng lng tit kim v hiu qu: 22% tng 16%. 1.3 Kinh nghim trong qu trnh gio dc tch s dng nng lng tit kim v hiu qu. 1.3.1. t c - Gio dc tch hp s dng nng lng tit kim v hiu qu c tin hnh trong nhiu iu kin khc nhau, trong hu ht cc phn hc, chng hc. - a s hc sinh c hng th vi cc ni dung hc c tch hp gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu v tch cc xut phng n vn dng vo thc t cuc sng. - Vn dng c cc phng php dy hc i mi nh nu v gii quyt vn , hc v tho lun theo nhm, dy hc kin to... 1.3.2. Hn ch - Lng ghp vo ni dung bi hc i khi lm cho bi hc tr nn di, khng thi gian hc sinh tip thu ht kin thc. - Vic tho lun ca hc sinh si ni to ra ting n nh hng n lp hc bn cnh.

- Gio vin cha c tham gia tp hun k nn vic nghin cu tch hp cha c nhiu ni dung, cha c hp l v mt thi gian, kin thc. - Cha lng ghp c vo bi kim tra, nh gi to iu kin cho hc sinh tch cc tm ti, p dng, lin kt s dng nng lng tit kim v hiu qu trong cuc v kin thc c hc.... 2. xut. Trong qu trnh p dng gio dc tch hp s dng nng lng tit kim v hiu qu vo dy hc vi mong mun t kt qu cao hn na ti xin xut mt s vn sau: Th nht, i vi S gio dc v o to: Tng cng t chc cc t tp hun gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu cho gio vin cc trng THPT v t chc mt cch thng xuyn, lin tc, rng khp ti tt c gio vin. Nghin cu, pht hnh cc ti liu lin quan gio vin c t liu trong qu trnh vn dng vo ging dy. T chc hi tho trao i kinh nghim, phng php gio dc tch hp s dng nng lng tit kim v hiu qu. Lng ghp ni dung s dng nng lng tit kim v hiu qu v cc kim tra, nh gi. Th hai, i vi nh trng: To iu kin cho ng o gio vin c tham gia lp tp hun gio dc tch hp s dng nng lng tit kim v hiu qu. Mua cc ti liu lin quan gio vin tham kho, p dng vo ging dy. T chc hi tho gio vin trao i phng php vn dng tch hp s dng nng lng tit kim v hiu qu vo trong dy hc. c bit nh trng l mt in hnh v s dng nng lng tit kim v hiu qu. 3. Kt thc vn S dng nng lng tit kim v hiu qu hin nay khng ch c ngha sng cn ca quc gia m n v ang gng lin vi cuc sng v cc hot ng ca mi con ngi. i tng hc sinh - ch nhn tng lai ca t nc phi thu hiu v c trang b