Professional Documents
Culture Documents
Bi 4: S DNG MY SC K GC14B-SHIMADZU Phn 1: Gii thiu v phng php sc k. Phn 2: Gii thiu v sc k kh. Phn 3: Gii thiu v sc k lng. Phn 4: Gii thiu v ni dung th nghim.
Phn 1: Gii thiu v phng php sc k. 1. Gii thiu v phng php sc k: nh ngha: Sc k l mt phng php tch trong cc cu t ca mt hn hp c phn b gia hai pha, mt trong hai pha tnh ng yn cn pha kia chuyn ng theo mt hng xc nh. 2. Phn loi: Ngi ta c th phn loi cc phng php sc k da vo c ch hot ng sc k, tnh cht pha tnh hay da vo ct sc k. Da vo c ch hot ng ca sc k ngi ta c th phn thnh sc k hp ph, phn b, trao i ion. Da theo tnh cht pha c sc k lng rn, sc k kh lng, sc k lng lng. Da trn dng ct c ct v bng phng. Thng thng ngi ta thng gi tt cc phng php sc k nh sc k kh, sc k lng, sc k lng cao p, sc k lp mng, sc k gel Bng cc phng php sc k:
Phn loi sc chung Sc k lng LC lng. + Lin kt lng. + Hp th v trao i ion lng- rn. Sc k kh GC kt. + Kh rn. Sc k lng siu Pha lng: cht lng + Kh lng. + Kh pha lin + Phn b lng + lng ph ln trn mt lp rn. + Cht hu c c gn trn mt b mt rn. + Nha trao i ion dng rn. + Lng c ph trn mt cht rn. + Cht hu c c gn trn mt b mt rn. + Nha trao i ion dng rn. Cht hu c c + Phn b. + Phn b gia cht lng v b mt lin kt. + Hp th ion. + Phn b gia kh v lng. + Hp th ion. Phn php Pha tnh Kiu cn bng
Phn
gia
Page 20
Bo co thc tp tt nghip
ti hn siu ti hn. lin kt trn mt b mt rn. cht lng siu ti hn v b mt lin kt.
3. C s chung ca phng php sc k: Xt vi mt qu trnh sc k kh: pha tnh l mt lp phin lng ph ln trn b mt rn, pha ng l dng kh nn p sut mang cht phn tch qua ct. Trong sut qu trnh cht phn tch chuyn ng qua ct sy ra hin tng phn b ca cht phn tch gia pha tnh v pha ng, iu ny lm cho cht phn tch b gi li trong ct sc k mt thi gian lu hn so vi thi gian ra ca pha ng. Lng pha tnh ra khi ct c phn b di dng mt pic m thi gian xc nh nh pic ph thuc vo tng tc gia cht phn tch vi pha ng, pha tnh, v iu kin tin hnh th nghim, thi gian ny l c trng cho mi cht phn tch. Thng thng th nhng cu t tng tc mnh vi pha tnh th s c thi gian lu lu hn. Nh vy nh ct sc k ta c th tch c cc cht khc nhau trong mt mu phn tch. Din tch ca pic c trng cho lng cht phn tch trong mu v nh vy ta s xc nh c hm lng cht phn tch trong mu. 4. Cc phng pho tin hnh tch sc k: a. Phng php ra gii: L phng php c s dng thng dng nht hin nay. Cht ra gii hay chnh l pha ng trong qu trnh phn tch. Dng a cht phn tch qua ct, thng th cht ra gii c i lc vi pha tnh b nht (b hn mi cht c trong pha tnh). Dung dch ra gii c th dng l mt cht, hay mt dung dch c nng c nh hay thay i hoc hn hp ca cc dung dch ra gii. b. Phng php tin lu: Hn hp cn tch A, B, C c a vo pha trn ca ct mt cch lin tc v c chy qua ct. Gi s th t tng tc vi pha tnh l C>B>A th th t cc cht ra khi ct l A sau l A+B v cui cng l A+B+C. S d nh vy l v theo th t u tin i lc th A ra trc ri n B v cui cng l C. Cc cht u b thot ra v sau khi ct hp th bo ha vi cc cht th khng cn kh nng gi cc cht na, v phi cc cht thot ra ngoi. Phng php ny khng c kh nng tch hon ton cc cu t nn t c s dng. c. Phng php th y: Mu c cho vo ct, sau s dng dung mi c i lc mnh nht i vi pha tnh a vo ct. Khi cht c i lc yu nht so vi pha tnh th b y ra
SVTH: Hong nh Thnh Ha du 1 k53 T 7 Page 21
Bo co thc tp tt nghip
u tin, sau l n cc cht c i lc yu tip theo, v cui cng l ch c pha ng i ra. i vi phng php ny th c nhiu khi pha i ra l khng c tch hon ton m c ln vi cc cu t khc. c bit vi nhng mu phn tch phc tp, th ngi ta phi dng phng php ra gii. 5. Mt s khi nim: Th tch lu Vr l th tch pha ng cn thit vn chuyn cht tan I ra khi ct v n detector. Thi gian lu tRi l thi gian t lc cht tan I c np vo ct tch ct tim mu n lc ra khi ct thi im to pic cc i. Mi lin h: Vr = Fc*tR vi Fc l lu lng pha ng i trong ct. Tm l gi tr thi gian lu ca pha ng trong ct, TR l gi tr thi gian lu ca cht phn tch I i trong ct. hiu TR Tm = TR gi l thi gian hiu chnh ca cht I. H s K phn b ca cht I c nh ngha l t s nng ca cht I gia pha tnh v pha ng. K= CS/CM. cn K li l h s dung lng c o bng t s lng cht phn tch trong pha tnh v pha ng. K = Ns/NM= tR/tM l i lng c chng cho tc chuyn ng ca cht phn tch trong ct. khi K nh hn mt th s ra ri l qu nhanh nn kh c th xc nh c thi gian lu, khi K c gi tr t 20 n 30 th s ra gii l qu chm. Thng thng gi tr ca K ph hp cho php phn tch sc k l 1 n 5. Vic iu khin gi tr ca K l c th thc hin c nh s dng cc bin php thay i nhit , cch nhi ct, thay i thnh phn pha tnh v pha ng. H s tch ca 2 cht c pic gn nhau l i lng c trng cho s phn ring, s tch gia 2 cht , nu cng ln th cc pic cng nm xa nhau, s tch ring 2 cu t cng tt. = TRA/ TRB = tA/ tB= KA/ KB. cho s tch c tt th nm trong khong 1,05 n 2 gi tr ny khng c ln qu v n s lm tng thi gian th nghim. dong rng ca pic W, W1/2. Nh hnh v. don rng ca pic th s lin quan n s tch ca cht, nguyn nhn gy ra dn di ca pic l do s khuch tn.
Page 22
Bo co thc tp tt nghip
rng ca di sc k c biu din theo phng trnh: C l nng (mole/cm3), t l thi gian, x l khong cch di chuyn c dc theo ct, D l h s khuch tn, m l s mole cht tan dch chuyn qua mt n v tit din ngang ca ct. phng trnh trn cho bit lch chun . Chiu cao a l thuyt H l hng s t l gia phng sai 2 ca di cht tan v khong cch x m n di chuyn. Tn chiu cao a l thuyt H c ly t l thuyt chng ct trong s tch c thc hin trong nhng giai on ri rc c gi l a tch.
Page 23
Bo co thc tp tt nghip
Vi L l chiu di ca ct. C th gi nh ct sc k c chia thnh N phn mng hay N lp hay N a tch. mi s phn b cht tan vo hai pha li t n mt trng thi cn bng mi (sc k l mt qu trnh ng, thc ra pha ng chuyn ng chy lin tc v thi gian khng thit lp trng thi cn bng). Nu chiu cao l thuyt cng nh th rng hay s dong rng pic cng nh. Kh nng tch ca cu t mt hn hp ca mt ct c ci thin nu gim chiu cao mt a l thuyt. Cc cht tan khi chuyn qua mt ct tch c chiu cao a l thuyt khc nhau bi v chng c h s tch khc nhau. Chiu cao ct a l thuyt khong t 0.1 n 1 mm trong sc k kh v khong 10 trong ct sc k lng hiu nng cao v nh hn 1 trong sc k in di mao qun. S a l thuyt Vi tR l thi gian lu ca pic, W l don rng ca pic, W1/2 l chiu rng ca pic o na chiu cao t nh n y pic. phn gii ca ct Rs ca hai ct c nh ngha:
phn gii ca hai ct cho bit kh nng tch ca hai cht phn tch bi ct. Nu phn gii khong 1,5 th cho php tch A v B gn nh hon ton( s xen ph ch khong 0,3%, nu phn gii khong 0,75 th khng tch c cn phn gii bng 1 th xen ph c 2 pic l 4%. 6. Cc yu t nh hng ti qu trnh phn tch Chng ta c th thay i cc iu kin phn tch ny tc ng n hiu ng tch ct v phn gii ca php phn tch. Tc pha ng: tc ng n chiu cao H, hiu lc tch ca ct tng nu tng thi gian lu ca tip xc pha tnh ng, tc l gii tc chy ca pha ng, song vic ny s ko gii thi gian phn tch. Ngoi tc pha ng cc yu t khc nh hng cn c h s khuch tn pha ng v pha tnh, t s phn b, ng knh ht nhi, b dy lp cht lng ph ln ht
SVTH: Hong nh Thnh Ha du 1 k53 T 7 Page 24
Bo co thc tp tt nghip
S khuch tn xoy: l hin tng cc cht phn tch c ng i khc nhau khi i qua pha tnh, v vy s gy ra thi gian ra khi ct l khc nhau. Thng thng tnh trng ny sy ra do ht ln, kch thc ht khng u, v vy cch khc phc l s dng pha tnh l cc ht c kch thc b, kch thc ng u. Nhng nu kch thc ht cng b, th tr lc ln pha ng cng ln s cn p sut pha ng cao. A = c trng cho khuch tn xoy, ph thuc ng th ca cht nhi, hnh dng hnh hc, v kch thc ca ct nhi, l ng knh trung bnh ca ht. S khuch tn dc: l qu trnh cht di chun t ni c nng cao xung ni c nng thp. S khuch tn dc gy ra s gin rng ca pic. i lng c chng cho s khuch tn dc l B= 2 vi l h s khuch tn ca cht tan trong pha ng, l h s tr khng ca cht nhi ct n s khuch tn. S chuyn khi trong pha tnh: khi pha tnh l cht lng, h s chuyn khi Cs t l thun vi bnh phng chiu dy lp phin, t l nghich vi Ds ca cht tan trong phin. Vi lp phin dy cht phn tch phi di chuyn trung bnh lu hn n b mt, vi khuch tn nh, cht tan di chuyn chm hn. Khi pha tnh l mt b mt rn, s chuyn khi Cs t l thun i hi cho cc cu t c hp ph v gii hp ph. S chun ng trong pha tnh i hi mt thi gian lu hn trong khi cc cht trong pha ng lin tc c y v pha trc, chnh v vy gy ra s dn di ca pic. Khc phc i vi pha tnh l phin lng th cn la chn nhng cht lng c nht nh s lm tng h s khuch tn, lp phin mng nhng nu lp phin qu mng s lm gim dung tch hp ph, v c th gy hin tng lng khng bao kn cht nn. S chuyn khi trong pha ng: h s chuyn khi trong pha ng Cm t l nghich vi h s khuch tn ca cht tan trong pha ng Dm, bnh phng ng knh ca ht, bnh phng ng knh ca ct v tc chy ca pha ng. Ci thin Rs bng nh gim chiu cao ca mt a l thuyt v phn gii t l thun vi ( khi tng s a ln 2 ln ng ngha tng phn gii ca ct ln ln. Tng s a l thuyt bng cch tng chiu di ct th phi tiu tn nhiu thi gian phn tch hn. Gim chiu cao mt a l thuyt c th thc hin vi sc k kh l tng nhit ct, vi sc k lng l gim chiu di lp phin.
Page 25
Bo co thc tp tt nghip
Ci thin Rs nh h s chn lc : khi tng th s tch ca ct cng tng, s thay i l thay i pha tnh hay c pha tnh ln pha ng. i vi sc k kh l thay i theo trng trnh nhit cn pha lng l thay i theo nng pha ng. Ci thin Rs nh h s dung lng K, ni chung khi K tng th phn gii tng. Rs = nh vy khi K>10 th s tng K ch tng mt cht t Rs, thng thng K ti u trong khong 1 n 5.
PHN 2: SC K KH. 1. H thng sc k kh: H thng sc k gm c c 4 phn chnh l b phn to kh mang, b phn tim mu, b phn ct tch, b phn detector v cui cng l mn hnh hin th. 2. H thng kh mang: Kh mang phi tr v mt ha hc nh He, Ar, N2, CO2, H2. Vic la chn kh mang ph thuc vo detector. La chn kh mang nh sau: detector o dn cn s dng kh mang c dn cao nh H2, He. Detector ion ha ngn la cn chn kh mang N2 khi khng cn ghp ni vi cc thit b khc, nu c ghp ni th chn He. Detector cng kt ngn la th dng N2. Cc c im khi s dng cc kh mang thng thng: H2 s dng cn dng kh N2 ui ht O2 trong ct trc v cn c my r nu c s c h H2, he, Ar l kh tr thch hp nhit d cao. Kh N2 kh tr, r tin nn dng nhiu trong cc my phn tch, nhng cn ch N2 c dn kh gn vi mt s kh, hi hu c nn c th nhn sc k pic nghch. H thng cung cp kh mang bao gm b iu chnh p sut, thit b o p suaatsm thit b o tc dng, thit b lc kh trc khi a vo ct. thng thng p sut kh t 10 n 50 psi s c tc dng t 30 n 150 ml/ph i vi ct nhi v 1 n 25 ml/ph i vi ct mao qun. ni chung, khi p sut c khng ch khng i th tc kh i vo ct cng khng i.
Page 26
Bo co thc tp tt nghip
3. H thng tim mu: Dng bm tim vi lng a mu lng hoc kh vo ct qua mt van cao su silicon. Lng mu a vo t mt n 20 . i vi ct mao qun lng mu s dng rt t, chnh v vy h thng chia dng c s dng ch mt phn rt nh mu c a vo ct cn hu ht c thi ra ngoi.
Page 27
Bo co thc tp tt nghip
S dng bm tim: ht dung dch n vch ri ko ngc bm kim tt c mu i vo xilanh, sau khi xuyn kim qua lp m silicon th yn 3 n 5 s sau mi y piston.
a. Tim mu c chia dng: S dng cho tim mu c nng phn tch cao hoc phn tch kh, tuy nhin phng php ny c th gy mt mt mu kh bay hi trong qu trnh tim mu. tim mu chia dng c phn gii cao v c th x l cc mu bn nu nhi vo trong ng tim cht hp ph thch hp. Cc cht c nhit phn hy thp c th phn hy trong xut qu trnh tim mu nhit cao. b. Tim mu khng chia dng S dng cho cc dung dch rt long. N cung cp phn gii tt cho nhng dung dch phn tch nh lng c th c cc thnh phn phn tch km bay hi b mt trong qu trnh tim. c. Tim mu trn ct( on- column injector): S dng tt nht cho phn tch cc cht km bn nhit. l k thut c phn gii thp v khng th s dng cho nhng ct c ng knh b hn 0.25 mm. N c th x l cc dung dch lng hay c.
SVTH: Hong nh Thnh Ha du 1 k53 T 7
Page 28
Bo co thc tp tt nghip
4. Ct sc k: a. Ct nhi: Lm bng thp khng r vi ng knh t 3 n 6 mm v chiu di t 1 n 5 m. Ct cha cc ht cht mang rn thng l cht mang c ph lp pha tnh lng. kch thc ht ng nht s lm ci thin chiu cao ct v phn gii. c ht nh s lm gim thi gian cn bng ha tan v nh gim c chiu cao ct. tuy nhin nu kch thc ht qu nh s lm gim khng gian gia cc ht v tng p sut ct. Kch thc ht c biu din bi 80/100 mesh. Mt s loi cht rn: hu ht cc cht mang trong sc k ct u c to t diatomite nh chromosorb A,B,G,W,P. C 2 yu t cn lu khi chn cht mang l cu trc v c tnh b mt. Tng tc gia b mt cht mang l nguyn nhn gy ra s ko di ui pic. Kch thc ht nh s lm tng phn gii ca ct nhng ng thi lm tng p sut ct, chnh v vy ti u ct ngi ta thng ch to ht mang c kch thc ng u. T l phn trm pha lng: bao bc ht ton b b mt ca cht mang, ngn cn s tip xc gia cht mang v pha ng. T l pha lng/ cht mang khng c qu nhiu, trn 30% th hiu qu tch ca ct gim i rt nhiu, trc y ngi ta khng ch t 15 n 30% cn by gi l 2 n 10%. T l pha lng cn ph thuc vo cht phn tch, nu cht phn tch kh bay hi th chn t l pha lng thp (<3%) cn nu cht d bay hi th chn t l pha lng cao. Mt nhi ct: nh hng r rt n kh nng lu gi pha tnh. Khi mt nhi ct tng th khi lng pha tnh tng. Luyn ct: t t nht ct trong 2 gi nhit >25 oC so vi nhit ti a m ct s s dng. Cp dng kh mang tc 5 n 10 pht qua ct. u ra ca ct h, khng ni vi detector trnh lm bn. b. Ct mao qun: Ct mao qun c chiu di 15 n 100 m v ng knh t 0.1 n 53 mm. ct c ch to t thy tinh oxit tinh khit nu chy c mc lin kt ngang cao hn nhiu so vi thy tinh thng v chu c nhit 350 oC. lc cng cao ca ng thy tinh cho php ch to ct c thnh mng v d un.
Page 29
Bo co thc tp tt nghip
Cc ct mao qun c trng lp lng ln thnh cung cp phn gii cao hn v thi gian phn tch ngn hn so vi ct nhi. Ct mao qun hp c phn gii cao hn so vi ct mao qun rng nhng chng i hi p sut cao hn v c dung lng lm vic nh hn. Lp phin mng trn b mt trong mao qun t 0.1 n 5 nu gim lp phin ny s lm tng phn gii, gim thi gian phn tch nhng s lm gim dung lng hp ph. Ct mao qun
Page 30
Bo co thc tp tt nghip
5. Yu cu pha tnh: Mt pha tnh l tng trong sc k cn th hin chn lc v kh nng ha tan ca cc cu t c tch v khong nhit lm vic rng. N cng phi bn ha hc, c p sut hi bo ha thp theo nhit , nhit lm vic nh nht theo nhit phng pha lng phi tn ti trng thi lng ( khng c tn ti trng thi rn). Cc php phn tch trong sc k l kt qu qu ca nhng phn tng tc gia pha tnh ha tan chn lc v s khc nhau p sut hi bo ha ca cc cht tan. Lc tng tc chu trch nhim chnh l lc phn b, cm ng, nh hng v tng tc cho nhn, tng cc lc tng tc c c trng bi phn cc phn t. Kh nng chn lc s chi phi phn tch gia cc pic v cao, hp ca pic thu c. khc nhau ca s chn lc cho php tch cc cc cht tan c cu trc gn ging nhau ca mt pha tnh. Cc yu t nh hng n chn lc gm bn cht pha tnh, nng pha tnh, nhit ct v vic chn la v s l s b cht mang rn hoc cht hp ph.
Page 31
Bo co thc tp tt nghip
Mt s pha tnh thng dng nh squalance, polysioxanes polyethylene, glycol. Vic la chn pha tnh ph thuc vo bn cht ca cht phn tch, ct phn cc tch mu phn cc v ngc li. 6. Cc loi detector: a. Detector o dn nhit Cu to n gin, p ng hu ht cc cht phn tch. Tuy nhin n c hn ch l dn nhit khng nhy d tm cc lng cht phn tch t cc ct mao qun m c ng knh <0.53 mm. dn nhit ca mt s kh 273 oK v 1 atm
dn nhit l kh nng vn chuyn nhit t vng nng sang vng lnh. Trong th nghim o dn nhit, cc phn t kh p vo si t s ly nhit ca si t ri bt ra vi ng nng ln hn. S va chm s tier l vi tc mt nhit. s khc nhau v khi lng phn t cht dn n s khc nhau tc chuyn ng ca cc phn t kh s dn n dn nhit khc nhau. Nh vy dn nhit H2 cao nht ri He ngi ta hay s dng He lm kh mang v He c dn nhit ln (th 2 sau H2) v tr.
Page 32
Bo co thc tp tt nghip
Nguyn tc: Mt dng kh mang lm kh so snh i qua cc cu R1, R2. Kh mang v mu sau khi qua ct c dn qua S1 v S2. C 4 si t S1,S2,R1,R2 c duy tr cng nhit , in tr chng c cng gi tr, cu cn bng, tn hiu ra bng 0. Nu in tr S1 v S2 thay i do kh mang cun theo cht phn tch th cu mt cn bng, xut hin tn hiu. nhy ca detector t l nghch vi tc dng kh, tng theo s khc nhit gia dy t v mi trng xung quanh, tng theo bnh phng cng dng dy. b. Detector ion ha ngn la: Nguyn tc hot ng: da trn s bin i dn in ca ngn la c cu to bi hn hp kh H2 v O2 trong khng kh v c t trong mt in trng. Kh mang sau khi ri khi ct i qua ngun ion ha vo bung in cc. chng b bn ph bi cc chum ht e to thnh cc ht tch in (ion dng, ion m, election). Kt qu to thnh dng in i qua in tr o R. S ri th Eo qua in tr R ny s c khuch i ri a ra my ghi. Nu ch c kh mang i qua 2 bn ca in cc, dng in sinh ra gi l dng nn, lm gim thiu dng ny ngi ta dng mt dng in b chnh. Kh mang em theo cc phn t mu, cc phn t ny b ion ha v dng in qua in cc tng ln. Cc tn hiu c ghi li di dng cc pic. ng dng: nhy ca detector FID cao hn rt nhiu so vi nhy ca detector TCD khong 100 n 1000 ln. Tuy nhin n khng s dng thc hp vi
SVTH: Hong nh Thnh Ha du 1 k53 T 7 Page 33
Bo co thc tp tt nghip
cc hp cht hu c: CO, CO2, axit formic, formaldehit, NOx, NH3, h p cht cha halogen, CS2, H2S, H2O v bn thn cc kh cn thit dng hot ng detector ny nh H2, N2, He. c. Detector cng kt in t (ECD) Nguyn tc: b phn chnh trong detector l bung ion ha, ni din ra cc qu trnh ion ha, bt gi electron v ti lin hp. qu trnh ion ha: t mt ngun phng x 63Ni c lp rp sn trong detector pht ra chum tia vi tc khong 108, 109 ht/ giy. Cc ht ny s ion ha phn t kh mang N2 hoc 5% metan trong Ar to cc ion dng ca phn t kh mang v in t t do s cp. So vi cc in t ca chum tia , cc in t ny chm hn. Chng c gia tc nh mt in trng v chuyn dch v pha anot. Ti y chng b ly mt in tch v qua to ra dng nn ca detector. Qu trnh cng kt in t din ra khi cc phn t cc cht phn tch vi cc i lc electron cao i vo detector. Chng bt mt electron dn n detector thay i hiu in th gia anot v catot duy tr dng nn khng i. s thay di ny c ghi nhn di dng pic sc k trn giy ghi hoc bng computer. ng dng: Detector loi ny c bit nhy vi nhng phn t hp cht c kh nng cng kt vi cc in t t do trong pha kh nh cc phn t cha halogen, cacbonyl lin hp, nitril, hp cht nitro, v hp cht hydrocacbon, cc ru v xeton. d. Detector ph khi My ph khi l mt detector vn nng cho phn tch nh tnh v nh lng cc cht hu c sc k ln sc k lng. Trong phng php ph khi, cc phn t kh ion ha (thng to catrion) c tng tc trong mt mi trng in t v sau c tch theo khi lng ca n. Qu trnh ion ha thng cung cp nng lng n phn t ph v n thnh nhng mng khc nhau. Mt ph khi l mt biu cho thy lng tng ng i ca mi mnh v to ra t detector ph khi. Trong sc k kh mi pic ca sc k tng ng vi mt cht phn tch c tch ra c nhn din vi mt ph khi. e. My ph khi nam chm hnh qut
Page 34
Bo co thc tp tt nghip
Nguyn tc hot ng vi ngun ion ha bng chum electron, cc phn t kh i vo ngun ion ha bng va chm electron v b bn ph bi cc electron c nng lng ng hc khong 70 eV. Nng lng ny ln ion ha cc phn t (M + e M+ + 2e) v ph v thnh nhng mnh nh hn. Mt hiu in th dng nh a y (repeller plate) y nhng ion hng v ng phn tch v mt th nh cc a hi t ion (ion focus plate) gia tc gip ion c vn tc cao b tng khi phn y ca b phn ny vo i vo ng phn tch. ng phn tch (analyser tube) c duy tr p sut chn khng cao ( khong 10-5 Pa) cc ion chuyn ng qua ng khng b lch hng bi nhng va chm vi cc phn t kh pha ng. Cc cation di chuyn qua ng phn tch chu tc ng ca t trng t vung gc vi hng di chuyn ca chng. Trng ny s hng cc cation v detector t cui ng phn tch. Mt khe detector ch cho nhng ion trong mt khong gi tr khi lng nh xc nh tip cn detector. Cc phn t c khi lng khng ph hp va phi cc thnh ng hoc b loi b bi khe thot ion nn khng vn ti c detector. Ti b phn thu ion (ion collector), mi catrion n b trung ha bi mt electron. Dng in i hi trung ha chm ion t l vi s lng cc ion n b phn thu ion ny. Ph khi l mt th cho thy dng in nh l mt hm s ca s khi c chn bi t trng. Phng php ion ha bi tng tc electron (electron impact ionization) cho ph khi c nhiu mnh v. Ion phn t c th c hm lng thp thm ch l bin mt. Nu phn t ln, th vic c qu nhiu mnh v s lm kh khn cho qu trnh c ph. Nguyn tc hot ng vi ngun ion ha ha hc: l mt k thut phn tch tinh t sn sinh ra t mnh v hn. Trong trng hp ny ngun ion ha c y metan vi p sut 10 pa. Cc electron c cung cp nng lng chun CH4 thnh sn phm hot ng CH4 + e CH4+ + 2e CH4+ + CH4 CH5+ + CH3 CH5+ l cht nhng proton khi tng tc vi cht phn tch cho MH+, thng l ion c hm lng ln nht trong ph khi ion ha hc metan. CH5+ + M CH4 + MH f. My Ph khi t cc Dng thay th cho my ph khi s dng nam chm hnh qut thng c t la chn ghp ni sc k bi t trng khng nhanh ghi ph ca nhng di hp. 7. L thuyt v phn tch nh tnh v nh lng ca phng php phn tnh sc k kh: a. Phn tch nh tnh: Trong phn tch nh tnh, hai detector c th nhn din cc hp cht l sc k ph khi v sc k hng ngoi chuyn ha fourier. Mt pic c th nhn din bng cch so snh ph ca chng vi mt th vin ph khi clu gi trong my tnh. Mt phng php km tinh t hn l nhn din thi gian lu ca mt cht vi
SVTH: Hong nh Thnh Ha du 1 k53 T 7 Page 35
Bo co thc tp tt nghip
thi gian lu ca cht trong mt mu bit trc ( mu chun) trn cc ct c phn cc khc nhau. Cch nh tin cy nht l so snh cc thi gian lu trong cng mt sc k thu c bi cc mu bit trc (mu chun) c thm mu cn d tm vo trong cng iu kin phn tch. Nu nh cht cn d tm trng vi cht c trong mu chun th pic ca mu chun s c din tch ln hn, chiu cao pic cao hn. S nhn din ch mc thm d khi thc hin trn mt ct, nhng ch khng nh khi thc hin trn mt vi ct trn nhng loi pha tnh khc nhau.
b. phn tch nh lng Mt s nguyn nhn gy sai s: chun b mu, tim mu khi tim cht lng tim mu iu kin nhit nu cao qu s gy phn hy cht phn tch. K thut tim mu cng gy sai s. Mu b phn hy hay hp ph: c nhiu trng hp c s phn hy hoc hp ph mu trong bung tim, trong ct, trong detector c th lm cho cc pic khng i din cho lng ca cc cht phn tch trong mu. khc phc hin tng nu ngi ta lp ng chun bit din tch pic hay chiu cao ca pic c t l tuyn tnh vi lng mu a vo hay khng. p ng ca detector cng c th gy sai s v cc detector p ng khc nhau vi cc hp cht khc nhau. V vy cn phi bit r cc h s p ng ny. Hn na khi thay i iu kin lm vic ca thit b p ng ca detector cng thay i. Trong GC c
SVTH: Hong nh Thnh Ha du 1 k53 T 7 Page 36
Bo co thc tp tt nghip
th dng phng php ni chun khc phc sai s ny. K thut phn tch: trong GC c nhiu phng php thit lp lin quan gia thng tin ghi nhn v hm lng cu t: o chiu cao pic, dng my ghi v tch phn, ct v cn giy. Cc cch ny c th gy sai s ring trong qu trnh x l. b. Cc phng php phn tch nh lng Phng php chun ha din tch: y l phng php tnh thnh phn phn trm ca mu bng cch o din tch tng mu trn sc k . Theo cch ny, em mu phn tch ca cht cn quan tm A cho tng din tch cc pic %A = (din tch pic A/ tng din tch cc pic) *100%. Khi phn tch thnh phn c im si khc nhau ca mt dy ng ng, phng php ny c th s dng tnh t l phn trm khi lng. phng php ny ch ng nu tt c cc cht phn tch u c ra gii v p ng detector vi mi cu t l ging nhau. Nu nhng iu kin ny m tha mn th y l mt phng php nhanh v hiu qu. Phn php tnh theo h s hiu chnh: nh bit detector p ng khc nhau i vi cc cht khc nhau. V vy cn phi tnh h s hiu chnh. Nh h s ny c th tnh c phn trm ca cc cu t trong mu. ( ) %A=
( )
Cch xc nh h s hiu chnh: tim dung dch chu bit nng cc cu t A,B,C, vo GC. Sc k thu c c cc pic phn gii hon ton v din tch thu c tng ng l SA, SB, SC, tng ng vi cc mu c khi lng mA, mB, mC. Chn mt pic lm chun v d A c t l SA/ mA c gn gi tr FA=1. T t l SB/mB, SC/mC suy ra FB, FC c. Phng php lp ng chun: Lp cc ng chun ring r i vi tng cu t trong hn hp cch tim nhng th tch bng nhau ca mt lot dung dch hn hp cht chun c nng khc nhau. Nh vy, mi mt lot cc nng ca cc cht chun c phn tch v c din tch c xc nh. Mt ng chun c xuy dng cho mi cu t vi mt trc l nng cn trc kia l din tch ca chng. Kim tra s p ng tuyn tnh ca detector. Tim cng th tch mu ca cu t cn phn tch v chy sc k trong iu kin nh chy chun. T th v din tch o ca mu phn tch ta xc nh c nng ca mu. d. Phng php ni chun Phng php ny cn gi l phng php chun ha tng i hay gin tip. xc nh lng mt cu t X ta cn phi chn mt cht chun S sao cho: Nu trn ln X v S ta phi thu c 2 nh ring bit trn sc k . Pic X v S phi kh gn nhau. Sau ta phi pha cc hn hp c t l trng lng ca X v S bit trc, chy sc k, o din tch cc pic, lp t s din tch cc pic tng ng, cui cng lp ng chun tng i.
Page 37
Bo co thc tp tt nghip
y : Sc/Ss l t l th tch ca cc cp cu t cn xc nh X v cht ni chun, Wc/Ws l t l trng lng ca cc cp cu t cn xc nh X v cht ni chun. Khi phn tch mu tht, ta cho mt lng bit trc cht ni chun S vo mu ri tin hnh sc k hn hp, t t l din tch o c, bng ng chun tng i va xuy dng ta c th xc nh trng lng cht X. Phng php ny c u im l: Khng cn bit n p ng ca detector, khng cn duy tr nghim ngt cc iu kin phn tch sc k v cc sai s c loi tr nh cch tnh t s.
Nguyn l hot ng: hn hp cn phn tch c ha tan trong mt dung mi thch hp, tim mt th tch chnh xc vo b phn tim mu v c mang
SVTH: Hong nh Thnh Ha du 1 k53 T 7 Page 38
Bo co thc tp tt nghip
vo ct bi mt dng chy lin tc ca dung mi (pha ng) trong mu c ha tan. S tch din ra trong ct c cha nhng ht xp c din tch b mt ln (pha tnh). Cc cu t trong mu lin tc tng tc vi pha tnh. Pha ng ( cn gi l cht ra gii) c bm qua ct nhi cht cc ht sc k. Vi vic chn pha ng v chn vt liu nhi ct thch hp, cc cu t trong mu s di chuyn dc trn ct vi nhng tc khc nhau, khi nhng cu t ln lt thot ra khi ct v i vo detector thich hp, ay tn hiu c s l v chuyn ra ngoi ct sc k cho bit s hin din ca cc cu t di dng mt pic. Khi lng cc cu t c trong mu c tnh ton da vo chiu cao hoc din tch pic ca n. a. Bnh cha dung mi Bnh thy tinh 1 dm3. Dung mi bm vo phi khng cha bi bn v cc vt th l khc v iu ny c th lm nh hng ti tui th ca bm hoc lm kt cc ct tch. Cn lc dung mi qua giy lc 0.45 trc khi s dng v an ton hn, u ng nha trong bnh cha dung mi phi c u lc. cn loi b hoc ui cc bt kh ha tan trong dung mi bng cch chy siu m, sc kh tr nh He. Trong phng php ra gii c th s dng mt dung mi hay hn hp cc dung mi. T l trn cc dung mi phi c lp trnh theo lich trnh v t l cho trc. b. p sut ct tch p sut trong ct tch c th ln hn 200 ln p sut kh quyn. n v s dng l bar, psi,p sut ct c th chu l 200 bar, ct lm vic trong iu kin 20 n 100 bar. c. H thng bm Chc nng chnh ca h thng bm l vn chun pha ng i qua ct tch vi mt tc xc nh. C 2 loi bm c s dng l bm dng c nh kiu syringe y lin tc, loi th 2 l bm piston ht y lun phin. d. H thng tim mu Phng php tim mu s dng trong sc k GC. Phng php tim mu stopped flow. Phng php tim mu vng mu l phng php ph bin nht hin nay, dng van tim mu c mt vng mu dung tch 5 n 500 . Phng php ny rt d s dng, t ng, v chnh xc kh cao. Mu u tin c tim bng xylanh vo vng mu, sau chuyn van t v tr np mu n v tr tim mu ni vng mu vo v tr ca dng chy pha ng. e. Ct sc k lng hiu nng cao Cc ct s dng trong HPLC c lm t vt liu thp khng r, vi mt trong c lm nhn, kch thc ph bin l 6,35 ng knh ngoi, 4,6 mm ng knh trong, chiu di 25 cm. ct c nhi cc ht c ng knh 3,4,5,10 . Cht nhi l silicagen c bc mt lp mng hu c. 2. Cc loi detector trong sc k LC
SVTH: Hong nh Thnh Ha du 1 k53 T 7 Page 39
Bo co thc tp tt nghip
C kh nhiu thit b c ng dng lm detector trong HPLC. Nhng c trng quan trng ca detector trong HPLC l: Nhy, tuyn tnh, p ng (respond) chn lc hoc thng dng, p ng khng b tc ng bi nhng thay i ca cc iu kin th tch cht thp, khng d b ph hy, r tin, ng tin cy v d s dng. Khng c detector no c th s hu tt c nhng c trng trn v chng khng hon ton c lp vi nhau nn ci thin mt c tnh ca n c th lm ti thm ci kia. Bt k mt detector no cng chu ting n ca thit b, ch yu l phn in, ln ca n xc nh lng cht ha tan nh nht c th c d tm. Bi v khi ta gim lng cht phn tch n mt gi tr no th tn hiu t detector s qu nh c th phn bit n vi ting n ca detector. nhy ca detector thng c xem nh nng to ra tn hiu c nh tn hiu to ra bi ting n. Mt detector tuyn tnh c tn hiu t l thun vi lng hoc nng ca cht tan. Khong tuyn tnh ca detector chnh l khong nng m s tuyn tnh ny tun theo. Gii hn pht hin cho bit lng ti thiu ca cu t c th c thy mt cch ng tin cy trn sc k . V mt thc nghim gii hn d tm ca mt cht l lng cht cho mt pic gp vi ln ting n ca nn (thng 3 ln). Mt detector vn nng th nhy vi mi th c trong mu v d detector khi ph, cn mt detector chn lc th ch nhy vi mt vi cu t no nh detector ECD nhy vi hp cht cha halogen.
a. Detector UV-VIS y l loi ph bin nht trong HPLC. Nguyn tc ca n l cho pha ng t ct c chy qua mt ng o (flowcell) nh c mt chm bc x n sc UV/VIS chiu qua.
SVTH: Hong nh Thnh Ha du 1 k53 T 7 Page 40
Bo co thc tp tt nghip
S hp thu bc x ca cht tan l mt hm ph thuc tuyn tnh vo nng C ca n theo nh lut Lambert-Beer: D = lC y: - D l i lng mt quang; - l l chiu di ca cell; - l h s hp thu phn t v l hng s cho mt cht tan v bc sng. n v ca ph thuc vo th nguyn ca l v C. Trong h SI th nguyn ca C l mol m-3, l l mt nhng trong thc t C c o vi mol dm-3 cn l l cm nn l dm3 mol-1 cm-1. nh lut Lambert Beer ch ng khi chm sng b hp thu l n sc, nhng h thng detector thng khng cung cp chm tia n sc m ch mt di hp cc chm tia quanh gi tr bc sng c chn. Mt ng o (flow cell) trong UV detector c ng knh trong khong 1 mm v chiu di nh sng i qua khong 10 mm, nh vy th tch cha khong di 8 l b. Detector chui photodiot Trong detector UV-VIS chm sng a sc c cho i qua mu sau hi t vo khe vo ca b n sc ha (monochromator) tch chm tia n sc cn o hng vo b d tm. Mt quang ca mt mu c tm thy nh so snh gia cng ca chm tia ti b d tm khi khng c mu (cn gi l mu trng) vi chm tia i qua mu. o mt quang ti nhng bc sng khc nhau, bc sng c thay i nh quay chm lng knh hoc b cch t (grating) trong b n sc ha. S hin din ca b phn quay trong thit b gii thiu thm sai s (v d do s git li c hc) v vic quay chm c th gy tn thi gian. Trong detector chui photodiot, chm tia a sc sau khi i qua mu c tn x bi b cch t c c nh ri ri vo mt chui cc photodiot. Mi photodiot o mt di hp cc bc sng trong quang ph, nh vy n l b thu nhn s liu song song, ngha l tt c cc im c o ng thi. H thng ny c mt s thun li nh sau: + Bi v l b thu nhn s liu song song nn vic x l v lu tr quang ph c th c thc hin trong khong 0.5 s so vi vi pht trong detector UV. + V khng c b phn di chuyn c th b lm mi mn nn nhng sai s khi thit lp li mt bc sng cn chn c gim xung v thit b cng t i hi bo dng mnh thit b khc. + Nh kh nng thc hin nhng php o nhiu bc sng cng mt lc v tc thu nhn s liu nn nhng k thut ly trung bnh s liu khc nhau c th c s dng lm gim ting n v tng nhy.
SVTH: Hong nh Thnh Ha du 1 k53 T 7 Page 41
Bo co thc tp tt nghip
+ Khi c s dng nh mt detector trong HPLC, mc d t tin hn so vi loi UV truyn thng nhng n cng c nhng u im ng k: + Quang ph ca mi pic trong sc k c th c lu gi v ln lt so snh vi ph chun gip tin li trong vic nhn din cc pic. + Bc sng ti u cho vic d tm cng d dng c tm thy v nhng thay i ca bc sng trong qu trnh d tm cng c th c chng trnh ha xy ra ti nhng im khc nhau trong sc k . + N cng cung cp nhy cc i cho cc pic. c. Detector hunh quang Nhiu hp cht c kh nng hp th chm tia UV ri sau ngay lp tc pht ra bc x c bc sng di hn (hunh quang) hoc sau mt s tr thi gian (ln quang -phosphorescence). Thng phn nng lng b hp th sau pht x tr li l tng i thp nhng c mt vi hp cht, phn pht x tr li c th t 0.1-1 nn thch hp cho vic d tm hunh quang. Nhng hp cht nh vy thng c vng lin hp nh cc hp cht vng thm c nhiu nhn. Nhiu hp cht khng c ph hunh quang c th chuyn sang cc dn xut c ph ny nh x l vi nhng thuc th thch hp. d. Detector o ch s khc x Detector (RI) ny nhy vi s khc nhau gia ch s khc x ca cc cht ra gii t ct vi dng chy ca pha ng nguyn cht. y l loi detector thng dng nht v bt k cht ha tan no cng c th c d tm min l n c ch s khc x khc vi dng chy ca pha ng nguyn cht.Tuy nhin, loi detector ny km nhy khong 1000 ln so vi detector UV. Mc ting n tt nht c th thu c vo khong 10-7 n v ch s khc x, iu ny tng ng vi nng tng ng ting n khong 10-6 g.cm3 cho hu ht cc cht tan. C nhiu mu thit k cho detector o ch s khc x, nguyn tc c bn hot ng: + Cuvet c hai bnh tam gic c th tch 5 n 10 microlit trong mi bnh c dung mi nguyn cht v dung dch cht tan chy vo. + Chm sng kh kin lc cc bc x hng ngoi (c th lm nng mu) c chiu qua cuvet c dung mi nguyn cht chy qua 2 bnh tam gic v c hng vo ng nhn quang in nh mt a deflection. + Khi cht tan vi ch s khc x khc i vo cuvet, chm sng b lch lm tn hiu ca ng nhn quang in thay i. Detector RI khng dng trong sc k ra gii bin i nng u (gradient) v n khng th d tm chnh xc khi thnh phn pha ng b thay i. RI nhy vi s thay i nh ca nhit v p sut (0.01oC). V c nhy thp nn n khng c dng trong phn tch lng vt. RI cng c khong nng tuyn tnh hp.
SVTH: Hong nh Thnh Ha du 1 k53 T 7 Page 42
Bo co thc tp tt nghip
PHN 4: QUY TRNH THAO TC MY GC 14B SHIMADZU -Bt my sinh kh N2 -Bt my GC,CR-6A -t chng trnh nhit +Nhit bung bm mu 1200 C +Nhit detector 2000 C
+t nhit u v cui ca ct l 800 C( ng nhit) +Bt cng tc heater ca my +Bt my nn kh ,bt my sinh kh H2 +nh la ca FID, kim tra xem c ngn la khng +Bm mu phn tch, bm Start CR-6A v ch kt qu. Khi kt thc mu phn tch bm Stop -Khi khng s dng my th tt: +Tt CR-6A +t nng bung bm mu, detector,ct v 250 C Tt cng tc heater ca GC-14B +Tt my sinh H2 ,tt my nn kh +Ch khi t bung bm mu xung di 1000 C th tt my sinh N2 +Tt my GC-14B Ch : -Khng t t ct >3000 C , t0detector,injector >3200 C -t0detector,injector t0 ct+300 C
SVTH: Hong nh Thnh Ha du 1 k53 T 7 Page 43
Bo co thc tp tt nghip
-Mu khng c cha nc v phi bay hi c -Lng mu nn dng: 0.1-0.2l (lng); 0.5-1 ml -Ra kim bm 15-20 ln(bng n-hexan) trc v sau khi bm mu
xc nh c din tch pic c th dng cc phng php sau: -Dng thit b o din tch -Tnh din tch tam gic bng phng php th cng -Phng php ct sc v cn trng lng -Dng tch phn k in t v chng trnh my tnh tnh Spic
PHN 5: BO CO KT QU TH NGHIM 5.1. Ch phn tch Nhit detector : t =2000 C Nhit injector : t=1200 C Phn tch ng nhit: tct =800C 5.2. S liu o c :
SVTH: Hong nh Thnh Ha du 1 k53 T 7 Page 44
Bo co thc tp tt nghip
Tgian lu 2.508 5.902 2.588 5.462 2.74 5.782 2.793 5.897 2.9 6.173
spic 22067812 23679610 1080329 4401558 21803222 87646 16460220 845138 14537756 6395758
5.3.
Page 45
Bo co thc tp tt nghip
TH NG CHUN CA TOLUEN
30000000
25000000
15000000
10000000
5000000
Hnh 1 :
th S-C y
Page 46
Bo co thc tp tt nghip
TH NG CHUN CA TOLUEN
7000000 y = 628894x + 115941 R = 0.9992 6000000
5000000
2000000
1000000
0 0 2 4 6 8 10 12
% toluen
Page 47
Bo co thc tp tt nghip
20000000
5000000
Hnh 3 : th SC loi b im B Nhn xt : ta thy tin cy R2 hnh 2 < 0,99 . theo phng php bnh phng nh nht th kt qu ng thng bnh phng nh nht l khng chnh xc . V vy ta loi b cc gi tr gy sai s cho vic xc dnh ng chun trung bnh. Da trn th ta thy 2 gi tr c th l sai s l
SVTH: Hong nh Thnh Ha du 1 k53 T 7 Page 48
Bo co thc tp tt nghip
A ( 100 ; 23679610) v B (10; 6395758) Trng hp 1 : loi b gi tr A suy ra R2 = 0.9992 Trng hp 2 : loi b gi tr A suy ra R2 = 0.9996 Ta thy 2 trng hp trn c gi tr tin cy u ln hon 0,99 nhng trng hp 2 chnh xc hn . vy : Y= 233453X + 336754 . Mu X c din tch pic i vi toluen l Y= 4401558 => mu c nng toluen l : X = 17.4% . 5.4. Sai s mc phi - Do qu trnh ly mu bng tay nn khng th ly chnh xc dc 2 micromet mu nn s n n sai s xc nh S pic so vi Spic thc t ng vi nng cc ln ly. V Spic ph thuc vo lng cht phn tch i ra tc l ph thuc vo nng mu phn tch v th tch mu phn tch. Mun xc nh chnh xc S pic ng vi thay i nng iu kin tin quyt l Vmu =const. - Sai s mc phi do qu trnh luyn ct khng tt, cha y ht cc cht hp ph trong ct t cc ln trc.
Page 49