Phng php gii bi tp Vt l 10

Tathanvodanh@gmail.com

CHNG IV: CC NH LUT BO TON

CH 1: NG LNG. NH LUT BO TON NG LNG
A. CC DNG BI TP V PHNG PHP GII
Dng 1: : Tnh ng lng ca mt vt, mt h vt.
- ng lng p ca mt vt c khi lng m ang chuyn ng vi vn tc v l mt i lng c xc
nh bi biu thc: p = m v
-1
- n v ng lng: kgm/s hay kgms .
- ng lng h
vt:
p = p1+ p2
Nu: p1 p 2 p = p1 + p2
Nu: p1 p2 p = p1 p2
Nu:
Nu:
p

p p p=
1

( p , ) = p
1

p1 + p2

= p + p + 2 p . p .cos
1

Dng 2: Bi tp v nh lut bo ton ng lng

Bc 1: Chn h vt c lp kho st
Bc 2: Vit biu thc ng lng ca h trc
inv sau h
tng.
Bc 3: p dng nh lut bo ton ng p = p (1)
t
s
lng cho h:
Bc 4: Chuyn phng trnh (1) thnh dng v hng (b
vecto) bng 2 cch:
+ Phng php chiu
+ Phng php hnh hc.
*. Nhng lu khi gii cc bi ton lin quan n nh lut bo ton ng lng:
a. Trng hp cc vector ng lng thnh phn (hay cc vector vn tc thnh phn) cng phng, th biu
'
thc ca nh lut bo ton ng lng c vit li:
m1v1 + m2v2 = m1 v 1 + m2 v 2'
Trong trng hp ny ta cn quy c chiu dng ca chuyn ng.
- Nu vt chuyn ng theo chiu dng chn th v > 0;
- Nu vt chuyn ng ngc vi chiu dng chn th v < 0.
b. Trng hp cc vector ng lng thnh phn (hay cc vector vn tc thnh phn) khng cng phng,
th ta cn s dng h thc vector: p = p v biu din trn hnh v. Da vo cc tnh cht hnh hc tm yu cu
s
ca bi ton.
t
c. iu kin p dng nh lut bo ton ng lng:
- Tng ngoi lc tc dng ln h bng khng.
- Ngoi lc rt nh so vi ni lc
- Thi gian tng tc ngn.
- Nu F ngoai luc 0 nhng hnh chiu
F ngoai luc trn mt phng no bng khng th ng lng bo ton
ca
trn phng .
B. BI TP VN DNG
Bi 1: Hai vt c khi lng m1 = 1 kg, m2 = 3 kg chuyn ng vi cc vn tc v1 = 3 m/s v v2 = 1 m/s. Tm tng
ng lng ( phng, chiu v ln) ca h
1 trong cc trng hp :

Phng php gii bi tp Vt l 10

Tathanvodanh@gmail.com

a) v 1 v v 2 cng hng.

b) v 1 vv 2 cng phng, ngc

c)
v v
vung gc nhau
chiu.
v2
1

Gii

a) ng lng ca h :

p= p1+ p2
ln : p = p1 + p2 = m1v1 + m2v2 = 1.3 + 3.1 = 6 kgm/s
b) ng lng ca h :

p= p1+ p2
ln : p = m1v1 - m2v2 = 0
c) ng lng ca h :

p= p1+ p2
ln: p =

p
+ p = = 4,242 kgm/s
2
1

Bi 2: Mt vin n khi lng 1kg ang bay theo phng thng ng vi vn tc 500m/s th n thnh hai mnh
c khi lng bng nhau. Mnh th nht bay theo phng ngang vi vn tc 500 2 m/s. hi mnh th hai bay
theo phng no vi vn tc bao nhiu?
Gii
- Xt h gm hai mnh n trong thi gian n, y c xem l h kn nn ta p dng nh lut bo ton ng
lng.
- ng lng trc khi n n:
pt = m.v = p
p
- ng lng sau khi n n:
p2
ps = m1.v1 + m2 .v2 = p1 + p2

Theo hnh v, ta c:
2
p1
m 2
O
2
2
2
2
m 2
2
2
2
p =p +p
.v
.v v = 4v + v = 1225m /
= ( m.v ) +
2 2 s
2 1
2
1
2
1

- Gc hp gia v 2 v phng thng ng l:

p
v
500 2
0
sin = 1 = 1 =
= 35
1225
p2 v2
Bi 3: Mt khu sng i bc nm ngang khi lng ms = 1000kg, bn mt vin on khi lng m = 2,5kg. Vn
tc vin on ra khi nng sng l 600m/s. Tm vn tc ca sng sau khi bn.
Gii
- ng lng ca sng khi cha bn l bng 0.
- ng lng ca h sau khi bn sng l:

mS .vS + m .v
- p dng inh lut bo ton ng lng.

mS .vS + m .v = 0
- Vn tc ca sng l:
m v
v = . = 1,5(m / s)
mS
Bi 4: Mt xe t c khi lng m1 = 3 tn chuyn ng thng vi vn tc v1 = 1,5m/s, n tng v dnh vo mt
xe gn my ang ng yn c khi lng m2 = 100kg. Tnh vn tc ca cc xe.
Gii

- Xem h hai xe l h c lp
- p dmg mh lut bo ton ng lng ca h.

= (m1 + m2 )v
m1.v
1

v cng phng vi vn tc v1 .
- Vn tc ca mi xe l:
m1 .v1
v=
= 1,45(m/s)
m1 + m2
Bi 5: Mt ngi khi lng m1 = 50kg ang chy vi vn tc v1 = 4m/s th nhy ln mt chic xe khi lng m2
= 80kg chy song song ngang vi ngi ny vi vn tc v2 = 3m/s. sau , xe v ngi vn tip tc chuyn ng
theo phng c. Tnh vn tc xe sau khi ngi ny nhy ln nu ban u xe v ngi chuyn ng:
a/ Cng chiu.
b/ Ngc chiu
Gii
Xt h: Xe + ngi l h kn
Theo nh l ut BT ng lng
m1 .v1 + m2 .v2 = ( m1 + m2 )
v
a/ Khi ngi nhy cng chiu th
m1 v1 + m2 v2 50.4 + 80.3
=
= 3,38m / s - Vy xe tip tc chuyn ng theo chiu c vi vn tc 3,38 m/s.
m1 + m2
50 + 80
b/ Khi ngi nhy ngc chiu th
m1v1 + m2 v2 50.4 + 80.3
/
v =
=
= 0,3m / s Vy xe tip tc chuyn ng theo chiu c vi vn tc 0,3m/s.
m1 + m2
50 + 80

v=

CH 2: CNG V CNG SUT

A. CC DNG BI TP
Dng 1: Tnh cng v cng sut khi bit lc F ; qung ng dch chuyn v gc
Cng: A = F.s.cos = P.t (J)
A
Cng sut: P = = F.v. cos (W)
t
Dng 2: Tnh cng v cng sut khi bit cc i lng lin quan n lc( pp ng
lc hc) v ng hc.
Phng php:
- Xc nh lc F tc dng ln vt theo phng php ng lc hc ( hc trong chng 2)
- Xc nh qung ng s bng cc cng thc ng hc.
Nh: vt chuyn ng thng u: s = v.t
1
2
s = v0 t + a.t
Vt chuyn ng bin i u:
2
2
2
v v0 = 2as
*Ch : Nu vt chu nhiu lc tc dng th cng ca hp lc F bng tng cng cc lc tc
dng ln vt
AF = AF1+ AF2+....+AFn

B. BI TP VN DNG
Bi 1: Ngi ta ko mt ci thng nng 30kg trt trn sn nh bng mt dy hp vi phng nm ngang mt gc
0
45 , lc tc dng ln dy l 150N. Tnh cng ca lc khi thng trt c 15m. Khi thng trt cng ca trng
lc bng bao nhiu?

Phng php gii bi tp Vt l 10

Tathanvodanh@gmail.com

Gii
- Cng ca lc F ko thng i c 15m l:
p dng cng thc:
A = F.s.cos = 1586,25J
( trong : F = 150N;
2
S = 15m; cos =
)
2
- Trong qu trnh chuyn ng trng lc lun vung gc vi phng chuyn ng nn cng ca Ap = 0.
Bi 2: Mt xe ti khi lng 2,5T, bt u chuyn ng nhanh dn u sau khi i c qung ng 144m th vn
tc t c 12m/s. H s ma st gia xe v mt ng l = 0,04. Tnh cng ca cc lc tc dng ln xe trn
2
qung ng 144m u tin. Ly g = 10m/s .
Gii

- Cc lc tc dng ln xe: N , P , Fk , Fms .
- Ox: Fk - Fms = ma.
- Oy: N P = 0.
- Gia tc ca xe l:
v2
2
a=
= 0,5m / s
2s
- ln ca lc ko l:
Fk = Fms + ma = 2250N
- ln ca lc ma st:
Fms = .m.g = 57,6 N.
5
5
- Cng ca cc lc:AP = AN = 0;A K = 3,24.10 J;Ams = 1,44.10 J
Bi 3: Mt t c khi lng m = 1,2 tn chuyn ng u trn mt ng nm ngang vi vn tc v = 36km/h.
Bit cng sut ca ng c t l 8kw. Tnh lc ma st ca t v mt ng.
Gii
- Cc lc tc dng ln xe:
N , P , Fk , Fms .
- Ox: Fk - Fms = 0
- Oy: N P = 0.
- ln ca lc ko l:
Ta c:
A F.s
P
P= =
= F.v F = Fms = = 800N
t
t
v
Bi 4: Mt vt c khi lng m = 0,3kg nm yn trn mt phng nm khng ma st. Tc dng ln vt lc ko
F = 5N hp vi phng ngang mt gc = 30 0 .
a) Tnh cng do lc thc hin sau thi gian 5s.
b) Tnh cng sut tc thi ti thi im cui.
c) Gi s gia vt v mt phng c ma st trt vi h s = 0,2 th cng ton phn c gi tr bng bao nhiu ?
Gii
- Chn trc ta nh hnh v:

- Cc lc tc dng ln vt: P , N , F

- Theo nh lut II N- T: P + N + F = m.a (1)

- Chiu (1) xung trc ox:
y

F
N
4

Phng php gii bi tp Vt l 10

Tathanvodanh@gmail.com

F.cos =
m.a

a=

F.cos

- Vt di tc dng ca lc F th vt chuyn ng nhanh dn u.

- Qung ng vt i c trong 5s l:
3
5.

1
1
F.
cos
1
2
2
2
s = .a.t = .
.t = . 2 .5 = 180m
2
2
m
2 0, 3
a) Cng ca lc ko:

A = F.s. cos

b) Cng sut tc thi:

3
= 778,5J
2

= 5.180.
N=
4.5.

F.s. cos

= F.v. cos = F.a.t. cos = 5.14,

3
= 312W
2

c) Trong trng hp c ma st:

Theo nh lut II N- T:

P + N + F + Fms = m.a (1)

Chiu (1) xung trc oy, ta c:
N = P F.sin = m.g F.sin
1
Suy ra: Fms = .N = .(m.g F.sin ) = 0, 2.(0, 3.10 25. ) = 0, 06N
- Cng ca lc ma st :
Ams = Fms .s.cos = 0,06.180 = 10,8J
- Cng ca lc ko: Fk = 778,5J
- Cng ca trng lc v phn lc:
AP = 0 ,
AN = 0
- Cng ton phn ca vt:

A = Ak + Ams + AP + AN = 778, 5 10,8 + 0 + 0 = 767, 7J

CH 3: NG NNG TH NNG
A.CC DNG BI TP V PHNG PHP GII
Dng 1: bi ton tnh ng nng v p dng nh l bin thin ng nng
1.ng nng ca vt
1
W
(J)
2
=
mv
2
2. Bi ton v nh l bin thin ng nng ( phi ch n loi bi tp ny)
W = w 2

w1 = A Ngoi lc

1
2
mv
s
=F
2
mv 2
1
ngoi lc
2
2
Nh k : Fngoai luc l tng tt c cc lc tc dng ln vt.

Dng 2: Tnh th nng trng trng, cng ca trng lc v bin thin th nng
trng trng.
* Tnh th nng
- Chn mc th nng (Wt= 0); xc nh cao so vi mc th nng chn z(m) v
m(kg).
- S dng: Wt = mgz
Hay Wt1 Wt2 = AP
* Tnh cng ca trng lc AP v bin thin th nng (Wt):
- p dng : Wt = Wt2 Wt1 = -AP mgz1 mgz2 = AP
Ch : Nu vt i ln th AP = - mgh < 0(cng cn); vt i xung AP = mgh > 0(cng
pht ng)
B. BI TP VN DNG
Bi 1: Mt vin n c khi lng 14g bay theo phng ngang vi vn tc 400 m/s xuyn qua tm g dy 5 cm,
sau khi xuyn qua g, n c vn tc 120 m/s. Tnh lc cn trung bnh ca tm g tc dng ln vin n?
Gii
bin thin ng nng ca vin n khi xuyn qua tm g.
W =
d

mv
2

mv =
1

0, 014 120 400

8J

) = 1220,

Theo nh l bin thin ng nng

AC = Wd = FC.s = - 1220,8
1220,8
= 24416N
0, 05
Du tr ch lc cn.
Bi 2: Mt t c khi lng 1100 kg ang chy vi vn tc 24 m/s.
a/ bin thin ng nng ca t bng bao nhiu khi vn tc hm l 10 m /s?
b/ Tnh lc hm trung bnh trn qung ng t chy 60m.
Gii
Suy ra: FC =

bin thin ng nng ca t l

1
1
1
2
2
2
2
W = mv mv = 1100 10 24 =
d
2
1 261800J
2
2
2
- Lc hm trung bnh tc dng ln t trong qung ng 60m
Theo nh l bin thin ng nng
AC = Wd = FC.s = - 261800
261800
Suy ra: FC =
= 4363,3N
60
Du tr ch lc hm

Bi 3: Mt t c khi lng 2 tn ang chuyn ng trn ng thng nm ngang AB di 100m, khi qua A vn
tc t l 10m/s v n B vn tc ca t l 20m/s. Bit ln ca lc ko l 4000N.
1. Tm h s masat 1 trn on ng AB.
o
2. n B th ng c tt my v ln dc BC di 40m nghing 30 so vi mt phng ngang. H s masat trn
1

mt dc l 2 =

. Hi xe c ln n nh dc C khng?
5 3
3. Nu n B vi vn tc trn, mun xe ln dc v dng li ti C th phi tc dng ln xe mt lc c hng
v ln th no?
Gii

1. Xt trn on ng AB:
Cc lc tc dng ln t l: P, N; F; Fms
Theo nh l ng nng: AF + Ams =
=> F.sAB 1mgsAB =

1
m (v B2 vA2 )
2

1
2
2
m( v22 v1 2 ) => 21mgsAB = 2FsAB - m (v
Av )
B
2

2FsAB m(v B2 v A2 )
=> 1 =
mgs AB
-1
-1
Thay cc gi tr F = 4000N; sAB= 100m; vA = 10ms v vB = 20ms v ta thu c 1 = 0,05
2. Xt trn on ng dc BC.
Gi s xe ln dc v dng li ti D
1
1
Theo nh l ng nng: AP + Ams = m (v D2 vB2 ) = - m vB2
2
2
1
1
=> - mghBD mgsBDcos = - m vB2 <=> gsBDsin + gsBDcos = v 2B
2
2
2
vB
1
gsBD(sin + cos) = v 2B => sBD =
2
2g(sin + ' cos )
100
thay cc gi tr vo ta tm c sBD =
m < sBC
3
Vy xe khng th ln n nh dc C.
3. Tm lc tc dng ln xe xe ln n nh dc C.
Gi s xe ch ln n nh dc: vc = 0, SBC = 40m
1
Khi ta c: AF + Ams + Ap = - m vB2
2
1
1
=> FsBC - mghBC mgsBCcos = - m v => FsBC = mgsBCsin + mgsBCcos - m vB2
2
2
B
2
1
mv 2B
3 2000.400
=> F = mg(sin + cos) = 2000N
= 2000.10(0,5 +
.
)2s BC
2.40
5 3 2
Vy ng c phi tc dng mt lc ti thiu l 2000N th t mi chuyn ng ln ti nh C ca dc.
Bi 4: Mt xe c khi lng m =2 tn chuyn ng trn on AB nm ngang vi vn tc khng i v = 6km/h. H
s ma st gia xe v mt ng l = 0, 2 , ly g = 10m/s2.
a. Tnh lc ko ca ng c.
o
b. n im B th xe tt my v xung dc BC nghing gc 30 so vi phng ngang, b qua ma st. Bit vn tc
ti chn C l 72km/h. Tm chiu di dc BC.
c. Ti C xe tip tc chuyn ng trn on ng nm ngang CD v i thm c 200m th dng li. Tm h s ma
st trn on CD.
Gii
a. V xe chuyn ng vi vn tc khng i l 6km/h nn ta c:
F = f
k

ms

= .m.g = 0, 2.2.10 .10 = 4000N

b. Theo nh l bin thin ng nng, Ta c:

1
1
2
2
mvc m.v = A + A
2
2
Do A = 0

1
1
2
2
mvc m.vB = AP
2
2
Trong : A = m.g.BC.sin
Nn

1
1
2
2
mvc m.vB = m.g.BC.sin
2
2
2
2
vc vB
202 1, 62
Suy ra: BC =
39, 7m
=
1
2.g.sin
2.10.
2
c. Gia tc trn on CD.
Ta c: v 2 v
v
D

2
2

= 2.a.CD a =
2.CD

20

= 1m / s

2.200

a 1
= = 0,1
g 10
Bi 5: Di tc dng ca mt lc khng i nm ngang, mt xe ang ng yn s chuyn ng thng nhanh dn
u i ht qung ng s = 5m t vn tc v = 4m/s. Xc nh cng v cng sut trung bnh ca lc, bit rng khi
2
lng xe m = 500kg, h s ma st gia bnh xe v mt ng nm ngang =0,01. Ly g = 10m/s .
Mt khc: fms = m.a .m.g = m.a =

Gii
- Cc lc tc dng ln xe l:


F ; Fms ; N ; P
- Theo
nh
lut
IINiu tn:

F + Fms + N + P = ma
2

v
Trn Ox: F Fms = m.
2.s
2
v
F = Fms + m.
2.s
- Cng ca trng lc:
v2
A = F.s = ( Fms + m.
).s
2.s
A = 4250J
- Cng sut trung bnh ca xe l:
v
A 4250
+ Ta c: v =a.t t = = 2,5s P = =
= 1700W
a
t
2,5
2

Bi 6: Mt vt c khi lng 10 kg, ly g = 10 m/s .

a/ Tnh th nng ca vt ti A cch mt t 3m v pha trn v ti y ging cch mt t 5m vi gc th nng ti
mt t.
b/ Nu ly mc th nng ti y ging, hy tnh li kt qu cu trn
c/ Tnh cng ca trng lc khi vt chuyn t y ging ln cao 3m so vi mt t. Nhn xt kt qu thu c.
Gii
Ly gc th nng ti mt t h = 0
a/ + Ti cao h1 = 3m

Wt1 = mgh1 = 60J

+ Ti mt t h2 = 0

Wt2 = mgh2 = 0
+ Ti y ging h3 = -3m
Wt3 = mgh3 = - 100J
b/ Ly mc th nng ti y ging
+ Ti cao 3m so mt t h1 = 8m
Wt1 = mgh1 = 160J
+ Ti mt t h2 = 5m
Wt2 = mgh2 = 100 J
+ Ti y ging h3 = 0
Wt3 = mgh3 = 0
c/ Cng ca trng lc khi vt chuyn t y ging ln cao 3m so vi mt t.
A31 = Wt3 Wt1
+ Khi ly mc th nng ti mt t
A31 = Wt3 Wt1 = -100 60 = -160J
+Khi ly mc th nng y ging
A31 = Wt3 Wt1 = 0 160 = -160J
Bi 7: Mt vt c khi lng 3 kg c t v tr trong trng trng v c th nng ti W t1 = 500J. Th vt ri
t do n mt t c th nng Wt1 = -900J.
a/ Hi vt ri t cao no so vi mt t.
b/ Xc nh v tr ng vi mc khng ca th nng chn.
c/ Tm vn tc ca vt khi vt qua v tr ny.
Gii
- Chn chiu dng c trc Oz hng ln
Ta c:
z A
Wt1 Wt2
= 500 (- 900) = 1400J
Z1
= mgz1 + mgz2 = 1400J
o
1400
= 47, 6m
Vy z1 + z2 =
Z2
3.9, 8
B
Vy vt ri t cao 47,6m
b/ Ti v tr ng vi mc khng ca th nng z = 0
- Th nng ti v tr z1
500
Wt1 = mgz1 z1 =
= 17m
3.9,8
Vy v tr ban u cao hn mc th nng chn l 17m
c/ Vn tc ti v tr z = 0
2
2
Ta c: v v0 = 2gz1
v = 2gz = 18, 25m / s
1

CH 4: PHNG PHP GII BI TON NH LUT BO TON C NNG

1
1. ng nng: W = mv2
2
2. Th nng: Wt = mgz
3.C nng: W = W +Wt =

1
2

mv + mgz

* Phng php gii bi ton v nh lut bo ton c nng

- Chn gc th nng thch hp sao cho tnh th nng d dng ( thng chn ti mt t v ti chn mt phng
nghing).
1
1
- Tnh c nng lc u ( W1 = mv1 2 + mgh1 ), lc sau ( W2 = mv2 2 + mgh2 )
2
2
- p dng: W1 = W2
- Gii phng trnh trn tm nghim ca bi ton.
Ch : ch p dng nh lut bo ton c nng khi h khng c ma st ( lc cn) nu c thm cc lc th Ac =
W = W2 W1. ( cng ca lc cn bng bin thin c nng).
B.BI TP VN DNG
Bi 1: Mt vt c nm thng ng ln cao vi vn tc l 20m/s t cao h so vi mt t. Khi chm t vn
2
tc ca vt l 30m/s, b qua sc cn khng kh. Ly g = 10m/s . Hy tnh:
a. cao h.
b. cao cc i m vt t c so vi mt t.
c. Vn tc ca vt khi ng nng bng 3 ln th nng.
Gii
a. Chn gc th nng ti mt t ( tiB).
1
+ C nng ti O ( ti v tr nm vt): W (O) = mvo 2 + mgh.
2
A
C nng ti B ( ti mt t).
z
1 2
H
O
W(B) = mv
2
h
Theo nh lut bo ton c nng.
B
W(O) = W(B).
1
1 2
v2 vo 2 900 400
2
=
= 25m
mvo + mgh = mv h =
2g
20
2
2
b. cao cc i m vt t c so vi mt t.
Gi A l cao cc i m vt t ti.
+ C nng ti A
W(A) = mgH
C nng ti B
1
W(B) = mv 2
2
Theo nh lut bo ton c nng
W(A) = W(B)
2
1 2
mv = mgH H= v = 900 = 45m .
2
2g 20
c. Gi C l im m W(C) = 3Wt (C)
- C nng ti C:
2
W(C) = W(C) + Wt (C) =W(C) +W(C)/3 = 4/3W(C) = mvc 2
3
Theo nh lut bo ton c nng
1
2
3
30
W(C) = W(B) mvc 2 = mv 2 vC = v =
3 = 15 3m / s
4
2
3
2
Bi 2: T cao 10 m, mt vt c nm thng ng ln cao vi vn tc 10m/s, ly g = 10m/s2.

a/ Tm cao cc i m vt t c so vi mt t.
b/ v tr no ca vt th W = 3Wt.
c/ Xc nh vn tc ca vt khi W = Wt.
d/ Xc nh vn tc ca vt trc khi chm t.
Gii
- Chn gc th nng t mt t.
+ C nng ti O
1
W (O) = mvo 2 + mgh.
2
+ C nng ti A
W(A) = mgH
Theo nh lut bo ton c nng
W (O) = W(A)
2
vo + 2gh
Suy ra: H =
= 15m
2g
b/ Tm h1 ( W1 = 3Wt3)
Gi C l im c W1 = 3Wt3
+ C nng ti C
W(C) = 4Wt1 = 4mgh1
Theo nh lut BT c nng
W(C) = W(A)
H 15
Suy ra: h1 =
= 3, 75m
=
4
4
c/ Tm v2 W2 = Wt2
Gi D l im c W2 = Wt2
+ C nng ti D
2
W(D) = 2W2 = mv2
Theo nh lut BT c nng
W(D) = W(A ) v2
=
d/ C nng ti B : W(B) =
Theo nh lut BT c nng

A
z
H

O
h
B

g.H = 15.10 = 12, 2m / s

1 2
mv
2

W(B) = W(A) v = 2g.H = 24, 4m / s

Bi 3: Mt hn bi c khi lng 20g c nm thng ng ln cao vi vn tc 4m/s t cao 1,6m so vi mt t.
a) Tnh trong h quy chiu mt t cc gi tr ng nng, th nng v c nng ca hn bi ti lc nm vt
b) Tm cao cc i m bi t c.
c) Tm v tr hn bi c th nng bng ng nng?
d) Nu c lc cn 5N tc dng th cao cc i m vt ln c l bao nhiu?
Gii
a) Chn gc th nng ti mt t.
1
- ng nng ti lc nm vt: Wd = .m.v 2 = 0,16J
2
- Th nng ti lc nm :
Wt = m.g.h = 0, 31J

- C nng ca hn bi ti lc nm vt:

W = Wd + Wt = 0, 47J

b) Gi im B l im m hn bi t c.
p dng nh lut bo ton c nng: WA = WB hmax = 2, 42m.
c) 2Wt = W h = 1,175m
d) A

can

Fc h + W
'
'
'
'
= W W Fc h h = mgh W h =
= 1, 63m
Fc + mg

Bi 4: T mt t, mt vt c khi lng m = 200g c nm ln theo phng thng ng vi vn tc 30m/s. B

-2
qua sc cn ca khng kh v ly g = 10ms .
1. Tm c nng ca vt.
2. Xc nh cao cc i m vt t c.
3. Ti v tr no vt c ng nng bng th nng? Xc nh vn tc ca vt ti v tr .
4. Ti v tr no vt c ng nng bng ba ln th nng? Xc nh vn tc ca vt ti v tr .
Gii
Chn gc th nng ti A l v tr nm vt ( mt t): WtA = 0
1. Tm W = ?
1
1
Ta c W = WA = WA = mv A2 = .0,2.900 = 90 (J)
2
2
2. hmax =?
Gi B l v tr cao nht m vt t c: vB = 0
C nng ca vt ti B: WB = WtB = mghmax
1
Theo nh lut bo ton c nng: WB = WA => mghmax= mv A2
2
2
v
=> hmax = A = 45m
2g
3. WC = WtC => hC, vc =>
Gi C l v tr m vt c ng nng bng th nng: WC = WtC
=> WC = WC + WtC = 2WC = 2WtC
Theo nh lut bo ton c nng: WC = WB
1
+ 2WtC = mghmax <=> 2mghC = mghmax=> hC = hmax= 22,5m
2
1
+ 2WC = mghmax<=>2. mv C2 = mghmax=> vC = gh max = 15 2 ms-1
2
4. WD = 3WtD => hD = ? vD = ?

CHNG V: CHT KH
CH 1: NH LUT BI - L MA RI- T
A. Phng php gii bi ton nh lut Bi-l Ma-ri-ot
- Lit k hai trng thi 1( p1, V1) v trng thi 2 ( p2, V2)
- S dng nh lut Bi-l Ma-ri-ot .
p1V1 = p2V2
Ch : khi tm p th V1, V2 cng n v v ngc li.
* Mt s n v o p sut:
2
1N/m = 1Pa
1at = 9,81.104 Pa
1atm = 1,031.105 Pa
1mmHg = 133Pa = 1torr
B. BI TP VN DNG

Bi 1: Nn kh ng nhit t th tch 9(l) n th tch 6 (l) th thy p sut tng ln mt lng p = 40kPa . Hi p
sut ban u ca kh l bao nhiu?
Gii
- Gi p1 l p sut ca kh ng vi V1 = 9 (l)
- Gi p2 l p sut ng vi p2 = p1 + p
- Theo nh lut lut Bi-l Ma-ri-ot .p1V1 = p2V2
9 1p = 6.1 ( p +
p )

p1 = 2.p = 2.40 =
80kPa
Bi 2: Xylanh ca mt ng bom hnh tr c din tch 10cm2, chiu cao 30 cm, dng nn khng kh vo qu
bng c th tch 2,5 (l). Hi phi bom bao nhiu ln p sut ca qu bng gp 3 ln p sut kh quyn, coi rng
qu bng trc khi bom khng c khng kh v nhit khng kh khng i khi bom.
Gii
- Mi ln bom th tch khng kh vo bng l Vo = s.h = 0,3 (l)
- Gi n l s ln bom th th tch V1 = n.Vo l th tch cn a vo bng p sut p1 = po
Theo bi ra, ta c :
P2 = 3p1 v V2 = 2,5 (l)
Theo nh lut Bi-l Ma-ri-ot
p .V
3 p .2, 5
n.p1.Vo = p2.V2 n = 2 2 = 1
= 25
p1 .Vo
p1 .0,3
Vy s ln cn bom l 25 ln.
o
Bi 3: Ngi ta iu ch kh hidro v cha vo mt bnh ln di p sut 1atm nhit 20 C. Tnh th tch kh
phi ly t bnh ln ra np vo bnh nh c th tch 20lt p sut 25atm. Coi qu trnh ny l ng nhit.
Gii
Trng thi 1: V1 =?;
p1 = 1atm;
Trng thi 2: V2 = 20l; p2 = 25atm.
V qu trnh l ng nhit, nn ta p dng nh lut Boyle Mariotte cho hai trng thi kh (1) v (2):
p1V1 = p2V2 => 1.V1 = 25.20 => V1 = 500lt
o
Bi 4: Ngi ta bin i ng nhit 3g kh hidro iu kin chun (p o=1atm v To= 273 C) n p sut 2atm. Tm
th tch ca lng kh sau khi bin i.
Gii
m
+Th tch kh hidro iu kin tiu chun: Vo = n.22,4 = .22,4 = 33,6 (lt)

Trng thi u: po = 1atm; Vo = 33,6 lt;

Trng thi sau: p = 2atm; V = ?
V y l qu trnh ng nhit, nn ta p dng nh lut Boyle Mariotte cho hai trng thi trn:
pV = poVo <=> 2.V = 1.33,6 => V= 16,8lt.
3
Bi 5: Mi ln bom a c Vo = 80 cm khng kh vo rut xe. Sau khi bom din tch tip xc ca n vi mt
2
3
ng l 30cm , th tch rut xe sau khi bom l 2000cm , p sut kh quyn l 1atm, trng lng xe l 600N. Tnh
s ln phi bom ( coi nhit khng i trong qu trnh bom).
Gii

- Gi n l s ln bom a khng kh vo rut xe.

3
Vy th tch khng kh cn a vo rut xe l V1 = nVo = 80n cm
V p sut p1 = 1atm.

Ap sut p2 sau khi bom l

600
5
3
p2 =
= 2.10 Pa = 2atm v th tch V2 = 2000cm .
0, 003
V qu trnh bom l ng nhit nn : p V = p .V 80n = 2000.2 n = 50
1 1
2 2
Vy s ln cn bom l 50 ln.

CH 2: NH LUT SC L
A.Phng php gii bi ton nh lut Sac - l
- Lit k hai trng thi 1( p1, T1) v trng thi 2 ( p2, T2)
- S dng nh lut Sac l:
p1 p2
=
T1 T2
o

Ch : khi gii th i t C ra T(K)

o
T(K) = t C + 273
- nh lut ny p dng cho lng kh c khi lng v th tch khng i.
B. Bi tp vn dng
o
Bi 1: Mt bng n dy tc cha kh tr, khi n sng nhit ca bng n l 400 C, p sut trong bng n
o
bng p sut kh quyn 1atm. Tnh p sut kh trong bng n khi n cha sang 22 C.
Gii
Trng thi 1
Trng thi 2
T1 = 295K
T2 = 673K
P1 = ?
P2 = 1atm
Theo L Sc l
p1 p2
= p 1 = 0, 44atm
T1 T2
o
Bi 2: un nng ng tch mt khi kh ln 20 C th p sut kh tng thm1/40 p sut kh ban u. tm nhit
ban u ca kh.
Gii
- Gi p1, T1 l p sut v nhit ca kh lc u
- Gi p2, T2 l p sut v nhit kh lc sau
Theo nh lut Sc l
p1 p2
p .T
= T1 = 1 2
T1 T2
p2
Vi p2 = p1 +

1
p1
40

T2 = T1 + 20
p . ( T + 20 )
T1 = 1 1
= 800K t1 = 527o C
41p1
40
o
o
Bi 3: Nu nhit kh tr trong bng n tng t nhit t1 = 15 C n nhit t2 = 300 C th p sut khi tr
tng ln bao nhiu ln?
Gi
i
Trng thi 1: T1= 288K;
p1;

Trng thi 2: T2 = 573;

p2 = kp1.

V qu trnh l ng tch, nn ta p dng nh lut Charles cho hai trng thi kh (1) v (2):
573 191
p1T2 = p2T1 => 573p1 = 288.kp1 => k =
1,99
=
288 96
Vy p sut sau khi bin i gp 1,99 ln p sut ban u.

CH 3: NH LUT GAY LUY XC ( QU TRNH NG P)

A.Phng php gii bi ton nh Gay luy xc
- Lit k hai trng thi 1( V1, T1) v trng thi 2 ( V2, T2)
- S dng nh lut Gay luy- xc:
V1 V2
=
T1 T2
o

Ch : khi gii th i t C ra T(K)

o
T(K) = t C + 273
- nh lut ny p dng cho lng kh c khi lng v p sut khng i.
B. Bi tp vn dng
o
o
Bi 1: Mt khi kh em gin n ng p t nhit t1 = 32 C n nhit t2 = 117 C, th tch khi kh tng thm
1,7lt. Tm th tch khi kh trc v sau khi gin n.
Gii
Trng thi 1: T1 = 305K; V1
Trng thi 2: T2 = 390K
V2 = V1 + 1,7 (lt)
V y l qu trnh ng p, nn ta p dng nh lut Gay lussac cho hai trng thi (1) v (2):
V1T2 = V2T1 => 390V1 = 305(V1 + 1,7) => V1 = 6,1lt
Vy + th tch lng kh trc khi bin i l V1 = 6,1 lt;
+ th tch lng kh sau khi bin i l V2 = V1 + 1,7 = 7,8lt.
o
Bi 2: un nng ng p mt khi kh ln n 47 C th th tch tng thm 1/10 th tch ban u. tm nhit ban
u?
Gii
S dng nh lut Gay luy- xc:
o
Tnh T1 = 290,9K, tnh c t1 = 17,9 C.
Bi 3: un nng mt lng khng kh trong iu kin ng p th nhit tng thm 3K ,cn th tch tng thm
1 so vi th tch ban u. Tnh nhit ban u ca kh?
Gii
- Gi V1, T1 v V2, T2 l th tch v nhit tuyt i ca kh trng thi 1 v trng thi 2.
V qu trnh l ng p nn ta c
V1 V2
V V 1 T2 T 1
V
T
hay 2 = 2 2
=
=
T1 T2
V 1 T1
V1
T1
V2 V1
Theo bi ra, ta c:
= 0, 01
V1
T2 = T1 +3
3
T1 = 300K t = 27oC
Vy : 0,01 =
T1

CH 4: PHNG TRNH TRNG THI KH L TNG

A. Phng php gii bi tp v phng trnh trng thi kh l tng.

- Lit k ra 2 trng thi 1 ( p1,V1,T1) v 2 (p2,V2,T2).
- p dng phng trnh trng thi:
p1V1 p2V2
=
T1
T2
o
* Ch : lun i nhit t C ra T(K).
o
T (K) = 273 + t C
B. Bi tp vn dng
o
Bi 1: Trong xilanh ca mt ng c c cha mt lng kh nhit 47 C v p sut 0,7 atm.
a. Sau khi b nn th tch ca kh gim i 5 ln v p sut tng ln ti 8atm. Tnh nhit ca kh cui qu trnh
nn?
o
b. Ngi ta tng nhit ca kh ln n 273 C v gi pit-tng c nh th p sut ca kh khi l bao nhiu?
Gii
a. Tnh nhit T2.
TT1
P1 = 0,7atm
V1
T1 = 320K

TT2
P2 = 8atm
V2 = V1/5
T2 = ?

p dng PTTT kh l tng,

Ta c:
p1V1 p2V2
8V1.320
=
= 731K
2 =

T1
5.0, 7V1
T
T2
b. V pt- tng c gi khng i nn l qu trnh ng tch:
Theo nh lut Sc l, ta c:
p1 P3
p .T 546.0, 7
= p3 = 1 3 =
= 1,19atm
T1 T3
T1
320
o
5
B i 2 : Tnh khi lng ring ca khng kh 100 C , p sut 2.10 Pa. Bit khi lng ring ca khng kh

o
5
3
0 C, p sut 1.10 Pa l 1,29 Kg/m ?
Gii
5
- iu kin chun, nhit To = 273 K v p sut po = 1,01. 10 Pa
1kg khng kh c th tch l
m
1
3
Vo =
=
= 0,78 m
0 1, 29
5
iu kin T2 = 373 K, p sut p2 = 2. 10 Pa, 1kg khng kh c th tch l V2,
p dng phng trnh trng thi,
p .V p .V
Ta c: 0 0 = 2 2
T0
T2
p0 .V0 .T2
V i lng ring khng kh iu kin ny l 2 =
3
V2 =
= 0,54 m
y
T0 . p2
kh

0, 54
1

= 1,85 kg/m
0
Bi 3: nu th tch ca mt lng kh gim i 1/10, p sut tng 1/5 v nhit tng thm 16 C so vi ban u.
Tnh nhit ban du ca kh.

Gii
TT1: p1, V1, T1
TT2: p2 = 1,2p1,

V2 = 0,9V1, T2 = T1 +16
p V p .V
T phng trnh trng thi kh l tng: 1 1 = 2 2 = 200K
T
1
T1
T2
0

Bi 4: pt tng ca mt my nn, sau mi ln nn a c 4 lt kh nhit 27 C v p sut 1 atm vo bnh

3
cha kh th tch 2m . tnh p sut ca kh trong bnh khi pht tng thc hin 1000 ln nn. Bit nhit trong
0
bnh l 42 C .
Gii
TT1
TT2
p1 = 10atm
p2 =?
3
V1 = nV = 1000.4 = 4000l
V2 = 2m = 2000l
T1 = 300K
T2 = 315K
p dng phng trnh trng thi:
p1V1 p2 .V2
=
2 = 2,1atm
p
T1
T2
3
0
Bi 5: trong xilanh ca mt ng c t trong c 2dm hn hp kh di p sut 1 atm v nhit 47 C. Pt tng
3
nn xung lm cho th tch ca hn hp kh ch cn 0,2 dm v p sut tng ln ti 15 atm. Tnh hn hp kh nn.
Gii
TT1TT2
p1 = 1atm
p2 =15atm
3
3
V1 = 2dm
V2 = 0,2 dm
T1 = 320K
T2 ?
p dng phng trnh trng thi:
p1V1 p2 .V2
o
=
2 = 480K t2 = 207 C
T
T1
T2

CHNG VI: C S NHIT NG LC HC

CH 1: NI NNG V S BIN THIN NI NNG
A. Phng php gii bi ton v s truyn nhit gia cc
vt
+ Xc nh nhit lng to ra v thu vo ca cc vt trong qu trnh truyn nhit thng qua biu thc:
Q = mct
+Vit phng trnh cn bng nhit: Qto = Qthu
+ Xc nh cc i lng theo yu cu ca bi ton.
Lu : + Nu ta s dng biu thc t = ts tt th Qto = - Qthu
+ Nu ta ch xt v ln ca nhit lng to ra hay thu vo th Qto = Qthu, trong trng hp ny, i vi
vt thu nhit th t = ts - tt cn i vi vt to nhit th t = tt ts
B. Bi tp vn dng
o
Bi 1: Mt bnh nhm c khi lng 0,5kg cha 0,118kg nc nhit 20 C. Ngi ta th vo bnh mt ming

st c khi lng 0,2kg c un nng ti nhit 75 C. Xc nh nhit ca nc khi bt u c s cn

bng nhit.Cho bit nhit dung ring ca nhm l 920J/kgK; nhit dung ring ca nc l 4180J/kgK; v nhit
dung ring ca st l 460J/kgK. B qua s truyn nhit ra mi trng xung quanh.
Gii
Gi t l nhit lc cn bng nhit.

Nhit lng ca st to ra khi cn bng:

Q1 = mscs(75 t) = 92(75 t) (J)
Nhit lng ca nhm v nc thu vo khi cn bng nhit:
Q2 = mnhcnh(t 20) = 460(t 20) (J)
Q3 = mncn(t 20) = 493,24(t 20) (J)
p dng phng trnh cn bng nhit: Qto = Qthu
92(75 t) = 460(t 20) + 493,24(t 20)
<=> 92(75 t) = 953,24(t 20)
o
Gii ra ta c t 24,8 C
o
Bi 2: Mt nhit lng k bng ng thau c khi lng 128g cha 210g nc nhit 8,4 C. Ngi ta th mt
o
ming kim loi c khi lng 192g un nng ti nhit 100 C vo nhit lng k. Xc nh nhit dung ring
o
ca ming kim loi, bit nhit khi c s cn bng nhit l 21,5 C.B qua s truyn nhit ra mi trng xung
quanh v bit nhit dung ring ca ng thau l 128J/kgK v ca nc l 4180J/kgK.
Gii
Nhit lng to ra ca ming kim loi khi cn bng nhit l:
Q1 = mkck(100 21,5) = 15,072ck (J)
Nhit lng thu vo ca ng thau v nc khi cn bng nhit l:
Q2 = mc(21,5 8,4) = 214,6304 (J)
Q3 = mncn(21,5 8,4) =11499,18 (J)
p dng phng trnh cn bng nhit: Qto = Qthu
15,072ck = 214,6304 + 11499,18
Gii ra ta c ck = 777,2J/kgK.
0
0
Bi 3: Th mt qu cu bng nhm khi lng 0,105kg c un nng ti 142 C vo mt cc ng nc 20 C,
0
bit nhit khi c s cn bng nhit l 42 C. Tnh khi lng ca nc trong cc, bit nhit dung ring ca nc
l 880J/kg.K v ca nc l 4200J/kg.K.
Gii
- Nhit lng do ming nhm ta ra
Q1 = m1c1(142 42)
- Nhit lng do nc thu vo:
Q2 = m2c2(42 - 20)
- Theo PT cn bng nhit:
Q1 = Q2
m1c1(142 42)=m2c2(42 - 20)
m2 =

m1c1 .100
= 0,1kg
22.4200

B i 4 : Mt cc nhm c khi lng 120g cha 400g nc nhit 24 C. Ngi ta th vo cc nc mt

o
tha ng khi lng 80g nhit 100 C. Xc nh nhit ca nc trong cc khi c s cn bng nhit. Bit
3
nhit dung ring ca nhm l 880 J/Kg.K, ca ng l 380 J/Kg.K v ca nc l 4,19.10 . J/Kg.K.
Gii
- Gi t l nhit khi c s cn bng nhit.
- Nhit lng do tha ng ta ra l
Q1 = m1 c1 (t1 t)
- Nhit lng do cc nhm thu vo l Q2 = m2 c2 (t t2)
- Nhit lng do nc thu vo l
Q3 = m3 c3 (t t2)
Theo phng trnh cn bng nhit, ta c:
Q1 = Q2 + Q3

m .c .t + m .c + m .c .t
.t
3 3 2
m1 c1 (t1 t) = m2 c2 (t t2) + m3 c3 (t t2) t = 1 1 1 2 2 2
m1.c1 + m2 .c2 + m3 .c3
Thay s, ta c
0, 08.380.100 + 0,12.880.24 + 0, 4.4190.24
t=
= 25, 27
o

C.

0, 08.380 + 0,12.880 + 0, 4.4190

o
B i 5: Mt nhit lng k bng ng khi lng m 1 = 100g c cha m2 = 375g nc nhit 25 C. Cho
o
vo nhit lng k mt vt bng kim loi khi lng m3 =400g 90 C. Bit nhit khi c s cn bng nhit l
o
30 C. Tm nhit dung ring ca ming kim loi. Cho bit nhit dung ring ca ng l 380 J/Kg.K, ca
nc l
4200J/Kg.K.
Gii
o
o
Nhit lng m nhit lng k v nc thu vo tng nhit t 25 C ln 30 C l
Q12 = (m1.c1 + m1.c2).(t- t1).
Nhit lng do ming kim loi ta ra l:
Q3 = m3.c3.(t2 t)
Theo phng trnh cn bng nhit, ta c:
Q12 = Q3
(m1.c1 + m1.c2).(t- t1) = m3.c3.(t2 t)
(m1.c1 + m2 .c2 ). (t t1 (0,1.380 + 0, 375.4200).(30 25)
c3 =
Vy c3 = 336 J/Kg.K

m 3 ( t2 t )

= 336

0, 4 ( 90 30

B i 6: Th mt qu cu bng nhm khi lng 0,105 Kg c nung nng ti 142 C vo mt cc nc 20 C.

o
Bit nhit khi c s cn bng nhit l 42 C. Tnh khi lng nc trong cc. Bit nhit dung ring ca nhm l
880
J/Kg.K v ca nc l 4200 J/Kg.K.
Gii
Gi t l nhit khi c s cn bng nhit
Nhit lng do qu cu nhm ta ra l: Q1 = m1.c1.(t2 t)
Nhit lng do nc thu vo l Q2 = m2.c2.(t t1)
Theo phng trnh cn bng nhit, ta c:
Q1 = Q2
m1.c1.(t2 t) = m2.c2.(t t1)
m .c ( t t )
0,105.880.(142 42)
m2 = 1 1 2
=
= 0,1 Kg.
c 2 ( t t1 )
4200.(42 20)

CH 2: CC NGUYN L CA NHIT NG LC HC
A. Cc dng bi tp v phng php gii
Dng 1: Tnh ton cc i lng lin quan n cng, nhit v bin thin ni nng
p dng nguyn l I: U = A + Q
Trong : U : bin thin ni nng (J)
A : cng (J)
Qui c:

+ U > 0 ni nng tng, U < 0 ni nng gim.

+ A > 0 vt nhn A < 0 vt thc hin cng.
cng ,
+ Q > 0 vt nhn nhit lng, Q < 0 vt truyn nhit lng.
Ch :
a.Qu trnh ng tch:

V = 0 A = 0 nn U = Q
b. Qu trnh ng nhit
T = 0 U = 0 nn Q = -A
c. Qu trnh ng p
- Cng gin n trong qu trnh ng p: A = p(V2 V1 ) = p.V
p = hng s : p sut ca khi kh.

V1, V2 : l th tch lc u v lc sau ca kh.

- C th tnh cng bng cng thc: A =
(T

pV1
T1

T ) ( nu bi ton khng cho V )

2

n v th tch V (m3), n v ca p sut p (N/m2) hoc

(Pa). 1Pa = 1
2
m
Dng 2: Bi ton v hiu sut ng c nhit
- Hiu sut thc t:
Q1
A
H=
= (%)
Q1
Q

Q1
- Hiu sut l tng:
T2
T T2
Hmax 1
v H Hmax
=1 T1
T
1
=
- Nu cho H th suy ra A nu bit Q1 ,ngc li cho A suy ra Q1 v Q2
B. Bi tp vn dng
0
Bi 1: mt bnh kn cha 2g kh l tng 20 C c un nng ng tch p sut kh tng ln 2 ln.
a. Tnh nhit ca kh sau khi un.
3
b. Tnh bin thin ni nng ca khi kh, cho bit nhit dung ring ng tch kh l 12, 3.10 J/kg.K
Gii
p1 p2
a. Trong qu trnh ng tch th:
, nu p sut tng 2 ln th p nhit tng 2 ln, vy:
=
T1 T2
0
T2 = 2T1 = 2.(20 + 273) = 586K, suy ra t2 = 313 C
b. Theo nguyn l I th: U = A + Q
do y l qu trnh ng tch nn A = 0, Vy U = Q = mc (t2 t1) = 7208J
Bi 2: Mt lng kh p sut 2.104 N/m2 c th tch 6 lt. c un nng ng p kh
n ra v c th tch 8 lt. Tnh:
a.Cng do kh thc hin
b. bin thin ni nng ca kh. Bit khi un nng kh nhn c hit lng 100 J
Gii
a. Tnh cng do kh thc hin c:
A = p(V2 V1 ) = p.V
Vi

p = 2.10 N / v V = 2V 1 V = 2lt = 2.10 3 m3

2
m
4

Suy ra: A = 2.10 .2.10 = 40 J

V kh nhn nhit lng ( Q > 0 ) v thc

hin cng nn:

b. bin thin ni nng:

p dng nguyn l I NLH U = Q + A
Vi Q = 100J A = 40 J
v
Suy ra: U = 100 40 = 60 J

A = 40 J

Bi 3: Mt khi kh c th tch 10 lt p sut 2.10 N/m c nung nng ng p t 30 C n 150 C. Tnh cng
do kh thc hin trong qu trnh trn.
Gii
Trong qu trnh ng p, ta c:
V2 T 2
T
423
=
V2 = 2 .V1 = 10.
= 13, 96l
303
V1 T1
T1
- Cng do kh thc hin l:
3
5
A = p.V = p. (V2 V1 ) = 2.10 . (13, 96 10 ) .10 = 792J
o

Bi 4: Mt ng c nhit l tng hot ng gia hai ngun nhit 100 C v 25,4 C, thc hin cng 2kJ.
a. Tnh hiu sut ca ng c, nhit lng m ng c nhn t ngun nng v nhit lng m n truyn cho ngun
lnh.
b. Phi tng nhit ca ngun nng ln bao nhiu hiu sut ng c t 25 ?
Gii
a. Hiu sut ca ng c:
H=

T1 T2 373 298, 4
=
= 0, 2 = 2%
T1
373

- Suy ra, nhit lng m ng c nhn t ngun nng l:

Q1 = A = 10kJ
H

- Nhit lng m ng c truyn cho ngun lnh:

Q2 = Q1 A = 8kJ
b. Nhit ca ngun nng c hiu sut 25 .
T
T2
298, 4
/
/
o
H = 1 2/ T1 / =
= 398K t = T1 273 = 125 C.
=
/
1 0,
T1
1H
25
0
0
Bi 5: Mt my hi nc c cng sut 25KW, nhit ngun nng l t 1 = 220 C, ngun lnh l t2 = 62 C. Bit
hiu sut ca ng c ny bng 2/3 ln hiu sut l tng ng vi 2 nhit trn. Tnh lng than tiu th trong
6
thi gian 5 gi. Bit nng sut ta nhit ca than l q = 34.10 J.
Gii
- Hiu sut cc i ca my l:
T T
H Max = 1 2 = 0,32
T1
- Hiu sut thc ca my l:
H = 2/3HMax = 2/3.0,32 = 0,21
- Cng ca my thc hin trong 5h:
A =P.t
- Nhit lng m ngun nng ca my nhn l:
A
A P.t
9
H=
Q1 = =
= 2,14.19 J
Q1
H H
- Khi lng than cn s dng trong 5h l:
Q1
m=
= 62,9kg
q

Bi 6: mt khi kh c p sut p = 100N/m th tch V1 = 4m , nhit t1 = 27 C c nung nng ng p n

0
nhit t2 = 87 C. Tnh cng do kh thc hin.

Gii
T phng trnh trng thi kh l tng:

Nn:

p1V1

P(V2 V1 )

p(V
T1
T1
Vy: A =
T

T2
pV1

V ) =

p1V1
T1
p1V1

(T
T1

p2V2
T2

pV
= p2V2
1 1
T 2 T1

(P = P = P )
1

T)
2

(T ) , trong : T = 300K, T = 360K, p = 100N/m , V = 4m .

2

T1
100.4(360 300)
Do : A =
= 80J
300

CHNG VII: CHT RN V CHT LNG. S CHUYN TH

CH 1: BIN DNG C CA VT RN
A. Phng php gii bi ton v bin dng do lc gy ra ( bin dng c)
- Cng thc tnh lc n hi:
Fh = k l ( dng cng thc ny tm k)
S
Trong : k = E ( dng cng thc ny tm E, S).
l0
k ( N/m) cng ( h s n hi).
2
E ( N/m hay Pa) : goi la suat an hoi hay suat Y-ang.
2
S (m ) : tit din.
lo (m): chiu di ban u
l
F
- bin dng t i:
=
l0
SE
- Din tch hnh trn: S =

d2
(d (m) ng knh hnh trn)
4

Nh: cng ca vt ( thanh,l xo) t l nghch vi chiu

di:

l1 k2
=
l2 k1

B. Bi tp vn dng
Bi 1: Mt si dy bng kim loi di 2m, ng knh 0,75mm. Khi ko bng 1 lc 30N th si dy dn ra thm
1,2mm.
a. Tnh sut n hi ca si dy.
b. Ct dy thnh 3 phn bng nhau ri ko bng 1 lc 30N th dn ra l bao nhiu?
Gii
- V ln lc tc dng vo thanh bng ln lc n hi nn:
s
F = Fdh = k. l = E.
. l
l0

vi s =

2
.d l
nn F = E.
.
4
lo

E=

4F.l0

4.30.2

10

= 11,3.10 Pa

.d .
3,14. 0, 75.10 .1, 2.10
l
b. Khi ct dy thnh 3 phn bng nhau th mi phn dy c cng gp 3 ln so vi dy ban u. nu ko dy
cng bng lc 30N th dn s gim i 3 ln l = 0, 4mm
2

3 2

Bi 2: a.Phi treo mt vt c khi lng bng bao nhiu vo mt l xo c h s n hi k =

250N/m n dn ra
l = 1cm. Ly g = 10m/s2.
b.Mt si dy bng ng thau di 1,8 m c ng knh 0,8 mm. Khi b ko bng mt lc
25N th thanh dn ra mt
on bng 1mm. Xc nh sut lng ca ng thau.
Gii
a. Tm khi
lng m
Vt m hu
c tc dnga trng lc P v lc n hi F
Ta c: c =0 ( trng thi cn
bng) PSuy
+ Fra: P = F
Vi P = mg v F = kl
kl
Nn mg = kl m =
g
250.0, 01
m=
= 0, 25kg
10
(Vi k = 250N/m; l =1cm =0,01m ; g=10m/s2)
b. Tm sut Young E?
Xt dy ng thau chu tc dng ca lc ko
F k v lc n hi
trng thi cn
bng:

F = Fk

M: F = kl vi k = E
S
,
l0

S =

d
4

d
Nn: F = E 2
l = Fk
4l
0

Suy ra: E =

4Fk l0
d 2 l

-4
Vi Fk = 25 N; l0 =1,8m; d =
m ; l =10-3 m
0,8mm =8.10
4.25.1,8
10
Nn: E =
= 8, 95.10 Pa
4 2
3,14 (8.10 ) .
3
10

Bi 3:Mt thanh thp di 4m, tit din 2cm2. Phi tc dng ln thanh thp mt lc ko

bng bao nhiu thanh di thm 1,5mm? C th dng thanh thp ny treo cc vt c
trng lng bng bao nhiu m khng b t? Bit sut Young v gii hn hn bn ca
thp l 2.1011Pa v 6,86.108Pa.
Gii
Ta c: F = kl (1)

S
(2)
l0

V k = E

Thay (2) vo (1)

suy ra:

l
F = ES
l0

11

F = 2.10 2.10 1, = 15.103 (N)

10
5
4
Thanh thp c th chu ng c cc trng lc nh hn Fb
4
8
PFb = b S = 6,86.10 2.10
P <137200
N
2
Bi 4: mt dy thp c chiu di 2,5m, tit din 0,5mm , c ko cng bi mt lc 80N th thanh thp di ra
2mm. tnh:
a. Sut n hi ca si dy.
b. Chiu di ca dy thp khi ko bi lc 100N, coi tit din day khng i.
Gii
0
80.2, 5
11
a.Ta c: F = . .l E = F.l =
6
3 = 2.10 Pa
0, 5.10 .10
SE
l0

S.l

/
/
0
100.2, 5
3
b.Ta c: F = .= .l l = F.l
= 2, 5.10 m = 0, 25cm
SE
l0
S .E 0, 5.106.2.1011
Vy chiu di s l: l = l0 + l / = 250 + 0, 25 = 250, 25cm
9
Bi 5: mt thanh tr trn bng ng thau di 10cm, sut n hi 9.10 Pa, c tit din ngang 4cm.
a. Tm chiu di ca thanh khi n chu lc nn 100000N.
b. Nu lc nn gim i mt na th bn knh tit din phi l bao nhiu chiu di ca thanh vn l khng i.
Gii
- Chiu di ca thanh khi chu lc nn F = 100000N.
. .
F.l0 F.l0 .4
100000.0,1.4
Ta c:
0, 08
SE
F=
l l =
=
=
=
cm
4
9
l0
S.E d 2
3,14.16.10 .9.10
.E
Vy: l = l0 l = 10 0, 08 = 9, 92cm
F
b. Bn knh ca thanh khi F / =
2
S.E
- Khi nn bng lc F: F =
.l (1)
l0

S/ .E
/
- Khi nn bng lc F : F =
.l (2)
l0
/

V chiu di thanh khng i: l = l , ly (1) chia (2) v

c
1
2

S/
S

1
2

d/2
d

d
d

/2

1
2

d 2 d /2 =

=
2

4
2

= 2 2cm

F =

F
nn:
2

CH 2: S N V NHIT CA VT RN
A. Phng php gii bi ton v bin dng do nhit gy ra ( bin dng nhit)
1. S n di
- Cng thc tnh n di
l = l - l 0 = l 0 t
Vi l0 l chiu di ban u ti t0
0

- .Cng thc tnh chiu di ti t C

l = lo (1 + .t)

-1)

Trong : : He so n dai (K .
2. s n khi
- Cng thc n khi
V=VV0 = V0 t
0

- Cng thc tnh th tch ti t C

V = Vo(1 + .t)
Vi V0 l th tch ban u ti t0
-1
* Nh: = 3 : He so n khoi ( K )
B Bi tp vn dng
0
0
Bi 1: Hai thanh kim loi, mt bng st v mt bng km 0 C c chiu di bng nhau, cn 100 C th chiu di
0
-5 -1
chnh lch nhau 1mm. Tm chiu di hai thanh 0 C. Bit h s n di ca st v km l 1,14.10 K v 3,4.110
5 -1
K
Gii
0

- Chiu di ca thanh st 100 C l:

ls = l0 (1 + s t)
0
- Chiu di ca thanh km 100 C l:
lk = l0 (1+ k t)
- Theo bi ta c:
lk l s = 1
l0 (1 + k t) - l0 (1 + s t) = 1
1
l0 ( k t - s t) =1 l0
= 0,43 (m)
( k s )
=
t
2

Bi 2: Mt dy nhm di 2m, tit din 8mm nhit 20 C.

a. Tm lc ko dy n di ra thm 0,8mm.
b. Nu khng ko dy m mun n di ra thm 0,8mm th phi tng nhit ca dy ln n bao nhiu ? Cho
5

10

bit sut n hi v h s n di tng ng ca dy l E = 7.10 Pa; = 2,3.10 K

Gii

- Lc ko dy di ra thm 0,8mm.
S
8.106
3
Ta c: F = Fdh = E. . l = 7.1010.
.0.8.10 = 224N
2
lo
b. Ta c:
l = .l . ( t ) t =
t
o
0

+t =
0

0,8.103

+ 20 = 37, 4 C

5
lo .
2.2,3.10
Bi 3: mt u dy thp ng knh 1,5mm c treo mt qu nng. Di tc dng ca qu nng ny, dy thp di
o
ra thm mt on bng khi nung nng thm 30 C. Tnh khi lng qu nng. Cho bit

= 12.10 6 K 1 , E = 2.1011 Pa .
Hng dn
dn ca si dy: l = l .t
o

E.

S
.l . .t
l o
11

Ta c: F = P = m.g = E. . l m =
S
dh
l0

3,14. 1, 5.10
= . . . =
ES
t
g

2.10 .

3
2

.12.10 .30

= 12, 7kg
10

Bi 4 Tnh lc cn t vo thanh thp vi tit din S = 10cm khng cho thanh thp dn n khi b t nng t

o
o
20 C ln 50 C , cho bit = 12.10 6 K 1 , E = 2.1011 Pa .
Hng dn
Ta c: l =o l
.t
C: F = E.

. l = E.

11

. .l .t = E.S. .t = 2.10 .10.10 .12.10 .30 =

72000N
o

lo
lo
o
Bi 5: Tnh di ca thanh thp v thanh ng 0 C sao cho bt k nhit no thanh thp cng di hn thanh
5
1
5
1
ng 5cm.Cho h s n di ca thp v ng ln lt l 1, 2.10 K v 1, 7.10 K .
Gii
0
- Gi l01 , l02 l chiu di ca thanh thp v thanh ng ti 0 C
Ta c: l01 l02 =
(1)
5cm
o

- Chiu di ca thanh thp v ng ti t C l

l1 = l01 (1 +
Theo th l = l l = l + l . t l t
1t )
l
l
01
02
1
2
01
02
01 1
02 2
l2 = l02 (1 +
2t)
12
l
Nn l02 2 = l01 1 02 = 1 =
(2)
l01 2 17
T (1) v (2), ta c: l01 = 17cm v l02 = 12cm

CH 3: CC HIN TNG B MT CA CHT LNG

A. Cc dng bi tp v phng php gii
Dng 1: Tnh ton cc i lng trong cng thc lc cng b mt cht lng
- Lc cng b mt cht lng:
F= l
(N/m) : He so cang be mat.
l (m) chiu di ca ng gii hn c s tip xc gia cht lng v cht rn.
Ch : cn xc nh bi ton cho my mt thong.
Dng 2: Tnh lc cn thit nng vt ra khi cht lng
- nng c: Fk > P + f
- Lc ti thiu: Fk = P + f

Trong : P =mg l trng lng ca vt

f l lc cng b mt ca cht lng
Dng 3: Bi ton v hin tng nh git ca cht lng
- u tin git nc to dn nhng cha ri xung.
- ng lc git nc ri:
P=F
mg = .l ( l l chu vi ming ng)

 V1 D.g =
d
V
.Dg =
dn
3
3
Trong : n l s git nc, V( m ) l th tch nc trong ng, D(kg/m ) l khi lng ring cht lng, d (m) l
ng knh ming ng

B. Bi tp vn dng
Bi 1: Mt cng rm di 10cm ni trn mt nc. ngi ta nh dung dch x phng xung mt bn mt nc ca
cng rm v gi s nc x phng ch lan ra mt bn. Tnh lc tc dng vo cng rm. Bit h s cng mt
ngoi ca nc v nc x phng ln lt l = 73.103 N / m, = 40.103 N / m
1

Gii
- Gi s bn tri l nc,bn phi l dung dch x phng. Lc cng b mt tc dng ln cng rm gm lc cng
mt ngoi F1 , F ca nc v nc x phng.
2

- Gi l l chiu di cng rm:

Ta c:

F = .l,
F1
1

= .l
2

Do 1 > 2 nn cng rm dch chuyn v pha nc.

- Hp lc tc dng ln cng rm:
-3
-2
-4
F = F1 F2 = (73 40).10 .10.10 = 33.10 N.
Bi 2: Cho nc vo mt ng nh git c ng knh ming ng d = 0,4mm. h s cng b mt ca nc l

2
= 73.10 3 N / m . Ly g = 9,8m/s . Tnh khi lng git nc khi ri khi ng.
Gii
- Lc git nc hnh thnh, lc cng b mt F u ng ko n ln l F = .l = . .d
- Git nc ri khi ng khi trng lng git nc bng lc cng b mt: F = P
3

. 3.d 73.10 .3,14.0,

4.10
mg = . .d m =
=
g
9,8

= 9, 4.10 kg = 0, 0094g

Bi 3: Nhng mt khung hnh vung c chiu di mi cnh l 10cm vo ru ri ko ln. Tnh lc ti thiu ko
-3
2
khung ln, nu bit khi lng ca khung l 5g. cho h s cng b mt ca ru l 24.10 N/m v g = 9,8m/s .
Gii
Lc ko cn thit nng khung ln: Fk = mg + f
3
3
1
y f = 2 .l
Fk = mg + 2 .l = 5.10 .9, 8 + 2.24.10 .4.10 = 0, 068N
nn
3
Bi 4: C 20cm nc ng trong mt ng nh git c ng knh u mt l 0,8mm. Gi s nc trong ng chy
ra ngoi thnh tng git mt. hy tnh xem trong ng c bao nhiu git, cho bit
= 0, 073N / m, D = 103 kg / m3 , g = 10m / s 2
Gii
V
- Khi git nc bt u ri: P1 = F m1 g = .l V1Dg = .l vi V1 =
n
6
3
V
VDg
20.10 .10 .10
- Suy ra .D.g = d n =
=
= 1090 git
n
d
.

0, 073.3,14.0, 8.10

CH 4: S CHUYN TH CA CC CHT
A. Phng php gii bi tp v s chuyn th cc cht
1. Cng thc tnh nhit nng chy

Q = m (J)
m (kg) khoi lng.
(J/kg) : Nhiet nong chay rieng.
2. Cng thc tnh nhit ha hi
Q = Lm
L(J/kg) : Nhiet hoa hi rieng
m (kg) khi lng cht lng.
3. Cng thc tnh nhit lng thu vo hay ta ra
Q = m.c (t2 t1).
c (J/kg.k): nhit dung ring.
Ch : Khi s dng nhng cng thc ny cn ch l cc nhit lng thu vo hoc ta ra trong qu trnh chuyn
th Q = m v Q = L.m u c tnh mt nhit xc nh, cn cng thc Q = m.c (t2 t1) c dng khi
nhit thay i.
B. Bi tp vn dng
o
o
Bi 1: Ngi ta th mt cc nc khi lng 80g 0 C vo mt cc nhm ng 0,4kg nc 20 C t trong
nhit lng k. Khi lng ca cc nhm l 0,20kg. Tnh nhit ca nc trong cc nhm khi cc nc va tan
5
ht. Nhit nng chy ring ca nc l 3,4.10 J/kg. Nhit dung ring ca nhm l 880J/kg.K v ca nc
lJ/kg.K. B qua s mt mt nhit do nhit truyn ra bn ngoi nhit lng k.
Gii
- Gi t l nhit ca cc nc khi cc tan ht.
o

- Nhit lng m cc nc thu vo tan thnh nc t C l.

Q1 = .mn + cn .mn .t
- Nhit lng m cc nhm v nc ta ra cho nc l. Q2 = c Al .mAl (t1 t) + cn .mn (t1 t)
- p dng nh lut bo ton v chuyn ha nng lng.
Q1 = Q2
o
t = 4,5 C
o
o
Bi 2: Tnh nhit lng cn cung cp cho 5kg nc -10 C chuyn thnh nc 0 C. Cho bit nhit dung
5
ring ca nc l 2090J/kg.K v nhit nng chy ring ca nc 3,4.10 J/kg.
Gii
o
o
- Nhit lng cn cung cp cho 5kg nc -10 C chuyn thnh nc 0 C l:
Q1 = m.c.t = 104500J
o
o
- Nhit lng cn cung cp 5kg nc 0 C chuyn thnh nc 0 C l:
5
Q2 = .m = 17.10 J
o
o
- Nhit lng cn cung cp cho 5kg nc -10 C chuyn thnh nc 0 C l:
Q = Q1 + Q2 = 1804500J
o
o
Bi 3: Tnh nhit lng cn cung cp cho 10kg nc 25 C chuyn thnh hi 100 C. Cho bit nhit dung ring
6
ca nc 4180J/kg.K v nhit ha hi ring ca nc l 2,3.10 J/kg.
Gii
o
o
- Nhit lng cn cung cp cho 10kg nc 25 C tng ln 100 C l:
Q1 = m.c.t = 3135KJ
o
o
- Nhit lng cn cung cp 10kg nc 100 C chuyn thnh hi nc 100 C l:
Q2 = L.m = 23000KJ
o
o
- Nhit lng cn cung cp cho 10kg nc 25 C chuyn thnh hi nc 100 C l:
Q = Q1 + Q2 = 26135KJ

Bi 4: Tnh nhit lng cn phi cung cp lm cho 0,2kg nc -20 C tan thnh nc v sau c tip
o
5
tc un si bin hon ton thnh hi nc 100 C. Nhit nng chy ring ca nc l 3,4.10 J/kg, nhit
3
3
dung ring ca nc l 2,09.10 J/kg.K, nhit dung ring ca nc 4,18.10 J/kg.K, nhit ha hi ring ca nc
6
l 2,3.10 J/kg.
Gii
o
- Nhit lng cn phi cung cp lm cho mt cc nc c khi lng 0,2kg -20 C tan thnh nc v sau
o
tip tc un si bin hon ton thnh hi nc 100 C.
Q = cd .m. ( t0 t1 ) + .m + cn .m. ( t2 t1 ) + L.m = 619, 96kJ
0

Bi 5: ly 0,01kg hi nc 100 C cho ngng t trong bnh nhit lng k cha 0,2kg nc 9,5 C. nhit cui
0
cng l 40 C, cho nhit dung ring ca nc l c = 4180J/kg.K. Tnh nhit ha hi ca nc.
Gii
0
0
- Nhit lng ta ra khi ngng t hi nc 100 C thnh nc 100 C.
Q1 = L.m 1 = 0, 01.L
0
0
- Nhit lng ta ra khi nc 100 C thnh nc 40 C
Q2 = mc(100 40) = 0, 01.4180(100 40) = 2508J
0
0
- Nhit lng ta ra khi hi nc 100 C bin thnh nc 40 C
Q = Q1 + Q2 = 0, 01L +
(1)
2508
0
0
- Nhit lng cn cung cp 0,2kg nc t 9,5 C thnh nc 40 C.
Q3 = 0, 2.4180(40 9, 5) =
(2)
25498J
- Theo phng trnh cn bng nhit: (1) = (2)
Vy 0,01L +2508 = 25498
6
Suy ra: L = 2,3.10 J/kg.

CH 5: M CA KHNG KH
A. Phng php gii cc bi ton v m khng kh
- m t i ca khng kh:
a
f = .100%
A
p
Hoc f =
.100%
p bh
- tm p sut bo ha pbh v m cc i A, ta da vo bng 39.1 sgk.
- Khi lng hi nc c trong phng:
3
m = a.V ( V(m ) th tch ca phng).
B. Bi tp vn dng
3
Bi 1: Phng c th tch 50m khng kh, trong phng c m t i l 60 . Nu trong phng c 150g nc bay
o
hi th m t i ca khng kh l bao nhiu? Cho bit nhit trong phng l 25 C v khi lng ring ca hi
3
nc bo ha l 23g/m .
Gii
o
3
- m cc i ca khng kh 25 C l A = 23g/m .
3
- m tuyt i ca khng kh lc u a1 = f1.A = 13,8g/m .
- Khi lng hi nc trong khng kh tng thm 150g nn m tuyt i tng thm:
150
3
a =
= 3g / m
50

Vy m t i ca khng kh l:

a 1 + a
= 73 %
A
3
Bi 2: Phng c th tch 40cm . khng kh trong phng c m t i 40 . Mun tng m ln 60 th phi
o
3
lm bay hi bao nhiu nc? bit nhit l 20 C v khi lng hi nc bo ha l Dbh = 17,3g/m .
Gii
- m tuyt i ca khng kh trong phng lc u v lc sau:
3
- a1 = f1.A = f1.Dbh = 6,92g/m .
f2 =

- a2 = f2.A = f2.Dbh = 10,38g/m

- Lng nc cn thit l:
m = (a2 a1). V = ( 10,38 6,92).40 = 138,4g.
3
0
Bi 3: Mt cn phng c th tch 60m , nhit 20 C v c m tng i l 80 . Tnh lng hi nc c
0
3
trong phng, bit m cc i 20 C l 17,3g/m .
Gii
3
- Lng hi nc c trong 1m l: a = f.A = 0,8.17,3 = 13,84g
- Lng hi nc c trong phng l: m= a.V = 13,84.60 = 830,4g.