Giai Ma Bi An 60 Hoa Giap - V2012

60HoaGip
Hahungquoc
2012
Khoi nguyen publisher
GII M B N 60 HOA GIP
TS H Hng Quc
Nhng b n ca Lc Thp Hoa Gip hon ton phi by di lng knh Vit Dch. Cch tip cn mi a n nhng khm ph l khin chng ta t hi phi chng t tin Lc Vit mi chnh l ch nhn ch thc ca Bng Lc Thp Hoa Gip? Bng Lc Thp Hoa Gip (LTHG) l mt sn phm tn ti rt nhiu nm, c ghi nhn t lu ri trong nhng c th Hn. Bn thn ca LTHG li l mt sn phm c em vo hu ht trong mi ng dng ca l s. ng l vi mt chiu di thi gian nh vy v vi s ph cp nh vy th ngi Hoa, hay ni chnh xc hn l nhng hc gi v danh s l s ngi Hoa, phi hiu r v n mi phi. Nhng dng nh t xa cho n gi tt c nhng bn bn lun lun ca h u da trn nhng khi nim rt m h v ty tin. H khng bit t nguyn l no m quy lut np m c hnh thnh v theo l cho ra ni dung ca bng LTHG. Sch Kho Nguyn vit: . . . chng
bit n u n. Kho st r ngha ca n, i l theo li dy ca t tin ly ca Dch tng, tc l l ca Tin Thin Hu Thin Bt Qui vy. 1
Thiu V Hoa, mt nh nghin cu gc Hoa hin i v rt ni ting, cng tha nhn Np m ng hnh trong bng 60 Gip T cn c theo nguyn tc
g xc nh; ngi xa tuy c bn n nhng khng c cn c r rng v cng cha bn c minh bch. Do vn l huyn b kh hiu. Bng 60 Gip T bin ho v cng; i vi gii hc thut ca Trung Quc cho n nay
Trch trong B n 60 Hoa Gip ca Nguyn V Tun Anh - Trung Tm Nghin Cu L Hc
ng Phng
vn l huyn b kh hiu. 2 Bng 60 Gip T l mt cch gi khc ca bng

LTHG. Chnh v s cc cc ny ca cc hc gi v danh s l s gc Hoa m hc gi Nguyn V Tun Anh (NVTA) ca Vit Nam c nhn xt bng
np m hoa gip 60 nm . . . cng khng trnh khi mt hin tng chung cho tt c cc phng php ng dng khc ca thuyt m Dng Ng hnh l khng c mt nguyn l l thuyt lm tin cho s tn ti ca n. V l mt iu b n tri hng ngn nm - K t khi nn vn hin v i ca ngi Lc Vit sp min nam sng Dng T. V ng mnh ming cho rng
Bc mn huyn b ca vn minh ng phng ch c th c h m khi tm
v ci ngun ch thc ca n l lch s 5000 vn hin ca ngi Lc Vit. 3

Khng kh cho ngi ta nhn ra s lng khng nh ca nhng du vt vn ho nguyn thy vn khng phi l ca ngi Hn dc theo chiu di bc tng Vn L Trng Thnh ca vn ho Trung Quc. H qu tt yu khng th du dim t s cng ot vn ho, nht l cng ot vn ha Bch Vit, l li nhng l trng trn mt bng kin thc ca cc hc gi v danh s gc Hoa. T h thy r nhng l trng nhng khng th no san lp cho y [tc gi s chng minh v pht biu ny ca mnh ngay trong bi vit ny]. Cho nn s ph nhn bn quyn l hc ng Phng thuc v ngi Hn ca hc gi NVTA khng phi l khng c nn tng. 4
Ti trch: Chu Dch v D on Hc ca Thiu V Hoa, trang 68, NXB Vn Ho Thng Tin
1996. Ngun: B n 60 Hoa Gip ca Nguyn V Tun Anh - Trung Tm Nghin Cu L Hc ng Phng.
3
Ngun: B n 60 Hoa Gip ca Nguyn V Tun Anh - Trung Tm Nghin Cu L Hc Theo ngh ca c nhn tc gi, chng ta khng nn ngn ngi t li mi vn v lao
ng Phng.
4
vo khai qut tt c mt bng vn ha Hn cng nh mt bng vn ho Vit truy tm nhng bng chng i li bn quyn thuc v Lc Vit. Chng ta c may mn sng gia k nguyn m thng tin trn ngp. Nu khng bt tay ngay t by gi th i n bao gi? V du l s tht phi by t nhng khai qut c tm thi t chy ton b h thng kin thc
Ri hc gi NVTA cng trin khai l lun chng minh l ni dung ca bng LTHG sai lc hai hnh Thy v Ho, da trn quy lut ng hnh tng sinh v H , v a ra mt bng np m khc trong hai hnh Thy v Ho c hon chuyn v tr ca nhau. S hon chuyn v tr ca hai hnh ny dn s phn phi rt ngn np 5 vn kh, t vn 1 cho thy vn kh khc thin can cho n vn 5 cho thy thin can khc vn kh, i theo vng kim ng h. Phi nhn nhn l chnh cng trnh nghin cu ny ca hc gi NVTA khi dy s t m ca ti v v th ti mun truy cu --v truy cu mt cch khc-- gii m nhng b n nm trong LTHG. Vi ti, nhng vn c c bit quan tm v mun c cu tr li l: 1. Vit Dch c kh nng gii thch l da vo nguyn l no m c nhng quy lut Ng Hnh Np m ri theo to tc ra ni dung ca LTHG ? 2. Vit Dch c th chng minh c s chnh xc (hoc khng chnh xc) trong cu trc v s hu l (hoc khng hu l) trong ni hm ca LTHG? 3. Bng LTHG c c mc kh tn cao hay khng, nh gi mt cch tng qut sau khi c p n cho hai cu hi trn? V, nu nh Vit Dch c th gip gii m nhng b n ca LTHG mt cch trn vn th liu l qua tin trnh c th no: 4. 5. 6. Chng minh c tinh yu ca Vit Dch l cha kho hiu LTHG? Chng minh c s dung np ca Vit Dch, i vi Ng Hnh Np m ni chung v LTHG ni ring? Chng minh c l thuyt ng hnh nguyn thy trong Vit Dch l c c s vng chc?
hin hu ca bt c c nhn no i na th t tro than cng s c kh nng bay ln mt con ha phng mi. Ti sao phi ngn ngi? Bit hoi nghi v lun lun hng ti nhng khm ph mi khng phi l thin nng v thin chc ca nhng hc gi hay sao?
iu bt ng l trong tin trnh tm hiu ti tnh c khm ph ra mt iu v cng l th. l, dng nh c du n Lc Vit trong ni dung ca Bng Lc Thp Hoa Gip. Nu ng nh ti ngh th khm ph ny c l quan trng hn c nhng vn m lc u ti quan tm. D nhin y l quan im c nhn.
Ti s khng tn thi gian lp li nhng g m nhng hc gi v danh s l s gc Hoa vit t xa n gi. Cng khng lp li nhng g m hc gi NVTA vit. V li cng khng mun s dng nhng vt liu xa c tng c hng khi ngi nhai i nhai li bnh vc hay phn bin. Nh ni, ti mun tip cn LTHG mt cch hon ton mi: nhn qua lng knh Vit Dch. Vit Dch l mt h thng l lun mi m v hy cn xa l i vi cng ng nghin cu l s. Chnh v s xa l ny cho nn ti s phi trch dn nguyn vn t Vit Dch kh nhiu v lp i lp li cng kh nhiu. iu ny c th lm ngi c t kin nhn cm thy kh chu. Bit vy nhng ch nh phi xin li trc v buc phi lm nh vy thi. c th lnh hi trn vn nhng g sp c trnh by y, nhng ai trong chng ta cha c c hi tham kho nhng bi vit B n 60 Hoa Gip ca hc gi NVTA v quyn sch Vit Dch ca tc gi H Hng Quc th hy nn lm iu trc hoc l sau khi c bi vit ny. y ti ch c th trnh by pht qua dn ng i vo phn phn tch nguyn l hnh thnh quy lut thit lp cu trc ca bng Lc Thp Hoa Gip; do , n s khng th lm ht c cng vic gii thch v Vit Dch cng nh v nhng vn m hc gi NVTA b cng nghin cu, v nh vy s lm mt i phn no l th v sc thuyt phc ca bi vit ny nu c gi b qua vic tham kho thm ti liu nh ngh. Website Nghin Cu L Hc ng Phng (www.lyhocdongphuong. org.vn) c y nhng bi vit ca hc
gi NVTA. Cn quyn Vit Dch ca tc gi H Hng Quc th c th download website Scribd (www. scribd.com) hoc website docstoc (www. docstoc.com) hoc ti mt s th vin online [dng search engine nh vo H Hng Quc hay Vit Dch [trong du ngoc kp] s thy nhiu ch truy cp] hoc l vo blog vn m Vit Dch ti a ch www.vietdich.blogspot.com/p/viet-dich.html c.
1. VIT DCH GIN LC

A. Vit Dch
Tinh yu ca Vit Dch nm mt hnh H27 bn di, gi l Vit Dch , trong s kt hp gia Hu Thin Bt Qui vi H cho ra hai phin bn nm chng ln nhau nhng mt nm bn trong vi s vn hnh nghch chiu kim ng h v mt nm vng ngoi vi s vn hnh theo chiu kim ng h. Vng bn ngoi i din cho s th hin, hnh kh dng, ngoi gii, thin nhin, hoc khch th. Vng bn trong i din cho s tim n, hnh kh m, ni gii, con ngi, hoc ch th.
Vit Dch thot thai t hai v [2 cm ch] cha ng huyn ngha thm su. V th nht l V Cc nhi Thi Cc, Thi Cc sinh Lng Nghi,
Lng Nghi sinh T Tng, T Tng sinh Bt Qui, Bt Qui sinh cn khn vn vt.
V th hai l Thin Nht sanh Thy, a Lc thnh chi, a Nh
sanh Ha, Thin Tht thnh chi, Thin Tam sanh Mc, a Bt thnh chi, a T sanh Kim, Thin Cu thnh chi, Thin Ng sanh th, a Thp thnh chi.
Hai v tng cng c tt c 67 li. V su mi by li l tng tr ca Vit Dch. Nhn su vo Vit Dch chng ta s d dng nhn ra ba im quan trng: im th nht l Hu Thin Bt Qui (HTBQ) trong Vit Dch khng ging vi bt c phin bn no t trc n nay. So vi nhng phin bn ca ngi Hoa th khc rt xa. HTBQ ca Vn Vng ch c c 3 qui Cn, Khm, Cn l trng v tr vi cc qui trong Vit Dch cn 5 qui kia u sai ch. So vi HTBQ ca Lc Vit th thy c phn gn nhau. C n 5 qui trong HTBQ ca Lc Vit l Cn, Khm, Cn, Khn, Ly trng v tr vi cc qui trong Vit Dch cn 3 qui kia th sai ch. im th hai l Thin Can, a Chi, m Dng, S, Ng Hnh v Bt Qui trong Vit Dch lun lun i chung nhau thnh 9 tp hp, du l vn hnh thun chiu kim ng h hay nghch chiu kim ng h, du l phi vo 9 cung bn hay phi vo 12 cung bn. Nhn vo hnh Vit Dch l chng ta c th nhn ra s kt hp bt kh ly ca nhng yu t ny trong mi cm. V v vy, khi nhn ra iu ny trn Vit Dch th chng ta cng s nhn ra l, HTBQ vng ngoi tht ra khng khc HTBQ vng trong. im th ba l H khng phi vi HTBQ [theo ngha thng thng phi l kt hp chng li vi nhau] m H v Hu Thin Bt Qui thc ra l mt i song sinh trong mt tng th hp nht bao gm cc yu t m Dng, Ng Hnh, S, Thin Can, a
Chi v Bt Qui [do nu mun th c th tch chng ra lm hai ch t bn thn th chng c ra trong cng mt bc].
B. H , Ng Hnh v Nguyn L Vn Hnh

Trong tin trnh a n Vit Dch , v th hai trong 67 li mt ng l
Thin Nht sanh Thy, a Lc thnh chi, a Nh sanh Ha, Thin Tht thnh chi, Thin Tam sanh Mc, a Bt thnh chi, a T sanh Kim, Thin Cu thnh chi, Thin Ng sanh th, a Thp thnh chi. c tc gi ca Vit
Dch gii m tng tn l Cn sinh Thu ri sinh Mc, Khn sinh Ha ri sinh Kim, sau ht l sinh Th. ngha ca cm ch mu xanh ny l xc nh v tr 5 thin th v chiu xoay c bn, m Cn-Khn l trc, trong tng quan gia mt t v bu tri. Xem hnh H21. Cng t cm
ch mu xanh ny m quy lut vn hnh c bn ca ng hnh c xc nh l t Thu ti Mc ti Ho ti Kim ri Th trung tm. Hay trnh by mt cch khc l Thy Mc Ha Kim Th trung tm.
C. T Tin Thin Bt Qui, H , Ng Hnh Dn Ti Hu Thin Bt Qui & Vit Dch

Cng l thng tin c c t v th 2 ca 67 li su nhim cho bit v tr ca trc Cn-Khn v chiu vn hnh, mt cnh ca b mt khc li c m ra vi chic cha kho : Bt Qui Hu Thin. Vit Dch vit:
Mt khi trc khng gian Cn-Khn la b chnh v v nm cnh trc nng lng Khm-Ly th hai trc cn li, trc vt cht hu hnh oiCn v trc vt cht v hnh Chn-Tn, bt buc phi v nm cnh nhau. S ti phi tr cc trc chuyn Tin Thin Bt Qui thnh Hu Thin Bt Qui din ra theo tin trnh (1) trc Cn-Khn ri v tr [tin thin] ban u ca n v xoay thun 1/8 vng trn [xoay 45 theo chiu xoay c bn, l chiu kim ng h] v nm cnh trc Khm-Ly [nh xc nh c trong hai hnh 20, 21] chim v tr ca trc Chn-Tn, theo (2) trc Chn-Tn b y ra khi v tr ca n v xoay thun 3/8 vng trn [xoay 135 theo chiu xoay c bn, l chiu kim ng h] trm vo ch trng v tr do trc CnKhn b li, nh trong hnh H23. Hay ni mt cch khc l trc Cn-Khn v trc Chn-Tn hon i v tr cho nhau nhng s hon i tun th quy lut thun hnh [thay v Cn-Khn qua Chn-Tn, Chn-Tn qua Cn-Khn theo chiu mt thun mt nghch]. Nh vy th Cn Khn tht chnh
bin Tin Thin Bt Qui thnh ra Hu Thin Bt Qui. V Hu Thin Bt Qui sau khi iu chnh trc Khm-Ly nm theo hng Bc-Nam th n s ging vi hnh H24. Cha ht, cng t thng tin cha ng trong cm ch b n , chng ta c th tm ta ra s lin h mt thit gia H v Hu Thin Bt Qui. Chng Hu Thin Bt Qui ln H chng ta s c c ci m ngn ng dch hc gi l Hu Thin Bt Qui phi H ging nh hnh H25. Tuy phi ni l ch nhng
phi c v khng hp l. Phi l em ci ny rp vi ci kia, l tm cch cho ci ny n khp vi ci kia, v cho kt qu l rp ng hay rp sai. Cn y Hu Thin Bt Qui v H phi i chung vi nhau v l mt cp song sinh, t n khp vi nhau v l hai phn bt kh ly ca mt tng th c c thnh m ha vo cm ch b n. Chc nng ca ci ny ch c th pht huy trn vn hoc ngha ca ci ny ch c th c hiu trn vn khi c mt ca ci kia cng lc. V, chc nng ca tng th ch c th pht huy trn vn hoc ngha ca tng th ch c th c hiu trn vn khi c mt ca hai ci cng lc. V vi mt tng th th vn ch c th l tm cch cho ci ny tch ri ra khi ci kia v ch c s chn la l cho ci ny tch ri ci kia hay khng m thi. Hay ni mt cch khc n l mt tin trnh hon ton ngc li vi phi. Tuy nhin chng ta c tm gi l Hu Thin Bt Qui phi H nh trc i. S d chng ta phi ni n iu ny l v mun nhn mnh tnh cht quan trng ca ci gi l bt
10
kh ly i vi vic tm hiu ci tng th m chng ta s ni n v mun cho mi ngi thy rng cu hi Hu Thin Bt Qui i chung vi H l ng hay sai s khng cn l mt nghi vn cn thit na. Bt Qui th 4 tng th hin qua 4 trc v phn ra thnh 8 qui. H chuyn ng. Tin thin s xoay theo chiu xoay c bn. V th, hu thin s xut hin nh chy ngc kim ng h. Bn cp s H phn b ra 8 v tr. Tm s H phi vi 8 qui Hu Thin. hnh H26A. cung [thun Xem Vng ch cn
chiu xoay c bn hnh] vng cung xanh ch chiu phn b ca s hu thin theo tin thin dch hnh. Hu thin s cng xoay theo chiu xoay c bn. Hu thin s xut hin nh chy trc tin thin s theo chiu kim ng h. Tm s H phi vi ca Phng tm Ng V hng Hnh
[cng c ngha l Qui-S ca H Bt Qui phi vi Thin Hnh]. Can Ng Xem hnh
11
H26B. Vng cung ch chiu xoay c bn [thun hnh] cn nhng ng tn en ch chiu phn b ca s hu thin theo hu thin dch hnh. Khi hai hnh 26A v 26B th hin cng mt lc, vi chuyn dch tin thin nm bn trong v chuyn dch hu thin nm bn ngoi, tc l th hin s chuyn ng trn vn ca H , th chng ta s c c mt hnh tng th trong s, bt qui, ng hnh, thin can, a chi v nhng thng tin khc to thnh mt cu trc hp nht v trn vn ging nh hnh H27. V t gi tr i chng ta s gi hnh ny l Vit Dch . Nh chng ta nhn thy, trn Vit Dch c tt c 8 cm thng tin chnh yu. Mi cm thng tin kt hp nhng phn t ca n li vi nhau v bt kh ly. Khi ni ti mt phn t no ca cm cng l ni ti ton cm. Ni mt cch khc, hon v ca bt c phn t no ra khi cm ca n hoc bt c cm no ra khi v tr ca n s ph hai cu trc ca cm v cu trc ca Vit Dch . (Ngun: Vit Dch H
Hng Quc). Vi cu trc 8 qui Hu Thin phi vi 8 s ca H cng vi s dch hnh ca Tin Thin v Hu Thin m Vit Dch xut hin. Vit Dch l tinh yu ca Vit Dch. V nh trong sch Vit Dch vit:
12
Vit Dch c cho l mt kt hp trn vn v k o l v vic tri,
vic t, vic ngi ng th hin. c cho l trn vn v k o l v l ca tri, l ca t, l ca ngi ng th hin. c cho l trn vn v k o l v l s ca c nhn, l s ca tp th, l s ca nhn loi ng th hin. c cho l trn vn v k o l v l s v hnh, l s hu hnh, l s qui c ng th hin. c cho l trn vn v k o l v n hm cha minh trit ca ng Phng. c cho l trn vn v k o l v n vch ra phm tr ng quy v hip nht ca cc gio l ng Ty. (Ngun: Vit Dch H Hng Quc).
D. L Thuyt Ng Hnh Nguyn Thy Trong Vit Dch

Lin quan n vn Thuyt Ng Hnh, trong sch Vit Dch cng c vit:
Vi Vit Dch , hnh H27, n khng kh cho chng ta nhn ra l ton b l thuyt ng hnh nm n trong . Mt trong nhng th hin quan trng ca Vit Dch l hai dng hnh kh vn hnh ngc chiu nhau, dng hnh kh nm vng bn ngoi vn hnh theo chiu kim ng h cn dng hnh kh nm vng bn trong vn hnh ngc chiu kim ng h. Ch im l c hai chiu vn hnh u l thun hnh. Hay ni cch khc theo ngn ng Ng Hnh l chiu kim ng h ln chiu ngc kim ng h u l chiu sinh. Nh vy, vi 5 hnh 5 phng v v vi hai dng hnh kh vn hnh ngc chiu nhau, l thuyt ng hnh nguyn thy t th hin y m khng cn s tr gip no t bn ngoi. [T nay chng ta s] Gi l thuyt ng hnh nm n trong Vit Dch ny l L Thuyt Ng Hnh Nguyn Thy. gip cho thy r hn, chng ta c th n gin ha Vit Dch v minh ha thnh mt m hnh ring cho l thuyt ng hnh, trong hnh Th nm trung tm cn 4 hnh Thy, Mc, Ha, Kim nm trn mt vng trn vi quy lut sinh vn hnh hai chiu ngc nhau. Chnh c tnh sinh hai chiu ny nn n c gi l tng sinh. Hay ni cch khc, hai hnh nm cnh nhau th tng sinh. V, suy ra, hai
13
hnh i lp nhau th tng khc. L thuyt ng hnh nguyn thy c th tm gn v so snh vi l thuyt ng hnh ph cp nh trong hnh H45.
Nh chng ta thy, tuyt i khng c mt cht chng c no cho s hin hu ca l thyt ng hnh ph cp. Khng thy ng hnh l 5 loi vt cht cng khng thy sinh khc theo hai quy lut ca thuyt ng hnh ph cp. (Ngun: Vit Dch H Hng Quc).
L Thuyt Ng Hnh Nguyn Thy ca Vit Dch khc xa vi L Thuyt Ng Hnh Ph Cp m mi ngi u bit. S khc bit nhau nm ch: 1. 2. L thuyt ng hnh nguyn thy c ngun gc t thin vn. L thuyt ng hnh ph cp c ngun gc t nm loi vt cht. L thuyt ng hnh nguyn thy coi chc nng v sc mnh ca 5 hnh l 4+1. Chc nng v sc mnh ca 4 hnh Thy, Mc, Ha, Kim ngang nhau nhng ring hnh Th th tri hn 4 hnh kia. Chc nng cn bn ca hnh Thy l nh hng Bc v cho s +1, -6. T ch nhng tng quan c ghi nhn v nhng qui c c thnh lp. Chc nng cn bn ca hnh Mc l
14
xc nh hng ng v cho s +3, -8. T ch nhng tng quan c ghi nhn v nhng qui c c thnh lp. Chc nng cn bn ca hnh Ha l xc nh hng Nam v cho s +7, -2. T ch nhng tng quan c ghi nhn v nhng qui c c thnh lp. Chc nng cn bn ca hnh Kim l xc nh hng Ty v cho s l +9, -4. T ch nhng tng quan c ghi nhn v nhng qui c c thnh lp. Chc nng ca hnh Th l xc nh im trung tm ca 4 hng v cho s +5, -10. Theo , hnh Th lm trung gian cho 4 hnh kia v dung np c c 4 hnh kia. Trong khi th l thuyt ng hnh ph cp coi sc mnh v chc nng ca nm hnh Thy, Mc, Ho, Th, Kim u ngang nhau. Tnh bnh ng th hin qua hai quy lut sinh khc. 3. L thuyt ng hnh nguyn thy ca Vit Dch khng din gii Sinh v Khc theo cch ca l thuyt ng hnh ph cp. Vi Vit Dch th hai hnh tip cn nhau th Sinh, du l vn hnh theo chiu kim ng h hay ngc chiu kim ng h. Hai hnh i lp nhau l Khc. Ch l Vit Dch ch ni vn hnh theo chiu kim ng h hoc ngc chiu kim ng h ch khng c ni thun hnh hoc nghch hnh. Mi vn hnh, du ngc chiu kim ng h hay theo chiu kim ng h, u l thun hnh trong ci nhu cu ring ca ch th chi phi s vn hnh . By gi th chng ta c tm mt s thng tin v Vit Dch cho nn ti s dng li phn gin lc y. Bc k tip l chng ta hy th lng nghe nhng hc gi v danh s l s ni g v Bng Lc Thp Hoa Gip v th phn tch nhng iu nghe thy c lin quan n LTHG.
15
2. NHNG BN CI V QUY LUT NP M CA LC THP HOA GIP

Trong m bng bong ca nhng gii thch v ng hnh np m m hc gi NVTA tra cu v a ra dn chng c vi on vn bn ng cho chng ta c bit ch . on th nht l ca Thm Qut. ng ta vit: [Trch Dn] Np m lc thp Gip T, rt t ngi bit nguyn l ca n. S thc l
php ca 60 lut l cung nhm lm cung php. Mt lut hm 5 m, 12 lut tc np 60 m. Phm Dng Kh bt u phng ng m i v bn phi, m Kh khi t phng Ty m i v bn tri, m Dng an xen nhau m sinh bin ha. Ch gi l kh bt u phng ng ny l bn ma bt u Mc, i v bn phi chuyn ti Ha, Ha chuyn ti Th, Th chuyn ti Kim, Kim chuyn ti Thy. Ch bo rng m bt u phng Ty ny l Ng m bt u Kim, chuyn xoay v bn tri ti Ha, Ha chuyn ti Mc, Mc chuyn ti Thy, Thy chuyn ti Th. . . Phng php c bn ca Np m l cng loi vi th th (ly v) cch tm sinh con. Th t ca Ng Hnh Np m l trc trng sau mnh, mnh ri mi n qu. Tam nguyn ca n Gip ghi chp nh th vy. Gip T l trng ca Kim (Thng ca Hong Chung), ly v cng v tc l t Su (Thng ca i L cng ngi v). Bo rng l loi ca Gip vi t, Bnh vi inh. di u phng theo th. Cch tm sinh ra Nhm Thn di l mnh ca Kim (Thng ca Di Tc), cch tm l i L sinh ra Di Tc vy. di u phng theo th. Nhm Thn ly v cng mt ngi v l Qu Du (Thng ca Nam L). Cch tm, Canh Thn sinh ra trn qu ca Kim (Thng ca C Ty), nh th tam nguyn ca Kim ht. Nu ch ly thi Dng m ni th da vo n Gip chuyn thun: trng-mnh-qu. Nu kim ni v v th nghch chuyn: mnh-trngqu. Canh Thn ly v Tn T cng ngi v (Thng ca trng l), cch tm di sinh Mu T, trng ca Ha (Chy Kim ca Hong Trung).
16
Tam nguyn [ca kim] ht th i v bn tri chuyn ti phng Nam, Ha Mu T - K Su (Chy ca i L) sinh ra Bnh Thn, mnh ca Ha (Chy ca Di Tc) Bnh Thn ly v inh Du (Chy ca Nam L) sinh Gip Thn, qu ca Ha (Chy ca C Ty), Gip Thn ly v t T (Chy ca Trng L) sinh Nhm T, trng ca Mc (Gic ca Hong Chung). Tam nguyn Ha ht th i v bn tri chuyn ti phng ng Nam Mc. Nh i v bn tri n inh T l Cung ca Trng L ng m ht ln mt. Quay li t Gip Ng, trng ca Kim, ly v t Mi, cch tm sinh Nhm Dn. Ging nh php ca Gip T th ht Qu Hi (gi l Nhuy Tn ly v Lm Chung, trn sinh ra loi ca Thi Thc). T n T l Dng, v vy t Hong Chung n Trng L, u l h sinh. T Ng n Hi l m, v vy t Lm Chung n ng Chung u thng sinh. 5
[Ngng trch dn] Nhn xt v on vn trn hc gi NVTA vit: [Trch Dn] Qua on trch dn trn th chng ta nhn thy rng . . . Cho d bn
xoay chuyn th no th Thm Qut vn sai. iu ny c chng minh nh sau: Chng ta so snh chu k dn ca Thm Qut vi chu k np m Ng hnh ngay trong c th ch Hn nh sau: 1) Ng m bt u Kim => Gip T/t Su = Hi trung Kim. 2) Chuyn xoay v bn tri ti Ha => Bnh Dn/ inh Mo = L Trung Ho. 3) Ha chuyn ti Mc => Mu Thn/K T = i lm Mc. 4) Mc chuyn ti Thy # Nhng tip theo Mu Thn/ K T trong Lc thp hoa gip t c th ch Hn li l hai nm:Canh Ng/Tn Mi thuc L Bng Th?
5 Trch trong B n 60 Hoa Gip ca Nguyn V Tun Anh - Vin Nghin Cu L Hc ng Phng.
17
5) Thy chuyn ti Th # Nhng trong Lc thp hoa gip t c th ch Hn li l hai nm: Nhm Thn/Qu Du thuc Kim Phong Kim? Nh vy; qu v cng thy rng: Thc t ca chnh bng lc thp hoa gip t c th ch Hn ph nhn cch gii thch ca Thm Qut. Bn thn ng Thm Qut cng ch gii thch; ch cha chng minh c nguyn l ca n. 6
[Ngng Trch Dn] Nghim k on phn tch trn ca hc gi NVTA th chng ta thy c l l ng thng dch sai gii thch ca Thm Qut. V qua th d t 1 ti 5 m hc gi NVTA a ra lm lun c cho thy l dng nh hc gi NVTA mun ni nh th ny: Nu lm theo nh Thm Qut gii thch th 5 hnh i lin nhau phi l (1) Gip T/ t Su = Hi Trung Kim; (2) Bnh Dn/ inh Mo = L Trung Ha; (3) Mu Thn/ K T = i Lm Mc; (4) Canh Ng/ tn Mi = Thy no ; (5) Nhm Thn/ Qu Du = Th no . Nhng trong bng LTHG th ghi r l (1) Gip T/ t Su = Hi Trung Kim; (2) Bnh Dn/ inh Mo = L Trung Ha; (3) Mu Thn/ K T = i Lm Mc; (4) Canh Ng/ Tn Mi = L Bng Th [ch khng phi Thy no ]; (5) Nhm Thn/ Qu Du = Kim Phong Kim [ch khng phi Th no ]. T hc gi NVTA kt lun: Thc t ca chnh bng lc thp hoa
gip t c th ch Hn ph nhn cch gii thch ca Thm Qut
18
Thc l ng tic v Thm Qut khng ni nh vy. Thm Qut khng ni l np 5 hnh lin tip nh hc gi NVTA dn chng. V mt l do no m hc gi NVTA b qua quy lut cch bt v quy lut tam nguyn p vo mi hnh trc khi chuyn t mt hnh ny qua mt hnh khc v chuyn theo th t t Kim ti Ha ti Mc ti Thy ti Th m Thm Qut nu ra trong phn th d. Nu theo th d ca Thm Qut m t kin to cho mnh mt bng LTHG [v ti thc hin] ri em i chiu kt qu [ti i chiu vi bng LTHG trong cun Vn Ho C Phng ng ca Trn Vn Tam, trang 150, NXB Vn Ho Thng Tin, xb nm 2000] th khng c s sai bit nh hc gi NVTA dn chng. Tuy l li vn hi ti nhng on vn trn ca Thm Qut m t kh r rng nhng quy lut ng hnh np m ca LTHG. V nhng quy lut l: (1) ly hnh kh m np [do mi gi l np m]; (2) khi u l np hnh Kim vo Gip T (3) ri sau np tip v phi tun theo nhng quy lut l (3a) np cch bt v (3b) np 3 ln [tam nguyn] xong th chuyn qua hnh k; (4) hnh chuyn theo th t t Kim ti Ha ti Mc ti Thy ti Th; (5) Can Chi v s ly theo hnh kh ca Can Chi chng [Can Chi chng l Gip T th Can Chi v l t Su ng k]; (6) Tam Nguyn theo th t t Mnh ti Trng ti Qu ; (7) T Gip T n Qu T l trn mt vng 30 nm u v t Gip Ng n Qu Hi l trn mt vng 30 nm sau. Thm Qut gii thch l hnh kh Dng bt u phng ng m xoay vn theo chiu kim ng h cn hnh kh m khi t phng Ty m xoay vn theo chiu ngc kim ng h. C th m Dng mi an xen nhau m sinh bin ha. Theo , tin trnh np m [tc l np hnh kh m] s np t Kim ri ti Ha ti Mc ti Thy ti Th theo th t. Cn phng php np m th khi u l np Kim vo Gip T. Ri la v tr Gip T m 8 [cch bt] np Kim cho Nhm Thn, ri la v tr Nhm Thn m 8 np Kim cho Canh Thn. Np ba ln Kim [tam nguyn] xong th chuyn qua hnh Ha. La v tr Canh Thn m 8 np Ha cho Mu T, ri Bnh Thn, ri Gip Thn. V tip tc nh vy cho n ht 30 nm ca na chu k u. Ri quay
19
li np Kim vo Gip Ng cho n ht 30 nm ca na chu k sau. 60 nm hoa gip. Tun th quy lut th t ca 5 hnh. Trong mi hnh tun th quy lut Cch Bt v quy lut Tam Nguyn. V, Can Chi v nm st bn di ca Can Chi chng s ly theo hnh kh ca Can Chi chng. Tng cp mt ging nh vy v cho tt c. Tuy c vic ng tic nhng hc gi NVTA li nhn xt ng mt im quan trng l Bn thn ng Thm Qut cng ch gii thch; ch cha
chng minh c nguyn l ca n. Ti c th b tc thm l du Thm

Qut c l ngi ch thn khm ph ra nhng quy lut np m ca LTHG i na cng cha chc l c th hiu r nguyn l lm nn cho nhng quy lut . Nu Thm Qut hiu r th khng ni ch gi l kh bt u
phng ng ny l bn ma bt u Mc, i v bn phi chuyn ti Ha, Ha chuyn ti Th, Th chuyn ti Kim, Kim chuyn ti Thy. Ch bo rng m bt u phng Ty ny l Ng m bt u Kim, chuyn xoay v bn tri ti Ha, Ha chuyn ti Mc, Mc chuyn ti Thy, Thy chuyn ti Th. V ch c bao nhiu li vn vn nm ngay trong hai cu ni ny
cho thy rt r l cu trn, ch gi l kh . . . ti Thy [phn vn hnh thun chiu kim ng h], th Thm Qut vn cn nng nu trong quy lut Sinh ca l thuyt ng hnh ph cp [qua th t Mc Ha Th Kim Thy do chnh ng xc nhn] nhng ti cu k, Ch bo rng m . . . chuyn
ti Th. [phn vn hnh nghch chiu kim ng h], th Thm Qut li phi
xui theo mt quy lut khc [qua th t Kim Ha Mc Thy Th] hon ton khc vi quy lut Khc ca l thuyt ng hnh ph cp m ng ta nng ta. Khng th ni l Thm Qut khng nhn ra iu ny. Nhng ng khng th no ng ra c mt cht manh mi no v mt quy lut khc . ng li khng th ph nhn hoc b i ci gi l mt qui lut khc v nu ph nhn th khng cn c cch no khc gii thch nhng quy lut np m lm nn ci cu trc ca bng LTHG cn b i th khng bit phi thay th bng ci g khi m vng Khc ca l thuyt ng hnh ph cp khng c kh nng gii thch cu trc ca bng LTHG. Thm Qut cng khng dm da trn quy lut Khc ca l thuyt ng hnh ph cp sa i
20
bng LTHG, du l ng tin v nng ta vo l thuyt , v thc t chng minh l bng LTHG c mt gi tr nht nh mi tn ti c c ngn nm qua. Khng c li thot cho Thm Qut gii quyt bt cp ny [v nhng bt cp tng t y dy trong l s v dch hc t xa n nay]. Nhng, nh ti phn tch, Thm Qut ch cho chng ta thy s bt cp v lng cng ca ng ch khng phi sai bt nh l hc gi NVTA c gng chng minh. Ci gi l mt quy lut khc li l mt trong nhng nguyn l cu to Vit Dch v do ch c Vit Dch mi c kh nng gii thch. Nhng trc khi vn dng Vit Dch lm sng t vn , chng ta mun nghin cu thm mt vi on trch dn t sch ca nhng hc gi v danh s khc nhn din u l ci mu cht ca vn trc . L Hi Tp ni: [Trch Dn] Cho nn vn vt mi sinh n tt ngun gc Kh, kh tc Kim. Kim
th kh, thun hnh th l Th ca Ng Hnh, nghch hnh th l Dng ca Ng Hnh. Thun hnh l Th ca Ng Hnh, ly tng sinh lm th t v vy da theo th t lm Kim Thy Mc Ha Th. Nghch hnh l Dng ca Ng Hnh, em ph tr lm gc. Nh Kim nhn Ha bt u m c th thnh hu dng, Ha tt bt u t Mc mi c th pht sinh, Mc khng c Thy tc khng c phong ph tt ti, Thy hn thc gi vo Th mi c th dng m tch gi c thnh sng nc, v vy th t l Kim Ha Mc, Thy Th. Cho nn i No (sau cuc i to) to ra Gip T, tc ly nh th lm th t ca Np m Ng Hnh. i nh vy v Kim c th thu nhn ting m truyn b kh ra. Php ny l: Gip ly t lm v, cch tm sinh con, con sinh chu m i tip v sau, k tc ngi v ca n i tip. Nh Gip T l Kim, Gip ly t lm v, cch tm sinh Nhm Thn l con. Nhm ly Qu lm v, cch tm l Canh Thn tc l chu. Canh ly Tn lm v, cch tm l Mu T i Ha ngi v Kim. Th hai ni v Ha, Mu k tc n v sau. Mu ly K lm v, cch tm l Bnh Thn, y l con vy; Bnh ly inh lm v, cch tm l Gip Thn, tc l chu. Gip ly
21
t lm v, cch tm l Nhm T, l ngi v i Mc. Th ba gi l Mc, Nhm k tc i n. Nhm ly Qu lm v, cch tm lm Canh Thn, y l con vy. Canh ly ly v Tn, cch tm l Mu Thn, y l chu vy. Mu ly v K cch tm l Bnh T, l ngi v i Thy. Th t gi l Thy, Bnh k tc sau n, Bnh ly v inh, cch tm l Gip Thn, y l con vy. Gip ly v t, cch tm l Nhm Thn, y l chu vy. Nhm ly v Qu, cch tm l Canh T, l ngi v i Th. Th nm gi l Th. Canh ly v Tn, cch tm l Mu Thn, y l con vy. Mu ly v K, cch tm l Bnh Thn, y l chu vy. Bnh ly v inh, cch tm l Gip T, l ngi v i Kim quay tr v. Gip Ng, t Mi khi nh php trc. ng l v vy mi c thuyt ng T quy Canh. o gia lu truyn chn ngha ny dng phi ngi v ca ng phng, t s u Can T n ch Canh th l s . Gip T Kim, t s Gip n by th gp Canh, nn phng Ty Kim c tht (7) kh. Mu T l Ha, t Mu T n ba s th gp Canh, nn phng Nam Ha c tam (3) kh. Nhm T l Mc, t Nhm n chn s th gp Canh, nn phng ng Mc c cu (9) kh. Bnh T l Thy, t Bnh n nm s th gp Canh, nn phng Bc Thy c ng (5) kh. Canh T l Th, th t c mt l nht (1) kh phng gia. y l ng T quy Canh. Chnh l bit Kim ny th kh trc tin, thun hnh th l Th ca Ng Hnh, nu nghch hnh l Dng ca Ng Hnh. V vy 60 Gip T Np m ny, ly lm Dng ca vn vt. 7
[Ngng Trch Dn] Nhn xt v on vn trn hc gi NVTA vit: [Trch Dn]
Qua on trch dn trn th qu v quan tm cng nhn thy rng: Theo L Hi Tp th nguyn l ca np m Ng hnh ch on trn. on di cng ch din t c th hn v nguyn tc Cch bt sinh t
22
(Nguyn l ny vn ng dng trong Lc th hoa gip. Xin chng minh phn sau). Nhng chnh nguyn l ny li b ph nhn ngay trong bng lc thp hoa gip trong c th ch Hn. Bi v khi kt thc hnh Kim Chu k 24 nm theo nguyn l Cch bt sinh t th con ca Kim phi l Thu ; nhng trong np m Ng hnh t c th ch Hn li l Ho). By gi chng ta xem li on trn trong phn trch dn t L Hi Tp: Cho nn vn vt mi sinh n . . . truyn b kh ra. Nh vy; qua on trch dn trn; qu v cng nhn thy rng: Vi phng php so snh v chng minh tng t vi Thm Qut trn; chng ta cng khng thy tnh qui lut no trong chnh cch np m Ng hnh trong c th ch Hn ph hp vi lp lun (Phn in m) ca L Hi Tp. Xin qu v quan tm xem phn so snh minh ho di y: 1) Kim nhn Ho m bt u => Gip T/ t Su. Vi hin tng ny th hp l vi lun gii thch ca L Hi Tp qua cu Nghch hnh l Dng ca Ng Hnh. Trong trng hp ny; l s tng tc trc tip gia hai hnh nghch hnh l Ho & Kim. 2)Nhng n trng hp tip theo ca np m trong lc thp hoa gip t c th ch Hn l Bnh Dn; inh Mo thuc L Trung Ho th li khng th gii thch c bng lun trn: Ha tt bt u t Mc mi c th pht sinh, Nh vy; trong trng hp ny; th nguyn nhn ca Ho li l l tng sinh: Mc sinh Ho v n li t phn bc vi lun Nghch hnh trn? 3) Trng hp np m tip theo Bnh Dn/ inh Mo trong bng lc thp hoa gip theo c th ch Hn l: Mu Thn/ K T thuc i Lm Mc cng khng th gii thch bng c l thun ln nghch theo L Hi tp:
23
Mc khng c Thy tc khng c phong ph tt ti, Thy hn thc gi vo Th mi c th dng m tch gi c thnh sng nc. Nh vy; n ln ny th c n ba hnh lin h sinh khc mi gii thch c v ph nhn lun chnh lun ca tc gi L Hi Tp: Mc (ca hai nm Mu Thn/ K T: i lm Mc) do Thu sinh. Thu li phi nng vo Th tn ti? 8
[Ngng Trch Dn] Thm mt ln na tht l ng tic v L Hi Tp khng phi ni nh vy. Trong sut on Cho nn vn vt mi sinh n tt ngun gc Kh, kh
tc Kim. Kim th kh, thun hnh th l Th ca Ng Hnh, nghch hnh th l Dng ca Ng Hnh. Thun hnh l Th ca Ng Hnh, ly tng sinh lm th t v vy da theo th t lm Kim Thy Mc Ha Th. Nghch hnh l Dng ca Ng Hnh, em ph tr lm gc. Nh Kim nhn Ha bt u m c th thnh hu dng, Ha tt bt u t Mc mi c th pht sinh, Mc khng c Thy tc khng c phong ph tt ti, Thy hn thc gi vo Th mi c th dng m tch gi c thnh sng nc, v vy th t l Kim Ha Mc, Thy Th cho thy gii thch ca L Hi Tp l ch ni ln mt qui
lut: Dng kh khi t Kim v nghch hnh ti Ha ti Mc ti Thy ti Th. Ch n gin c vy. Nhng li dong di khc ch l l s ngy to s hp l cho ci quy lut . Hay ni mt cch khc l L Hi Tp, trong on Cho nn . . . Thy Th, ch mun gii thch quy lut vn hnh ca kh trong tri t ch cha ni ti nhng quy lut np m. Cn nm ly quy lut ny a vo np m nh th no l mt chuyn khc. V phi nhn ra l L Hi Tp gii thch nhng quy lut np m rt cn k on k tip, cn cn k hn c gii thch ca Thm Qut. Hc gi NVTA , v mt l do no , khng xt ti chi tit ca on sau ri thng dch sai on vn ca L Hi Tp v, da trn l lun tng t nh s dng vi Thm Qut, i n kt lun l chng ta cng khng thy tnh qui lut no trong chnh cch np m
Ng hnh trong c th ch Hn ph hp vi lp lun ca L Hi Tp. Qua
24
on vn ca L Hi Tp khng kh cho chng ta nhn ra l nhng quy lut np m c ng gii thch thc s khng khc vi nhng quy lut trong on vn ca Thm Qut. V nhng quy lut l: (1) ly hnh kh m [ng ta gi l Dng kh] np; (2) khi u l np hnh Kim vo Gip T (3) ri sau np tip v phi tun theo nhng quy lut l (3a) np cch bt v (3b) np 3 ln [tam nguyn] xong th chuyn qua hnh k; (4) hnh chuyn theo th t t Kim ti Ha ti Mc ti Thy ti Th; (5) Can Chi v s ly theo hnh kh ca Can Chi chng; (6) T Gip T n Qu T l trn mt vng 30 nm u v t Gip Ng n Qu Hi l trn mt vng 30 nm sau. L Hi Tp khng ni n Tam Nguyn [Mnh, Trng, Qu] nhng li ni n kh s v quy lut 5 T quy Canh ca o gia gii thch np m trong 60 Gip T l ly Dng [thay v Th] ca hnh kh. Tuy vy, hc gi NVTA vn ch trch ng ch ngy l ca L Hi Tp. Cng ging nh trng hp ca Thm Qut, tuy l L Hi Tp c nm vng nhng quy lut np m nhng bn thn ng li khng hiu r nguyn l no lm nn tng cho nhng quy lut . V vy nhng gii thch ca ng ch l gt chn cho va giy [theo ngn ng ca NVTA]. Ch trong hai cu vn vn Thun hnh l Th ca Ng Hnh, ly tng sinh lm th t v vy
da theo th t lm Kim, Thy, Mc, Ha, Th. Nghch hnh l Dng ca Ng Hnh, em ph tr lm gc . . . v vy th t l Kim Ha Mc, Thy Th. l chng ta c th nhn ra s ngy bin. cu trc Thun hnh l . . . Kim, Thy, Mc, Ha, Th cho thy qu r l ng ni ti quy lut
Sinh trong l thuyt ng hnh ph cp v ng ha thun hnh vi tng sinh. Cng r hn khi ng xc nh theo th t lm Kim, Thy, Mc, Ha,
Th. [Kim sinh Thy, Thy sinh Mc, Mc sinh Ha, Ha sinh Th, Th sinh
Kim = quy lut Sinh ca l thuyt ng hnh ph cp]. cu k tip Nghch
hnh l . . . Kim, Ha, Mc, Thy, Th tuy ng ni nghch hnh nhng li

khng ng ha vi tng khc. Nu ng ho th ng khng ni v vy
th t l Kim Ha Mc Thy Th. M th t ny th khng phi l th t

ca quy lut Khc trong l thuyt ng hnh ph cp [quy lut Khc trong ng hnh ph cp phi l Kim khc Mc, Mc khc Th, Th khc Thy, Thy
25
khc Ha, Ha khc Kim = th t Kim, Mc, Th, Thy, Ha]. Cn nh mun hiu nghch hnh l ngc li th t ca tng sinh th cng khng phi. V vi th t Kim, Thy, Mc, Ha, Th [tng tng 5 hnh nm trn vng trn c th t theo chiu kim ng h] th chiu ngc li ca th t ny [ngc li ch khng phi Khc] phi l Kim, Th, Ha, Mc, Thy [tng tng 5 hnh nm trn vng trn c th t theo chiu ngc kim ng h]. Nh vy, phn tch th no i na th on vn ca L Hi tp vn khng che du ni nhng bt cp v lng tng. Cng t hn l ng ta nhp nhng Sinh vi Khc trong on Nghch hnh l Dng ca Ng Hnh, em ph tr lm gc. Nh
Kim nhn Ha bt u m c th thnh hu dng, Ha tt bt u t Mc mi c th pht sinh, Mc khng c Thy tc khng c phong ph tt ti, Thy hn thc gi vo Th mi c th dng m tch gi c thnh sng nc, v vy th t l Kim Ha Mc, Thy Th. c gng i n v vy th t l Kim Ha Mc Thy Th. Lp lun kiu l khin cng v
gian ln, cha ni ti nhng iu sai bt khc nm trong nhng cu ni trn. R rng l mt c gng rt . . . tuyt vng. Chng l L Hi Tp khng nhn ra lp lun khin cng v gian ln ca ng ta? Ti c th tr li cu hi ny mt cch qu quyt l L Hi Tp thy rt r. V nu khng thy r th ng ta u c b cng gt chn cho va giy lm g. Cng ging nh tnh trng ca Thm Qut, thc ra th v L Hi Tp b kt trong l thuyt ng hnh ph cp v khng c li thot nn nh phi chp nhn quy lut vn hnh ngoi o theo ci th t Kim, Ha, Mc, Thy, Th khng bit t u ra ri tm cch m ngy bin ra v l cng lnh hi v thng sut nh ai. Nh ti tng ni, ci gi l quy lut vn hnh ngoi o ch c Vit Dch mi c kh nng gii thch. Nhng trc khi vn dng Vit Dch lm sng t vn , chng ta mun nghin cu thm mt vi on trch dn t sch ca nhng hc gi v danh s khc nhn din u l ci mu cht ca vn trc .
26
Trong nhng ngi nghin cu v quy lut np m ca LTHG c mt s rt thnh thc v khng ngi cng khai s m m ca mnh, trong th c tc gi ca sch Kho Nguyn. Sch Kho Nguyn vit: [Trch Dn]
Np m Ng Hnh bt u Kim, th n Ha, th n Mc, th n Thy, th n Th, khng c gc u - cui ca n, li khng dng sinh khc, v vy thuyt ny chng bit n u n. Kho st r ngha ca n, i l theo li dy ca t tin ly ca Dch tng, tc l l ca Tin Thin Hu Thin Bt Qui vy. Gip T, t Su l Kim thng nguyn; Nhm Thn, Qu Du l Kim trung nguyn; Canh Thn, Tn T l Kim h nguyn, tc Tam Nguyn th mt vng. Sau chuyn ti Mu T, K Su l Ha thng nguyn; Bnh Thn inh Du l Ha trung nguyn, Gip Thn t T l Ha h nguyn. T v sau u da vo th t Kim, Ha, Mc, Thy, Th m dng nhc lut cng ngi v vi th th (ly v), php cch bt sinh con, cui cng n inh T m np m tiu thnh vy. Li t Gip Ng, t Mi l Kim thng nguyn khi nh php trc, n cui cng inh Hi, m np m i thnh vy. Theo 10 Can, 12 Chi an xen nhau l 60, nm m (m thanh), 12 lut nhn vi nhau cng l 60. Gip T Kim, t Su cng l Kim, ly v cng ngi v vy. t Su Kim m Nhm Thn li l Kim, cch bt sinh con vy. Mt ln i tt c Tam Nguyn m sau chuyn sang i tip, ging nh Xun c ba thng mnh-trng-qu m sau chuyn sang H vy. T Gip T n inh T m Tam Nguyn Ng Hnh c mt vng. Ging nh Dch i ba vch l tiu thnh vy. T Gip Ng n inh Hi m Tam Nguyn Ng Hnh li c mt vng na, ging nh
27
Dch i su vch l i thnh vy. Cch lp php u ng vi lut l. 9

[Ngng Trch Dn] R rng l sch Kho Nguyn cng xc nh nhng quy lut np m ca LTHG. Nhng quy lut khng khc vi nhng quy lut cho thy nhng on vn trc. V nhng quy lut m sch Kho Nguyn a ra l: (1) ly hnh kh m [dng hnh kh i ngc chiu kim ng h] np; (2) khi u l np hnh Kim vo Gip T (3) ri sau np tip v phi tun theo nhng quy lut l (3a) np cch bt v (3b) np 3 ln [tam nguyn] xong th chuyn qua hnh k; (4) hnh chuyn theo th t t Kim ti Ha ti Mc ti Thy ti Th; (5) Can Chi v s ly theo hnh kh ca Can Chi chng; (6) T Gip T n Qu T l trn mt vng 30 nm u v t Gip Ng n Qu Hi l trn mt vng 30 nm sau. Sch Kho Nguyn cng c gii thch rng Tam Nguyn tng ng vi ba thng Mnh, Trng, Qu ca tng ma trong nm. iu ng ch l sch Kho Nguyn ni Np m Ng Hnh bt
u Kim, th n Ha, th n Mc, th n Thy, th n Th, khng c gc u - cui ca n, li khng dng sinh khc, v vy thuyt ny chng bit n u n. Trong cu ny sch Kho Nguyn cho thy 4 iu:
Th nht, cm ch Np m Ng Hnh bt u Kim, th n Ha,
th n Mc, th n Thy, th n Th xc nh th t ca ng
hnh trong np m l Kim ti Ha ti Mc ti Thy ti Th. Th hai, cm ch khng c gc u-cui ca n xc nh th t ca ng hnh trong np m l theo cu trc ca mt vng trn, ging nh hnh pha di. Th ba, cm ch li khng dng sinh khc xc nh l l thuyt ng hnh ph cp khng c ch ng trong LTHG.
9 Trch trong B n 60 Hoa Gip ca Nguyn V Tun Anh - Vin Nghin Cu L Hc ng Phng. Tc gi chnh t inh qua Qu v ngh rng l li do typing ch khng phi ch .
28
Th t, cm ch thuyt ny chng bit n u n xc nh l ton b kin thc cha ng trong tt c Hn th khng th gii thch v ci vng trn Kim Ha Mc Thy v cui cng l Th.
Da trn nhng thng tin rt ra c t nhng on vn ca Thm Qut, L Hi Tp v sch Kho Nguyn [cng mt s khc khng c trc tip cp n y nhng c hc gi NVTA trch dn trong B n 60 Hoa Gip], n qu r nt chng ta nhn din c mt s s tht nh sau: 1. Mi ngi u bit quy lut vn hnh ca kh. Hnh kh Dng th khi t ng Mc v xoay thun theo chiu kim ng h. Hnh kh m th khi t Ty Kim v xoay ngc chiu kim ng h. Hai hnh kh an xen nhau m phn phi khp 8 phng. 2. 3. Mi ngi u bit nhng quy lut np m ca LTHG. Nhng khng mt ai c th trng ra mt nguyn l hay mt m hnh kh d c th gii thch cho quy lut vn hnh ca kh cng nh gii thch cho nhng quy lut np m. V ng thi sau lng ca nhng s tht ny chng ta cng nhn ra c nhng s tht khc l: 4. 5. L thuyt ng hnh ph cp khng kh nng gii thch quy lut np m lm nn cu trc ca bng LTHG. Nhng b tc khng li thot buc h phi vn dng ngy l v ngy ngn, nh chng ta phn tch, gii thch v gii thch tu tin mi ngi mt li.
29
Vy th vn then cht y thc s l g? Cu tr li, theo kin ca ti, c l l: 6. NHNG KHIN CNG, LNG TNG, BT CP L HU QU CA S B TC DO NH MT MT M HNH M I DIN CHO MT H THNG NHT QUN TRONG CHO THY S KT HP CA NHNG NGUYN L CT LI C KH NNG GII THCH HU HT NHNG VN MT CCH KHOA HC V CHNH XC. V th m hc gi NVTA ni Tri hng ngn nm, mc d ht
sc c gng, nhng nh nghin cu c kim vn khng th no tm ra c nguyn l no lm nn s lp thnh bng np m Lc thp hoa gip. V i
danh s Thiu V Hoa t th Np m ng hnh trong bng 60 Gip t cn
c theo nguyn tc g xc nh; ngi xa tuy c bn n nhng khng c cn c r rng v cng cha bn c minh bch. Do vn l huyn b kh hiu. Bng 60 Gip t bin ho v cng; i vi gii hc thut ca Trung Quc cho n nay vn l huyn b kh hiu.
Chng ta c c ci g thuyt phc hn h tr cho ci gi thuyt va a ra? Vi cu hi ny, by gi c l l thi im thun li nht cho Vit Dch nhp cuc th xem n c trc tip tr li c cu hi hay khng, v nh vy cng c ngha l c th gip soi sng c vn then cht, trc khi xt ti nhng b n khc ca LTHG.
3. GII M NGUYN L NP M QUA LNG KNH VIT DCH

Nh c trch dn v trnh by qua ri, nguyn l ca L Thuyt Ng Hnh Nguyn Thy cha ng trong ni dung nh sau:
30
Trong tin trnh a n Vit Dch , v th hai trong 67 li mt ng l
Thin Nht sanh Thy, a Lc thnh chi, a Nh sanh Ha, Thin Tht thnh chi, Thin Tam sanh Mc, a Bt thnh chi, a T sanh Kim, Thin Cu thnh chi, Thin Ng sanh th, a Thp thnh chi. c tc gi ca Vit Dch gii m tng tn l Cn sinh Thu ri sinh Mc, Khn sinh Ha ri sinh Kim, sau ht l sinh Th. ngha ca cm ch mu xanh ny l xc nh v tr 5 thin th v chiu xoay c bn, m Cn-Khn l trc, trong tng quan gia mt t v bu tri. Xem hnh H21. Cng t cm ch mu xanh ny m quy lut vn hnh c bn ca ng hnh c xc nh l t Thu ti Mc ti Ho ti Kim ri ti Th trung tm. Hay trnh by mt cch khc l Thy Mc Ha Kim Th trung tm. (Ngun: Vit Dch H Hng Quc)
V trong cun Vit Dch cng gii thch v quy lut sinh khc ca l thuyt ng hnh nguyn thy nh sau: Hay ni cch khc theo ngn ng Ng Hnh l chiu kim ng h ln
chiu ngc kim ng h u l chiu sinh. Nh vy, vi 5 hnh 5 phng v v vi hai dng hnh kh vn hnh ngc chiu nhau, l thuyt ng hnh nguyn thy t th hin y m khng cn s tr gip no t bn ngoi. Gi l thuyt ng hnh nm n trong Vit Dch ny l L Thuyt Ng Hnh Nguyn Thy.
31
gip cho thy r hn, chng ta c th n gin ha Vit Dch v minh ha thnh mt m hnh ring cho l thuyt ng hnh, trong hnh Th nm trung tm cn 4 hnh Thy, Mc, Ha, Kim nm trn mt vng trn vi quy lut sinh vn hnh hai chiu ngc nhau. Chnh c tnh sinh hai chiu ny nn n c gi l Hay cnh tng tng sinh. hnh nhau sinh. nm th
ni cch khc, hai
V, suy ra,
hai hnh i lp nhau th tng khc. L thuyt ng hnh nguyn thy c th tm gn v so snh vi l thuyt ng hnh ph cp nh trong hnh H45. (Ngun: Vit Dch H Hng Quc).
Nh vy th qu r l quy lut vn hnh ngc chiu kim ng h ca hnh kh m v th t np m t Kim ti Ha ti Mc ti Thy ti Th trong LTHG hon ton trng khp vi quy lut vn hnh ngc chiu kim ng h v theo th t Kim Ha Mc Thy Th ca l thuyt ng hnh nguyn thy nm trong Vit Dch. V nguyn l ng sau lng ca quy lut vn hnh ca hnh kh m ln hnh kh dng khng g khc hn l Cn sinh Thy ri sinh Mc, Khn sinh
Ha ri sinh Kim, sau ht l sinh Th c gii m t cu ni b nhim Thin Nht sanh Thy, a Lc thnh chi, a Nh sanh Ha, Thin Tht thnh chi, Thin Tam sanh Mc, a Bt thnh chi, a T sanh Kim, Thin Cu thnh chi, Thin Ng sanh th, a Thp thnh chi. N cng l Nguyn
L Ng Hnh ca Vit Dch.
32
Thm vo Vit Dch cng ni l:
Bt Qui th 4 tng th hin qua 4 trc v phn ra thnh 8 qui. H chuyn ng. Tin thin s xoay theo chiu xoay c bn. V th, hu thin s xut hin nh chy ngc kim ng h. Bn cp s H phn b ra 8 v tr. Tm s H phi vi 8 qui Hu Thin. Xem hnh H26A. Vng cung ch chiu xoay c bn [thun hnh] cn vng cung xanh ch chiu phn b ca s hu thin theo tin thin dch hnh. Hu thin s cng xoay theo chiu xoay c bn. Hu thin s xut hin nh chy trc tin thin s theo chiu kim ngh. Hu thin s xut hin nh chy trc tin thin s theo chiu kim ng h. Tm s H phi vi tm hng ca Ng Hnh Phng V [cng c ngha l Qui-S ca H Bt Qui phi vi Thin Can Ng Hnh]. Xem hnh H26B. hu thin dch hnh. Khi hai hnh 26A v 26B th hin cng mt lc, vi chuyn dch tin thin nm bn trong v chuyn dch hu thin nm bn ngoi, tc l th hin s chuyn ng trn vn ca H , th chng ta s c c mt hnh tng th trong s, bt qui, ng hnh, thin can, a chi v nhng thng tin khc to thnh mt cu trc hp nht v trn vn ging nh hnh H27. V t gi tr i chng ta s gi hnh ny l Vit Dch . (Ngun: Vit Dch H Hng Quc).
Vi cu trc 8 qui Hu Thin phi vi 8 s ca H cng vi s vn hnh Tin Thin v Hu Thin m Vit Dch xut hin. Nh vy, khng phi l Vit Dch cho thy r hai dng vn hnh ngc chiu nhau ngay trn Vit Dch hay sao? Vit Dch gii thch l th hin cng mt lc vi
Vng cung ch chiu xoay c bn
[thun hnh] cn nhng ng tn en ch Qui-S phn b theo
chuyn ng tin thin nm bn trong v chuyn ng hu thin nm bn ngoi, tc l th hin s chuyn ng trn vn ca H . Cm ch m Vit
33
Dch ni khng phi l hai vng hnh kh iu m Thm Qut quan st
Phm Dng Kh bt u phng ng m i v bn phi, m Kh khi t phng Ty m i v bn tri, m Dng an xen nhau m sinh bin ha
hay sao? Khng phi l iu m L Hi Tp quan st vn vt mi sinh n
tt ngun gc Kh . . . thun hnh th l Th ca Ng Hnh, nghch hnh th l Dng ca Ng Hnh hay sao? Vng chuyn ng ngc chiu kim
ng h trn Vit Dch vi th t ng hnh ngoi o [khng ging vi l thuyt ng hnh ph cp] khng phi l iu m sch Kho Nguyn ni Np
m Ng Hnh bt u Kim, th n Ha, th n Mc, th n Thy, th n Th, khng c gc u - cui ca n, li khng dng sinh khc, v vy thuyt ny chng bit n u n hay sao? Cm ch th hin s chuyn ng trn vn ca H m Vit Dch ni ti cng v tr ca
nhng s v ca ng hnh trn Vit Dch khng phi chnh xc iu m Thy Qu ng H Lc ni Np m ca 60 Gip T ly m ca Kim
Mc Thy Ha Th m sng t vy. 1-6 l Thy, 2-7 l Ha, 3-8 l Mc, 4-9 l Kim, 5-10 l Th hay sao? Hi tc l tr li ri vy.
34
Mt lot cu hi, cng l tr li, trn khng c hm cng nhn nhng g h vit l ng ht. H ch ng ngay cu/ cm ch c trch dn. iu h sai c phn tch qua ri khng cn lp li v cn nhiu ci sai khc cng cha cn cp ti lc ny. Ci quan trng l nhng cu/ cm ch va c trch dn u mang tnh cch tin m hc gi v danh s l s gc Hoa ta vo gii thch nhng quy lut ng hnh np m. Tin l quy lut vn ng ca hnh kh v l mt quy lut cn bn nht trong nhng quy lut Ng Hnh Np m, ci cn bn th hin ngay trong 4 ch Ng Hnh Np m ny. V nhng cu c trch dn mang tnh cch tin ch thc l c gi tr, di lng knh ca Vit Dch. Gom tt c chung li vi nhau th chng s cho chng ta bc hnh mt con voi m nhng thy m v voi m t theo gc ca h. V hnh dng ca con voi li khp vi Vit Dch v khp vi nguyn l ng hnh ca Vit Dch mt cch tuyt ho. Ni mt cch nghim tc hn, Vit Dch ni chung v Vit Dch cng vi l thuyt ng hnh ca Vit Dch ni ring chnh l nn tng v l cha kho gii thch nhng quy lut np m lm nn cu trc ca LTHG [v gii thch nhiu khc mc cha c gii p lin quan n l hc ng Phng c chng minh trong cun Vit Dch v nhng bi vit khc]. Nhng quy lut np m ta trn nn tng no m hnh thnh? Trc khi tr li ti xin a mt s ch gii vo Vit Dch , nh cho thy trong hnh H27B v hnh H28 pha di, ri chng ta cng nhn vo chng xem Vit Dch ni g.
35
36
Nhn vo vng trong, vng ngc chiu kim ng h, ca Vit Dch H27B chng ta thy ngay hai v tr SINH v T. T nm pha Ty, Chn +9 Canh Kim, cn SINH nm pha ng, Tn +3 Gip Mc. Nhn vo vng ngoi ca Vit Dch , vng thun chiu kim ng h, chng ta cng thy hai v tr SINH v T. T cng nm hng Ty, Chn +9 Canh Kim, ng Thn v. SINH cng nm hng ng, Tn +3 Gip Mc, ng Dn v. M t chu k sinh ha, Vit Dch vit:
Xt v mt thin nhin sinh ho, bn trong vng ai ca hnh

[H28] m t chu k sinh ha ca con ngi qua tm giai on l (1) th
thai oi, (2) thai nhi pht trin nhanh Ly, (3) thai nhi chim y bng m Khn, (4) hi nhi cho i Tn, (5) thiu nin hu n mau ln Cn, (6) thanh xun sung mn Khm, (7) lp gia nh Cn, (8) gi nua v cht Chn. T Tn ti Chn [4 8] l mt na dng ca vng trn chu k sinh ho. Mt na m t trng thi sng ng ca mt i ngi. T Chn ti Tn [8 4] l m ca vng trn chu k sinh ha. Mt na ny m t trng thi tim n ca mt i ngi. Cho i Tn [4] v vnh bit ci i Chn [8]. Ra khi bng m [thn mu] Tn [4] v tr v bng m [a mu] Chn [8]. T sinh i i. T ri sinh, sinh ri t quay trn khng dt. Cht Chn [8] nn khng cn thy mt oi [1]. Th thai cng oi [1]. Mt sinh mng c chm dt Chn [8], mt sinh mng mi bt u oi [1], chm dt v bt u nm lin nhau trong vng trn sinh ho. Khi hin mt sinh mng mi ni oi [1], vng mt mt sinh mng c cng oi [1]. Ni khi hin v ni bin mt khng hai khng khc trong vng trn sinh ho. Chng v giao cu t ti khoi cm tt nh ca dc tnh tri nghim trng thi rng ng ton thn nn ni l n ra, l chn ng Chn [8]. Tinh trng gp trng m hoi thai nn ni l ha duyt oi [1]. Bo thai ln dn thnh hnh vc thai nhi tuy c nguyn thn nhng cha ny sinh hay hp th t tng nhim nn ni l sng p Ly [2]. Sng cng s sng ca m, theo tng nhp p ca m nn ni l
37
thun ha Khn [3]. M mt cho i, nhp vo dng sng vi tt c trong sch khng tranh khng chp nn ni l ho nhp, nhn nhng Tn [4]. Ln ln v khng th duy tr c s ngy th hn nhin nhng tnh vn thin nn ni l chng li [ngng li] Cn [5]. Ln thm na th u c nhi y kin chp v toan tnh nn ni l thm him, l thm m Khm [6]. Lp gia nh, tr thnh cha m, lao vo tranh dnh ming cm manh o cho gia nh, gi dn vi kinh nghim v quyt on trong hnh ng nn ni l cng quyt mnh lit Cn [7]. Tr nn gi nua tn t, l tr c nhng lc hoi nim v t vn, tm thc c nhng lc sng t tnh ng, ri nha sng kh kit, lc ang cht tri nghim s rng ng do t i phn r nn ni l lo sng, l chn ng Chn [8]. Ni tri nghim s chn ng ca hn phch xut ra cng l ni tri nghim s chn ng ca khoi cm dc tnh cho nn o cng m siu cng . Chu k sinh ha ca con ngi c mt na n mt na hin, mt na th gii bn trong, mt na th gii bn ngoi, mt na tnh mt na ng, mt na sinh mt na dit. T Chn ti Tn [8 4] l n, l th gii bn trong, l tnh, l sinh. T Tn ti Chn [4 8] l hin, l th gii bn ngoi, l ng, l dit. n l v khng ai thy v cng chng thy ai. Hin l v thy ngi v ngi cng thy. Th gii bn trong l v cn nm trong bng m. Th gii bn ngoi v la bng m. Tnh l v lng l ty thuc vo m v np kh tin thin m sng. ng l v lng xng tranh u v ty thuc vo kh hu thin m nui mng. Sinh v t khng m tr thnh c. Dit v t c m tr v khng. Bn ngoi vng ai ca hnh m t chu k sinh ho ca thin nhin qua 8 giai on l (a) bin mt Tn, (b) im lm Nhm, (c) ng vi Qu, (d) bng dy thp th Gip, (e) mm mi mong manh t, (f) vn ra ln mnh Bnh, (g) vng chc y inh, (h) tn li r cht Canh.
38
Nu nhn tht k th 8 giai on sinh ha ca con ngi v 8 giai on sinh ha ca thin nhin c s lin h mt thit c m t trn hnh nh sau: Giai on 1 = giai on A = Tn -4 oi Giai on 2 = giai on F = Bnh +7 Ly Giai on 3 = giai on G = inh -2 Khn Giai on 4 = giai on D = Tn +3 Gip Giai on 5 = giai on E = Cn -8 t Giai on 6 = giai on B = Nhm +1 Khm Giai on 7 = giai on C = Qu -6 Cn Giai on 8 = giai on H = Canh +9 Chn Th t ca nhng giai on t 1 8 trong chu k sinh ha ca con ngi chuyn dch theo hng ngc kim ng h. Th t ca nhng giai on t A H trong chu k sinh ha ca thin nhin chuyn dch theo hng kim ng h. Tuy mt thun mt nghch nhng gia con ngi v ngoi gii c mt s tng quan cht ch. Vn vt bng dy Xun-Mc khi ng mt na chu k sng ng ca vng sinh ho. Cy c mc mm, v t thp th l ra Gip [D = Tn +3 Gip], mong manh mm mi t [E = Cn -8 t]. Con ngi nh u chui ra khi bng m, ht th khng kh ln u nhp vo dng sng sinh ng Tn [4 = Tn +3 Gip], mong manh tui th Cn [5 = Cn -8 t]. Vn vt tng trng H-Ha, vn ra ln mnh Bnh [F = Bnh +7 Ly], vng chc y inh [G = inh -2 khn]. Con ngi ln khn chng chc ng-Thy, ng dc tui thanh xun ni Khm [6 = Nhm +1 Khm], lp gia nh v tiu hao sinh lc Cn [7 = Qu -6 Cn].
39
Vn vt thu lim v tn t Thu-Kim. Cy c gi rng Canh [H = Canh +9 Chn] v tn li bin mt Tn [A = tn -4 oi]. Con ngi cng cn cn sinh lc, chm dt s sng Chn [8 = Canh +9 Chn] v bin mt oi [1 = Tn -4 oi]. Vn vt quy tng ng-Thy, im lm Nhm [B = Nhm +1 Khm] ng vi Qu [C = Qu -6 Cn]. Con ngi n nu trong bng m HHa, thai nhi pht trin nhanh Ly [2 = Bnh +7 Ly], chim y bng m Khn [3 = inh -2 Khn]. Chu k sinh ha ca con ngi v chu k sinh ho ca thin nhin va ng va d. Con ngi v thin nhin va cng hng va i lp. ng Xun-Thu, d ng-H. Cng hng Gip-t, Canh-Tn. i lp Nhm-Qu, Bnh-inh. Trong chu k ca thin nhin sinh ho, vn vt quy tng im lm Cn-Khm. Trong chu k sinh ho ca con ngi, thai nhi ln dn trong bng m Ly-Khn. Giai on quy tng trong chu k sinh ha ca thin nhin th vn vt i vo ng min tit kim nng lng. Chu k sinh ha ca con ngi th giai on nm trong bng m hi nhi tch cc hp th nng lng ln ln.
Gii thch trn ca Vit Dch vch ra cho chng ta thy hai dng hnh kh, mt thun chiu kim ng h v mt ngc chiu kim ng h, th hin nh th no qua chu k sinh ho ca con ngi v chu k sinh ho ca thin nhin. Khng phi Thm Qut cng ni Phm Dng Kh bt u
phng ng m i v bn phi, m Kh khi t phng Ty m i v bn tri, m Dng an xen nhau m sinh bin ha tc l mun ni ti hai dng
hnh kh chuyn dch ngc chiu nhau hay sao? V Vit Dch ni th hin cng mt lc vi chuyn ng tin thin nm
bn trong v chuyn ng hu thin nm bn ngoi. Nhng ch chuyn

ng tin thin hay nm bn trong khi ni v hnh kh ca tri t khng phi ch v ni kh hay tng kh hay tin thin chi kh hay hnh kh m
40
hay sao? Ngc li nhng ch chuyn ng hu thin hay nm bn ngoi khi ni v hnh kh ca tri t khng phi ch v ngoi kh hay th kh hay hu thin chi kh hay hnh kh Dng sao? Nh vy, khng phi np m chnh l np hnh kh m hay sao? Nhn vo Vit Dch tuy thy l chiu vn hnh ca vng trong [vng hnh kh m, vng chuyn ng ca tin thin s] i theo chiu ngc kim ng h nhng thc ra n li l kt qu ca tin thin s chuyn ng theo chiu kim ng h. Nh vy, tuy np m i theo vng ngc kim ng h nhng khng phi l tun hnh ci quy lut thun chuyn hay sao? Li na, vng vn hnh nghch chiu kim ng h l vng tin thin chuyn ng [vng bn trong] cn vng vn hnh theo chiu kim ng h [vng bn ngoi] l vng hu thin chuyn ng. Khng phi sch Kho Nguyn ni Ng Hnh th t ly bt u l kh, cui cng l hnh hay sao? Khng phi ci gi l kh ca ng hnh n np vng trong cn ci gi l hnh ca ng hnh by ra trong trng th ca vn vt nm vng ngoi ngay trn Vit Dch hay sao? Vit Dch li ni con ngi v thin nhin ng Xun-Thu v cng
hng Gip t, Canh Tn tc l ni ng hay cng hng v tr SINH v

T trn Vit Dch H27B. SINH ng Mc - Ma Xun v T Ty Kim - Ma Thu. Vit Dch li ni Mt sinh mng c chm dt Chn [8], mt sinh
mng mi bt u oi [1], chm dt v bt u nm lin nhau trong vng trn sinh ho. Khi hin mt sinh mng mi ni oi [1], vng mt mt sinh mng c cng oi [1]. Ni khi hin v ni bin mt khng hai khng khc trong vng trn sinh ho. Nh vy th Ty-Kim khng phi l ni chm dt
v cng l ni khi u mt chu k hin hu ca con ngi hay sao? V Vit Dch cng c ni, Vn vt thu lim v tn t Thu-Kim. Cy c gi rng
Canh [H = Canh +9 Chn] v tn li bin mt Tn [A = tn -4 oi]. Con ngi cng cn cn sinh lc, chm dt s sng Chn [8 = Canh +9 Chn] v bin mt oi [1 = Tn -4 oi]. Sch S K Lut Th ghi r thi
41
lnh l thng Tm, mi hai lut l Nam L, mi hai Chi l Du. Thi vn vt u tip xc vi t cht, Dng kh cng suy, m u phc tng. Ch
ch SINH pha ng Mc l ni bt u mt na chu k bc l ra bn ngoi ng thi cng l ni chm dt mt na chu k thu v li bn trong ca hnh kh Dng th hin qua vn vt. Ngc li ch ch T pha Ty-Kim l ni chm dt mt na chu k bc l ra bn ngoi v ng thi cng l ni bt u ca mt na chu k thu v li bn trong ca vn vt. Nh vy, np m khi u hnh Kim khng phi l hp l lm hay sao? Nu Ty-Kim khng l ni khi u ca hnh kh m th cn c ch no hp l hn? Nu quy lut np m khng khi np t hnh Kim th khi np t hnh no y? Hnh kh m khng phi l chuyn dch ngc chiu kim ng h sao? Hnh kh m khng phi l chuyn dch theo vng trn bt tn m th t ng hnh t l t Kim ti Ha ti Mc ti Thy, cn Th sau cng v trung ng phn tn ra v tr 4 Qu sao? Khng phi l Kho Nguyn ni Np m
Ng Hnh bt u Kim, th n Ha, th n Mc, th n Thy, th n Th, khng c gc u - cui ca n, li khng dng sinh khc hay
sao? Cm ch ni chm dt cng l ni khi u mt chu k [chm dt mt chu k c v khi u mt chu k mi] ca Vit Dch v cm ch khng c
gc u-cui ca Kho Nguyn khng phi l cng din t mt vng trn bt

tn hay sao? Nhn vo v tr ca Trng, Mnh, Qu ghi ch trn Vit Dch . Nu theo hng vn hnh ca vng ngoi th khng phi l hnh kh Dng dch chuyn t Mnh qua Trng qua Qu mi ma/hnh sao? Cn nu theo hng vn hnh ca vng trong th khng phi l hnh kh m th dch chuyn t Trng qua Mnh qua Qu mi ma/hnh sao? Ri nhn vo v tr Trng, Mnh, Qu hng Ty Kim, chng ta thy: Du (Th.8) = Hnh Kim = Trng = ch Vng ca Kim, hnh kh Kim c vng. Thn (Th.7) = Hnh Kim = Mnh = ch Sinh ca Kim = hnh kh Kim c sinh.
42
Mi (Th.6) = Hnh Th = Qu = ch M ca Kim, hnh kh Kim thm su vo t. Thm Qut ni Th t ca Ng Hnh Np m l trc Trng sau Mnh,
Mnh ri mi n Qu. Tam nguyn ca n Gip ghi chp nh th vy. Gip T l Trng ca Kim . . . Nhm Thn di l Mnh ca Kim . . . Canh Thn . . . Qu ca Kim . . . nh th tam nguyn ca Kim ht. Khng phi ci
th t Trng-Mnh-Qu [t Thu-Kim] ca hnh kh m chuyn dch ngc chiu kim ng h nm ngay trn Vit Dch hay sao? V ngc li khng phi ci th t Mnh-Trng-Qu [t Xun-Mc] ca hnh kh Dng chuyn dch theo chiu kim ng h nm ngay trn Vit Dch hay sao? Nhn vo v tr ca Trng, Mnh, Qu v tn ca tng tit kh tng quan hng ngang trn Vit Dch . Th d nh: Mnh+Lp Xun+V Thy = kh Mc sinh cy c ti vi ma xun ly phy Trng+Kinh Trp+Xun Phn = kh Mc vng cy c tt v cn trng tng bng Qu+Thanh Minh+Cc V = kh Mc vo tn t, mu xanh trm khp, ma trng m cc Xt tin trnh ca thin nhin khng phi l Trng, Mnh, Qu m t ci cng ca mt hnh trong mi ma theo tng mc thi gian m hnh kh ca tri t th hin qua vn vt hay sao? Nhn thm vo v tr ca 4 Qu. Th d nh: Qu Thn = Thanh Minh [mu xanh hc h] + Cc V = (ma nhiu ca ma v) Qu Mi = Tiu Th (nng nh) + i Th (nng gt) Qu Tut = Hn L (sng lnh) + Sng Ging (sng ng mui) Qu Su = Tiu Hn (lnh nh) + i Hn (lnh gt)
43
Xt cng hnh kh ca mt Qu so vi cng hnh kh ca Mnh v Trng trc mt n v sau lng n. Khng phi l mi mt Qu nh du ci ch th hin n cui/tn/cht ca mt hnh trc khi chuyn qua mt hnh khc hay sao? Nh vy khng phi l quy lut np m 3 ln cho mt hnh trc khi chuyn qua mt hnh khc, ci gi l tam nguyn, rt ra t nguyn l Trng-Mnh-Qu, cng l Vng-Sinh-M theo cch ni ca hc gi NVTA, hay sao?
NK = Nht kinh (tuyn mt tri) Nhn vo v tr 24 tit kh trn Vit Dch . Khng phi hnh kh ca 4 ma phn tn ra tm phng thnh tm tit tc 8 mc chnh Lp Xun, Xun Phn, Lp H, H Ch, Lp Thu, Thu Phn, Lp ng, ng Ch ca ma tit sao? Khng phi Trng-Mnh-Qu ca mi hnh lin quan n 6 tit kh trong mi ma v tng cng l 24 tit kh trong 4 ma ca mt nm hay sao? Khng phi quy lut cch bt trong np m rt ra t nguyn l Bt Tit,
44
hay l Bt Chnh ni theo S K Lut Th, cho mt vng chu k vn hnh ca thin nhin hay sao? Mt ln na chng ta hy nhn li Vit Dch cho tht k. Trc ht chng ta hy suy nghim v ci vng trn sinh ho ca con ngi, vng trn ch s chuyn dch ngc chiu kim ng h trn Vit Dch . Vi vng trn bn trong ny ca Vit Dch ny chng ta thy ch c hai ch SINH v T hai u ng v Ty. Nhng phi coi chng v n trong c n hai chu k. Mt chu k gm mt na l t T ti SINH v mt na cn li l t SINH ti T [nhn vo hai na-ng-trn mu xanh l]. SINH y c ngha l c ra v T y l lc HT TH. Tm gi n l chu k RA HT TH. Cn chu k th hai l mt chu k khc [nhn vo ng trn mu tm], mt chu k ch v s hin hu ca mt con ngi, m ni bt u v ni chm dt ca s hin hu u nm ngay ch T. Chm dt mt chu k c v bt u mt chu k mi. Sinh t lin nhau thnh vng trn bt tn. ch ch T l ci mc nh du ni chm dt v cng l ni bt u ca mt chu k hin hu ca con ngi. ch ch T l ci mc nh du ni N vi th gian [t lc nhp thai] v cng l ni I khi th gian [sau khi la xc]. Tm gi n l chu k N-I d phn bit. V ci chu k N-I l mt vng trn bt tn. Nh vy th qu r rng l ch ch SINH khng phi l ni bt u ca s sng, s hin hu, s c mt trong th gian ny. SINH ch l ni l mt ra nhp cuc vo dng sinh ng ca th gian ny m thi ch cn s sng, s hin hu, s c mt trong th gian ny bt u t ch ca ch T. C nhn thy r c hai vng trn ny trn Vit Dch th mi thy ht ci b o v diu dng ca Vit Dch v ci minh trit ca ng Phng. Khi nim c hai vng chu k khng phi l kh hiu nhng rt kh thy nu khng c ch vch ra v cng d lm v c hai u c gi l chu k sinh t ca con ngi. Tng t, chng ta hy suy nghim v ci vng trn sinh ha ca vn vt, vng trn mu en bn ngoi v theo khun vung c nhng mi tn ch hng chuyn dch thun chiu kim ng h, trn Vit Dch . Cng c hai
45
ch SINH v T nm trong vng trn . Ch SINH nm Dn v l ch chui ra khi t ca cy c. Ch T nm Thn v l ch tn t, ho a ca cy c. T ch SINH ti ch T l mt na chu k ca vn vt v mt na ny bc l ra bn ngoi sc sng ca vn vt. T ch T ti ch SINH l mt na cn li chu k ca vn vt v mt na ny thu v li bn trong sc sng ca vn vt. SINH l ch bt u ca giai on bc l ra ngoi v cng l ch chm dt giai on thu v li bn trong. T l ch chm dt giai on bc l ra ngoi v cng l ch bt u ca giai on thu v li bn trong. Bn cnh ci chu k SINH-T va m t cn c mt chu k khc cng vn hnh cng lc. l chu k KHAI/B. Trn Vit Dch c ch KHAI T, ch TCH Su nm cnh ch SINH Dn. Chng i din cho cu ni Thin khai T, a tch Su, Nhn sinh Dn ,
, . Theo cch dch ca ngi khc th Thin khai T c ngha l

Tri khai trin t Hi T. y th chng ta khng kh nng quyt on chuyn khai thin lp a cho nn ch mun bn lun trn c s c th nm bt c v theo chng ta hiu Thin l Cn, l Dng v Khai l mi, l bt u, hm ch bt u ca mt chu k mi. Thin khai T c ngha l kh Dng bt u Cn T. M l ch bt u ca mt chu k mi th cng l ch chm dt ca mt chu k c trong vng trn sinh ho khng ngng ngh. Nh vy th ch KHAI m ra chu k mi phi c hiu ngm cng l ch B tc ng li chu k c. Ti ci mc KHAI/B trong chu k vn hnh ca kh th l im cc m. M m cc th dng sinh. a tch Su c ngi khc hiu l t m t Hi Su. y chng ta hiu Tch l lng l. V a tch Su c ngha l t lng l Su. Ti sao lng l Su? V thi tit cc lnh ca ma ng. a y l Hn Th, l t nm v tr Qu Su thi im m tit kh Tiu Hn v i Hn bao trm mt t, lc m tt c sinh vt u i vo ng min. V khng cn thy c ci sinh ng ca s sng nn ni l lng l. Tch y phi l lng l. V nu Tch l m, l v t ra lm rung th th hi lm sao lm rung tit kh i Hn? a y khng phi l Khn nh c ngi lm tng ri cho rng Khn nm cnh Cn l hp l v dng trin khai h lun, in o qui lut cn bn Cn-Khn. Tuy th hin ca thin
46
nhin lc ny l s lng l bao trm trn mt t, nhng bn di s lng l kh Dng vn tip tc m thm tng trng ri n Dn th bc l ra bn ngoi thnh s sng tng bng. Nhn sinh Dn c ngi khc hiu l Ngi sinh ra Hi Dn. Nhn cng l mt phn t ca cng ng vn vt. Ch v ngi c tnh linh hn ht nn c chn lm i biu ca vn vt. V th chng ta hiu Nhn sinh Dn c ngha l ngi v vn vt u sinh ra Dn, tc l ti v tr Tn +3 Gip trn Vit Dch . V tng quan ny th hin rt r mc SINH trong vng trn sinh ha ca vn vt vi mc SINH trong vng trn sinh ha ca con ngi. Tng quan c i din qua cm Tn +3 Gip. Tr li vi chu k KHAI/B, chng ta ng qun SINH rt khc vi KHAI. SINH l ch s sng ca vn vt bc l ra bn ngoi, l ch cy c chui ra khi t, l ch con ngi chui ra khi bng m. KHAI l ch kh Dng bt u, l ch kh m cc thnh trong chu k chuyn dch ca kh. Chu k KHAI/B ca vn vn cng ging nh chu k N/I ca con ngi. Cn chu k SINH-T ca vn vt cng ging vi chu k RA - HT TH ca con ngi. Nh vy th, ci mc KHAI ti T v ci mc SINH ti Gip khng phi l nguyn l cho ng hnh np m khai sinh/khi u t Gip T hay sao? KHAI t mc T v B ti mc T l trn mt chu k KHAI/B th ti mc Ng khng phi l c na chu k v cng l ni bt u mt na chu k cn li ca KHAI/B hay sao? Nh vy th, ci mc Ng ca chu k KHAI/B v ci mc SINH ti Gip khng phi l nguyn l khi np m cho 30 nm sau ca hoa gip ti Gip Ng hay sao? Nh vy th cu hi nhng nguyn l v quy lut np m ta trn nn tng no m c c tr li mt cch cn k ri phi khng? Vng, ng l da trn nn tng ca Vit Dch . Tt c nguyn l v quy lut np m u da trn nn tng ca Vit Dch . Hay ni mt cch khc cho d chp nhn hn l: Vit Dch c kh nng gii thch tt c cc nguyn l v quy lut np m ca LTHG. Hoc l: Vit Dch c kh nng chng minh s hp l v thm o ca LTHG qua nhng nguyn l v quy lut np m n tng bn trong.
47
Vit Dch l bc ha, c l l duy nht trn mt t v duy nht t trc nay, t n c kh nng hin by nhng quy lut m khng cn thm mt li s bin gii ri ren no khc. Mi bin gii ty tin ch lm mi th vn m h cng thm m h, vn kh hiu cng thm kh hiu. Chnh v vy m trong sch Vit Dch mi ni Vit Dch l mt kt hp
trn vn v k o l v vic tri, vic t, vic ngi ng th hin. v gii

thch thm rng c cho l trn vn v k o l v l ca tri, l ca t, l
ca ngi ng th hin. c cho l trn vn v k o l v l s ca c nhn, l s ca tp th, l s ca nhn loi ng th hin. c cho l trn vn v k o l v l s v hnh, l s hu hnh, l s qui c ng th hin. c cho l trn vn v k o l v n hm cha minh trit ca ng phng. c cho l trn vn v k o l v n vch ra phm tr ng quy v hip nht ca cc gio l ng ty.
Nu chng ta ngh l nhng gii trnh va ri cha c thuyt phc lm hoc ngh rng gi tr ca Vit Dch c v b cng iu th chng ta c hy cho Vit Dch gii m nhng b n cn li ca LTHG, ngay trong bc k tip, chng thc gi tr ca n. B n cn li ca LTHG? ng! Ti mun ni n ni dung ca bng LTHG. T trc n nay tn gi ca tng mnh nin c gii thch rt l nhiu. Nhng khi m l thuyt ng hnh ph cp khng th gii thch c quy lut vn hnh ca hnh kh m, nh phn tch qua, l cn bn cho nhng quy lut np m th th hi lm sao n c kh nng gii thch mt cch n tha c ni dung ca LTHG, l ci qu ca nhng quy lut ??? Cha ht, khi m Vn Vng Hu Thin Bt Qui l mt sn phm sai lc t cn bn th lm sao c th dng n m gii thch ni dung ca LTHG mt cch chnh xc c? Hy th c qua gii thch ca o Tng Nghi di y cm nhn ci gi l nonsense trong l lun, ni cho ng th l h lun, ca hc gi v danh s ngi Hoa.
48
[Trch Dn] Gip T - t Su l Hi Trung Kim. T thuc Thy li l ci h, li l t
vng ca Thy, kim Kim t T, M Su, Thy vng m Kim t M, v vy t l Hi Trung Kim (vng di bin). Bnh Dn - inh Mo l L Trung Ha, Dn l tam Dng, Mo l t Dng (thuc qu i Trng ca 12 qu tiu tc) nn Ha c a, li c Mc ca Dn Mo m sinh ra nh th thi tri t nh m l ra, vn vt bt u sinh v vy gi l L Trung Ha (la trong l). Mu Thn - K T l i Lm Mc. Thn l chn thn d. T l lc Dng (thun Dng, T l qu Cn ca 12 qu tiu tc), Mc n lc Dng th cnh tt ti, l rm rp phong ph. Ly s tt ti thnh vng ca Mc m vn chn thn d, v vy t l i Lm Mc (cy rng ln). Canh Ng - Tn Mi l L Bng Th, Mc trong Mi (v Mi tng Can t) m sinh vng Ha ca ngi v Ng. Ha vng th Th b t kh i, Mi c th nui nng vn vt, ging nh l bng th, v vy t l L Bng Th (t bn ng). Nhm Thn - Qu Du l Kim Phong Kim. Thn Du l chnh v ca Kim, Kim Lm Quan Thn, Vng Du, Kim sinh vng th thnh cng (l thp) vy, cng th vt hn kim phong, v vy t l Kim Phong Kim (kim mi kim). Gip Tut - t Hi l Sn u Ha. Tut Hi l thin Mn, Ha chiu thin mn, nh sng ca n ln rt cao, ch cao v thng, v vy t l Sn u Ha (la u ni). Bnh T - inh Su l Gin H Thu. Thy vng T, suy Su,
49
vng m lt li l suy th khng th l giang h (sng ln) c, v vy t l Gin H Thy (nc di khe). Mu Dn - K Mo l Thnh u Th. Thin Can Mu K thuc th ca Dn l Cn sn, th tch li m thnh ni, v vy t l Thnh u Th (t u thnh). Canh Thn - Tn T l Bch Lp Kim (hp Kim ca thit v ch), Kim Dng Thn, Sinh T hnh cht mi s thnh, cha th vng chc ch li c, v vy t l Bch Lp Kim (kim trong nn). Nhm Ng - Qu Mi l Dng Liu Mc. Mc T Ng, M Mi, Mc T M tuy c Thy ca Thin Can Nhm Qu sinh sng, chung li l nhu nhc, v vy t l Dng Liu Mc (cy dng liu). Gip Thn - t Du l Tnh Tuyn Thu. Kim Lm Quan Thn, Vng Du, Kim vng th Thy do sinh ra, nh vy l mi ang lc sinh ra, lc lng cha ln, v vy t l Tnh Tuyn Thy (nc di sui). Bnh Tut - inh Hi l c Thng Th. Bnh inh thuc Ha, Tut Hi l thin mn, Ha t chy trn th Th khng di m sinh ra c, v vy t l c Thng Th (t trn nc nh). Mu T - K Su l Tch Lch Ha. Su T thuc Thy, Thy c chnh v m np m chnh l Ha, Ha trong Thy nu khng phi l Thn Long th khng th lm c, v vy t l Tch Lch Ha (la sm st). Canh Dn - Tn Mo l Tng Bch Mc. Mc Lm Quan Dn, Vng Mo, Mc vng th khng th nhu nhc c, v vy t l Tng Bch Mc (g cy tng, bch).
50
Nhm Thn - Qu T l Trng Lu Thu. Thn l M ca Thy, T l ni Kim Sinh, Kim sinh th Thy tnh gi li, ly M Thy m gp sinh Kim th ngun sui khng cn, v vy t l Trng Lu Thy (nc ngun). Gip Ng - t Mi l Sa Thch Kim. Ng l t Ha Vng, Ha vng th Kim chy ra, Mi l t Ha Suy, Ha suy th Kim Quan i. Ha Suy m Kim Quan i th Mi c th thnh mn, v vy t l Sa Thch Kim (kim trong ct). Bnh Thn - inh Du l Sn H Ha. Du l ca nhp ca nht (Mt Tri ln), nht n thi th nh sng tng n, v vy t l Sn H Ha (la di ni). Mu Tut - K Hi l Bnh a Mc. Tut nguyn l chn thn d, Hi l t M sinh ra, Mc sinh ra chn thn d th khng th l mt r cy, mt gc cy, v vy t l Bnh a Mc (cy ng bng). Canh T - Tn Su l Bch Thng Th. Su tuy l chnh v nh ca Th, m T l t ca Thy vng, Th gp Thy nhiu thnh l bn, v vy t l Bch Thng Th (t trn vch). Nhm Dn - Qu Mo l Kim Bc Kim. Dn Mo l t ca Mc vng, Mc vng th Kim gy yu; li na, Kim Tuyt Dn, Thai Mo. Kim v lc v vy t l Kim Bc Kim (kim pha bc). Gip Thn - t T l Ph ng Ha. Thn l thc thi (gi n), T l trong khu vc, trong tng ca nht, Dng rc r, th sng sa, phong quang thin h, v vy t l Ph ng Ha (la n lng). Bnh Ng - inh Mi l Thin H Thu. Bnh inh thuc Ha, Ng l
51
t Ha vng, m np m chnh l Thy, Thy t Ha xut ra, nu khng phi l ngn h th khng th c nc ny, v vy t l Thin H Thy (nc trn ngn h, nc sng trn tri). Mu Thn - K Du l i Dch Th. Thn l Khn, Khn l a, Du l oi, oi l trch (m). Th ca Mu K gia ln trn a trch ny chng phi ci no khc l Th ph bc, v vy t l i Dch Th (khu t rng ln). Canh Tut - Tn Hi l Thoa Xuyn Kim. Kim n Tut mi Suy, n Hi mi Bnh th ng tht l nhu vy, v vy t l Thoa Xuyn Kim (kim trm thoa hay vng trang sc). Nhm T - Qu Su l Tang Ch Mc. T thuc Thy, Su thuc Kim, Thy sinh Mc cn Kim khc Mc (Mc mi sinh th yu ging nh cy tang ch), v vy t l Tang Ch Mc (g cy du). Gip Dn - t Mo l i Kh Thy, Dn l gc ng Bc, Mo l chnh ng, Thy chy chnh ng (chng Thy triu ng mun nhnh sng u chy v phng ng) th thun tnh n, nn sng sui, khe, ao, m, h u hp vi nhau m quay tr v, v vy t l i Kh Thy (nc khe ln, nc l). Bnh Thn - inh T l Sa Trung Th. Th M Thn, Tuyt T m Ha ca Thin Can Bnh inh n Thn l Quan i, n T l Lm Quan, Th M Tuyt, vng Ha quay li sinh Th, v vy t l Sa Trung Th (t ln trong ct). Mu Ng - K Mi l Thin Thng Ha, Ng l t Ha vng, Mc trong Mi li phc sinh, tnh Ha chy trn, li gp sinh a, v vy t l Thin Thng Ha (la trn tri).
52
Canh Thn - Tn Du l Thch Lu Mc. Thn l thng 7, Du l thng 8, thi y th l Mc tuyt vy, duy mc ca thch lu, tri li bn chc, v vy t l Thch Lu Mc (g cy thch lu). Nhm Tut - Qu Hi l i Hi Thu. Thy Quan i Tut, Lm Quan Hi, Thy vng th lc hu (dy), kim Hi l giang (sng ln) nn lc mnh th trng, khng phi Thy y th khng th nh th, v vy t l i Hi Thy (nc trong bin ln).
[Ngng Trch Dn] Qua on trch dn trn khng kh chng ta nhn ra s vay mn t bn ngoi trong c gng gii thch ni dung ca LTHG. V mc du vay mn v c gng nhng nhng gii thch ca o Tng Nghi vn l nonsense. Ch trch sao hc gi NVTA ni ng o Tng Nghi ch tm
cch gii thch mt hin tng c sn. Ni theo ngn ng dn gian: Gt chn cho va giy. Bi vy lp lun cng khng trnh khi quanh co, khin cng v mu thun. o Tng Nghi khng phi l trng hp c bit him
hoi. N l hin tng chung ca hc gi v danh s l s Trung Hoa. By gi th chng ta hy th nghe Vit Dch gii thch.
4. GII M NI DUNG CA LTHG QUA LNG KNH VIT DCH

Bn cnh nhng thc mc v nguyn l v nhng quy lut np m ca LTHG c l chng ta cng khng khi t hi 30 tn gi ca Mnh Nin trong bng LTHG t u m c v thng tin cha ng trong mi ci tn thc s mun ni ci g? Vi cm ch thc s mun ni ci g chng ta c ch mun loi tr nhng li bn ty tin, v vn m chng ta nghe thy trn ngp trong lnh vc l s. Vi tc gi, mi ci tn gi trong bng LTHG ch c gi tr khi n cha ng y thng tin c c t kt qu np m lin quan
53
n mnh nin m n i din. Ngc li, nu mi ci tn gi trong LTHG khng c cha ng nhng thng tin trong th khng c l do g da vo tn gi ca mnh nin m l gii lng vng. Nu mi tn gi cho tng mnh nin trong bng LTHG l c cha ng nhng thng tin v l nhng thng tin c th cho mnh nin n i din ng nh chng ta ngh, vy th, cu hi c t ra l nhng thng tin gm c nhng g? Tn gi c hp l vi nhng thng tin cho tn gi hay khng? Cu trc ca nhng thng tin c tnh h thng, c tnh quy lut, c tnh nht qun, c tnh khch quan hay khng? C th da vo s kho st nhng thng tin v tn gi quyt on tnh trng tam sao tht bn, nu c, trong bng LTHG hay khng? Trc khi tin hnh kho st, chng ta hy xem qua bng LTHG m tc gi tin hnh np m theo nhng qui lut ni v kim tra xong s chnh xc ca n. Trong bng LTHG gip ny, H30, chng ta thy c tt c l 5 ct. Ct th nht l Thin can, ct th hai l a Chi, ct th ba l thng tin ly ra t Vit Dch cho tng a Chi lin h, ct th t l hnh np m, v ct th nm l tn gi ca tng hnh np m (nin mnh) theo Hn th t trc n gi. Trong ct th ba c 4 thut ng c l hi l vi nhiu ngi. Bn t l Hn Th, V Th, Th Th v L Th. Thc ra chng l 4 hnh Th ca 4 Qu l Thn, Tut, Su, Mi. Gi l Hn Th (t lnh) v Su l Th ca ma ng di tit kh Tiu Hn (lnh nh) v i Hn (lnh gt). Gi l V Th (t nhiu ma) v Thn l Th ca ma Xun di tit kh Thanh Minh (xanh mt) v Cc V (ma ma gieo trng). Gi l Th Th (t nng) v Mi l Th ca ma H di tit kh Tiu Th (nng nh) v i Th (nng gt). Gi l L Th (t sng mc) v Tut l Th ca ma Thu di tit kh Hn L (sng m) v Sng Ging (sng mc).
54
55
Trong phn phn tch ni hm bn di, khi 4 loi Th ny nm v chng th c coi l yu t ni v s c hiu l t. Cn nh nm v v th c coi l yu t ngoi v s c hiu l mi trng. Cho mi cp v chng ca hnh mnh, tc gi ly ra ton b thng tin lin h nm trong 5 ct, gi n l ni hm, v s tin hnh phn tch nhng thng tin cho tng cp tui mt theo th t t trn xung di nh th t trong bng 60 hoa gip. V di y l kt qu: Gip T & t Su - Hi Trung Kim: A.Ni Hm: St (Kim) trong/trn/ca Nc (-6 Qu Thy) + Tng mnh mng, tng xanh bic (Cn) + Mi trng lnh (Hn Th). B. Gii M: Ni hm m t cht khong nm trong nc bin. C. Gii Thch: y st l cht st, ni cho chnh xc hn l cht khong nm trong nc bin. Nc (-6 Qu Thy) cng vi tng mnh mng, xanh bic (Cn) v mi trng lnh (Hn Th) l hnh nh ca bin. Tn gi Hi Trung Kim vi ngha St Trong Bin hay l Cht Khong Trong Bin hay l Mui Trong Bin th rt hp vi thng tin trong ni hm.
mn hay mui c k hiu S (S vit tt t ch salinity - mn) l tng lng (tnh theo
gram) cc cht ha tan cha trong 1 kg nc. Trong hi dng hc, ngi ta s dng mui (salinity) c trng cho khong ca nc bin, n c hiu nh tng lng tnh bng gam ca tt c cc cht khong rn ho tan c trong 1 kg nc bin. . . (Ngun: Wikilmedia).
Bnh Dn & inh Mo L Trung Ha: A. Ni Hm: La (Ho) trong/trn/ca Cy (+3 Gip Mc) + Tng ci l, tng ni i (Cn) + Tng gi (Tn) + Tng cy to (-8 t Mc). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh ca rng ang chy. C. Gii Thch: Tn gi L Trung Ha vi ngha La Trong L rt hp l v n gii thch c tt c mi yu t trong ni hm. Tuy nhin yu t Mc y l rng (+3 Gip Mc l c cy nh i chung vi -8 t Mc l cy to = m t rng) v gi y cng l mt trong nhng yu t chnh, v hai iu ny lm
56
cho gii thch La Trong L tr nn thiu thuyt phc. Nu hiu L Trung Ha vi ngha La Ca Rng ang Chy hoc vi ngha Rng Chy Nh La Gia L (mt so snh vi nhng g gn gi) th hon ton hp l, v mt rng cy khi chy s nng nh l gia l la v hnh nh cn bo la c gi cun la, la cun gi nut trng c rng cy rt ph hp vi ni hm. Mu Thn & K T - i Lm Mc: A. Ni Hm: Cy (Mc) trong/trn/ca t nhiu ma (V Th) + Tng t rng, tng nui dng (Khn) + Kh m (-2 inh Ha). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh ca nhng cnh rng vng nhit i. C. Gii Thch: t rng, kh m v nhiu ma l mi trng cho rng pht trin. Tn gi i Lm Mc vi ngha l Cy Rng Ln rt hp l vi ni hm. y t rng, nhiu ma v kh m nui dng rng. Canh Ng & Tn Mi - L Bng Th: A. Ni Hm: t (Th) trong/trn/ca La (+7 Bnh Ha) + Tng mt tri, mt trng, tinh t (Ly) + Mi trng nng bc (Th Th). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh cnh ng di sc t ca mt tri gia ban tra ma h. C. Gii Thch: Tn gi L Bng Th vi ngha l t Bn ng (l bng = bn ng) hay t ng i nh cch hiu ph cp tuy nghe c l nhng khng kh hp vi ni hm. Yu t la y khng phi thit la m ch l sc nng ca mt tri ma h (+7 Bnh Ha + Ly + Th Th). Nu hiu L Bng Th vi ngha l t ng Gia Tra H (L = phi by, ngoi ng + Bng = bng ng = gn tra) b thiu t di sc nng ca mt tri ban tra th hon ton hp l.
57
Nng nng n nt n rung t
min Trung (Ngun: Dn Tr).
Nhm Thn & Qu Du - Kim Phong Kim: A. Ni Hm: St (Kim) trong/trn/ca St (+9 Canh Kim) + Tng cht lng b bao bc (oi) + Cht st (-4 Tn Kim) + Tng chn ng, xut ra (Chn). B. Gii M: Ni hm m t cht khong thot ra t ming ni la. C. Gii Thch: Nu ni Kim Phong () l gi Ty hoc Kim Phong () l mi gm th khng ph hp vi ni hm. Cn cho rng Kim Phong Kim c ngha l Kim Loi Bc Kim Loi (nh l mt thanh gm nm trong v gm) th c phn ng vi ni hm nhng khng hp l khi xt trong tng quan vi ton nhm Thn-Du. Yu t St (+9 Canh Kim) v cht st (-4 Tn Kim) khng phi thit st m ch l kim loi trong nham ngui. Tng cht lng b bao bc (oi) v tng chn ng, xut ra (Chn) l tng dung nham tro ra nhng khng thy c yu t la, v l ni la ngng hot ng. Cho nn, nu hiu Kim Phong Kim trong ngha l Kim Khong Ca Ni Nham ( phong = ngn ni; Kim Phong = ni nham) th hon ton hp l.
Tng bazan khng l cao n 280m hnh thnh t nham thch ni la b gi,
ma xm thc dn to thnh. Theo cc nh khoa hc, trong ln phun sau cng ca ni la, sc y ln qu yu khin dung nham khng thot c ra khi ming ni tro ra ngoi. Dung nham nm ngay ming ni la to thnh mt nt y; phi mt hng chc nm, ming nt y ny ngui dn thnh khi cng: bazan. Tri qua thi gian di, gi ma xi mn mng sn ni la, dn dn n lp dung nham ngui ny. (Ngun: khoahoc. com.vn)
Mt trong nhng thnh qu ni ting sau qu trnh ni la phun
trn khp mt vnh ai la rng ln v sut nhiu giai on vn ng to sn cch nhau c triu nm, c l l ghnh a tnh Ph Yn. Ghnh a l mt danh thng c Nh nc Vit Nam xp hng Thng cnh quc gia t lu. Khi dung nham tun chy gp khng kh bn ngoi, dn d ng kt li thnh hng vn hng triu ct bazan hnh lc lng, ng gic, lc gic nm u
58
chn chn v cng kh ty hng. Cc nh khoa hc gi y l bazan dng ct. n ghnh a, bn s chim ngng cc ct nm ngang dc, xin xo thnh c ngn ni trc bin rt k th. (Ngun: vietnamtourism
info.com)
Gip Tut & t Hi Sn u Ha: A. Ni Hm: La (Ha) trong/trn/ca t m cy kh mc (L Th) + Tng khe h (Khm) + Cht lng chy (+1 Nhm Thy). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh dung nham hc la trn ming ca mt ni la. C. Gii Thch: L Th l t kim, m t kim th c th l ct bin cy kh mc, cng c th l t ni cy kh mc, cng c th l t ng cy kh mc. y l mt vng t ni la ang hot ng nn cy kh mc v sc nng. La (Ha) ca cht lng chy (+1 Nhm Thy) t trong t (L Th) theo khe h (Khm) thot ra, tc l dung nham nng chy tro ra hoc phun ra, t ming ca mt ni la. Tn gi Sn u Ha, c ngha l La Trn u Ni, rt ng vi ngha ca ni hm. Bnh T & inh Su Ging H Thy: A. Ni Hm: Nc (Thy) trong/trn/ca Nc (-6 Qu Thy) + Tng mnh mng, tng xanh bic, tng mng lung (Cn) + Mi trng lnh (Hn Th). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh ca mt mt bin ph kn sng m. C. Gii Thch: Nc (Thy) cng vi tng mng lung (Cn) l hnh nh sng m. Nc (-6 Qu Thy) cng vi tng mnh mng, xanh bic (Cn) v mi trng lnh (Hn Th) l hnh nh ca bin. Tn gi Ging H Thy vi ngha Sng M Mt Bin rt l hp l.
Nhng ln sng m nh
nhng di la trng theo gi xun ba vy kn cc khu vc o ngc Ct B. (Ngun:

tinmoitruong.vn)
59
Mu Dn & K Mo Thnh u Th: A. Ni Hm: t (Th) trong/trn Cy (+3 Gip Mc) + Tng ni i (Cn) + Tng gi (Tn) + Tng cy to (-8 t Mc). B. Gii M: Ni hm m t ch t gia mt vng ni rng cao nguyn rng ln. C. Gii Thch: Tn gi Thnh u Th vi ngha Vng t Rng Cao Nguyn ( thnh = tha t vung 10 dm, u = ch cao nht) rt l hp l. Th y cn c th l in th. Nh vy Thnh u Th cn c th hiu l t Rung Trn Vng Cao Nguyn. Canh Thn & Tn T - Bch Lp Kim: A. Ni Hm: St (Kim) trong/trn/ca t nhiu ma (V Th) + Tng t rng, tng nui dng (Khn) + Kh m (-2 inh Ha). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh nhng ht la vng cho ra ht go trng. C. Gii Thch: Tn gi Bch Lp Kim vi ngha Vng Chn n hoc Vng Trong Nn Rn tuy c v hp l nhng khng gii thch c yu t khc ca ni hm nh l nhiu ma, t rng, kh m. Nu hiu bch lp () l mt th pha ch ln vi thic hn th cng c v hp l nhng khng gii thch nhng yu t khc. Nu hiu bch lp () l sp ong mu trng v kim l cht khong trong sp th c v hp l, nhng khng gii thch nhng yu t khc. Nu hiu bch lp l lp th khng mu, c hnh dng khng xc nh, phn b trong cc b phn khng mu ca thc vt bc cao, nht l cc m phi, ngn r, ngn thn, cnh hoa mu trng, ni nh ca ht v nu hiu Lp Kim l lp cha khong cht th tn gi Bch Lp Kim c ngha l Lp Khong V Sc ngh cng c l, nhng y l hiu bit khoa hc, vi trnh hiu bit thi c th kh c th cho y l mt gii thch tt. Nu hiu lp l Bch Lp Kim vi ngha Mu Trng Ca Ht Go hoc Mu Vng Ca Ht Go hay Mu Vng Ca Ht La (bch lp = ht go; Kim = mu trng hoc vng) th hon ton cng hp l. Ma nhiu, t rng, kh m l mi trng thun li cho vic trng la nc cho nn hnh nh la vng
60
i lin vi mi trng ny iu t nhin. y t rng, nhiu ma v kh m nui dng la.

We offer Silver-n-gold rice to our clients, which is known
for its rich aroma, freshness and quality. We ensure that these are husk free and can be made available to our clients in quantity as required by them. (Ngun: Anoup
Enterpises)
Nhm Ng & Qu Mi - Dng Liu Mc: A. Ni Hm: Cy (Mc) trong/trn/ca La (+7 Bnh Ha) + Tng rc (Ly) + Mi trng nng bc (Th Th). B. Gii M: M t mt loi cy n hoa rc trong ma h, cy thch lu. C. Gii Thch: Dng Liu Mc l mt loi cy bao ph bi l di v nhn (+9 Canh Kim) pht ra m Kim sol# La (-4 Tn Kim + Chn) v mc cnh h nc (oi). Cn ni hm y m t mt loi cy khc khng phi l Dng Liu Mc. Xt xa hn th chng ta thy tn Dng Liu Mc li hon ton ph hp vi ni hm ca Canh Thn-Tn Du v ngc li tn Thch Lu Mc th hon ton ph hp vi ni hm ca Nhm Ng-Qu Mi. Hay ni mt cch khc, c tnh trng tro cng ngng l ni hm ca Canh Thn-Tn Du th r rng l ph hp vi tn Dng Liu Mc (nhng Hn Th th ghi Thch Lu Mc) cn ni hm ca Nhm Ng-Qu Mi th r rng l ph hp vi Thch Lu Mc (nhng Hn Th th ghi Dng Liu Mc). Phi chng trong qu kh c ngi hon v hai tn gi ny v mt l do no khng r? V nu l vy th cn c mt s iu chnh Dng Liu Mc v Thch Lu Mc tr v ng v tr ca chng. Hay ni cho r hn hnh mnh ca Nhm Ng-Qu Mi by gi l Thch Lu Mc. @ iu Chnh: i Nhm Ng-Qu Mi - Dng Liu Mc thnh ra Nhm Ng-Qu Mi - Thch Lu Mc.
Thch lu hoa i l ! . . . ch Hn l , ting Anh l Rhododendron (Ngun: halinhnb.wordpress. com). Thch Lu ting Nht gi l JAKUROU . Hoa lu n vo thng nm m lch l du hiu bo cho ma h tr li bn cnh hoa Phng V. Trong Truyn Kiu ca Nguyn Du c nhng cu th nhc n thch lu nh Di trng quyn gi h. u
61
tng la lu lp lo m bng. Trong Bch Cu K Ng cng c Lu phun la h, mai cho gi ng. Xanh xanh dy liu, ngn thng, C lan li mc, ru phong du tiu. Ng Chi Lan, n s i nh L, trong bi th vnh cnh ma h
cng nhc ti mu ca hoa thch lu Gi bay bng lu ti bi. Ta gc
cy u ng nhn chi. Oanh n tic xun cn v cnh. n kia nh cnh cng go hi. V n s Anh Th thi tin chin cng m t cnh tra h Tri trong bic khng qua my gn trng. Gi nm nam lng thi cnh diu xa. Hoa lu n y mt vn nng. L bm vng l ng lt bay qua.
Gip Thn & t Du - Tuyn Trung Thy: A. Ni Hm: Nc (Thy) trong/trn/ca St (+9 Canh Kim) + Tng cht lng b bao bc (oi) + Cht st (4 Tn Kim) + Tng chn ng, xut ra (Chn). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh mt h nc trn ming ni la ngng hot ng. C. Gii Thch: Hnh nh m t trong ni hm c th l mt ci m nc ln m trc n vn l mt m kim loi c khai thc v b trng (st -4 Tn Kim + o xi Chn) ri nc ma t thnh m. Cng c th l mt ti khong trong lng t c mt dng chy ngm i ngang qua mang theo cht khong trong nc thnh con sui nc khong. Cng c th l mt h nc m ch trng l ming ca mt ni la ngng hot ng. So snh 3 gii thch th gii thch sau cng l hp l hn c. V yu t St (+9 Canh Kim) v cht st (-4 Tn Kim) khng phi thit st m ch l kim loi trong nham ngui. Tng cht lng b bao bc (oi) v tng chn ng, xut ra (Chn) l tng dung nham tro ra, nhng khng c yu t la v l ni la ngng hot ng. Hiu Tuyn ()l con ln hnh trn hay tuyn/ ton ()l ng tin hnh trn) hay Tuyn () l ngc u ng c, nhng c l ng hn ht nu hiu Tuyn Trung l Trn Gia v l hnh dng t nhin ca ming ni la thng thy. Nh vy, Tuyn Trung Thu l Nc H Trn hoc Nc Ming Ni La l hp l.
62
nc khng bao gi cn, khng bao gi y, cc thnh vch xung
quanh Bin H rt trn, rt cong u, ging ht ci thnh bt ca mt bt nc m chng ta mi ch chan canh lng lng. . . Rt tic khu vc khng c im cao chp c nhng ming ni la trn xoe ca Bin H mt cch xc cm hn, nhng ng l n rt trn. ng Dnh tin nu tt nc i, Bin H s trn bn b nh lng cho Ch ng Ya, ch c iu ci ming m ca n s l hun ht v tn vo tt trong lng t (vi cc ming dng, v nh ln mt t, nn trong qu trnh phun tro n gy thnh hnh chp nn ct) (Ngun: Blog ca Lng Qun).
Bnh Tut & inh Hi - c Thng Th: A. Ni Hm: t (Th) trong/trn/ca t m cy kh mc (L Th) + Tng sng ngi, tng nc chy trn vo ch thp (Khm +1 Nhm Thy). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh ph sa theo nc ni trn vo lm mu m ng bng. C. Gii Thch: Tn gi c Thng Th, c ngha l t Con T V hoc l t Trn Nc Nh theo cch hiu ph cp th khng hp l v ch gii thch c duy nht yu t Th m thi. Hiu theo ngha c Thng Th l t Ph Sa Trn Mt Rung (c th l t tt, t mu m v thng l pha trn v c cng c ngha l rt vo, bn ti) th hon ton hp l. L Th l t kim, m t kim th c th l ct bin cy kh mc, cng c th l t ni cy kh mc, cng c th l t ng cy kh mc. Kh mc cho hu ht cc th cy nhng li l mi trng thch hp cho cy la nc. Tng nc chy trn vo ch thp (Khm +1 Nhm Thy) gi ln hnh nh ca ma nc ni. ng bng u b ngp v ph sa cng theo nc vo bn cho rung ng, tc t Ph Sa (c Thng Th) trn t Rung (L Th) ngp nc cy kh mc. Mu T & K Su Phch Lch Ha: A. Ni Hm: La (Ho) trong/trn/ca Nc (-6 Qu Thy) + Tng mnh mng, xanh bic (Cn) + Mi trng lnh (Hn Th).
63
B. Gii M: Ni hm m t hnh nh ca mt bin nc mnh mng ngi nh d quang trong m ti. C. Gii Thch: Tn gi Tch Lch Ha hoc Phch Lch Ha vi ngha La Sm St (st nh thnh lnh gi l phch lch ) theo cch hiu ph cp th khng c hp l, v ni hm khng c cha yu t sm st. Nu hiu Phch Lch Ha vi ngha l La Ca Cht Chy Ln Tinh th c phn no hp l v ln tinh l mt loi nhin liu c th chy trong nc nhng khng th no gii thch c yu t bin c mnh mng. Nu hiu Tch Lch Ha vi ngha l Cht t Lng t trong thin nhin mt vng c kh hu lnh v hoang vu, th d nh cht t lng l du th v vng lnh l Lin X, th cng c l (v ch tng thanh tch lch c ngha l t tch, l m vang ca cht lng rt xung hoc pht ln ri rt xung) nhng vn khng gii thch c yu t bin c mnh mng. Nu hiu Tch Lch Ha vi ngha La nh Sng Ca Ngc Trai (tch l sng hoc tch l ch ra, lch l ho quang ca ngc) th cng c l v n gii thch c tt c yu t m quan trng hn ht l yu t bin c, nhng thc t nh sng ca ngc trai khng gi l la do cha hon ton hp l. Nu hiu Tch Lch Ha vi ngha nh Sng Ca Ngc (tch l sng, lch l si) th cng hp l hn v c nhn thi xa xa c th gi ngc l si c nh sng, loi ngc nht c t nhng ch ct ven bin c th l hng ngc, in hnh l vng Phan Rang v Nng tng nht c rt nhiu hng ngc. Nu gii thch Phch Lch Ha n gin l Ln Tinh Trn Mt Bin hay nh D Quang Ngi Trn Mt Bin vo nhng m ti tri ma lnh th c l hp l hn ht. Nc (-6 Qu Thy) cng vi tng mnh mng, xanh bic (Cn) v mi trng lnh (Hn Th) l hnh nh ca bin. La trong/trn/ca nc ch c th l nh d quang ngi sng trong nc bin, nhng ai i bin m u bit hin tng ny.
Nt c o ca chuyn tham quan cn nm phn sau khi hong hn bung xung vnh Phang Nga. Khng ch ngm hong hn y th mng trn bin, du khch cn c c hi cng hng dn vin a phng tham gia nghi l m phng theo l Loi Kratong ngay trn thuyn. Anh chng hng dn tr mng tn Kate gii thch rng y l nghi l truyn thng ca ngi Thi t chc vo ngy rm u tun thng 11 hng nm t n thn nc nc v cu mong iu tt lnh n vi mi ngi. L vt th xung bin gm nhng bng hoa c trang tr nhiu mu sc, gn trn vng trn lm bng thn cy chui v nhang, n. Khi mn m bung xung, du khch ri thuyn ln ngi
64
trn nhng chic thuyn kayak, i vo hang ng lm l hin t vi thn linh. Khng h c nh sng ca n in m thay vo l nhng ngn nn lung linh di mt bin trong m ti, mi du khch s cu nguyn iu tt lnh n vi mnh, n vi nhn loi gia cnh hoang vu ca bin khi. Cha k theo hng dn ca anh chng Kate, chng ti a tay quy nc ngay pha di thuyn th mt cnh tng tuyt vi hin ra trc mt- gia bng ti, mt nc lp lnh bi cht d quang trng khng khc nhng vin qu ang pht quang bn di. Ngay c phn nc ni mi cho cng sng ln theo tng nhp cho khin du khch ch bit xut xoa. (Trch: K Th
Vnh Phang Nga ca Vn Anh, L Hn) Mu nc bin xanh d quang tro ln qua tng
t sng x vo b ct. Ti sao li vy nh? Pht quang c l l hin tng khng my xa l vi tt c mi ngi. Nu nh ma tri l hin tng ln quang pht ra bi kh photpho dy c ti cc ngha a th ln sng xanh bit... pht sng li chnh l hin tng pht quang di bin m chng ta d dng quan st thy khi m v. Chng mnh cng tm hiu v khm ph s tht th v v iu k diu ny nh! u tin phi khng nh rng, nc bin cng ging nh nc bnh thng, hon ton trong sut, khng c mu. Mu nc bin m ta nhn thy ban ngy thc cht ra l s phn chiu nh sng Mt tri to thnh m thi. Cn vo ban m, thay v phn ln mu en, mt s a im c th trn Tri t, du khch s c chim ngng mu nc bin xanh d quang tro ln qua tng t sng x vo b ct. y chnh l hin tng ln sng pht d quang xanh. (Ngun: kenh14.vn)
Canh Dn & Tn Mo - Tng Bch Mc: A. Ni Hm: Cy (Mc) trong/trn/ca Cy (+3 Gip Mc) + Tng ni i (Cn) + Tng gi (Tn) + Tng cy ln (-8 t Mc). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh ca rng tng nm trn i ni. C. Gii Thch: Tn gi Tng Bch Mc vi ngha Rng Tng Bch l c l. Mt qun th rng Bch xanh (Calocedrus rupestris) mc trn ni vi va c pht hin ti Vn Quc gia
Phong Nha - K Bng. y l qun th rng Bch xanh nguyn sinh ln nht cn li Vit Nam, c xc nh tn ti trn 500 nm tui. Qun th rng Bch xanh ny c pht hin do cng ca Gio s Leonid Avereyanov (Vin thc vt Khamarop Nga), Gio s Phan K Lc (Vin Sinh thi v Ti nguyn sinh hc Vit Nam) v cn b Trung tm nghin cu khoa hc v cu hVn Quc gia Phong Nha-K Bng. Bch xanh l loi cy qu him ca rng Vit Nam sinh sng trn ni vi cao 700-1000 mt. Rng Bch xanh Vn quc gia Phong Nha-K Bng c phn b trn phm vi rng hn 2.400 ha. Phong Nha-K Bng l khu bo tn c che ph v t l rng nguyn sinh ln nht trong cc khu bo tn thin nhin Vit Nam. S phong ph ca a cht a mo to cho Phong Nha-K Bng 15 kiu sinh cnh rng ln, vi
65
10 kiu thm thc vt quan trng c xc nh; che ph ca rng y t 93,57%; trong , din tch rng nguyn sinh t trn 83,74%. Ti y c nhiu sinh cnh c bit, ng ch nht l cc sinh cnh rng t nhin cn tng i nguyn sinh trn ni vi vi din tch hn 71.000 ha, chim 82% din tch rng Phong NhaK Bng. c bit, y cn tn ti kiu rng kn thng xanh nhit i trn ni vi cao trn 700 mt vi tng din tch hn 22.500 ha. y l kiu rng c o nht Vit Nam v th gii, trong , rng Bch xanh c xc nh l loi mi v c hu trn ni vi ca Vit Nam, c coi l kiu rng duy nht trn th gii c tm quan trng c bit ton cu. (Ngun: TTXVN)
Nhm Thn & Qu T - Trng Lu Thy: A. Ni Hm: Nc (Thy) trong/trn/ca t nhiu ma (V Th) + Tng t rng, tng nui dng (Khn) + Kh m (-2 inh Ha). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh mt con sng di nc chy quanh nm. C. Gii Thch: Tn gi Trng Lu Thy vi ngha l Con Sng Di hoc Dng Chy Di hoc Dng Chy Khng Dt theo cch hiu ph cp l hon ton hp l. Thng tin trong ni hm cho thy mt dng chy (Khn cn l tng ngn chn = hai b ca dng chy) c lu lng ln v lin tc v nm trn vng t nhiu ma nn tip nhn nhiu nc. y t rng, nhiu ma v kh m nui dng sng. Gip Ng & t Mi Sa Trung Kim: A. Ni Hm: St (Kim) trong/trn/ca La (+7 Bnh Ha) + Tng mt tri, mt trng, tinh t (Ly) + Mi trng nng bc (Th Th). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh trng sng trong m h v mu vng ca trng ging nh l mu ct. C. Gii Thch: Tn gi Sa Trung Kim vi ngha Vng Trong Ct tuy c v hp l nhng khng n v cha gii thch nhng yu t khc trong ni hm. Yu t la (+7 Bnh Ha) y khng phi thit la m ch l nh sng ca mt trng pht ra t trn bu tri (Ly). Cn Th Th y l ch v mi trng ch khng thit l ct t. Cho nn Sa Trung y ch c th l mu vng ca trng. nh sng ca rng chiu c so snh
66
vi la, nh sng trng ca tinh t c so snh vi nc, th nh sng vng ca trng c l no khng th so snh vi ct? S hp l khng nhng xt trong tng quan vi ni hm ca chnh n m cn xt trong tng quan vi nhng ni hm khc trong nhm Ng-Mi. Nh vy, nu hiu Sa Trung Kim l nh Vng Nh Trong Ct (Kim = mu vng + Sa Trung = gia m ct) hay chnh xc hn l Mu Vng Ca nh Trng th hp l hn. Bnh Thn & inh Du - Sn H Ha: A. Ni Hm: La (Ho) trong/trn/ca St (+9 Canh Kim) + Tng cht lng b bao bc (oi) + Cht dung nham (-4 Tn Kim) + Tng chn ng, xut ra (Chn). B. Gii M: Ni hm m t mt ni la tro dung nham nng v chy trn xung chn ni (dung nham ch tro ra v trn xung ch khng phun ra nh Sn u Ha). C. Gii Thch: y La trong St l ch v dung nham nng chy. Tng cht lng b bao bc (oi) v tng chn ng, xut ra (Chn) l tng dung nham tro ra. Tn gi Sn H Ha, c ngha l Ha Nham Di Chn Ni, c nhiu ngi gii thch l La Di Ni, tht s rt hp l. Mu Tut & K Hi Bnh a Mc: A. Ni Hm: Cy trong/trn/ca t m cy kh mc (L Th) + Tng sng ngi, tng nc chy trn vo ch thp (Khm +1 Nhm Thy). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh cy la trn nhng cnh rung ngp nc. C. Gii Thch: Tn gi Bnh a Mc vi ngha Cy Di Bnh Nguyn khng c hp l lm v cha ph hp vi tt c thng tin trong ni hm. L Th l t kim m t kim th c th l ct bin cy kh mc, cng c th l t ni cy kh mc, cng c th l
67
t ng cy kh mc. y tng nc chy trn vo ch thp (Khm +1 Nhm Thy) th t l t ng. Mi th cy trn t ng u khng th sng, ngoi tr cy la nc. Nu hiu Bnh a Mc l Cy Trn Rung Nc th hon ton hp l. V cy trn rung nc ch c th l Cy La Nc. Canh T & Tn Su Bch Thng Th: A. Ni Hm: t (Th) trong/trn/ca nc (-6 Qu Thy) + Tng mnh mng, xanh bic (Cn) + Mi trng lnh (Hn Th). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh ca nhng hi o ni ln gia mt bin nc mnh mng. C. Gii Thch: Tn gi Bch Thng Th vi ngha l t T V hay t Trn Tng nh a s thng hay l gii khng hp l vi ni hm. Nc (-6 Qu Thy) cng vi tng mnh mng, xanh bic (Cn) v mi trng lnh (Hn Th) l hnh nh ca bin. Nu hiu Bch Thng Th vi ngha l t Trn Mu Xanh Bic (Bch l mu xanh bic ca nc bin v Bch Thng Th dch st ngha l t trn mu xanh bic) hoc o Trn Bin Xanh th hon ton hp l. ng t ni cao nhn ra bin th ngi ta s nhn ra nhng hi o ng l chnh xc vi s m t t trn mu xanh bic. Nhm Dn & Qu Mo Kim Bc Kim: A. Ni Hm: St (Kim) trong/trn/ca Cy (Gip +3 Mc) + Tng ni i, tng ci l (Cn) + Tng gi (Tn) + Tng cy to (t -8 Mc). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh ca rng ni b tro ph kn. C. Gii Thch: Tn gi Kim Bc Kim vi ngha Cht Khong Ca Tro trong l l hp l ( Bc = t, h nng), mt ci l ngui (thiu yu t la trong ni hm), v cht khong ly t cy tc l cht khong ca tro sau khi t. Tuy nhin, nu nhn ni hm ny trong tng quan vi ni hm ca Bnh Dn &
68
inh Mo L Trung Ho th thy cha hon ton hp l. Nu hiu Kim Bc Kim l Cht Khong Ca Tro nhng l tro ca mt cnh rng sau khi chy th s hp l hn; v c cng mt ni hm vi L Trung Ha nhng yu t Kim thay cho yu t Ho tc l ch cn li tro sau khi chy, thiu yu t la l v n ngui. Kim Bc Kim cng c th l Cht Khong Ca Tro do mt ni la nm gn u phun ra v ph xung ni rng ( Bc = n v la). Xt 3 trng hp th thy trng hp 2 v 3 u hp l nh nhau.
"Nhng bi tro ni la mu xm trng tri di. Nhng vch cng mt mu
tro xm lnh lo dng thng ng." Ngun: Ln nh Ni La Pinatobo - Tp

San Du Lch.
"Chaiten Volcano Aftermath: From the North Edge of the Caldera" (Ngun: by Lost Ringo Panoramio.com)
Lng Kaliadem, Yogyakarta, Indonesia ph y tro trng xm ca ni la
Merapi phun vo thng 11, 2010. (Ngun: )
Gip Thn & t T - Phc ng Ha: A. Ni Hm: La (Ha) trong/trn/ca t nhiu ma (V Th) + Tng t rng, tng nui dng (Khn) + Kh m (-2 inh Ha). B. Gii M: Ni hm m t nh sng ta ra t bng ca nhng con om m. C. Gii Thch: Tn gi Phc ng Ha vi ngha l La n hay La n Nh nh cch hiu ph cp tuy nghe c l nhng khng lm sao gii thch c nhng yu t quan trng khc l ma, t rng, v kh m. Nu hiu Phc ng Ha vi ngha l om m Bay Trc Mt (phc l trc mt, ng l bay ln, ha l la v phc ng ha dch st l la bay ln trc mt) th rt hp l v kh hp vi tt c thng tin trong ni hm. Nhng ti sao om m ch bay trc mt m khng l chung quanh? Ci v l l ch . Nu hiu Phc ng Ha l La n Bng (phc = bng, ng = n, ha = la) hay ni cho chnh xc hn l nh Sng om m th hon ton hp l.
69
nh sng ca om m pht ra t bng ca n. Ngy xa ngi ta gi nh sng om m l n th khng c chi l l. V ngay c dng nh sng om m thay n cng khng c chi l l. Thi tit Kinh Trp (cn trng tng bng) Cc V (ma gieo trng) v kh hu m p ca V Th l iu kin thch hp cho om m sinh si ny n. y t rng, nhiu ma v kh m nui dng cn trng.
om m hay b pht sng l nhng loi cn trng cnh cng nh c gi
chung l h om m (Lampyridae) c kh nng pht quang. om m l ng vt tiu biu cho vng n i mc d phn ln cc loi sng vng nhit v cn nhit i. Chng l nhng sinh vt c tp tnh hot ng v ban m, con c thng c cnh v bay vo nhng m u ma h. Nhiu loi, con ci khng c cnh. Con c, con ci v u trng pht ra nh sng lnh v thng c mu cam hay vng xanh; mt s loi thm ch trng cng pht quang. Ngi ta cho rng, nh sng gi vai tr quan trng trong tp tnh sinh sn ca chng vi mc ch hp dn con khc gii. Tuy nhin, u trng th s pht sng nhm mc ch cnh bo cc ng vt n tht l ch yu, do u trng om m cha cc ha cht c mi v kh chu v c th l c i vi cc ng vt n tht khc. (Trch:
om m - Wikipedia) Nhng m sng lp lo lc sm ti. Ti reo ln mt mnh, Ma om m ti ri! . . . Ti
nh th nh lng qu ti m om m lm, m t nhng cu chuyn ngi xa bt om m b trong v trng g, l mp lm nh sng c sch, hc hnh v cha c n du, bng in. Thi ti sng th n in sng sa ri, nhng ti trn M bt om m em vo mn th bay tng tng mnh ang nm gia ngn sao trong gii Ngn H mi m. m nay, bn hy ra ngi sn sau, bit u bn chng thy om m lp lo. n s nhng tht huyn o. m qua, ti sng st ngm nhn. Nhng con om m lp lo bay gia bng m, nhng ngi sao con tot ra nh sng quanh ti, nhng nh d quang th mng v hy vng. m du en ti n mc no m c cht nh sao, c cht d quang ca om m th vn cn hy vng v th mng. m nay, ti s ra ngi sn sau, li lng l ngm nhn khc lun v ca nhng v sao con ca ti, t khu vn rau nho nh sau nh. Ti s bt vi con b vo l thu tinh, ngay trn bn ng, nm trn ging nm m thy mnh ang cn qu hng bt om m b vo mn hn bay vt ti ngn sao. (Trch: Ma om m - Nguyn ).
Bnh Ng & inh Mi Thin H Thy: A. Ni Hm: Nc (Thy) trong/trn/ca La (+7 Bnh Ha) + Tng mt tri, mt trng, tinh t (Ly) + Mi trng nng bc. B. Gii M: M t hnh nh ca dy Ngn H sng rc nh dng sng trn tri trong nhng m h. C. Gii Thch: Yu t la (+7 Bnh Ha) y khng phi thit la m ch l nh sng ca tinh t pht ra t trn bu tri (Ly). Cn nc y khng phi thit nc m ch l mu trng bc to nn bi nh sng tinh t. Tn gi
70
Thin H Thy vi ngha Nc Ca Sng Tri hoc vi ngha nh Sng Ca Ngn H l c l.

Di Ngn H l thin h m h Mt Tri nm trong . Trong vn hc
n cn c tn gi l sng Ngn. N xut hin trn bu tri nh mt di sng trng ko di t chm sao Tin Hu v pha bc v chm sao Nam Thp T v pha nam. Di Ngn H sng hn v pha chm sao Nhn M l ch trung tm ca di Ngn H. Mt d kin thc t l di Ngn H chia bu tri thnh hai phn xp x bng nhau chng t h Mt Tri nm rt gn vi mt phng ca thin h ny. T Ngn H c ngun gc t ting Trung Hoa, v cng c s dng ti Nht Bn v bn o Triu Tin. (Trch: Ngn H - Wikipedia).
Mu Thn & K Du - i Trch Th: A. Ni Hm: t (Th) trong/trn/ca St (+9 Canh Kim) + Tng cht lng b bao bc (oi) + Cht st (-4 Tn Kim) + Tng chn ng, xut ra (Chn). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh mt vng t c h nc ln l ming ni la ngng hot ng. C. Gii Thch: Hnh nh m t trong ni hm c th l mt m khong sn khai thc v b trng nn nc t li thnh m. Cng c th l mt ming ni la ngng hot ng nn nc t li thnh h. So snh hai gii thch th h nc trn ming ni la ngng hot ng l c l hn v thi c xa c l cha c hot ng khai thc m cp ng k. Yu t St y khng phi thit st m l kim khong trong nham thch (+9 Canh Kim hp cng -4 Tn Kim = kim loi v cht khong trn chung trong dung nham nng chy). Tng cht lng b bao bc (oi) v tng chn ng, xut ra (Chn) l tng dung nham tro ra. L ni la m khng thy yu t ha l v ni la ngng hot ng. Nh vy ni hm cho thy h nc ln do ni la cu thnh. Tn gi i Trch Th vi ngha Vng t C H Ln ( i trch = h ln) hoc Vng t C H Xanh Sm (ci g xanh sm gi l i ) l c l. Canh Tut & Tn Hi Xuyn Xoa Kim:
71
A. Ni Hm: St (Kim) trong/trn/ca t m cy kh mc (L Th) + Tng sng ngi, tng nc chy trn vo ch thp (Khm +1 Nhm Thy). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh ca ci cy trn rung la ngp nc. C. Gii Thch: Tn gi Xuyn Xoa Kim vi ngha Vng Trang Sc hoc Trm Vng Bng Vng theo cch hiu ph cp th hon ton khng c l v n ch gii thch c duy nht yu t Kim m thi. L Th l t Kim, m t Kim th c th l ct bin cy kh mc, cng c th l t ni cha kim loi cy kh mc, cng c th l t ng cy kh mc. y vng t ngp nc khng phi l hnh nh ca mt vng t cht m l mt vng ng rung trng la nc, xt trong tng quan vi ton nhm Tut-Hi. Nu hiu Xuyn Xoa Kim vi ngha St Ca Cy Cy s dng trong nng nghip (xuyn l xn, l ct mt lp mng + xoa/thoa l ci chng ln bng g) hoc hiu Xuyn Xoa Kim l St Ca Chc Xu La (xuyn l xu li vi nhau thnh chm + xoa l ci chc mc la) th hp l, v nhng dng c nng nghip ny khng nhng gii thch ht mi yu t trong ni hm m cn ph hp vi hnh nh mt vng trng la nc.
Trong di ch kho c cho ta mt b su tp cc li cy bng ng phong ph, vo gia v cui thi k ng Sn xut hin kh nhiu st v ng chuyn sang cc loi vt dng trang tr v tinh xo hn. giai on u, Vn ha Phng Nguyn, cng c bng cn chim u th, nn kinh t cn mang tnh cht nguyn thu. Sang n giai on ng u, G Mun v nht l ng Sn, nhiu loi hnh cng c bng ng ra i v ngy cng phong ph nh li cuc, li cy, li thung, xng, li ru, v.v. Mi loi hnh cng c sn xut cng c cc kiu dng khc nhau. Trong khong 200 chic li cy bng ng c ti 4 kiu dng, l li cy hnh tam gic c hng tra cn to kho c phn b dc sng Thao; li cy cnh bu dc, hnh thoi c phn b vng ng bng Bc B Vit Nam, li cy hnh thoi c phn b tp trung vng sng M, li cy hnh xng vai ngang phn b vng lng Vc. Cuc bao gm li cuc c l tra cn, cuc hnh tam gic, cuc c vai, cuc ch U, cuc hnh qut, v.v. Ru c ru ch nht, ru t din li xo, ru hnh li xo, hnh bn chn, ru li lch. Ngoi ra cn c li lim ng, cng c lao ng bng st. S tin b ca cng c sn xut thc y nn kinh t ngy cng pht trin, t n mt trnh kh cao. Nn kinh t bao gm nhiu ngnh, ngh, trong nng nghip trng la nc chim a v ch o, ph bin rng ri khp lnh th t trung du n ng bng, ven bin. Vi vic ch to ra li cy v nng nghip dng cy thay th cho nn nng nghip dng cuc, nh du bc pht trin mi, mnh m trong nn kinh t thi Hng Vng. Vi vic ra i nhiu loi hnh cng c sn xut bng ng cn chng t bc tin v k thut canh tc ca c dn by gi. Nng nghip dng cy l ngun cung cp lng thc chnh nui sng x hi, tr thnh c s ch yu ca mi hot ng khc. Nhng di ct tru, b nh, tm thy trong cng mt di tch vn ha ng Sn, hnh b khc ho trn mt trng ng chng t c dn thi Hng Vng s dng tru, b lm sc ko trong nng nghip. Nhng du tch thc, go, nhng cng c gt hi tm thy cc di ch thuc
72
vn ha ng Sn. Di tch thc, go tm thy lng Vc gm 2 ni gm trong c nhiu ht thc, v tru tm thy trong thp ng. Cc cng c gt hi c lim, dao gt, nhp. Nhiu th tch c cng ghi chp v s hin din ca ngh nng trng la nc thi Hng Vng nh cc sch Di vt ch ca Dng Ph thi ng Hn, Thu Kinh Ch ca Lch o Nguyn, thi Bc Ngu, Vn i loi ng ca L Qu n, v.v. chng t s ph bin v pht trin mnh m ca ngh trng la nc thi Hng Vng. (Ngun: Vn Minh La Nc Wikipedia; Hnh Li Cy ng
Th K 3-1 TCN Dn Tr).
Nhm T & Qu Su Tang Mc: A. Ni Hm: Cy (Th) trong/trn/ca nc (-6 Qu Thy) + Tng mnh mng, xanh bic (Cn) + Mi trng lnh (Hn Th). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh khc g thy tng ang tri trn mt bin nc mnh mng v lnh. C. Gii Thch: Tn gi Tang Mc vi ngha Cy Du hoc G Cy Du th khng hp l v n ch gii thch c duy nht yu t Mc. Nc (-6 Qu Thy) cng vi tng mnh mng, xanh bic (Cn) v mi trng lnh (Hn Th) l hnh nh ca bin. Nu hiu Tang Mc l G Thy Tng lim xc ngi cht trong (Tang l tng, chn) hay ni chnh xc hn l M Thuyn th hon ton hp l.
Rt nhiu m thuyn c c ng [Tng B] Honh v cc cng s khai qut. Cch y hng ngn nm, vng
t ny, nhiu ni cn l m ly lt li, sng ngi chng cht. C dn ng Sn sinh sng, i li ch yu bng thuyn, b. Sng ngm da, cht ngm xng, sng trn thuyn th cht cng trn thuyn. Chnh cuc sng sng nc to ta tn ngng m thuyn c sc. (Ngun: K Nhn Ngha a M C - Tin 7/24)
Cc di ch m thuyn c tm thy rt nhiu cc
tnh ven bin nh Thi Bnh, Hi Dng, Nam nh, Ninh Bnh m cch nay hn 2 ngn nm nm gip vi bin Bc B, cho thy h c ngun gc v lin h mt thit vi bin. M thuyn cng c tm thy nhiu ni ng Nam (Kalimantan, Thi Lan, Phi Lut Tn). i vi c dn gn nc, khi sng h dng thuyn khi mt chic thuyn cng a h i qua th gii bn kia. Theo Goboulew, trong bui l chiu hn Tiwah ca ngi Dayak Borneo, khi c ngi mt, h c thuyn vng a linh hn ngi mt n thin ng gia h my. Theo ng Trnh Cao Tng nghin cu v nh lng Vit Nam, v tr v a th lnh hng v sng nc ca nh lng v kin trc nh Vit Nam mang hnh tng ca mt con thuyn hay ci lu thuyn cho thy m hng ca tm thc ngi xa vn cn li nh hng trong cuc sng ca ngi Vit Nam. (Trch: Kho c Vit Nam soi sng vn minh ng Sn ca Nguyn c
Hip)
Gip Dn & t Mo - i Kh Thy:
73
A. Ni Hm: Nc (Thy) trong/trn/ca Cy (+3 Gip Mc) + Tng ni i (Cn) + Tng gi (Tn) + Tng cy to (-8 t Mc). B. Gii M: Ni hm m t mt dng chy gia rng ni. C. Gii Thch: Tn gi i Kh Thy vi ngha Nc Khe Ln l chnh xc.
Sui Nc Moc. Con sui tri di, un khc quanh co, lc n lc hin, chy xuyn qua khu rng vi rm rp. y l rng nguyn sinh nhit i c trng hoang d vi v sng ng ca cc loi chim, mu sc sc s ca cn trng v mt qun th thc vt a tng, rt nhiu ging c th, phong lan, dng x, dy leo. (Ngun: canhdepvietnam. blogspot.com)
Bnh Thn & inh T - Sa Trung Th: A. Ni Hm: t (Th) trong/trn/ca t nhiu ma (V Th) + Tng t rng, nui dng (Khn) v kh m (-2 inh Ha). B. Gii M: Ni hm m t mt loi t ly ra t lng t m t ca vng kh hu m v ma nhiu. l t st, t lm gm. C. Gii Thch: Tn gi Sa Trung Th vi ngha t Trong Ct hoc t Pha Ct theo nhng cch gii thch ph cp tuy nghe ra c l nhng khng hp vi ni hm v cn nhiu thng tin cha c xt ti. Nu hiu Sa Trung Th l t St hoc t Lm Gm th hon ton hp l. Khn khng nhng l tng t rng, tng nui dng m cn l tng dung cha. t lm gm thng l c o ly t lng t. V thng l nhng vng t nhit i nhiu ma c cha nhiu t st.
M st gch ngi Khnh Bnh ( p Tn Bnh, x Tn
Hip, huyn Tn Uyn, Bnh Dng ). M st c ngun gc trm tch, cng sut khai thc cho php 200.000 m3/nm. Cc loi st vng, st trng, st trng dng lm nguyn liu sn xut gch ngi, gch gm. . . .
(Ngun: Bimico.com)
74
Mu Ng & K Mi Thin Thng Ha: A. Ni Hm: La (Ha) trong/trn/ca La (+7 inh Ha) + Tng mt tri, mt trng, tinh t (Ly) + Mi trng nng bc (Th Th). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh bnh minh hoc hong hn vi mu rc r nh l la chy mt gc tri trong mt ngy ma h. C. Gii Thch: Yu t la (+7 Bnh Ha) y khng phi thit la m ch l nh sng ca mt tri pht ra t trn bu tri (Ly). Tn gi Thin Thng Ha vi ngha La Trn Tri hoc La Ca Mt Tri Mc l chnh xc.
T pha cui chn tri, mt vng rc i bin i ln.
Bnh minh nhum khp khng gian bin bng mt mu cam tht p. (Ngun: countryflower87s blog).
Cc sc thi v cam chi ca bu tri khi xy ra Mt
Tri mc v khi Mt Tri ln ch yu l do tn x nh sng Mt Tri bi cc ht bi, tro cng cc xon kh dng lng v rn khc c trong kh quyn Tri t. Cc sc mu v cam c gia tng ny khi Mt Tri mc v khi Mt Tri ln v mt ton hc c gii thch bng thuyt Mie hay xp x lng cc ri rc. Khi khng c cc ht nh ny trong tng i lu, chng hn sau cc trn ma dng ln th sc mu cn li v t mnh lit hn c gii thch bng tn x Rayleigh i vi nh sng Mt Tri ca cc phn t khng kh. Cc sc mu khi Mt Tri ln ni chung rc r v chi li hn cc sc mu ca bu tri khi Mt Tri mc, do ni chung c nhiu ht nh v xon kh trong khng kh bui chiu so vi khng kh bui sng. Khng kh ban m cng thng l lnh hn v t gi hn, cho php cc ht bi, tro b trm lng xung thp hn trong kh quyn, lm gim lng tn x Mie vo lc Mt Tri mc. Tn x Mie gim xung cng tng ng vi s st gim lng nh sng v cam tn x khi Mt Tri mc. Tuy nhin, cng mu khi Mt Tri mc c th vt qua cng mu sc khi Mt Tri ln nu nh c cc m chy ln ban m, phun tro ni la hay bo bi pha ng ca ngi quan st. Mt lot cc v phun tro ni la gn y, chng hn cc v phun tro ca ni Pinatubo nm 1991 v Krakatoa nm 1883, l ln to ra cc Mt Tri mc v Mt Tri ln ng ghi nh trn ton th gii. Trong khi tro v bi t cc v phun tro ni la c xu hng lm gim sc mu khi Mt Tri ln khi chng b mc li trong phm vi tng i lu, th khi b gi trong tng bnh lu th cc m my mng cha cc git nh axt sulfuric t ni la c th sinh ra cc sc mu sau khi Mt Tri ln rt p v rc r, gi l rng chiu (vn h d huy). Mt lot cc v phun tro ni la gn y, chng hn cc v phun tro ca ni Pinatubo nm 1991 v Krakatoa nm 1883, sinh ra cc m my cha axt sulfuric ti tng bnh lu ln to ra cc rng chiu sau Mt Tri ln ng ghi nh (v c rng trc Mt Tri mc) trn khp th gii. Cc m my cao ln phc v nh l tm gng phn chiu nh sng Mt Tri (b ha mnh vn cn ri ti tng bnh lu sau Mt Tri ln) xung mt t.
(Ngun: Mt Tri Ln Wikipedia; Hnh Rng Chu ca Hoang Khai Nhan).
Canh Thn & Tn Du - Thch Lu Mc: A. Ni Hm: Cy (Mc) trong/trn/ca St (+9 Canh Kim) + Tng cht lng b bao bc (oi) + Cht st (-4 Tn Kim) + Tng chn ng (Chn).
75
B. Gii M: Ni hm m t hnh nh ca loi cy dng x mc vng t ni la. C. Gii Thch: C th cho rng ni hm m t mt loi cy bao ph bi l di v nhn (+9 Canh Kim) pht ra m Kim sol# La (-4 Tn Kim + Chn) v mc cnh h nc (oi). Loi cy chnh l dng liu. Tn Thch Lu Mc hon ton khng ph hp vi ni hm ca Canh ThnTn Du. Xt xa hn th chng ta thy tn Thch Lu Mc li hon ton ph hp vi ni hm ca Nhm Ng-Qu Mi. Ni mt cch khc, c tnh trng tro cng ngng l ni hm ca Canh Thn-Tn Du th r rng ph hp vi tn Dng Liu Mc (th nhng Hn Th th ghi Thch Lu Mc) cn ni hm ca Nhm Ng-Qu Mi th r rng ph hp vi Thch Lu Mc (th nhng Hn Th th ghi Dng Liu Mc). Phi chng trong qu kh c ngi hon v hai tn gi ny v mt l do no khng r? V nu l vy th cn c mt s iu chnh Dng Liu Mc v Thch Lu Mc tr v ng v tr ca chng. Hay ni cho r hn hnh mnh ca Canh Thn-Tn Du by gi l Dng Liu Mc. Nhng dng li y cng cha phi l n. Nu xt trong tng quan vi nhng ni hm khc cng nhm Thn-Du th cng c th cho rng ni hm m t mt loi cy c kh nng mc trn vng t c hm lng kim khong rt cao (cy trong st +9 Canh Kim v -4 Tn Kim) v t l t ni la (tng cht lng b bao bc oi + tng chn ng, xut ra Chn) v loi cy l dng x. Nh vy n l Dng Liu Mc hay l Dng X Mc? Trong hai trng hp th Dng X Mc c sc thuyt phc hn khi xt trong tng quan vi ton th ni dung ca nhm Thn-Du. Phi chng trong qu kh c s ghi chp sai lm ch Dng X vi Dng Liu? M Dng Liu l loi cy quen thuc vi ngi Hn trong khi Dng X l loi cy gn gi vi ngi Vit c. @ Ngh: i Canh Thn-Tn Du - Thch Lu Mc thnh ra Canh Thn-Tn Du - Dng X Mc.
Liu r c tn khoa hc l Salix babylonica, thuc h Liu - Salicaceae,
phn b t nhin ch yu Trung Quc. Ngi Trung Quc gi cy Phi lao l Mc ma hong, cn cy Liu l Thy liu. Tuy nhin, mt vi a phng, nh H Nam chng hn, cng gi Thy liu l Dng liu, do h quan nim rng cy Dng v cy Liu rt gn gi nhau, cng trt l lc vo thu, ri
76
thay da i tht vo u xun nh nhau. Trn th gii, ngi ta bit cy Phi-lao qua cc tn gi Filao, Filao bord de mer, Filao tree, Australian Pine, Horsetail tree... (Ngun: Cy Phi Lao - - Khm Ph Hu website).
Dng x mc ln t nham thch. Mt cy dng x mc ln t dung nham ngui vng ni la ca cng vin quc gia Hawaii. Thm thc vt c th khi phc kh nhanh nhng vng b nh hng bi ni la phun tro. Qua thi gian, dung nham v tro phn hy to nn vng t mu m l tng cho nng nghip. Cc nh
khoa hc . . . dn dn hon thin k thut trng cy dng x (Pteris vittata L.) ht cc nguyn t kim loi nng trong t nh thch tn, ng, km Vi k thut ny, h hy vng c th gii quyt v c bn vn nhim kim loi nng vng h du ca Trung Quc do qu trnh khai khong gy nn.
(Ngun: Khoa Hc. com.vn). Di tch thc vt thu thp c t cc a im kho c tuy cha c
nhiu lm nh cng cho thy s pht trin ca ngh trng trt. Con ngi thi quen vi nhng loi cy dng x, tng bch... Trn nng ry, vn rung ca h c mt nhng loi cy thit thn vi cc c dn nng nghip c i. l nhng cy na, cy trm, cy u, cy du tm, cy bu, cy b, cy ci cc, cy tre, v nht l cy la. . . . Nng nghip thi i Hng Vng l nng nghip trng la trong vic trng la nc chim v tr ch o. Ngh trng la xut hin nc ta kh sm v c th coi l mt truyn thng ca dn tc ta. (Ngun: Thin Nhin Nc Ta Bui u ca Dn Tc -- L Vn
Ho)
Nhm Tut & Qu Hi - i H Thy: A. Ni Hm: Nc (Thy) trong/trn/ca t m cy kh mc (L Th) + Tng sng ngi, tng nc chy trn vo ch thp (Khm +1 Nhm Thy). B. Gii M: Ni hm m t hnh nh ca mt con sng ln ma nc ni. C. Gii Thch: C sch ni l i Hi Thy. L Th l t kim, m t kim th c th l ct bin cy kh mc, cng c th l t ni cy kh mc, cng c th l t ng cy kh mc. Cng c th l t ngp mn nn cy kh mc, ngoi tr nhng loi cy sng trn bi bn ven bin thch hp vi nc mn. V vy tn gi i Hi Thy vi ngha Nc Ca Bin Ln c v hp l. Tuy nhin, xt trong tng quan vi ton nhm Tut-Hi, cng chung mt bi cnh Tng nc chy trn vo ch thp (Khm +1 Nhm Thy) em ph sa ti bn phn cho ng bng trong ma l lt, em nc ngt ti ti cho rung la quanh nm th c l i H Thy l Nc Ca Sng Ln s hp l hn nhiu. Hn na ni v Bin Ln [i Hi] th c bin no m khng ln,
77
c bin no m tm nhn khng mt mt? Cho nn ghp i vo hi c v d tha. Ch c sng th ci ln ci nh mi hin nhin. n y l hon tt xong cng vic gii m tn gi ca 30 hnh mnh trong LTHG. Khng kh chng ta nhn ra l (1) nhng tn gi cho mi hnh mnh hon ton hp l vi ni hm ca thng tin m n cha ng v (2) cu trc ca thng tin c tnh h thng, c tnh quy lut, nht qun, khch quan. Gii thch v nhng thng tin cha ng bn trong ni hm ca tn gi cng khng km tnh h thng, tnh qui lut, nht qun, khch quan nh chnh bn thn ca nhng thng tin. Ni mt cch khc ton b gii trnh l hon ton nghim tc. Hay ni mt cch khc na l tc gi khng tu tin, khng thm bt, khng vay mn t bn ngoi, khng gt chn cho va giy. Cng khng kh cho chng ta nhn ra l ton b gii trnh va ri u c tnh cch kh mi m. Ci mi m ny c th lm nhiu ngi --nht l nhng ngi tin su l hc ng phng bt ngun t ngi Hoa v ch c hc gi hay danh s ngi Hoa mi c t cch gii thch-- hoi nghi v gi tr ca nhng gii trnh va ri. Ring i vi tc gi th iu ny l c mt s l th. V n ch mi l on u ca hnh trnh khm ph i li bn quyn vn ho Vit. Vi gii trnh va ri, chng ta thy c biu hin tn gi khng kh hp vi ni hm trong trng hp ca Dng Liu Mc v Thch Lu Mc. Sau khi iu chnh xong cho hai trng hp ny th LTHG c th ni l mt sn phm hon ton v c kh tn cao nht c th c c. Bng LTHG H31 l kt qu sau khi c iu chnh xong.
78
79
5. DU N LC VIT TRONG BNG LTHG

Trong phn ny chng ta s nhn li ni hm ca 30 tn gi trong LTHG mt gc khc cm nhn s lin h ca nhng ni hm trong tng nhm mt. Trc ht, sp xp li trt t ca bng LTHG bng cch gom tt c tn gi lin quan n hai a chi T-Su thnh mt nhm v gi chng l nhm TSu. Sau chng ta s tin hnh gin ha ni dung bng cch dng k hiu @ thay cho nguyn cm ch trong/trn/ca v ch gi li phn tinh ty ca ni hm cng ngha c gii m. Cui cng chng ta s tm kim s lin h ca chng. Tip tc lm tng t nh vy cho nhm DnMo, nhm Thn-T, nhm Ng-Mi, nhm Thn-Du v nhm Tut-Hi. V by gi th chng ta bt tay vo vic. Nhm T-Su: Gip T & t Su - Hi Trung Kim: Ni Hm: St@Nc Hnh nh: Mui Bin Bnh T & inh Su Ging H Thy: Ni Hm: Nc@Nc Hnh nh: Sng M Trn Bin Mu T & K Su Phch Lch Ha: Ni Hm: La@Nc Hnh nh: D Quang Ca Sng Bin Canh T & Tn Su Bch Thng Th: Ni Hm: t@Nc Hnh nh: Hi o Nhm T & Qu Su Tang Mc: Ni Hm: Cy@Nc Hnh nh : M Thuyn Nhn vo nhm T-Su chng ta thy 5 ni hm l St@Nc, Nc@Nc, La@Nc, t@Nc, v Cy@Nc. C 5 ni hm ny u c chung mt bi cnh: I DNG. Ri trn ci bi cnh chung tri
80
nc mnh mng xanh bic c 5 cn cnh khc nhau. Chng ta thy c mui bin, c sng m ging ph trn mt bin, c nhng hi o trn bin nm trong tm nhn, c nh d quang (ln tinh) ngi trn mt bin trong m ti, c c m thuyn thy tng. Nh vy b nh 5 tm ny cho thy khng phi ch l mt hnh nh tri nc mnh mng chung chung m chng xc nh rt r (a) mt vng a hnh nm ven bin v (b) c mt nt vn ha c th l dng m thuyn thy tng. Nhm Tut-Hi: Gip Tut & t Hi Sn u Ha: Ni Hm: La@t Hnh nh: nh Ni La ang Nng Bnh Tut & inh Hi - c Thng Th: Ni Hm: t @t Hnh nh: Ph Sa Mu Tut & K Hi Bnh a Mc: Ni Hm: Cy@t Hnh nh: Cy La Nc Canh Tut & Tn Hi Xuyn Xoa Kim: Ni Hm: St@t Hnh nh: Ci Cy Nhm Tut & Qu Hi - i H Thy: Ni Hm: Nc@t Hnh nh : Sng Ln Nhn vo nhm Tut-Hi chng ta thy 5 ni hm l La@t, t@t, Cy@t, St@t, Nc@t. C 5 ni hm u c chung mt bi cnh: MT T. Trn ci nn chung , b nh 5 tm cho thy 2 nhm cn cnh khc nhau. Nhm cn cnh th nht l hnh nh ca ni la ang hot ng v ni la nm mt khong cch rt xa t v tr quan st (cho nn ch nhn thy chm ni ang ta sng). Nhm cn cnh th hai l hnh nh c sng ln, c ph sa, c cy la nc, c ci cy. Nh vy, nhng hnh
81
nh trong nhm Tut-Hi khng ni v t chung chung m n xc nh rt r (a) a hnh ca mt vng ng bng rng ti mt lu vc sng ln; (b) t v tr ny c th nhn thy ni la ng xa. N cng cho thy hnh nh ca mt x hi nng nghip, c bit l bit trng la nc, bit k thut luyn kim v bit ch to dng c canh tc. Nhm Thn-T: Mu Thn & K T - i Lm Mc: Ni Hm: Cy@t nhiu ma Hnh nh : Rng Canh Thn & Tn T - Bch Lp Kim: Ni Hm: St@t nhiu ma Hnh nh : La Go Nhm Thn & Qu T - Trng Lu Thy: Ni Hm: Nc@t nhiu ma Hnh nh : Ngi, Rch, Sng, Sui . . . Gip Thn & t T - Phc ng Ha: Ni Hm: La@t nhiu ma Hnh nh: om m, Cn Trng Bnh Thn & inh T - Sa Trung Th: Ni Hm: t@t nhiu ma Hnh nh: t St Lm Gm Nhn vo nhm Thn-T chng ta thy c 5 ni hm l Cy@t nhiu ma, St@t nhiu ma, Nc@t nhiu ma, La@t nhiu ma, v t@t nhiu ma. C 5 ni hm u c chung mt bi cnh : MI TRNG NHIU MA V KH HU NNG M. Ri nhn vo 5 cn cnh khc nhau trn ci nn chung chng ta thy c rng cy, c sng sui rch ngi, c t st lm gm, c la go, c nhng n m lp le trong m. Nh vy, nhng cn cnh ny xc nh v tr a d ca mt vng c kh hu nhit i.
82
Nhm Ng-Mi: Canh Ng & Tn Mi - L Bng Th: Ni Hm: t@La Hnh nh: t ng Nt N Gia Nng Tra Ma H Nhm Ng & Qu Mi - Dng Liu Mc: Ni Hm: Cy@La Hnh nh : Hoa Thch Lu N Vo Ma H Gip Ng & t Mi Sa Trung Kim: Ni Hm: St@La Hnh nh : nh Trng m H Bnh Ng & inh Mi Thin H Thy: Ni Hm: Nc@La Hnh nh : Gii Thin H Trong m H Mu Ng & K Mi Thin Thng Ha: Ni Hm: La@La Hnh nh : Mt Tri Mc Trong Ma H Nhn vo nhm Ng-Mi chng ta thy c 5 ni hm l t@La, Cy@La, St@La, Nc@La, v La@La. C 5 ni hm u c chung mt bi cnh: KHNG GIAN. Ri nhn vo 5 cn cnh khc nhau trn ci nn chung chng ta thy c bnh minh lc la mt gc hng ng, c mt tri ban tra thiu t nhng cnh ng, c trng m to vng nh mu sa mt ct, c dy Ngn H sng trng nh dng sng trn u, v c cy thch lu n hoa i. Tt c u vo ma h. Nhng hnh nh ny thm mt ln na xc nh v tr a d ca mt vng ven bin v c kh hu nhit i. Nhm Thn-Du: Nhm Thn & Qu Du - Kim Phong Kim: Ni Hm: St@St Hnh nh : Ni Nham Gip Thn & t Du - Tuyn Trung Thy:
83
Ni Hm: Nc@St Hnh nh : H Nc Ming Trn Trn nh Ni La Bnh Thn & inh Du - Sn H Ha: Ni Hm: La@St Hnh nh : Dung Nham Nng Chy Di Chn Ni Mu Thn & K Du - i Trch Th: Ni Hm: t@St Hnh nh: H Ln Xanh Sm Do Ni La To Ra Canh Thn & Tn Du - Thch Lu Mc: Ni Hm: Cy@St Hnh nh : Cy Dng X Nhn vo nhm Thn-Du chng ta thy c g vi 5 ni hm l St@ St, Nc@St, La@St, t@St, Cy@St. C 5 ni hm u c chung mt bi cnh: NI LA. Trn ci nn chng ta thy c hai nhm cn cnh. Nhm cn cnh th nht l hnh nh ni la ngng hot ng. Chng ta thy c h ming trn ngay trn nh, h ln xanh sm chim mt vng t rng, ni nham. Tt c do ni la to ra. V loi cy dng x mc trn vng t ni la. Nhm cn cnh th hai l hnh nh ni la ang hot ng. Chng ta thy dung nham nng ang chy di chn ni. Tt c nhng hnh nh ny u nm ngay ti hoc rt gn ch v tr quan st. Nh vy, nhng hnh nh ny mt ln na xc nh a d ca mt vng t c ni la.
Ni la l ni c ming nh, qua , tng thi k, cc cht khong nng chy vi nhit v p sut cao b phun
ra ngoi. Ni la phun l mt hin tng t nhin trn Tri t hoc cc hnh tinh vn cn hot ng a chn khc, vi cc v thch quyn di chuyn trn li khong cht nng chy. Khi ni la phun, mt phn nng lng n su trong lng hnh tinh s c gii phng. Trn th gii, Indonesia, Nht Bn v M c xem l ba nc c nhiu ni la ang hot ng nht, theo th t gim dn v mc hot ng. Nm dng phun ca ni la -- Sc phun mnh ca ni la tu thuc p sut t lng t v c ca dung nham. Thm vo , do nhng nguyn nhn khc nhau v a cht v cu to, ni la c nhiu dng phun. Mt s bng ln phun d di, hu dit mi th trong ng knh hn 3 km ch trong vi pht. Tri li, mt s khc tro dung nham ra chm n ni ngi ta c th bc i an ton xung quanh n. (1) Dng khng khip - p sut khng khip t bn di dy tung dung nham ln cao nhiu km, vi vn tc c trm mt mi giy. Sc phun ny c th ko di nhiu gi, thm ch nhiu ngy lin tc, to thnh mt lung kh rt di, xui theo chiu gi. Trong khi , dung nham trn rt
84
nhanh, hu dit tt c mi vt ni n trn n. (2) Dng phun Hawaii - t tn nh vy v dng phun ny rt ph bin ti cc ni la vng Hawaii (M). Thng thng, n khng bng n v hu dit nhiu, cng khng tung thng ln trn nhiu cht liu m ch phun ra dng dung nham lng, chy chm. iu gy n tng ca dng ny l ni phun mt ct la thng ln khng trung, cao trn trm mt trong nhiu pht, c khi nhiu gi lin. Dung nham c th tro ra t mt vt nt ln trong lng ni, to thnh h trn nh, hoc nhiu h nh ti nhng ch khc ni sn ni. Dng dung nham v nhng tia la c th tn ph cy ci, vn tc xung quanh, nhng ngi ta vn thi gian di tn an ton v dung nham chy rt chm. (3) Dng gy n tng mnh nhng t nguy him - C nhiu t phun ngn v mnh, ting rn vang nghe d s. Ch c mt t dung nham bn tung ln cao khong 100 m. Dung nham trn ra tng i t, to thnh mt vi dng chy. (4) Nhiu ting n, phun tro v - Dng ny cng c nhiu ting n nhng ch phun tro v , loi magma nng chy di lng t. p sut ca kh dn nn, tng ln rt cao v y tung ln trn. Ngoi tro bi cn c cc phn thch c qu bng bn ln khng trung. Dng ny thng khng c dung nham chy. (5) Dng phun c hi nc - Khi ni la hot ng gn i dng hoc cc vng m t, hoc nhiu my dy c, s tng tc gia nng magma v nc lm nc bin thnh hi rt nhanh. C nhng t n tung trong thi gian ngn. Tro c phun ln theo chiu thng ng, kt hp vi hi nc ri xung c th to thnh bn trt. Khng phi lc no dung nham t lng t tro ln cng c v n i km. Cn mt dng dung nham tro ln qua vt nt quanh chn ni la. Trong trng hp ny, mt bc mn la pht ln di theo ng nt v dung nham trn ln. Mc d chy chm nhng lng dung nham rt ln. Ni la c nhng chu k hot ng khc nhau. Hin cc nh khoa hc phn loi ni la theo tnh cch hot ng ca chng: (1) Ni la cho thy du hiu hot ng, nh c a chn hoc ming ni la to ra hi, c gi l ni la ang hot ng; (2) Ni la ngng hot ng t mi nghn nm nay nhng c tim nng bng n tr li, gi l ni la ng; (3) Ni la ngng hot ng t mi nghn nm nay, v c du hiu r ngun magma bn di cn kit, gi l ni la tt hn. (Trch: Bn Bit G V Ni La? -nick GS.Uno)
Nhm Dn-Mo: Bnh Dn & inh Mo L Trung Ha: Ni Hm: La@Cy Hnh nh : Rng ang Chy Mu Dn & K Mo Thnh u Th: Ni Hm: t@Cy Hnh nh : Cao Nguyn Canh Dn & Tn Mo - Tng B Mc: Ni Hm: Cy@Cy Hnh nh : Rng Tng Bch Nhm Dn & Qu Mo Kim Bc Kim: Ni Hm: St@Cy Hnh nh : Rng Ni B Tro Ph Kn Gip Dn & t Mo - i Kh Thy: Ni Hm: Nc@Cy
85
Hnh nh : Sui Nc. Thc Nc Nhn vo nhm Dn-Mo chng ta thy c g vi 5 ni hm l La@Cy, t@Cy, Cy@Cy, St@Cy, Nc@Cy. C 5 ni hm u c chung mt bi cnh: NI RNG. Trn ci nn chung , cn cnh cho chng ta thy ni i cao nguyn, thy rng tng bch, thy sui thc khe ghnh, thy rng ang bc chy, thy tro trng ph ni rng. Nh vy, nhng hnh nh ny xc nh v tr a d ca mt vng cao nguyn. Thm vo n gin tip cho bit c ni la trong vng, qua hnh nh chy rng v tro trng ph y ni rng. Ri t 6 nhm va trnh by chng ta c th kt hp chng thnh 4 cm: Cm Bin, Cm ng Bng, Cm Cao Nguyn v Cm Kh Hu. Cm Bin: - Nhm T-Su: Nhng hnh nh trn bin. - Nhm Ng Mi: Nhng hnh nh trn bu tri ven bin. Cm Cao Nguyn: - Nhm Dn-Mo: Nhng hnh nh vng cao nguyn, c ni la. - Nhm Thn-Du: Nhng hnh nh tip cn ni la. Cm ng Bng: Nhm Tut Hi: Nhng hnh nh ng bng v sng ln. C c ni la ng xa. Cm Kh Hu: - Nhm Thn-T: Nhng hnh nh kh hu nhit i Vi thng tin t Cm Bin chng ta nhn ra l bin nm pha ng ca vng t, xc nh gin tip qua hnh nh mt tri mc [thng tin t nhm Ng Mi]. Vi thng tin t Cm Cao Nguyn chng ta nhn ra ni la nm
86
trn vng cao nguyn [thng tin ca nhm Dn-Mo gin tip cho thy]. Vi thng tin ca Cm ng Bng chng ta nhn ra v tr bnh nguyn lu vc sng ln nm tip gip vi bin. Nh vy, bin th nm pha ng [thng tin t nhm Ng-Mi]. ng bng nm tip gip vi bin. Ni la th nm trn cao nguyn [thng tin t nhm Dn-Mo] mt khong cch rt xa t v tr ng bng [thng tin t nhm Tut-Hi]. V tr rt xa y phi l hng Ty hoc ln cn hng Ty, v hng ng l bin v v sng ln chy t trn cao nguyn xung ng bng ri ra bin. Nghim qua ni dung ca 6 nhm v 4 cm, c phi chng chng ta thy nhng hnh nh trong LTHG khng phi l nhng hnh nh ri rt, tm pho nh Hn th gii thch m l nhng hnh nh c h thng, c ch v c ch ch. Chng cha ng thng tin v a hnh, kh tng, khng gian, thi gian, h sinh thi, mi trng thin nhin, iu kin pht trin kinh t, trnh k thut, tp tc v trnh vn ha ca mt x hi c? Hnh nh chung quanh m mt ngi tip cn trong sut mt i khng phi l t. Nhng ch nhn sng to ra LTHG bit chn lc nhng hnh nh v cng c gi tr, khng thua mt chuyn gia nh ngh ca thi i ny, m ha vo bng LTHG, nh l mt h s mt ca NGIA (National Geo-Spacial Intelligent Agency). iu ny chng t mt trnh tuyt vi. Thm vo , r rng l nhng hnh nh c chn lc m ha c lin h mt thit vi x s ca ngi sng to ra bng LTHG. Cu hi c t ra: ai l ch nhn ca LTHG? Ngi ta cho rng vic sp xp thnh LTHG l cng ca i No Th nhng vic np m li do Qu Cc T, tn tht l Vng H, n thn tu dng ti hang qu cc trong rng Thanh Lm vo cui i nh Chu. Sau ng Man Xin T tc ng Phng Sc mi ni tip s nghip ca Qu Cc T hon thnh tng v danh t cho LTHG. 10 Tht vy sao? Chng ta c th no chp nhn c gii thch ny hay khng? Ca ngi Hn sng to m sao
10 Trch: Kho Lun V Lc Thp Hoa Gip, ng 19/09/2009 trn www.quangkhoi.net
87
danh s l s v hc gi ni ting Trung Hoa t xa n nay li cc cc? Ni theo ngn ng ca hc gi NVTA l nu nh mt nn vn minh m t n
pht minh ra h thng l thuyt , th tri thc x hi ca n phi c c s to ra l thuyt . Cho n nay theo ti [NVTA] hiu th chnh ngi Trung Quc cng khng hiu. Hnh nh c m ha trong LTHG c th no l
hnh nh c trng ni x s ca Qu Cc T v ng Phng Sc? Khng. Ngi Hn khng th l ch nhn sng to ra LTHG. Ti tin rng y rt c th l mt trong s nhng sn phm vn ha ca Lc Vit. Da trn c s no? tr li, ti mun hi ngc li: hnh nh ca 6 tp hp trn khng phi l quen thuc vi chng ta lm hay sao, du l nhn ton din hay l tng cn cnh mt? Khng phi l nhng hnh nh trong 6 tp hp trn trng hp kht khao vi nhng hnh nh ca vng t pht tch Lc Vit, mt ging ni mt thi tng mang ru i m ci phng Bc v c mt khp ngn nam ca sng Dng T ri sau hnh thnh mt t nc c lnh th tri rng ln t ng nh xung ti H Tn, t Ty Thc ra ti Hi Nam hay sao? ng v phng din kho cu nghim tc ca mt hc gi, d nhin l bao nhiu cha chng ta dm khng nh. Nhng ng v mt trc gic ring t th ti ngh t thn LTHG h l kh nhiu bng chng thuyt phc ti rng bn quyn vn ho ca Vit b ngi Hn tt ot t nhiu ngn nm trc. iu ti hy vng l s c tht nhiu hc gi ca hm nay v ca mai sau dm qut m vn ho v lch s tm bng chng i li cng l cho tin t v ti lp ch ng xng ng cho nn minh trit Vit. Trc khi khp li, ti cng xin mi tt c hy th c mt s vn bn ca nhng hc gi khc th nghim xem nhng thng tin trong ni hm ca LTHG c n khp vi thng tin khoa hc v mi chng ta c ci kt lun cho chnh mnh.
88
[Trch Dn]
Vn minh la nc l mt nn vn minh c i xut hin t cch y khong 10.000
nm ti vng ng Nam v Nam Trung Hoa. Nn vn minh ny t n trnh cao v cc k thut canh tc la nc, thu li, pht trin cc cng c v vt nui chuyn dng. Chnh s pht trin ca nn vn minh la nc to iu kin thun li cho s ra i ca nhng nn vn ho ng thi nh Vn ha Hemudu, Vn ha ng Sn, Vn ha Ha Bnh .v.v. Cng c nhng kin cho rng, chnh nn vn minh la nc l chic ni hnh thnh cng ng c dn c li sng nh c nh canh v cc gi tr vn ho phi vt th km theo, chnh l vn ha lng x. Cc nh khoa hc nh A.G. Haudricourt & Louis Hedin (1944), E. Werth (1954), H. Wissmann (1957), Carl Sauer (1952), Jacques Barrau (1965, 1974), Soldheim (1969), Chester Gorman (1970)... lp lun vng chc v a ra nhng gi thuyt cho rng vng ng Nam l ni khai sinh nn nng nghip a dng rt sm ca th gii. Qu hng ca cy la, khng nh nhiu ngi tng l Trung Quc hay n , m thc ra l vng ng Nam v vng ny kh hu m v c iu kin l tng cho pht trin ngh trng la. Theo kt qu kho c hc trong vi thp nin gn y, qu hng u tin ca cy la l vng ng Nam , nhng ni m du n ca cy la c ghi nhn l khong 10.000 nm trc Cng Nguyn. Cn Trung Quc, bng chng v cy la lu i nht ch 5.900 n 7.000 nm v trc, thng thy cc vng xung quanh sng Dng T. T ng Nam , ngh trng la c du nhp vo Trung Quc, ri lan sang Nht Bn, Hn Quc, nhng ni m c dn ch quen vi ngh trng la mch. Ngy nay, gii khoa hc quc t, k c cc khoa hc gia hng u ca Trung Quc ng thun cho rng qu hng ca cy la nc l vng ng Nam v Nam Trung Hoa. khng nh v cc lun im cho mt nn Vn minh la nc, chng ta phi hiu rng vic trng trt, thu hoch, ct gi, ch bin thnh thc phm t sn phm ca la nc l phi t n mt trnh tin tin v m bo s thng d thc phm phc v cho mt x hi dn c ng c v thc y cc yu t khc ca mt nn vn minh ra i. iu kin c bn ca Vn minh la nc: A. Mi trng - Lng ma hng nm vo khong t 2.000 - 2.500 mm, - Vo thi k tng trng cn mt lng ma vo khong 125 mm trong mt thng, - Thi k thu hoch cn nhiu nng (rung kh cng tt), - Nhit mi trng thch hp nht, khong 21 - 27C, - C dn phi c kinh nghim trong vic ti v tiu (thy li) B. Yu t khc
89
- Khu vc canh tc phi c bng phng rt cn thit duy tr mc nc t 100 mm n 150 mm gip cho cy la tng trng v kt ht tt. - Chnh v vy, nhng khu vc ng bng v cc lu vc cc con sng chy qua cc min nhit i nhiu ma s l mi trng thn li cho cy la nc pht trin. V d nh ng bng sng Hng, lu vc sng Dng T... thch hp cho cy la nc. - Thi v l yu t cng quan trng khng km cho cy la nc, iu ny thc y vic sng ch ra lch tnh ngy, thng, nm v cc ma trong nm ca cc c dn trng la nc. - Ging la cng l mt yu t tng nng sut v phm cht cho cy la nc m cc c dn trng la nc c bit coi trng. Cc cuc kho c gn y chng minh s tn ti ca con ngi trn lnh th Vit Nam t thi c. Vo thi k mi, cc nn vn ho Ho Bnh - Bc Sn (gn 10.000 nm trc CN) chng t s xut hin ca nng nghip v chn nui, c th l c ngh thut trng la nc. Cc nh kho c tm thy trong lp t bn di khu kho c thuc Vn ha Ha Bnh nhng ht thc ha thch khong 92607620 nm trc. Nhng theo nhiu nh kho c, a s di tch, di vt tm thy Thi Lan, khi nh tui li thy mun hn nhiu so vi tui nh ban u trc khi ngi ta tm thy nhng di tch v vn minh la nc. Vt tch ba cm tin s nu vi go t la mc hoang xa nht th gii, 13.000 nm trc, c mt nhm kho c MTrung Hoa tm thy trong hang Diaotonghuan pha nam sng Dng T (bc tnh Giang Ty). C dn sng trong vng ny bit th nghim cc ging la v cch trng trong thi gian di tip theo . iu ny c nhm kho c chng minh qua s tng ln phytolith ca la (phn thc vt ho thch, tn ti nh giu cht silica) lng trong nhng lp trm tch theo thi gian. Tin ny c ng trn tp ch khoa hc Science, nm 1998. Cc nh khoa hc nghin cu v phytoliths - thch th la - ny chng minh rng t 9000 nm trc dn c vng n nhiu go ca la trng hn la hoang. Nhm c dn bn a ny cng bt u lm gm th xp bng t trn tru. Kinh nghim v trng la tch t ti y trong my ngn nm a n ngh trng la trong ton vng nam Dng T. Di tch xa th hai, 9000 nm trc, l Pengtou, gn h ng nh pha nam sng Dng T. Hn bn mi ch c di tch la c hng ngn nm c tm thy vng nam Trng Giang. Gn ca bin nam Trng Giang, di tch Vn ho Hemudu (H M ) cho thy vn minh la nc trong vng ln n trnh rt cao vo 7.000 nm trc, sm hn c di tch lng trng k Banpo (Bn Pha) xa nht ca dn tc Hn phng Bc. Hemudu l mt lng vi trm ngi sng trn nh sn trong vng m ly ca sng Tin ng. Dn Hemudu trng la, n cm, li lp rm v tru dy 25-50 cm, c ni dy n c mt, trn din tch 400 mt vung. C th l lp rc li trn
90
sn p la. Di ch thc vt c u, c nng, to v di ct ng vt hoang hu, tru, t gic, cp, voi, c su... cho thy kh hu vng Nam sng Dng T by gi thuc loi nhit i, hon ton thch hp vi vic canh tc la nc. Nn vn ho Hemudu xa by ngn nm c nhiu im gn gi vi vn ho Phng Nguyn-ng Sn vn l nhng vn ho tr hn nhiu sau hn 3000 nm. C dn vng nam Trng Giang lc y c l gn vi c dn Bc Vit v mt chng tc v vn ho hn c dn bc Trung Hoa. Khun mt p t s ngi Hemudu trng by Vin Bo tng Hemudu cho thy h ging ngi thuc chng Nam Mongoloid, tc l chng ca ngi Vit Nam t thi ng Sn v sau. Sau vn ho Hemudu, hng lot vn ho la nc khc sinh ra dc lu vc sng Trng Giang khong 4000 nm trc nh Liangzhu, Majiabin, Quinshanyang, Qujialing, Daxi, Songze, Dadunze. iu kin ng bng sng Hng l ni rt thch hp cho la hoang v sau ny l la trng. Tht l k l, ngi Vit trong cng ng chng Nam Mongoloid l t tin ca vn minh la nc. (Vn Minh La Nc - Wikipedia)
[Ngng Trch Dn] [Trch Dn] Con ngi sng lu vc sng Hng t thi C cch y khong 25 ngn
nm. Canh tc la nc c pht trin vo thi Mi trong nn vn ha Ha Bnh - Bc Sn, cch y khong 9 ngn nm. ng bng ph sa Sng Hng bt u c thnh lp vo thi Holocene cch y khong 10 ngn nm, lc mc nc Bin ng cao hn hin nay 2-3 m. Cch y khong 9 ngn nm, nc bin bt u h thp dn, ng bng c ni rng thm ra hng bin. Thm vo , ng bng c ph sa sng Hng bi p dy thm, v ln di ra bin vi vn tc khong 22 m/nm (9). Trong 9000 nm qua, Bin ng tri qua 4 ln nc dng (b bin li vo t lin) v 4 ln nc bin h thp (ng bng tin ra bin) vi cc nh bin dng cao cch y 9000, 6000, 4500, 3500, v 4 nh thp xy ra khong 7000, 5000, 4000 v 2500 nm trc y (4). Ngy nay nc bin li dng cao. Lng ph sa trung bnh sng Hng khong 80 triu m3/nm, tng ng vi 130 triu tn. Nm 1971, nm l ln ca th k, c lng ph sa ti 202 triu tn. Trong ma l, mi mt khi nc sng Hng cha khong 1,2-1,5 kg ph sa (9), gp 3 ln hm lng ph sa trung bnh ca sng Hu trong ma lt Chu c (500g/m3). Ti ng bng Cu Long (BCL), hng nm ng bng dy thm t 0,1 n 0,15 mm ph sa. Nu c cng lng t theo t l s lng ph sa (i.e. 0,3 0,45 mm/nm),
91
Cnh tr m t trn cc trng ng, nh Trng ng ng Sn, Ngc L cho thy cnh quang thi vua Hng, cch y trn 2 ngn nm, l cnh cho ghe trong m ly. Mun th gm ng vt hin nay nh b, nga, ch, cp, hu, chim, v.v. Ngoi ra, cn mt s th l nh con vt u chim c 4 chn, c ui di ca loi kh; hoc con vt 4 chn, c bm, ui cun, ming h rng, nay tuyt chng (9). Hnh nh ny chng t vo thi 3000 nm trc, BSH cn l mt vng t thp, n a v hoang d, b ngp lt hng nm 4-5 thng trong ma ma l, tng t nh vng ng Thp Mi ca BCL cc thp nin trc. Theo s thnh hnh t nhin ca sng ngi, ph sa lng ng nhiu b sng, to thnh mt thin nhin cao hn ni ng 2-3 m, cng xa sng cuc t thp dn, v tn cng l vng m ly. Ch sau ny, cch y 2300 nm, h thng iu Phong Kh (Sng by gi) mi c thit lp (Theo Giao Chu K), tip theo l ty bc Long Bin (tc H Ni) (theo Hn Th). H thng c pht trin thm di thi L Bn (khong 521) quan trng nht l cng trnh ca Cao Bin (gia th k th 9) cho h thng quanh thnh i La, v di thi vua L Nhn Tng (1072-1127) vi cng trnh C X (1108) v hon chnh vi Quai Vt di i Trn (9). Nh h thng hu hiu ny, l lt c kim sot, nh vy la canh tc c 2-3 v/nm. Tm li, BSH cch y 3000 nm cn l vng m ly, n a. Ch nhng vng t trn thin nhin ven sng l kh cao, tuy c b ngp lt trong ma l nhng thi gian ngp lt ngn hn trong ni ng, nn mi c c dn sinh sng. C l, Thnh Dn vo thi c nm trn loi t kh cao ny. La c v vy phi thch nghi trong mi trng ny. Trch: Th Tm Li Chn Dung Ging La C Thnh Dn - Trn
ng Hng, Ph.D.) [Ngng Trch Dn]
Chn thnh cm n tt c cc bn c v cc hc gi. TS. H Hng Quc
92
60HoaGip
Hahungquoc
2012
Khoi nguyen publisher

Giai Ma Bi An 60 Hoa Giap - V2012

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giai Ma Bi An 60 Hoa Giap - V2012

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

60HoaGip

GII M B N 60 HOA GIP

Trch trong B n 60 Hoa Gip ca Nguyn V Tun Anh - Trung Tm Nghin Cu L Hc

vn l huyn b kh hiu. 2 Bng 60 Gip T l mt cch gi khc ca bng

v ci ngun ch thc ca n l lch s 5000 vn hin ca ngi Lc Vit. 3

1. VIT DCH GIN LC

B. H , Ng Hnh v Nguyn L Vn Hnh

C. T Tin Thin Bt Qui, H , Ng Hnh Dn Ti Hu Thin Bt Qui & Vit Dch

Vit Dch c cho l mt kt hp trn vn v k o l v vic tri,

D. L Thuyt Ng Hnh Nguyn Thy Trong Vit Dch

2. NHNG BN CI V QUY LUT NP M CA LC THP HOA GIP

gip t c th ch Hn ph nhn cch gii thch ca Thm Qut

chng minh c nguyn l ca n. Ti c th b tc thm l du Thm

Ng hnh trong c th ch Hn ph hp vi lp lun ca L Hi Tp. Qua

hnh l . . . Kim, Ha, Mc, Thy, Th tuy ng ni nghch hnh nhng li

th t l Kim Ha Mc Thy Th. M th t ny th khng phi l th t

Dch i su vch l i thnh vy. Cch lp php u ng vi lut l. 9

3. GII M NGUYN L NP M QUA LNG KNH VIT DCH

Trong tin trnh a n Vit Dch , v th hai trong 67 li mt ng l

ni cch khc, hai

Thm vo Vit Dch cng ni l:

Vng cung ch chiu xoay c bn

[thun hnh] cn nhng ng tn en ch Qui-S phn b theo

Dch ni khng phi l hai vng hnh kh iu m Thm Qut quan st

Xt v mt thin nhin sinh ho, bn trong vng ai ca hnh

bn trong v chuyn ng hu thin nm bn ngoi. Nhng ch chuyn

hng Gip t, Canh Tn tc l ni ng hay cng hng v tr SINH v

gc u-cui ca Kho Nguyn khng phi l cng din t mt vng trn bt

, . Theo cch dch ca ngi khc th Thin khai T c ngha l

trn vn v k o l v vic tri, vic t, vic ngi ng th hin. v gii

[Trch Dn] Gip T - t Su l Hi Trung Kim. T thuc Thy li l ci h, li l t

4. GII M NI DUNG CA LTHG QUA LNG KNH VIT DCH

Nng nng n nt n rung t

min Trung (Ngun: Dn Tr).

Mt trong nhng thnh qu ni ting sau qu trnh ni la phun

nhng di la trng theo gi xun ba vy kn cc khu vc o ngc Ct B. (Ngun:

i lin vi mi trng ny iu t nhin. y t rng, nhiu ma v kh m nui dng la.

nc khng bao gi cn, khng bao gi y, cc thnh vch xung

tro xm lnh lo dng thng ng." Ngun: Ln nh Ni La Pinatobo - Tp

Lng Kaliadem, Yogyakarta, Indonesia ph y tro trng xm ca ni la

Merapi phun vo thng 11, 2010. (Ngun: )

Thin H Thy vi ngha Nc Ca Sng Tri hoc vi ngha nh Sng Ca Ngn H l c l.

Gip Dn & t Mo - i Kh Thy:

M st gch ngi Khnh Bnh ( p Tn Bnh, x Tn

5. DU N LC VIT TRONG BNG LTHG

10 Trch: Kho Lun V Lc Thp Hoa Gip, ng 19/09/2009 trn www.quangkhoi.net

Vn minh la nc l mt nn vn minh c i xut hin t cch y khong 10.000

Chn thnh cm n tt c cc bn c v cc hc gi. TS. H Hng Quc

You might also like