Cẩm nang pháp luật cho dnnvv

BO T PHAP
TRUNG TAM T VAN PHAP LUAT

VA BOI DNG NGHIEP VU
Danh cho Doanh nghiep Nho va Va
TAF l: Nbong van dc co ban
vc pbap Ioat kinb doanb
TAF l: Nbong van dc co ban
vc pbap Ioat kinb doanb
CA M NANG
PHA P LUA T KINH DOANH
DANH CHO DOANH NGHIEP NHO VA VA
TAP I
NHNG VAN E C BAN VE PHAP LUAT KINH DOANH
TRUNG TAM T VAN PHAP LUAT
VA BOI DNG NGHIEP VU
BO T PHAP
CAM NANG PHAP LUAT KINH DOANH
2
1. TS. Nguyen Am Hieu
2. TS. Hoang Thuy Hang
3. TS. Nguyen Van Luat
4. Luat gia Nguyen Trong Ngha
5. Luat gia Pham Duy Hien
6. Luat gia Nguyen Th Mai
7. Luat gia Cao ang Vinh
8. Luat gia Chu Thu Hien
9. Ths. Nguyen Chi Lan
10. Luat gia Lng c Tuan
11. Luat gia Le ai Hai
12. Luat gia Tran Minh Sn
13. Luat gia Nguyen Canh Thang
14. Luat gia Vu c Dung
Tham gia bien soan:
Chu Bien: PGS, TS. Dng ang Hue
Ths. Nguyen Thanh Tnh
3
Cuon sach nay do Vu Phap luat Dan s - Kinh te, Bo T phap bien soan vi s
ho tr ky thuat cua Chng trnh phat trien doanh nghiep nho va va (D an
GTZ cua Cong hoa Lien bang c) va Trung tam T van phap luat va Boi dng
nghiep vu thuoc Cau lac bo Phap che doanh nghiep, Bo T phap.
Muc ch cua cuon cam nang la nham cung cap cho oc gia, nhat la ngi quan
ly doanh nghiep nho va va nhng kien thc c ban ve phap luat kinh doanh,
qua o, gop phan ho tr cac doanh nghiep thc hien phap luat trong hoat ong
san xuat, kinh doanh cua mnh.
Chung toi rat mong nhan c s ong gop cua oc gia e viec xuat ban cac
an pham tiep theo c hoan thien hn.
Li Gii thieu
Cuon sach nay danh cho oi tng nao?
Trong nen kinh te th trng nh hng XHCN va hoi nhap kinh te quoc te, doanh
nghiep co v tr ac biet quan trong. S phat trien cua doanh nghiep co y ngha
quyet nh trong viec thc hien cac muc tieu phat trien kinh te - xa hoi cua at
nc. e tao lap mot moi trng kinh doanh, au t phu hp, thuan li cho doanh
nghiep, trong 20 nam qua, Nha nc ta a xay dng va ban hanh mot he thong
phap luat ieu chnh quan he kinh doanh, thng mai phu hp vi c che mi.
Phap luat la cong cu quan ly nha nc, quan ly kinh te, xa hoi, do o, doanh
nghiep co trach nhiem tuan thu, chap hanh nghiem chnh phap luat. ong thi,
phap luat con co vai tro la cong cu phuc vu hoat ong cua doanh nghiep, do
o, doanh nghiep co the chu ong s dung, van dung phap luat, bao am phuc
vu hoat ong kinh doanh cua mnh hieu qua va phong tranh rui ro.
Viec nam bat nhng kien thc c ban ve phap luat kinh doanh va tao lap y thc
phap luat la yeu cau cap thiet oi vi doanh nghiep, nhat la doanh nghiep nho
va va trong ieu kien canh tranh ngay cac khoc liet va moi trng hoi nhap
kinh te quoc te hien nay.
Trong boi canh nh vay, viec xay dng Cam nang phap luat kinh doanh nham
gii thieu nhng van e c ban ve phap luat kinh doanh, ve nhng han che,
bat cap trong viec thc hien phap luat cho cac doanh nghiep, nhat la cac
doanh nghiep nho va va e qua o, doanh nghiep co the trang b cho mnh
nhng kien thc phap luat c ban ma doanh nghiep can biet trong hoat ong
san xuat, kinh doanh. Vi muc tieu o, cuon sach nay se la tai lieu hu dung
cho ngi quan ly doanh nghiep, nhat la doanh nghiep nho va va, sinh vien
khong chuyen luat va ngi khi s doanh nghiep.
A. BOI CANH
Thc hien chien lc phat trien kinh te-xa hoi, trong thi gian va qua, doanh
nghiep c cung co, oi mi vi nhieu loai hnh, hoat ong manh tren cac lnh
vc kinh te cua at nc. Tren phng dien phap ly, cac ao luat ve doanh
nghiep, hp tac xa va khuyen khch au t c ban hanh va hoan thien a
thuc ay s phat trien manh me cua doanh nghiep.
Tuy nhien, hoat ong cua doanh nghiep con nhieu ton tai. Ch th so
27/2003/CT-TTg ngay 11 thang 12 nam 2003 cua Thu tng Chnh phu ve tiep
tuc ay manh thc hien Luat Doanh nghiep, khuyen khch phat trien doanh
nghiep nho va va a neu ro: Ve pha doanh nghiep, trnh o hieu biet luat
phap va y thc chap hanh phap luat cua mot bo phan chu s hu va ngi
quan ly cha cao; mot so doanh nghiep con lam an khong trung thc, co tnh
vi pham quy nh phap luat; quan tr noi bo doanh nghiep con yeu, cha minh
bach;.... Thc trang nay, dan ti he qua la nhieu doanh nghiep gap rui ro trong
hoat ong san xuat - kinh doanh do khong hieu biet hoac khong tuan thu phap
luat. e khac phuc tnh trang nay, oi hoi phai co giai phap thch hp e nang
4
5
cao nhan thc va hanh ong cua cac c quan nha nc, ca nhan, to chc,
doanh nghiep va hiep hoi doanh nghiep trong thc hien phap luat.
Trong boi canh o, nham giup cac doanh nghiep, ca nhan, to chc nam bat
nhng van e c ban ve phap luat kinh doanh, theo sang kien cua Chng
trnh phat trien doanh nghiep nho va va, Vu Phap luat Dan s - Kinh te, Bo
T phap phoi hp vi Trung tam T van phap luat va Boi dng nghiep vu
thuoc Cau lac bo Phap che doanh nghiep a tien hanh nghien cu va bien
soan cuon cam nang phap luat kinh doanh di s ho tr ky thuat cua Chng
trnh phat trien doanh nghiep nho va va (GTZ) - Bo Ke hoach va au t.
B. MUC CH
Muc ch cua cuon cam nang la nham cung cap cho oc gia, nhat la ngi
quan ly doanh nghiep nho va va nhng kien thc c ban ve phap luat kinh
doanh, qua o, gop phan ho tr cac doanh nghiep thc hien phap luat phuc vu
hoat ong san xuat, kinh doanh cua mnh co hieu qua.
C. C CAU
Chng I. Nhng van e chung
Gii thieu chung ve vai tro cua phap luat kinh doanh; he thong phap luat kinh
doanh hien hanh cua Viet Nam; hoi nhap kinh te quoc te va van e thc hien
phap luat cua doanh nghiep; bien phap tang cng nang lc thc hien phap
luat cua doanh nghiep.
Chng II. Cac van e phap luat kinh doanh c ban
Trnh bay cac noi dung c ban cua phap luat kinh doanh e giup oc gia nam
c kien thc ve cac loai hnh to chc kinh doanh Viet Nam; quyen va ngha
vu c ban cua cac to chc kinh doanh va phap luat phuc vu hoat ong kinh
doanh cua doanh nghiep. Cu the nh sau:
Mot so van e phap luat ve hp ong tai Viet Nam hien nay.
Phap luat lao ong va hp ong lao ong.
Phap luat ve at ai va van e tiep can mat bang san xuat kinh doanh
oi vi doanh nghiep.
Phap luat ve ngan hang, tn dung va van e tiep can von vay cua doanh nghiep.
Phap luat ve xuc tien thng mai.
Phap luat canh tranh.
Chnh sach thue oi vi hang hoa xuat khau, nhap khau.
Tai chnh doanh nghiep va van e ke toan, kiem toan oi vi doanh nghiep.
Phap luat ve bao ve moi trng trong kinh doanh.
Cac hnh thc giai quyet tranh chap kinh doanh: Trong tai va giai quyet
tranh chap bang trong tai; giai quyet tranh chap hp ong trong hoat
ong kinh doanh bang toa an tai Viet Nam.
Giai the va pha san doanh nghiep.
CHNG I: NHNG VAN E CHUNG 11
I. VAI TRO CUA PHAP LUAT TRONG KINH DOANH 11
II. PHAP LUAT KINH DOANH HIEN HANH TAI VIET NAM 13
III. TH C TRA NG VIE C THI HA NH PHA P LUA T CU A DOANH NGHIE P 21
IV. HOI NHAP KINH TE QUOC TE VA VAN E THC HIEN
PHAP LUAT CUA DOANH NGHIEP 28
V. MOT SO BIEN PHAP GIUP DOANH NGHIEP TANG CNG
NANG LC THC HIEN PHAP LUAT 31
CHNG II: CAC VAN E PHAP LUAT KINH DOANH C BAN 35
I. CAC LOAI HNH TO CHC KINH DOANH VIET NAM 35
1. Cong ty Nha nc 35
2. Cong ty Co phan 37
3. Cong ty Trach nhiem hu han hai thanh vien tr len 41
4. Cong ty Trach nhiem hu han mot thanh vien 43
5. Cong ty hp danh 46
6. Doanh nghiep t nhan 48
7. Hp tac xa 50
8. Ho kinh doanh 54
II. QUYEN VA NGHA VU C BAN CUA CAC TO CHC
KINH DOANH 56
1. Quyen va ngha vu cua cong ty nha nc 56
2. Quyen va ngha vu cua cac loai hnh doanh nghiep 61
3. Quyen va ngha vu cua Hp tac xa 64
6
Muc luc
7
III. PHA P LUA T PHU C VU HOA T O NG KINH DOANH
CUA DOANH NGHIEP 65
1. Mot so van e phap luat ve hp ong tai Viet Nam hien nay 65
1.1. Mot so van e cu the ve hp ong 66
1.2. Bao am thc hien ngha vu dan s 78
1.3. Hp ong dan s thong dung 81
2. Phap luat lao ong va hp ong lao ong 81
2.1. Phap luat lao ong 81
2.2. Ve hp ong lao ong 82
3. Phap luat ve at ai va van e tiep can mat bang san xuat
kinh doanh oi vi doanh nghiep 103
3.1. Chnh sach oi mi cua phap luat at ai 103
3.2. Van e tiep can mat bang san xuat kinh doanh oi vi
doanh nghiep 116
4. Phap luat ve ngan hang, tn dung va van e tiep can von
vay cua doanh nghiep 122
4.1. Tong quan ve he thong cac to chc tn dung tai Viet Nam 122
4.2. Quy nh cua phap luat ve hoat ong tn dung cua
ngan hang 124
4.3. Nhng van e cac doanh nghiep can quan tam khi tiep can
von vay cua cac to chc tn dung Viet Nam 139
5. Phap luat ve xuc tien thng mai 141
5.1. Hoat ong khuyen mai 143
5.2. Quang cao thng mai 147
5.3. Trng bay, gii thieu hang hoa, dch vu 147
5.4. Hoi ch, trien lam thng mai 148
6. Phap luat canh tranh 148
6.1. Hanh vi han che canh tranh 149
6.2. Nhiem vu, quyen han cua c quan quan ly canh tranh 155
6.3. Trnh t, thu tuc giai quyet vu viec canh tranh 156
6.4. X ly vi pham phap luat ve canh tranh 160
7. Chnh sach thue oi vi hang hoa xuat khau, nhap khau 161
7.1. Thue xuat khau, thue nhap khau 161
7.2. Thue gia tr gia tang 172
7.3. Thue tieu thu ac biet 174
7.4. Thu chenh lech gia (phu thu) 175
8. Tai chnh doanh nghiep va van e ke toan, kiem toan oi vi
doanh nghiep 176
8.1. Ke toan - Kiem toan 176
8.2. Tai chnh doanh nghiep 182
9. Phap luat ve bao ve moi trng trong kinh doanh 189
9.1. Moi quan he gia phat trien kinh te vi van e bao ve
moi trng 189
9.2. Chnh sach, phap luat cua nha nc Viet Nam,
phap luat quoc te ve moi trng 191
9.3. Mot so van e chung ve phap luat moi trng lien quan en
hoat ong cua doanh nghiep 196
10. Cac hnh thc giai quyet tranh chap kinh doanh 198
10.1. Trong tai va giai quyet tranh chap bang trong tai 198
8
Muc luc
9
10.1.1. To tung trong tai va mot so van e can lu y khi giai quyet
tranh chap bang trong tai tai Viet Nam 201
10.1.2. Mot so iem can lu y khi giai quyet tranh chap trong ngoai
thng bang Trung tam trong tai quoc te Viet Nam ben canh
Phong Thng mai va Cong nghiep Viet Nam 203
10.2. Giai quyet tranh chap hp ong trong hoat ong kinh doanh
bang toa an tai Viet Nam 205
10.2.1. Khai quat ve tranh chap hp ong va giai quyet tranh
chap hp ong 205
10.2.2. Toa an - Mot hnh thc giai quyet tranh chap hp ong quan
trong Viet Nam 207
10.2.3. Tham quyen giai quyet tranh chap hp ong cua toa an 208
10.2.4. Thi hieu khi kien tranh chap hp ong 213
10.2.5. Nhng ngi tham gia to tung, quyen va ngha vu cua ho 214
10.2.6. Thu tuc giai quyet tranh chap hp ong tai toa an 216
10.2.7. Thi hanh ban an, quyet nh cua toa an 219
11. Giai the va pha san 219
11.1. Giai the 219
11.2. Pha san 227
CHNG 1
C
A
M

N
A
N
G
P
H
A
P

L
U
A
T

K
I
N
H

D
O
A
N
H
D
A
N
H

C
H
O

D
O
A
N
H

N
G
H
I
E
P

N
H
O

V
A

V
A
T
A
P

1
:

N
H
N
G

V
A
N

E

C

B
A
N

V
E

P
H
A
P

L
U
A
T

K
I
N
H

D
O
A
N
H
NHNG VAN E CHUNG
I. VAI TRO CUA PHAP LUAT TRONG KINH DOANH
Phap luat la he thong cac quy tac x s do Nha nc ban hanh (hoac tha
nhan) va bao am thc hien, the hien y ch cua giai cap thong tr trong xa hoi,
la yeu to ieu chnh cac quan he trong xa hoi nham tao ra trat t va on nh
xa hoi
1
. Viec chap hanh, tuan thu phap luat cua ca nhan, to chc, doanh
nghiep va c am bao bang cac bien phap cng che thi hanh cua Nha
nc la mot thuoc tnh quan trong cua phap luat, do o, phap luat la cong cu
hu hieu e Nha nc quan ly xa hoi, quan ly nen kinh te.
Trong thi ky hien nay, thc hien chu trng cua ang va Nha nc ve xay
dng nen kinh te theo c che th trng co s ieu tiet cua Nha nc, phat huy
toi a cac nguon lc e phat trien kinh te - xa hoi va nang cao nang lc canh
tranh cua nen kinh te Viet Nam va hoi nhap co hieu qua vao nen kinh te the
gii at ra yeu cau xay dng va cung co Nha nc Phap quyen Viet Nam
ma phap luat c s dung nh la mot cong cu hu hieu e quan ly xa hoi,
quan ly nen kinh te. ong thi, phap luat ong vai tro quan trong trong viec
am bao quyen t do kinh doanh cua cong dan va am bao li ch cua Nha
nc, li ch cua xa hoi, quyen va li ch hp phap cua ca nhan, to chc, doanh
nghiep va cua ngi tieu dung. Vai tro quan trong nay cua phap luat trong kinh
doanh c the hien tren cac mat:
Phap luat tao ra c s phap ly e cac to chc, ca nhan thc hien quyen
t do kinh doanh va canh tranh lanh manh; am bao quyen va li ch
hp phap cua cac chu the trong kinh doanh: Chu the kinh doanh trong
nen kinh te th trng rat a dang, bao gom cac doanh nghiep c
thanh lap hp phap va cac ca nhan co ang ky hoat ong san xuat kinh
doanh. Quyen t do kinh doanh cua cac chu the nay c Nha nc
tha nhan va quy nh cu the trong Hien phap cung nh cac van ban
1
Giao trnh Ly luan chung ve Nha nc va Phap luat Khoa Luat trng ai hoc Quoc gia Ha Noi.
11
Chng 1- Nhng van e chung
phap luat co lien quan, tuy nhien, ben canh nhng u iem, nen kinh te
th trng co cac mat trai, trong o quyen va li ch hp phap cua cac
chu the kinh doanh nhieu khi a b lam dung gay anh hng xau ti moi
trng kinh doanh va s phat trien chung cua nen kinh te. Co doanh
nghiep, ca nhan a li dung s s h cua phap luat e thc hien hoat
ong kinh doanh sai trai, canh tranh bat hp phap, la ao, chiem oat
tai san cua to chc, ca nhan, doanh nghiep khac nham thu li bat chnh.
Nham khac phuc tnh trang nay, ong thi am bao quyen t do kinh
doanh cua moi cong dan, thong qua o e hnh thanh moi trng au
t, kinh doanh lanh manh oi hoi phai co mot he thong phap luat minh
bach, ieu tiet th trng hieu qua, ngan nga va x ly nhng ot bien
xau oi vi nen kinh te;
Ve pha doanh nghiep, to chc va ca nhan kinh doanh (sau ay goi tat la doanh
nghiep) viec thc hien phap luat phu thuoc vao noi dung cac quy nh phap
luat cu the va co the c thc hien thong qua s chap hanh, tuan thu phap
luat, theo o, doanh nghiep khong c lam nhng g ma phap luat cam va
phai bao am thc hien cac ngha vu, trach nhiem ma phap luat quy nh
doanh nghiep phai tuan thu.
Ngoai nhng g ma phap luat yeu cau phai tuan thu, doanh nghiep co the van
dung, s dung phap luat trong hoat ong kinh doanh cua mnh. Phap luat quy
nh khuon kho phap ly cho hoat ong au t, san xuat, kinh doanh, quy nh
c che bao ve quyen va li ch hp phap cua doanh nghiep. Do o, tuy thuoc
vao ac iem chu the va muc tieu kinh doanh cua mnh, doanh nghiep co the
chu ong van dung cac quy nh phap luat trong hoat ong cua mnh nh s
dung phap luat ve doanh nghiep trong quan ly noi bo cong ty; s dung phap
luat ve hp ong trong viec ky ket, thc hien hoat ong thng mai phuc vu
muc tieu kinh doanh cua mnh.
Phap luat am bao cho moi thanh phan kinh te thc hien hoat ong san
xuat kinh doanh mot cach bnh ang: Nen kinh te th trng vi ac
trng la a hnh thc s hu ve t lieu san xuat, a thanh phan kinh te,
luon tiem an s canh tranh e at c nhng li ch kinh te khac nhau.
12
13
Do o oi hoi phai co mot c che chung, thong nhat ieu chnh cac quan
he gia cac thanh phan kinh te vi Nha nc va gia chnh cac thanh
phan kinh te vi nhau ma khong lam anh hng ti quyen li rieng cua
bat ky thanh phan kinh te nao trong xa hoi. Phap luat c xay dng nham
muc ch nh vay, no co vai tro ieu tiet cac moi quan he, tao nen mot c
che bnh ang, thong nhat, thuc ay s phat trien cua moi thanh phan kinh
te v li ch chung cua toan xa hoi;
Phap luat giup ngan nga, phong chong rui ro, nang cao hieu qua trong
hoat ong san xuat kinh doanh: Thc te cho thay, a so cac doanh
nghiep lam vao tnh trang pha san, giai the hoac phai ganh chu nhng
hau qua phap ly bat li trong kinh doanh la do s thieu hieu biet ve phap
luat, khong tm hieu ky he thong phap luat trong nc va quoc te. Viec
nam vng cac chu trng ng loi cua ang, chnh sach va phap luat
cua Nha nc, phap luat quoc te se giup cac doanh nghiep co the lng
trc c nhng tnh huong xau co the xay ra, qua o co nhng quyet
sach ung an trong hoat ong san xuat kinh doanh cua mnh.
II. PHAP LUAT KINH DOANH HIEN HANH TAI VIET NAM
T nam 1986, e phuc vu cho viec thc hien chnh sach chuyen oi t
mot nen kinh te ke hoach hoa tap trung sang nen kinh te th trng nh hng
xa hoi chu ngha, mot he thong the che, chnh sach tao c s phap ly cho cong
cuoc oi mi a c ban hanh.
Nam 1987, lan au tien Luat au t nc ngoai tai Viet Nam ra i, tiep theo
o la mot loat cac van ban phap luat ieu chnh trc tiep ti hoat ong kinh
doanh cua doanh nghiep c ban hanh nh: Luat Cong ty, Luat Doanh nghiep
t nhan nam 1990.... S xuat hien cua cac van ban nay the hien bc ot pha
manh me, nham the che hoa nhng chnh sach mi.Tuy nhien, phai en khi
Hien phap nam 1992 ra i th viec ban hanh cac van ban phap luat ve kinh
doanh mi thc s soi ong va co y ngha. Hien phap nam 1992 la ban Hien
phap ghi dau an cua thi ky oi mi manh me va toan dien cua nc ta. Nhng
quan iem cua ang ve xay dng va to chc nen kinh te th trng nhieu thanh
phan theo nh hng XHCN a c the hien ro trong Chng II Che o kinh
te. Hien phap nhan manh nguyen tac quan ly kinh te trong nen kinh te th
trng la : Nha nc thong nhat quan ly nen kinh te quoc dan bang phap luat,
ke hoach, chnh sach. Phan cong trach nhiem va phan cap quan ly Nha nc
gia cac nganh, cac cap; ket hp li ch cua ca nhan, cua tap the vi li ch
cua Nha nc
2
. Vi viec khang nh Nha nc phat trien kinh te hang hoa
nhieu thanh phan, theo c che th trng, co s quan ly cua Nha nc, theo
nh hng XHCN phat huy moi tiem nang cua cac thanh phan kinh te: Kinh
te quoc dan, kinh te ca the, kinh te t ban Nha nc, kinh te t nhan cong
dan co quyen t do kinh doanh theo phap luat . Hien phap 1992 a at c
s, nen tang phap ly cho s ra i va xay dng he thong phap luat kinh doanh
hien nay.
Trong nhng nam gan ay, Quoc hoi a thong qua nhieu ao Luat quan
trong
3
, trong o a phan la cac ao luat lien quan en yeu cau hoi nhap kinh
te quoc te va anh hng trc tiep ti hoat ong san xuat kinh doanh cua doanh
nghiep
4
. Cac ao luat nay a tao thanh khung phap luat kinh doanh can thiet,
co y ngha to ln cho s phat trien cua nen kinh te th trng nh hng
XHCN.
He thong phap luat hien hanh a bao gom nhng van ban cha ng
nhng quy pham phap luat ve kinh doanh, cu the bao gom cac lnh vc chu
yeu sau ay:
1. Phap luat ve to chc, ieu hanh va quan ly doanh nghiep
He thong phap luat nay bao gom cac quy pham phap luat ieu chnh cac quan
he phat sinh trong qua trnh to chc, quan ly, ieu hanh cac hoat ong cua
doanh nghiep. Cac quy pham nam rai rac tai cac van ban trong he thong phap
luat kinh doanh hien hanh tai Viet Nam nh phap luat au t, doanh nghiep,
doanh nghiep nha nc, hp tac xa... Trong o, Luat doanh nghiep nam 2005
co v tr quan trong, Luat nay quy nh viec thanh lap, to chc quan ly, hoat
14
2
ieu 26 Hien phap nam 1992.
3
Nam 2005 va qua, Quoc hoi a thong qua 29 luat, bo luat, ong thi cho y kien ve 17 d an luat; Uy ban
Thng vu Quoc hoi a thong qua c 3 phap lenh va nhieu Ngh quyet co quy pham phap luat.
4
Nh Bo luat Dan s, Luat au t, Luat Doanh nghiep, Luat S hu Tr tue, Luat Canh tranh, Luat Thng
mai, Luat Hai quan
15
ong cua bon loai hnh doanh nghiep la cong ty trach nhiem hu han, cong ty
co phan, cong ty hp danh va doanh nghiep t nhan, khong phan biet tnh chat
s hu va thanh phan kinh te nham tao khung phap ly thong nhat, minh bach
ap dung cho moi loai hnh doanh nghiep. ay la ao luat co y ngha quan
trong, gop phan the che hoa chnh sach phat trien kinh te nhieu thanh phan
cua ang, tao ieu kien phat huy the manh cua moi thanh phan kinh te; thc
hien chnh sach m ca, hp tac kinh te, khi day tiem nang va sc canh tranh
cua cac doanh nghiep, nang cao hieu qua quan ly nha nc bang phap luat.
2. Phap luat ve a v phap ly, quyen va ngha vu cua cac to chc, ca nhan
trong quan he kinh doanh
He thong phap luat nay bao gom cac quy nh ieu chnh cac quan he ve a
v phap ly, quyen va ngha vu cua cac to chc, ca nhan trong hoat ong san
xuat kinh doanh. Van ban phap luat quan trong hang au, la xng song cua
he thong phap luat kinh doanh hien hanh, quy nh cu the cac van e tren la
Bo luat Dan s
5
. Bo luat Dan s c xem la luat chung trong he thong phap
luat, ieu chnh cac quan he xa hoi gia cac chu the co a v phap ly bnh
ang theo nguyen tac t do thoa thuan va t chu trach nhiem. Bo luat Dan s
quy nh quyen va ngha vu cua cac chu the ve nhan than va tai san trong cac
quan he dan s, hon nhan, gia nh, kinh doanh, thng mai, lao ong, quy
nh ve a v phap ly, chuan mc phap ly cho cach ng x cua ca nhan, phap
nhan. Bo luat a phap ien hoa nhieu quy nh quan trong ve phap nhan, hp
ong, quyen s hu tai san, ho gia nh, to hp tac, quyen tac gia, quyen s
hu cong nghiep, chuyen giao cong nghe, Co the noi, s ra i cua Bo luat
Dan s nam 2005 a ke tha va phat huy hieu qua cac quy nh cua Bo luat
Dan s nam 1995, co sa oi, bo sung cho phu hp vi s phat trien cua thi
ky mi, ap ng c nhu cau hoi nhap kinh te quoc te cua Nha nc ta hien
nay. Tren c s cac quy nh chung tai Bo luat Dan s, a v phap ly, quyen
va ngha vu cua cac doanh nghiep trong kinh doanh c the hien tai cac ao
luat chuyen nganh nh: Luat Doanh nghiep; Luat Thng mai; Luat au t;
Luat S hu tr tue; Luat Canh tranh
5
Bo luat Dan s nam 2005 c Quoc hoi thong qua ngay 14/6/2005 va co hieu lc ke t ngay 1/1/2006 thay
the cho Bo luat dan s nam 1995.
3. Phap luat ve th trng von
Cac van ban phap luat ve th trng von cua nc ta hien nay c quy nh
trong nhieu van ban phap luat khac nhau nham hnh thanh khung phap luat
ieu chnh cac kenh huy ong va cung ng von hieu qua cho nen kinh te, trong
o, bao gom cac quy nh phap luat ve hoat ong tn dung ngan hang nh cho
vay, chiet khau thng phieu va cac giay t co gia, bao lanh ngan hang, cac
quy nh ve cho thue tai chnh... Cung vi s ra i va hoan thien cac van ban
phap luat nay trong thi gian qua, Bo luat dan s nam 2005, Luat cac to chc
tn dung nam 1997 va Luat sa oi, bo sung mot so ieu Luat cac to chc tn
dung nam 2004 a tao mot khung phap ly ve th trng von hnh thanh va dan
dan c hoan thien, trong o co quy che cho vay va cac van ban lien quan...
4. Phap luat ve lao ong
Lao ong la mot trong cac nhan to quan trong quyet nh s thanh cong trong
hoat ong kinh doanh. Do o, viec cac nha quan ly, chu s dung lao ong va
chnh nhng ngi lao ong nam c cac quy nh, chnh sach phap luat ve
lao ong se bao am c cac quyen li va ngha vu hp phap cua ho trong
san xuat kinh doanh. Phap luat ve lao ong bao gom cac quy pham phap luat
ieu chnh cac quan he xa hoi phat sinh quyen va ngha vu cua ngi lao ong
va cua ngi s dung lao ong, cac tieu chuan lao ong, quy trnh tuyen chon
lao ong, cac nguyen tac s dung va quan ly lao ong. Cu the hoa cac nguyen
tac c ban cua Hien phap nam 1992 ve quan he lao ong, nam 1994, Quoc
hoi a thong qua Bo luat lao ong, c sa oi bo sung vao nam 2002. ay
la van ban quy nh cu the, chi tiet cac van e lien quan ti lnh vc lao ong
nh cac quan he ve viec lam, hp ong lao ong, cong oan, bao hiem xa hoi,
thi gi lam viec, thi gi ngh ngi cua ngi lao ong, trnh t thu tuc, tham
quyen giai quyet oi vi cac vu viec tranh chap ve lao ong,
5. Phap luat ve hp ong
Hp ong la cong cu quan trong trong hoat ong san xuat, kinh doanh, do o,
cac chu the kinh doanh can nam vng cac quy nh ve phap luat ve hp ong.
La s thoa thuan gia cac ben trong quan he san xuat, kinh doanh, hp ong
16
17
ong vai tro vo cung quan trong trong cac giao dch gia cac chu the kinh
doanh vi nhau trong nen kinh te th trng. Do o, viec nam vng cac quy
nh ve phap luat noi chung va cac che nh hp ong noi rieng se quyet nh
khong nho ti s thanh cong cua cac ca nhan, to chc va doanh nghiep.
Vi nhng thay oi mang tnh tat yeu cua khung phap luat ieu chnh quan he
kinh te theo nguyen tac th trng, Bo luat Dan s (BLDS) nam 2005 khong ch
quy nh toan dien phap luat ve cac hoat ong dan s ma con ieu chnh cac
hoat ong kinh doanh, thng mai, theo o, Phap lenh hp ong kinh te nam
1989 b huy bo t ngay 1/1/2006. Quy nh nay cua Bo luat dan s a a ra
mot nguyen tac mi trong ap dung phap luat oi vi hp ong kinh doanh,
thng mai. Trong ky ket va thc hien hoat ong kinh doanh, thng mai,
doanh nghiep can ap dung nguyen tac chung cua Bo luat Dan s ong thi
phai ap dung cac quy nh ac thu oi vi tng loai hp ong c quy nh
tai Luat Thng mai nam 2005, Bo luat Hang hai, Luat Hang khong dan dung
Viet Nam, Luat ng sat, Luat Xay dng, Luat au thau, ...
6. Phap luat ve s hu tr tue (SHTT)
He thong cac van ban phap luat ve SHTT chu yeu c xay dng tren c s
cac quy nh tai Bo luat Dan s. Mot so cac quy nh lien quan en lnh vc
SHTT khac nam rai rac trong cac van ban chuyen nganh nh: Bo luat Hnh s,
Luat Hai quan, Luat Thng mai, Bo luat To tung dan s, Phap lenh x ly vi
pham hanh chnh va mot loat cac Ngh nh hng dan thi hanh cu the.
Tai ky hop th 8 Quoc hoi khoa XI a thong qua Luat S hu tr tue. ay la
mot ao luat ln ieu chnh cac noi dung lien quan ti tat ca cac dang hoat
ong sang tao trong nghien cu, sang tac, ng dung, kinh doanh thuoc cac lnh
vc van hoc, nghe thuat, khoa hoc - cong nghe ... ao luat nay cung co v tr
quan trong ac biet oi vi qua trnh am phan gia nhap To chc Thng mai
the gii (WTO) noi rieng va hoi nhap kinh te quoc te noi chung cua Viet Nam
cung nh tao khung phap luat cho viec xay dng va hoan thien he thong cac
quy nh ve s hu tr tue Viet Nam (c quy nh trong cac van ban lien
quan va cac Ngh nh, Thong t).
7. Phap luat ve canh tranh
Trong ieu kien hoat ong au t, kinh doanh phat trien manh me nh hien
nay, canh tranh la mot trong nhng xu the tat yeu cua nen kinh te th trng.
ac biet, t nhng nam 1990 sau khi xoa bo che o bao cap th canh tranh
gia cac doanh nghiep lai cang tr nen gay gat va manh liet hn. Canh tranh
la ong lc e phat trien san xuat kinh doanh, ieu nay a c cu the hoa
trong cac van ban quy pham phap luat cua nc ta, tuy nhien khong t nhng
doanh nghiep li dung ieu nay e thc hien cac hanh vi canh tranh khong
lanh manh, han che canh tranh nham chiem lnh th phan e thu li bat chnh,
gay he qua khong tot en moi trng au t va kinh doanh. Nham khac phuc
tnh trang nay, Nha nc ta a ban hanh cac van ban ieu chnh cac quan he
ve canh tranh gia cac chu the kinh doanh trong nen kinh te th trng, trong
o, Luat Canh tranh c ban hanh a tao ra mot khung phap ly can thiet e
kiem soat cac hanh vi canh tranh tren th trng, ong thi quy nh ve thu tuc
to tung canh tranh va x ly vi pham phap luat ve canh tranh.
8. Phap luat ve chng khoan va th trng chng khoan
He thong phap luat ve th trng chng khoan (TTCK) Viet Nam thc s bat
au c hnh thanh t nam 2001, du mi hnh thanh trong mot thi gian ngan,
he thong phap luat ve TTCK bc au tao ra khung phap ly ieu chnh s phat
trien manh me, thiet lap kenh huy ong von trung va dai han quan trong cho
nen kinh te nc ta. He thong phap luat ve TTCK ieu chnh ve hoat ong
chao ban chng khoan ra cong chung, niem yet, giao dch, kinh doanh, au t
chng khoan va cac dch vu ve chng khoan va th trng chng khoan, hoat
ong au t gian tiep nh mua, ban co phan, co phieu, trai phieu hoac thong
qua quy au t chng khoan cua nha au t tren th trng chng khoan Viet
Nam... Ben canh nhng yeu to tch cc cua TTCK, hoat ong TTCK cung cha
ng nhieu rui ro. Nguyen nhan chnh la do cac van ban phap luat ve TTCK
hien hanh va trc ay mi ch dng lai Ngh nh, Thong t, cha ieu chnh
c toan dien hoat ong cua th trng chng khoan. Chnh v vay, e xay
dng va hoan thien he thong phap luat ve chng khoan, ky hop th 9, Quoc
hoi (QH) khoa XI a thong qua Luat Chng khoan, ay la van ban phap ly
18
19
quan trong, tao khung cho he thong phap luat chng khoan nc ta, khac phuc
c nhng bat cap cua he thong phap luat ve chng khoan va TTCK.
9. Phap luat ve thng mai
He thong phap luat trong lnh vc thng mai cua Viet Nam bao gom cac van
ban quy pham phap luat ieu chnh cac quan he phat sinh trong qua trnh mua
ban hang hoa, cung ng dch vu, au t, xuc tien thng mai,... cua thng
nhan (bao gom cac to chc kinh te c thanh lap hp phap, ca nhan hoat
ong thng mai mot cach oc lap, thng xuyen va co ang ky kinh doanh).
ao luat ieu chnh trc tiep cac quan he nay la Luat Thng mai nam 2005
c Quoc hoi thong qua ngay 20/5/2005, co hieu lc t ngay 01/01/2006 thay
the cho Luat Thng mai nam 1997. Luat Thng mai nam 2005 m rong
pham vi oi tng ap dung, khong ch bao gom thng nhan hoat ong thng
mai nh cu ma con ap dung cho ca to chc, ca nhan khac hoat ong co lien
quan en thng mai. So vi Luat Thng mai nam 1997, Luat Thng mai
nam 2005 bai bo nhng quy nh ve chnh sach trong hoat ong thng mai
nham tao ra s linh hoat trong viec xay dng va thc thi phap luat. Luat
Thng mai 2005 quy nh cac nguyen tac c ban trong hoat ong thng mai
phu hp vi nguyen tac cua BLDS 2005 cung nh thc tien hoat ong thng
mai tai Viet Nam. Viec m rong khai niem hoat ong thng mai cua Viet Nam
bao gom cac lnh vc thng mai hang hoa, thng mai dch vu va cac kha
canh thng mai cua au t va s hu tr tue a giup cho viec giai quyet cac
tranh chap quoc te c thc hien de dang hn, tao ieu kien cho Viet Nam
thc thi c cam ket cho thi hanh phan quyet cua Trong tai nc ngoai lien
quan en thng mai tai Viet Nam. ong thi tao nen s hai hoa gia nguyen
tac ieu chnh phap luat thng mai cua Viet Nam vi chuan mc quoc te.
10. Phap luat ve at ai
Phap luat ve at ai bao gom cac quy pham phap luat ieu chnh cac quan he
quan ly nha nc trong lnh vc at ai. Luat at ai nam 2003 a c Quoc
hoi thong qua ngay 26/11/2003 va co hieu lc thi hanh ke t ngay 1/7/2004
thay the cho Luat at ai nam 1993, Luat Sa oi, bo sung Luat at ai nam
1998, 2001 cung vi he thong cac quy nh trong cac Ngh nh, Thong t vi
cac noi dung lien quan en oi tng phai nop tien s dung at, oi tng
khong phai nop tien s dung at, gia at e thu tien s dung at, mien giam
tien s dung at ngoai ra cac quy nh ve phap luat at ai con cho phep cac
to chc, ca nhan nc ngoai kinh doanh bat ong san, ...
11. Phap luat ve giai quyet tranh chap trong kinh doanh
Trong nen kinh te hang hoa nhieu thanh phan theo c che th trng, canh
tranh gay gat va khoc liet, tnh a dang va phc tap trong quan he kinh te keo
theo nhng tranh chap trong quan he san xuat kinh doanh. Nham am bao li
ch kinh te cua cac chu the trong kinh doanh, Nha nc a thiet lap c che giai
quyet tranh chap hu hieu. Tai Viet Nam hien nay, phap luat quy nh nhieu
con ng e giai quyet tranh chap trong kinh doanh nh thng lng, hoa
giai, trong tai va toa an. Cac hnh thc nay vi nhng u va nhc iem khac
nhau c cu the hoa trong cac van ban phap luat nh: Bo luat to tung dan
s, Phap lenh Trong tai Thng mai nam 2003.
12. Phap luat ve pha san, giai the doanh nghiep
Trong nen kinh te th trng canh tranh t do va khoc liet, viec ao thai nhng
doanh nghiep yeu kem, hoat ong kinh doanh khong co hieu qua, thay vao o
la cac doanh nghiep co thc lc va tiem nang hn the hien nh mot he qua tat
yeu. Do o, pha san doanh nghiep la mot hien tng thong thng trc xu
the hoi nhap toan cau nh hien nay, ieu nay gop phan lam lanh manh va
minh bach moi trng kinh doanh.
Phap luat ve pha san tai Viet Nam c ban hanh t nam 1993 va co hieu lc
thi hanh t nam 1994, tuy nhien trong qua trnh thc thi no a boc lo nhieu
iem han che. Cac quy nh dan the hien s mau thuan, thieu phu hp vi nen
kinh te th trng a co nhng bien ong ang ke trong thi gian gan ay. Luat
pha san nam 2004 c Quoc hoi thong qua ngay 15 thang 6 nam 2004, co
hieu lc t ngay 15 thang 10 nam 2004 thay the cho Luat Pha san doanh
nghiep nam 1993 a quy nh tng oi chi tiet thu tuc pha san doanh nghiep,
bo sung cac quy nh ve viec quyet nh tuyen bo doanh nghiep, hp tac xa b
20
21
pha san trong trng hp ac biet, cu the hoa oi tng ap dung cua Luat la
c ap dung e giai quyet yeu cau m thu tuc pha san oi vi cac DN va hp
tac xa (HTX), xac nh sm tnh trang pha san e lam c s cho viec phuc hoi
hoac thanh ly; bo sung cac quy nh nham bao toan tai san cua cac DN, HTX
lam vao tnh trang pha san.
III. THC TRANG VIEC THI HANH PHAP LUAT CUA DOANH NGHIEP
1. Thc trang viec thi hanh phap luat cua doanh nghiep
1.1. Nhng chuyen bien tch cc ve viec thc hien phap luat cua doanh nghiep
Trong thi gian gan hai thap ky va qua, thc hien chu trng chuyen oi kinh
te, mot khung phap luat cho cac hoat ong au t, san xuat va kinh doanh-
thng mai
6
a c tng bc xay dng. Doanh nghiep Viet Nam a tng
bc phat trien va hoat ong cang ngay cang thch ng vi yeu cau cua kinh
te th trng va hoi nhap kinh te quoc te. ac biet, Luat doanh nghiep nam
1999 ra i anh dau mot bc chuyen bien ln, tao moi trng au t, kinh
doanh thuan li cho doanh nghiep, keo theo o la s phat trien manh me cua
cac loai hnh doanh nghiep thuoc moi thanh phan kinh te, ieu nay co y ngha
vo cung quan trong trong viec thuc ay nen kinh te ln manh cua nc nha.
Tnh en nam 2005, Viet Nam co khoang 150.000 doanh nghiep c ang ky
va hoat ong theo Luat doanh nghiep, 3.000 doanh nghiep co von au t nc
ngoai, 15.000 hp tac xa, 24.000 nhom hp tac xa va 2,4 trieu ho kinh doanh
hoat ong trong lnh vc dch vu va cong nghiep, 10 trieu ho san xuat kinh
doanh trong lnh vc nong nghiep va 13.000 trang trai1 (Nguon: Bao cao cua
Chng trnh phat trien doanh nghiep nho va va, MPI-GTZ nam 2005).
Tuy nhien, hoat ong cua doanh nghiep con nhieu ton tai. Ch th so
27/2003/CT-TTg ngay 11 thang 12 nam 2003 cua Thu tng Chnh phu ve tiep
tuc ay manh thc hien Luat doanh nghiep, khuyen khch phat trien doanh
nghiep nho va va a neu ro: Ve pha doanh nghiep, trnh o hieu biet luat
phap va y thc chap hanh phap luat cua mot bo phan chu s hu va ngi
quan ly cha cao; mot so doanh nghiep con lam an khong trung thc, co tnh vi
6
Sau ay cum t hoat ong au t, san xuat kinh doanh-thng mai goi tat la hoat ong kinh doanh
pham quy nh phap luat; quan tr noi bo doanh nghiep con yeu, cha minh bach;...
Tren thc te, nhieu doanh nghiep, sau khi c thanh lap a coi viec thi hanh
phap luat la mot tieu ch quyet nh cho s thanh cong. S ln manh vng chac
cua mot so doanh nghiep Viet Nam tren th trng trong nc va quoc te cung
nh ong gop cua khu vc doanh nghiep dan doanh trong viec tao ra cong an
viec lam va thu nhap xa hoi la minh chng cho ieu nay
7
.
1.2. Doanh nghiep a bc au quan tam ti cung co, tang cng cong
tac phap che
Trc yeu cau tang cng cong tac thc hien phap luat cua doanh nghiep,
ngay 18/5/2004, Chnh phu ban hanh Ngh nh so 122/2004/N-CP quy nh
chc nang, nhiem vu, quyen han va to chc phap che cac bo, c quan ngang
bo, c quan thuoc Chnh phu, c quan chuyen mon thuoc Uy ban nhan dan
tnh, thanh pho trc thuoc Trung ng va doanh nghiep nha nc. Ngh nh
quy nh: Can c vao nhu cau cong tac phap che, Hoi ong quan tr, Tong giam
oc, Giam oc doanh nghiep nha nc thanh lap to chc phap che phu hp, bo
tr can bo phap che chuyen trach hoac thue co van phap ly.
8
Tren thc te,
nhieu tong cong ty Nha nc eu co phong phap che hoac ban phap che, cac
doanh nghiep khac co can bo phap che. To chc phap che ong vai tro tham
mu, t van cho lanh ao doanh nghiep trong viec ap dung, thi hanh phap luat
the hien tren cac mat nh ra soat, he thong hoa va cap nhat van ban co lien
quan en doanh nghiep; pho bien, giao duc phap luat; t van soan thao, xay
dng noi quy, quy che noi bo, viec ky ket va thc hien hp ong kinh te cung
nh ap dung phap luat trong kinh doanh. Hoat ong cua can bo phap che
doanh nghiep vi tnh cach la luat s nha (In House Lawyer) co y ngha bao am
hoat ong kinh doanh on nh, co hieu qua cua doanh nghiep, giup doanh nghiep
co kha nang d bao, phong tranh, x ly cac rui ro phap ly trong kinh doanh.
Nhan thc c vai tro cua phap che doanh nghiep, mot so doanh nghiep ln
thuoc khu vc dan doanh a bo tr can bo lam cong tac phap che. Y kien cua
nhieu can bo quan ly doanh nghiep cho rang vai tro cua phap che doanh
22
7
Doanh nghiep dan doanh ong gop 42% tong san pham quoc noi so vi 39% cua khu vc doanh nghiep
Nha nc; tao ra 56,3% so viec lam thng xuyen.
8
ieu 10, Ngh nh 122/2004/N-CP.
23
nghiep la rat quan trong, giup cap nhat thong tin phap ly can thiet cho hoat
ong kinh doanh cua doanh nghiep, cung nh cung cap y kien t van e giai
quyet cac van e phap ly phat sinh.
2. Ton tai va nguyen nhan
anh gia chung, viec thc hien phap luat cua doanh nghiep con nhieu bat cap.
Nhan thc, hieu biet phap luat cua mot bo phan doanh nghiep con han che.
Tnh trang doanh nghiep khong chu y ti viec tm hieu va thc hien phap luat
la pho bien. Nhieu doanh nghiep cha co thoi quen s dung t van phap luat
e ap dung, thi hanh phap luat va phong, chong rui ro phap ly trong kinh
doanh. Co nhng doanh nghiep con li dung s h cua phap luat va yeu kem
trong quan ly Nha nc e thc hien hoat ong kinh doanh, au t truc li, tron
thue bat hp phap. Nguyen nhan chnh cua tnh trang nay la y thc phap luat,
van hoa phap ly cua ai bo phan chu s hu, can bo quan ly doanh nghiep
Viet Nam con han che. Trong to chc thi hanh phap luat, cha co c che, bien
phap e cac c quan Nha nc ho tr thc hien phap luat cho doanh nghiep
mot cach hieu qua. Ve pha doanh nghiep, nhieu doanh nghiep con han che
ve nguon lc e tiep can vi thong tin phap ly va t van phap luat, hoat ong
ho tr cua cac hiep hoi doanh nghiep con nhieu bat cap.
2.1. Nhan thc phap luat cua mot bo phan ngi quan ly doanh nghiep
con han che
Ket qua khao sat cho thay nhan thc phap luat cua mot bo phan chu the kinh
doanh con han che.
9
Tnh trang doanh nghiep a c thanh lap, i vao hoat
ong nhng ngi au t, chu s hu doanh nghiep khong nam c cac quy
nh c ban ve phap luat kinh doanh la pho bien, nhat la cac a phng
ngoai Ha Noi va Thanh pho Ho Ch Minh. Ngi quan ly doanh nghiep, ke ca
cac doanh nghiep ln, thuoc s hu Nha nc cha thc s chu trong en viec
ap dung, thc hien phap luat e phong, tranh rui ro trong kinh doanh.
Trong giai oan thanh lap doanh nghiep, co doanh nghiep khong thc hien
ung thu tuc ang ky, gop von, xay dng c che quan ly noi bo chat che, hp
9
Ket qua ieu tra cua S Ke hoach va au t tnh Vnh Phuc cho thay trong so 1237 doanh nghiep c
khao sat th co khoang 70 en 80% so doanh nghiep khong hieu hoac hieu khong ay u phap luat ve kinh
doanh; co nhu cau c ao tao, boi dng kien thc ve phap luat
ly a gay ra nhng hau qua tieu cc, tac ong xau keo dai cho ban than doanh
nghiep, to chc, ca nhan gop von va tham ch oi vi ben th ba. Trong qua
trnh hoat ong kinh doanh, doanh nghiep khong thc s chu trong ti vai tro
t van phap luat, nhat la trong viec ky ket, thc hien hp ong, dan ti phat
sinh cac tranh chap khong ang co, gay bat li cho doanh nghiep. Tram trong
hn, trong ieu kien hoi nhap kinh te quoc te, do nhan thc han che, ieu kien
tiep can vi phap luat nc ngoai hoac phap luat cua cac to chc quoc te kho
khan, a gay ra nhng vu viec tranh chap ang tiec ma ben thua thiet la pha
Viet Nam. Ben canh o, co khong t doanh nghiep c thanh lap e phuc vu
cho cac hoat ong kinh doanh vi pham phap luat vi muc ch la ao, tron
thue, mua ban hoa n va khai khong doanh thu e chiem oat ngan sach nha
nc thong qua khau tr tien thue gia tr gia tang ...
10
Nhan thc phap luat han che ong ngha vi viec chu s hu va ngi quan
ly doanh nghiep khong biet c quyen va ngha vu cua mnh trong kinh doanh
e thc hien cho ung an. Tac ong cua tnh trang nay, mot mat, lam giam
hieu lc thi hanh phap luat kinh doanh, anh hng ti toc o va chat lng phat
trien doanh nghiep theo muc tieu phat trien kinh te-xa hoi a e ra; mat khac,
anh hng trc tiep ti hieu qua au t, kinh doanh cua chnh doanh nghiep,
cung nh han che trong viec phong va chong rui ro phap ly trong kinh doanh
cua doanh nghiep.
Do y thc, nhan thc phap luat han che cho nen doanh nghiep khong chu ong
s dung t van phap luat. Dch vu luat s, t van phap luat ch c doanh
nghiep s dung en khi co tranh chap phat sinh. Do vay, nguy c co the gap
phai rui ro phap ly trong kinh doanh cua doanh nghiep la pho bien.
2.2. He thong phap luat cong kenh, phc tap
ac iem he thong phap luat cua Viet Nam la c cau thanh bi cac van ban
quy pham phap luat co nhieu hnh thc khac nhau do cac c quan co tham
quyen khac nhau ban hanh. Sau Hien phap, cac ao luat do Quoc hoi ban
hanh co gia tr phap ly cao nhat, tuy nhien, cac ao luat nay khong trc tiep i
24
10
Theo so lieu cua Cuc phat trien DNNVV, Bo Ke hoach va au t, co khoang 30% so doanh nghiep khong
con hoat ong tai a ch ang ky ban au v ly do thay oi a ch ma khong thong bao hoac co vi pham
phap luat nen t giai the ma khong thong bao.
25
vao cuoc song ma phu thuoc vao cac van ban hng dan thi hanh cua Chnh
phu, Toa an nhan dan toi cao (NDTC), Vien Kiem sat nhan dan toi cao
(NDTC), cac bo, nganh va a phng. Do vay, doanh nghiep, neu muon tm
hieu ve mot van e phap ly, th phai ra soat cac quy nh lien quan do nhieu
c quan Nha nc trung ng va a phng ban hanh. ay la mot cong viec
phc tap, khong rieng chu s hu va ngi quan ly doanh nghiep gap kho
khan ma chnh cac can bo, cong chc trung ng va a phng cung gap
kho khan trong viec tiep can vi cac van ban phap luat kinh doanh.
2.3. Thong tin phap ly va t van phap luat han che
Qua nhieu cuoc ieu tra, khao sat doanh nghiep cua Phong Thng mai va
Cong nghiep Viet Nam (VCCI) cho thay cac thong tin ve chnh sach phap luat
cua Nha nc la mot nhu cau ln cua cac doanh nghiep. Tuy nhien nhieu
doanh nghiep hien nay van ang gap kho khan trong viec tiep can cac thong
tin ve phap luat. Theo so lieu do VCCI cung cap qua viec ieu tra oi vi 1.538
doanh nghiep t nhan 32 tnh, thanh trong ca nc th co en 11,59 % doanh
nghiep cho rang khong the tiep can vi cac van ban phap luat cap Trung ng
va 7,4 % doanh nghiep khong the tiep can cac van ban phap luat cap tnh. So
lieu nay cho thay khong phai doanh nghiep nao cung co the tiep can c vi
cac chnh sach phap luat cua Nha nc, ieu nay keo theo nhng he qua nh
viec vi pham phap luat cua cac doanh nghiep do thieu cap nhat cac thong tin
phap ly.
Them vao o, tren thc te, c s d lieu phap luat Viet Nam khong c xay
dng mot cach ay u, toan dien, tap trung va thong nhat lam cho viec tiep
can vi he thong phap luat cang kho khan. Hn na, doanh nghiep thng t
co ieu kien nghien cu toan van van ban phap luat ma co yeu cau c thong
tin, gii thieu ngan gon, de nam bat. Tuy nhien, hien tai cac c quan Nha nc
cha ap ng c yeu cau nay cua doanh nghiep.
Ben canh yeu cau c thong tin, cap nhat van ban phap luat, doanh nghiep
con co nhu cau c thong tin ve thc tien phap ly vi tnh cach la nhng tnh
huong phap ly trong kinh doanh, cung nh thong tin phap luat cua cac nc la
oi tac thng mai va phap luat cua cac to chc kinh te quoc te ma Viet Nam
la thanh vien. Do cha co trung tam au moi thu thap va x ly thong tin ve cac
noi dung nay, cho nen ai bo phan doanh nghiep Viet Nam con b ng vi cac
tnh huong phap ly, nhat la nhng thong tin can thiet phuc vu cho viec phong,
chong cac tranh chap phat sinh nh cac vu kien ban pha gia cua cac cong ty
Hoa Ky, Canada, Lien minh Chau Au va mot so quoc gia khac oi vi hang
hoa, san pham cua cac doanh nghiep Viet Nam.
Trong khuon kho nghien cu ve ch so nang lc canh tranh cap tnh (PCI) nam
2005, VCCI va VNCI a tien hanh ieu tra oi vi doanh nghiep tai 32 tnh,
thanh tren toan quoc trong o co anh gia ve chat lng dch vu t van phap
luat kinh doanh. Ket qua cho thay: 3% doanh nghiep c ieu tra anh gia
dch vu t van phap luat kinh doanh tai a phng rat tot; 21% anh gia tot;
32% tam c; 23% anh gia hi kem; 12% kem va 9% anh gia rat kem. Nh
vay, ro rang dch vu t van phap luat ve kinh doanh tai Viet Nam hien nay con
han che, cha ap ng c nhu cau hoat ong cua doanh nghiep. Trong thi
gian va qua, gii Luat s a co s phat trien nhanh chong nhng theo anh
gia cua gii doanh nhan, s phat trien nay van cha ap ng c yeu cau.
Khong co nhieu luat s trong so gan 3.900 luat s (ca luat s chnh thc va tap
s)
11
co kha nang t van phap luat cho doanh nghiep. Luat s co kha nang t
van phap luat cho doanh nghiep chu yeu tap trung cac thanh pho ln. Trong
o, cung khong co nhieu luat s gioi, ap ng yeu cau cua doanh nghiep ve
t van chuyen nganh phap luat xuat nhap khau, thue, ke toan, kiem toan, canh
tranh, chong ban pha gia .... Ben canh o, hoat ong t van phap luat theo
Ngh nh 65/2003/N-CP khong phat trien c nh mong i. Do co kho
khan, bat cap ve to chc va hoat ong cua loai hnh dch vu t van nay cho
nen cha hnh thanh c mang li t van phap luat phuc ap yeu cau cua
doanh nghiep, to chc, ca nhan kinh doanh.
Ben canh nhng kho khan trong tiep can vi thong tin phap ly va dch vu t
van phap luat neu tren, hau het doanh nghiep nho va va doanh
12
khong co
ieu kien bo tr can bo phap che va kinh ph thue dch vu t van phap luat. ay
26
11
Nguon: Do Vu Bo tr t phap-Bo T phap cung cap
12
Doanh nghiep nho va va hien ang chiem 98% so lng doanh nghiep
27
la mot tr ngai ln oi vi loai hnh doanh nghiep nho va va trong viec thc
hien phap luat.
2.4. Chng trnh, bien phap ho tr thc hien phap luat cho doanh nghiep
nho va va con han che, vai tro cua hiep hoi doanh nghiep con m nhat
Theo Ngh nh so 90/2001/N-CP ngay 23 thang 11 nam 2001 cua Chnh phu
ve tr giup phat trien doanh nghiep nho va va, phat trien doanh nghiep nho
va va la mot nhiem vu quan trong trong chien lc phat trien kinh te-xa hoi,
ay manh cong nghiep hoa, hien ai hoa at nc
13
. Mot trong cac chnh sach
tr giup quan trong la doanh nghiep nho va va (DNNVV) c ho tr ve thong
tin, t van va ao tao nguon nhan lc
14
. Ngh nh nay neu ro Chnh phu, cac
bo, nganh va uy ban nhan dan a phng cung cap cac thong tin can thiet
qua cac an pham va qua mang internet cho cac DNNVV. Tuy nhien, cho en
nay, c cau ho tr can thiet cho DNNVV ve cac noi dung co lien quan en lnh
vc phap luat thong qua cac hnh thc nh thong tin phap ly, t van phap luat
va boi dng kien thc phap ly van cha c hnh thanh.
Doanh nghiep nho va va thng khong co ieu kien bo tr can bo phap che
va kinh ph thue dch vu t van phap luat, cho nen vai tro cua cac hiep hoi
doanh nghiep trong viec ho tr doanh nghiep la quan trong. Tuy nhien, khao
sat mot so hiep hoi doanh nghiep a phng ni a thanh lap to chc t van
phap luat cho cac doanh nghiep thanh vien cho thay, hoat ong t van phap
luat cua hiep hoi doanh nghiep la kem hieu qua, khong ap ng c yeu cau
ho tr phap ly cho doanh nghiep nho va va. Chng trnh boi dng kien thc
quan ly cho DNNVV cua Chnh phu co e cap en noi dung phap luat, tuy nhien,
thi lng han che, to chc cha rong khap. Chng trnh boi dng kien thc
phap luat cha c phan loai theo oi tng cho phu hp theo hai nhom chnh:
Nhom can bo quan ly doanh nghiep, thc hien boi dng kien thc c ban ve
phap luat kinh doanh; Nhom can bo chuyen mon, thc hien boi dng, cap nhat
kien thc can thiet ve phap luat kinh doanh theo cac lnh vc chuyen mon cu the.
13
ieu 1, Ngh nh 90/2001/N-CP
14
ieu 11, Ngh nh 90/2001/N-CP
IV. HOI NHAP KINH TE QUOC TE VA VAN E THC HIEN PHAP LUAT CUA
DOANH NGHIEP
1. Viet Nam trc ngng ca hoi nhap kinh te, quoc te
Ngay nay, hoi nhap kinh te quoc te va toan cau hoa ang la mot trong nhng
xu the phat trien tat yeu cua quan he quoc te. Bat ky mot quoc gia nao du ln
hay nho, manh hay yeu eu khong the tach mnh ra khoi dong chay cua lch
s. Trc xu the tat yeu cua thi ai, Viet Nam a va ang bc vao nen kinh
te hoi nhap vi nhng li the va thach thc. Nhan thay ro tam quan trong cua
tien trnh hoi nhap, tai ai hoi lan th VIII cua ang a xac nh nhiem vu M
rong quan he oi ngoai, chu ong tham gia vao cac to chc quoc te va khu
vc, cung co va nang cao v the nc ta tren trng quoc te. Ngay 18 thang
11 nam 1996, Bo Chnh tr a ra Ngh quyet ve kinh te oi ngoai nham ch ao
ve viec thc hien nhiem vu quan trong nay. ai hoi lan th IX cua ang a
khang nh chu trng Phat huy cao o noi lc, ong thi tranh thu nguon noi
lc ben ngoai va chu ong hoi nhap kinh te quoc te e phat trien nhanh, co
hieu qua va ben vng.
1.1. Nhng thuan li va kho khan trong tien trnh hoi nhap
Trc xu the hoi nhap kinh te toan cau chung ta cung co nhng li the nhat
nh nh co the manh ve con ngi, sc lao ong, s nhanh nhen, cham ch
va can cu cua con ngi Viet Nam. at nc ta co v tr a ly thuan li, v tr
chien lc trong ban o phat trien kinh te the gii va khu vc. Nam vung
trung tam cua bien Thai Bnh Dng, ni hoi tu cua cac luong van tai bien quoc
te, ni giao thoa cua cac dong chay thng mai Au A, My A, ai Dng A
va Phi A. Mat khac tai nguyen cua chung ta rat a dang, phong phu va tr
lng dang tiem nang ln. Do vay, xet tren tong the, neu chung ta vach ra
c mot lo trnh hoi nhap hp ly va to chc thc hien tot lo trnh o, tat yeu
nhng li the tren se c phat huy toi a giup chung ta tao ra nang lc canh
tranh trong boi canh mi nh hien nay, t o co cho ng vng chac tren th
trng quoc te.
Ben canh nhng li the o, chung ta cung vap phai khong t nhng ton tai va
28
29
kho khan trong tien trnh hoi nhap kinh te toan cau. Do xuat phat iem cua nen
kinh te nc ta con thap, ang trong qua trnh chuyen oi, kinh te th trng
mi giai oan phat trien s khai, cac yeu to c ban, ong bo cua mot th
trng cha phat trien ay u. ieu o dan en kha nang kinh doanh va canh
tranh cua cac chung loai hang hoa, cac chung loai dch vu cua tng doanh
nghiep rat yeu kem. Th trng the gii e hang hoa ta tieu thu rat han hep,
co luc, co cho ta va chiem lnh c, ta va at chan ti th a b thon tnh.
Trong boi canh quoc te t do buon ban, t do au t, chung ta ang vao the
yeu, rat de tr thanh ni tieu thu hang hoa cho nc ngoai. Ben canh nhng
kho khan tren, mot trong nhng yeu to quan trong khac nhng ang quan tam
hn ca la nhng kho khan ve con ngi, ve c che chnh sach va bo may.
1.2. Viec thc hien phap luat cua doanh nghiep trong hoi nhap kinh te
quoc te
Trc ngng ca hoi nhap kinh te quoc te, ang va Nha nc ta a e ra
muc tieu phan au a Viet Nam tr thanh mot nc cong nghiep phat trien,
e thc hien muc tieu nay, Nha nc ta a ban hanh mot he thong phap luat
phu hp nham phat huy toi a noi lc trong nc va thu hut au t nc ngoai.
Nam 1999 Luat Doanh nghiep ra i gop phan phat huy tiem nang cua cac
doanh nghiep. Hang loat cac doanh nghiep ra i vi toc o phat trien manh
tao ra nhng chuyen bien tch cc trong i song kinh te. Nhng thanh tu
cua cac doanh nghiep a tao nen mot the va lc mi trong cuoc canh tranh
cua nen kinh te Viet Nam khu vc va the gii. Trong nhng nam qua, kinh
te Viet Nam a at c nhng thanh tch ang khch le. Mac du boi canh
trong nc va quoc te co nhieu bien ong va canh tranh ngay cang gay gat
song hieu qua trong san xuat kinh doanh cua cac doanh nghiep van gia tang
ang ke: gan 60% so doanh nghiep co mc doanh thu tang, trong o khoang
70% co mc tang tren 10%. Trong 3 nam lien tiep gan ay ca 3 nhom doanh
nghiep ln, trung bnh va nho eu co mc tang trng kha ong eu
(15 )
. Tuy
nhien, trc boi canh cua mot nen kinh te m, hien ai va ang phat trien, oi
hoi tnh minh bach va on nh cao, cac doanh nghiep Viet Nam a vap phai vo
van nhng thach thc, kho khan va ac biet la cha khai thac c th trng
15
So lieu nam 2005 cua Phong Thng mai Viet Nam VCCI
quoc te giau tiem nang (Ket qua ty suat li nhuan cua cac doanh nghiep con
thap, doanh nghiep Nha nc co ty suat li nhuan trung bnh 3.8%, doanh
nghiep ngoai quoc doanh 4.9% va doanh nghiep co von au t nc ngoai la
7.8%
(16)
; cac doanh nghiep nc ta mi chu yeu tap trung khai thac, phat trien
mot so nganh nghe vi the manh von co nh det, may, da giay, thuy hai san).
Theo bang xep hang nang lc canh tranh toan cau cua Dien an kinh te the
gii th trong may nam tr lai ay Viet Nam lien tuc b rt hang. Nguyen nhan
cua tnh trang tren la do cac doanh nghiep Viet Nam cha chu ong vn ra
th trng quoc te, s thieu hieu biet ve kien thc hoi nhap, nhan thc hi ht,
khong anh gia ung mc nhng tac ong cua th trng quoc te en hoat
ong san xuat kinh doanh.
Ben canh o, mot trong nhng nguyen nhan chu yeu cua qua trnh hoi nhap
con thieu hieu qua oi vi cac doanh nghiep Viet Nam chnh la doanh nghiep
con th trong viec tm hieu phap luat cua cac nc oi tac. Hau het cac
doanh nghiep trong nc khi thc hien hoat ong kinh doanh vi nc ngoai
ch quan tam en viec co chap nhan giao dch hay khong ma t quan tam en
cac van e phap ly lien quan. Keo theo o la nhng rui ro phap ly va hau qua
thiet hai khong the lng trc c. Co the n c ra ay mot vai trng hp
tieu bieu ma ben thua thiet la cac doanh nghiep Viet Nam nh: Vu kien do viec
b coi la ban pha gia ca Tra, ca Basa sang th trng Hoa Ky, vu kien doanh
nghiep Vong xep Duy Li xam pham thng hieu va vi pham cac quy nh ve
kieu dang cong nghiep tai th trng Nhat Ban, Hoa Ky, vu huan luyen vien
Letart kien Lien oan Bong a Viet Nam do cham dt hp ong huan luyen
khong co can c phap ly, vu kien tau Can Gi hay gan ay nhat la vu kien
Hang hang khong quoc gia Viet Nam Airlines, Qua cac vu viec tren cho thay
cac doanh nghiep Viet Nam thieu han s au t cho viec tm hieu he thong
phap luat cua nc ngoai, khi co hau qua phap ly xay ra mi lo i tm luat s
e cha chay, ay thc s la van e ang bao ong oi vi gii doanh nghiep
trong thi ky hoi nhap kinh te quoc te.
30
16
So lieu nam 2005 cua Phong Thng mai Viet Nam VCCI
31
V. MO T SO BIE N PHA P GIU P DOANH NGHIE P TA NG C NG NA NG
L C TH C HIE N PHA P LUA T
c xac nh la nhan to quan trong, ong gop to ln vao s phat trien cua
nen kinh te nc nha, ang, Nha nc, cac cap, cac nganh a co nhng quan
tam kp thi cho s phat trien cua cong ong doanh nghiep Viet Nam nh
quyet nh lay ngay 13/10/2004 la ngay doanh nhan Viet Nam va ban hanh cac
chnh sach ho tr cho doanh nghiep. Cung vi tien trnh hoi nhap kinh te quoc
te, chung ta ang tch cc xay dng, hoan thien he thong phap luat phu hp
vi c che th trng va thong le quoc te. Tuy nhien, thc te cho thay rang,
viec thc thi phap luat cua doanh nghiep ang vap phai nhng kho khan nhat
nh, trnh o nhan thc cua doanh nghiep ve phap luat kinh doanh con yeu
kem. Mot trong nhng nguyen nhan chu yeu dan ti tnh trang nay la do ho
thieu nhng bien phap ho tr e tiep can va x ly cac thong tin phap luat. Do
vay, e bao am tnh hieu qua cua viec thi hanh phap luat, giam thieu rui ro
phap ly trong kinh doanh, doanh nghiep co the s dung mot so bien phap
nham tang cng nang lc thc hien phap luat cho doanh nghiep nh sau:
Th nhat, ve thong tin phap ly.
Trong thi ai bung no cong nghe nh hien nay th mot trong nhng nhan to
hang au quyet nh ti s thanh bai cua cac doanh nghiep tren thng trng
chnh la viec kp thi nam bat cac thong tin lien quan ti cac hoat ong kinh
doanh va ac biet la cac thong tin phap luat, chnh sach au t trong va ngoai
nc. Nhan thc c van e nay, ngay 07/01/1998, Thu tng Chnh phu a
ban hanh Ch th so 02/1998/CT-TTg ve tang cng cong tac pho bien, giao
duc phap luat; Quyet nh so 13/2003/Q-TTg ngay 17/01/2003 ve Chng
trnh pho bien, giao duc phap luat cua Chnh phu t nam 2003 en nam 2007,
Cong tac thong tin, tuyen truyen phap luat cho doanh nghiep c Nha nc
giao cho mot so c quan chc nang thc hien nh: Bo T phap, Bo Thng
mai, Phong Thng mai va Cong nghiep Viet Nam, Bo Ke hoach va au t,
Bo Tai chnh, Tong Lien oan Lao ong Viet Nam,. Nh vay, cac doanh
nghiep co the tm kiem, trao oi cac thong tin phap luat, cac van ban cua Nha
nc lien quan ti hoat ong kinh doanh cua mnh theo tng lnh vc chuyen
mon tai cac website va dien an cua cac c quan nay. Ben canh o, gia cac
trang thong tin ien t nay co cac ng lien ket vi nhau rat tien li cho viec
tra cu. ac biet, tai website cua Bo T phap (www.moj.gov.vn) co muc gii
thieu van ban phap luat lien ket vi cac he thong tra cu hien ai. ay co the
coi la kenh truy cap mien ph tien ch nhat cho cac doanh nghiep. Viec cap nhat
cac thong tin phap ly qua Internet c anh gia la phu hp trong ieu kien he
thong phap luat cua Viet Nam con cong kenh, nang ne. Bien phap nay giup
tiet kiem c thi gian, chi ph cho cac doanh nghiep trong viec tm hieu cac
chnh sach phap luat ap dung vao hoat ong san xuat kinh doanh cua mnh.
Nham ho tr co hieu qua cho cac doanh nghiep trong viec thc hien phap luat,
trong thi gian ti, vi s ho tr cua cac to chc trong nc va quoc te, Trung
tam t van phap luat va boi dng nghiep vu thuoc Cau lac bo phap che doanh
nghiep, Bo T phap se xay dng he thong hoi ap phap luat kinh doanh mien
ph gop phan ap ng nhu cau ho tr thc hien phap luat cua doanh nghiep.
Th hai, xay dng to chc phap che trong doanh nghiep
Ngay 18/5/2004, Chnh phu a ban hanh Ngh nh so 122/N-CP ve
phap che bo nganh va phap che doanh nghiep, Ngh nh nay quy nh ve
chc nang, nhiem vu, quyen han cua cac to chc phap che cac bo, c quan
ngang bo, c quan thuoc Chnh phu, c quan chuyen mon thuoc Uy ban nhan
dan tnh, thanh pho trc thuoc Trung ng va doanh nghiep Nha nc. Thong
qua viec thanh lap to chc phap che hoac bo tr can bo phap che, doanh
nghiep se co c s ho tr phap ly thng xuyen, lien tuc cua Luat s nha
(in house lawyers). Cac doanh nghiep co the ap dung mo hnh phap che doanh
nghiep theo quy nh tai Ngh nh 122 e thiet lap c che ho tr phap luat
trong doanh nghiep, qua o am bao hoat ong san xuat kinh doanh hieu qua.
Th ba, s dung dch vu t van phap luat.
Trong kinh doanh, hoat ong t van phap luat la mot trong nhng nhu cau tat
yeu cua doanh nghiep. Thc te cho thay, muon thanh cong tren thng trng,
trc het cac doanh nghiep can lam chu va s dung linh hoat he thong phap
luat, nhat la trong hoan canh hoi nhap nh hien nay. Trc nhu cau ve t van
32
33
phap luat cua doanh nghiep, ben canh viec bo tr can bo phap che, cac doanh
nghiep co the s dung cac dch vu t van phap ly chuyen nghiep nh luat s,
van phong t van phap luat. To chc, vai tro, chc nang, hoat ong cua cac
to chc t van phap ly c quy nh cu the tai Luat Luat s nam 2006.
Th t, boi dng kien thc phap luat
Song song vi viec cap nhat thong tin va s dung cac dch vu t van phap ly,
trc nhng thay oi khong ngng cua he thong phap luat trong nc va quoc
te, th hoat ong boi dng kien thc phap luat va thng xuyen cap nhat, trau
doi trnh o chuyen mon nghiep vu la hoat ong khong the thieu nham nang
cao nhan thc phap luat cua doanh nhan, can bo quan ly doanh nghiep. Trc
he thong phap luat kinh doanh a dang nh hien nay, ben canh cac kien thc
ve ieu hanh va quan ly doanh nghiep, ngi quan ly doanh nghiep can chu
trong vao cac lnh vc c ban, chuyen sau ieu chnh cac hoat ong kinh
doanh cua mnh nh phap luat ve s hu, hp ong, phap luat thng mai, at
ai, canh tranh, che o ke toan, kiem toan, s hu tr tue, thng mai quoc te...
Xuat phat t nhu cau ho tr phap luat cho doanh nghiep, c s ong y cua
Thu tng Chnh phu, ngay 22/7/1999, Bo trng Bo T phap a co Quyet
nh so 212/1999/Q-TCCB ve viec thanh lap Cau lac bo phap che doanh
nghiep (CLB PCDN). Thc hien ton ch, muc ch cua CLBPCDN, Trung tam
T van phap luat va Boi dng nghiep vu thuoc CLB PCDN co chc nang ho
tr phap ly cho cac doanh nghiep thong qua viec gii thieu kp thi, thng
xuyen, co he thong cac van ban quy pham phap luat; t van phap luat va boi
dng chuyen mon, nghiep vu. Doanh nghiep co nhu cau ho tr phap ly co the
trc tiep lien he vi Van phong Trung tam at tai tru s Bo T phap, 60 Tran
Phu, Ha Noi.
CHNG 2
C
A
M

N
A
N
G
P
H
A
P

L
U
A
T

K
I
N
H

D
O
A
N
H
D
A
N
H

C
H
O

D
O
A
N
H

N
G
H
I
E
P

N
H
O

V
A

V
A
T
A
P

1
:

N
H
N
G

V
A
N

E

C

B
A
N

V
E

P
H
A
P

L
U
A
T

K
I
N
H

D
O
A
N
H
35
CAC VAN E
PHAP LUAT KINH DOANH C BAN
I. CAC LOAI HNH TO CHC KINH DOANH VIET NAM
Kinh doanh la viec thc hien lien tuc mot, mot so hoac tat ca cac cong oan
cua qua trnh au t, t san xuat en tieu thu san pham hoac cung ng dch
vu tren th trng nham muc ch sinh li
17
. e tien hanh hoat ong kinh
doanh, nha au t phai la chon cho mnh mot mo hnh to chc kinh doanh phu
hp vi muc ch, kha nang va ieu kien cua mnh. Theo quy nh cua phap
luat hien hanh, co nhng loai hnh to chc kinh doanh sau ay:
Doanh nghiep: la to chc kinh te co ten rieng, co tai san, co tru s giao
dch on nh, c ang ky kinh doanh theo quy nh cua phap luat nham
muc ch thc hien cac hoat ong kinh doanh
18
. Doanh nghiep c to
chc di cac loai hnh sau: Cong ty nha nc; Cong ty co phan; Cong
ty trach nhiem hu han (TNHH) hai thanh vien tr len; Cong ty trach
nhiem hu han (TNHH) mot thanh vien; Cong ty hp danh; Doanh nghiep
t nhan.
Hp tac xa.
Ho kinh doanh.
1. CONG TY NHA NC
1.1. Khai niem cong ty nha nc
Cong ty nha nc la doanh nghiep do Nha nc s hu toan bo von ieu le,
thanh lap, to chc quan ly, ang ky hoat ong theo quy nh cua Luat Doanh
nghiep Nha nc nam 2003
19
. Cong ty nha nc c to chc di 2 hnh
thc: tong cong ty nha nc va cong ty nha nc oc lap.
Tong cong ty nha nc la hnh thc lien ket kinh te tren c s t au t, gop
von gia cac cong ty nha nc, gia cong ty nha nc vi cac doanh nghiep
17
ieu 4 Luat Doanh nghiep 2005
18
Khoan 1 ieu 4 Luat Doanh nghiep 2005
19
ieu 3 Luat Doanh nghiep Nha nc 2003
khac hoac c hnh thanh tren c s to chc va lien ket cac n v thanh vien
co moi quan he gan bo vi nhau ve li ch kinh te, cong nghe, th trng va
cac dch vu kinh doanh khac, hoat ong trong mot hoac mot so chuyen nganh
kinh te - ky thuat chnh nham tang cng kha nang kinh doanh va thc hien li
ch cua cac n v thanh vien va toan tong cong ty. Tong cong ty nha nc
c chia thanh 3 loai nh sau
20
:
Tong cong ty do Nha nc quyet nh au t va thanh lap (thng goi la
Tong cong ty 90, 91);
Tong cong ty do cac cong ty t au t va thanh lap (theo mo hnh cong
ty me - cong ty con);
Tong cong ty au t va kinh doanh von nha nc.
1.2. C cau to chc cua cong ty nha nc
Cong ty nha nc c to chc quan ly theo mo hnh co hoac khong co Hoi
ong quan tr. Trong o, cac cong ty nha nc sau ay c to chc theo mo
hnh co Hoi ong quan tr
21
:
Tong cong ty do Nha nc quyet nh au t va thanh lap;
Tong cong ty au t va kinh doanh von nha nc;
Cong ty nha nc oc lap co quy mo von ln gi quyen chi phoi doanh
nghiep khac.
1.2.1. Cong ty nha nc khong co Hoi ong quan tr
Cong ty nha nc khong co Hoi ong quan tr co c cau quan ly gom Giam
oc, cac Pho giam oc, ke toan trng va bo may giup viec
22
.
1.2.2. Cong ty nha nc co Hoi ong quan tr
C cau quan ly cua tong cong ty nha nc, cong ty nha nc oc lap co Hoi
ong quan tr bao gom Hoi ong quan tr, Ban kiem soat, Tong giam oc, cac
Pho tong giam oc, ke toan trng va bo may giup viec
23
.
Chng 2
Nhng van e phap luat kinh doanh c ban
36
20
21
22
ieu 22, 23, 24 Luat Doanh nghiep Nha nc 2003
23
ieu 28, 29, 30, 37, 38, 41 Luat Doanh nghiep Nha nc 2003
37
1.3. Thanh lap cong ty nha nc
Theo quy nh cu a Lua t Doanh nghie p 2005 th doanh nghie p do Nha n c
tha nh la p ke t nga y Lua t na y co hie u l c pha i c a ng ky , to ch c
qua n ly va hoa t o ng theo mo t trong ca c loa i hnh co ng ty co pha n, co ng
ty TNHH
24
. Nh va y, ke t nga y 01/7/2006, ca c co ng ty nha n c hoa t
o ng theo Lua t Doanh nghie p Nha n c na m 2003 se kho ng c tie p tu c
tha nh la p m i.
oi vi cac cong ty nha nc a c thanh lap trc ay, thc hien theo lo
trnh chuyen oi hang nam, nhng cham nhat trong thi han 4 (bon) nam ke
t ngay Luat Doanh nghiep 2005 co hieu lc (t ngay 01/7/2006 en ngay
01/7/2010), cac cong ty nha nc thanh lap theo quy nh cua Luat Doanh
nghiep nha nc 2003 phai chuyen oi thanh cong ty trach nhiem hu han
hoac cong ty co phan theo quy nh cua Luat Doanh nghiep
25
. Trong thi gian
cha chuyen oi, cac cong ty nha nc a c thanh lap van tam thi c
ton tai va hoat ong theo quy nh cua Luat Doanh nghiep Nha nc 2003, va
khi c chuyen oi thanh cong ty TNHH hoac cong ty co phan th thuoc pham
vi ieu chnh cua Luat Doanh nghiep 2005.
2. CONG TY CO PHAN
2.1. Khai niem cong ty co phan
2.1.1. Ban chat phap ly cua cong ty co phan
Cong ty co phan la doanh nghiep, trong o
26
:
Von ieu le c chia thanh nhieu phan bang nhau goi la co phan;
Co ong co the la to chc, ca nhan; so lng co ong toi thieu la ba va
khong han che so lng toi a;
Co ong ch chu trach nhiem ve cac khoan n va ngha vu tai san khac
cua doanh nghiep trong pham vi so von a gop vao doanh nghiep;
Co ong co quyen t do chuyen nhng co phan cua mnh cho ngi
24
25
26
khac, tr trng hp quy nh tai khoan 3 ieu 81 va khoan 5 ieu 84
cua Luat Doanh nghiep 2005.
Cong ty co phan co t cach phap nhan ke t ngay c cap Giay chng nhan
ang ky kinh doanh. Cong ty co phan co quyen phat hanh chng khoan cac
loai e huy ong von.
2.1.2. Cac loai co phan
27
Co phan pho thong la co phan chu yeu bat buoc phai co trong cong ty
co phan; ngi s hu co phan pho thong la co ong pho thong. Co ong
pho thong co ay u cac quyen va ngha vu cua co ong trong cong ty
co phan theo quy nh cua phap luat va ieu le cong ty.
Co phan u ai la loai co phan khong bat buoc phai co trong cong ty co
phan; ngi s hu co phan u ai goi la co ong u ai. Co ong u
ai c hng mot so u ai so vi co ong pho thong nhng se b han
che mot so quyen nhat nh. Co phan u ai gom cac loai sau ay:
Co phan u ai bieu quyet: la co phan co so phieu bieu quyet nhieu
hn so vi co phan pho thong; so phieu bieu quyet cua mot co phan
u ai bieu quyet do ieu le cong ty quy nh. Co ong s hu co
phan u ai bieu quyet co cac quyen khac nh co ong pho thong
nhng khong c chuyen nhng co phan u ai cho ngi khac.
Co phan u ai co tc: la co phan c tra co tc vi mc cao hn so
vi mc co tc cua co phan pho thong hoac mc on nh hang nam.
Co tc c chia hang nam gom co tc co nh va co tc thng. Co
tc co nh khong phu thuoc vao ket qua kinh doanh cua cong ty. Mc
co tc co nh cu the va phng thc xac nh co tc thng c ghi
tren co phieu cua co phan u ai co tc.
Co phan u ai hoan lai: la co phan c cong ty hoan lai von gop
bat c khi nao theo yeu cau cua ngi s hu hoac theo cac ieu
kien c ghi tai co phieu cua co phan u ai hoan lai.
Co phan u ai khac do ieu le cong ty quy nh.
38
27
ieu 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84 Luat Doanh nghiep 2005
Chng 2
Nhng van e phap luat kinh doanh c ban
39
Ngi c quyen mua co phan u ai co tc, co phan u ai hoan lai va co
phan u ai khac do ieu le cong ty quy nh hoac do ai hoi ong co ong
quyet nh.
Moi co phan cua cung mot loai eu tao cho ngi s hu no cac quyen, ngha
vu va li ch ngang nhau. Co phan pho thong khong the chuyen oi thanh co
phan u ai. Co phan u ai co the chuyen oi thanh co phan pho thong theo
quyet nh cua ai hoi ong co ong.
2.2. C cau, to chc cong ty co phan.
C cau, to chc cua cong ty co phan gom co: ai hoi ong co ong, Hoi ong
quan tr va Giam oc hoac Tong giam oc; oi vi cong ty co phan co tren
mi mot co ong la ca nhan hoac co co ong la to chc s hu tren 50% tong
so co phan cua cong ty phai co Ban kiem soat.
28
ai hoi ong co ong.
ai hoi ong co ong gom tat ca co ong co quyen bieu quyet, la c quan
quyet nh cao nhat cua cong ty co phan. ai hoi ong co ong hop
thng nien hoac bat thng; t nhat moi nam hop mot lan. a iem hop
ai hoi ong co ong phai tren lanh tho Viet Nam. Cuoc hop ai hoi
ong co ong c tien hanh khi co so co ong d hop ai dien t nhat 65%
tong so co phan co quyen bieu quyet; ty le cu the do ieu le cong ty quy
nh. ai hoi ong co ong thong qua cac quyet nh thuoc tham quyen bang
hnh thc bieu quyet tai cuoc hop hoac lay y kien bang van ban.
Hoi ong quan tr
Hoi ong quan tr la c quan quan ly cong ty, co toan quyen nhan danh
cong ty e quyet nh, thc hien cac quyen va ngha vu cua cong ty khong
thuoc tham quyen cua ai hoi ong co ong. Hoi ong quan tr co khong
t hn ba thanh vien, khong qua mi mot thanh vien, neu ieu le cong ty
khong co quy nh khac. So thanh vien Hoi ong quan tr phai thng tru
Viet Nam do ieu le cong ty quy nh. Nhiem ky cua Hoi ong quan tr
la nam nam. Nhiem ky cua thanh vien Hoi ong quan tr khong qua nam
nam; thanh vien Hoi ong quan tr co the c bau lai vi so nhiem ky
28
ieu 95, 96, 97, 102, 104, 108, 109, 121, 122, 123 Luat Doanh nghiep 2005
Chng 2
Nh ng va n e pha p lua t kinh doanh c ba n
khong han che. Thanh vien Hoi ong quan tr khong nhat thiet phai la co
ong cua cong ty.
Giam oc hoac Tong giam oc
Giam oc hoac Tong giam oc do Hoi ong quan tr bo nhiem, la ngi
ieu hanh cong viec kinh doanh hang ngay cua cong ty; chu s giam sat
cua Hoi ong quan tr va chu trach nhiem trc Hoi ong quan tr va trc
phap luat ve viec thc hien cac quyen va nhiem vu c giao. Trng hp
ieu le cong ty khong quy nh Chu tch Hoi ong quan tr la ngi ai dien
theo phap luat th Giam oc hoac Tong giam oc la ngi ai dien theo
phap luat cua cong ty. Nhiem ky cua Giam oc hoac Tong giam oc khong
qua nam nam; co the c bo nhiem lai vi so nhiem ky khong han che.
Giam oc hoac Tong giam oc cong ty khong c ong thi lam Giam
oc hoac Tong giam oc cua doanh nghiep khac.
Ban kiem soat
Ban kiem soat thc hien giam sat Hoi ong quan tr, Giam oc hoac Tong
giam oc trong viec quan ly va ieu hanh cong ty; chu trach nhiem trc
ai hoi ong co ong trong thc hien cac nhiem vu c giao. Ban kiem
soat co t ba en nam thanh vien neu ieu le cong ty khong co quy nh
khac; nhiem ky cua Ban kiem soat khong qua nam nam; thanh vien Ban
kiem soat co the c bau lai vi so nhiem ky khong han che. Thanh vien
Ban kiem soat khong c gi cac chc vu quan ly cong ty. Thanh vien
Ban kiem soat khong nhat thiet phai la co ong hoac ngi lao ong cua
cong ty.
2.3. ang ky kinh doanh cong ty co phan
Cac co ong sang lap nop ho s ang ky kinh doanh cong ty co phan tai
Phong ang ky kinh doanh cap tnh ni doanh nghiep co tru s chnh.
Ho s ang ky kinh doanh cua cong ty co phan gom co
29
:
Giay e ngh ang ky kinh doanh theo mau thong nhat do c quan ang
ky kinh doanh co tham quyen quy nh.
40
29
41
D thao ieu le cong ty.
Danh sach co ong sang lap va cac giay t kem theo sau ay:
oi vi co ong la ca nhan: ban sao Giay chng minh nhan dan, Ho
chieu hoac chng thc ca nhan hp phap khac;
oi vi co ong la to chc: ban sao quyet nh thanh lap, Giay chng
nhan ang ky kinh doanh hoac tai lieu tng ng khac cua to chc;
van ban uy quyen, Giay chng minh nhan dan, Ho chieu hoac chng
thc ca nhan hp phap khac cua ngi ai dien theo uy quyen.
oi vi co ong la to chc nc ngoai th ban sao Giay chng nhan ang ky
kinh doanh phai co chng thc cua c quan ni to chc o a ang ky khong
qua ba thang trc ngay nop ho s ang ky kinh doanh.
Van ban xac nhan von phap nh cua c quan, to chc co tham quyen
oi vi cong ty kinh doanh nganh, nghe ma theo quy nh cua phap luat
phai co von phap nh.
Chng ch hanh nghe cua Giam oc hoac Tong giam oc va ca nhan
khac oi vi cong ty kinh doanh nganh, nghe ma theo quy nh cua phap
luat phai co chng ch hanh nghe.
3. CONG TY TRACH NHIEM HU HAN HAI THANH VIEN TR LEN
3.1. Khai niem Cong ty TNHH hai thanh vien tr len
Cong ty trach nhiem hu han la doanh nghiep, trong o
30
:
Thanh vien co the la to chc, ca nhan; so lng thanh vien khong vt
qua nam mi;
Thanh vien chu trach nhiem ve cac khoan n va ngha vu tai san khac
cua doanh nghiep trong pham vi so von cam ket gop vao doanh nghiep;
Phan von gop cua thanh vien ch c chuyen nhng trong mot so
trng hp ma phap luat quy nh.
Cong ty trach nhiem hu han co t cach phap nhan ke t ngay c cap Giay
30
Chng 2
chng nhan ang ky kinh doanh. Cong ty trach nhiem hu han khong c
quyen phat hanh co phan.
3.2. C cau, to chc cong ty TNHH hai thanh vien tr len
31
Cong ty TNHH hai thanh vien tr len co Hoi ong thanh vien, Giam oc hoac
Tong giam oc. Cong ty trach nhiem hu han co t mi mot thanh vien tr
len phai thanh lap Ban kiem soat; trng hp co t hn mi mot thanh vien,
co the thanh lap Ban kiem soat phu hp vi yeu cau quan tr cong ty.
Hoi ong thanh vien.
Hoi ong thanh vien gom cac thanh vien, la c quan quyet nh cao nhat
cua cong ty. Thanh vien la to chc ch nh ngi ai dien theo uy quyen
tham gia Hoi ong thanh vien. ieu le cong ty quy nh cu the nh ky hop
Hoi ong thanh vien, nhng t nhat moi nam phai hop mot lan. Hoi ong
thanh vien c trieu tap hop bat c khi nao theo yeu cau cua Chu tch
Hoi ong thanh vien hoac theo yeu cau cua thanh vien hoac nhom thanh
vien. Cuoc hop cua Hoi ong thanh vien phai c to chc tai tru s chnh
cua cong ty, tr trng hp ieu le cong ty co quy nh khac. Hoi ong
thanh vien thong qua cac quyet nh thuoc tham quyen bang hnh thc
bieu quyet tai cuoc hop, lay y kien bang van ban hoac hnh thc khac do
ieu le cong ty quy nh.
Hoi ong thanh vien bau mot thanh vien lam Chu tch. Chu tch Hoi ong
thanh vien co the kiem Giam oc hoac Tong giam oc cong ty. Nhiem ky
cua Chu tch Hoi ong thanh vien khong qua nam nam. Chu tch Hoi ong
thanh vien co the c bau lai vi so nhiem ky khong han che. Trng hp
ieu le cong ty quy nh Chu tch Hoi ong thanh vien la ngi ai dien
theo phap luat th cac giay t giao dch phai ghi ro ieu o.
Giam oc hoac Tong giam oc.
Giam oc hoac Tong giam oc cong ty la ngi ieu hanh hoat ong kinh
doanh hang ngay cua cong ty, chu trach nhiem trc Hoi ong thanh vien
ve viec thc hien cac quyen va nhiem vu cua mnh.
42
31
ieu 46, 49, 55 Luat Doanh nghiep 2005
43
3.3. ang ky kinh doanh cong ty TNHH hai thanh vien tr len
Thanh vien sang lap cong ty thc hien ang ky kinh doanh cong ty TNHH hai thanh
vien tr len tai Phong ang ky kinh doanh cap tnh ni doanh nghiep co tru s chnh.
Ho s ang ky kinh doanh cua cong ty TNHH hai thanh vien tr len gom co
32
:
Danh sach thanh vien va cac giay t kem theo sau ay:
oi vi thanh vien la ca nhan: ban sao Giay chng minh nhan dan,
Ho chieu hoac chng thc ca nhan hp phap khac;
oi vi thanh vien la to chc: ban sao quyet nh thanh lap, Giay
chng nhan ang ky kinh doanh hoac tai lieu tng ng khac cua
to chc; van ban uy quyen, Giay chng minh nhan dan, Ho chieu hoac
chng thc ca nhan hp phap khac cua ngi ai dien theo uy quyen.
oi vi thanh vien la to chc nc ngoai th ban sao Giay chng nhan ang ky
oi vi cong ty kinh doanh nganh, nghe ma theo quy nh cua phap luat
phai co von phap nh.
khac oi vi cong ty kinh doanh nganh, nghe ma theo quy nh cua phap
4. CONG TY TRACH NHIEM HU HAN MOT THANH VIEN
4.1. Khai niem cong ty TNHH mot thanh vien
Cong ty trach nhiem hu han mot thanh vien la doanh nghiep do mot to chc
hoac mot ca nhan lam chu s hu (sau ay goi la chu s hu cong ty); chu s
32
Chng 2
hu cong ty chu trach nhiem ve cac khoan n va ngha vu tai san khac cua
cong ty trong pham vi so von ieu le cua cong ty.
Cong ty trach nhiem hu han mot thanh vien co t cach phap nhan ke t ngay
c cap Giay chng nhan ang ky kinh doanh. Cong ty trach nhiem hu han
mot thanh vien khong c quyen phat hanh co phan.
4.2. C cau, to chc cua cong ty TNHH mot thanh vien
4.2.1. C cau to chc quan ly cua cong ty trach nhiem hu han mot thanh
vien la to chc
33
.
Chu s hu cong ty bo nhiem mot hoac mot so ngi ai dien theo uy quyen vi
nhiem ky khong qua nam nam e thc hien cac quyen va ngha vu cua mnh.
Tr ng h p co t nha t hai ng i c bo nhie m la m a i die n theo uy
quye n th c ca u to ch c qua n ly cu a co ng ty bao go m Ho i o ng
tha nh vie n, Gia m o c hoa c To ng gia m o c va Kie m soa t vie n; trong
tr ng h p na y, Ho i o ng tha nh vie n go m ta t ca ng i a i die n theo
uy quye n.
Trng hp mot ngi c bo nhiem lam ngi ai dien theo uy quyen
th ngi o lam Chu tch cong ty; trong trng hp nay c cau to chc
quan ly cua cong ty bao gom Chu tch cong ty, Giam oc hoac Tong
giam oc va Kiem soat vien.
ieu le cong ty quy nh Chu tch Hoi ong thanh vien hoac Chu tch cong ty
hoac Giam oc hoac Tong giam oc la ngi ai dien theo phap luat cua cong ty.
Hoi ong thanh vien
Hoi ong thanh vien nhan danh chu s hu cong ty to chc thc hien cac
quyen va ngha vu cua chu s hu cong ty; co quyen nhan danh cong ty thc
hien cac quyen va ngha vu cua cong ty; chu trach nhiem trc phap luat va
chu s hu cong ty ve viec thc hien cac quyen va nhiem vu c giao theo
quy nh cua Luat nay va phap luat co lien quan. Chu tch Hoi ong thanh vien
do chu s hu cong ty ch nh.
44
33
ieu 67, 68, 69, 70, 71 Luat Doanh nghiep 2005
45
Chu tch cong ty
Chu tch cong ty nhan danh chu s hu to chc thc hien cac quyen va ngha
vu cua chu s hu cong ty; co quyen nhan danh cong ty thc hien cac quyen
va ngha vu cua cong ty; chu trach nhiem trc phap luat va chu s hu cong
ty ve viec thc hien cac quyen va nhiem vu c giao theo quy nh cua Luat
nay va phap luat co lien quan.
Giam oc hoac Tong giam oc
Hoi ong thanh vien hoac Chu tch cong ty bo nhiem hoac thue Giam oc hoac
Tong giam oc vi nhiem ky khong qua nam nam e ieu hanh hoat ong kinh
doanh hang ngay cua cong ty. Giam oc hoac Tong giam oc chu trach nhiem
trc phap luat va Hoi ong thanh vien hoac Chu tch cong ty ve viec thc hien
cac quyen va nhiem vu cua mnh.
Kiem soat vien
Chu s hu cong ty bo nhiem mot en ba Kiem soat vien vi nhiem ky khong
qua ba nam. Kiem soat vien chu trach nhiem trc phap luat va chu s hu
cong ty ve viec thc hien cac quyen va nhiem vu cua mnh.
4.2.2. C cau to chc quan ly cong ty trach nhiem hu han mot thanh vien
la ca nhan
34
C cau, to chc cua Cong ty trach nhiem hu han mot thanh vien la ca nhan
co Chu tch cong ty, Giam oc hoac Tong giam oc. Chu s hu cong ty ong
thi la Chu tch cong ty. Chu tch cong ty hoac Giam oc hoac Tong giam oc
la ngi ai dien theo phap luat cua cong ty theo quy nh tai ieu le cong ty.
Chu tch cong ty co the kiem nhiem hoac thue ngi khac lam Giam oc hoac
Tong giam oc.
Quyen, ngha vu, nhiem vu cu the cua Giam oc c quy nh tai ieu le cong
ty, hp ong lao ong ma Giam oc hoac Tong giam oc ky vi Chu tch cong ty.
4.3. ang ky kinh doanh cong ty TNHH mot thanh vien
Thanh vien sang lap cong ty nop ho s ang ky kinh doanh cong ty TNHH mot
34
Chng 2
thanh vien tai Phong ang ky kinh doanh cap tnh ni doanh nghiep co tru s chnh.
Ho s ang ky kinh doanh cua cong ty TNHH mot thanh vien bao gom
35
:
Danh sach thanh vien va cac giay t kem theo sau ay:
oi vi thanh vien la ca nhan: ban sao Giay chng minh nhan dan,
Ho chieu hoac chng thc ca nhan hp phap khac;
oi vi thanh vien la to chc: ban sao quyet nh thanh lap, Giay
chng nhan ang ky kinh doanh hoac tai lieu tng ng khac cua to
chc; van ban uy quyen, Giay chng minh nhan dan, Ho chieu hoac
chng thc ca nhan hp phap khac cua ngi ai dien theo uy quyen.
oi vi thanh vien la to chc nc ngoai th ban sao Giay chng nhan ang ky
Van ban xac nhan von phap nh cua c quan, to chc co tham
quyen oi vi cong ty kinh doanh nganh, nghe ma theo quy nh cua
phap luat phai co von phap nh.
khac oi vi cong ty kinh doanh nganh, nghe ma theo quy nh cua
phap luat phai co chng ch hanh nghe.
5. CONG TY HP DANH
5.1. Khai niem cong ty hp danh
Cong ty hp danh la doanh nghiep, trong o
36
:
Phai co t nhat hai thanh vien la chu s hu chung cua cong ty, cung
nhau kinh doanh di mot ten chung (sau ay goi la thanh vien hp
danh); ngoai cac thanh vien hp danh co the co thanh vien gop von;
46
35
36
47
Thanh vien hp danh phai la ca nhan, chu trach nhiem bang toan bo tai
san cua mnh ve cac ngha vu cua cong ty;
Thanh vien gop von ch chu trach nhiem ve cac khoan n cua cong ty
trong pham vi so von a gop vao cong ty.
Cong ty hp danh co t cach phap nhan ke t ngay c cap Giay chng nhan ang
ky kinh doanh. Cong ty hp danh khong c phat hanh bat ky loai chng khoan nao.
5.2. C cau, to chc cong ty hp danh
Tat ca thanh vien hp lai thanh Hoi ong thanh vien. Hoi ong thanh vien
bau mot thanh vien hp danh lam Chu tch Hoi ong thanh vien, ong
thi kiem Giam oc hoac Tong giam oc cong ty neu ieu le cong ty
khong co quy nh khac. Thanh vien hp danh co quyen yeu cau trieu
tap hop Hoi ong thanh vien e thao luan va quyet nh cong viec kinh
doanh cua cong ty. Thanh vien yeu cau trieu tap hop phai chuan b noi
dung, chng trnh va tai lieu hop. Hoi ong thanh vien co quyen quyet
nh tat ca cong viec kinh doanh cua cong ty.
Cac thanh vien hp danh co quyen ai dien theo phap luat va to chc
ieu hanh hoat ong kinh doanh hang ngay cua cong ty. Moi han che oi
vi thanh vien hp danh trong thc hien cong viec kinh doanh hang ngay
cua cong ty ch co hieu lc oi vi ben th ba khi ngi o c biet ve
han che o.
Chu tch Ho i o ng tha nh vie n, Gia m o c hoa c To ng gia m o c co ca c
nhie m vu : Qua n ly va ie u ha nh co ng vie c kinh doanh ha ng nga y cu a
co ng ty v i t ca ch la tha nh vie n h p danh; Trie u ta p va to ch c ho p
Ho i o ng tha nh vie n; ky ca c quye t nh hoa c ngh quye t cu a Ho i o ng
tha nh vie n; Pha n co ng, pho i h p co ng vie c kinh doanh gi a ca c tha nh
vie n h p danh; ky ca c quye t nh ve quy che , no i quy va ca c co ng
vie c to ch c no i bo kha c cu a co ng ty; a i die n cho co ng ty trong quan
he v i c quan nha n c; a i die n cho co ng ty v i t ca ch la b n
hoa c nguye n n trong ca c vu kie n, tranh cha p thng ma i hoa c ca c
tranh cha p kha c; ...
Chng 2
5.3. ang ky kinh doanh cong ty hp danh
Thanh vien sang lap cong ty nop ho s ang ky kinh doanh cong ty hp danh
tai Phong ang ky kinh doanh cap tnh ni doanh nghiep co tru s chnh.
Ho s ang ky kinh doanh cua cong ty hp danh bao gom
37
:
Danh sach thanh vien, ban sao Giay chng minh nhan dan, Ho chieu
hoac chng thc ca nhan hp phap khac cua moi thanh vien.
oi vi cong ty hp danh kinh doanh nganh, nghe ma theo quy nh cua
Chng ch hanh nghe cua thanh vien hp danh va ca nhan khac oi vi
cong ty hp danh kinh doanh nganh, nghe ma theo quy nh cua phap
6. DOANH NGHIEP T NHAN
6.1. Khai niem doanh nghiep t nhan
38
Doanh nghiep t nhan la doanh nghiep do mot ca nhan lam chu va t chu trach
nhiem bang toan bo tai san cua mnh ve moi hoat ong cua doanh nghiep.
Doanh nghiep t nhan khong c phat hanh bat ky loai chng khoan nao. Moi
ca nhan ch c quyen thanh lap mot doanh nghiep t nhan.
6.2. C cau, to chc quan ly doanh nghiep t nhan
39
Chu doanh nghiep t nhan co toan quyen quyet nh oi vi tat ca hoat ong
kinh doanh cua doanh nghiep. Chu doanh nghiep t nhan co the trc tiep hoac
thue ngi khac quan ly, ieu hanh hoat ong kinh doanh. Trng hp thue
ngi khac lam Giam oc quan ly doanh nghiep th chu doanh nghiep t nhan
48
37
38
39
49
phai ang ky vi c quan ang ky kinh doanh va van phai chu trach nhiem ve
moi hoat ong kinh doanh cua doanh nghiep.
Chu doanh nghiep t nhan la nguyen n, b n hoac ngi co quyen li, ngha
vu lien quan trc Trong tai hoac Toa an trong cac tranh chap lien quan en doanh
nghiep. Chu doanh nghiep t nhan la ai dien theo phap luat cua doanh nghiep.
6.3. ang ky kinh doanh doanh nghiep t nhan
Chu doanh nghiep nop ho s ang ky kinh doanh cong ty hp danh tai Phong
ang ky kinh doanh cap tnh ni doanh nghiep co tru s chnh.
Ho s ang ky kinh doanh cua doanh nghiep t nhan bao gom
40
:
Ban sao Giay chng minh nhan dan, Ho chieu hoac chng thc ca nhan
hp phap khac.
oi vi doanh nghiep kinh doanh nganh, nghe ma theo quy nh cua
Chng ch hanh nghe cua Giam oc va ca nhan khac oi vi doanh
nghiep kinh doanh nganh, nghe ma theo quy nh cua phap luat phai co
chng ch hanh nghe.
7. HP TAC XA
7.1. Khai niem hp tac xa
41
7.1.1. Hp tac xa la to chc kinh te tap the do cac ca nhan, ho gia nh, phap
nhan (sau ay goi chung la xa vien) co nhu cau, li ch chung, t nguyen gop
von, gop sc lap ra theo quy nh cua Luat Hp tac xa e phat huy sc manh
tap the cua tng xa vien tham gia hp tac xa, cung giup nhau thc hien co hieu
qua cac hoat ong san xuat, kinh doanh va nang cao i song vat chat, tinh
than, gop phan phat trien kinh te - xa hoi cua at nc.
40
41
ieu 1, 4, 5 Luat Hp tac xa 2003
Chng 2
Hp tac xa hoat ong nh mot loai hnh doanh nghiep, co t cach phap nhan,
t chu, t chu trach nhiem ve cac ngha vu tai chnh trong pham vi von ieu le,
von tch luy va cac nguon von khac cua hp tac xa theo quy nh cua phap luat.
Xa vien co the gop von la tien hoac gia tr tai san, bao gom ca gia tr quyen s
dung at, quyen s hu cac phat minh, sang che, b quyet ky thuat va cac loai
giay t co gia khac. Xa vien gop sc bang viec tham gia xay dng hp tac xa
di cac hnh thc trc tiep quan ly, lao ong san xuat, kinh doanh, t van va
cac hnh thc tham gia khac.
7.1.2. Hp tac xa to chc va hoat ong theo cac nguyen tac:
T nguyen: moi ca nhan, ho gia nh, phap nhan co u ieu kien theo
quy nh cua Luat Hp tac xa, tan thanh ieu le hp tac xa eu co quyen
gia nhap hp tac xa; xa vien co quyen ra hp tac xa theo quy nh cua
ieu le hp tac xa;
Dan chu, bnh ang va cong khai: xa vien co quyen tham gia quan ly,
kiem tra, giam sat hp tac xa va co quyen ngang nhau trong bieu quyet;
thc hien cong khai phng hng san xuat, kinh doanh, tai chnh, phan
phoi va nhng van e khac quy nh trong ieu le hp tac xa;
T chu, t chu trach nhiem va cung co li: hp tac xa t chu va t chu
trach nhiem ve ket qua hoat ong san xuat, kinh doanh; t quyet nh ve
phan phoi thu nhap. Sau khi thc hien xong ngha vu nop thue va trang trai
cac khoan lo cua hp tac xa, lai c trch mot phan vao cac quy cua hp
tac xa, mot phan chia theo von gop va cong sc ong gop cua xa vien,
phan con lai chia cho xa vien theo mc o s dung dch vu cua hp tac xa.
7.2. C cau, to chc quan ly hp tac xa
ai hoi xa vien
42
ai hoi xa vien bao gom tat ca cac xa vien, la c quan co quyen quyet nh
cao nhat cua hp tac xa. Hp tac xa co nhieu xa vien th co the to chc
ai hoi ai bieu xa vien; viec bau ai bieu xa vien i d ai hoi ai bieu
xa vien do ieu le hp tac xa quy nh.
50
42
ieu 21, 22 Luat Hp tac xa 2003
Ban quan tr hp tac xa
43
Ban quan tr hp tac xa la bo may quan ly hp tac xa do ai hoi xa vien
bau trc tiep, gom Trng Ban quan tr va cac thanh vien khac. So lng
thanh vien Ban quan tr do ieu le hp tac xa quy nh. Nhiem ky cua Ban
quan tr hp tac xa do ieu le hp tac xa quy nh nhng toi thieu la hai
nam va toi a khong qua nam nam.
Ban kiem soat
44
Ban kiem soat la bo may giam sat va kiem tra moi hoat ong cua hp tac
xa theo ung phap luat va ieu le hp tac xa. Ban kiem soat do ai hoi
xa vien bau trc tiep. So lng thanh vien Ban kiem soat do ieu le hp
tac xa quy nh; hp tac xa co t xa vien co the ch bau mot kiem soat vien.
7.3. Thanh lap hp tac xa
7.3.1. ieu kien tr thanh xa vien
45
Cong dan Viet Nam t mi tam tuoi tr len, co nang lc hanh vi dan s
ay u, co gop von, gop sc, tan thanh ieu le hp tac xa, t nguyen xin
gia nhap hp tac xa co the tr thanh xa vien.
Can bo, cong chc c tham gia hp tac xa vi t cach la xa vien theo
quy nh cua ieu le hp tac xa nhng khong c trc tiep quan ly va
ieu hanh hp tac xa.
Ho gia nh, phap nhan co the tr thanh xa vien theo quy nh cua ieu
le hp tac xa. Khi tham gia hp tac xa, ho gia nh, phap nhan phai c
ngi ai dien co u ieu kien nh oi vi ca nhan tham gia. Ca nhan,
ho gia nh, phap nhan co the la xa vien cua nhieu hp tac xa trong
trng hp ieu le hp tac xa khong cam.
7.3.2. Sang lap vien
46
Sang lap vien la ca nhan, ho gia nh hoac phap nhan khi xng viec
thanh lap hp tac xa va tham gia hp tac xa.
51
43
ieu 25, 26, 27, 28 Luat Hp tac xa 2003
44
45
ieu 17 Luat Hp tac xa 2003
46
Chng 2
Sang lap vien bao cao bang van ban vi Uy ban nhan dan xa, phng, th
tran (sau ay goi chung la Uy ban nhan dan cap xa) ni d nh at tru s
chnh cua hp tac xa ve viec thanh lap, a iem ong tru s, phng
hng san xuat, kinh doanh va ke hoach hoat ong cua hp tac xa.
Sang lap vien tien hanh tuyen truyen, van ong cac ca nhan, ho gia nh,
phap nhan khac co nhu cau tham gia hp tac xa; xay dng phng
hng san xuat, kinh doanh; d thao ieu le hp tac xa va xuc tien cac
cong viec can thiet khac e to chc hoi ngh thanh lap hp tac xa.
7.3.3. Hoi ngh thanh lap hp tac xa
47
Hoi ngh thanh lap hp tac xa do sang lap vien to chc. Thanh phan tham
gia hoi ngh bao gom sang lap vien va ca nhan, ho gia nh, phap nhan
khac co nguyen vong tr thanh xa vien.
Hoi ngh thao luan va thong nhat ve phng hng san xuat, kinh doanh;
ke hoach hoat ong cua hp tac xa; d thao ieu le hp tac xa; ten, bieu
tng (neu co) cua hp tac xa va lap danh sach xa vien.
Hoi ngh thao luan va bieu quyet theo a so cac van e sau ay: Thong
qua danh sach xa vien; so lng xa vien t 7 tr len; Thong qua ieu le,
Noi quy hp tac xa; Quyet nh thanh lap rieng hay khong thanh lap rieng
bo may quan ly va bo may ieu hanh hp tac xa.
oi vi hp tac xa thanh lap mot bo may va quan ly va ieu hanh th bau
Ban quan tr va Chu nhiem; Chu nhiem hp tac xa ong thi la Trng Ban
quan tr; quyet nh so lng Pho chu nhiem hp tac xa.
oi vi hp tac xa thanh lap rieng bo may quan ly va bo may ieu hanh th
bau Ban quan tr va Trng Ban quan tr trong so thanh vien Ban quan tr;
quyet nh bau hoac thue Chu nhiem hp tac xa; quyet nh so lng Pho chu
nhiem hp tac xa;
Bau Ban kiem soat va Trng Ban kiem soat trong so thanh vien cua
Ban kiem soat;
52
47
53
Thong qua bien ban hoi ngh thanh lap hp tac xa.
7.3.4. ang ky kinh doanh hp tac xa
48
Hp tac xa ang ky kinh doanh tai c quan ang ky kinh doanh cap tnh
hoac cap huyen ni hp tac xa d nh at tru s chnh, tuy theo ieu
kien cu the cua hp tac xa. Ngi ai dien theo phap luat cua hp tac xa
se thanh lap nop ho s ang ky kinh doanh tai c quan ang ky kinh
doanh a chon va phai chu trach nhiem ve tnh chnh xac, trung thc cua
ho s ang ky kinh doanh.
Ho s ang ky kinh doanh bao gom:
n ang ky kinh doanh;
ieu le hp tac xa;
So l ng xa vie n, danh sa ch Ban qua n tr, Ban kie m soa t cu a h p
ta c xa ;
Bien ban a thong qua tai Hoi ngh thanh lap hp tac xa.
Hp tac xa c cap giay chng nhan ang ky kinh doanh khi co u cac
ieu kien sau ay:
Co ho s ang ky kinh doanh hp le;
Nganh, nghe san xuat, kinh doanh ma phap luat khong cam;
Ten, bieu tng (neu co) cua hp tac xa phu hp quy nh cua phap luat;
Co von ieu le. oi vi hp tac xa kinh doanh nganh, nghe ma Chnh
phu quy nh phai co von phap nh th von ieu le khong c thap
hn von phap nh;
Nop u le ph ang ky kinh doanh theo quy nh.
Hp tac xa co t cach phap nhan va co quyen hoat ong ke t ngay c cap
giay chng nhan ang ky kinh doanh; oi vi nhng nganh, nghe kinh doanh co
ieu kien ma hp tac xa ang ky hoat ong th hp tac xa c kinh doanh nhng
nganh, nghe o ke t ngay c c quan nha nc co tham quyen cap giay phep
kinh doanh hoac co u ieu kien kinh doanh theo quy nh cua phap luat.
48
Chng 2
8. HO KINH DOANH
8.1. Khai niem ho kinh doanh
Ho kinh doanh la mot n v kinh doanh co cac ac iem sau ay
49
:
Do mot ca nhan la cong dan Viet Nam, mot nhom ngi hoac ho gia nh
lam chu;
S dung thng xuyen khong qua mi lao ong;
Khong co con dau va chu trach nhiem bang toan bo tai san cua mnh oi
vi hoat ong kinh doanh.
Ho kinh doanh ch c ang ky kinh doanh tai mot a iem Ho gia nh
san xuat nong, lam, ng nghiep, lam muoi va nhng ngi ban hang rong,
qua vat, buon chuyen, kinh doanh lu ong, lam dch vu co thu nhap thap
khong phai ang ky kinh doanh tr trng hp kinh doanh cac nganh, nghe
co ieu kien.
Ho kinh doanh ca the co s dung hn mi lao ong hoac co hn mot a iem
kinh doanh phai chuyen oi thanh doanh nghiep.
8.2. Thu tuc ang ky thanh lap ho kinh doanh
50
8.2.1. Quyen ang ky thanh lap ho kinh doanh.
Tat ca cong dan Viet Nam u 18 tuoi, co nang lc hanh vi dan s ay u; cac
ho gia nh eu co quyen ang ky thanh lap ho ho kinh doanh tr nhng ngi
cha thanh nien, ngi b han che hoac b mat nang lc hanh vi dan s, ngi
ang b truy cu trach nhiem hnh s hoac ang phai chap hanh hnh phat tu
hoac b Toa an tc quyen hanh nghe kinh doanh.
Mot ca nhan, ho gia nh ch c ang ky kinh doanh mot ho kinh doanh trong
pham vi toan quoc.
8.2.2. Trnh t va thu tuc ang ky kinh doanh oi vi ho kinh doanh.
Ca nhan hoac ngi ai dien ho gia nh gi Giay e ngh ang ky kinh
doanh ho kinh doanh ca the en C quan ang ky kinh doanh cap huyen
54
49
Khoan 4 ieu 171 Luat Doanh nghiep 2005, ieu 36 Ngh nh so .../2006/N-CP ve ang ky kinh doanh va
c quan ang ky kinh doanh
50
ieu 37, 38, 39 Ngh nh so .../2006/N-CP ve ang ky kinh doanh va c quan ang ky kinh doanh
55
ni at a iem kinh doanh. Kem theo Giay e ngh ang ky kinh doanh
phai co ban sao hp le Chng minh nhan dan cua ca nhan hoac ngi
ai dien ho gia nh.
oi vi nhng nganh, nghe ma luat, phap lenh, ngh nh quy nh phai co
chng ch hanh nghe, th phai gi kem theo ban sao hp le chng ch hanh
nghe cua ca nhan hoac ai dien ho gia nh. oi vi nhng nganh, nghe
ma luat, phap lenh, ngh nh quy nh phai co von phap nh th phai co
ban sao hp le van ban xac nhan von phap nh cua c quan, to chc co
tham quyen.
C quan ang ky kinh doanh cap huyen nhan n, trao giay bien nhan,
va cap Giay chng nhan ang ky kinh doanh cho ho kinh doanh ca the
trong thi han nam ngay lam viec, ke t ngay nhan ho s, neu co u cac
ieu kien sau ay:
Nganh, nghe kinh doanh khong thuoc danh muc nganh, nghe cam
kinh doanh;
Ten ho kinh doanh d nh ang ky khong c trung vi ten ho kinh
doanh a ang ky trong pham vi huyen;
Nop u le ph ang ky kinh doanh theo quy nh.
Neu sau nam ngay lam viec, ke t ngay nop ho s ang ky kinh doanh, ma
khong nhan c Giay chng nhan ang ky kinh doanh hoac khong nhan c
thong bao yeu cau sa oi, bo sung ho s ang ky kinh doanh, th ngi ang
ky ho kinh doanh co quyen khieu nai en C quan ang ky kinh doanh cap
huyen, ni tiep nhan ho s ang ky kinh doanh. Sau thi han bay ngay, ke t
ngay nop n khieu nai, ma khong nhan c tra li cua C quan ang ky kinh
doanh cap huyen, th ngi ang ky ho kinh doanh co quyen khieu nai len Uy
ban nhan dan cap huyen hoac kien ra Toa hanh chnh cap tnh ni nop ho s
ang ky kinh doanh theo quy nh cua phap luat.
Ho kinh doanh co quyen tien hanh hoat ong kinh doanh sau khi c
cap Giay chng nhan ang ky kinh doanh, tr trng hp kinh doanh cac
nganh, nghe kinh doanh phai co ieu kien.
Chng 2
II. QUYEN VA NGHA VU C BAN CUA CAC TO CHC KINH DOANH
1. QUYEN VA NGHA VU CONG TY NHA NC
51
1.1. Ve von va tai san cua cong ty nha nc
1.1.1. Cong ty nha nc co quyen:
Chiem hu, s dung von va tai san cua cong ty e kinh doanh, thc hien
cac li ch hp phap t von va tai san cua cong ty.
nh oat oi vi von va tai san cua cong ty theo quy nh cua Luat
Doanh nghiep Nha nc va quy nh khac cua phap luat co lien quan.
S dung va quan ly cac tai san Nha nc giao, cho thue la at ai, tai
nguyen theo quy nh cua phap luat ve at ai, tai nguyen.
1.1.2. Cong ty nha nc co ngha vu:
Bao toan va phat trien von Nha nc va von cong ty t huy ong, chu
trach nhiem ve cac khoan n va cac ngha vu tai san khac cua cong ty
trong pham vi so tai san cua cong ty.
Ngi ai dien chu s hu nha nc chu trach nhiem ve cac khoan n
va cac ngha vu tai san khac cua cong ty trong pham vi so von cua Nha
nc au t tai cong ty.
nh ky anh gia lai tai san cua cong ty theo quy nh cua Chnh phu.
1.2. Ve kinh doanh cua cong ty nha nc
Chu ong to chc san xuat, kinh doanh, to chc bo may quan ly theo yeu
cau kinh doanh va bao am kinh doanh co hieu qua.
Kinh doanh nhng nganh, nghe ma phap luat khong cam; m rong quy
mo kinh doanh theo kha nang cua cong ty va nhu cau cua th trng
trong nc va ngoai nc.
Tm kiem th trng, khach hang trong nc va ngoai nc va ky ket hp ong.
56
51
ieu 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 Luat Doanh nghiep Nha nc 2003
57
T quyet nh gia mua, gia ban san pham, dch vu, tr nhng san pham,
dch vu cong ch va nhng san pham, dch vu do Nha nc nh gia th
theo mc gia hoac khung gia do Nha nc quy nh.
Quyet nh cac d an au t theo quy nh cua phap luat ve au t; s
dung von, tai san cua cong ty e lien doanh, lien ket, gop von vao doanh
nghiep khac trong nc; thue, mua mot phan hoac toan bo cong ty khac.
S dung von cua cong ty hoac von huy ong e au t thanh lap cong
ty trach nhiem hu han nha nc mot thanh vien; cung vi cac nha au
t khac thanh lap cong ty co phan hoac cong ty trach nhiem hu han co
hai thanh vien tr len.
M chi nhanh, van phong ai dien trong nc va nc ngoai.
Xay dng, ap dung cac nh mc lao ong, vat t, n gia tien lng va
chi ph khac tren c s bao am hieu qua kinh doanh cua cong ty va phu
hp vi quy nh cua phap luat.
Tuyen chon, thue, bo tr, s dung, ao tao, ky luat, cho thoi viec oi vi lao
ong, la chon cac hnh thc tra lng, thng phu hp vi yeu cau kinh
doanh va co cac quyen khac theo cac quy nh cua phap luat ve lao ong.
Co cac quyen kinh doanh khac theo nhu cau th trng phu hp vi quy
nh cua phap luat.
Kinh doanh ung nganh, nghe a ang ky; bao am chat lng san
pham va dch vu do cong ty thc hien theo tieu chuan a ang ky.
oi mi, hien ai hoa cong nghe va phng thc quan ly e nang cao
hieu qua va kha nang canh tranh.
Bao am quyen va li ch cua ngi lao ong theo quy nh cua phap luat
ve lao ong, bao am quyen tham gia quan ly cong ty cua ngi lao ong
quy nh tai Muc 3 Chng IV cua Luat Doanh nghiep Nha nc.
Tuan theo cac quy nh cua Nha nc ve quoc phong, an ninh, van hoa,
trat t, an toan xa hoi, bao ve tai nguyen va moi trng.
Chng 2
Thc hien che o ke toan, kiem toan va bao cao tai chnh, bao cao thong
ke theo quy nh cua phap luat va theo yeu cau cua chu s hu nha nc.
Chu s giam sat, kiem tra cua chu s hu nha nc; chap hanh cac
quyet nh ve thanh tra cua c quan tai chnh va c quan nha nc co
tham quyen theo quy nh cua phap luat.
Chu trach nhiem trc ngi au t von ve viec s dung von e au t
thanh lap doanh nghiep khac.
Thc hien cac ngha vu khac trong kinh doanh theo quy nh cua phap luat.
1.3. Ve tai chnh cua cong ty nha nc
Huy ong von e kinh doanh di hnh thc phat hanh trai phieu, tn
phieu, ky phieu cong ty; vay von cua to chc ngan hang, tn dung va cac
to chc tai chnh khac, cua ca nhan, to chc ngoai cong ty; vay von cua
ngi lao ong va cac hnh thc huy ong von khac theo quy nh cua
phap luat. Viec huy ong von e kinh doanh thc hien theo nguyen tac
t chu trach nhiem hoan tra, bao am hieu qua s dung von huy ong,
khong c lam thay oi hnh thc s hu cong ty.
Chu ong s dung von cho hoat ong kinh doanh cua cong ty; c s
dung va quan ly cac quy cua cong ty theo quy nh cua phap luat.
Quyet nh trch khau hao tai san co nh theo nguyen tac mc trch khau
hao toi thieu phai bao am bu ap hao mon hu hnh, hao mon vo hnh
cua tai san co nh va khong thap hn ty le trch khau hao toi thieu do
Chnh phu quy nh.
c hng cac che o tr cap, tr gia hoac cac che o u ai khac
cua Nha nc khi thc hien cac nhiem vu hoat ong cong ch, quoc
phong, an ninh, phong chong thien tai hoac cung cap san pham, dch vu
theo chnh sach gia cua Nha nc khong u bu ap chi ph san xuat san
pham, dch vu nay cua cong ty.
c chi thng sang kien oi mi, cai tien ky thuat, quan ly va cong
58
59
nghe; thng tang nang suat lao ong; thng tiet kiem vat t va chi ph.
Cac khoan tien thng nay c hach toan vao chi ph kinh doanh tren
c s bao am hieu qua kinh doanh cua cong ty do cac sang kien oi
mi, cai tien ky thuat, quan ly, cong nghe, tang nang suat lao ong, tiet
kiem vat t, chi ph em lai.
c hng cac che o u ai au t, tai au t theo quy nh cua phap luat.
T choi va to cao moi yeu cau cung cap cac nguon lc khong c phap
luat quy nh cua bat ky ca nhan, c quan hay to chc nao, tr nhng
khoan t nguyen ong gop v muc ch nhan ao va cong ch.
Sau khi hoan thanh ngha vu nop thue, chuyen lo theo quy nh cua Luat
thue thu nhap doanh nghiep va cac ngha vu tai chnh khac theo quy nh
cua phap luat, trch lap quy d phong tai chnh; phan li nhuan thc hien
con lai c phan chia theo nguon von nha nc au t va nguon von
cong ty t huy ong nh sau:
Phan li nhuan phan chia theo nguon von nha nc au t c
dung e tai au t tang von nha nc tai cong ty hoac hnh thanh quy
tap trung e au t vao cac doanh nghiep nha nc khac thuoc lnh vc
Nha nc can phat trien hoac chi phoi theo quy nh cua Chnh phu;
Phan li nhuan phan chia theo nguon von cong ty t huy ong c
trch lap quy au t phat trien theo quy nh cua Chnh phu; phan con
lai do cong ty t quyet nh viec phan phoi vao quy khen thng, quy
phuc li.
Trng hp cong ty con n en han phai tra ma cha tra het th ch c tang
lng, trch thng cho cong nhan vien cua cong ty, ke ca ngi quan ly sau
khi a tra het n en han.
Kinh doanh co lai, bao am ch tieu ty suat li nhuan tren von nha nc
au t do ai dien chu s hu giao; ang ky, ke khai va nop u thue; thc
hien ngha vu oi vi chu s hu va cac ngha vu tai chnh khac theo quy
nh cua phap luat.
Chng 2
Quan ly, s dung co hieu qua von kinh doanh bao gom ca phan von au
t vao cong ty khac (neu co), tai nguyen, at ai va cac nguon lc khac
do Nha nc giao, cho thue.
S dung von va cac nguon lc khac e thc hien cac nhiem vu ac biet
khac khi Nha nc yeu cau.
Chap hanh ay u che o quan ly von, tai san, cac quy, che o hach toan
ke toan, kiem toan theo quy nh cua phap luat; chu trach nhiem ve tnh
trung thc va hp phap oi vi cac hoat ong tai chnh cua cong ty.
Thc hien che o bao cao tai chnh, cong khai tai chnh hang nam va
cung cap cac thong tin can thiet e anh gia trung thc ve hieu qua hoat
ong cua cong ty.
1.4. Ve tham gia hoat ong cong ch
1.4.1. Cong ty nha nc khi tham gia hoat ong cong ch con co cac quyen
va ngha vu sau ay:
San xuat, cung ng san pham, dch vu cong ch tren c s au thau. oi
vi hoat ong cong ch theo at hang, giao ke hoach cua Nha nc th
cong ty co ngha vu tieu thu san pham, cung ng dch vu cong ch ung
oi tng, theo gia va ph do Nha nc quy nh;
Chu trach nhiem trc Nha nc ve ket qua hoat ong cong ch cua
cong ty; chu trach nhiem trc khach hang, trc phap luat ve san
pham, dch vu cong ch do cong ty thc hien;
c xem xet au t bo sung tng ng vi nhiem vu cong ch c
giao; phai hach toan va c bu ap ch ph hp ly phuc vu hoat ong
cong ch va bao am li ch cho ngi lao ong theo nguyen tac sau ay:
oi vi cac san pham, dch vu thc hien theo phng thc au thau
th cong ty t bu ap chi ph theo gia thc hien thau;
oi vi cac san pham, dch vu cong ch khong the thc hien theo
phng thc au thau ma c Nha nc at hang th cong ty c
s dung ph hoac doanh thu t cung cap san pham, dch vu theo at
hang cua Nha nc e bu ap chi ph hp ly phuc vu hoat ong cong
60
61
ch va bao am li ch cho ngi lao ong. Trng hp cac khoan thu
khong u e bu ap chi ph hp ly th c ngan sach nha nc cap bu
phan chenh lech va bao am li ch thoa ang cho ngi lao ong;
Xay dng, ap dung cac nh mc chi ph, n gia tien lng trong gia
thc hien thau, trong d toan do Nha nc at hang hoac giao ke hoach;
1.4.2. oi vi cong ty c thiet ke, au t thanh lap va ang ky kinh doanh e
thc hien muc tieu chu yeu, thng xuyen va on nh la cung cap san
pham, dch vu cong ch, th con co cac quyen va ngha vu sau ay:
c Nha nc au t von e hnh thanh tai san phuc vu muc tieu cung
cap san pham, dch vu cong ch;
Khi can thiet Nha nc ieu chuyen phan von hoac tai san phuc vu muc
tieu cung cap san pham, dch vu cong ch cua cong ty e thc hien muc
tieu cung cap san pham, dch vu cong ch cong ty khac;
Co quyen chuyen nhng, cho thue, the chap tai san phuc vu muc tieu
cung cap san pham, dch vu cong ch thuoc quyen quan ly cua cong ty
khi c ngi quyet nh thanh lap cong ty cho phep. Viec the chap gia
tr quyen s dung at, tai san cua cong ty gan lien vi quyen s dung at
phuc vu muc tieu cung cap san pham, dch vu cong ch c thc hien
theo quy nh cua phap luat ve at ai;
S dung cac nguon lc c giao e to chc hoat ong kinh doanh bo
sung khi c s ong y cua ngi quyet nh thanh lap cong ty nhng
khong anh hng ti viec thc hien muc tieu chnh cung cap san pham,
dch vu cong ch cua cong ty;
2. QUYEN VA NGHA VU CUA CAC LOAI HNH DOANH NGHIEP
2.1. Quyen cua doanh nghiep
52
T chu kinh doanh; chu ong la chon nganh, nghe, a ban, hnh thc
kinh doanh, au t; chu ong m rong quy mo va nganh, nghe kinh
doanh; c Nha nc khuyen khch, u ai va tao ieu kien thuan li
tham gia san xuat, cung ng san pham, dch vu cong ch.
52
Chng 2
La chon hnh thc, phng thc huy ong, phan bo va s dung von.
Chu ong tm kiem th trng, khach hang va ky ket hp ong.
Kinh doanh xuat khau, nhap khau.
Tuyen dung, thue va s dung lao ong theo yeu cau kinh doanh.
Chu ong ng dung khoa hoc cong nghe hien ai e nang cao hieu qua
kinh doanh va kha nang canh tranh.
T chu quyet nh cac cong viec kinh doanh va quan he noi bo.
Chiem hu, s dung, nh oat tai san cua doanh nghiep.
T cho i mo i ye u ca u cung ca p ca c nguo n l c kho ng c pha p lua t
quy nh.
Khieu nai, to cao theo quy nh cua phap luat ve khieu nai, to cao.
Trc tiep hoac thong qua ngi ai dien theo uy quyen tham gia to tung
theo quy nh cua phap luat.
Cac quyen khac theo quy nh cua phap luat.
2.2. Ngha vu cua doanh nghiep
53
Hoat ong kinh doanh theo ung nganh, nghe a ghi trong Giay chng
nhan ang ky kinh doanh; bao am ieu kien kinh doanh theo quy nh
cua phap luat khi kinh doanh nganh, nghe kinh doanh co ieu kien.
To chc cong tac ke toan, lap va nop bao cao tai chnh trung thc, chnh
xac, ung thi han theo quy nh cua phap luat ve ke toan.
ang ky ma so thue, ke khai thue, nop thue va thc hien cac ngha vu
tai chnh khac theo quy nh cua phap luat.
Ba o a m quye n, l i ch cu a ng i lao o ng theo quy nh cu a pha p
lua t ve lao o ng; th c hie n che o ba o hie m xa ho i, ba o hie m y te va
ba o hie m kha c cho ng i lao o ng theo quy nh cu a pha p lua t ve
ba o hie m.
62
53
63
Bao am va chu trach nhiem ve chat lng hang hoa, dch vu theo tieu
chuan a ang ky hoac cong bo.
Thc hien che o thong ke theo quy nh cua phap luat ve thong ke;
nh ky bao cao ay u cac thong tin ve doanh nghiep, tnh hnh tai
chnh cua doanh nghiep vi c quan nha nc co tham quyen theo
mau quy nh; khi phat hien cac thong tin a ke khai hoac bao cao
thieu chnh xac, cha ay u th phai kp thi sa oi, bo sung cac
thong tin o.
Tuan thu quy nh cua phap luat ve quoc phong, an ninh, trat t, an toan
xa hoi, bao ve tai nguyen, moi trng, bao ve di tch lch s, van hoa va
danh lam thang canh.
Cac ngha vu khac theo quy nh cua phap luat.
2.3. Quyen va ngha vu cua doanh nghiep co san xuat, cung ng cac san
pham, dch vu cong ch
54
Doanh nghiep tham gia san xuat, cung ng cac san pham dch vu cong ch con
co them quyen va ngha vu nh sau:
c hach toan va bu ap chi ph theo gia thc hien thau hoac thu ph
s dung dch vu theo quy nh cua c quan nha nc co tham quyen.
c bao am thi han san xuat, cung ng san pham, dch vu thch hp
e thu hoi von au t va co lai hp ly.
San xuat, cung ng san pham, dch vu u so lng, ung chat lng va
thi han a cam ket theo gia hoac ph do c quan nha nc co tham
quyen quy nh.
Bao am cac ieu kien cong bang va thuan li nh nhau cho moi oi
tng khach hang.
Chu trach nhiem trc phap luat va khach hang ve so lng, chat lng,
ieu kien cung ng va gia, ph san pham, dch vu cung ng.
Cac quyen va ngha vu khac theo quy nh cua phap luat.
54
Chng 2
3. QUYEN VA NGHA VU CUA HP TAC XA
3.1. Quyen cua hp tac xa
55
La chon nganh, nghe san xuat, kinh doanh ma phap luat khong cam;
Quye t nh hnh th c va c ca u to ch c sa n xua t, kinh doanh cu a
h p ta c xa ;
Trc tiep xuat khau, nhap khau hoac lien doanh, lien ket vi to chc, ca
nhan trong nc va to chc, ca nhan nc ngoai e m rong san xuat,
kinh doanh theo quy nh cua phap luat;
Thue lao ong trong trng hp xa vien khong ap ng c yeu cau
san xuat, kinh doanh cua hp tac xa theo quy nh cua phap luat;
Quyet nh ket nap xa vien mi, giai quyet viec xa vien ra hp tac xa,
khai tr xa vien theo quy nh cua ieu le hp tac xa;
Quyet nh viec phan phoi thu nhap, x ly cac khoan lo cua hp tac xa;
Quyet nh khen thng nhng xa vien co nhieu thanh tch trong viec xay
dng va phat trien hp tac xa; thi hanh ky luat nhng xa vien vi pham
ieu le hp tac xa; quyet nh viec xa vien phai boi thng cac thiet hai
a gay ra cho hp tac xa;
Vay von cua to chc tn dung va huy ong cac nguon von khac; to chc
tn dung noi bo theo quy nh cua phap luat;
c bao ho quyen s hu cong nghiep theo quy nh cua phap luat;
T choi yeu cau cua to chc, ca nhan trai vi quy nh cua phap luat;
Khieu nai cac hanh vi vi pham quyen va li ch hp phap cua hp tac xa;
Cac quyen khac theo quy nh cua phap luat.
3.2. Ngha vu cua hp tac xa
San xuat, kinh doanh ung nganh, nghe, mat hang a ang ky;
Thc hien ung quy nh cua phap luat ve ke toan, thong ke va kiem toan;
64
55
65
No p thue va th c hie n ca c ngha vu ta i chnh kha c theo quy nh cu a
pha p lua t;
Bao toan va phat trien von hoat ong cua hp tac xa; quan ly va s dung
at c Nha nc giao theo quy nh cua phap luat;
Chu tra ch nhie m ve ca c ngha vu ta i chnh trong pha m vi vo n ie u le ,
vo n tch luy va ca c nguo n vo n kha c cu a h p ta c xa theo quy nh cu a
pha p lua t;
Bao ve moi trng, moi sinh, canh quan, di tch lch s - van hoa va cac
cong trnh quoc phong, an ninh theo quy nh cua phap luat;
Bao am cac quyen cua xa vien va thc hien cac cam ket kinh te oi vi
xa vien;
Thc hien cac ngha vu oi vi xa vien trc tiep lao ong cho hp tac
xa va ngi lao ong do hp tac xa thue theo quy nh cua phap luat
ve lao ong; khuyen khch va tao ieu kien e ngi lao ong tr thanh
xa vien;
ong bao hiem xa hoi bat buoc cho xa vien la ca nhan va ngi lao ong
lam viec thng xuyen cho hp tac xa theo quy nh cua ieu le hp tac
xa phu hp vi quy nh cua phap luat ve bao hiem; to chc cho xa vien
khong thuoc oi tng tren tham gia ong bao hiem xa hoi t nguyen.
Chnh phu quy nh cu the ve viec ong bao hiem xa hoi oi vi xa vien
hp tac xa;
Cham lo giao duc, ao tao, boi dng, nang cao trnh o hieu biet cua
xa vien, cung cap thong tin e moi xa vien tch cc tham gia xay dng
hp tac xa;
Cac ngha vu khac theo quy nh cua phap luat.
III. PHAP LUAT PHUC VU KINH DOANH CUA DOANH NGHIEP
1. Mot so van e phap luat ve hp ong tai Viet Nam hien nay
Trong he thong phap luat cua mot quoc gia, phap luat ve hp ong gi v tr
vo cung quan trong. ac biet la trong nen kinh te th trng, ni ma tai san,
Chng 2
dch vu... phai c t do chuyen dch th vai tro cua che nh hp ong cang
c the hien ro. Trong cac quan he hp ong, y ch cua cac ben mang tnh
quyet nh. Phap luat ve hp ong trc het phai bao ve t do khe c, tao
niem tin cho t do canh tranh. Hp ong luon la mot cong cu e phan anh
y ch cua cac ben trong cach ng x trong moi trng kinh doanh luon thay
oi. Ve nguyen tac, y ch cua cac ben c phap luat ton trong va cac quy
nh bat buoc co trong phap luat ch han che mc can thiet nham bao ve
trat t cong.
1.1. Mot so van e cu the ve hp ong
56
Nhng quy nh chung nhat ve hp ong nh khai niem hp ong, e ngh giao
ket hp ong, thc hien hp ong, sa oi, cham dt hp ong... c quy nh
trong BLDS, con trong cac van ban luat khac ch quy nh nhng ac thu cua hp
ong trong cac lnh vc khac nhau cua nen kinh te. V vay, phan nay ch e cap
en mot so quy nh chung ve hp ong a c quy nh trong BLDS.
1.1.1. Ve c cau cac quy nh ve hp ong trong BLDS
Cac van e ve hp ong c quy nh tai nhieu phan, chng, muc cua
BLDS nam 2005.
Trong qua trnh soan thao BLDS co y kien cho rang can tap trung cac van e
ve hp ong vao phan Ngha vu dan s va hp ong dan s. BLDS nam
2005 van gi nguyen c cau ve hp ong dan s trong BLDS nam 1995, v c
cau o ve c ban la phu hp, khoa hoc.
BLDS nam 2005 cung van gi thuat ng "hp ong dan s", "giao dch dan
s", "ngha vu dan s" ma khong s dung thuat ng "hp ong ", "giao dch",
"ngha vu " v theo quan niem hien nay, quan he dan s c hieu theo ngha
rong (bao gom ca cac quan he trong lnh vc hon nhan va gia nh, kinh doanh,
thng mai, lao ong) nen viec s dung thuat ng hp ong dan s, giao
dch dan s, ngha vu dan s van la phu hp, khong anh hng g en
nguyen tac ap dung phap luat la: cac quy nh chung ve hp ong dan s c
ap dung cho moi loai hp ong; con ac thu cua hp ong trong tng lnh vc
se do cac van ban chuyen nganh quy nh. Nguyen tac u tien ap dung luat
66
56
T ieu 388 en ieu 427 Bo luat Dan s
67
chuyen nganh cung a c the hien trong cac van ban luat khac nh Luat
Thng mai (ieu 4), Luat Doanh nghiep, Luat Nha ...
1.1.2. Ve khai niem hp ong:
Hp ong dan s la s thoa thuan gia cac ben ve viec xac lap, thay oi hoac
cham dt quyen, ngha vu dan s
57
. S thoa thuan la yeu to bat buoc phai co
trong hp ong. Khong the co hp ong neu khong co s thoa thuan gia cac
ben. Song neu s thoa thuan gia cac ben khong nham muc ch xac lap, thay
oi hoac cham dt quyen, ngha vu dan s th cung khong hnh thanh hp ong.
T khai niem c quy nh tai ieu 388 va nhng quy nh co lien quan trong
Bo luat dan s cho thay hp ong dan s co cac dau hieu sau ay: (1) cac
ben trong hp ong dan s la cac ca nhan va phap nhan hoac cac chu the
khac; (2) hp ong dan s c hnh thanh tren c s co s thoa thuan, da
tren quan he bnh ang, thien ch, hp tac gia cac ben. ay la nhng nguyen
tac quan trong nhat trong giao dch. Muc ch cua thoa thuan o nham xac lap,
thay oi hoac cham dt quyen, ngha vu dan s; muc ch cua cac thoa thuan
o co the la kinh doanh nham thu li nhuan hoac sinh hoat tieu dung; (3) ve
hnh thc, hp ong dan s co the c giao ket bang li noi, bang van ban
hoac bang hanh vi cu the, neu phap luat khong quy nh oi vi loai hp ong
o phai c giao ket bang mot hnh thc nhat nh.
1.1.3. Nguyen tac c ban cua hp ong
Neu trong BLDS nam 1995 (ieu 7) quy nh "Quyen t do cam ket, thoa thuan
phu hp vi quy nh cua phap luat trong viec xac lap quyen, ngha vu dan s
c phap luat bao am" th ieu 4 BLDS nam 2005 quy nh "Quyen t do
cam ket, thoa thuan trong viec xac lap quyen, ngha vu dan s c phap luat
bao am, neu cam ket, thoa thuan o khong vi pham ieu cam cua phap luat,
khong trai ao c xa hoi". ay la sa oi rat quan trong, v quy nh nay the
hien nguyen tac cac chu the trong quan he dan s "c lam nhng g ma
phap luat khong cam" thay v "c lam nhng g phu hp vi quy nh cua
phap luat". ieu 4 BLDS ve nguyen tac t do, t nguyen cam ket, thoa thuan
la nguyen tac rat quan trong cua BLDS, c at Phan th nhat "Nhng quy
57
ieu 388 BLDS
Chng 2
nh chung". Nhng quy nh Phan nay mang tnh chat nen tang, chi phoi,
xuyen suot toan bo Bo luat, trong o co Phan th ba ve ngha vu dan s va
hp ong dan s.
Khai niem ve ieu cam cua phap luat va ao c xa hoi a c quy nh tai
ieu 128 BLDS.
ieu 4 BLDS con quy nh: Trong quan he dan s, cac ben hoan toan t
nguyen, khong ben nao c ap at, cam oan, cng ep, e doa, ngan can
ben nao.
Cam ket, thoa thuan hp phap co hieu lc bat buoc thc hien oi vi cac ben
va phai c ca nhan, phap nhan, chu the khac ton trong.
ieu 389 BLDS nam 2005 quy nh nguyen tac ve giao ket hp ong dan s,
theo o viec giao ket hp ong dan s phai tuan theo cac nguyen tac sau ay:
T do giao ket hp ong nhng khong c trai phap luat, ao c xa hoi.
Nguye n ta c t nguye n, bnh a ng, thie n ch, h p ta c, trung th c va
ngay tha ng.
Nguyen tac nay nham bao am viec giao ket khong b ai cng ep hoac gay
can tr trai y ch cua cac ben. Ho eu bnh ang vi nhau va trc phap luat.
1.1.4. Ve e ngh giao ket hp ong
Khoan 1 ieu 390 BLDS a a ra khai niem ve e ngh giao ket hp ong.
ay la iem mi so vi quy nh tng ng (ieu 396) cua BLDS nam 1995.
Noi dung cua quy nh la: (1) The hien ro y nh giao ket hp ong; (2). Ben e
ngh phai chu s rang buoc ve e ngh oi vi ben a c xac nh cu the.
Tai khoan 2 ieu nay a quy nh: "Trong trng hp e ngh giao ket hp
ong co neu ro thi han tra li, neu ben e ngh lai giao ket hp ong vi ngi
th ba trong thi han ch ben c e ngh tra li th phai boi thng thiet hai
cho ben c e ngh ma khong c giao ket hp ong neu co thiet hai phat
sinh". Nh vay, noi dung cua khoan nay a co nhng iem mi so vi quy nh
tng ng (ieu 396) cua BLDS nam 1995: quy nh ro hau qua phap ly oi
vi ben e ngh giao ket hp ong trong trng hp ngi e ngh giao ket hp
68
69
ong a a ra e ngh giao ket hp ong vi mot ngi va neu ro thi han tra
li ma lai giao ket hp ong vi ngi khac trong thi han o.
Khi nao th e ngh giao ket hp ong co hieu lc?
Theo quy nh tai ieu 391 BLDS th thi iem e ngh giao ket hp ong co
hieu lc c xac nh nh sau: (a) Do ben e ngh an nh; (b) Neu ben e
ngh khong an nh th e ngh giao ket hp ong co hieu lc ke t khi ben c
e ngh nhan c e ngh o.
Thay oi, rut lai e ngh giao ket hp ong:
Ben e ngh giao ket hp ong co the thay oi, rut lai e ngh giao ket hp
ong trong cac trng hp a c quy nh tai ieu 392 BLDS.
Huy bo e ngh giao ket hp ong:
ieu 393 BLDS quy nh ve viec huy bo e ngh giao ket hp ong. Trong
trng hp ben e ngh giao ket hp ong thc hien quyen huy bo e ngh do
a neu ro quyen nay trong e ngh th phai thong bao cho ben c e ngh
va thong bao nay ch co hieu lc khi ben c e ngh nhan c thong bao
trc khi ben c e ngh tra li chap nhan e ngh giao ket hp ong.
Cham dt e ngh giao ket hp ong:
e ngh giao ket hp ong rang buoc ngi e ngh trong thi han a neu trong
e ngh. V vay, luat cung quy nh khi nao th coi e ngh c cham dt, e
ngi e ngh co quyen giao ket hp ong vi ngi khac. Theo ieu 394
BLDS th e ngh giao ket hp ong cham dt trong cac trng hp sau ay:
(1) Ben nhan c e ngh tra li khong chap nhan; (2) Het thi han tra li
chap nhan; (3) Khi thong bao ve viec thay oi hoac rut lai e ngh co hieu lc;
(4) Khi thong bao ve viec huy bo e ngh co hieu lc; (5) Theo thoa thuan cua
ben e ngh va ben nhan c e ngh trong thi han ch ben c e ngh
tra li.
Chap nhan e ngh giao ket hp ong
Chap nhan e ngh giao ket hp ong la s tra li cua ben c e ngh oi
vi ben e ngh ve viec chap nhan toan bo noi dung cua e ngh (ieu 396).
Chng 2
Khi ben c e ngh a chap nhan giao ket hp ong, nhng co neu ieu kien
hoac sa oi e ngh th coi nh ngi nay a a ra e ngh mi (ieu 395).
Thi han tra li chap nhan giao ket hp ong c quy nh tai ieu 397
BLDS. Theo quy nh tai khoan 1 ieu 397 BLDS, khi ben e ngh co an nh
thi han tra li th viec tra li chap nhan ch co hieu lc khi c thc hien trong
thi han o; neu ben e ngh giao ket hp ong nhan c tra li khi a het
thi han tra li th chap nhan nay c coi la e ngh mi cua ben cham tra li.
Trong trng hp thong bao chap nhan giao ket hp ong en cham v ly do
khach quan ma ben e ngh biet hoac phai biet ve ly do khach quan nay th
thong bao chap nhan giao ket hp ong van co hieu lc, tr trng hp ben
e ngh tra li ngay khong ong y vi chap nhan o cua ben c e ngh.
Khi cac ben trc tiep giao tiep vi nhau, ke ca trong trng hp qua ien thoai
hoac qua cac phng tien khac th ben c e ngh phai tra li ngay co chap
nhan hoac khong chap nhan, tr trng hp co thoa thuan ve thi han tra li
(khoan 2 ieu 397).
Ben c e ngh giao ket hp ong co the rut lai thong bao chap nhan giao
ket hp ong, neu thong bao nay en trc hoac cung vi thi iem ben e
ngh nhan c tra li chap nhan giao ket hp ong.
1.1.5. Ve hnh thc hp ong
58
Ve nguyen tac, cac ben c la chon hnh thc cua hp ong, v du bang li
noi, bang van ban hoac bang hanh vi cu the. Viec la chon nay b loai tr trong
trng hp phap luat co quy nh ve mot hnh thc cu the bat buoc.
Cac hnh thc hp ong c a dang hoa hn e phu hp vi viec ng dung
cong nghe thong tin trong giai oan hien nay va trong tng lai. Quy nh tai
khoan 1 ieu 124 BLDS nam 2005 cung c ap dung oi vi hnh thc cua
hp ong dan s, t o hp ong dan s thong qua phng tien ien t di
hnh thc thong iep d lieu c coi la hp ong bang van ban.
Trong tr ng h p pha p lua t co quy nh h p o ng pha i c the hie n
ba ng va n ba n co co ng ch ng hoa c ch ng th c, pha i a ng ky hoa c xin
70
58
ieu 401 BLDS
71
phe p th pha i tua n theo ca c quy nh o .
Hp ong khong b vo hieu trong trng hp co vi pham ve hnh thc, tr
trng hp phap luat co quy nh khac.
1.1.6. Ve thi iem giao ket hp ong
59
BLDS quy nh nguyen tac chung la hp ong c giao ket vao thi iem ben
e ngh nhan c tra li chap nhan giao ket. Hp ong cung xem nh c
giao ket khi het thi han tra li ma ben nhan c e ngh van im lang, neu co
thoa thuan im lang la s tra li chap nhan giao ket. Thi iem giao ket hp
ong mieng la thi iem cac ben a thoa thuan ve noi dung cua hp ong.
Thi iem giao ket hp ong bang van ban la thi iem ben sau cung ky vao
van ban (ieu 404).
1.1.7. Noi dung cua hp ong
60
ieu 401 BLDS nam 1995 quy nh ve noi dung chu yeu cua hp ong dan
s, theo o noi dung chu yeu cua hp ong la nhng ieu khoan ma thieu
nhng ieu khoan o, th hp ong khong the giao ket c. V vay, trong thc
te ap dung co nhieu trng hp hp ong b tuyen la vo hieu do thieu ieu
khoan chu yeu. T o, dan en quyen li cua mot trong cac ben khong c
bao am, trong khi cac ben van co the thoa thuan bo sung sau khi hp ong
a c giao ket. Khac phuc tnh trang nay va ton trong nguyen tac t do hp
ong, BLDS nam 2005 khong quy nh hp ong phai co nhng noi dung chu
yeu, ma tuy tng trng hp cac ben co the thoa thuan ve cac noi dung neu
tai ieu 402. Quy nh nay mang tnh hng dan oi vi cac ben can lu y khi
giao ket hp ong. Nh vay, trong trng hp thieu mot vai noi dung nao o
th hp ong a c giao ket cung khong v the ma b vo hieu.
1.1.8. Hieu lc cua hp ong
61
ieu 405 BLDS nam 2005 quy nh hp ong c giao ket hp phap co hieu
lc ke t thi iem giao ket, tr trng hp co thoa thuan khac hoac phap luat
co quy nh khac. Nhng BLDS nam 2005 khong co quy nh ve hp ong hp
59
ieu 404 BLDS
60
ieu 402 BLDS
61
ieu 416 BLDS
Chng 2
phap. Trong khi o, ieu 122 BLDS nam 2005 quy nh ve ieu kien co hieu
lc cua giao dch dan s. Do o, can ap dung ieu 122 khi xac nh hp ong hp
phap, ong thi ket hp vi cac quy nh cu the oi vi mot so hp ong, neu co.
Theo quy nh cua ieu 122 BLDS nam 2005 th co hai trng hp xay ra:
Trng hp th nhat: Giao dch dan s co hieu lc khi co u cac ieu
kien sau ay:
Ngi tham gia giao dch co nang lc hanh vi dan s;
Muc ch va noi dung cua giao dch khong vi pham ieu cam cua phap
luat, khong trai ao c xa hoi;
Ngi tham gia giao dch hoan toan t nguyen.
Trong trng hp nay, hnh thc giao dch dan s khong phai la ieu kien co
hieu lc cua giao dch.
Trng hp th hai: Ngoai cac ieu kien chung neu trong trng hp th nhat,
trong trng hp th hai hnh thc giao dch dan s la ieu kien co hieu lc cua
giao dch trong trng hp phap luat co quy nh.
Nh vay, viec tuan thu ve hnh thc ch la ieu kien co hieu lc cua hp ong
trong trng hp phap luat co quy nh cu the ve viec o.
1.1.9. Hp ong dan s theo mau
Hp ong theo mau la hp ong gom nhng ieu khoan do mot ben a ra
theo mau e ben kia tra li trong mot thi gian hp ly; neu ben c e ngh
tra li chap nhan th coi nh chap nhan toan bo noi dung hp ong theo mau
ma ben e ngh a a ra (ieu 407 BLDS). Viec soan thao hp ong mau vi
nhng ieu kien c ap dung ong eu cho moi khach hang, trc tien v
muc tieu hp ly hoa ban hang. Qua o, ben ban va ben mua eu co the tiet
kiem c thi gian, sc lc trong am phan va thoa thuan. Trong nhieu lnh
vc hoat ong, nhat la dch vu, o cac giao dch c thc hien lap i lap lai
gia mot chu the (ben cung cap dch vu) vi nhieu chu the khac nhau (ben
nhan dch vu) vi oi tng phuc vu nh nhau, hp ong thng c ben
cung cap dch vu thao san, ben nhan dch vu ch co quyen t do trong viec
quyet nh co tham gia hp ong o khong ma khong cung thao luan e a
72
73
ra cac ieu khoan cua hp ong. Khi tham gia vao quan he tren, ho buoc phai
tuan theo cac ieu khoan cua hp ong a c ben cung cap dch vu a ra.
V du, hp ong ky vi cong ty ien, nc: cac ieu khoan cua hp ong do
cong ty ien, nc quy nh san, ngi tieu dung ch co ky hoac khong ky. Hp
ong mau tren thc te ngay cang phat trien va gi mot v tr rat quan trong,
song van e at ra la lam the nao e am bao s t do y ch va cong bang thoa ang
gia cac ben. Ngi tieu dung la ngi yeu the, la ngi thieu kinh nghiem va t kha
nang la chon, v vay, mot nen phap che van minh phai u tien bao ve ke yeu.
Khoan 2 ieu 407 BLDS quy nh: Trong trng hp hp ong theo mau co
ieu khoan khong ro rang th ben a ra hp ong mau phai chu bat li khi
giai thch ieu khoan o.
Trong trng hp hp ong theo mau co ieu khoan mien trach nhiem cua ben
a ra hp ong theo mau, tang trach nhiem hoac loai bo quyen li chnh ang
cua ben kia th ieu khoan nay khong co hieu lc, tr trng hp co thoa
thuan khac (khoan 3 ieu 407 BLDS).
1.1.10. Hp ong dan s vo hieu va hau qua phap ly cua no
ieu 410 BLDS nam 2005 vien dan viec ap dung cac quy nh t ieu 127 en
ieu 138 v hp ong la mot loai giao dch dan s, do o, can ap dung nhng
quy nh ve giao dch dan s vo hieu oi vi hp ong vo hieu.
Theo quy nh tai ieu 127 BLDS, giao dch dan s khong co mot trong cac
ieu kien c quy nh tai ieu 122 BLDS th vo hieu. Ve ly thuyet, co the
phan chia thanh hai loai vo hieu cua giao dch: o la giao dch ng nhien vo
hieu (hay con goi la giao dch vo hieu tuyet oi) va giao dch dan s vo hieu
theo e ngh cua ngi co quyen, li ch lien quan (hay con goi la giao dch vo
hieu tng oi). Neu khong co e ngh hoac co e ngh nhng khong c Toa
an chap nhan th giao dch van co hieu lc phap luat. BLDS quy nh 7 trng
hp giao dch dan s vo hieu. ay ch la nhng trng hp vo hieu noi chung.
Ngoai ra, ieu 411 quy nh ve hp ong dan s vo hieu do co oi tng
khong the thc hien c, cu the:
Chng 2
Trong trng hp ngay t thi iem ky ket, hp ong co oi tng khong the
thc hien c v ly do khach quan th hp ong nay b vo hieu.
Trong trng hp khi giao ket hp ong ma mot ben biet hoac phai biet ve viec
hp ong co oi tng khong the thc hien c, nhng khong thong bao cho
ben kia biet nen ben kia a giao ket hp ong th phai boi thng thiet hai cho
ben kia, tr trng hp ben kia biet hoac phai biet ve viec hp ong co oi
tng khong the thc hien c. Quy nh nay cung c ap dung oi vi
trng hp hp ong co mot hoac nhieu phan oi tng khong the thc hien
c, nhng phan con lai cua hp ong van co gia tr phap ly.
ong thi, BLDS nam 2005 giai quyet moi quan he gia vo hieu cua hp ong
chnh va vo hieu cua hp ong phu, trong o s vo hieu cua hp ong chnh
lam cham dt hp ong phu, tr trng hp cac ben co thoa thuan hp ong
phu c thay the hp ong chnh. Quy nh nay khong ap dung oi vi cac
bien phap bao am thc hien ngha vu dan s. S vo hieu cua hp ong phu
khong lam cham dt hp ong chnh, tr trng hp cac ben thoa thuan hp
ong phu la mot phan khong the tach ri cua hp ong chnh.
Hau qua phap ly cua hp ong vo hieu c giai quyet theo ieu 137 BLDS
nam 2005, theo o hp ong vo hieu khong lam phat sinh, thay oi, cham dt
quyen, ngha vu dan s cua cac ben ke t thi iem xac lap. Trong trng hp
nay, cac ben khoi phuc lai tnh trang ban au, hoan tra cho nhau nhng g a
nhan; neu khong hoan tra c bang hien vat th phai hoan tra bang tien, tr
trng hp tai san giao dch, hoa li, li tc thu c b tch thu theo quy nh
cua phap luat. Ben co loi gay thiet hai phai boi thng.
1.1.11. Ve thi hieu yeu cau Toa an tuyen bo hp ong vo hieu
Thi hieu yeu cau Toa an tuyen bo giao dch dan s vo hieu tai ieu 136 c
ap dung oi vi yeu cau Toa an tuyen bo hp ong vo hieu, v hp ong la
mot loai pho bien cua giao dch dan s.
Xuat phat t o, thi hieu yeu cau Toa an tuyen bo giao dch dan s vo hieu
c quy nh tai cac ieu t ieu 130 en ieu 134 cua BLDS nam 2005 la
hai nam, ke t ngay giao dch dan s c xac lap. oi vi cac giao dch dan
s c quy nh tai ieu 128 va ieu 129 cua BLDS nam 2005 th thi hieu
74
75
yeu cau Toa an tuyen bo giao dch dan s vo hieu khong b han che, co ngha
la yeu cau Toa an vao bat ky thi iem nao cung c.
1.1.12. Thc hien hp ong
62
ay la mot trong nhng giai oan quan trong cua hp ong, v muc ch cua
cac ben co at c hay khong phu thuoc vao van e hp ong c thc
hien tot hay khong. Do o, khi thc hien hp ong, cac ben phai tuan theo cac
nguyen tac c quy nh tai ieu 412 BLDS.
1.1.13. Cam gi tai san trong hp ong song vu
63
Cam gi tai san la viec ben co quyen (sau ay goi la ben cam gi) ang chiem
gi hp phap tai san la oi tng cua hp ong song vu c cam gi tai san
khi ben co ngha vu khong thc hien ngha vu hoac thc hien ngha vu khong
ung theo thoa thuan.
Ben cam gi co quyen cam gi toan bo hoac mot phan tai san; thu hoa li t
tai san cam gi va c dung e bu tr ngha vu; yeu cau ben co tai san b
cam gi thanh toan cac chi ph can thiet cho viec bao quan, gi gn tai san o
va phai bao quan, gi gn tai san cam gi.
Quyen cam gi cham dt theo thoa thuan cua cac ben; khi ben cam gi vi
pham ngha vu bao quan, gi gn tai san cam gi hoac ben co tai san b cam
gi hoan thanh ngha vu.
1.1.14. Ve phat vi pham oi vi vi pham hp ong
64
BLDS nam 2005 khong quy nh phat vi pham la bien phap bao am thc hien
ngha vu dan s nh quy nh cua BLDS nam 1995, ma quy nh o la mot
trong cac noi dung cua hp ong, neu cac ben co thoa thuan va tuy tng loai
hp ong (khoan 7 ieu 402).
Phat vi pham la s thoa thuan gia cac ben trong hp ong ve viec ben vi
pham ngha vu phai nop mot khoan tien cho ben b vi pham. Mc phat vi pham
do cac ben thoa thuan. Ve quan he gia phat vi pham va boi thng thiet hai,
BLDS quy nh: cac ben co the thoa thuan ve viec ben vi pham ngha vu ch
62
T ieu 412 en ieu 422 BLDS
63
ieu 416 BLDS
64
ieu 422 BLDS
Chng 2
phai nop tien phat vi pham ma khong phai boi thng thiet hai hoac va phai
nop phat vi pham va va phai boi thng thiet hai; neu khong co thoa thuan
trc ve mc boi thng thiet hai th phai boi thng toan bo thiet hai. Trong
trng hp cac ben khong co thoa thuan ve boi thng thiet hai th ben vi
pham ngha vu ch phai nop tien phat vi pham.
1.1.15. Sa oi hp ong
65
Xuat phat t nguyen tac t do y ch trong viec giao ket hp ong, cac ben co
the thoa thuan sa oi hp ong va giai quyet hau qua cua viec sa oi, tr
trng hp phap luat co quy nh khac.
Trong trng hp hp ong c lap thanh van ban, c cong chng, chng
thc, ang ky hoac cho phep th viec sa oi hp ong cung phai tuan theo
hnh thc o.
1.1.16. Cham dt, huy bo hp ong, n phng cham dt thc hien hp ong
Hp ong cham dt trong cac trng hp sau ay:
Hp ong a c hoan thanh:
Cac ben a thc hien xong cac ngha vu phat sinh t hp ong, v du, ben
ban a giao tai san cho ben mua, ben mua a tra u tien cho ben ban.
Theo thoa thuan cua cac ben.
V du, A cho B vay tien. Neu A thoa thuan vi B xoa khoan n o cho B th
hp ong vay tien gia A va B cham dt.
Ca nhan giao ket hp ong chet, phap nhan hoac chu the khac cham dt
ma hp ong phai do chnh ca nhan, phap nhan hoac chu the o thc hien.
ay la nhng loai hp ong bat buoc ngi co ngha vu phai t ho thc
hien, khong c chuyen cho ngi khac. V du, A ky hp ong vi hoa s
B ve cho mnh bc tranh; B cha ve xong th khong may b chet; hp ong
nay se cham dt v bc tranh o phai do chnh hoa s B ve theo hp ong
a giao ket.
76
65
ieu 423 BLDS
77
Hp ong b huy bo, b n phng cham dt thc hien.
Hp ong khong the thc hien c do oi tng cua hp ong khong
con va cac ben co the thoa thuan thay the oi tng khac hoac boi
thng thiet hai.
Cac trng hp khac do phap luat quy nh.
1.1.17. Huy bo hp ong
66
Mot ben co quyen huy bo hp ong va khong phai boi thng thiet hai khi ben
kia vi pham hp ong la ieu kien huy bo ma cac ben a thoa thuan hoac phap
luat co quy nh.
Ben huy bo hp ong phai thong bao ngay cho ben kia biet ve viec huy bo,
neu khong thong bao ma gay thiet hai th phai boi thng.
Hau qua phap ly la: khi hp ong b huy bo th hp ong khong co hieu lc t
thi iem giao ket va cac ben phai hoan tra cho nhau tai san a nhan; neu
khong hoan tra c bang hien vat th phai tra bang tien.
Ben co loi trong viec hp ong b huy bo phai boi thng thiet hai.
1.1.18. n phng cham dt thc hien hp ong
67
Mot ben co quyen n phng cham dt thc hien hp ong neu cac ben co
thoa thuan hoac phap luat co quy nh.
Ben n phng cham dt thc hien hp ong phai thong bao ngay cho ben
kia biet ve viec cham dt hp ong, neu khong thong bao ma gay thiet hai th
phai boi thng.
Hau qua phap ly la: Khi hp ong b n phng cham dt thc hien th hp
ong cham dt t thi iem ben kia nhan c thong bao cham dt. Cac ben
khong phai tiep tuc thc hien ngha vu. Ben a thc hien ngha vu co quyen
yeu cau ben kia thanh toan.
Ben co loi trong viec hp ong b n phng cham dt phai boi thng thiet hai.
66
ieu 425 BLDS
67
ieu 426 BLDS
Chng 2
1.1.19. Thi hieu khi kien ve hp ong
68
Thi hieu khi kien e yeu cau Toa an giai quyet tranh chap hp ong dan s
la hai nam, ke t ngay quyen va li ch hp phap cua ca nhan, phap nhan, cac
chu the khac b xam pham.
Trong qua trnh soan thao BLDS, co y kien e ngh thi han neu tren can c
tnh t thi iem ben co quyen b vi pham biet hoac phai biet quyen cua mnh
b vi pham; neu tnh thi iem ke t ngay quyen va li ch hp phap cua ca
nhan, phap nhan, cac chu the khac b xam pham, th quyen li cua ben co
quyen trong nhieu trng hp khong c bao ve tot, v ho co the khong biet
quyen cua ho a b vi pham. BLDS nam 2005 khong the hien y kien nay, ma
giai quyet muc tieu tng t bang cach tnh thi han cua thi hieu khi kien,
cu the: neu ngi co quyen khi kien gap tr ngai khach quan, trong o co
trng hp khong biet hoac khong the biet quyen cua mnh b xam pham, th
thi gian nay cung khong tnh vao thi han cua thi hieu (oan 3 khoan 1 ieu
161 BLDS nam 2005).
1.2. Ve bao am thc hien ngha vu dan s
69
Cac bien phap bao am thc hien ngha vu dan s c quy nh tai muc 5
chng XVII phan th ba cua BLDS nam 2005. Sau ay la cac noi dung chnh
cua cac bien phap bao am thc hien ngha vu dan s:
1.2.1. Nhng van e chung:
BLDS nam 2005 khong quy nh phat vi pham la mot trong cac bien phap
bao am thc hien ngha vu, ma cac ben co the thoa thuan ve phat vi pham
la mot trong cac noi dung cua hp ong (khoan 7 ieu 402). Theo BLDS
cac bien phap bao am thc hien ngha vu dan s bao gom: cam co tai
san, the chap tai san, at coc, ky cc, ky quy, bao lanh, tn chap.
Phan biet cam co va the chap tai san can c vao mot tieu ch c ban, o
la trong trng hp cam co, ben cam co phai chuyen giao tai san cho
ben nhan cam co gi; trong trng hp the chap, ben the chap c gi
tai san the chap. S thay oi nay la e phu hp vi thong le quoc te.
78
68
ieu 427 BLDS
69
79
Viec cam co, the chap tuy co han che mot so quyen cua ben cam co,
ben the chap oi vi tai san bao am, nhng khong v the ma lam nh
tre hoat ong san xuat, kinh doanh thong thng cua ho.
Ngoai ra, BLDS a tao c che thong thoang trong viec x ly tai san bao am,
phu hp vi yeu cau thc te, o la cho phep cac ben thoa thuan ve bien phap
x ly tai san bao am; neu khong thoa thuan c th ban au gia.
1.2.2. Mot so noi dung cu the
Ve pham vi bao am thc hien ngha vu
70
Xuat phat t nguyen tac t do hp ong, cac ben c thoa thuan ve
pham vi bao am thc hien ngha vu, theo o khong ch co the bao am
mot phan hoac toan bo ngha vu, ma con bao am thc hien cac loai ngha
vu, ke ca ngha vu hien tai, ngha vu trong tng lai (ap ng nhu cau vay
theo han mc va theo d an) va ngha vu co ieu kien. Trong trng hp
cac ben khong co thoa thuan va phap luat khong co quy nh, th ngha vu
c coi la bao am toan bo, ke ca ngha vu tra lai va boi thng thiet hai
(neu co).
Ve tai san bao am thc hien ngha vu dan s
71
Ve nguyen tac moi tai san eu co the c dung e bao am, tr trng
hp phap luat co quy nh cam. Tai san ay c hieu theo ieu 163, t
ieu 174 en ieu 181 BLDS nam 2005, bao gom ca tai san hnh thanh
trong tng lai.
Tai san e bao am thc hien nhieu ngha vu dan s (ieu 324)
BLDS nam 2005 m rong kha nang dung mot tai san e bao am thc
hien nhieu ngha vu, cu the ben co ngha vu hoac ngi th ba c cam
co, the chap mot tai san e bao am thc hien nhieu ngha vu thay cho
ben co ngha vu, neu gia tr tai san tai thi iem giao ket hp ong cam
co, the chap ln hn tong gia tr cac khoan n, tr trng hp cac ben co
thoa thuan khac hoac phap luat co quy nh khac. Nh vay, cac ben co
70
ieu 319 BLDS
71
Chng 2
quyen thoa thuan ve gia tr tai san bao am, gia tr nay co the ln hn hoac
t hn so vi tong cac khoan n.
Cac ben c thoa thuan ve viec dung mot tai san e bao am thc hien
nhieu ngha vu tai mot hoac nhieu to chc tn dung, vi mot hoac nhieu
chu au t khac.
Ve phan biet cam co va the chap tai san
Mot trong nhng oi mi c ban cac quy nh ve cam co, the chap hien
hanh, cu the: Viec phan biet cam co va the chap tai san can c vao mot
tieu ch chu yeu, o la trong trng hp cam co, ben cam co phai chuyen
giao tai san cho ben nhan cam co gi; trong trng hp the chap, ben the
chap c gi tai san the chap e tiep tuc khai thac, s dung.
Ve quyen va ngha vu cua cac ben tham gia cam co, the chap
Ben the chap co quyen khai thac cong dung, hng hoa li, li tc t tai san,
tr trng hp hoa li, li tc cung thuoc tai san the chap theo thoa thuan;
c au t e lam tang gia tr cua tai san the chap; c ban, thay the tai san
the chap, neu tai san o la hang hoa luan chuyen trong qua trnh san xuat,
kinh doanh.
BLDS nam 2005 quy nh ro quyen nh oat cua ben the chap tai san tai
khoan 3, khoan 4 ieu 349, trong o phan biet hai trng hp o la ban tai san
the chap la hang hoa luan chuyen trong qua trnh san suat kinh doanh va tai
san khac vi hau qua phap ly khac nhau. Van e quan trong at ra la cac ben
phai chu trong en cac bien phap e bao ve quyen va li ch cua mnh sao cho
giam thieu rui ro.
Trong trng hp ban tai san the chap la hang hoa luan chuyen trong qua trnh
san xuat, kinh doanh, th quyen yeu cau ben mua thanh toan tien, so tien thu
c hoac tai san hnh thanh t so tien thu c tr thanh tai san the chap
thay the cho so tai san a ban; c ban, trao oi, tang cho tai san the chap
khong phai la hang hoa luan chuyen trong qua trnh san xuat, kinh doanh, neu
c ben nhan the chap ong y; c cho thue, cho mn tai san the chap,
nhng phai thong bao cho ben thue, ben mn biet ve viec tai san cho thue,
80
81
cho mn ang c dung e the chap va phai thong bao cho ben nhan the
chap biet. ong thi, trong trng hp ban tai san the chap la hang hoa luan
chuyen trong qua trnh san xuat, kinh doanh, BLDS cung a a ra c che e
ben nhan the chap van thu hoi c n. T o, bao am hai hoa li ch cua
cac ben. V du: trong the chap kho hang, sau khi a ban hang ra, th ben the
chap phai nhap hang vao e gi cho gia tr kho hang mc nh a cam ket.
Ngoai ra, ben nhan the chap c thanh toan n bang so tien ma ben the chap
thu c t viec ban hang hoa.
1.3. Hp ong thong dung
72
Chng XVIII Phan th ba cua Bo luat Dan s quy nh ve 13 loai hp ong
thong dung nhat cua quan he dan s (T ieu 428 en ieu 593). Cac loai
hp ong va noi dung cua chung, ve c ban, c ke tha cac quy nh tng
ng cua BLDS nam 1995; ong thi co nhng sa oi, bo sung nham ap ng
yeu cau phat trien kinh te-xa hoi cua nc ta hien nay va ap ng yeu cau hoi
nhap kinh te quoc te.
2. PHAP LUAT VA HP ONG LAO ONG
2.1 Ve hp ong lao ong
Bo luat Lao ong c Quoc hoi thong qua ngay 23 thang 6 nam 1994, co hieu
lc thi hanh ke t ngay 01 thang 01 nam 1995 va Luat sa oi, bo sung mot
so ieu cua Bo luat Lao ong ngay 02 thang 4 nam 2002 co hieu lc thi hanh
ke t ngay 01 thang 01 nam 2003, a the che hoa ng loi oi mi cua ang
cong san Viet Nam ve van e lao ong, viec lam, s dung va quan ly lao ong;
cu the hoa quy nh tai cac ieu 55 va 56 cua Hien phap nam 1992 va Hien
phap nam 1992 a c sa oi, bo sung theo Ngh quyet so 51/2001/QHH10
ngay 25 thang 12 nam 2002 ve lao ong, ke tha va phat trien phap luat lao
ong Viet Nam t sau cach mang thang tam nam 1945 en nay; noi luat hoa
cac Cong c quoc te ma Viet Nam la thanh vien va tham khao co chon loc
phap luat lao ong cua cac nc co nen kinh te th trng.
Bo luat Lao ong quy nh nhng nguyen tac c ban va cac quy pham chung
ieu chnh quan he lao ong lam cong hng lng gia ngi s dung lao
72
T ieu 428 en 593 BLDS
Chng 2
ong va ngi lao ong. Bo luat Lao ong quy nh cac quyen ngha vu phap
ly c ban cua ngi lao ong va ngi s dung lao ong; quy nh cac che nh
phap ly c ban ve viec lam, hoc nghe, hp ong lao ong, thoa c lao ong
tap the, tien lng, thi gi lam viec, thi gi ngh ngi, ky luat lao ong va
trach nhiem vat chat, an toan - ve sinh lao ong, bao hiem xa hoi, cac che o
u ai oi vi lao ong n, lao ong cha thanh nien, lao ong la ngi tan tat,
lao ong la ngi cao tuoi, lao ong co trnh o chuyen mon, ky thuat cao; lao
ong cho cac to chc, ca nhan nc ngoai tai Viet Nam, ngi nc ngoai lao
ong tai Viet Nam va lao ong Viet Nam lam viec nc ngoai; giai quyet
tranh chap lao ong; quan ly nha nc ve lao ong.
2.2. Ve hp ong lao ong
2.2.1. Khai niem hp ong lao ong la g?
ieu 26 Bo luat Lao ong quy nh: Hp ong lao ong la s thoa thuan gia
ngi lao ong va ngi s dung lao ong ve viec lam co tra cong, ieu kien
lao ong, quyen va ngha vu cua moi ben trong quan he lao ong.
Hp ong lao ong la mot phng thc bao am s canh tranh lanh manh
trong lao ong oi vi ca ngi lao ong va ngi s dung lao ong. Quan he
lao ong gia hai ben c thiet lap bang hp ong lao ong; hp ong lao
ong la mot can c phap ly quan trong e rang buoc hai ben thc hien nhng
cam ket oi vi nhau, duy tr quan he hp tac on nh.
Ngi lao ong giao ket hp ong lao ong, tc la a thc hien quyen t do
la chon nghe, la chon ni lam viec phu hp vi nhu cau co viec lam va e
co thu nhap. Bang viec ky hp ong lao ong, ngi lao ong thoa man nhng
ieu kien a ra oi vi ngi s dung lao ong va bang long vi nhng ieu
kien do ngi s dung lao ong at ra.
Ngi s dung lao ong giao ket hp ong lao ong tc la the hien y ch t do
va t nguyen la chon ngi at tieu chuan tuyen dung va phu hp vi nhu
cau san xuat, kinh doanh, dch vu cua mnh, thoa man nhng ieu kien ma
mnh at ra cho ngi lao ong va bang long ap ng nhng ieu kien do
ngi lao ong a ra vi mnh.
e c ngi s dung lao ong tuyen chon, nhat la trong tnh hnh cung ng lao
82
83
ong ln hn cau, ngi lao ong phai chu ong chuan b cho mnh nhng ieu
kien thch hp ve the lc va trnh o nghe nghiep. Ngc lai, ngi s dung lao
ong can phai bo tr ieu kien lao ong, viec lam ay u va mc lng thoa ang,
cung cach quan ly dan chu, cong minh e thu hut c lao ong co trnh o.
Mot trong cac iem khac ang chu y gia hp ong lao ong va hp ong dan
s la ngi lao ong khi a bc vao thc hien hp ong lao ong th ong
thi vi viec c am bao cac quyen va li ch theo quy nh cua phap luat,
c tra lng theo nang suat, chat lng va hieu qua cong viec, ho con phai
chu s ch huy, ieu hanh cua ngi s dung lao ong va lam viec tai mot a
iem, vi thi gi lam viec an nh (tr trng hp c thoa thuan mang viec
ve lam thng xuyen tai nha); co the c ngi s dung lao ong khen
thng ve vat chat va tinh than hoac b x ly ky luat lao ong theo noi quy lao
ong cua doanh nghiep.
2.2.2. Cac loai hp ong lao ong
Vie c xa c nh ca n giao ke t h p o ng lao o ng theo loa i na o o i v i t ng
ng i lao o ng thuo c quye n t chu kinh doanh cu a ng i s du ng lao o ng.
Tre n c s ke hoa ch va tie n o sa n xua t, kinh doanh, dch vu , ng i s
du ng lao o ng tnh toa n th i ha n th c hie n o i v i t ng ha ng mu c co ng vie c
e xa c nh v tr vie c la m na o, th tuye n ng i la m theo h p o ng lao o ng
kho ng xa c nh th i ha n; v tr vie c la m na o th tuye n ng i la m theo h p
o ng lao o ng xa c nh th i ha n t t u 12 tha ng e n 36 tha ng, v tr na o
th ch tuye n ng i theo mu a vu hoa c theo mo t co ng vie c nha t nh ma th i
ha n d i 12 tha ng. Vie c xa c nh c ca c v tr co ng vie c na y se tra nh
c ha u qua th a ng i khi he t co ng vie c va pha i gia i quye t ng i lao
o ng do i ra.
a) Hp ong lao ong khong xac nh thi han
Hp ong lao ong khong xac nh thi han la hp ong ma trong o hai ben
khong xac nh thi han, thi iem cham dt hieu lc cua hp ong.
Loai hp ong lao ong khong xac nh thi han ap dung trong trng hp
khong biet trc thi han ket thuc cong viec, cong viec co tnh chat thng
Chng 2
xuyen, on nh trong nhieu nam, ton tai cung vi s ton tai cua doanh nghiep.
Khi ky ket hp ong lao ong vi ngi lao ong lam nhng cong viec co tnh
chat nh tren, trong ban hp ong lao ong khong an nh trc thi han ket
thuc hp ong, ch ghi khong xac nh thi han. Loai hp ong nay bat buoc
phai ky ket bang van ban.
Ngi lao ong ky ket hp ong khong xac nh thi han co quyen n phng
cham dt hp ong lao ong, nhng phai bao trc cho ngi s dung lao
ong t nhat 45 ngay; ngi lao ong b om au, tai nan a ieu tr sau thang
lien th phai bao trc t nhat ba ngay
73
.
Ngi s dung lao ong co quyen n phng cham dt hp ong lao ong
oi vi ngi lao ong va phai bao trc t nhat 45 ngay trong trng hp ngi
lao ong thng xuyen khong hoan thanh cong viec theo hp ong; b om au
a ieu tr 12 thang lien ma kha nang lao ong cha hoi phuc hoac doanh
nghiep cham dt hoat ong, doanh nghiep phai thu hep san xuat, giam cho
lam viec v ly do bat kha khang ma doanh nghiep khong khac phuc c. oi
vi trng hp b x ly ky luat sa thai (co hanh vi trom cap, tham o, tiet lo b
mat cong nghe, kinh doanh hoac co hanh vi khac gay thiet hai nghiem trong
ve tai san, li ch cua doanh nghiep; b x ly ky luat keo dai thi han nang
lng, chuyen lam cong viec khac ma tai pham trong thi gian cha xoa ky luat
hoac b x ly ky luat cach chc ma tai pham; t y bo viec 05 (nam) ngay cong
don trong mot thang hoac 20 ngay cong don trong mot nam ma khong co ly
do chnh ang) th khong co quy nh ve thi han bao trc. Rieng lao ong n
co thai phai ngh viec th thi han bao trc cho ngi s dung lao ong tuy
thuoc vao thi han do thay thuoc ch nh, v neu tiep tuc lam viec se anh
hng xau ti thai nhi.
V vay, oi vi ngi lao ong lam viec theo hp ong lao ong khong xac nh
thi han, ngi s dung lao ong phai co bien phap gi vng quan he lao
ong, lam cho ngi lao ong gan bo lau dai vi doanh nghiep, ac biet la oi
vi ngi lao ong co trnh o chuyen mon, ky thuat cao. Ve pha ngi lao
ong, do viec lam c on nh lau dai, phai co thai o lao ong tot, i sau vao
84
73
ieu 37 Bo luat lao ong
85
chuyen mon, ky thuat va nghiep vu e phat huy c tnh sang tao, at hieu
qua lao ong cao, hai ben hp tac cung co li.
b) Loai hp ong lao ong xac nh thi han
Hp ong lao ong xac nh thi han la hp ong ma trong o hai ben xac nh
thi han, thi iem cham dt hieu lc cua hp ong trong khoang thi gian t
u 12 thang en 36 thang.
Loai hp ong lao ong nay c ap dung trong trng hp ngi s dung
lao ong a chu ong biet trc thi iem ket thuc cong viec theo ke hoach
va tien o san xuat, kinh doanh, dch vu. Khi ky ket hp ong lao ong vi
ngi lao ong lam nhng hang muc cong viec nh vay, tuy tng v tr cong
viec, trong ban hp ong lao ong phai ghi ro thi han hp ong. V du: 13
thang hoac 15 thang hoac 25 thang hoac 36 thang. Hnh thc hp ong nay
bat buoc phai ky ket bang van ban.
Ngi s dung lao ong trong quan he lao ong xac nh thi han t u 12
thang en 36 thang co the cham dt hp ong lao ong va phai bao trc cho
ngi lao ong t nhat 30 ngay trong cac trng hp ngi lao ong khong
thng xuyen hoan thanh cong viec theo hp ong; b om au a ieu tr 6
thang lien ma kha nang lao ong cha hoi phuc; doanh nghiep cham dt hoat
ong hoac doanh nghiep phai thu hep san xuat, giam cho lam viec v ly do bat
kha khang ma doanh nghiep khong khac phuc c. oi vi trng hp b x
ly ky luat sa thai th khong phai bao trc thi han.
Ngc lai, ngi lao ong lam theo hp ong lao ong xac nh thi han t u
12 thang en 36 thang c quyen n phng cham dt hp ong lao ong,
va phai bao trc cho ngi s dung lao ong t nhat 3 ngay trong cac trng
hp khong bo tr theo ung cong viec, a iem lam viec hoac khong c bao
am cac ieu kien lam viec a thoa thuan trong hp ong, khong c tra
cong ay u hoac tra cong khong ung thi han a thoa thuan trong hp ong
hoac b ngc i, b cng bc lao ong hoac b om au, tai nan a ieu tr 3
thang lien; t nhat 30 ngay neu ban than hoac gia nh thc s co hoan canh
kho khan khong the tiep tuc thc hien hp ong, c bau lam nhiem vu
Chng 2
chuyen trach cac c quan dan c hoac bo nhiem gi chc vu trong bo may
nha nc. Rieng lao ong n co thai phai ngh viec th thi han bao trc cho
ngi s dung lao ong tuy thuoc vao thi han do thay thuoc ch nh, v neu
tiep tuc lam viec se anh hng xau ti thai nhi.
Ngoai cac trng hp tren, bnh thng th ngi lao ong lam theo hp ong
lao ong khong xac nh t u 12 thang en 36 thang phai lam viec cho en
khi het thi han theo hp ong, khong c cham dt hp ong gia chng.
Mac du thi han quan he lao ong ch t u 12 thang en 36 thang, nhng hai
ben phai thanh tam hp tac tren tinh than oi ben cung co li va neu can th
co the cung thng lng, thoa thuan e tiep tuc quan he lao ong thong qua
viec ky ket hp ong lao ong xac nh thi han mi hoac chuyen thanh hp
ong lao ong khong xac nh thi han.
c) Loai hp ong lao ong theo mua vu hoac theo mot cong viec nhat
nh co thi han di 12 thang.
Loai hp ong lao ong nay c ap dung trong trng hp cong viec ch thc
hien trong thi gian khong u 12 thang. V du: trong thi han 5, 6 thang hoac
trong 11 thang la ket thuc.
Rieng trong trng hp cong viec ch lam di ba thang hoac oi vi lao ong
giup viec gia nh, th hai ben co the giao ket hp ong lao ong bang mieng.
Trong trng hp nay, cac ben ng nhien van phai tuan theo cac quy nh
cua phap luat lao ong; cac ben co the mi ngi th ba chng kien viec ky
hp ong lao ong. Tranh chap lao ong trong trng hp nay c giai quyet
can c vao cac quy nh cua phap luat lao ong. Khi tra lng, ngi s dung
lao ong phai thanh toan them cac quyen li khac bang 30% cua tien lng ( tien
cong) ghi trong hp ong lao ong, trong o bao gom: Bao hiem xa hoi = 15%;
Bao hiem y te = 2%; Ngh hang nam = 4%; tien tau xe i lai khi ngh phep oi
vi ngi lao ong do hai ben thoa thuan hoac theo Thoa c lao ong tap the,
nhng khong qua 9% tien lng (tien cong) ghi trong hp ong lao ong.
Ngi lao ong lam viec theo hp ong lao ong theo mua vu hoac theo mot
cong viec nhat nh ma thi han di 12 thang co quyen n phng cham dt
86
87
hp ong lao ong va co the b cham dt hp ong lao ong nh ngi lao
ong lam theo hp ong lao ong xac nh thi han t u 12 thang en 36
thang, ch khac la thi han bao trc khi n phng cham dt hp ong lao
ong t nhat la 3 ngay; thi gian om au dai ngay a ieu tr ma kha nang lao
ong cha hoi phuc e lam can c n phng cham dt hp ong lao ong
la na thi han hp ong lao ong.
Khi hp ong lao ong t u 12 thang en 36 thang hoac hp ong theo mua
vu hoac theo mot cong viec nhat nh co thi han di 12 thang het han ma
ngi lao ong van tiep tuc lam viec th trong thi han 30 ngay, ke t ngay hp
ong lao ong het han, hai ben phai ky ket hp ong lao ong mi; neu khong
ky ket hp ong lao ong mi, hp ong a giao ket tr thanh hp ong lao
ong khong xac nh thi han. Trng hp hai ben ky ket hp ong lao ong
mi la hp ong xac nh thi han th cung ch c ky them mot thi han, sau
o neu ngi lao ong van tiep tuc lam viec th phai ky ket hp ong lao ong
khong xac nh thi han.
Ve phng dien bao am viec lam, th viec thiet lap quan he lao ong e c
lam theo mua vu hoac theo mot cong viec nhat nh ma thi han di 12 thang
tuy co giai quyet c viec lam trc mat, nhng oi vi ngi lao ong th viec
lam van bap benh. Nguyen vong cua ngi lao ong la co viec lam on nh e
i sau phat trien tai nang, khong b gian oan thu nhap. Khi a v tr cong
viec co tnh thng xuyen, on nh ma van phai thiet lap quan he lao ong tam
thi th vo ly. Mot so chu doanh nghiep co tnh thc hien nh vay e tranh
khong phai giai quyet nhieu quyen li oi vi ngi lao ong nh: khong phai
nang bac, tang lng, khong phai tra tr cap thoi viec, thng t li nhuan theo
quy nh cua phap luat (tr cap thoi viec va thng t li nhuan ch c thc
hien oi vi ngi lao ong a lam viec tai doanh nghiep t 1 nam tr len), va
kch thch ngi lao ong lam viec het sc mnh vi hy vong c giao ket tiep
hp ong lao ong mi khi het thi han hp ong lao ong ang thc hien.
Tai Khoan 3, ieu 27 Bo luat Lao ong quy nh: Khong c giao ket hp
ong lao ong theo mua vu hoac theo mot cong viec nhat nh ma thi han
di 12 thang e lam nhng cong viec co tnh chat thng xuyen t 12 thang
Chng 2
tr len, tr trng hp phai tam thi thay the ngi lao ong i lam ngha vu
quan s, ngh theo che o thai san hoac ngh viec co tnh chat tam thi khac.
Ngi lao ong ngh theo che o thai san ma phai co ngi thay the tam thi
khi ngh e sinh con hoac ngh e nuoi con nuoi s sinh hoac ngh do say thai.
Sau khi ngh het thi gian theo che o, ngi lao ong n co the thoa thuan
vi ngi s dung lao ong e ngh them. Cung co ngi sau khi sinh u 2
thang tr len thoa thuan vi ngi s dung lao ong e tr lai lam viec sm.
Ngi lao ong ngh viec e nuoi con nuoi s sinh c ngh en khi con nuoi
u 4 thang tuoi. Ngi lao ong say thai c ngh 20 ngay, neu thai di 3
thang; 30 ngay neu thai t 3 thang tr len.
Tuy theo tng v tr cong viec ma doanh nghiep kp thi bo tr ngi cua doanh
nghiep lam kiem hoac tuyen ngi tam thi thay the e khong bo trong cho
lam viec. Trong trng hp ngi s dung lao ong tuyen ngi thay the th khi
giao ket hp ong lao ong, phai ghi ro thi han khp vi thi han cua ngi
ngh theo che o thai san, bi v ngi ngh theo che o thai san khi ngh het
thi han, c tr lai lam viec, c bao am cho lam viec.
Trong trng hp ngi s dung lao ong muon s dung tiep ngi lao ong
tam thi thay the hoac a giao ket hp ong lao ong vi thi han dai hn, th
phai bo tr cong viec khac hoac cong viec tng t cho ngi o e van bao
am cho lam viec cho ngi ngh theo che o thai san ung vi quy nh cua
phap luat.
Ngh viec co tnh chat tam thi en mc phai co ngi khac tam thi thay the
bao gom cac trng hp: Tam hoan hp ong do b tam gi, tam giam; i
lam cac ngha vu cong dan nh tham gia huan luyen quan d b; cac trng
hp c tam hoan hp ong do ngi lao ong c ngi s dung lao
ong ong y cho ngh nh: ngh e, i hoc trong hoac ngoai nc, xin i
lam viec co thi han cho to chc, c quan, ca nhan trong nc hoac ngoai
nc, c chuyen lam can bo chuyen trach trong cac Hoi ong cua doanh
nghiep Nha nc; xin ngh khong hng lng e giai quyet nhng cong viec
khac cua ban than.
Theo ieu 27 Bo luat Lao ong, ngi s dung lao ong c giao ket hp
88
89
ong theo mua vu hoac theo mot cong viec nhat nh ma thi han di 12
thang e tam thi thay the ngi lao ong a lam viec theo hp ong lao ong
khong xac nh thi han hoac hp ong lao ong xac nh thi han t u 12
thang en di 36 thang i lam ngha vu quan s hoac ngh viec co tnh chat
tam thi khac.
oi vi cong viec cua nhng ngi ngh viec co tnh chat tam thi noi tren,
ngi s dung lao ong tuy tng v tr cong viec, neu khong bo tr ngi trong
doanh nghiep kiem nhiem c, th can c vao thi han c ngh viec tam
thi cua ngi ngh e giao ket hp ong vi ngi khac nham tam thi thay
the vao v tr lam viec b trong.
Khi giao ket hp ong lao ong, phai neu ro thi han ket thuc hp ong ung
vi thi han cua ngi ngh viec c ngh, v ngi ngh viec co tnh chat tam
thi khi het thi han ngh c tr lai lam viec, c bao am cho lam viec.
Ngi ngh viec co tnh chat tam thi tr lai lam viec th ngi tam thi thay the
phai thoi viec theo hp ong hoac c ngi s dung lao ong gi lai lam
viec va bo tr viec khac theo thoa thuan gia hai ben.
2.2.3. Ve hnh thc hp ong lao ong
a) Ky ket bang van ban
Khi xac lap quan he lao ong theo hp ong lao ong khong xac nh thi han
hoac xac nh thi han t u 12 thang en 36 thang hoac hp ong theo mua
vu, theo mot cong viec nhat nh ma thi han di 12 thang, th nhat thiet phai
ky ket hp ong lao ong bang van ban, tr trng hp oi vi mot so cong
viec co tnh chat tam thi ma thi han di 3 thang hoac oi vi lao ong giup
viec gia nh th co the c giao ket bang mieng.
Ban hp ong lao ong la mot can c e hai ben kiem tra viec thc hien cam
ket cua nhau va trong trng hp xay ra tranh chap lao ong khong giai quyet
c phai yeu cau c quan co tham quyen giai quyet, th ban hp ong lao
ong la mot chng c phap ly. V vay, hp ong lao ong bang van ban phai
c lam thanh hai ban nh nhau, co ch ky cua ca hai ben trong moi ban va
moi ben gi mot ban.
Chng 2
b) Giao ket hp ong bang mieng
Ve nguyen tac, hp ong lao ong phai c ky di hnh thc van ban. Tuy
nhien, trong mot so trng hp nhat nh, v ly do thi han hp ong ngan hoac
v ly do than tn gia ngi s dung lao ong va ngi thue lao ong ma phap
luat cho phep co the ky hp ong lao ong di dang hp ong mieng. Nhng
trng hp o la:
Cong viec co tnh chat tam thi co thi han di 3 thang;
Lao ong giup viec trong gia nh.
Neu co tranh chap lao ong phat sinh t hp ong lao ong mieng ma cac ben
khong giai quyet c, tc la long tin oi vi nhau b ton thng, th co quyen yeu
cau c quan co tham quyen giai quyet; chng c c coi trong hn la li khai
cua ng s. Giao ket hp ong lao ong bang mieng tc la ch bang li noi,
rat kho chng minh. Khi giao ket hp ong lao ong bang mieng, hai ben van
phai tuan theo quy nh cua phap luat. Khi co tranh chap lao ong, neu hai ben
khong hoa giai c, th phai giai quyet theo quy nh cua phap luat.
Khoan 2, ieu 3 Ngh nh 44/2003/N-CP ngay 09.05.2003 quy nh chi tiet
va hng dan thi hanh mot so ieu cua Bo Luat Lao ong ve hp ong lao
ong quy nh: Trong trng hp giao ket bang mieng, neu can co ngi
chng kien th hai ben thoa thuan". Co them ngi chng kien th co them
bang chng e giai quyet tranh chap lao ong khi can thiet.
2.2.4. Ve nhng noi dung chu yeu cua hp ong lao ong
Khi giao ket hp ong lao ong, ngi lao ong va ngi s dung lao ong
phai thng lng va thoa thuan ve nhng noi dung cu the ve quyen va ngha
vu cua moi ben trong quan he lao ong. ieu 29 cua Bo Luat Lao ong quy
nh nhng noi dung chu yeu cua hp ong lao ong, bao gom:
Cong viec phai lam
Neu ro nhng hang muc cong viec cu the, ac iem, tnh chat cong viec va
nhng nhiem vu chu yeu, khoi lng va chat lng phai bao am.
Trong trng hp a co van ban hp le cua doanh nghiep ve chc nang, nhiem
90
91
vu, quy tac, quy trnh lam viec oi vi v tr cong viec cu the, th ngi lao ong
phai c biet, trc khi thoa thuan giao ket hp ong. Trong hp ong bang van
ban, phai ghi ro cong viec phai lam se theo cac van ban o cua doanh nghiep.
Thi gi lam viec, thi gi ngh ngi
Neu ro so gi lam viec hang ngay, hang tuan, theo gi hanh chnh hay theo ca
kp, co ca em hay khong, ngay ngh hang tuan, ngh hang nam, ngay ngh le,
ngh viec rieng, ngh khong hng lng, viec lam them gi.
So ngay ngh le cua lao ong la ngi nc ngoai la so ngay quy nh tai ieu
73 cua Bo Luat Lao ong va them ngay Quoc khanh cua nc ho (neu co).
So nga y ngh ha ng na m theo quy nh ta i ie u 74 va 75 cu a Bo lua t Lao
o ng va c tnh theo tnh cha t co ng vie c bnh th ng hay na ng nho c,
o c ha i, nguy hie m va theo ie u kie n sinh so ng ta i ni hoa t o ng cu a
doanh nghie p.
So ngay ngh ve viec rieng theo quy nh tai ieu 78 va so ngay ngh khong
hng lng theo quy nh tai ieu 79 cua Bo luat Lao ong.
Tien lng
Neu ro mc lng (theo thang, tuan, ngay hoac gi); tien lam them gi; cac
loai phu cap (khu vc at o, chc vu, trach nhiem, nang nhoc, oc hai, nguy
hiem, lu ong....); hnh thc tra lng (theo thi gian, theo san pham hoac
khoan); cac loai tien thng; cac loai tr cap; thi gian tra lng; cac loai phuc
li tap the; ieu kien nang bac lng; viec giai quyet tien lng va tien tau xe
trong nhng ngay i ng khi ngh hang nam, neu co.
Tien lng theo hp ong lao ong con la mot can c e giai quyet cac quyen
li khac cua ngi lao ong nh bao hiem xa hoi, bao hiem y te, tr cap thoi
viec, tr cap mat viec lam, boi thng thiet hai, tam ng tien lng.
a iem lam viec
Neu ro a iem lam viec chnh, lam tai cho, i lao ong xa gan, phng tien
i lai, an trong thi gian lu ong.
Chng 2
Thi han hp ong
Neu ro loai hp ong lao ong (khong xac nh thi han, xac nh t u 12
thang en 36 thang, theo mua vu hoac theo mot cong viec nhat nh ma thi
han di 12 thang ); ngay bat au thc hien hp ong (ngay giao ket, ngay do
hai ben thoa thuan hoac t ngay ngi lao ong bat au lam viec ). oi vi loai hp
ong xac nh thi han t u 12 thang en di 36 thang va loai hp ong theo thi
vu hoac theo mot cong viec nhat nh, th phai ghi ngay ket thuc hp ong.
ieu kien ve an toan lao ong, ve sinh lao ong
Neu ro cac tieu chuan an toan lao ong, ve sinh lao ong cu the trong cong
viec phai lam, cac phng tien phong ho lao ong ma ngi lao ong phai
tuan thu, ngi s dung lao ong phai tao ieu kien va bao am cung cap.
Trong trng hp aco van ban hp le cua doanh nghiep ve an toan lao
ong, ve sinh lao ong th phai e ngi lao ong c oc trc khi giao
ket hp ong lao ong.
Trc khi giao viec cu the e thc hien hp ong lao ong, ngi s dung
lao ong phai to chc huan luyen ve an toan lao ong, ve sinh lao ong
cho ngi lao ong oi vi cong viec se lam, ac biet la oi vi loai cong
viec co yeu cau nghiem ngat ve an toan lao ong, ve sinh lao ong. Neu
giao van hanh may moc, thiet b co yeu cau nghiem ngat ve an toan lao
ong, th phai huan luyen va cap the an toan.
Bao hiem xa hoi
Neu ro trach nhiem cua moi ben phai ong gop, thu nop bao hiem xa hoi,
quyen li cua ngi lao ong ve bao hiem xa hoi.
oi vi ngi lam thi han di 3 thang, ngoai tien lng, ngi s dung lao ong
phai tra them 17% so vi mc lng a thoa thuan theo hp ong lao ong e
ngi lao ong t lo lieu ve bao hiem xa hoi va bao hiem y te. oi vi ngi lam t
3 thang tr len, phai tham gia bao hiem xa hoi bat buoc; ngi lao ong khong c
at ieu kien vi ngi s dung lao ong la khong thu bao hiem xa hoi cua mnh.
Tren ay la nhng noi dung chu yeu, neu thieu, th hp ong lao ong khong the giao
ket c, tc la hp ong lao ong khong c xac lap. Ngoai nhng noi dung chu
92
93
yeu, trong hp ong lao ong co the co cac noi dung khac do hai ben thoa thuan.
e bao ve ngi lao ong, phap luat lao ong a quy nh nhieu ieu khoan
nham ngan nga s lam dung cua ngi s dung lao ong trc the yeu cua
ngi lao ong do cung sc lao ong nhieu hn cau, v du nh: khong c
at mc lng cua ngi lam cong viec gian n nhat thap hn mc lng toi
thieu; khong c an nh thi gi lam viec qua 8 gi mot ngay hoac qua 48
gi mot tuan; phai tra lng lam them gi; phai tra lng phu cap lam em;
phai nop bao hiem xa hoi; phai tha nhan quyen c thanh lap, gia nhap va
hoat ong cong oan cua ngi lao ong...
Noi quy lao ong a c Ban Chap hanh Cong oan c s gop y kien va c
ang ky tai c quan lao ong cap tnh. Thoa c tap the c ky ket theo s
thoa thuan gia tap the lao ong va ngi s dung lao ong ve cac ieu kien
lao ong va s dung lao ong, quyen li va ngha vu cua hai ben trong quan
he lao ong va c ang ky tai c quan lao ong cap tnh. Noi quy lao ong
va thoa c tap the eu co hieu lc phap luat, khong ch co gia tr thc hien
oi vi ngi lao ong ang co mat, ma oi vi ca ngi lao ong mi vao lam
viec sau khi noi quy lao ong va thoa c tap the a c ang ky.
V vay, tai Khoan 2, ieu 29 cua Bo Luat Lao ong quy nh: Trong trng
hp mot phan hoac toan bo noi dung cua hp ong lao ong quy nh quyen
li cua ngi lao ong thap hn mc c quy nh trong phap luat lao ong,
thoa c lao ong tap the, noi quy lao ong ang ap dung trong doanh nghiep
hoac han che cac quyen khac cua ngi lao ong, th mot phan hoac toan bo
noi dung o phai c sa oi, bo sung. Thanh tra lao ong co trach nhiem
hng dan va yeu cau cac ben sa oi, bo sung cho phu hp. Neu cac ben
khong sa oi, bo sung, th Thanh tra lao ong co quyen buoc huy bo cac noi
dung o; quyen va ngha vu cua cac ben c giai quyet theo quy nh cua
phap luat..
2.2.5. Ve giao ket hp ong va thc hien hp ong lao ong
Hp ong lao ong c giao ket trc tiep gia ngi lao ong va ngi
s dung lao ong
Ngi lao ong trc khi giao ket hp ong lao ong phai t mnh biet
Chng 2
viec lam co nhng noi dung g, co phu hp vi sc khoe va nghe ma
mnh a la chon hay khong, quyen, li ch va ngha vu cu the trong
quan he lao ong. Co trng hp ngi lao ong can at them nhng
yeu cau rieng ve ban than e thng lng, thoa thuan chi tiet vi
ngi s dung lao ong.
Ngi s dung lao ong trc khi giao ket hp ong lao ong phai
tm hieu nang lc ve moi mat cua ngi lao ong, nhat la ngi lam
theo hp ong lao ong khong xac nh thi han hoac xac nh thi
han t u 12 thang en 36 thang, biet c nhng yeu cau rieng ve
ban than cua ngi lao ong e giai ap cu the.
Hai ben trc tiep gap nhau khi giao ket hp ong lao ong la hnh thc tot nhat,
e hieu biet nhau ngay t au.
Hp ong lao ong co the c ky ket gia ngi s dung lao ong vi
ngi c uy quyen hp phap thay mat cho nhom ngi lao ong; trong
trng hp nay, hp ong co hieu lc nh c ky ket vi tng ngi.
Ngi c uy quyen hp phap la ngi c toan the nhom ngi lao ong
nhat tr c ra thay mat cho nhom e ky ket hp ong lao ong vi ngi s
dung lao ong, tren c s a hoan toan nhat tr ve nhng noi dung ghi trong
ban hp ong lao ong. Khoan 1, ieu 5 Ngh nh 44/2003/N-CP ngay
09.5.2003 cua Chnh phu quy nh chi tiet va hng dan thi hanh mot so ieu
cua Bo Luat Lao ong ve hp ong lao ong quy nh: trng hp do ngi
c uy quyen hp phap ky ket phai kem theo danh sach ghi ro ho, ten, tuoi,
a ch thng tru, nghe nghiep va ch ky cua tng ngi lao ong. Hp ong
lao ong nay co hieu lc nh ky ket vi tng ngi lao ong va ch ap dung
trong trng hp ngi s dung lao ong can lao ong e giai quyet mot cong
viec nhat nh, theo mua vu ma thi han ket thuc di 12 thang hoac cong viec
xac nh c thi gian ket thuc t u 12 thang en di 36 thang.
Lao ong co the giao ket mot hoac nhieu hp ong lao ong vi mot
hoac nhieu ngi s dung lao ong, nhng phai bao am thc hien ay
u cac hp ong a giao ket.
94
95
Ve mat to chc san xuat va to chc lao ong, trong cac doanh nghiep
co cac cong viec phai to chc lam tron ngay, tron tuan, nhng cung
co loai cong viec ch can ngi lam mot so gi trong ngay hoac mot
so ngay trong tuan (nh mot so cong viec chuan b, kiem tu, bao
dng, ien, nc); co loai cong viec can tap trung u ngi lam viec
ch trong nhng gi cao iem hang ngay va nhng gi con lai trong
ngay ch can mot so ngi va phai e lam viec vao au, cuoi ca, v
du nh: cac cong viec giao dch, phuc vu trong cac nganh dch vu,
phuc vu cong cong.
Ve pha ngi lao ong, co ngi ch biet mot nghe, co mot so ngi
biet nhieu nghe. Vi tnh linh hoat trong to chc san xuat, to chc lao
ong ngay cang a dang cua cac doanh nghiep, tnh linh hoat cua th
trng sc lao ong cung c phat trien theo. Ngi lao ong ang
lam viec khong tron ngay, khong tron tuan hoac theo thi gian bieu
linh hoat doanh nghiep nay, co the lien he lam them viec lam tng
t hoac viec lam thch hp khac doanh nghiep khac e co viec lam
ay u, tang them thu nhap. Van e c ban la lam viec ni nao cung
eu phai thc hien ay u nhng cam ket theo hp ong lao ong.
Cong viec theo hp ong lao ong phai do ngi giao ket thc hien,
khong c giao cho ngi khac, neu khong co s ong y cua ngi s
dung lao ong
Cong viec san xuat, kinh doanh, dch vu, tr mot so cong viec lao
ong gian n, eu oi hoi ngi thc hien phai co mot trnh o nghe
nghiep thch hp. Ngi thc hien phai theo mot quy trnh va trnh t
thao tac quy nh e bao am chat lng va nang suat. Ngi van
hanh may moc, thiet b cang phai hieu biet va tuan thu cac tieu
chuan va quy nh ve an toan lao ong, ve sinh lao ong. Trong qua
trnh lao ong, ngi lao ong phai gi ung cac ieu khoan a cam
ket trong hp ong va cac ieu khoan cua Thoa c lao ong tap the.
Moi doanh nghiep eu co Noi quy lao ong rieng phai c moi ngi
Chng 2
lao ong tuan thu. Do vay, ngi giao ket hp ong phai la ngi trc
tiep thc hien cong viec theo thoa thuan.
Ch c nh ngi khac thay the, du la tam thi, neu ngi s dung
lao ong ong y. Khi a c ngi s dung lao ong chap nhan, th
trong thi gian thay the, ngi thay the co quan he lao ong vi ngi
s dung lao ong. Ngi lao ong thay the phai thng lng ro vi
ngi s dung lao ong la thay the tam thi, va trong thi han bao
lau hoac thay the han e xac nh trach nhiem cua moi ngi.
2.2.6. Thc hien hp ong lao ong trong trng hp sap nhap, hp nhat,
chia, tach doanh nghiep, chuyen quyen s hu, quyen quan ly hoac
quyen s dung tai san cua doanh nghiep
Cac trng hp sap nhap, hp nhat, chia, tach doanh nghiep, chuyen quyen
s hu, quyen quan ly hoac quyen s dung tai san, th eu co doanh nghiep
mi va sau khi sap nhap, phan chia, chuyen quyen s hu, quyen quan ly,
quyen s dung tai san, th quyen, ngha vu cua doanh nghiep cu trong quan
he lao ong c chuyen giao cho doanh nghiep mi theo quy nh cua phap
luat. V vay, ngi s dung lao ong ke tiep phai thc hien ngha vu a nhan,
chu trach nhiem tiep tuc thc hien hp ong lao ong ma doanh nghiep cu a
giao ket vi ngi lao ong. Trong trng hp khong s dung het so lao ong
hien co th phai co phng an s dung lao ong theo quy nh cua phap luat.
Ngi lao ong phai cham dt hp ong lao ong theo quy nh tai ieu nay, c
tr cap mat viec lam theo quy nh tai khoan 1 ieu 17 cua Bo luat Lao ong.
2.2.7. Ve viec thoa thuan viec lam th va thi gian th viec
Co lam viec th hay khong la do hai ben t nguyen at ra. Neu lam th,
ngi lao ong co ieu kien e chng minh nang lc cua mnh, gay niem
tin cua ngi s dung lao ong oi vi mnh va t o, co the a ra yeu
cau thch hp ve viec phan cong, bo tr lao ong va mc lng.
Ngi s dung lao ong da vao o co can c thc te e tiep nhan ngi lao
ong, phan cong, bo tr va tra lng cho ngi lao ong mot cach thch ang.
Neu khong can co hp ong th viec bang van ban, th trong hp ong lao
96
97
ong, hai ben cung phai neu ro ve noi dung cong viec lam th, thi gian th
viec va quyen, ngha vu cua moi ben trong thi gian th viec. Noi dung cong
viec lam th co the do ngi s dung lao ong chon.
Ngi lao ong th viec phai lam mot noi dung cong viec nhat nh, co
the la mot chi tiet, ca mot cong viec hoac mot phan viec nhat nh va co
ket qua cu the va c tra cong.
Co the tra lng ngay; tra lng tuan hoac tra lng thang (neu cong
viec lam t 1 thang tr len) do hai ben thoa thuan, nhng mc thap nhat
phai bang 70% mc lng cap bac cua cong viec o; neu ngi s dung
lao ong khong co he thong lng cap bac, th dung mc lng se c
tra theo hp ong lao ong.
ieu 32 Bo Luat Lao ong va Ngh nh 44/2003/N-CP ngay 09.5.2003
cua Chnh phu quy nh chi tiet thi hanh mot so ieu cua Bo Luat Lao
ong ve hp ong lao ong quy nh: thi gian th viec khong c qua
60 ngay oi vi cong viec co chc danh nghe can trnh o chuyen mon,
ky thuat bac ai hoc va tren ai hoc; khong c qua 30 ngay oi vi
cong viec co chc danh nghe can trnh o trung cap cong nhan ky thuat,
nhan vien nghiep vu; khong qua 6 ngay oi vi nhng lao ong khac.
Trong thi gian th viec, moi ben co quyen huy bo thoa thuan lam th ma
khong can bao trc va khong phai boi thng, neu viec lam th khong at
yeu cau ma hai ben a thoa thuan. Khi viec lam th at yeu cau, th ngi s dung
lao ong phai nhan ngi lao ong vao lam viec chnh thc nh a thoa thuan.
Lam th e chng minh nang lc thc s va thc te cua ngi lao ong.
Trng hp khong at yeu cau ma hai ben a thoa thuan, th cac ben ng
nhien co quyen huy bo thoa thuan lam th ngay tai thi iem xac nh viec lam
th khong at yeu cau va cac ben khong phai boi thng thiet hai, v khong co
ben nao vi pham thoa thuan.
Nhng neu ngi lao ong lam th c thong bao at yeu cau hoac ngi s
dung lao ong van tiep tuc e ngi lao ong lam viec, th ngi lao ong
ng nhien c lam viec chnh thc. Trong trng hp nay, moi ben co
Chng 2
quyen yeu cau ben kia phai ky hp ong lao ong vi mnh. Quyen yeu cau
nay co the c thc hien thong qua Toa an.
2.2.8. Ve hieu lc, sa oi, bo sung hp ong lao ong
Viec xac nh thi iem co hieu lc cua hp ong ac biet co y ngha
quan trong trong viec xac nh thi iem phat sinh quyen va ngha vu cua
cac ben cung nh e xac nh thi iem ket thuc hp ong co thi han.
Khi giao ket hp ong lao ong, ngi lao ong va ngi s dung lao ong co
the ong thi thoa thuan cu the ngay co hieu lc cua hp ong. Ngay nay phai
c ghi ro trong van ban hp ong lao ong. Ngay co hieu lc co the khong
trung vi ngay ky hp ong lao ong. Trng hp ngi lao ong i lam ngay
sau khi ky ket hp ong lao ong th ngay co hieu lc la ngay ky ket; trng
hp ngi lao ong i lam mot thi gian sau o mi ky hp ong lao ong hoac
hp ong lao ong mieng, th ngay co hieu lc la ngay ngi lao ong bat au
lam viec.
Trong qua trnh thc hien hp ong lao ong, moi ben co the neu yeu
cau sa oi, bo sung noi dung hp ong. ieu 33 Bo Luat Lao ong quy
nh ben neu yeu cau phai bao cho ben kia biet trc t nhat 3 ngay.
Neu noi dung thay oi khong nhieu va khong co anh hng en cac noi dung
khac cua hp ong, th co the sa oi, bo sung ngay vao ban hp ong a ky
ket, neu la hp ong bang van ban. Neu noi dung thay oi nhieu hoac anh
hng en nhieu noi dung khac, kho sa oi, bo sung vao hp ong a giao
ket th co the giao ket hp ong mi. Viec sa oi, bo sung hoac giao ket mi
hp ong cung phai tuan theo cac quy nh ve hnh thc hp ong quy nh
trong Bo luat Lao ong va Ngh nh so 44/2003/N-CP ngay 09.5.2003.
Neu nhng noi dung yeu cau sa oi, bo sung khong c ben kia chap thuan,
th hp ong c tiep tuc thc hien nh cu hoac cac ben co the thoa thuan
cham dt hp ong.
2.2.9. Ve viec chuyen ngi lao ong lam cong viec khac trai nghe
Theo quy nh tai Ngh nh so 44/2003/N-CP ngay 09.5.2003 cua
Chnh phu quy nh chi tiet va hng dan thi hanh mot so ieu cua Bo
98
99
Luat Lao ong ve hp ong lao ong quy nh, th khi ngi s dung lao
ong gap kho khan ot xuat do khac phuc hau qua thien tai, hoa hoan,
dch benh; do ap dung cac bien phap ngan nga, khac phuc tai nan lao
ong, benh nghe nghiep; do s co ien, nc hoac do nhu cau san xuat
kinh doanh, th ngi s dung lao ong co quyen tam thi chuyen ngi
lao ong lam viec khac trai nghe, nhng khong c qua 60 ngay (cong
don) trong mot nam. Trong thi han nay, neu ngi lao ong khong chap
hanh quyet nh cua ngi s dung lao ong, th co the b x ly ky luat
lao ong va khong c hng lng ngng viec.
Cong viec trai nghe la cong viec khac so vi cong viec ac thoa thuan
trong hp ong lao ong.
Nh vay, trong nhng trng hp ngi s dung lao ong gap kho khan ot
xuat hoac do nhu cau san xuat, kinh doanh ma phai tam thi chuyen ngi lao
ong lam viec khac trai nghe, th ngi lao ong co ngha vu thc hien lenh
ieu ong lam cong viec khac, ngi s dung lao ong khong phai thng
lng. Thi gian b ieu ong lam cong viec khac khong c qua 60 ngay
cong don trong mot nam.
Trong trng hp ac biet, neu a het 60 ngay ma van phai tiep tuc keo dai
cong viec trai nghe, th phai thoa thuan vi ngi lao ong.
Neu ngi lao ong khong chap thuan va phai ngng viec, th ngi s dung
lao ong phai tra lng ngng viec cho ngi lao ong nh mc quy nh tai
khoan 1, ieu 62 cua Bo luat Lao ong.
Khi chuyen ngi lao ong lam cong viec khac trai nghe, ngi s dung
lao ong phai bao cho ngi lao ong biet trc t nhat 3 ngay, phai bao
ro thi han lam tam thi va bo tr cong viec phu hp vi sc khoe va gii
tnh cua ngi lao ong.
Viec ngi lao ong phai chuyen lam viec khac trai nghe la viec lam ot xuat
nhng ngi s dung lao ong van phai co ke hoach d phong trc. Khi can
ieu chuyen lao ong th phai phan cong, bo tr ngi lao ong lam cong viec
trai nghe phu hp vi sc khoe va cac ieu kien khac oi vi lao ong n va
lao ong cha thanh nien.
Chng 2
Ve nguyen tac, lam cong viec nao th hng lng theo cong viec ay.
Tuy nhien, trong trng hp phai chuyen ngi lao ong tam thi lam
cong viec khac trai nghe c tra lng theo cong viec mi, nhng neu
tien lng theo cong viec mi thap hn tien lng cu th c gi nguyen
mc tien lng cu trong thi han 30 ngay lam viec. Trong trng hp sau
30 ngay lam cong viec mi ma ngi lao ong van khong at mc lng
cu th t nhat cung phai c tra bang 70% mc lng cu. oi vi mot so
ngi co mc lng cu thap, e bao am i song cho ho, trong trng
hp nay, neu 70% mc lng cu di mc lng toi thieu, th phai tra cho
ngi lao ong bang mc lng toi thieu.
Thong thng khi gap kho khan ot xuat hoac do nhu cau san xuat, kinh
doanh, th nhng cong viec mi phan ln la cong viec gian n hn so vi cong
viec chnh va khi lam cong viec mi, ngi lao ong cha the quen viec ngay,
cha co nang suat cao.
2.2.10. oi vi ngi lao ong b tam gi, tam giam
Ngh nh 44/2003/N-CP ngay 09.5.2003 cua Chnh phu quy nh chi tiet va
hng dan thi hanh mot so ieu cua Bo Luat Lao ong ve hp ong lao ong
phan biet viec tam gi, tam giam co lien quan trc tiep en quan he lao ong
va viec tam gi, tam giam khong lien quan trc tiep en quan he lao ong.
Neu viec tam gi, tam giam v cac hanh vi co lien quan trc tiep en quan he
lao ong, th khi het han tam gi, tam giam hoac khi Toa an ra ban an ket luan
la ngi lao ong b oan, th ngi s dung lao ong phai nhan ngi lao ong
tr lai lam viec cu, tra u tien lng va cac quyen li khac trong thi gian ngi
lao ong b tam gi, tam giam theo quy nh tai Ngh nh so 114/2002/N-CP
ngay 31.12.2002 hng dan mot so ieu cua Bo Luat Lao ong ve tien lng.
Neu ngi lao ong la ngi vi pham phap luat, nhng Toa an cho mien trach
nhiem hnh s hoac khong b ket an phat tu giam hoac khong b cam lam cong
viec cu th tuy theo tnh chat cua hanh vi vi pham phap luat cua ng s ma
ngi s dung lao ong bo tr cho ngi lao ong lam cong viec cu hoac sap
xep cong viec mi.
100
101
Neu ng s b tam gi, tam giam v nhng hanh vi khong lien quan trc tiep
en quan he lao ong, th khi het han tam gi, tam giam, ngi s dung lao
ong bo tr cho ngi lao ong lam cong viec cu hoac sap xep cong viec mi.
Ngi s dung lao ong co the gap kho khan trong trng hp ngi lao ong
b tam gi, tam giam. Neu phai tuyen ngi thay the e khoi trong cho lam
viec, th hp ong lao ong vi ngi thay the kho xac nh trc thi han, v
thi gian tam gi, tam giam trong nhieu trng hp khong c xac nh, nhat
la tam giam. Phap luat cho phep ngi co tham quyen bat giam c keo dai
thi han 2 -3 lan, tc la co the keo dai t 4 en 8 thang hoac en 12 thang.
2.2.11. Cham dt hp ong lao ong trai phap luat
Cham dt hp ong lao ong trai phap luat la viec mot trong cac ben n
phng cham dt hp ong ma:
Khong co can c phap luat (theo quy nh tai cac ieu 37, 38 cua Bo
Luat Lao ong);
Khong am bao thi han bao trc khi thc hien quyen n phng
cham dt hp ong (Khoan 2 va 3, ieu 37 va Khoan 2, 3 ieu 38 cua
Bo Luat Lao ong);
Vi pham quy nh ve cam n phng cham dt hp ong theo quy nh
tai ieu 39 cua Bo Luat Lao ong.
He qua phap ly cua viec cham dt hp ong trai phap luat c quy nh tai
ieu 41 cua Bo Luat Lao ong, cu the la:
Neu ngi s dung lao ong cham dt hp ong trai phap luat, th phai nhan
ngi lao ong tr lai lam viec va phai boi thng mot khoan tien bang khoan
tien lng cua nhng ngay khong lam viec, hoac phai boi thng khoan tien
neu tren va phai tr cap khi cham dt hp ong lao ong theo quy nh tai
Khoan 1, ieu 42 cua Bo Luat Lao ong, neu ngi lao ong khong muon tr
lai lam viec.
Neu ngi lao ong cham dt hp ong trai phap luat, th khong c nhan tr
Chng 2
cap theo quy nh tai ieu 42 ma phai boi thng ph ao tao (neu co) (Khoan 2
va 3, ieu 41 cua Bo Luat Lao ong).
Trong trng hp vi pham thi han bao trc khi thc hien quyen n phng
cham dt hp ong, th ben vi pham phai boi thng khoan tien bang tong so
tien lng cua nhng ngay vi pham (Khoan 4 ieu 41 cua Bo Luat Lao ong).
2.2.12. Thi han thanh toan ay u cac khoan co lien quan en quyen li
cua moi ben khi cham dt hp ong lao ong
Trong thi han 7 ngay, ke t ngay cham dt hp ong lao ong, hai ben co trach
nhiem thanh toan ay u cac khoan co lien quan en quyen li cua moi ben.
Trong trng hp ac biet, co the keo dai, nhng khong c qua 30 ngay.
Trong trng hp hp ong lao ong cham dt th ngi lao ong phai i tm
viec lam mi. Trong thi gian cha tm c viec lam th khong co lng. V
vay, doanh nghiep phai thanh toan ngay cac khoan nh: tr cap thoi viec va
cac khoan co lien quan en quyen li cua ngi lao ong nh n lng, n
ngay ngh hang nam hoac phai tra ngay so lao ong, so lng, so Bao hiem
xa hoi cho ngi lao ong.
Thi han thanh toan va thc hien cac ngha vu trao tra khong c qua 7 ngay,
ke t ngay cham dt hp ong.
Trng hp ac biet, nh doanh nghiep cham dt hoat ong hoac mot trong
hai ben gap thien tai, hoa hoan th viec thanh toan khong c keo dai qua 30
ngay, ke t ngay cham dt hp ong.
Cung trong thi han tren, ngi lao ong cung phai thanh toan xong cac khoan
n (neu co), tra xong cac dung cu, vat lieu, neu a c giao gi va cac khoan
boi thng, neu co (v du: ph ao tao) cho ngi s dung lao ong.
2.2.13. T bo viec n phng cham dt hp ong lao ong trc khi het
han bao trc
Viec n phng cham dt hp ong lao ong do mot ben chu ong a ra.
Trong thi han bao trc do phap luat quy nh ma ben muon cham dt hp
ong lao ong suy ngh lai hoac co s thng lng hay hoa giai cua ben kia,
102
103
th co the t bo y nh n phng cham dt hp ong lao ong.
Khi het thi han bao trc ma khong t bo y nh, th tuyen bo n phng
cham dt hp ong lao ong co hieu lc. Hai ben co trach nhiem thanh toan
ay u cac khoan co lien quan en quyen li cua moi ben.
3. PHAP LUAT VE AT AI VA VAN E TIEP CAN MAT BANG SAN XUAT
KINH DOANH OI VI DOANH NGHIEP
at ai la tai nguyen vo cung quy gia oi vi moi quoc gia, la ieu kien ton tai
va phat trien cua nen san xuat xa hoi. at ai khong ch la t lieu san xuat ac
biet ma con tham gia vao tat ca cac nganh san xuat ra vat chat cua xa hoi.
Cung vi s phat trien nhanh chong cua nen kinh te quoc dan trong ieu kien
cong nghiep hoa, hien ai hoa at nc, cac cong trnh o th, cong trnh cong
nghiep, cong trnh dan c phat trien vi toc o, quy mo ngay cang ln va phat
trien nhieu trong khi o at ai khong phai la tai nguyen vo tan, oi hoi viec s
dung at phai tiet kiem va co hieu qua, phai tang cng cong tac quan ly at
ai; bao am hai hoa gia li ch cua Nha nc va li ch cua nhng ngi s
dung at; ong thi thuc ay hnh thanh th trng bat ong san lanh manh
tren c s kinh te th trng co s quan ly cua Nha nc.
Luat at ai sa oi c Quoc hoi thong qua ngay 26/11/2003 va co hieu lc
thi hanh t ngay 1/7/2004 la ao luat quan trong ieu chnh cac quan he at
ai, la c s phap ly e bao am muc tieu neu tren. Luat lan nay c sa oi
nhieu van e nh tang cng phan cap cho Uy ban nhan dan cac cap giao at,
cho thue at, phan cap tham quyen cap giay chng nhan quyen s dung at...
trong o, quy nh cho ngi s dung at thc hien nhieu quyen hn oi vi
at ai, co s oi mi ve s dung at ai, tao mat bang san xuat kinh doanh
oi vi doanh nghiep (ke ca doanh nghiep trong nc, doanh ngiep co yeu to
nc ngoai). Cu the nh sau:
3.1. Nhng quy nh c ban cua phap luat at ai
3.1.1. Ve s hu at ai
a t ai thuo c s h u toa n da n do Nha n c tho ng nha t qua n ly c kha ng
nh trong Hie n pha p. Lua t a t ai na m 2003 quy nh ro quye n cu a Nha
Chng 2
n c la a i die n cho chu s h u trong vie c nh oa t, qua n ly ve a t ai,
cu the la :
Nha nc thc hien quyen nh oat oi vi at ai nh: Quyet nh muc
ch s dung at thong qua viec quyet nh, xet duyet quy hoach s dung
at, ke hoach s dung at (sau ay goi chung la quy hoach, ke hoach s
dung at); quy nh ve han mc giao at va thi han s dung at; quyet
nh giao at, cho thue at, thu hoi at, cho phep chuyen muc ch s
dung at; nh gia at.
Nha nc thc hien quyen ieu tiet cac nguon li t at ai thong qua
cac chnh sach tai chnh ve at ai nh: Thu tien s dung at, tien thue
at; thu thue s dung at, thue thu nhap t viec chuyen quyen s dung
at; ieu tiet phan gia tr tang them t at ma khong do au t cua ngi
s dung at mang lai.
Nha nc trao quyen s dung at cho ngi s dung at thong qua hnh thc
giao at, cho thue at, cong nhan quyen s dung at oi vi ngi ang
s dung at on nh; quy nh quyen va ngha vu cua ngi s dung at.
Nha nc thc hien quyen ai dien chu s hu toan dan ve at ai va
thong nhat quan ly nha nc ve at ai:
Quoc hoi ban hanh phap luat ve at ai, quyet nh quy hoach, ke
hoach s dung at cua ca nc; thc hien quyen giam sat toi cao oi
vi viec quan ly va s dung at ai trong pham vi ca nc.
Chnh phu quyet nh quy hoach, ke hoach s dung at cua tnh,
thanh pho trc thuoc trung ng va quy hoach, ke hoach s dung at
s dung vao muc ch quoc phong, an ninh; thong nhat quan ly nha
nc ve at ai trong pham vi ca nc.
Bo Tai nguyen va Moi trng chu trach nhiem trc Chnh phu trong viec quan
ly nha nc ve at ai.
Hoi ong nhan dan cac cap thc hien quyen giam sat viec thi hanh
104
105
phap luat ve at ai tai a phng.
Uy ban nhan dan cac cap thc hien quyen ai dien chu s hu ve
at ai va quan ly nha nc ve at ai tai a phng theo tham
quyen quy nh tai Luat nay.
3.1.2. Ve giao at, cho thue at, chuyen muc ch s dung at, thu hoi at
a. Ve giao at
Nha nc giao at la viec Nha nc trao quyen s dung at bang quyet nh
hanh chnh cho oi tng co nhu cau s dung at. Theo quy nh tai ieu 9
cua Luat at ai, ngi s dung at gom nhieu oi tng khac nhau gom to
chc, ca nhan trong nc, nc ngoai; ngi Viet Nam nh c nc ngoai;
c s ton giao; cong ong dan c. Nha nc giao at cho cac oi tng nay
di cac hnh thc khac nhau nh giao at co thu tien s dung at, giao at
khong thu tien s dung at, cho thue at thu tien hang nam hoac cho ca thi
gian thue at.
Doanh nghiep c Nha nc giao at co thu tien s dung at
Doanh nghiep la to chc kinh te chu yeu thc hien kinh doanh. e tao ieu
kien cho cac doanh nghiep hoat ong c thuan li Luat at ai nam
2003 khong ch giao at co thu tien s dung at cho ho gia nh ca nhan
ma con giao at co thu tien s dung at cho to chc kinh te s dung vao
muc ch: xay dng nha e ban hoac cho thue; s dung vao muc ch
au t xay dng ket cau ha tang e chuyen nhng hoac cho thue quyen
s dung at gan vi ket cau ha tang e chuyen nhng hoac cho thue;
lam mat bang xay dng c s san xuat, kinh doanh; xay dng cong trnh
cong cong nham muc ch kinh doanh; san xuat nong nghiep, lam nghiep,
nuoi trong thuy san, lam muoi. Ngoai ra, Luat at ai nam 2003 cho phep
to chc kinh te thc hien cac hoat ong nay c la chon hnh thc giao
at co thu tien s dung at hoac thue at.
Doanh nghiep s dung at vao muc ch sau ay c Nha nc giao at co
thu tien s dung at, cho thue at theo hnh thc au gia quyen s dung at
hoac au thau d an co s dung at:
Chng 2
au t xay dng nha e ban hoac cho thue;
au t xay dng ket cau ha tang e chuyen nhng hoac cho thue
quyen s dung at gan lien vi ket cau ha tang;
S dung quy at e tao von cho au t xay dng ket cau ha tang;
S dung at lam mat bang xay dng c s san xuat, kinh doanh;
Cho thue at thuoc quy at nong nghiep s dung vao muc ch cong ch
e san xuat nong nghiep, lam nghiep, nuoi trong thuy san, lam muoi;
Cac trng hp khac theo quy nh cua Chnh phu.
Doanh nghiep c Nha nc giao at khong thu tien s dung at
Nha nc giao at khong thu tien s dung at cho to chc s dung at vao
muc ch nghien cu, th nghiem, thc nghiem ve nong nghiep, lam nghiep,
nuoi trong thuy san, lam muoi; to chc s dung at e xay dng nha tai nh
c theo cac d an cua Nha nc, to chc kinh te s dung at xay dng cong
trnh giao thong, thuy li; at xay dng cac cong trnh van hoa, y te, giao duc
va ao tao, the duc the thao phuc vu li ch cong cong va cac cong trnh cong
cong khac khong nham muc ch kinh doanh, at lam ngha trang, ngha a.
oi vi doanh nghiep nha nc a c giao at khong thu tien s dung at
e s dung vao muc ch san xuat nong nghiep, lam nghiep, nuoi trong thuy
san, lam muoi trc ngay 1/1/1999 (ngay Luat sa oi, bo sung mot so ieu
cua Luat at ai nam 1998 co hieu lc thi hanh) phai chuyen sang thue at
hoac giao at co thu tien s dung at.
Doanh nghiep c la chon hnh thc giao at co thu tien s dung
at hoac thue at
Tai khu cong nghiep, to chc kinh te c la chon hnh thc giao at co thu
tien s dung at hoac tra tien thue at mot lan cho ca thi gian thue tuy theo
tng oi tng co nhu cau s dung at. Doanh nghiep cua to chc nc ngoai
au t vao san xuat, kinh doanh c la chon hnh thc thue at cua Nha
nc tra tien thue at mot lan cho ca thi gian thue hoac tra tien thue at hang
nam; thue at, thue lai at gan lien vi ket cau ha tang cua to chc kinh te,
106
107
ngi Viet Nam nh c nc ngoai au t xay dng kinh doanh ket cau ha
tang khu cong nghiep; thue lai at gan lien vi ket cau ha tang cua to chc,
ca nhan nc ngoai khac au t xay dng kinh doanh ket cau ha tang khu
cong nghiep. Rieng oi vi dien tch xay dng ket cau ha tang s dung chung
trong khu cong nghiep th nha au t phai tra tien s dung at.
Tai Khu cong nghe cao, Uy ban nhan dan tnh, thanh pho trc thuoc Trung
ng giao at mot lan cho toan bo khu cong nghe cao cho Ban quan ly Khu
cong nghe cao. Sau o Ban quan ly khu cong nghe cao c giao lai, cho thue
at thu tien thue hang nam oi vi to chc, ca nhan; giao lai at, cho thue at
thu tien thue at mot lan cho ca thi gian thue hoac thu tien thue at hang nam
oi vi ngi Viet Nam nh c nc ngoai, to chc, ca nhan nc ngoai.
Tai Khu kinh te, Uy ban nhan dan tnh, thanh pho trc thuoc Trung ng giao
at cho Ban quan ly Khu kinh te oi vi dien tch at a thu hoi theo quy hoach
phat trien Khu kinh te a c c quan nha nc co tham quyen xet duyet.
Sau o Ban quan ly Khu kinh te c giao lai, cho thue at thu tien thue hang
nam oi vi to chc, ho gia nh, ca nhan; giao lai at, cho thue at, thu tien
thue at mot lan cho ca thi gian thue hoac thu tien thue at hang nam oi vi
ngi Viet Nam nh c nc ngoai, to chc, ca nhan nc ngoai.
To chc kinh te s dung at lam mat bang xay dng c s san xuat, kinh
doanh c la chon hnh thc giao at co thu tien s dung at, hoac thue at
cua Nha nc; nhan chuyen quyen s dung at, thue at, thue lai at, nhan
gop von bang quyen s dung at cua to chc kinh te, ho gia nh, ca nhan
khac, ngi Viet Nam nh c nc ngoai; thue lai at gan vi ket cau ha
tang cua to chc, ca nhan nc ngoai.
Doanh nghiep cua ngi Viet Nam nh c nc ngoai
oi vi doanh nghiep cua ngi Viet Nam nh c nc ngoai thc hien d
an au t tai Viet Nam ke ca au t vao lnh vc nong nghiep, lam nghiep, nuoi
trong thuy san lam muoi c la chon hnh thc giao at co thu tien s dung at
hoac thue at tra tien hang nam hoac thue at tra tien thue cho ca thi gian thue.
Chng 2
Doanh nghiep cua to chc, ca nhan nc ngoai
To chc, ca nhan nc ngoai co doanh nghiep thc hien d an au t tai Viet
Nam ke ca au t vao lnh vc nong nghiep, lam nghiep, nuoi trong thuy san,
lam muoi, to chc nc ngoai co chc nang ngoai giao c la chon hnh
thc thue at tra tien hang nam hoac thue at tra tien thue cho ca thi gian
thue. To chc kinh te a thue at cua Nha nc e lam mat bang xay dng c
s san xuat, kinh doanh, xay dng cong trnh cong cong co muc ch kinh
doanh, xay dng ket cau ha tang e chuyen nhng hoac cho thue c
chuyen sang hnh thc giao at co thu tien s dung at neu co nhu cau va phai
thc hien ngha vu tai chnh theo quy nh cua phap luat.
b. Ve cho thue at
Nha nc cho thue at la viec Nha nc trao quyen s dung at bang hp
ong cho oi tng co nhu cau s dung at.
Nha nc cho to chc kinh te, ngi Viet Nam nh c nc ngoai, to chc,
ca nhan nc ngoai thue at thu tien thue at hang nam trong cac trng hp:
thc hien d an au t san xuat nong nghiep, lam nghiep, nuoi trong thuy san,
lam muoi; lam mat bang xay dng c s san xuat, kinh doanh; xay dng cong
trnh cong cong co muc ch kinh doanh; xay dng ket cau ha tang e chuyen
nhng hoac cho thue; hoat ong khoang san, san xuat vat lieu xay dng, lam
o gom. To chc nc ngoai co chc nang ngoai giao thue at e xay dng
tru s lam viec.
Ngoai ra, Nha nc con cho thue at thu tien thue at mot lan cho ca thi gian
thue trong cac trng hp: Ngi Viet Nam nh c nc ngoai, to chc, ca
nhan nc ngoai thue at e thc hien d an au t san xuat nong nghiep,
lam nghiep, nuoi trong thuy san, lam muoi; lam mat bang xay dng c s san
xuat, kinh doanh; xay dng cong trnh cong cong co muc ch kinh doanh; xay
dng ket cau ha tang e chuyen nhng hoac cho thue; hoat ong khoang san,
san xuat vat lieu xay dng, lam o gom; xay dng nha e ban hoac cho thue;
To chc nc ngoai co chc nang ngoai giao thue at e xay dng tru s lam viec.
c. Ve chuyen muc ch s dung at
Thc te cho thay, at ai chu yeu a co chu, Viet Nam la nc san xuat nong
108
109
nghiep la chu yeu. Khi cac doanh nghiep co nhu cau s dung at, phan ln
phai thu hoi at nong nghiep e chuyen sang lam mat bang san xuat, kinh
doanh. Trc tnh hnh o, phap luat quy nh cho phep ngi s dung at
c chuyen muc ch s dung. Theo quy nh cua Luat at ai, chuyen muc
ch s dung at chia lam trng hp phai xin phep va trng hp khong phai
xin phep. Cu the nh sau:
Trng hp chuyen muc ch s dung at phai c phep cua c quan
nha nc co tham quyen gom: Chuyen at chuyen trong lua nc sang
at trong cay lau nam, at trong rng, at nuoi trong thuy san; chuyen
at rng ac dung, at rng phong ho sang s dung vao muc ch khac;
chuyen at nong nghiep sang at phi nong nghiep;
Trng hp chuyen muc ch s dung at khong thuoc trng hp quy
nh tai iem a th ngi s dung at khong phai xin phep c quan nha
nc co tham quyen, nhng phai ang ky vi Van phong ang ky quyen
s dung at hoac Uy ban nhan dan xa ni co at.
Khi chuyen muc ch s dung at th che o s dung at, quyen va ngha vu
cua ngi s dung at c ap dung theo loai at sau khi c chuyen muc
ch s dung at. Thi han s dung at trong trng hp nay c xac nh
theo d an au t. Trng hp chuyen muc ch s dung at t phi nong
nghiep s dung on nh lau dai sang at phi nong nghiep s dung co thi han
hoac t at phi nong nghiep s dung co thi han sang at phi nong nghiep s
dung on nh lau dai th to chc kinh te c s dung at on nh lau dai.
Luat at ai cho phep cac doanh nghiep c chuyen muc ch s dung at.
Tuy nhien, neu trng hp phai tra tien s dung at th khi chuyen muc ch
s dung at t at nong nghiep sang at phi nong nghiep, at phi nong nghiep
c Nha nc giao at khong thu tien s dung at sang phi nong nghiep thu
tien s dung at hoac thue at, chuyen at phi nong nghiep khong phai la at
sang at th ngi s dung at phai thc hien ngha vu tai chnh theo quy
nh sau ay:
Nop tien s dung at theo loai at sau khi c chuyen muc ch s
dung oi vi trng hp chuyen at rng phong ho, at rng ac dung,
Chng 2
at phi nong nghiep khong thu tien s dung at sang at phi nong nghiep
co thu tien s dung at.
dung tr khi gia tr quyen s dung at cua loai at trc khi chuyen muc
ch s dung tnh theo gia at do Nha nc quy nh tai thi iem c
phep chuyen muc ch s dung at oi vi trng hp chuyen at trong
cay hang nam, at trong cay lau nam, at rng san xuat, at nuoi trong
thuy san, at lam muoi sang at phi nong nghiep co thu tien s dung at.
dung tr i tien s dung at theo loai at trc khi chuyen muc ch s
dung oi vi trng hp chuyen gia cac loai at phi nong nghiep co
mc gia tr quyen s dung at khac nhau, chuyen at phi nong nghiep
khong phai la at sang at .
Tra tien thue at theo loai at sau khi chuyen muc ch s dung oi vi
trng hp ngi s dung at la chon hnh thc thue at;
d. Ve thu hoi at
Theo quy nh cua Luat at ai nam 2003 Nha nc chi thu hoi at, boi thng,
gia i pho ng ma t ba ng e s du ng a t va o mu c ch quo c pho ng, an ninh, l i
ch quo c gia, l i ch co ng co ng, pha t trie n kinh te trong tr ng h p a u t
e xa y d ng khu co ng nghie p, khu co ng nghe cao, khu kinh te va ca c d
a n a u t l n.
Rie ng o i v i ca c doanh nghie p, nha a u t th c hie n d a n a p ng u ng
tie n o Lua t a t ai va co nhu ca u s du ng a t la m d a n sa n xua t, kinh
doanh phu h p v i quy hoa ch s du ng a t a c xe t duye t th pha p lua t
cho phe p c nha n chuye n nh ng, thue quye n s du ng a t, nha n go p
vo n ba ng quye n s du ng a t cu a to ch c kinh te , ho gia nh, ca nha n ma
kho ng pha i th c hie n thu tu c thu ho i.
C quan na o co tha m quye n giao a t th c quan o co tha m quye n thu
ho i a t.
110
111
3.1.3. ang ky, cap giay chng nhan quyen s dung at
a. ang ky quyen s dung at
ang ky quyen s dung at la viec ghi nhan quyen s dung at hp phap oi
vi mot tha at xac nh vao ho s a chnh nham xac lap quyen va ngha
vu cua ngi s dung at. Theo quy nh tai ieu 46 cua Luat at ai, viec
ang ky quyen s dung at c thc hien tai Van phong ang ky quyen s
dung at oi vi trng hp (ke ca doanh nghiep): ngi ang s dung at
cha c cap giay chng nhan quyen s dung at; ngi s dung at thc
hien quyen chuyen oi, chuyen nhng, tha ke, tang cho, cho thue, cho thue
lai quyen s dung at; the chap, bao lanh, gop von bang quyen s dung at;
ngi nhan quyen s dung at; ngi s dung at a co giay chng nhan
quyen s dung at c c quan nha nc co tham quyen cho phep oi ten,
chuyen muc ch s dung at, thay oi thi han s dung at hoac co thay oi
ng ranh gii tha at; ngi s dung at theo ban an hoac quyet nh cua
Toa an nhan dan, quyet nh thi hanh an cua c quan thi hanh an, quyet nh
giai quyet tranh chap at ai cua c quan nha nc co tham quyen c thi
hanh an. Theo quy nh nay ngha la ngi s dung at phai ang ky lan au
va ang ky bien ong ve at ai. oi vi trng hp nhan chuyen quyen s
dung at th hp ong chuyen quyen s dung at co hieu lc ke t thi iem
ang ky tai Van phong ang ky quyen s dung at.
b. Cap giay chng nhan quyen s dung at
Giay chng nhan quyen s dung at la can c phap ly xac nhan quyen s
dung at hp phap oi vi ngi s dung at, la can c e giao dch dan s
nh chuyen oi, chuyen nhng, cho thue, cho thue lai, tha ke quyen s
dung at, the chap, bao lanh va gop von bang quyen s dung at. Luat at
ai quy nh ro viec cap Giay chng nhan quyen s dung at cho cac doanh
nghiep nh sau:
Doanh nghiep, to chc, ang s dung at c cap Giay chng nhan quyen
s dung at oi vi phan dien tch ang s dung ung muc ch, co hieu qua.
Theo quy nh cua phap luat ve at ai th ngi s dung at (ke ca doanh
Chng 2
nghiep) eu c cap giay chng nhan quyen s dung at theo mau giay
thong nhat do Bo tai nguyen va Moi trng phat hanh.
oi vi to chc kinh te la chon hnh thc thue at th c quan quan ly at ai
cua tnh, thanh pho trc thuoc Trung ng lam thu tuc ky hp ong thue at
trc khi cap Giay chng nhan quyen s dung at.
Tham quyen cap giay chng nhan quyen s dung at nh sau:
Uy ban nhan dan tnh, thanh pho trc thuoc trung ng cap GCNQSD at
cho to chc, c s ton giao, ngi Viet Nam nh c nc ngoai, to
chc, ca nhan nc ngoai; c quan co tham quyen cap nay c uy
quyen cho c quan quan ly at ai cung cap GCNQSD at;
Uy ban nhan dan huyen, quan, th xa, thanh pho thuoc tnh cap GCN-
QSD at cho ho gia nh, ca nhan, cong ong dan c, ngi Viet Nam
nh c nc ngoai mua nha gan lien vi quyen s dung at;
c. Chnh sach tai chnh ve at ai
Theo quy nh tai ieu 56 cua Luat at ai Nha nc giao at co thu tien s
dung at, cho thue at se ap dung gia at do uy ban nhan dan tnh, thanh pho
trc thuoc trung ng ban hanh theo khung gia cua Chnh phu. Trong trng
hp Nha nc giao at di hnh thc au gia quyen s dung at hoac au
thau d an co quyen s dung at th gia at la gia trung au gia hoac au thau.
Luat at ai cho phep to chc co u ieu kien, nang lc va c hoat ong
dch vu ve gia at th c t van gia at. Tuy nhien, gia at t van ch c
s dung e tham khao trong quan ly cua Nha nc ve tai chnh at ai va trong
hoat ong giao dch ve quyen s dung at.
e khuyen khch cac doanh nghiep au t vao at, oi vi doanh nghiep c
Nha nc giao at co thu tien s dung at, cho thue at c mien, giam tien
s dung at, tien thue at trong cac trng hp sau ay:
S dung at vao muc ch san xuat, kinh doanh thuoc lnh vc, a ban
u ai au t;
S dung at e xay dng cong trnh cong cong co muc ch kinh doanh;
Thc hien chnh sach nha ; at oi vi ngi co cong vi cach mang;
112
113
Nha may, x nghiep phai di di theo quy hoach;
S dung at e xay dng nha chung c cao tang cho cong nhan cua cac khu
cong nghiep, ky tuc xa sinh vien, nha cho ngi phai di di do thien tai;
Cac trng hp khac theo quy nh cua Chnh phu.
Quy nh ve thue chuyen quyen s dung at.
Theo quy nh cua Luat thue chuyen quyen s dung at, trng hp doanh
nghiep chuyen nhng quyen s dung at th khong phai nop thue chuyen
quyen s dung at. Tuy nhien theo quy nh cua phap luat ve thue thu nhap
doanh nghiep th khi doanh nghiep chuyen quyen s dung at th doanh nghiep
phai nop thue thu nhap doanh nghiep trong cac trng hp sau ay:
Chuyen quyen s dung at cha co ket cau ha tang, cong trnh kien truc
tren at;
Chuyen quyen s dung at cung vi ket cau ha tang tren at;
Chuyen quyen s dung at cung vi cong trnh kien truc tren at;
Chuyen quyen s dung at cung vi ket cau ha tang, cong trnh kien truc
tren at;
Chuyen quyen thue at cha co ket cau ha tang, cong trnh kien truc tren at;
Chuyen quyen thue at cung vi ket cau ha tang tren at;
Chuyen quyen thue at cung vi cong trnh kien truc tren at;
Chuyen quyen thue at cung vi ket cau ha tang, cong trnh kien truc
tren at.
Thu nhap chu thue chuyen quyen s dung at, chuyen quyen thue at c
xac nh bang doanh thu e tnh thue thu nhap chu thue tr chi ph hp ly lien
quan en hoat ong chuyen quyen s dung at, chuyen quyen thue at.
d. Quyen va ngha vu cua ngi s dung at (doanh nghiep, gom ca
doanh nghiep trong nc, ngi Viet Nam nh c nc ngoai va
doanh nghiep nc ngoai).
Tuy at ai thuoc s hu toan dan, nhng phap luat cho phep ngi s dung
Chng 2
at c chuyen quyen s dung at. Theo quy nh cua Luat at ai 2003 th
quyen cua doanh nghiep s dung at c m rong hn, ke ca trng hp s
dung at lam mat bang san xuat, kinh doanh. Tuy nhien, cac quyen cua ngi
s dung at con phu thuoc vao phng thc tra tien s dung at cho Nha nc
nh Nha nc giao at tra tien s dung at hoac thue at tra tien hang nam
hoac thue at a tra tien mot lan cho ca thi gian thue at oi vi nhng to
chc kinh te trong nc c Nha nc cho thue at trc ngay 1/7/2004
(ngay Luat at ai 2003 co hieu lc thi hanh), ke ca ngi Viet Nam nh c
nc ngoai, to chc, ca nhan nc ngoai cung c chuyen quyen s dung
at. Cu the nh sau:
Quyen va ngha vu cua to chc kinh te, doanh nghiep c Nha nc giao
at khong thu tien s dung at.
To chc kinh te, doanh nghiep c nha nc giao at khong thu tien s dung
at e xay dng cac cong trnh khong bang nguon von t ngan sach nha nc
c quyen ban tai san thuoc s hu cua mnh gan lien vi at. Ngi mua tai
san c Nha nc tiep tuc giao at khong thu tien s dung at theo muc ch
a c xac nh.
Quyen va ngha vu cua to chc kinh te c nha nc giao at co thu
tien s dung at.
To chc kinh te c Nha nc giao at co thu tien s dung at ngoai co cac
quyen va ngha vu chung quy nh tai ieu 105 va ieu 107 cua Luat at ai
nay c chia thanh hai trng hp:
Trng hp th nhat, to chc kinh te c Nha nc giao at co thu tien
s dung at ma tien s dung at a tra khong co nguon goc t ngan
sach nha nc th co cac quyen va ngha vu sau ay:
Chuyen nhng quyen s dung at va cong trnh kien truc, ket cau ha tang a
c s dung gan lien vi at;
Cho thue quyen s dung at va cong trnh kien truc, ket cau ha tang a c
s dung gan lien vi at; Tang cho quyen s dung at cho Nha nc, tang cho
quyen s dung at cho cong ong dan c e xay dng cac cong trnh phuc vu
114
115
li ch chung cua cong ong, tang cho nha tnh ngha gan lien vi at oi vi
nhng ngi co cong vi nc theo quy nh cua phap luat;
The chap, bao lanh bang quyen s dung at va tai san thuoc s hu cua mnh
gan lien vi at tai to chc tn dung c phep hoat ong tai Viet Nam e vay
von theo quy nh cua phap luat;
Gop von bang quyen s dung at va tai san thuoc s hu cua mnh gan lien vi
at e hp tac san xuat, kinh doanh vi to chc, ca nhan, ngi Viet Nam nh
c nc ngoai, to chc, ca nhan nc ngoai theo quy nh cua phap luat.
Trng hp th hai, to chc kinh te c Nha nc giao at co thu tien
s dung at ma tien s dung at a tra co nguon goc t ngan sach nha
nc th ch co cac quyen ban tai san thuoc s hu cua mnh gan lien vi
at, the chap, bao lanh, gop von bang tai san thuoc s hu cua mnh gan
lien vi at.
Quyen va ngha vu cua to chc kinh te s dung at thue.
To chc kinh te c Nha nc cho thue at tra tien hang nam ngoai cac
quyen va ngha vu quy nh tai ieu 105 va ieu 107 cua Luat at ai nam
2003, khong c chuyen oi, chuyen nhng quyen s dung at, the chap,
bao lanh va gop von bang quyen s dung at. Co quyen ban tai san thuoc s
hu cua mnh gan lien vi at, the chap, bao lanh gop von bang tai san thuoc
s hu cua mnh gan lien vi at thue tai cac to chc tn dung c phep hoat
ong tai Viet Nam e vay von san xuat kinh doanh theo quy nh cua phap luat;
cho thue lai at a c xay dng xong ket cau ha tang trong trng hp c
phep au t xay dng kinh doanh ket cau ha tang tai khu cong nghiep, khu
cong nghe cao, khu kinh te;
To chc kinh te c Nha nc cho thue at trc ngay luat nay co hieu lc
thi hanh ma a tra tien thue at cho ca thi gian thue hoac a tra trc tien
thue at cho nhieu nam ma thi han thue at a c tra tien con lai t nhat la
nam nam th co cac quyen va ngha vu quy nh tai ieu 110 cua Luat at ai
trong thi han a tra tien thue at nh: co quyen chuyen nhng, cho thue
quyen s dung at, tang cho quyen s dung at cho Nha nc, cho cong ong
Chng 2
dan c e xay dng cac cong trnh phuc vu li ch chung cua cong ong, tang
cho nha tnh ngha gan lien vi at theo quy nh cua phap luat; the chap, bao
lanh, gop von bang quyen s dung at va tai san thuoc s hu cua mnh gan
lien vi at; trng hp co nhu cau chuyen sang hnh thc giao at co thu tien
s dung at th phai nop tien s dung at tr i tien thue at a tra va co cac
quyen, ngha vu neu tren.
Quyen va ngha vu cua to chc kinh te nhan chuyen nhng quyen s
dung at, chuyen muc ch s dung at.
To chc kinh te nhan chuyen nhng quyen s dung at, chuyen muc ch s
dung at ngoai cac quyen va ngha vu quy nh tai ieu 105 va 107 cua Luat
at ai c chia thanh hai trng hp con co cac quyen va ngha vu sau ay:
Trng hp th nhat, to chc kinh te, doanh nghiep nhan chuyen nhng
quyen s dung at ma tien a tra cho viec nhan chuyen nhng o khong co
nguon goc t ngan sach nha nc th co cac quyen va ngha vu quy nh tai
khoan 2 ieu 110 cua Luat at ai, ngha la co quyen thc hien viec chuyen
quyen s dung at gan lien vi tai san thuoc s hu cua mnh.
Trng hp th hai, to chc kinh te, doanh nghiep nhan chuyen nhng quyen
s dung at ma tien a tra cho viec nhan chuyen nhng o co nguon goc t
ngan sach nha nc th co cac quyen va ngha vu quy nh tai khoan 2 va
khoan 3 ieu 109 cua Luat at ai, ngha la khong co quyen chuyen oi,
chuyen nhng, tang cho, cho thue quyen s dung at; the chap, bao lanh,
gop von bang quyen s dung at, ch co quyen nh oat tai san thuoc s hu
cua mnh gan lien vi at.
oi vi to chc kinh te s dung at c c quan nha nc co tham quyen cho
phep chuyen muc ch s dung at t at khong thu tien s dung at sang at
co thu tien s dung at th quyen va ngha vu cua ho cung phu thuoc vao
nguon goc tien t ngan sach nha nc hoac khong t ngan sach nha nc.
3.2. Van e tiep can mat bang san xuat kinh doanh oi vi doanh nghiep
3.2.1. Che o s dung at nong nghiep
Nha nc khong ch giao at nong nghiep cho ho gia nh, ca nhan ma con
116
117
giao cho to chc kinh te co thu tien s dung at hoac cho thue. Rieng oi vi
doanh nghiep nha nc a c Nha nc giao at khong thu tien s dung at
e s dung vao muc ch nong nghiep, lam nghiep, nuoi trong thuy san, lam
muoi trc ngay 01/01/1999 th phai chuyen sang thue at hoac giao at co
thu tien s dung at.
oi vi ngi Viet Nam nh c nc ngoai co d an au t vao lnh vc nong
nghiep, lam nghiep, nuoi trong thuy san, lam muoi a c c quan nha nc
co tham quyen xet duyet cung c Nha nc giao at co thu tien s dung at
hoac cho thue tra tien mot lan cho ca thi gian thue at hoac tra tien thue at
hang nam.
To chc, ca nhan nc ngoai co d an au t vao lnh vc nong nghiep, lam
nghiep, nuoi trong thuy san, lam muoi a c c quan nha nc co tham
quyen xet duyet th c Nha nc giao cho thue tra tien mot lan cho ca thi
gian thue at hoac tra tien thue at hang nam e thc hien d an au t o.
3.2.2. Che o s dung at phi nong nghiep
Che o s dung at (gom at xay dng nha rieng le, at xay dng
khu chung c e ban hoac cho thue).
at c chia thanh at tai nong thon va at tai o th c s dung vao
muc ch xay dng nha , cong trnh phuc vu i song cung mot tha at
thuoc khu dan c, phu hp vi quy hoach xay dng dan c nong thon, o th
a c c quan nha nc co tham quyen xet duyet.
Tuy tng loai doanh nghiep co nhu cau s dung at khu dan c Uy ban nhan
dan tnh, thanh pho trc thuoc trung ng giao at hoac cho thue at cho: to
chc kinh te, ngi Viet Nam nh c nc ngoai thc hien theo d an au
t xay dng nha e ban hoac cho thue; cho thue at thu tien thue at hang
nam hoac thu tien thue at cho ca thi gian thue at oi vi ngi Viet Nam
nh c nc ngoai, to chc, ca nhan nc ngoai thc hien theo d an au
t xay dng nha e ban hoac cho thue.
Trong trng hp to chc, ngi Viet Nam nh c nc ngoai, to chc, ca
nhan nc ngoai co nhu cau at e phat trien o th th Nha nc cung giao
Chng 2
at e thc hien d an au t theo quy nh cua phap luat ve au t e chnh
trang hoac xay dng khu o th mi; at cho cac d an nay phai c phan bo
ong bo trong quy hoach, ke hoach s dung at cho toan bo khu vc, bao gom
at s dung e xay dng ket cau ha tang, at , at xay dng cac cong trnh
cong cong, cong trnh s nghiep, at lam mat bang xay dng c s san xuat,
kinh doanh.
Che o s dung at xay dng mat bang san xuat, kinh doanh
at lam mat bang xay dng c s san xuat, kinh doanh bao gom at e xay
dng c s san xuat cong nghiep, tieu cong nghiep, thu cong nghiep; xay
dng c s kinh doanh thng mai, dch vu va cac cong trnh khac phuc vu cho
san xuat. kinh doanh. Hien nay, nhu cau s dung at lam mat bang xay dng
c s san xuat, kinh doanh ngay cang rat ln v vay, viec s dung at cho muc
ch nay phai phu hp vi quy hoach s dung at chi tiet, ke hoach s dung
at chi tiet, quy hoach xay dng o th, quy hoach xay dng iem khu dan c
nong thon a c xet duyet va cac quy nh ve bao ve moi trng.
To chc kinh te s dung at lam mat bang xay dng c s san xuat, kinh
doanh c la chon hnh thc nhan giao at co thu tien s dung at hoac thue
at cua Nha nc; nhan chuyen quyen s dung at, thue at, thue lai at,
nhan gop von bang quyen s dung at cua to chc kinh te, ho gia nh, ca
nhan khac, ngi Viet Nam nh c nc ngoai; thue lai at gan lien vi ket
cau ha tang cua to chc, ca nhan nc ngoai.
oi vi ngi Viet Nam nh c nc ngoai co nhu cau s dung at lam mat
bang xay dng c s san xuat, kinh doanh cung c Nha nc giao at co
thu tien s dung at; cho thue at tra tien hang nam hoac tra tien cho ca thi
gian thue at; nhan chuyen quyen s dung at, thue at, thue lai at, nhan
gop von bang quyen s dung at cua to chc kinh te, ho gia nh, ca nhan
khac, ngi Viet Nam nh c nc ngoai khac; thue lai at gan lien vi ket
cau ha tang cua to chc, ca nhan nc ngoai.
Rieng oi vi to chc, ca nhan nc ngoai cung c la chon hnh thc cho
thue at tra tien hang nam hoac tra tien cho ca thi gian thue at; thue at,
thue lai at cua to chc kinh te, ngi Viet Nam nh c nc ngoai; thue lai
118
119
at gan lien vi ket cau ha tang cua to chc, ca nhan nc ngoai khac.
Che o s dung at trong khu cong nghiep
at khu cong nghiep bao gom at e xay dng cum cong nghiep, khu cong
nghiep, khu che xuat va cac khu san xuat, kinh doanh tap trung khac co cung
che o s dung at. Tuy nhien, e bao am tnh ong bo viec s dung at van
phai theo ung quy hoach, ke hoach s dung at.
To chc kinh te co nhu cau s dung at trong khu cong nghiep c Nha nc
giao at co thu tien s dung at hoac cho thue at tra tien hang nam. Nhan
chuyen quyen s dung at, thue at, thue lai at, nhan gop von bang quyen
s dung at cua to chc kinh te, ho gia nh, ca nhan khac, ngi Viet Nam
nh c nc ngoai; thue lai at gan lien vi ket cau ha tang.
Ngi Viet Nam nh c nc ngoai c Nha nc giao at co thu tien s
dung at hoac la chon hnh thc thue at tra tien hang nam hoac tra tien thue
at cho ca thi gian thc hien d an xay dng kinh doanh ket cau ha tang.
nhan chuyen quyen s dung at, thue at, thue lai at, nhan gop von bang
quyen s dung at cua to chc kinh te, ho gia nh, ca nhan khac, ngi Viet
Nam nh c nc ngoai; thue lai at gan lien vi ket cau ha tang.
Theo quy nh cua Luat at ai va phap luat ve au t to chc, ca nhan nc
ngoai cung c la chon hnh thc thue at tra tien hang nam hoac tra tien
thue at cho ca thi gian thc hien d an xay dng kinh doanh ket cau ha tang;
thue lai at gan vi ket cau ha tang khu cong nghiep.
Nhng oi tng neu tren cung c cap giay chng nhan quyen s dung at.
Che o s dung at trong khu cong nghe cao
at s dung cho khu cong nghe cao theo quyet nh thanh lap cua Thu tng
Chnh phu bao gom cac loai at co che o s dung at khac nhau phuc vu san
xuat, kinh doanh san pham cong nghe cao; nghien cu phat trien va ng dung
cong nghe cao; ao tao cong nghe nhan lc cao.
Uy ban nhan dan tnh, thanh pho trc thuoc trung ng se giao lai at mot lan
cho Ban quan ly khu cong nghe cao sau o Ban nay giao lai at co thu tien s
Chng 2
dung at cho to chc kinh te, cho thue at thu tien hang nam. Giao at co thu
tien s dung at, cho thue at thu tien thue at hang nam hoac cho ca thi
gian thc hien d an oi vi ngi Viet Nam nh c nc ngoai; cho thue
at thu tien thue at mot lan cho ca thi gian thue hoac thu tien thue at hang
nam oi vi to chc, ca nhan nc ngoai.
Che o s dung at trong khu kinh te
at s dung cho khu kinh te bao gom at e xay dng khu kinh te m, khu
kinh te ca khau va cac khu kinh te khac c thanh lap theo quyet nh cua
Thu tng Chnh phu. at trong khu nay bao gom cac loai at khac nhau trong
khu vc rieng biet nham khuyen khch ac biet cho cac hoat ong au t va
xuat khau.
Uy ban nhan dan tnh, thanh pho trc thuoc trung ng giao at mot lan cho
Ban quan ly khu kinh te. Ban nay giao lai at co thu tien s dung at hoac cho
thue at thu tien hang nam cho to chc kinh te; giao at co thu tien s dung
at, cho thue at thu tien thue at hang nam hoac cho ca thi gian thc hien
d an oi vi ngi Viet Nam nh c nc ngoai; cho thue at thu tien thue
at mot lan cho ca thi gian thue hoac thu tien thue at hang nam oi vi to
chc, ca nhan nc ngoai.
Che o s dung at xay dng cong trnh (gom cong trnh cong cong,
cong trnh giao thong)
Trong nhng nam gan ay kinh te ngay cang phat trien cung vi viec phat trien
kinh te Nha nc a quan tam en viec phat trien he thong giao thong, cong
trnh cong cong. Viec s dung at vao muc ch nay chiem mot ty le kha ln
va chu yeu s dung at nong nghiep, at lam nghiep, thu hoi at a co cong
trnh. V viec viec s dung at vao muc ch nay kha ton kem tien cua, e bao
am tiet kiem at ai, s dung at co hieu qua, ong bo Luat at ai nam 2003
quy nh ro viec s dung at xay dng cong trnh nh sau:
at s dung vao muc ch cong cong: Viec s dung at vao muc ch nay
phai phu hp vi quy hoach s dung at chi tiet, ke hoach s dung at chi
tiet, quy hoach xay dng o th, quy hoach xay dng iem dan c nong
thon a c c quan nha nc co tham quyen xet duyet.
120
121
at xay dng cac cong trnh cong cong co hanh lang bao ve an toan
Viec s dung at xay dng cac cong trnh cong cong co hanh lang bao ve an toan
phai bao am ket hp khai thac ca phan tren khong va trong long at, bo tr ket
hp cong trnh tren cung mot khu at nham tiet kiem at va phai tuan theo cac
quy nh cua phap luat chuyen nganh co lien quan ve bao ve an toan cong trnh.
3.2.3. Quyen s dung at trong th trng bat ong san
at ai khong ch la tai nguyen ma cung c xem nh tai san ac biet. Theo
quy nh cua phap luat ve at ai, ngi s dung at c chuyen nhng,
chuyen oi, cho thue, cho thue lai, tang cho, tha ke quyen s dung at; the
chap va gop von bang quyen s dung at. Chnh t viec thc hien cac quyen
nay a tao nen th trng bat ong san rat soi ong. Tren c s Ngh quyet
cua ai hoi ang lan th IX, Luat at ai nam 2003 a bo sung them mot so
quy nh tai Muc 7 (t ieu 61 en ieu 63) ve quyen s dung at trong th
trng bat ong san.
Loai at c tham gia th trng bat ong san
Theo quy nh at ai c chia lam ba nhom at: nhom at nong nghiep,
nhom at phi nong nghiep, nhom at cha s dung. Theo quy nh cua Luat
at ai th cac loai at nay eu c chuyen nhng, chuyen oi, cho thue,
cho thue lai, tang cho, tha ke quyen s dung at; the chap va gop von bang
quyen s dung at. Luat cho phep cac loai at nay neu c chuyen quyen
s dung at th eu c tham gia th trng bat ong san. e co mot th
trng bat ong san lanh manh phap luat quy nh khi at a vao th trng
bat ong san phai co cac ieu kien nh: co giay chng nhan quyen s dung
at; at khong co tranh chap; quyen s dung at khong b ke bien e bao am
thi hanh an; trong thi han s dung at.
oi tng c tham gia th trng bat ong san
Luat at ai cho phep to chc kinh te trong nc, ho gia nh, ca nhan; ngi
Viet Nam nh c nc ngoai; to chc, ca nhan nc ngoai c thc hien
cac quyen cua mnh oi vi at ai tuy thuoc vao phng thc thanh toan tien
s dung at cho Nha nc (oi vi trng hp Nha nc giao at, cho thue
Chng 2
at) hoac nhan chuyen quyen s dung at theo quy nh cua phap luat c
thc hien cac quyen cua mnh. Cac oi tng c thc hien cac quyen oi
vi at ai eu c tham gia th trng bat ong san. Cac oi tng nay
khong ch thc hien theo ung cac quy nh cua phap luat ve at ai ma con
thc hien cac quy nh cua phap luat ve kinh doanh bat ong san.
Quy nh ve chuyen quyen s dung at
Theo quy nh cua phap luat viec chuyen oi, chuyen nhng cho thue, cho
thue lai quyen s dung at phai co hp ong, oi vi trng hp tang cho, tha
ke quyen s dung at phai co van ban. Hp ong chuyen quyen s dung at
hoac van ban tang cho, tha ke quyen s dung at co hieu lc ke t thi iem
ang ky tai Van phong ang ky quyen s dung at.
Trong trng hp doanh nghiep chuyen quyen s dung at th Hp ong phai co
chng nhan cua cong chng. Khi chuyen quyen s dung at, ngi s dung at
phai co giay t hp le ve quyen s dung at theo quy nh cua phap luat ve at ai.
4. PHAP LUAT VE NGAN HANG, TN DUNG VA VAN E TIEP CAN VON
VAY OI VI DOANH NGHIEP
4.1. Tong quan ve he thong cac to chc tn dung tai Viet Nam
Cung vi s hoan thien va ban hanh cac luat khac trong thi gian qua, Luat
cac to chc tn dung ra i a tao c s phap ly cao hn va gop phan hnh
thanh moi trng lanh manh cho hoat ong cua cac to chc tn dung tai Viet
Nam. Hoat ong cua cac to chc tn dung a co nhng bc chuyen bien tch
cc phu hp vi cac quy luat cua c che kinh te th trng co s ieu tiet cua
Nha nc. Trong khuon kho quy nh tai Luat cac to chc tn dung, he thong
to chc tn dung c hnh thanh vi s gop mat cua cac Ngan hang va to
chc tn dung phi ngan hang thuoc cac hnh thc s hu khac nhau cung hoat
ong va phat trien, tao thanh mot mang li rong ln e huy ong va cung ng
von ngay cang hieu qua cho toan bo nen kinh te. Ben canh o, e phan tach
ro rang hoat ong cho vay chnh sach va cho vay thng mai cua cac to chc
tn dung, Ngan hang chnh sach xa hoi va Ngan hang phat trien Viet Nam c
thanh lap vi chc nang s dung cac nguon lc tai chnh cua Nha nc huy
122
123
ong e cho ngi ngheo, cac oi tng chnh sach va cac oi tng doanh
nghiep, to chc vay u ai, c hng chnh sach u ai cua ang va Nha
nc ve lai suat, c che cho vay e phuc vu cho s nghiep cong nghiep hoa,
hien ai hoa at nc.
Sau hn 9 nam thc hien Luat cac to chc tn dung, so lng cac to chc tn
dung tai Viet Nam a co s gia tang manh ca ve lng, noi dung va pham vi
hoat ong. oi tng phuc vu cua cac to chc tn dung a c m rong hn.
Neu nh trc ay, cac to chc tn dung chu yeu ch tap trung cho vay va cung
cap dch vu ngan hang cho nhng doanh nghiep nha nc ln, co uy tn va cac
muc tieu cua Nha nc, t nhieu nam gan ay, oi tng khach hang cua cac
to chc tn dung a c m rong ti cac doanh nghiep ngoai quoc doanh,
doanh nghiep co von au t nc ngoai, ho san xuat, ca nhan san xuat kinh
doanh va nhu cau tieu dung cua dan c. Cac to chc tn dung a tr thanh mot
lc lng chu yeu ong gop cho s phat trien cua nen kinh te. Cho en cuoi
nam 2005, Viet nam he thong cac to chc tn dung bao gom: 5 ngan hang
thng mai nha nc, 2 ngan hang chnh sach, 25 ngan hang thng mai co
phan o th, 12 ngan hang thng mai co phan nong thon, 4 ngan hang lien
doanh, 9 chi nhanh ngan hang nc ngoai, 6 cong ty tai chnh, 9 cong ty cho
thue tai chnh. Nh vay, hien nay co khoang 70 ngan hang thng mai huy
ong va cap tn dung ay u, 16 to chc tai chnh cho vay (1 hnh thc cap tn
dung) cho mot so oi tng va hn 900 quy tn dung nhan dan cho vay von
cac thanh vien cua Quy. Cung vi s ln manh ve lng va chat trong he
thong cac to chc tn dung tai Viet Nam th oi tng cap tn dung cua cac he
thong to chc tn dung nay la cac doanh nghiep cung phat trien khong ngng,
len en con so hang tram nghn. Hien nay, ca nc co khoang 3000 doanh
nghiep nha nc, 6000 doanh nghiep co von au t nc ngoai, 200 nghn
cong ty co phan va doanh nghiep t nhan
74
.
Hoat ong tn dung cua cac to chc tn dung la kenh tn dung chu yeu ap ng
nhu cau von cua nen kinh te. Qua khao sat thc te hoat ong kinh doanh cua
cac to chc tn dung tai Viet Nam cho thay hoat ong tn dung la hoat ong
kinh doanh chu yeu cua cac TCTD, trong o hoat ong cap tn dung cua cac
74
(nguon: www.sbv.gov.vn)
Chng 2
to chc tn dung nay a mang lai nguon thu rat ln cho cac to chc nay. Viet
Nam ang trong qua trnh hoi nhap kinh te quoc te, tren lnh vc ngan hang,
se co nhieu to chc tn dung hn, do vay, cac hnh thc cap tn dung cho doanh
nghiep se a dang, phong phu hn, cac ben tham gia vao hoat ong cap tn
dung cua ngan hang cung a dang, phong phu hn.
4.2. Quy nh cua phap luat ve hoat ong tn dung cua ngan hang.
Theo Luat cac to chc tn dung nam 1997 (Luat TCTD 1997) va Luat sa oi,
bo sung mot so ieu Luat cac to chc tn dung nam 2004 (Luat TCTD 2004),
hoat ong tn dung la viec to chc tn dung s dung nguon von t co, nguon
von huy ong e cap tn dung. Viec cap tn dung la viec to chc tn dung c
cap tn dung cho to chc, ca nhan di hnh thc cho vay, chiet khau thng
phieu va cac giay t khac, bao lanh, cho thue tai chnh va cac hnh thc khac
theo quy nh cua Ngan hang nha nc.
Nh vay, vi cac quy nh tren cua phap luat ve tn dung, hoat ong tn dung
cua cac to chc tn dung chu yeu la hoat ong cap tn dung, theo o co cac
hnh thc cap tn dung khac nhau nh sau: cho vay, chiet khau thng phieu
va cac giay t khac, bao lanh, cho thue tai chnh va cac hnh thc khac theo
quy nh cua Ngan hang nha nc.
4.2.1. Quy nh cua phap luat ve cho vay:
Theo quy nh tai ieu 50 Luat cac TCTD 2004, To chc tn dung c cho
cac to chc, ca nhan vay di hai thc hnh, o la cho vay ngan han va cho
vay trung, dai han. Thi han cho vay c xac nh tren muc ch s dung von
vay cua cac chu the i vay. Cu the la cac to chc tn dung cho cac to chc, ca
nhan vay ngan han nham ap ng nhu cau von cho san xuat, kinh doanh, dch
vu i song. To chc tn dung cho cac to chc, ca nhan vay trung han, dai han
nham thc hien cac d an au t phat trien san xuat, kinh doanh, dch vu, i song.
Sau khi Quoc hoi thong qua Luat cac TCTD 1997 cho en nay, Thong oc
NHNN a lan lt ban hanh Quy che cho vay von cua cac to chc tn dung oi
vi khach hang kem theo cac Quyet nh so 324/1998 ngay 30/9/1998; Quyet
nh so 284/2001/Q-NHNN ngay 25/8/2001 va Quyet nh so 1627/2001/Q-
124
125
NHNN ngay 31/12/2001 va cac van ban sa oi, bo sung Quyet nh so 1627
neu tren. Quy che ban hanh do NHNN ban hanh co tnh chat nguyen tac
chung, tao c s phap ly cho cac TCTD va khach hang thoa thuan vi nhau
ve ieu kien vay von, quan triet phng cham xoa bao cap trong hoat ong tn
dung, e cao tnh oc lap va t chu, t quyet cua TCTD trong viec cho vay va
thu n, tng bc tao ieu kien thuan li, khuyen khch cac doanh nghiep
manh dan vay von e au t vao san xuat, kinh doanh.
Theo quy nh tai ieu 5 tai Quy che cho vay cua cac TCTD c ban hanh
kem theo Quyet nh so 1627 th to chc tn dung t chu trach nhiem ve quyet
nh cho vay cua mnh. Khong mot to chc, ca nhan nao c can thiep trai
phap luat vao quyen t chu trong qua trnh cho vay va thu hoi n cua TCTD.
Cac quy nh phap luat ve tn dung, ngan hang luon luon e cao va nhan manh
en cac nguyen tac c ban, quan trong trong hoat ong vay von nh: s dung
von vay ung muc ch, hoan tra n goc va lai von vay ung thi gian a thoa
thuan trong hp ong tn dung.
Co the coi cac nguyen tac tren la nhng nguyen tac c ban, song con cho hoat
ong tn dung, bi v ac iem cua hoat ong tn dung la viec cho vay (s dung
von vay) cua TCTD bat nguon t viec i vay (huy ong von cua cac TCTD).
Do vay, viec s dung von vay ung muc ch va hoan tra von goc va lai vay
ung thi han la ieu kien cot loi trong hoat ong tn dung noi chung va hoat
ong vay von ngan hang noi rieng. Viec s dung von vay ung muc ch cung
chnh la mot trong cac ieu kien tien quyet e cho viec tra n von vay va lai
vay ung thi han, hai ieu kien nay luon i cung vi nhau e am bao cho
mot hp ong tn dung hieu qua va an toan.
Tren c s ap ng hai ieu kien tren ve viec s dung von vay va thi han tra
n, TCTD xem xet, quyet nh cho vay khi khach hang ap ng ay u cac quy
nh ve ieu kien vay von nh: co nang lc phap luat dan s, nang lc hanh
vi dan s va chu trach nhiem dan s theo quy nh cua phap luat; muc ch
s dung von vay hp phap; co kha nang tai chnh am bao tra n trong thi han
cam ket; Co d an au t, phng an san xuat, kinh doanh, dch vu kha thi va co
hieu qua; hoac co d an au t, phng an phuc vu i song kha thi va phu hp
Chng 2
vi quy nh cua phap luat; Thc hien cac quy nh ve bao am tien vay theo quy
nh cua Chnh phu va hng dan cua Ngan hang Nha nc Viet Nam.
Theo quy nh tai iem b khoan 1 ieu 7 cua Quy che cho vay th ay la lan
au tien Quy che cho vay hien hanh a bo sung va e cap en mot loai khach
hang vay mi so vi Quy che cho vay trc kia, o la to chc va ca nhan nc
ngoai vay von cua cac TCTD tai Viet Nam. Khach hang vay la to chc va ca
nhan nc ngoai muon vay von cua cac TCTD phai co nang lc phap luat dan
s va nang lc hanh vi dan s theo quy nh cua nc ma to chc o co quoc
tch hoac ca nhan o la cong dan, neu phap luat nc ngoai o c Bo Luat
Dan S cua Viet Nam, cac van ban phap luat khac cua Viet Nam quy nh
hoac c ieu c quoc te ma Cong hoa xa hoi chu ngha Viet Nam ky ket
hoac tham gia quy nh. ay la mot quy nh mi, tien bo theo hng m rong
pham vi oi tng khach hang vay phu hp vi thc te va thong le quoc te, tao
ieu kien cho cac to chc va ca nhan nc ngoai co cac c hoi e tiep can
von vay ngan hang, ap ng nhu cau vay von nham phat trien san xuat kinh
doanh, dch vu i song cua cac oi tng khach hang nay.
Mot trong nhng iem mi, tien bo trong Quy che cho vay hien hanh cua Viet
Nam la theo Quyet nh so 1627 la cac quy nh vay von c thiet ke theo
hng ca TCTD va khach hang vay c quyen lam nhng g ma phap luat
khong cam, thay v ch c lam nhng g ma phap luat cho phep trc ay.
Theo o, tai ieu 8 cua Quy che cho vay ch ro: TCTD khong c cho vay
cac nhu cau von vay sau: e mua sam cac tai san va cac chi ph hnh thanh
nen tai san ma phap luat cam mua ban, chuyen nhng, chuyen oi; e thanh
toan cac chi ph cho viec thc hien viec thc hien cac giao dch ma phap luat
cam; e ap ng cac nhu cau chnh cua cac giao dch ma phap luat cam.
Ben canh viec Quy che quy nh nhng nhu cau von khong c cho vay th
Quy che cung xac nh ro nhng trng hp ma TCTD khong c cho vay
oi vi mot so oi tng khach hang nh: Thanh vien HQT, Ban kiem soat,
Tong giam oc (Giam oc), Pho Tong giam oc (Pho giam oc) cua TCTD;
Ngi tham nh, xet duyet cho vay; Bo, me, v, chong, con cua thanh vien
HQT, Ban kiem soat, Tong giam oc (Giam oc), Pho Tong giam oc (Pho
giam oc) cua TCTD.
126
127
Nhng oi tng khach hang han che cho vay nh TCTD khong c cho vay
khong co bao am, cho vay vi nhng u ai ve lai suat, ve mc cho vay oi
vi nhng oi tng sau: To chc kiem toan, Kiem toan vien ang kiem toan
tai TCTD; Ke toan trng, Thanh tra vien; Cac co ong ln cua TCTD; Doanh
nghiep la mot trong nhng oi tng quy nh tai khoan 1 ieu 77 Luat TCTD
s hu tren 10% von ieu le cua doanh nghiep o.
Viec phap luat ve tn dung va Quy che cho vay a ra cac quy nh han che
nhng khach hang la oi tng neu tren nham, mot mat, ngan nga nhng hien
tng li dung chc vu, quyen han e cho vay sai muc ch, truc li, dan en
nhng ton that cho TCTD; ngan nga nhng rui ro ao c co the xay ra; mat
khac, cac han che nay nham gop phan bao am s an toan trong hoat ong cua
cac TCTD, giup cac TCTD hoat ong lanh manh, oc lap va hieu qua.
Viec cho vay c thc hien di hnh thc phap ly la hp ong tn dung. Hay
noi cach khac, viec cho vay phai c lap thanh hp ong tn dung. Hp ong
tn dung phai co noi dung ve ieu kien vay, muc ch s dung tien vay; hnh
thc vay, so tien vay, lai suat, thi han vay, hnh thc bao am, gia tr tai san
bao am, phng thc tra n va nhng cam ket khac c cac ben thoa thuan.
Vi nhng noi dung neu tren, Hp ong tn dung chnh la hnh thc phap ly cua
quan he tn dung ngan hang, bi le no phan anh s thoa thuan trc tiep cua
cac ben trong viec xac lap mot quan he tn dung, xac lap cac quyen va ngha
vu phap ly cu the cua cac ben trong viec vay von va hoan tra von vay. Xuat
phat t vai tro cua tn dung trong nen kinh te cung nh nham am bao s an
toan cua hoat ong ngan hang va an toan cua he thong cac TCTD nen phap
luat cac nc eu quan trong xay dng mot che nh hp ong chuan mc va
chat che. Da tren cac quy nh cua Bo Luat Dan S th co the coi hp ong
tn dung la mot dang cua hp ong vay tai san.
Trong cac lan sa oi, bo sung phap luat ve tn dung, ngan hang va Quy che
cho vay, quan iem, chu trng, chnh sach cua Nha nc qua nhng lan sa
oi, bo sung cac quy nh phap luat ve cho vay a phan anh c nhng iem
mi, tien bo, phu hp vi cac quan he kinh doanh ngan hang trong nen kinh
te th trng, nhu cau m ca th trng, nang cao kha nang canh tranh, chat
Chng 2
lng dch vu cua cac TCTD, ap ng c nhng yeu cau trong qua trnh hoi
nhap kinh te quoc te cua cac TCTD tai Viet Nam, cu the la:
Th nhat, phap luat ve tn dung noi chung va Quy che cho vay noi rieng
a e cao nguyen tac bnh ang, t nguyen cua cac ben tham gia quan he tn
dung ngan hang. Nguyen tac nay phan anh ung ban chat quan he hp ong
trong c che th trng, o la cac quan he t nguyen;
Th hai, cac quy nh hien hanh nhan manh quyen t chu trong hoat ong
cho vay va thu n cua cac TCTD oi vi khach hang. Theo quy nh tai ieu
5 cua Quy che cho vay, TCTD t chu trach nhiem ve quyet nh cho vay cua
mnh. Khong mot to chc, ca nhan nao c can thiep trai phap luat vao quyen
t chu trong qua trnh cho vay va thu hoi n cua TCTD. Quy nh nay mot mat
e cao tnh t chu cua TCTD noi chung va NHTM noi rieng, mat khac cung the
hien t tng tach bach hoat ong quan ly ra khoi hoat ong kinh doanh, the
hien tnh t chu hach toan kinh doanh cua cac NHTM theo c che th trng
vi phng cham: Nha nc khong lam thay doanh nghiep, nhng ong thi
Nha nc cung khong can thiep vao hoat ong cua doanh nghiep, ac biet la
hoat ong kinh doanh cua NHTM, mot loai hnh doanh nghiep hoat ong trong
lnh vc nhay cam va ac thu o la kinh doanh tien te.
Th ba, phap luat tn dung noi chung va Quy che cho vay hien hanh noi
rieng eu a ra nhng nguyen tac, ieu kien, giai phap lien quan en s bao
am an toan trong hoat ong ngan hang va an toan cua he thong cac TCTD.
ieu nay c the hien viec cac TCTD chu ong tm kiem cac d an san
xuat, kinh doanh kha thi, co hieu qua va co kha nang hoan tra n vay e cho
vay. To chc tn dung co quyen xem xet, quyet nh cho vay tren c s co bao
am hoac khong co bao am bang tai san cam co, the chap cua khach hang
vay, bao lanh cua ben th ba va chu trach nhiem ve quyet nh cua mnh. To
chc tn dung khong c cho vay tren c s cam co bang co phieu cua chnh
to chc tn dung cho vay. To chc tn dung xay dng quy trnh xet duyet cho
vay theo nguyen tac bao am tnh oc lap va phan nh ro rang trach nhiem
ca nhan, trach nhiem gia khau tham nh va quyet nh cho vay. To chc tn
dung co trach nhiem xem xet, anh gia tnh kha thi, hieu qua cua d an au
128
129
t, phng an san xuat, kinh doanh, dch vu hoac d an au t, phng an
phuc vu i song va kha nang hoan tra n vay cua khach hang e quyet nh
cho vay. To chc tn dung quy nh cu the va niem yet cong khai thi han toi
a phai thong bao quyet nh cho vay hoac khong cho vay oi vi khach hang,
ke t khi nhan c ay u ho s vay von va thong tin can thiet cua khach
hang. Trng hp quyet nh khong cho vay, to chc tn dung phai thong bao
cho khach hang bang van ban, trong o neu ro can c t choi cho vay.
Th t, phap luat tn dung noi chung va Quy che cho vay a xac nh ro
cac han che e am bao an toan trong hoat ong ngan hang cua cac TCTD,
quy nh nhng trng hp cam khong cho vay hoac khong c vay u ai nh:
xac nh tong d n cho vay oi vi mot khach hang khong c vt qua 15%
von t co cua TCTD; mc bao lanh, chiet khau thng phieu va cac giay t co
gia khac oi vi mot khach hang khong c vt qua ty le so vi von t co cua
TCTD do Thong oc Ngan hang Nha nc quy nh. Mc cho thue tai chnh oi
vi mot khach hang cua TCTD thc hien theo quy nh cua Chnh phu...
Th nam, cac quy nh phap luat ve lnh vc cap tn dung nay cung quy
nh ve the loai cho vay phu hp vi ieu kien thc te nham ap ng nhu cau
ve von cho san xuat kinh doanh, dch vu i song va cac d an au t phat
trien von ch khong quy nh cu the ve loai cho vay ngan han, trung han va
dai han. Cu the la tai ieu 10 cua Quy che cho vay quy nh TCTD va khach
hang can c vao chu ky san xuat, kinh doanh, thi han thu hoi von cua d an
au t, kha nang tra n cua khach hang va nguon von cho vay cua TCTD e
thoa thuan ve thi han cho vay. oi vi to chc Viet Nam va nc ngoai, thi
han cho vay khong qua thi han hoat ong con lai theo quyet nh thanh lap
hoac giay phep hoat ong tai Viet Nam; oi vi ca nhan nc ngoai, thi han
cho vay khong vt qua thi han c phep sinh song, hoat ong tai Viet Nam.
Nh vay, vi cac quy nh phap luat hien hanh neu tren cho thay viec quy nh
thi han cho vay ch co tnh chat quy c e hach toan, thong ke phuc vu chu
yeu cho viec quan ly cac ty le an toan von.
Th sau, quy nh ve viec chuyen n qua han a bc au phu hp vi
thong le quoc te. Theo Quyet nh so 783/2005/Q-NHNN ngay 31/5/2005 ve
Chng 2
viec sa oi, bo sung khoan 6 ieu 1 cua Quyet nh so 127/2005/Q-NHNN
ngay 3/2/2005 cua Thong oc NHNN ve viec sa oi, bo sung mot so ieu cua
Quy che cho vay cua TCTD oi vi khach hang ban hanh theo Quyet nh so
1627/2001/Q-NHNN ngay 31/12/2001 cua Thong oc NHNN th cac TCTD t
quyet nh viec c cau lai thi han tra n, tren c s kha nang tai chnh cua
mnh va ket qua anh gia kha nang tra n cua khach hang vay nh: Khach
hang khong co kha nang tra n ung ky han n goc va /hoac lai von vay trong
pham vi thi han cho vay a thoa thuan trong hp ong tn dung va to chc tn
dung anh gia la co kha nang tra n trong cac ky han tiep theo th TCTD xem
xet, ieu chnh ky han tra n goc va/ hoac lai von vay; Khach hang khong co
kha nang tra het n goc va/ hoac lai von vay ung thi han cho vay a thoa
thuan trong hp ong tn dung va c TCTD anh gia la co kha nang tra n
trong mot khoang thi gian nhat nh sau thi han vay th TCTD xem xet cho gia
han n vi thi han phu hp vi nguon tra n cua khach hang. Toan bo so d n
vay goc cua khach hang co khoan n c cau lai thi han tra n c phan loai
vao cac nhom n thch hp theo quy nh ve phan loai n cua NHNNVN.
Th bay, viec kiem tra, giam sat von vay c quy nh theo hng giao cho
TCTD xay dng quy trnh va thc hien kiem tra, giam sat qua trnh vay von, s dung
von vay va tra n cua khach hang phu hp vi ac iem hoat ong cua TCTD va
tnh chat khoan vay, nham am bao hieu qua va kha nang thu hoi von vay.
Nhn chung, phap luat tn dung noi chung va Quy che cho vay theo Quyet nh
so 1627 va cac van ban sa oi, bo sung hien hanh a the hien xu hng mi
trong hoat ong xay dng van ban phap luat ngan hang, o la e cao va m
rong quyen chu ong va xac nh tnh t chu trach nhiem cua TCTD cho vay
nham ap ng nhu cau von phuc vu nen kinh te quoc dan. Khach hang vay
von tn dung ngan hang a c hng them nhieu phng thc cho vay tien
ch t cac dch vu ngan hang hien ai.
4.2.2. Cac quy nh phap luat ve chiet khau thng phieu va cac giay t co gia
Theo Luat sa oi, bo sung mot so ieu Luat cac TCTD nam 2004, Chiet khau
la viec TCTD mua thng phieu, giay t co gia khac cua ngi thu hng trc
khi en han thanh toan. Tai thi iem thong qua Luat cac TCTD nam 2004,
130
131
thuat ng thng phieu a c nh ngha kha ro rang trong Luat Thng
mai nam 1997 va Phap lenh thng phieu nam 1999. Tuy nhien, sau gan 7
nam thc thi cac quy nh phap luat ve thng phieu trong 2 ao luat c ban
la Luat Thng mai 1997 va Phap lenh thng phieu nam 1999, cac quy nh
ve thng phieu a phat sinh, boc lo nhieu bat cap, lac hau, cac quy nh ve
lnh vc nay quy nh dan trai, rai rac trong cac van ban phap luat khac nhau.
Trc thc trang phap luat va thc tien thi hanh phap luat ve thng phieu,
viec sa oi phap luat ve thng phieu a c at ra. Viec hoan thien phap
luat ve thng phieu nham mot mat, khac phuc nhng bat cap, mau thuan,
dan trai, thieu s nhat quan ve thng phieu trong he thong phap luat Viet
Nam, mat khac, e cac quy nh phap luat ve thng phieu phu hp vi tnh
hnh thc tien cung nh xu the phat trien va hoi nhap quoc te cua th trng tai
chnh, tien te cua Viet Nam. Vi quan iem nh vay, Luat sa oi Luat Thng
mai nam 2004 a khong tiep tuc ieu chnh cac van e phap ly ve thng
phieu na, noi dung cua Chng nay se c ieu chnh trong mot van ban
phap luat chuyen nganh ve tn dung, ngan hang. Ben canh o, cac quy nh
ve thng phieu trong Phap lenh thng phieu cung c sa oi, bo sung
theo hng hoan thien, phu hp vi cac quy nh phap luat va thong le quoc
te. Viec sa oi, bo sung va hoan thien cac quy nh ve phap luat thng phieu
c thc hien trong Luat cac cong cu chuyen nhng nam 2005. Theo Luat
cac cong cu chuyen nhng nam 2005, thuat ng thng phieu c hieu la
mot trong cac cong cu chuyen nhng o la hoi phieu oi n va hoi phieu
nhan n, cu the la: Hoi phieu oi n la giay t co gia do ngi ky phat lap,
yeu cau ngi b ky phat thanh toan khong ieu kien mot so tien xac nh khi
co yeu cau hoac vao mot thi iem nhat nh trong tng lai cho ngi thu
hng. Hoi phieu nhan n la giay t co gia do ngi phat hanh lap, cam ket
thanh toan khong ieu kien mot so tien xac nh khi co yeu cau hoac vao mot
thi iem nhat nh trong tng lai cho ngi thu hng. Chap nhan cong cu
chuyen nhng la cam ket cua ngi b ky phat ve viec se thanh toan toan bo
hoac mot phan so tien ghi tren hoi phieu oi n khi en han thanh toan bang
viec ky chap nhan tren hoi phieu oi n.
Nh vay, theo Luat cac cong cu chuyen nhng nam 2005,cong cu chuyen
Chng 2
nhng c hieu la giay t co gia ghi nhan lenh thanh toan hoac cam ket
thanh toan khong ieu kien mot so tien xac nh vao mot thi iem nhat nh.
Tai khoan 14 ieu 4 Luat cong cu chuyen nhng quy nh: Chiet khau cong
cu chuyen nhng la viec TCTD mua cong cu chuyen nhng t ngi thu
hng trc khi en han thanh toan.
C s phat hanh cong cu chuyen nhng la ngi ky phat, ngi phat hanh
c phat hanh cong cu chuyen nhng tren c s giao dch mua ban hang
hoa, cung ng dch vu, cho vay gia cac to chc, ca nhan vi nhau; giao dch
cho vay cua cac TCTD vi to chc, ca nhan; giao dch thanh toan va giao dch
tang cho theo quy nh cua phap luat. Quan he cong cu chuyen nhng tach
ri va oc lap vi giao dch goc, khong phu thuoc vao giao dch c s phat
hanh cong cu chuyen nhng.
Cong cu chuyen nhng rat quan trong oi vi doanh nghiep v no la cong cu
quan trong trong viec cap tn dung cho hoat ong thng mai. Viec cap tn
dung nay thng la tn dung ngan han cho von lu ong. Hien nay, tai Viet
Nam, cong cu chuyen nhng ch thc hien chc nang nay trong ngoai thng.
nhieu nc khac cong cu chuyen nhng c s dung nhieu va co vai tro
vo cung quan trong trong noi thng cung nh ngoai thng. S ra i cua
Luat cong cu chuyen nhng a the hien ro tam quan trong cua Luat nay trong
nen kinh te noi chung. Neu khong co quy nh phap ly ve hoi phieu oi n, hoi
phieu nhan n th hoat ong thng mai hang ngay se kho khan hn. Cac
khoan tn dung ngan han luc o se phai tuan thu cac thu tuc vay von phc tap
hn. Ngi ban se gap kho khan trong viec cap tn dung ngan han cho ngi
mua v khong the s dung cong cu chuyen nhng lam cong cu thanh toan va
cap tn dung vi o an toan va chac chan hn. Ngi mua se phai da vao tn
dung ngan hang thng co chi ph va thu tuc rm ra hn. Ngi chu thiet thoi
chnh la cac doanh nghiep va va nho vi kha nang tiep can va tuan thu tn
dung ngan hang t hn.
Ben canh viec chiet khau thng phieu/ cong cu chuyen nhng e cho vay,
viec cho vay con c thc hien di hnh thc cam co cong cu chuyen
nhng la hoi phieu oi n va hoi phieu nhan n. Theo quy nh tai ieu 36
132
133
Luat cac cong cu chuyen nhng, ngi thu hng co quyen cam co hoi phieu
oi n va hoi phieu nhan n theo quy nh cua phap luat. Ngi cam co hoi
phieu phai chuyen giao hoi phieu cho ngi nhan cam co. Thoa thuan ve cam
co phai c lap thanh van ban. Khi ngi cam co hoan thanh ngha vu c
bao am bang cam co hoi phieu th ngi nhan cam co phai hoan tra hoi phieu
cho ngi cam co. Trong trng hp ngi cam co khong thc hien ay u,
ung han ngha vu c bao am bang cam co hoi phieu th ngi nhan cam
co tr thanh ngi thu hng hoi phieu va c thanh toan theo ngha vu c
bao am cam co.
Nh vay, theo phap luat hien hanh, nghiep vu cap tn dung thong qua viec cam
co thng phieu va cac giay t co gia khac khong phai la bien phap bao am
tien vay ma la mot nghiep vu kinh doanh thu li nhuan. Khi thc hien nghiep
vu cap tn dung di hnh thc cam co thng phieu va cac giay t co gia khac,
TCTD khong quan tam nhieu lam en kha nang tai chnh cua khach hang ma
ch chu trong en tnh hnh tai chnh cua to chc, ca nhan phat hanh thng
phieu va giay t co gia o.
Chng t co gia hay con goi la giay t co gia la nhng phng tien chuyen tai
va d tr gia tr, do nhng n v c phep phat hanh hp phap. Theo Quyet
nh so 1325/2004/Q-NHNN ngay 15/10/2004 cua Thong oc NHNNVN ban
hanh Quy che chiet khau, tai chiet khau giay t co gia cua to chc tn dung oi
vi khach hang, cac loai giay t co gia c to chc tn dung la chon chiet
khau, tai chiet khau bao gom: Cac giay t co gia cua to chc tn dung phat
hanh theo quy nh cua Luat Cac to chc tn dung va hng dan cua Ngan
hang Nha nc Viet Nam; Tn phieu Ngan hang Nha nc phat hanh theo quy
nh cua Ngan hang Nha nc Viet Nam; Cac loai trai phieu c phat hanh
theo quy nh cua Chnh phu va hng dan cua Bo Tai chnh, bao gom: Tn
phieu kho bac; Trai phieu kho bac; Trai phieu cong trnh trung ng; Trai phieu
au t; Trai phieu ngoai te; Cong trai xay dng To quoc; Trai phieu c Chnh
phu bao lanh; Trai phieu Chnh quyen a phng; Cac tn phieu, ky phieu, trai
phieu do to chc khac phat hanh va c chiet khau, tai chiet khau theo quy
nh cua phap luat.
Chng 2
ieu kien giay t co gia c nhan chiet khau, tai chiet khau la cac giay t co
gia nay thuoc quyen s hu hp phap cua khach hang; Cha en han thanh
toan; c phep giao dch (mua, ban, tang cho, chuyen oi, chuyen nhng,
cam co, bao lanh va cac giao dch hp phap khac); c thanh toan theo quy
nh cua to chc phat hanh.
Nhng chng t co gia nay c coi la cong cu tai chnh va cac cong cu nay
nay c luat phap tha nhan. Chung c coi la tai san cua nhng ngi s
hu. Khi cha en han thanh toan, ngi s hu chung co the mang chung
en ban tai cac TCTD (NHTM). Viec mua lai cac giay t co gia cua khach hang
c coi la nghiep vu chiet khau. Nh vay, chiet khau thng phieu (cong cu
chuyen nhng) va cac giay t co gia c coi la mot nghiep vu tn dung ngan
han, c thc hien di hnh thc chuyen nhng quyen s hu chng t cho
ngan hang e nhan mot khoan tien bang menh gia tr i mc chiet khau.
4.2.3. Cac quy nh phap luat ve bao lanh ngan hang
Theo quy nh cu a pha p lua t tn du ng hie n ha nh va Quy che ba o la nh nga n
ha ng (ban ha nh ke m theo Quye t nh so 26/Q-NHNN nga y 26/6/2006) cu a
Tho ng o c NHNN) th ba o la nh nga n ha ng la cam ke t ba ng va n ba n cu a
to ch c tn du ng (be n ba o la nh) v i be n co quye n (be n nha n ba o la nh) ve
vie c th c hie n ngha vu ta i chnh thay cho kha ch ha ng (be n c ba o la nh)
khi kha ch ha ng kho ng th c hie n hoa c th c hie n kho ng u ng ngha vu a
cam ke t v i be n nha n ba o la nh. Kha ch ha ng pha i nha n n va hoa n tra cho
to ch c tn du ng so tie n a c tra thay. H p o ng ba o la nh la thoa thua n
ba ng va n ba n gi a TCTD va be n nha n ba o la nh hoa c gi a TCTD, be n nha n
ba o la nh, kha ch ha ng va ca c be n lie n quan (ne u co ) ve vie c TCTD se th c
hie n ngha vu ta i chnh thay cho kha ch ha ng khi kha ch ha ng kho ng th c
hie n hoa c th c hie n kho ng u ng ngha vu a cam ke t v i be n nha n ba o
la nh. o ng th i, Quy che cu ng xa c nh ro ba o la nh vay vo n la cam ke t
cu a TCTD v i be n nha n ba o la nh, ve vie c se tra n thay cho kha ch ha ng
trong tr ng h p kha ch ha ng kho ng tra hoa c kho ng tra a y u , u ng ha n
n vay v i be n nha n ba o la nh. Thu tu c ca c quy nh ve qua n ly ngoa i ho i
cu a Vie t Nam.
134
135
Kha ch ha ng c to ch c tn du ng ba o la nh la ca c to ch c va ca nha n trong
n c va n c ngoa i. Quy che cu ng xa c nh ro nh ng o i t ng ma ca c
TCTD kho ng c phe p th c hie n nghie p vu ba o la nh nga n ha ng, o la :
Tha nh vie n Ho i o ng qua n tr, Ban Kie m soa t, To ng gia m o c (Gia m o c),
Pho To ng Gia m o c (Pho Gia m o c) cu a to ch c tn du ng; Ca n bo , nha n
vie n cu a to ch c tn du ng o th c hie n tha m nh, quye t nh ba o la nh; Bo ,
me , v , cho ng, con cu a tha nh vie n Ho i o ng qua n tr, Ban kie m soa t, To ng
Gia m o c (Gia m o c), Pho To ng Gia m o c (Pho Gia m o c); Vie c a p du ng
quy nh ta i ie m c Khoa n na y o i v i ng i c ba o la nh la bo , me , v ,
cho ng, con cu a Gia m o c, pho Gia m o c chi nha nh cu a to ch c tn du ng do
to ch c tn du ng xem xe t quye t nh. Vie c Quy che gi i ha n mo t so o i
t ng tre n ca c TCTD kho ng c ba o la nh nga n ha ng la nha m ba o a m s
an toa n, o c la p va hie u qua trong hoa t o ng nga n ha ng cu a ca c TCTD.
Theo Quy che bao lanh hien hanh, e c bao lanh ngan hang, khach hang
phai co u cac ieu kien nh: co ay u nang lc phap luat dan s, nang lc
hanh vi dan s theo quy nh cua phap luat; Muc ch e ngh to chc tn dung
bao lanh la hp phap; Co kha nang tai chnh e thc hien ngha vu c TCTD
bao lanh trong thi han cam ket; Trng hp khach hang la to chc hoac ca
nhan nc ngoai th ngoai cac ieu kien neu tren phai tuan thu cac quy nh
ve quan ly ngoai hoi cua Viet Nam.
Mc ph bao lanh theo Quy che bao lanh mi nay a c xac nh tren c s
thoa thuan gia ben bao lanh va khach hang, phu hp vi chi ph cua to chc
tn dung va mc o rui ro cua nghiep vu nay.
Ngoai nhng gii han oi tng khach hang neu tren, Quy che bao lanh hien
hanh cung khong che gii han bao lanh va xac nh quyen va ngha vu cua
cac ben trong hp ong bao lanh ngan hang v.v
Cu ng v i s pha t trie n cu a ca c nghie p vu tn du ng nga n ha ng kha c, nghie p
vu ba o la nh nga n ha ng cu ng nga y ca ng a da ng, thua n l i, go p pha n a
da ng hoa ca c sa n pha m dch vu nga n ha ng, a p ng c ca c nhu ca u tn
du ng trong i so ng kinh te , x ng a ng la mo t nga nh kinh te quan tro ng
phu c vu nhu ca u vo n pha t trie n trong toa n bo ne n kinh te a t n c. Nghie p
Chng 2
vu ba o la nh nga n ha ng a go p pha n ta ng ty tro ng thu t ca c hoa t o ng dch
vu trong to ng so ca c nguo n thu cu a nga n ha ng, phu h p v i xu h ng va n
o ng va pha t trie n chung cu a th tr ng tie n te , tn du ng cu a Vie t Nam trong
th i ky o i m i va ho i nha p kinh te quo c te .
4.2.4. Cac quy nh phap luat ve cho thue tai chnh
Cho en nay, khung phap ly ve cho thue tai chnh chu yeu bao gom cac van
ban phap luat ve dan s, tn dung, cu the la: Luat cac TCTD, Ngh nh so
16/2001/N-CP ngay 2/5/2001 ve to chc va hoat ong cua cong ty cho thue
tai chnh; Thong T so 06/TT-NHNN cua Thong oc NHNN ngay 12/10/2005
hng dan mot so ieu cua Ngh nh so 16/2001/N-CP ve to chc va hoat
ong cua cong ty cho thue tai chnh (Ngh nh so 16) va Ngh nh so
65/2005/N-CP ngay 19/5/2005 sa oi, bo sung mot so ieu cua Ngh nh
so 16/2001/N-CP ve to chc va hoat ong cua Cong ty cho thue tai chnh
(Ngh nh so 65). Nhn chung, cac van ban phap ly tren ay a tao mot hanh
lang phap ly tng oi thuan li, on nh cho hoat ong cua cac cong ty cho
thue tai chnh Viet Nam, phan anh c nhieu noi dung u viet, tien bo, phu
hp vi ieu kien thc tien va nhu cau phat trien nghiep vu kinh doanh nay
Viet Nam, phu hp vi cac quy nh thong le quoc te.
Theo quy nh cua phap luat tn dung hien hanh, nghiep vu cho thue tai chnh
la hoat ong tn dung trung han, dai han thong qua viec cho thue may moc, thiet
b, phng tien van chuyen va cac ong san khac tren c s hp ong cho thue
tai chnh gia ben cho thue va ben thue. Ben cho thue cam ket mua may moc,
thiet b, phng tien van chuyen va cac ong san khac theo yeu cau cua ben
thue va nam gi quyen s hu oi vi cac tai san cho thue. Ben thue nam gi
quyen s hu oi vi cac tai san cho thue. Ben thue nam gi tai san thue va
thanh toan tien thue trong suot thi han thue a c 2 ben thoa thuan.
Nh va y, v i quy nh ne u tre n cho tha y giao dch cho thue ta i chnh pha i
thoa ma n mo t trong nh ng ie u kie n nh: khi ke t thu c th i ha n cho thue
theo h p o ng, be n thue c chuye n quye n s h u ta i sa n thue hoa c c
tie p tu c thue theo s thoa thua n cu a hai be n; Khi ke t thu c th i ha n cho thue
theo h p o ng, be n thue c quye n u tie n mua ta i sa n thue theo gia danh
ngha tha p hn gia tr th c te cu a ta i sa n thue ta i th i ie m mua la i; Th i
136
137
ha n cho thue mo t loa i ta i sa n t nha t ba ng 60% th i gian ca n thie t e kha u
hao ta i sa n thue ; To ng so tie n thue mo t loa i ta i sa n quy nh ta i h p o ng
cho thue ta i chnh, t nha t pha i tng ng v i gia tr cu a ta i sa n o ta i th i
ie m ky h p o ng.
Hoa t o ng cho thue ta i chnh o i v i to ch c, ca nha n c th c hie n tho ng
qua co ng ty cho thue ta i chnh. Co ng ty cho thue ta i chnh cung ca p mo t
hnh th c ta i tr vo n trung va da i ha n m i tho ng qua vie c cho thue ma y
mo c, thie t b, phng tie n va n chuye n va ca c o ng sa n kha c tre n c s h p
o ng cho thue gi a be n cho thue v i be n thue . V i nh ng u the ve hnh
th c ha ch toa n, tnh kha u hao, ca ch xa c nh thue ne n hnh th c cho thue
ta i chnh co kha na ng a p ng c ye u ca u kho ng ng ng o i m i trang
thie t b cu a ca c doanh nghie p (chu ye u la ca c doanh nghie p v a va nho )
trong ie u kie n vo n cu a doanh nghie p, a c bie t la nguo n vo n trung ha n va
da i ha n co n nhie u ha n che .
Theo quy nh ta i Ngh nh so 65, be n ca nh nghie p vu cho thue ta i chnh
do ca c co ng ty cho thue ta i chnh th c hie n theo quy nh ta i Lua t ca c TCTD
va Ngh nh so 16 th Co ng ty cho thue ta i chnh co n c bo sung the m
nghie p vu la cho thue va n ha nh. Cho thue va n ha nh la hnh th c cho thue
ta i sa n, theo o be n thue s du ng ta i sa n cu a be n cho thue trong mo t th i
gian nha t nh va se tra la i ta i sa n o cho be n cho thue khi ke t thu c th i
ha n cho thue ta i sa n. Be n cho thue gi quye n s h u ta i sa n cho thue va
nha n tie n cho thue theo h p o ng cho thue . a y la mo t hnh th c ca p tn
du ng m i cu a Co ng ty cho thue ta i chnh, th c cha t cho thue va n ha nh la
hnh th c cho thue ta i sa n, quy nh trong Bo Lua t Da n s . Vie c bo sung
the m hnh th c ca p tn du ng qua nghie p vu cho thue va n ha nh cu a ca c co ng
ty cho thue ta i chnh la mo t trong nh ng cam ke t cu a Chnh phu Vie t Nam
v i Nga n ha ng Pha t trie n Cha u A (ADB) e a m ba o cho vie c gia i nga n ca c
khoa n vay cu a Nga n ha ng na y v i Chnh phu Vie t Nam.
H p o ng cho thue ta i chnh la thoa thua n gi a be n cho thue va be n thue
ve vie c cho thue mo t hoa c mo t so ma y mo c, thie t b, phng tie n va n
chuye n va o ng sa n kha c, phu h p v i quye n va ngha vu cu a ca c be n.
Chng 2
H p o ng cho thue ta i chnh pha i c la p tha nh va n ba n phu h p v i quy
nh cu a pha p lua t. H p o ng pha i ghi ro vie c x ly khi h p o ng cha m d t
tr c ha n. Be n thue va be n cho thue kho ng c n phng huy bo h p
o ng cho thue ta i chnh
75
.
Ve nghie p vu cho thue ta i chnh, pha p lua t tn du ng no i chung va ca c va n
ba n pha p lua t hie n ha nh ve cho thue ta i chnh cu ng quy nh kha a y u ve
quye n va ngha vu cu a ca c be n thue ta i chnh (ie u 62 va 63 Lua t ca c
TCTD), ty le a m ba o an toa n; ca c tr ng h p co ng ty cho thue ta i chnh
kho ng c cho thue .
Sau khi Lua t ca c TCTD ra i, trong he tho ng ca c to ch c tn du ng Vie t
Nam, be n ca nh nh ng loa i hnh a to n ta i va hoa t o ng t tr c nh Nga n
ha ng thng ma i, Co ng ty ta i chnh a xua t hie n the m loa i hnh th c tn
du ng phi nga n ha ng m i la Co ng ty cho thue ta i chnh. Co ng ty cho thue ta i
chnh c tha nh la p va hoa t o ng ta i Vie t Nam d i ca c hnh th c: Co ng
ty cho thue ta i chnh Nha n c, Co ng ty cho thue ta i chnh co pha n; Co ng
ty cho thue ta i chnh tr c thuo c ca c TCTD, Co ng ty cho thue ta i chnh lie n
doanh va Co ng ty cho thue ta i chnh 100% vo n n c ngoa i.
Ben canh cac cong ty cho thue tai chnh con co mot loai hnh to chc tn dung
phi ngan hang khac la Cong ty tai chnh. Pham vi hoat ong cua Cong ty tai
chnh ch c gii han trong cac hnh thc chu yeu nh huy ong von bang
cach phat hanh tn phieu theo quy nh cua NHNN, cho vay ngan han, trung
han va dai han oi vi cac to chc kinh te va t nhan co tru s tai a ban hoat
ong cua cong ty, hun von vi ca to chc kinh te hoac mua co phan cua cac
cong ty, x nghiep. Pham vi hoat ong cua cac cong ty tai chnh trong Tong cong
ty cung chu yeu ch han che trong nhng noi dung huy ong von, cho vay va au
t phuc vu cho Tong cong ty va cac n v thanh vien cua Tong cong ty.
138
75 (Tr nhng trng hp sau: 1/ Ben cho thue co quyen cham dt hp ong cho thue tai chnh trc han khi co
mot trong cac trng hp sau: Ben thue khong tra tien thue theo quy nh trong hp ong cho thue tai chnh;
Ben thue vi pham cac ieu khoan cua hp ong cho thue tai chnh; Ben thue b pha san, giai the; Ngi bao
lanh b pha san, giai the va ben cho thue khong chap thuan e ngh cham dt bao lanh hoac e ngh ngi
bao lanh khac thay the cua Ben thue. 2/ Ben thue co the cham dt hp ong trc han khi ben cho thue vi
pham mot trong cac trng hp sau: Ben cho thue khong giao ung han tai san cho thue; Ben cho thue vi
pham hp ong.3/ Hp ong cho thue tai chnh c cham dt trc han cho thue trong trng hp tai san
cho thue b mat, hong khong the phuc hoi sa cha. 4/ Hp ong cho thue tai chnh c cham dt trc khi
ket thuc thi han cho thue trong trng hp ben cho thue chap thuan e ben thue thanh toan toan bo tien thue
trc thi han ghi tai hp ong cho thue tai chnh (ieu 27 cua Ngh nh so 16/2001/N-CP ngay 2/5/2001 ve
to chc va hoat ong cua cong ty cho thue tai chnh).
139
Khong ch tang ve so lng, noi dung va pham vi hoat ong cua Cong ty tai
chnh theo quy nh tai Ngh nh so 79/2002/ N-CP ngay 4/10/2002 cua
Chnh phu ve Cong ty tai chnh cung c m rong hn so vi quy nh trc
ay cua Phap lenh ngan hang, Hp tac xa tn dung va Cong ty tai chnh, v du
nh Cong ty tai chnh c phep nhan tien gi co ky han t 1 nam tr len cua
to chc, ca nhan theo quy nh cua NHNN; c vay cua cac to chc tai chnh,
tn dung trong va ngoai nc; cho vay ngan, trung va dai han; Cho vay theo uy
thac cua Chnh phu, cua to chc, ca nhan trong va ngoai nc theo quy nh
hien hanh cua Luat Cac to chc tn dung va hp ong uy thac; Cho vay tieu
dung bang hnh thc cho vay mua tra gop; c bao lanh bang uy tn va kha
nang tai chnh cua mnh; c tham gia th trng tien te. Cong ty Tai chnh
c cap tn dung di hnh thc chiet khau, cam co thng phieu, trai phieu
va cac giay t co gia khac oi vi cac to chc va ca nhan.
Mac du thi gian hoat ong cha nhieu, quy mo con han che, nhng cac TCTD
phi ngan hang a dan chng to c vai tro quan trong cua mnh trong viec
ong gop cho muc tieu phat trien kinh te - xa hoi cua Viet Nam.
4.3. Nhng van e cac doanh nghiep can quan tam khi tiep can von vay
cua cac TCTD Viet Nam
Hoat ong tn dung noi rieng va hoat ong ngan hang noi chung muon phat
trien ben vng, am bao tnh an toan cua he thong th mot mat, cac hoat ong
tn dung nay phai c hoat ong, van hanh tren c s tuan thu cac quy nh
cua phap luat va ap dung cac chuan mc, thong le quoc te, mat khac, cac
TCTD phai nang cao nang lc canh tranh tren c s nang cao chat lng dch
vu, phat trien cac kenh tn dung, m rong, a dang hoa cac san pham tien ch,
van minh cua th trng tn dung, tien te. e chap hanh ung cac quy nh cua
phap luat th trc tien phai hieu ung cac quy nh phap luat. Viec lam nay
khong phai luc nao cung n gian, nhanh chong, nhat la hoat ong tn dung
cua cac TCTD la lnh vc rong ln, phc tap, nhay cam va an cha nhieu rui
ro. Do vay, e am bao hieu ung va thc hien ung cac quy nh phap luat
ve hoat ong tn dung, th cac TCTD va khach hang can phai xac nh c
nhng cong oan, trnh t, thu tuc ma mnh phai lam va khong c lam.
Chng 2
Th nhat, can xac nh danh muc cac van ban quy pham phap luat quy
nh ve hoat ong tn dung e biet c mnh phai lam nhng g va khong c
lam nhng g. Ve nguyen tac, quan he tn dung la quan he dan s, do vay, cac
quy nh cua Bo Luat Dan S ve hp ong noi chung va hp ong vay tai san
noi rieng, cac quy nh ve nang lc hanh vi, nang lc dan s, ve phap nhan,
ve cac bien phap bao am thc hien ngha vu dan s can c biet va hieu
ro. Trong trng hp nay, Bo Luat Dan S c coi la van ban phap luat chung
va cac quy nh cu the trong Luat cac TCTD c coi la van ban phap luat
chuyen nganh ve hoat ong tn dung. Can c vao cac quy nh cua Bo Luat
Dan S, Luat cac TCTD, Chnh phu, Thu tng Chnh phu, Ngan hang Nha
nc Viet Nam, cac Bo, nganh lien quan a ban hanh cac van ban phap luat
quy nh chi tiet ve quy che cho vay, quy che bao lanh, quy che chiet khau giay
t co gia; quy nh ve cho thue tai chnh, quy nh ve an toan tn dung, quy nh
ve bao am tien vay, quy nh ve ang ky giao dch bao am, quy nh ve cong
chng, chng thc, quy nh ve the chap gia tr quyen s dung at. Tren c s
cac van ban hng dan cua Chnh phu, Thu tng Chnh phu, Ngan hang Nha
nc Viet Nam, cac TCTD co trach nhiem ban hanh cac quy nh ve cho vay, bao
lanh, chiet khau, cho thue tai chnh, bao thanh toan v.v cua rieng TCTD mnh.
Th hai, trong hoat ong tn dung, theo quy nh cua phap luat, can chu y
nhng van e ln sau:
Quy nh ve xac lap hp ong tn dung; hieu lc cua hp ong; hp ong
tn dung vo hieu; thc hien hp ong tn dung; trach nhiem vat chat khi
vi pham hp ong tn dung;
Quy nh ve ty le bao am an toan trong hoat ong tn dung;
Quyen va ngha vu cua khach hang vay von;
Quyen va ngha vu cua ben cho vay, cho thue, ben bao lanh v.v;
Quy nh ve bao am tien vay;
Quy nh ve viec gi tai san va gi giay t la tai san bao am thc hien
ngha vu dan s;
Quy nh ve ang ky, xoa ang ky cam co, the chap, bao lanh bang tai san;
140
141
Quy nh ve ang ky, xoa ang ky the chap, bao lanh bang gia tr quyen
s dung at, tai san gan lien vi at;
Quy nh ve viec x ly tai san bao am tien vay e thu hoi n;
Quy nh ve cho vay bang ngoai te;
Quy nh ve x ly tai san bao am;
Quy nh ve giai quyet tranh chap hp ong tn dung.
5. PHAP LUAT VE XUC TIEN THNG MAI
Theo so lieu t Tong Cuc thong ke cho thay, toc o tang trng kinh te 6 thang
au nam 2006 at 7,5%
76
, tong kim ngach xuat khau hang hoa cua ca nc
trong 7 thang au nam len hn 22 t USD, tang hn 25% so vi cung ky nam
trc, ty le that nghiep thanh th trong nam 2005 va 6 thang au nam 2006
giam ang ke so vi nam 2004 va nhng nam trc ay.
Nhng so lieu tang trng ang mng tren trong thi gian qua co s ong gop
khong nho cua cong tac xuc tien thng mai. Thc te trong thi gian qua cho
thay, nhieu hoat ong xuc tien thng mai nc ta a c trien khai
77
, em
lai nhieu li ch cho viec phat trien kinh te - xa hoi, hien nay hau het cac tnh
thanh tren ca nc eu co mot bo phan chuyen trach ve xuc tien thng mai
va a at c nhieu ket qua nhat nh
78
.
Tuy nhien, neu nhn vao thc te hien nay th van con rat nhieu viec ma cong
tac xuc tien thng mai van cha lam c. Hoat ong xuc tien thng mai
cua chung ta mi dng lai goc o la mot kenh giup doanh nghiep tieu thu
hang hoa, ch cha nh hng ve nganh hang cho doanh nghiep cung nh
ke hoach kinh doanh cua ho; con cong tac xuc tien thng mai trong thi gian
qua ch la be noi vi nhng cong tac nh khao sat th trng, tham gia hoi
ch...; s gan ket gia cac bo phan xuc tien thng mai cac tnh, thanh tren
ca nc vi nhau theo khu vc va nganh hang th cha he co; s xuat hien cac
76
Bao cao cua Bo trng Bo Ke hoach va au t Vo Hong Phuc tai Hoi ngh toan quoc nganh ke hoach - au
t e hng dan xay dng ke hoach phat trien kinh te - xa hoi nam 2007.
77
V du, nam 1998, theo tong ket th chung ta ch co 71 chng trnh khuyen mai vi so tien khiem ton vai chuc
ty ong th 6 thang au nam 2005 a co ti 540 chng trnh vi so tien khuyen mai len ti 271 ty ong.
78
Trung ng chung ta co Cuc Xuc tien thng mai (Bo Thng mai) co vai tro la mot au tau nh hng
va gan ket cac Trung tam xuc tien thng mai a phng vi nhau.
Chng 2
hiep hoi nganh hang ngay cang nhieu nhng van cha co moi quan he hp tac
vi trung tam xuc tien thng mai, dan en, cong tac xuc tien thng mai gia
tnh, thanh, hiep hoi va doanh nghiep cha co s ket noi, con manh mun, ri
rac, lnh vc hoat ong nay a nay sinh nhieu mat tieu cc, cac hoi ch trien
lam thng mai to chc manh mun, the hien ro ret nhng ky hoi ch trien
lam nc ngoai. o la cha ke cac hanh vi thieu minh bach xuat hien ngay
cang nhieu trong lnh vc xuc tien thng mai.
Trong khi o, Viet Nam gia nhap WTO, s canh tranh khoc liet hn va vai tro cua
hoat ong xuc tien thng mai lai cang quan trong hn va ben canh nhng mat
tch cc nh va neu tren th nhng mat tieu cc trong lnh vc xuc tien thng
mai se gay ra nhieu hau qua nghiem trong bi s canh tranh ve khuyen mai va
quang cao thng mai se khoc liet hn khi xuat hien them nhieu nha kinh doanh
nc ngoai. Tham ch tnh trang ban pha gia cac hang hoa co the xay ra.
Trong he thong phap luat thng mai th phap luat ve xuc tien thng mai gi
mot vai tro quan trong. at biet la trong nen kinh te th trng hien nay khi ma
san pham dch vu, hang hoa phai c lu thong va en vi ngi tieu dung,
ngi s dung th vai tro cua cac quy nh ve xuc tien thng mai mang tnh
quyet nh ieu kien tiep can th trng cua doanh nghiep.
Xuat phat t thc tien nh vay, e ap ng ieu kien gia nhap to chc thng
mai the gii (WTO) Luat Thng mai nam 2005 ra i thay the Luat Thng
mai nam 1997 vi nhng noi dung oi mi hoan toan. S oi mi o tap trung
vao viec m rong pham vi ieu chnh cua luat, khong ch ieu chnh cac hoat
ong mua ban hang hoa ma con ieu chnh ca cac hoat ong cung ng dch vu
va xuc tien thng mai. Trong o co Chng IV quy nh ve "Xuc tien thng mai".
Ngay 04/3/2006, Chnh phu a ban hanh Ngh nh so 37/2006/N-CP quy
nh chi tiet Luat Thng mai ve hoat ong xuc tien thng mai thay the cho
Ngh nh so 32/1999/N-CP ngay 05 thang 5 nam 1999 cua Chnh phu ve
khuyen mai, quang cao thng mai va hoi ch, trien lam thng mai. Theo o,
xuc tien thng mai la hoat ong thuc ay, tm kiem c hoi mua ban hang hoa
va cung ng dch vu, bao gom hoat ong khuyen mai, quang cao thng mai,
trng bay, gii thieu hang hoa, dch vu va hoi ch, trien lam thng mai.
142
143
5.1. Hoat ong khuyen mai:
Khuyen mai la hoat ong xuc tien thng mai cua thng nhan nham xuc tien
viec mua ban hang hoa, cung ng dch vu bang cach danh cho khach hang
nhng li ch nhat nh.
Cac hnh thc khuyen mai:
Theo quy nh cua phap luat xuc tien thng mai th co t nhat la 9 hnh thc
khuyen mai c phap luat tha nhan:
Hnh thc th nhat la a hang hoa mau, cung ng dch vu mau e khach
hang dung th khong phai tra tien:
Trong o, quy nh hang mau a cho khach hang, dch vu mau cung ng cho
khach hang dung th phai la hang hoa, dch vu c kinh doanh hp phap ma
thng nhan ang hoac se ban, cung ng tren th trng.
Khi nhan hang mau, dch vu mau, khach hang khong phai thc hien bat ky
ngha vu thanh toan nao.
Thng nhan thc hien chng trnh khuyen mai theo hnh thc a hang mau,
cung ng dch vu mau phai chu trach nhiem ve chat lng cua hang mau, dch
vu mau va phai thong bao cho khach hang ay u thong tin lien quan en viec
s dung hang mau, dch vu mau.
Hnh thc th hai, tang hang hoa cho khach hang, cung ng dch vu
khong thu tien; khong kem theo viec mua, ban hang hoa, cung ng dch vu:
Thng nhan thc hien chng trnh khuyen mai bang hnh thc tang hang hoa
Doanh
nhan
Xuc tien
thng mai
la g
e thng nhan tm c hoi
mua ban hang hoa cua mnh
e thng nhan cung ng
dch vu cua mnh
La hoat ong khuyen mai
La quang cao thng mai
La trng bay, gii thieu hang
hoa, dch vu
La hoi ch, trien lam
thng mai
Hop 1: Ch dan hoat ong xuc tien thng mai
Chng 2
cho khach hang, cung ng dch vu khong thu tien, khong kem theo viec mua,
ban hang hoa, cung ng dch vu. Phai chu trach nhiem ve chat lng cua
hang hoa, tang cho khach hang, dch vu khong thu tien va phai thong bao cho
khach hang ay u thong tin lien quan en viec s dung hang hoa, dch vu o.
Hnh thc th ba la ban hang, cung ng dch vu vi gia thap hn gia ban
hang, gia cung ng dch vu trc o, c ap dung trong thi gian khuyen mai
a ang ky hoac thong bao.
Trong trng hp thc hien khuyen mai bang hnh thc giam gia th mc giam
gia hang hoa, dch vu c khuyen mai trong thi gian khuyen mai tai bat ky
thi iem nao phai tuan thu quy nh mc giam gia toi a oi vi hang hoa,
dch vu c khuyen mai khong c vt qua 50% gia hang hoa, dch vu o
ngay trc thi gian khuyen mai.
Khong c giam gia ban hang hoa, gia cung ng dch vu trong trng hp gia
ban hang hoa, dch vu thuoc dien Nha nc quy nh gia cu the.
Khong c giam gia ban hang hoa, gia cung ng dch vu xuong thap hn mc
gia toi thieu trong trng hp gia ban hang hoa, gia cung ng dch vu thuoc
dien Nha nc quy nh khung gia hoac quy nh gia toi thieu.
Tong thi gian thc hien chng trnh khuyen mai bang cach giam gia oi vi
mot loai nhan hieu hang hoa, dch vu khong c vt qua 90 (chn mi) ngay
trong mot nam; mot chng trnh khuyen mai khong c vt qua 45 (bon
mi lam) ngay.
Hnh thc th t la ban hang, cung ng dch vu co kem theo phieu mua hang,
phieu s dung dch vu e khach hang c hng mot hay mot so li ch nhat nh.
Theo quy nh cua phap luat th phieu mua hang, phieu s dung dch vu kem
theo hang hoa c ban, dch vu c cung ng la phieu e mua hang hoa,
nhan cung ng dch vu cua chnh thng nhan o hoac e mua hang hoa,
nhan cung ng dch vu cua thng nhan, to chc khac.
Gia tr toi a cua phieu mua hang, phieu s dung dch vu c tang kem theo mot
n v hang hoa c ban, dch vu c cung ng trong thi gian khuyen mai phai
144
145
tuan thu quy nh han mc toi a ve gia tr vat chat dung e khuyen mai quy
nh di ay:
Gia tr vat chat dung e khuyen mai cho mot n v hang hoa, dch vu
c khuyen mai khong c vt qua 50% gia cua n v hang hoa,
dch vu c khuyen mai o trc thi gian khuyen mai, tr trng hp
khuyen mai bang cac hnh thc quy nh sau: a hang mau, cung ng
dch vu mau e khach hang dung th khong phai tra tien; Tang hang hoa
cho khach hang, cung ng dch vu khong thu tien; khong kem theo viec
mua, ban hang hoa, cung ng dch vu; Ban hang, cung ng ch vu co
kem theo phieu d thi cho khach hang e chon ngi trao thng theo
the le va giai thng a cong bo; Ban hang, cung ng dch vu kem theo
viec tham d chng trnh khuyen mai mang tnh may rui va to chc
chng trnh khach hang thng xuyen.
Tong gia tr cua hang hoa, dch vu dung e khuyen mai ma thng nhan
thc hien trong mot chng trnh khuyen mai khong c vt qua 50%
tong gia tr cua hang hoa, dch vu c khuyen mai, tr trng hp
khuyen mai bang hnh thc a hang mau, cung ng dch vu mau e
khach hang dung th khong phai tra tien.
Gia tr hang hoa, dch vu dung e khuyen mai la chi ph ma thng nhan
thc hien khuyen mai phai bo ra e co c hang hoa, dch vu dung e
khuyen mai tai thi iem khuyen mai, thuoc mot trong cac trng hp
sau ay:
Thng nhan thc hien khuyen mai khong trc tiep san xuat, nhap
khau hang hoa hoac khong trc tiep cung ng dch vu dung e
khuyen mai, chi ph nay c tnh bang gia thanh toan cua thng
nhan thc hien khuyen mai e mua hang hoa, dch vu dung e
khuyen mai.
Hang hoa, dch vu dung e khuyen mai la hang hoa cua thng nhan
o trc tiep san xuat, nhap khau hoac cung ng dch vu, chi ph nay
c tnh bang gia thanh hoac gia nhap khau cua hang hoa, dch vu
dung e khuyen mai.
Chng 2
Hnh thc th nam, ban hang, cung ng dch vu co kem phieu d thi cho
khach hang e chon ngi trao thng theo the le va giai thng a cong bo.
Viec to chc thi va m thng phai c to chc cong khai, co s chng kien
cua ai dien khach hang va phai c thong bao cho S Thng mai ni to
chc thi, m thng.
Thng nhan thc hien khuyen mai phai to chc thi va trao giai thng theo
the le va giai thng ma thng nhan a cong bo.
Hnh thc th sau la ban hang, cung ng dch vu kem theo viec tham d
cac chng trnh mang tnh may rui ma viec tham gia chng trnh gan lien vi
viec mua hang hoa, dch vu va viec trung thng da tren s may man cua
ngi tham gia theo the le va giai thng a cong bo.
Viec m thng chng trnh khuyen mai mang tnh may rui phai c to chc
cong khai, theo the le a cong bo, co s chng kien cua khach hang. Trong
trng hp gia tr giai thng t 100 trieu ong tr len, thng nhan phai thong
bao cho c quan quan ly nha nc ve thng mai co tham quyen theo quy nh
tai khoan 1 ieu 15 Ngh nh so 37.
Trong trng hp viec trung thng c xac nh tren c s bang chng trung
thng kem theo hang hoa, thng nhan thc hien khuyen mai phai thong bao
ve thi gian va a iem thc hien viec a bang chng trung thng vao hang
hoa cho c quan quan ly nha nc ve thng mai co tham quyen theo quy nh
tai khoan 1 ieu 15 Ngh nh so 37.
Tong thi gian thc hien khuyen mai oi vi mot loai nhan hieu hang hoa, dch
vu khong c vt qua 180 (mot tram tam mi) ngay trong mot nam, mot
chng trnh khuyen mai khong c vt qua 90 (chn mi) ngay.
Trong thi han 30 (ba mi) ngay ke t ngay het thi han trao giai thng, giai
thng khong co ngi trung thng cua chng trnh khuyen mai mang tnh
may rui phai c trch nop 50% gia tr a cong bo vao ngan sach nha nc
theo quy inh tai khoan 4 ieu 96 Luat Thng mai.
Hnh th th bay la to chc chng trnh khach hang thng xuyen, theo
o viec tang thng cho khach hang can c tren so lng hoac tr gia mua
146
147
hang hoa, dch vu ma khach hang thc hien c the hien di hnh thc the
khach hang, phieu ghi nhan s mua hang hoa, dch vu hoac cac hnh thc khac.
Thng nhan thc hien khuyen mai phai tuan thu quy nh ve thong bao cac
thong tin lien quan tai ieu 97 Luat Thng mai; co trach nhiem xac nhan kp
thi, chnh xac s tham gia cua khach hang vao chng trnh khach hang
thng xuyen.
Hnh thc th tam la to chc cho khach hang tham gia cac chng trnh
van hoa, nghe thuat, giai tr va cac s kien khac v muc ch khuyen mai.
Hnh thc th chn la cac hnh thc khuyen mai khac neu c c quan
quan ly nha nc ve thng mai chap thuan.
V du nh khuyen mai hang hoa, dch vu thong qua internet va cac phng tien
ien t khac. oi vi chng trnh khuyen mai ma hang hoa, dch vu c
khuyen mai c mua, ban hoac cung ng qua intemet va cac phng tien
ien t khac, thng nhan thc hien khuyen mai phai tuan thu cac quy nh ve
khuyen mai cua Luat Thng mai nam 2005 va Ngh nh so 37/2006/N-CP.
Trc khi thc hien hoat ong khuyen mai, thng nhan phai ang ky va sau
khi ket thuc hoat ong khuyen mai, thng nhan phai thong bao ket qua vi
c quan quan ly nha nc ve thng mai.
5.2. Quang cao thng mai:
Quang cao thng mai la hoat ong xuc tien thng mai cua thng nhan e gii
thieu vi khach hang ve hoat ong kinh doanh hang hoa, dch vu cua mnh.
Cac phng tien quang cao thng mai: Phng tien quang cao thng mai la
cong cu c s dung e gii thieu cac san pham quang cao thng mai.
Phng tien quang cao thng mai bao gom: Cac phng tien thong tin ai
chung; Cac phng tien truyen tin; Cac loai xuat ban pham; Cac loai bang,
bien, bang, pa-no, ap-phch, vat the co nh, cac phng tien giao thong hoac
cac vat the di ong khac va cac phng tien quang cao thng mai khac.
5.3. Trng bay, gii thieu hang hoa, dch vu:
Trng bay, gii thieu hang hoa, dch vu la hoat ong xuc tien thng mai cua
Chng 2
thng nhan dung hang hoa, dch vu va tai lieu ve hang hoa, dch vu e gii
thieu vi khach hang ve hang hoa, dch vu o.
Cac hnh thc trng bay, gii thieu hang hoa, dch vu:
M phong trng bay, gii thieu hang hoa, dch vu.
Trng bay, gii thieu hang hoa, dch vu tai cac trung tam thng mai
hoac trong cac hoat ong giai tr, the thao, van hoa, nghe thuat.
To chc hoi ngh, hoi thao co trng bay, gii thieu hang hoa, dch vu.
Trng bay, gii thieu hang hoa, dch vu tren Internet va cac hnh thc
khac theo quy nh cua phap luat.
Hang hoa, dch vu trng bay, gii thieu phai la nhng hang hoa, dch vu kinh doanh
hp phap tren th trng va hang hoa, dch vu trng bay, gii thieu phai tuan thu
cac quy nh cua phap luat ve chat lng hang hoa va ghi nhan hang hoa.
5.4. Hoi ch, trien lam thng mai
Hoi ch, trien lam thng mai la hoat ong xuc tien thng mai c thc hien
tap trung trong mot thi gian va tai mot a iem nhat nh e thng nhan
trng bay, gii thieu hang hoa, dch vu nham muc ch thuc ay, tm kiem c
hoi giao ket hp ong mua ban hang hoa, hp ong dch vu.
Hoi ch, trien lam thng mai to chc tai Viet Nam phai c ang ky va phai
c xac nhan bang van ban cua c quan quan ly nha nc ve thng mai
tnh, thanh pho trc thuoc trung ng ni to chc hoi ch, trien lam thng mai.
6. PHAP LUAT CANH TRANH
S phat trien kinh te theo c che th trng tai Viet Nam a xuat hien mot so
hien tng han che canh tranh, canh tranh khong lanh manh, gay anh hng
khong tot en nen kinh te nh cac oi thu canh tranh thoa thuan ngan can
khong cho doanh nghiep khac tham gia kinh doanh, m rong hoat ong, ng
dung cong nghe mi, an nh san lng, tay chay khong cung cap san pham
hoac dch vu, gia mot so mat hang nh ien t, thuoc tan dc, nong san b
thao tung va b khong che vao mot vai thi iem bi so ngi kinh doanh lien
ket vi nhau, cac hanh vi lam dung u the cua cac doanh nghiep chi phoi th
148
149
trng ang dien ra nh oc quyen mua vi gia thap, oc quyen ban vi gia
cao hoac ban vi gia thap hn von e loai tr oi thu canh tranh. Ben canh o,
cung vi qua trnh m ca th trng thong qua viec ky ket va gia nhap cac
hiep nh thng mai song phng va a phng, a va se xuat hien cac cong
ty a quoc gia hoat ong tai Viet Nam. Nhng cong ty nay, vi sc manh kinh
te cua mnh, co kha nang tao lap c v the oc quyen va trong boi canh o,
cac doanh nghiep noi a Viet Nam vi tiem lc han che ang b loai dan khoi
i song kinh te. Tnh trang loai bo oi thu e chiem oat th trng, thiet lap
v the oc quyen dien ra vi mc o nghiem trong nh co nhng cong ty s
dung hang tram tan san pham e bieu hoac ban pha gia lam cho cac doanh
nghiep trong nc khong co u tiem lc kinh te e duy tr hoat ong san xuat
bnh thng.
6.1. Hanh vi han che canh tranh
6.1.1. Thoa thuan han che canh tranh
Thoa thuan han che canh tranh la thoa thuan gia cac doanh nghiep, doanh
nghiep vi hiep hoi nganh nghe, cac hiep hoi nganh nghe, trong hiep hoi
nganh nghe, bang li noi, van ban va cac hnh thc khac, co kha nang lam
giam, ngan can, km ham, sai lech canh tranh tren th trng.
Cac thoa thuan han che canh tranh bao gom :
Thoa thuan an nh gia hang hoa, dch vu mot cach trc tiep hoac gian tiep;
Thoa thuan phan chia th trng tieu thu, nguon cung cap hang hoa,
cung ng dch vu;
Thoa thuan han che, kiem soat so lng, khoi lng san xuat, mua ban
hang hoa dch vu;
Thoa thuan han che phat trien ky thuat, cong nghe, han che au t;
Thoa thuan ap at cho doanh nghiep khac ieu kien ky ket hp ong
mua ban hang hoa, dch vu hoac buoc doanh nghiep khac chap nhan cac
ngha vu khong lien quan trc tiep en oi tng cua hp ong;
Thoa thuan ngan can, km ham doanh nghiep khac tham gia th trng;
Chng 2
Thoa thuan loai bo khoi th trng nhng doanh nghiep khong phai la cac
ben thoa thuan;
Thong ong e mot hoac cac ben thoa thuan thang thau trong viec cung
cap hang hoa, cung ng dch vu;
Cac thoa thuan han che canh tranh b cam tuyet oi
Luat canh tranh cam cac thoa thuan han che canh tranh sau ay:
Thong ong trong au thau;
Thoa thuan ngan can doanh nghiep khac tham gia vao th trng
Thoa thuan loai khoi th trng cac doanh nghiep khong nam trong thoa thuan.
Cac thoa thuan han che canh tranh b cam co ieu kien
Luat canh tranh cam cac thoa thuan han che canh tranh sau ay khi cac ben tham
gia thoa thuan co th phan ket hp tren th trng lien quan t 30% tr len.
Thoa thuan an nh gia hang hoa, dch vu mot cach trc tiep hoac gian tiep;
Thoa thuan phan chia th trng tieu thu, nguon cung cap hang hoa,
cung ng dch vu;
Thoa thuan han che, kiem soat so lng, khoi lng san xuat, mua ban
hang hoa dch vu;
Thoa thuan han che phat trien ky thuat, cong nghe, han che au t;
Thoa thuan ap at cho doanh nghiep khac ieu kien ky ket hp ong
mua ban hang hoa, dch vu hoac buoc doanh nghiep khac chap nhan cac
ngha vu khong lien quan trc tiep en oi tng cua hp ong;
6.1.2. Lam dung v tr thong lnh th trng
Doanh nghiep c coi la co v tr thong lnh th trng neu co th phan t 30%
tr len tren th trng co lien quan hoac co kha nang gay han che canh tranh
mot cach ang ke.
Nhom doanh nghiep c coi la co v tr thong lnh th trng neu cung hanh
ong nham gay han che canh tranh va thuoc mot trong cac trng hp sau:
150
151
Hai doanh nghiep co tong th phan t 50% tr len tren th trng lien quan;
Ba doanh nghiep co tong th phan t 65% tr len tren th trng lien quan;
Bon doanh nghiep co tong th phan t 75% tren th trng co lien quan.
Cac hanh vi b coi la lam dung v tr thong lnh b cam
Luat canh tranh cam doanh nghiep, nhom doanh nghiep co v tr thong lnh th
trng thc hien cac hanh vi sau ay:
Ban hang hoa, cung cap dch vu di gia thanh toan bo nham loai bo oi
thu canh tranh;
Ap at gia mua, ban hang hoa, dch vu bat hp ly; an nh gia ban lai toi
thieu gay thiet hai cho khach hang;
Han che san xuat, phan phoi, gii han th trng, can tr s phat trien ky
thuat lam thiet hai cho khach hang;
Ap dung ieu kien thng mai khac nhau cho nhng doanh nghiep khac
nhau vi nhng giao dch nh nhau;
Ap at ieu kien ky ket hp ong mua ban hang hoa, dch vu;
Ngan can viec tham gia th trng cua oi thu canh tranh.
6.1.3. Lam dung v tr oc quyen
Doanh nghiep c coi la co v tr oc quyen neu khong co doanh nghiep nao
canh tranh ve hang hoa, dch vu ma doanh nghiep oc quyen kinh doanh tren
th trng lien quan.
Cac hanh vi lam dung v tr oc quyen b cam
Ngoai cac hanh vi b cam nh oi vi hanh vi lam dung v tr thong lnh, cac
doanh nghiep co v tr oc quyen con b cam thc hien cac hanh vi sau:
Ap at cac ieu kien bat li cho khach hang;
Li dung v tr oc quyen e n phng thay oi hoac huy bo hp ong
giao ket ma khong co ly do thoa ang.
Chng 2
6.1.4. Tap trung kinh te
Tap trung kinh te la hanh vi cua doanh nghiep bao gom:
Sap nhap doanh nghiep: la viec mot hoac mot so doanh nghiep chuyen
toan bo tai san, quyen, ngha vu va li ch hp phap cua mnh sang mot
doanh nghiep khac, ong thi cham dt s ton tai cua doanh nghiep b
sap nhap.
Hp nhat doanh nghiep: la viec hai hoac nhieu doanh nghiep chuyen
toan bo tai san, quyen, ngha vu va li ch hp phap cua mnh e hnh
thanh mot doanh nghiep mi, ong thi cham dt s ton tai cua cac
doanh nghiep b hp nhat.
Mua lai doanh nghiep: la viec mot doanh nghiep mua toan bo hoac mot
phan tai san cua doanh nghiep khac u e kiem soat, chi phoi toan bo
hoac mot nganh nghe cua doanh nghiep b mua lai.
Lien doanh gia cac doanh nghiep: la viec hai hoac nhieu doanh nghiep
cung nhau gop mot phan tai san, quyen, ngha vu va li ch hp phap cua
mnh e hnh thanh mot doanh nghiep mi.
Cac hanh vi tap trung kinh te khac theo quy nh cua phap luat.
Cac trng hp tap trung kinh te b cam
Cam tap trung kinh te neu th phan ket hp cua cac doanh nghiep tham gia tap
trung kinh te chiem tren 50% tren th trng lien quan, tr trng hp mot hoac
nhieu ben tham gia tap trung kinh te ang trong nguy c b giai the hoac lam
vao tnh trang pha san; viec tap trung kinh te co tac dung m rong xuat khau
hoac gop phan phat trien kinh te-xa hoi, tien bo ky thuat, cong nghe; hoac
trng hp doanh nghiep sau khi thc hien tap trung kinh te van thuoc loai
doanh nghiep nho va va theo quy nh cua phap luat.
Thu tuc thc hien cac trng hp mien tr
Tham quyen quyet nh viec mien tr:
Bo trng Bo thng mai xem xet, quyet nh viec mien tr bang van ban
quy nh tai ieu 10 va Khoan 1 ieu 19 cua Luat canh tranh;
152
153
Thu tng Chnh phu xem xet, quyet nh mien tr bang van ban quy
nh tai Khoan 2 ieu 19 cua Luat canh tranh.
oi tng nop ho s e ngh hng mien tr la cac ben d nh tham gia
thoa thuan han che canh tranh hoac tap trung kinh te.
6.1.5. Hanh vi canh tranh khong lanh manh
Cac hanh vi canh tranh khong lanh manh c chia lam 3 nhom:
Nhom 1: Xam hai li ch cua oi thu canh tranh
S dung ch dan gay nham lan va kinh doanh hang hoa, dch vu co s
dung ch dan gay nham lan.
Luat canh tranh cam doanh nghiep s dung ch dan gay nham lan ve ten
thng mai, khau hieu kinh doanh, bieu tng kinh doanh, bao b, ch dan a
ly va cac yeu to khac e lam sai lech nhan thc cua khach hang ve hang hoa,
dch vu nham muc ch canh tranh.
Xam pham b mat kinh doanh.
Luat canh tranh cam doanh nghiep tiep can, thu thap thong tin thuoc b mat
kinh doanh bang cach chong lai cac bien phap bao mat cua ngi s hu hp
phap b mat kinh doanh o; tiet lo, s dung thong tin thuoc b mat kinh doanh
ma khong c phep cua chu s hu b mat kinh doanh; vi pham hp ong
bao mat hoac la gat, li dung long tin cua ngi co ngha vu bao mat nham
tiep can, thu thap va lam lo thong tin thuoc b mat kinh doanh o; tiep can, thu
thap thong tin thuoc b mat kinh doanh cua ngi khac khi ngi nay lam thu
tuc theo quy nh cua phap luat lien quan en kinh doanh, lam thu tuc lu hanh
san pham hoac bang cach chong lai cac bien phap bao mat cua c quan nha
nc hoac s dung nhng thong tin o nham muc ch kinh doanh, xin cap
giay phep lien quan en kinh doanh hoac lu hanh san pham.
Ep buoc trong kinh doanh. Luat canh tranh cam doanh nghiep ep buoc
khach hang, oi tac kinh doanh cua doanh nghiep khac bang hanh vi e
doa hoac cng ep e buoc ho khong giao dch hoac ngng giao dch vi
doanh nghiep o.
Chng 2
Giem pha doanh nghiep khac. Luat canh tranh cam doanh nghiep giem
pha doanh nghiep khac bang hanh vi trc tiep hoac gian tiep a ra
thong tin khong trung thc, gay anh hng xau en uy tn, tnh trang tai
chnh va hoat ong kinh doanh cua doanh nghiep o.
Gay roi hoat ong kinh doanh cua doanh nghiep khac. Luat canh tranh
cam doanh nghiep gay roi hoat ong kinh doanh hp phap cua doanh
nghiep khac bang hanh vi trc tiep hoac gian tiep can tr, lam gian oan
hoat ong kinh doanh cua doanh nghiep o.
Nhom 2: Xam hai li ch cua khach hang
Quang cao nham canh tranh khong lanh manh. Luat canh tranh cam
doanh nghiep quang cao so sanh trc tiep hang hoa, dch vu cua mnh
vi hang hoa, dch vu cung loai cua doanh nghiep khac; bat chc mot
san pham quang cao khac e gay nham lan cho khach hang; a thong
tin gian doi hoac gay nham lan cho khach hang ve gia, so lng, chat lng,
cong dung, kieu dang, chung loai, bao b, ngay san xuat, thi han s dung,
xuat x hang hoa, ngi san xuat, ni san xuat, ngi gia cong, ni gia cong,
cach thc s dung, phng thc phuc vu, thi han bao hanh...
Khuyen mai canh tranh khong lanh manh. Luat canh tranh cam doanh
nghiep thc hien cac hoat ong khuyen mai ma gian doi ve giai thng;
khuyen mai khong trung thc hoac gay nham lan ve hang hoa, dch vu
e la doi khach hang; phan biet oi x oi vi cac khach hang nh nhau
tai cac a ban to chc khuyen mai khac nhau trong cung mot chng
trnh khuyen mai; tang hang hoa cho khach hang dung th nhng lai yeu
cau khach hang oi hang hoa cung loai do doanh nghiep khac san xuat
ma khach hang o ang s dung e dung hang hoa cua mnh...
Ban hang a cap bat chnh. Luat canh tranh cam doanh nghiep thc hien
cac hanh vi yeu cau ngi muon tham gia mang li ban hang a cap
phai at coc, phai mua mot so lng hang hoa ban au hoac phai tra mot
khoan tien e c quyen tham gia mang li ban hang a cap; cho
ngi tham gia nhan tien hoa hong, tien thng, li ch kinh te khac chu
yeu t viec du do ngi khac tham gia mang li ban hang a cap; cung
154
155
cap thong tin gian doi ve li ch cua viec tham gia mang li ban hang
a cap, thong tin sai lech ve tnh chat, cong dung cua hang hoa e du
do ngi khac tham gia.
Nhom 3: Can thiep vao moi trng canh tranh
Hanh vi phan biet oi x cua hiep hoi. Luat canh tranh cam cac hiep hoi t
choi doanh nghiep co u ieu kien gia nhap hoac rut khoi hiep hoi neu viec t
choi o mang tnh phan biet oi x va lam cho doanh nghiep o b bat li trong
canh tranh; han che bat hp ly hoat ong kinh doanh hoac cac hoat ong khac
co lien quan ti muc ch kinh doanh cua cac doanh nghiep thanh vien.
6.2. Nhiem vu, quyen han cua c quan quan ly canh tranh
6.2.1. To chc cua c quan quan ly canh tranh
C quan quan ly canh tranh Viet Nam la Cuc quan ly canh tranh- Bo Thng
mai c thanh lap theo Ngh nh so 06/2006/N-CP ngay 9/1/2006 cua
Chnh phu.
6.2.2. Nhiem vu, quyen han cua c quan quan ly canh tranh
Kiem soat qua trnh tap trung kinh te theo quy nh cua Luat canh tranh;
Thu ly ho s e ngh hng mien tr, e xuat y kien e Bo trng Bo
Thng mai quyet nh hoac trnh Thu tng Chnh phu quyet nh;
ieu tra cac vu viec canh tranh lien quan en hanh vi han che canh tranh
va hanh vi canh tranh khong lanh manh;
X ly, x phat hanh vi canh tranh khong lanh manh;
Cac nhiem vu khac theo quy nh cua phap luat.
Lu y: Hoi ong canh tranh (Khong phai la c quan quan ly canh tranh)
Hoi ong canh tranh c thanh lap theo quyet nh so 05/2006/N-CP
ngay 9/1/2006 cua Chnh phu.
Nhiem vu cua Hoi ong canh tranh: to chc x ly giai quyet khieu nai oi
vi cac vu viec canh tranh lien quan en hanh vi han che canh tranh theo
quy nh cua Luat canh tranh.
Chng 2
Hoat ong cua Hoi ong canh tranh:
Khi giai quyet vu viec canh tranh, Hoi ong canh tranh hoat ong
oc lap va ch tuan theo phap luat
Bieu quyet theo a so, trng hp so phieu ngang nhau th quyet
nh theo y kien cua Chu toa phien ieu tran
6.3. Trnh t, thu tuc giai quyet vu viec canh tranh
6.3.1. Mot so van e chung
Nguyen tac to tung canh tranh bao gom 3 nguyen tac:
Viec giai quyet vu viec canh tranh lien quan en hanh vi han che
canh tranh thc hien theo quy nh cua Luat canh tranh;
Viec giai quyet vu viec canh tranh lien quan en hanh vi canh tranh
khong lanh manh thc hien theo quy nh cua luat canh tranh va
phap luat ve x ly vi pham hanh chnh;
Trong qua trnh tien hanh to tung canh tranh, ieu tra vien, Thu
trng c quan quan ly canh tranh, thanh vien Hoi ong canh tranh
trong pham vi, quyen han cua mnh phai gi b mat kinh doanh cua
doanh nghiep, ton trong quyen va li ch hp phap cua ca nhan, to
chc co lien quan.
Ap dung cac bien phap ngan chan hanh chnh: Thu trng c quan quan
ly canh tranh, Chu tch Hoi ong canh tranh co quyen ap dung mot so
bien phap ngan chan hanh chnh theo quy nh ve x ly vi pham hanh
chnh trong trng hp quy nh tai khoan 6 ieu 76 va khoan 4 ieu 79
cua Luat canh tranh.
Ngi tham gia to tung canh tranh bao gom ben khieu nai, ben b ieu
tra, luat s, ngi lam chng, ngi giam nh, ngi phien dch, ngi
co quyen li va ngha vu lien quan.
C quan tien hanh to tung canh tranh bao gom c quan quan ly canh
tranh va Hoi ong canh tranh.
156
157
Ngi tien hanh to tung canh tranh bao gom thanh vien Hoi ong canh
tranh, Thu trng c quan quan ly canh tranh, ieu tra vien, th ky phien
ieu tran.
Tham quyen giai quyet cac vu viec canh tranh
C quan quan ly canh tranh
Hoi ong canh tranh: Hoi ong canh tranh co nhiem vu to chc x
ly, giai quyet khieu nai oi vi cac vu viec canh tranh lien quan en
hanh vi han che canh tranh theo quy nh cua Luat canh tranh.
Hieu lc cua quyet nh x ly vu viec canh tranh: Quyet nh x ly vu viec
canh tranh co hieu lc phap luat sau ba mi ngay, ke t ngay ky, neu
trong thi han o khong b khieu nai theo quy nh tai ieu 107 cua Luat
canh tranh.
Trach nhiem chu ph x ly vu viec canh tranh: Ben b ket luan vi pham
quy nh cua Luat canh tranh phai tra ph x ly vu viec canh tranh.
Trng hp ben b ieu tra khong vi pham quy nh cua Luat nay th ben
khieu nai phai tra ph x ly vu viec canh tranh.
Trong trng hp viec ieu tra vu viec canh tranh c tien hanh theo quy nh
tai khoan 2 ieu 65 cua Luat nay, neu ben b ieu tra khong vi pham quy nh
cua Luat canh tranh th c quan quan ly canh tranh phai chu ph x ly vu viec
canh tranh.
6.3.2. Trnh t, thu tuc giai quyet vu viec canh tranh
Khieu nai vu viec canh tranh: To chc, ca nhan co quyen khieu nai en
c quan quan ly canh tranh neu cho rang quyen va li ch hp phap cua
mnh b xam pham do hanh vi vi pham quy nh cua Luat canh tranh.
Ben khieu nai phai chu trach nhiem ve tnh trung thc cua cac chng c a
cung cap cho c quan quan ly canh tranh.
Thu ly ho s khieu nai: C quan quan ly canh tranh co trach nhiem thu
ly ho s khieu nai. C quan quan ly canh tranh co trach nhiem thong bao
Chng 2
cho ben khieu nai ve viec thu ly ho s trong thi han 7 ngay lam viec,
ke t ngay tiep nhan ho s.
ieu tra vu viec canh tranh
ieu tra s bo: Viec ieu tra s bo c tien hanh theo quyet nh
cua Thu trng c quan quan ly canh tranh khi ho s vu viec khieu
nai c c quan quan ly canh tranh thu ly va phat hien co dau hieu
vi pham luat nay.
Thi han ieu tra s bo la 30 ngay, ke t ngay co quyet nh ieu tra s bo.
Ket thuc ieu tra s bo, Thu trng c quan quan ly canh tranh phai ra quyet
nh nh ch ieu tra hoac ieu tra chnh thc.
ieu tra chnh thc:
oi vi vu viec thoa thuan han che canh tranh, lam dung v tr thong lnh th
trng, lam dung v tr oc quyen hoac tap trung kinh te, noi dung ieu tra bao
gom: xac minh th trng lien quan, xac minh th phan tren th trng lien quan
en ben b ieu tra, thu thap va phan tch chng c ve hanh vi vi pham. Thi han
ieu tra la 180 ngay, trong trng hp can thiet Thu trng c quan quan ly canh
tranh co the gia han nhng khong qua 2 lan, moi lan khong qua 60 ngay.
oi vi cac vu viec canh tranh khong lanh manh, ieu tra vien phai xac nh
can c cho rang ben b ieu tra a hoac ang thc hien hanh vi canh tranh
khong lanh manh. Thi han ieu tra oi vi cac vu viec nay la 90 ngay, ke t
ngay co quyet nh. Trong trng hp can thiet Thu trng c quan quan ly
canh tranh co the gia han nhng khong qua 60 ngay.
Sau khi ket thuc ieu tra, Thu trng c quan quan ly canh tranh chuyen
bao cao ieu tra cung ho s lien quan en hanh vi han che canh tranh
en Hoi ong canh tranh. Neu co dau hieu toi pham th chuyen c quan
co tham quyen e khi to vu an hnh s.
Thanh lap Hoi ong x ly vu viec canh tranh: Sau khi nhan c bao cao
ieu tra va ho s vu viec canh tranh, Chu tch Hoi ong canh tranh quyet
nh thanh lap Hoi ong x ly vu viec canh tranh.
158
159
Hoi ong x ly vu viec canh tranh trong thi han 30 ngay, ke t ngay nhan
c ho s phai ra mot trong cac quyet nh: m phien ieu tran, tra ho s e
ieu tra bo sung, nh ch giai quyet vu viec canh tranh.
Phien ieu tran c thc hien oi vi cac vu viec canh tranh thuoc tham
quyen giai quyet cua Hoi ong canh tranh.
Phien ieu tran c to chc cong khai. Trng hp noi dung ieu tran co lien
quan en b mat quoc gia, b mat kinh doanh th phien ieu tran c to chc
kn. Hoi ong x ly vu viec canh tranh tien hanh thao luan, bo phieu kn va
quyet nh theo a so, sau khi nghe nhng ngi tham gia phien ieu tran trnh
bay y kien va tranh luan.
6.3.3. Giai quyet khieu nai quyet nh x ly vu viec canh tranh cha co hieu
lc phap luat
Tham quyen giai quyet khieu nai: Trong trng hp khong nhat tr mot
phan hoac toan bo noi dung quyet nh x ly vu viec canh tranh cua Hoi
ong x ly vu viec canh tranh, cac ben co quyen khieu nai len Hoi ong
canh tranh.
Trong trng hp khong nhat tr mot phan hoac toan bo noi dung quyet nh
x ly vu viec canh tranh cua Thu trng c quan quan ly canh tranh, cac ben
co quyen khieu nai len Bo trng Bo Thng mai.
Tham quyen tiep nhan n khieu nai la c quan a ban hanh quyet nh
x ly vu viec canh tranh.
Hau qua cua viec khieu nai quyet nh x ly vu viec canh tranh:
Nhng phan cua quyet nh x ly vu viec canh tranh b khieu nai th
cha c a ra thi hanh;
C quan tiep nhan n co trach nhiem xem xet, gi ho s cung y kien
e ngh cua mnh len c quan co tham quyen giai quyet khieu nai quy
nh tai ieu 107 Luat canh tranh.
Thi han giai quyet khieu nai la 30 ngay, ke t ngay nhan c ho s khieu
nai. Trong trng hp phc tap co the gia han nhng khong qua 30 ngay.
Chng 2
Quyet nh giai quyet khieu nai co hieu lc ke t ngay ky.
Trong trng hp khong nhat tr vi quyet nh giai quyet khieu nai, cac
ben lien quan co quyen khi kien vu an hanh chnh oi vi mot phan
hoac toan bo noi dung cua quyet nh giai quyet khieu nai en Toa an
nhan dan tnh, thanh pho trc thuoc trung ng.
Hau qua cua viec khi kien: Nhng phan cua quyet nh x ly vu viec canh
tranh khong b khi kien tra Toa an van tiep tuc c a ra thi hanh.
6.4. X ly vi pham phap luat ve canh tranh
Cac hnh thc x phat: Moi hanh vi vi pham phap luat ve canh tranh th
ca nhan, to chc vi pham ch phai chu mot trong cac hnh thc x phat
canh cao hoac phat tien.
Ngoai ra, tuy theo tnh chat, mc o vi pham, to chc, ca nhan vi pham con co
the b ap dung mot hoac cac hnh thc phat bo sung va ap dung cac bien phap
khac e khac phuc hau qua.
Tham quyen x phat, x ly vi pham phap luat ve canh tranh: Hoi ong
x ly vu viec canh tranh, Hoi ong canh tranh, c quan quan ly canh
tranh co tham quyen x phat, x ly vi pham theo quy nh tai ieu 119
Luat canh tranh.
Cac c quan khac co tham quyen x phat oi vi hanh vi vi pham quy nh ve
canh tranh khong lanh manh lien quan en s hu tr tue theo quy nh cua
phap luat ve x ly vi pham hanh chnh.
Thi hanh quyet nh x ly vu viec canh tranh
Neu ben phai thi hanh khong t nguyen thi hanh quyet nh x ly vu
viec canh tranh th ben c thi hanh co quyen lam n yeu cau c
quan quan ly nha nc co tham quyen to chc thc hien quyet nh
x ly vu viec canh tranh thuoc pham vi, chc nang, nhiem vu cua c
quan o.
Trng hp quyet nh x ly vu viec canh tranh co lien quan en tai
san cua ben phai thi hanh th ben c thi hanh co quyen yeu cau
160
161
c quan thi hanh an dan s tnh, thanh pho trc thuoc trung ng ni
co tru s, ni c tru hoac ni co tai san cua ben phai thi hanh to chc
thc hien quyet nh x ly vu viec canh tranh.
7. CHNH SACH THUE OI VI HANG HOA XUAT KHAU, NHAP KHAU
Thue xuat khau, thue nhap khau, Thue Gia tr gia tang, Thue Tieu thu ac biet
la cac sac thue thuoc loai thue gian thu - thue khong anh trc tiep vao thu
nhap hoac tai san cua ngi nop thue ma anh gian tiep thong qua viec mua
ban, tieu dung hang hoa va dch vu.
Luat thue xuat khau, thue nhap khau ban hanh nam 1991, co hieu lc thi hanh
t au nam 1992; a c sa oi, bo sung vao cac nam 1993, 1998 va 2005;
Luat thue Gia tr gia tang ban hanh nam 1998 a c sa oi, bo sung lan 1
nam 2003, lan 2 nam 2005; Luat Thue tieu thu ac biet ban hanh nam 1998
c sa oi, bo sung vao cac nam 2003 va 2005. Sau mot thi gian thc hien,
cac Luat thue noi tren a at c cac yeu cau e ra o la: phat huy tac dung
tch cc trong viec bao ho va thuc ay san xuat trong nc, ho tr chuyen dch
c cau kinh te theo hng cong nghiep hoa, hien ai hoa, bao am nguon thu
quan trong trong ngan sach nha nc va gop phan chu ong hoi nhap kinh te
quoc te, m rong hoat ong kinh te oi ngoai.
Hang hoa xuat khau, nhap khau thuoc oi tng chu thue theo quy nh cua
cac luat thue con phai chu mot khoan thu chenh lech gia theo quy nh cua
Chnh phu.
7.1. Thue xuat khau, thue nhap khau
Cac van ban phap ly quy nh ve thue xuat nhap khau gom Luat thue xuat
khau, thue nhap khau do Quoc hoi ban hanh, sau Luat la Ngh quyet cua Uy
ban thng vu Quoc hoi ve Bieu thue xuat khau, thue nhap khau theo Danh
muc nhom hang chu thue (Bieu khung thue xuat khau, thue nhap khau). Di
Luat la Ngh nh cua Chnh phu va cac Thong t cua Bo Tai chnh, Thong t
lien tch cua Bo Tai chnh va cac Bo, nganh co lien quan, cac Quyet nh, Ch
th cua Bo trng Bo Tai chnh va Bo trng cac Bo co lien quan.
Thue xuat khau: Hang hoa xuat khau hien ang c ap dung chnh sach
Chng 2
thue u ai vi mc thue suat thue xuat khau hau het la 0%. Hien tai ch mot
so nhom mat hang, chu yeu la nguyen lieu dang tho va phe lieu la co thue
suat thue xuat khau t 4% en 45%. Cac nhom mat hang co thue va mc thue
suat chi tiet c quy nh tai Quyet nh so 45/2002/Q-BTC ngay 1/5/2002
cua Bo trng Bo Tai chnh.
oi tng chu thue, oi tng khong chu thue, oi tng nop thue:
oi tng chu thue xuat khau, nhap khau bao gom:
Tat ca cac hang hoa xuat khau, nhap khau qua ca khau, bien gii
Viet Nam (ca khau ng bo, ng song, cang bien, cang hang
khong, ng sat lien van quoc te, bu ien quoc te va a iem lam
thu tuc hai quan khac c thanh lap theo quyet nh cua c quan
nha nc co tham quyen);
Hang hoa t th trng trong nc xuat khau vao khu phi thue quan
va ngc lai;
Hang hoa mua ban, trao oi khac c coi la hang hoa xuat khau,
nhap khau eu la oi tng chu thue xuat khau, thue nhap khau.
oi tng khong chu thue: C s cua viec quy nh cac oi tng khong
chu thue da tren quan iem:
Khong thu thue xuat khau, thue nhap khau oi vi mot so oi tng hang
hoa nh hang vien tr nhan ao, hang vien tr khong hoan lai e the
hien quan iem cua Nha nc oi vi cac chnh sach xa hoi, nhan ao,
khong v muc ch kinh doanh li nhuan;
Khong thu thue xuat khau, nhap khau oi vi mot so hang hoa e the
hien quan iem u ai oi vi mot so hoat ong san xuat, nhap khau
hoac kinh doanh nh hang hoa la phan dau kh thuoc thue tai nguyen cua
Nha nc khi xuat khau. Hang hoa t nc ngoai nhap khau vao khu phi
thue quan va ch s dung trong khu phi thue quan; hang hoa t khu phi
thue quan xuat khau ra nc ngoai; hang t khu phi thue quan nay sang
khu phi thue quan khac.
162
163
Khong thu thue xuat khau, thue nhap khau oi vi mot so hang hoa phu
hp thong le quoc te nh hang qua canh, chuyen khau.
oi tng nop thue; oi tng c uy quyen, bao lanh va nop thay thue:
oi tng nop thue theo quy nh tai ieu 4 cua Luat thue xuat khau,
thue nhap khau, bao gom:
Chu hang hoa xuat khau, nhap khau.
To chc nhan uy thac xuat khau, nhap khau.
Ca nhan co hang hoa xuat khau, nhap khau khi xuat canh, nhap canh;
gi hoac nhan hang hoa qua ca khau, bien gii Viet Nam.
oi tng c uy quyen, bao lanh va nop thay thue, bao gom:
ai ly lam thu tuc hai quan trong trng hp c oi tng nop thue
uy quyen nop thue xuat khau, thue nhap khau.
Doanh nghiep cung cap dch vu bu chnh, dch vu chuyen phat nhanh
quoc te trong trng hp nop thay thue cho oi tng nop thue.
To chc tn dung hoac to chc khac hoat ong theo quy nh cua
Luat cac to chc tn dung trong trng hp bao lanh, nop thay thue
cho oi tng nop thue.
Ke khai thue; Thi iem tnh thue; Thi han nop thue
Ke khai thue: oi tng nop thue xuat khau, nhap khau co trach nhiem
ke khai thue tren t khai hai quan.
Noi dung ke khai bao gom:
Ke khai oi tng khong chu thue, oi tng mien thue, oi tng
xet mien thue. Khi ke khai hang hoa thuoc cac oi tng nay can ke
khai ro can c phap ly e xac nh hang hoa thuoc oi tng khong
chu thue, oi tng mien thue, oi tng xet mien thue. V du: hang
thuoc oi tng mien thue theo quy nh tai khoan..., muc I, phan D
Thong t so 113/2005/TT-BTC cua Bo Tai chnh.
Ke khai cac yeu to va cac can c tnh thue nh so lng, tr gia, thue
Chng 2
suat, tnh toan so thue phai nop cua tng sac thue va tong so thue
phai nop cua so hang hoa ke khai tren t khai hai quan.
Thi iem tnh thue
Thi iem tnh thue xuat khau, thue nhap khau la thi iem oi tng nop thue
ang ky T khai hai quan vi c quan hai quan. Thue xuat khau, thue nhap
khau c tnh theo thue suat, tr gia tnh thue va ty gia tnh thue tai thi iem
tnh thue. Trng hp oi tng nop thue khai bao ien t th thi iem tnh
thue thc hien theo quy nh ve thu tuc hai quan ien t.
Hang hoa xuat khau, nhap khau ang ky T khai hai quan mot lan e xuat
khau, nhap khau nhieu lan th thue xuat khau, thue nhap khau c tnh theo
thue suat, tr gia tnh thue va ty gia tnh thue theo ngay co hang hoa xuat khau,
nhap khau tren c s so lng tng mat hang thc te xuat khau, nhap khau.
Thi han nop thue
Thi han nop thue la khoang thi gian oi tng nop thue phai nop xong thue,
neu nop thue qua thi han nay se b phat cham nop. Moc xac nh iem au
cua thi han nop thue tnh t ngay ang ky t khai hai quan.
Theo yeu cau quan ly cua moi loai hnh xuat, nhap khau, han che toi a viec
chiem dung tien thue ong thi khuyen khch viec tuan thu phap luat, thi han
nop thue theo quy nh hien hanh c phan loai theo cac trng hp sau:
Thi han nop thue oi vi hang hoa xuat khau;
Thi han nop thue oi vi hang hoa nhap khau la hang tieu dung trong
Danh muc hang hoa do Bo Thng mai cong bo;
Thi han nop thue nhap khau oi vi oi tng chap hanh tot phap luat
ve thue;
Thi han nop thue oi vi hang hoa kinh doanh theo phng thc tam
nhap, tai xuat hoac tam xuat, tai nhap;
Thi han nop thue oi vi cac trng hp hang hoa nhap khau khac (bao
gom ca hang hoa la hang tieu dung trong Danh muc hang hoa do Bo
Thng mai cong bo nhng la vat t, nguyen lieu nhap khau e trc tiep
dung cho san xuat)
164
165
Thi han nop thue nhap khau oi vi oi tng cha chap hanh tot phap
luat ve thue;
Thi han nop thue oi vi hang hoa xuat khau, nhap khau trong cac
trng hp khac.
Noi dung iem 2, muc III, Phan C Thong t so 113/2005/TT-BTC ngay
15/12/2005 cua Bo Tai chnh quy nh chi tiet oi tng ap dung theo tng thi
han nop thue.
Bieu thue xuat khau, Bieu thue nhap khau
Can c Ngh quyet cua Uy ban thng vu Quoc hoi ve Bieu thue xuat khau,
thue nhap khau theo Danh muc nhom hang chu thue (Bieu khung thue xuat
khau, thue nhap khau), Bo trng Bo Tai chnh ban hanh Bieu thue xuat khau
va Bieu thue nhap khau u ai.
Viec phan loai hang hoa e xac nh ma so va thue suat tng ng cua tng
mat hang trong Bieu thue, thc hien theo quy nh tai Thong t so 85/2003/TT-
BTC ngay 29/8/2003 cua Bo Tai chnh.
Can c tnh thue; Phng phap tnh thue
oi vi hang hoa ap dung thue suat theo ty le phan tram, can c e tnh
thue bao gom: so lng hang hoa, tr gia tnh thue va thue suat.
So lng hang hoa xuat khau, nhap khau lam can c tnh thue la so
lng tng mat hang thc te xuat khau, nhap khau.
Tr gia tnh thue:
oi vi hang hoa xuat khau, tr gia tnh thue la gia ban tai ca khau xuat
(gia FOB, gia DAF), khong bao gom ph bao hiem (I) va ph van tai (F).
oi vi hang hoa nhap khau, tr gia tnh thue la gia thc te phai tra
tnh en ca khau nhap au tien va c xac nh bang cach ap
dung tuan t sau phng phap xac nh tr gia tnh thue quy nh t
Muc I en Muc VI Phu luc 1 ban hanh kem theo Thong t so
113/2005/TT-BTC va dng ngay phng phap xac nh c tr gia
tnh thue (tr trng hp ngi khai hai quan e ngh bang van ban
Chng 2
th trnh t ap dung cac phng phap xac nh tr gia tnh thue (quy nh
tai cac muc IV va V Phu luc 1 neu tren) co the thay oi cho nhau.
Thue suat:
Thue suat thue xuat khau: Thue suat oi vi hang hoa xuat khau
c quy nh cu the cho tng mat hang tai Bieu thue xuat khau do
Bo Tai chnh ban hanh.
Thue suat thue nhap khau:
(i) Thue suat u ai ap dung oi vi hang hoa nhap khau co xuat x t
nc, nhom nc hoac vung lanh tho thc hien oi x toi hue quoc
trong quan he thng mai vi Viet Nam. Thue suat u ai c quy nh
cu the cho tng mat hang tai Bieu thue nhap khau u ai do Bo Tai
chnh ban hanh. oi tng nop thue t khai va t chu trach nhiem trc
phap luat ve xuat x hang hoa.
(ii) Thue suat u ai ac biet ap dung oi vi hang hoa nhap khau co xuat
x t nc, nhom nc hoac vung lanh tho thc hien u ai ac biet ve
thue nhap khau vi Viet Nam theo the che khu vc thng mai t do,
lien minh thue quan hoac e tao thuan li cho giao lu thng mai bien
gii va trng hp u ai ac biet khac.
ieu kien e c ap dung thue suat u ai ac biet:
Hang hoa nhap khau co giay chng nhan xuat x hang hoa (C/O) t
nc, nhom nc hoac vung lanh tho a co thoa thuan u ai ac biet
ve thue nhap khau vi Viet Nam. Tr hang hoa co xuat x t nc, nhom
nc hoac vung lanh tho a co thoa thuan u ai ac biet ve thue nhap
khau vi Viet Nam nhng tong gia tr lo hang (FOB) khong vt qua 200
USD th khong phai co C/O;
Hang hoa nhap khau phai la nhng mat hang c quy nh cu the trong
thoa thuan va phai ap ng u cac ieu kien a ghi trong thoa thuan;
Giay chng nhan xuat x hang hoa (C/O) phai phu hp vi qui nh cua
phap luat hien hanh ve xuat x hang hoa;
166
167
Cac ieu kien khac (neu co) e c ap dung thue suat u ai ac biet
thc hien theo quy nh cu the tai cac van ban hng dan rieng cho tng
nc, nhom nc hoac vung lanh tho ma Viet Nam co thoa thuan ve
thue suat u ai ac biet.
(iii) Thue suat thong thng ap dung oi vi hang hoa nhap khau co xuat
x t nc, nhom nc hoac vung lanh tho khong thc hien oi x toi
hue quoc va khong thc hien u ai ac biet ve thue nhap khau vi
Viet Nam. Thue suat thong thng c ap dung thong nhat bang
150% mc thue suat u ai cua tng mat hang tng ng quy nh tai
Bieu thue nhap khau u ai.
oi vi hang hoa ap dung thue tuyet oi, can c tnh thue bao gom:
So lng hang hoa xuat khau, nhap khau la so lng tng mat hang thc te
xuat khau, nhap khau trong Danh muc hang hoa ap dung thue tuyet oi.
Mc thue tuyet oi quy nh tren mot n v hang hoa.
Phng phap tnh thue
oi vi hang hoa ap dung thue suat theo ty le phan tram:
Trng hp so lng hang hoa xuat khau, nhap khau thc te co chenh lech so
vi hoa n thng mai do tnh chat cua hang hoa, phu hp vi ieu kien giao
hang va ieu kien thanh toan trong hp ong mua ban hang hoa th so thue
xuat khau, thue nhap khau phai nop c xac nh tren c s tr gia thc thanh
= x x
So thue xuat
nhap khau
phai nop
So lng n v tng mat
hang thc te xuat khau,
nhap khau ghi trong T
khai hai quan
Tr gia tnh thue tnh
tren mot n v
hang hoa
Thue suat cua
tng mat hang
=
x 150%
Thue suat
thong thng
Thue suat
u ai
Chng 2
toan cho hang hoa xuat khau, nhap khau va thue suat tng mat hang.
V du: Doanh nghiep A nhap khau mat hang xang, trong hoa n thng mai
co ghi tr gia thc thanh toan cho lo hang hoa nhap khau la 100 lt xang
x 6.000/lt = 600.000 ong. Tuy nhien, khi lam thu tuc hai quan th so
lng hang hoa thc te nhap khau la 95 lt xang phu hp vi ieu kien
giao hang va ieu kien thanh toan trong hp ong mua ban hang hoa
th trong trng hp nay so thue nhap khau phai nop c xac nh
tren c s tr gia thc thanh toan cho lo hang hoa nhap khau 600.000
ong va thue suat thue nhap khau cua mat hang xang.
oi vi hang hoa ap dung thue tuyet oi:
Ty gia xac nh tr gia tnh thue; ong tien nop thue:
Ty gia gia ong Viet Nam vi ong tien nc ngoai dung e xac nh tr
gia tnh thue la ty gia giao dch bnh quan tren th trng ngoai te lien
Ngan hang do Ngan hang Nha nc Viet Nam cong bo tai thi iem tnh
thue, c ang tren Bao Nhan dan, a tin tren trang ien t hang ngay
cua Ngan hang Nha nc Viet Nam; trng hp vao cac ngay khong
phat hanh Bao Nhan dan, khong a tin len trang ien t hoac co phat
hanh, co a tin len trang ien t nhng khong thong bao ty gia hoac thong
tin cha cap nhat en ca khau trong ngay th ty gia tnh thue cua ngay
hom o c ap dung theo ty gia tnh thue cua ngay lien ke trc o.
Trng hp oi tng nop thue ke khai trc ngay ang ky T khai hai quan
th ty gia tnh thue c ap dung theo ty gia tai ngay oi tng nop thue a ke
khai, nhng khong qua 3 ngay lien ke trc ngay ang ky T khai hai quan.
oi vi cac ong ngoai te cha c Ngan hang Nha nc Viet Nam cong bo
168
x =
So thue xuat khau, thue
nhap khau phai nop
So lng n v tng mat hang
thc te xuat khau, nhap khau ghi
trong T khai hai quan
Mc thue tuyet oi
qui nh tren mot
n v hang hoa
169
ty gia giao dch bnh quan tren th trng ngoai te lien Ngan hang th xac nh
theo nguyen tac ty gia tnh cheo gia ty gia ong o la My (USD) vi ong Viet
Nam va ty gia gia ong o la My vi cac ngoai te o do Ngan hang Nha nc
Viet Nam cong bo tai thi iem tnh thue.
ong tien nop thue: Thue xuat khau, thue nhap khau c nop bang
ong Viet Nam. Trng hp nop thue bang ngoai te th oi tng nop
thue phai nop bang ngoai te t do chuyen oi. Viec quy oi t ngoai te
ra ong Viet Nam theo ty gia giao dch bnh quan tren th trng ngoai te
lien Ngan hang do Ngan hang Nha nc Viet Nam cong bo tai thi iem
tnh thue.
Chnh sach u ai ve thue nhap khau:
Mien thue, xet mien thue
Viec quy nh mot so trng hp hang hoa c mien thue tai Luat thue
xuat khau, thue nhap khau da tren quan iem:
(i) Mien thue nhap khau oi vi mot so hang hoa theo thong le quoc te
hoac hang hoa nhap khau v muc ch kinh doanh thu li nhuan. V du:
hang la tai san di chuyen, hanh ly cua khach xuat nhap canh;
(ii) Mien thue nhap khau oi vi mot so nganh can ho tr, khuyen khch e
tao a phat trien hoac e khuyen khch au t phat trien san xuat, kinh
doanh nh mien thue hang hoa nhap khau tao tai san co nh cua d
an au t, mien thue hang hoa phuc vu cong nghiep ong tau, hang
hoa nhap khau e phuc vu hoat ong dau kh...
(iii) Mien thue nhap khau oi vi mot so hang hoa nhap khau trong thi
han nhat nh theo loai hnh ac thu nh hang tam nhap, tai xuat tham
d hoi ch, trien lam; may moc, thiet b dung cu nghe nghiep tam
nhap, tai xuat...
Cac trng hp mien thue (18 trng hp) va trnh t, thu tuc mien thue thc hien
theo quy nh tai muc I phan D Thong t so 113/2005/TT-BTC cua Bo Tai chnh.
Xet mien thue: la viec c quan co tham quyen can c ho s mien thue
Chng 2
theo quy nh e ban hanh quyet nh mien thue.
Cac trng hp xet mien thue (05 trng hp) va trnh t, thu tuc ho s, tham
quyen xet mien thue thc hien theo hng dan tai muc II phan D Thong t so
113/2005/TT-BTC cua Bo Tai chnh.
Xet giam thue: la viec c quan co tham quyen can c ho s, oi tng giam thue
theo quy nh e xem xet giam thue. Trng hp c xet giam thue gom:
Hang hoa xuat khau, nhap khau ang trong qua trnh giam sat cua c quan hai
quan neu b h hong, mat mat c c quan, to chc co tham quyen giam nh
chng nhan th c xet giam thue tng ng vi ty le ton that thc te cua
hang hoa. Cuc Hai quan a phng can c vao so lng hang hoa b mat mat
va ty le ton that thc te cua hang hoa a c giam nh chng nhan e xem
xet va ra quyet nh giam thue.
Hoan thue, khong thu thue; Truy thu thue
Hoan thue la viec c quan co tham quyen hoan tra lai tien thue a nop
tha hoac chnh sach quy nh c hoan lai thue. Hang hoa thuoc cac
trng hp c hoan thue, khi nhap khau phai nop thue nhng co hang
hoa xuat khau trong thi han nop thue, th se c c quan co tham quyen
ra quyet nh khong thu thue thay v phai nop thue va c hoan thue.
Truy thu thue:
Cac trng hp a c mien thue, xet mien thue theo quy nh cua
Thong t nay, nhng sau o hang hoa s dung vao muc ch khac
vi muc ch a c mien, xet mien thue th phai nop u thue; tr
trng hp chuyen nhng cho oi tng thuoc dien c mien hoac
xet mien thue theo quy nh tai Thong t nay.
Trng hp oi tng nop thue hoac c quan hai quan nham lan
trong ke khai, tnh thue, nop thue th phai truy nop so tien thue con
thieu trong thi han 365 ngay tr ve trc, ke t ngay phat hien co
s nham lan. Ngay phat hien co s nham lan la ngay ky van ban xac
nhan co s nham lan gia oi tng nop thue va c quan hai quan.
Trng hp neu phat hien co s gian lan, tron thue th phai truy thu
170
171
tien thue trong thi han 5 nam tr ve trc, ke t ngay kiem tra phat
hien. Ngay kiem tra phat hien co s gian lan, tron thue la ngay c quan
Nha nc co tham quyen ky quyet nh truy thu thue.
X ly vi pham
oi vi oi tng nop thue: Cac hanh vi nop cham tien thue, tien phat;
Khong thc hien ke khai thue, nop thue theo ung quy nh; Khai man
tron thue; Khong nop thue, nop phat theo quyet nh x ly ve thue se b
x ly theo cac hnh thc x phat nh: phat cham nop, x ly vi pham hanh
chnh, phat tien va b cng che thi hanh bang cac bien phap trch tien gi
tai ngan hang, tam gi hang hoa hoac ke bien tai san, khong co lam thu tuc
nhap khau cac chuyen hang tiep theo.
Trong thi han 60 ngay ke t ngay ang ky t khai hai quan, oi tng nop
thue t phat hien sai sot, nham lan va chu ong nop so tien thue con thieu th
c mien x phat.
Ngi co hanh vi tron thue vi so lng ln hoac a b x phat vi pham hanh
chnh ve hanh vi tron thue ma con vi pham th b truy cu trach nhiem hnh s
theo quy nh cua phap luat.
oi vi cong chc hai quan hoac ca nhan co lien quan.
Cong chc hai quan hoac ca nhan khac li dung chc vu, quyen han
e chiem dung, tham o tien thue th phai boi thng cho Nha nc
toan bo so tien thue a chiem dung, tham o va tuy theo tnh chat,
mc o vi pham ma b x ly ky luat, x phat hanh chnh hoac b truy
cu trach nhiem hnh s theo quy nh cua phap luat.
Cong chc hai quan thieu tinh than trach nhiem, co y lam trai, bao
che cho ngi vi pham hoac co hanh vi khac vi pham quy nh cua
Luat thue xuat khau, thue nhap khau va cua Ngh nh so
149/2005/N-CP ngay 8/12/2005 cua Chnh phu quy nh chi tiet thi
hanh Luat thue xuat khau, thue nhap khau th tuy theo tnh chat, mc
o vi pham ma b x ly ky luat, x phat hanh chnh hoac b truy cu
Chng 2
trach nhiem hnh s; neu gay thiet hai th phai boi thng theo quy
nh cua phap luat.
7.2. Thue gia tr gia tang
oi tng chu thue: Theo quy nh hien hanh, oi tng chu thue GTGT
la hang hoa, dch vu san xuat kinh doanh, tieu dung Viet Nam.
oi tng nop thue: la to chc, ca nhan co hoat ong san xuat, nhap
khau, kinh doanh hang hoa, dch vu thuoc oi tng chu thue GTGT.
oi tng khong chu thue: Luat thue GTGT quy nh mot so trng hp
thuoc oi tng khong chu thue GTGT nh: mot so nganh san xuat nong
nghiep, thuy hai san; dch vu y te, van hoa, giao duc, ao tao; vu kh, kh tai
phuc vu an ninh, quoc phong, hang vien tr, hang qua tang...
Cac oi tng khong chu thue GTGT c quy nh cu the tai Thong t so
120/2003/TT-BTC cua Bo Yai chnh.
Can c tnh thue GTGT: bao gom: so lng hang hoa, gia tnh thue, thue suat.
So lng hang hoa tnh thue GTGT: la so lng thc te.
Gia tnh thue GTGT: Theo quy nh cua Luat thue GTGT, gia tnh thue
GTGT c quy nh theo oi tng chu thue la hang nhap khau hay san
xuat trong nc (hang hoa xuat khau co thue suat thue GTGT 0%).
oi vi hang nhap khau, gia tnh thue GTGT la gia tnh thue hang hoa nhap
khau cong thue nhap khau (neu co), cong thue TTB (neu co).
Trng hp c giam thue nhap khau, thue TTB th gia tnh thue GTGT la
gia tnh thue nhap khau cong vi thue NK, thue TTB tnh theo mc thue phai
nop sau khi a c giam.
Trng hp c mien thue NK, thue TTB th gia tnh thue GTGT la gia tnh
thue hang NK (do thue NK, thue TTB a c mien).
V du: Cong ty New Kids nhap khau lo hang o chi bup be Barbie, gia tnh thue
NK ca lo hang la 1.000.000 VN, thue suat thue NK o chi la 10%, gia
tnh thue GTGT cua lo hang tren xac nh nh sau:
172
173
Gia tnh thue GTGT = Gia tnh thue NK + (Gia tnh thue NK x 10%)
= 1.000.000 + (1.000.000 x 10%)
= 1.000.000 + 100.000
= 1.100.000 VN
Thue suat thue GTGT:
Luat thue GTGT hien hanh quy nh 3 mc thue suat thue GTGT: 0%, 5%, va
10%. Trong o:
Mc thue suat thue GTGT 0% ch ap dung oi vi hang hoa, dch vu xuat
khau.
Mc thue suat 5% ap dung oi vi mot so loai hang hoa, dch vu ac biet
thiet yeu va c ch ro ten trong Luat thue GTGT va cac van ban hng
dan thc hien.
Cac hang hoa, dch vu con lai khac, ap dung thue suat thue GTGT 10%.
e xac nh cu the mc thue suat thue GTGT oi vi hang hoa nhap khau, Bo
Tai chnh a ban hanh Thong t so 62/2004/TT-BTC hng dan thc hien mc
thue suat thue GTGT theo Danh muc Bieu thue nhap khau u ai.
Ke khai, nop thue GTGT hang hoa nhap khau: C s nhap khau hang hoa
thuoc oi tng chu thue GTGT hang hoa nhap khau co trach nhiem ke khai,
nop t khai va nop thue theo tng lan nhap khau cung vi viec ke khai, nop
thue nhap khau. Thi han nop thue GTGT thc hien theo thi han nop thue
nhap khau.
Phng phap tnh thue:
Thue GTGT
phai nop
= x x
So lng
hang hoa NK
Gia tnh thue
GTGT
Thue suat
thue GTGT
Chng 2
7.3. Thue Tieu thu ac biet (TTB):
oi tng chu thue: Mot so hang hoa, dch vu san xuat, nhap khau, tieu
dung trong nc.
oi tng nop thue: To chc, ca nhan co hoat ong san xuat, nhap khau
hang hoa, kinh doanh, dch vu thuoc oi tng chu thue TTB.
oi tng khong thuoc dien chu thue: Luat thue TTB quy nh mot so
trng hp hang hoa dch vu thuoc oi tng khong thuoc dien chu thue
TTB, nh: hang hoa, dch vu do c s san xuat, gia cong trc tiep xuat khau
hoac ban, uy thac cho cac c s kinh doanh xuat khau e xuat khau; hang hoa
c hng u ai thue, hang hoa thc chat khong c lu lai e tieu dung tai
Viet Nam...
Cac trng hp hang hoa khong thuoc dien chu thue TTB c quy nh cu
the tai Luat thue TTB va cac van ban hng dan.
Can c tnh thue TTB:
Can c tnh thue TTB oi vi hang nhap khau theo tng lan nhap khau la so
lng n v tng mat hang thc te nhap khau, gia tnh thue TTB, thue suat
thue TTB. Trong o:
So lng: la so lng thc te nhap khau.
Gia tnh thue TTB oi vi hang nhap khau: La gia tnh thue nhap khau
cong thue nhap khau. (Cach xac nh gia tnh thue GTGT tng t nh
cach xac nh gia tnh thue GTGT).
Gia tnh thue nhap khau c xac nh theo cac quy nh cua Luat thue xuat
khau, thue nhap khau.
Trng hp c giam thue nhap khau th gia tnh thue TTB la ga tnh thue
nhap khau cong thue nhap khau tnh theo mc thue phai nop sau khi a c
giam; Trng hp c mien thue nhap khau th gia tnh thue TTB la gia tnh
thue nhap khau (do thue nhap khau a c mien).
Thue suat thue TTB: Theo quy nh hien hanh co 8 loai hang hoa va 5
loai dch vu thuoc oi tng chu thue TTB. Mc thue suat thue TTB
174
175
c quy nh cu the tai Khoan 2 ieu 1 Luat sa oi, bo sung mot so
ieu cua Luat thue TTB va Luat thue GTGT so 57/2005/QH11 ngay
29/11/2005 va cac van ban hng dan.
Ke khai, nop thue TTB oi vi hang nhap khau:
C s nhap khau hang hoa thuoc oi tng chu thue TTB ke khai va nop t
khai theo tng lan nhap khau cung vi viec ke khai thue nhap khau, nop thue
theo tng lan nhap khau. Thi han ke khai va thi han nop thue TTB thc
hien theo thi han ke khai, nop thue nhap khau.
Phng phap tnh thue
7.4. Thu chenh lech gia: (phu thu)
Nguon thu chenh lech gia hang xuat nhap khau c xac nh nh sau:
oi vi hang nhap khau la chenh lech gia gia ban trong nc c th
trng chap nhan vi gia von hang nhap khau, bao gom gia nhap khau
thc te co tnh u chi ph van tai, ph bao hiem en cang nhap khau, thue
nhap khau theo luat nh va chi ph lu thong.
oi vi hang xuat khau la chenh lech gia gia gia xuat khau thc te
khong bao gom chi ph van tai, ph bao hiem vi gia von hang xuat khau,
bao gom gia mua thc te, thue xuat khau theo luat nh va ph lu thong
trong nc.
Khoan chenh lech gia c xac nh bang ty le phan tram (%) oi vi
tng mat hang, neu la hang nhap khau la ty le phan tram (%) gia phan
chenh lech gia phat sinh vi gia nhap khau thc te, bao gom ca ph van
chuyen ngoai nc, ph bao hiem ve en cang nhap khau. Neu la hang xuat
khau la ty le phan tram (%) gia phan chenh lech gia phat sinh oi vi gia
Thue TTB
phai nop
So lng
hang hoa NK
Gia tnh thue
GTGT
Thue suat
thue TTB
= x x
Chng 2
xuat khau thc te tai cang xuat khau, khong tnh chi ph ngoai nc.
Hang hoa xuat khau, nhap khau va khu che xuat, thiet b vat t hang hoa
nhap khau theo Luat au t nc ngoai tai Viet Nam; Hang xuat khau
nhap khau e lam hang mau, quang cao, d hoi ch trien lam; hang vien
tr hoan lai va khong hoan lai; hang lam qua bieu, hang hoa va hanh ly
cua ngi xuat canh, nhap canh khong phai nop chenh lech gia.
8. TAI CHNH DOANH NGHIEP VA VAN E KE TOAN, KIEM TOAN OI VI
DOANH NGHIEP
8.1. Ve Ke toan- kiem toan:
8.1.1. e ap ng s phat trien ngay cang a dang cua cac loai hnh kinh te
trong c che th trng va ieu kien hoi nhap, ngay 17/6/2003, Luat Ke toan
a c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha Viet Nam thong qua, va
c Chu tch nc cong bo theo Lenh so 12/2003/L/CTN ngay 26/6/2003.
ay la van ban phap luat au tien, ln nhat, bao trum toan bo nhng quy nh
cua Nha nc lien quan en hoat ong va quan ly hoat ong ke toan kiem toan
trong doanh nghiep. Sau khi co Luat Ke toan, can c Luat Ke toan, Chnh phu
a ban hanh 5 Ngh nh hng dan va quy nh chi tiet cac van e ma Luat
a giao Chnh phu hng dan, cu the Ngh nh so 128/2004/N-CP ngay
31/5/2004 cua Chnh phu ve viec Quy nh chi tiet va hng dan thi hanh mot
so ieu cua Luat Ke toan ap dung trong lnh vc ke toan nha nc; Ngh nh
so 129/2004/N-CP ngay 31/5/2004 cua Chnh phu ve viec Quy nh chi tiet
va hng dan thi hanh mot so ieu cua Luat Ke toan ap dung trong hoat ong
kinh doanh; Ngh nh so 185/2004/N-CP ngay 4/11/2004 cua Chnh phu ve
X phat vi pham hanh chnh trong lnh vc ke toan; Ngh nh so 105/2004/N-
CP ngay 30/3/2004 cua Chnh phu ve Kiem toan oc lap va Ngh nh so
133/2005/N-CP ngay 31/10/2005 cua Chnh phu ve viec sa oi, bo sung
mot so ieu cua Ngh nh so 105/2004/N-CP ngay 30/3/2004 ve Kiem toan
oc lap. Tren c s cac ngh nh cua Chnh phu, Bo Tai chnh a ban hanh
khoang 20 Quyet nh, Thong t ve lnh vc ke toan kiem toan.
8.1.2. He thong cac van ban noi tren lien quan en doanh nghiep, ang chu y
nhat la: Ngh nh so 129/2004/N-CP ngay 31/5/2004 cua Chnh phu ve Quy
176
177
nh chi tiet va hng dan thi hanh mot so ieu cua Luat Ke toan ap dung trong
hoat ong kinh doanh. Noi dung chu yeu lien quan en hoat ong ke toan kiem
toan c quy nh tai Ngh nh nay, gom:
Th nhat, ve Chng t ke toan: ngoai cac quy nh ve Mau chng t ke
toan, ngh nh nay cung bo sung them cac quy nh ve chng t ien t, ieu
kien s dung chng t ien t, chng t ke toan sao chup, dch chng t ke
toan ra tieng Viet, hoa n ban hang; ong thi, cung tha nhan gia tr chng
t ien t, ch ky ien t tren chng t ien t. Ve gia tr chng t ien t c
quy nh tai khoan 1 ieu 8 Ngh nh nay, trng hp mot chng t bang giay
c chuyen thanh chng t ien t e giao dch, thanh toan th chng t ien
t se co gia tr thc hien nghiep vu kinh te, tai chnh, va khi o chng t bang
giay ch co gia tr lu gi e theo doi va kiem tra, khong co hieu lc e giao
dch, thanh toan. Hoac oi vi hoa n ban hang, khoan 1 ieu 10 quy nh
cac to chc, ca nhan thuoc hoat ong kinh doanh co s dung hoa n ban
hang, khi ban le hang hoa hoac cung cap dch vu mot lan co gia tr di mc
quy nh cua Bo Tai chnh th khong bat buoc phai lap hoa n ban hang, tr
khi ngi mua hang yeu cau giao hoa n th ngi ban hang phai lap va giao
hoa n theo ung quy nh. Hang hoa ban le hoac cung cap dch vu mot lan
co gia tr di mc quy nh tuy khong bat buoc phai lap hoa n ban hang
nhng van phai lap bang ke ban le hang hoa, dch vu hoac co the lap hoa n
ban hang theo quy nh e lam chng t ke toan. Trng hp lap bang ke ban
le hang hoa, dch vu th cuoi moi ngay phai can c vao so lieu tong hp cua
bang ke e lap hoa n ban hang trong ngay theo quy nh.
Th hai, ve So ke toan: Ngh nh so 129/2004/N-CP ngay 31/5/2004 cua
Chnh phu quy nh viec la chon va cu the hoa so ke toan, viec ghi so ke toan
bang may vi tnh. Ngoai cac quy nh ve hnh thc cac so ke toan thong
thng, ngh nh nay cung cho phep cac doanh nghiep c la chon hnh
thc ghi so ke toan bang may vi tnh, trng hp doanh nghiep thc hien theo
hnh thc nay, th phan mem ke toan la chon phai ap ng c cac ieu kien
va tieu chuan cua phan mem ke toan c quy nh tai Thong t so
103/2005/TT-BTC ngay 24/11/2005 cua Bo Tai chnh ve Tieu chuan va ieu
kien phan mem ke toan.
Chng 2
Th ba, ve Bao cao tai chnh: Ngh nh so 129/2004/N-CP ngay
31/5/2004 cua Chnh phu quy nh cu the ve thi han nop bao cao tai chnh,
thi han cong khai bao cao tai chnh nam. oi vi cac trng hp c mien
lap va nop bao cao tai chnh, th cac n v ke toan c mien lap va nop
BCTC gom: Van phong ai dien cua doanh nghiep nc ngoai hoat ong tai
Viet Nam, ho kinh doanh ca the va to hp tac quy nh tai iem h, k khoan 1
ieu 2 ngh nh nay. Tuy nhien, cac n v ke toan c mien lap va nop bao
cao tai chnh neu tren van phai lap bang ke khai nop thue theo quy nh cua
phap luat.
Th t, ve cac tai lieu ke toan: cac quy nh lien quan en tai lieu ke toan
nh cac tai lieu ke toan phai lu tr, bao quan, lu tr tai lieu ke toan, ni lu
tr tai lieu ke toan, lu tr chng t ien t, viec tieu huy tai lieu ke toan cung
c quy nh ro rang tai ngh nh so 129/2004/N-CP ngay 31/5/2004 cua
Chnh phu.
Ngoai ra, mot so quy nh lien quan en ngi lam cong tac ke toan tai cac
n v ke toan la c s e cac doanh nghiep trien khai, ap dung.
e cu the hoa Ngh nh so 129/2004/N-CP ngay 31/5/2004 cua Chnh phu,
nam 2006, Bo Trng Bo Tai chnh a ban hanh Quyet nh so 15/2006/Q-
BTC ngay 30/3/2006 ve viec ban hanh Che o ke toan doanh nghiep ap dung
cho tat ca cac doanh nghiep thuoc moi lnh vc, moi thanh phan kinh te. Che
o Ke toan doanh nghiep ban hanh kem theo Quyet nh so 15/2006/Q-BTC
a thay the Che o Ke toan doanh nghiep ban hanh kem theo Quyet nh so
1141/Q/TCKT ngay 1/11/1995 cua Bo trng Bo Tai chnh. Che o ke toan ban
hanh lan nay gom 4 noi dung c ban vi cac sa oi, bo sung chu yeu nh sau:
Th nhat, chng t ke toan la mot trong 4 noi dung c ban cua cong viec
ke toan thuoc bat ky n v ke toan nao. Noi dung nay c quy nh t ieu
17 en ieu 22 cua Luat Ke toan. Ve nguyen tac, cac thong tin, tai lieu ke toan
co gia tr phap ly ve tnh hnh kinh te, tai chnh va chng t ke toan co v tr
quan trong, gi vai tro quyet nh en chat lng cua cong viec ke toan, chat
lng va hieu qua kinh te, tai chnh cua n v. Hau het cac hanh vi vi pham
phap luat ve quan ly tai chnh, tham o, tham nhung, vu li cho ca nhan hay tap
178
179
the... eu bat nguon t viec lam sai lech chng t ke toan. Tai Quyet nh nay,
ch co mot so t mau Chng t ke toan la bat buoc theo ung mau do Bo Tai
chnh hoac c quan co tham quyen ban hanh nh: Phieu thu, Phieu chi, Bien
lai thu tien, Hoa n Gia tr gia tang, Hoa n ban hang thong thng, Phieu
xuat kho kiem van chuyen noi bo, Phieu xuat kho hang gi ai ly, Hoa n dch
vu cho thue tai chnh, Bang ke thu mua hang hoa mua vao khong co hoa n.
oi vi cac bieu mau chng t ke toan hng dan, cac doanh nghiep co the
mua san hoac t thiet ke mau, t in, nhng phai am bao cac noi dung chu
yeu cua chng t quy nh tai ieu 17 Luat Ke toan.
e phu hp vi thc te va s phat trien cua giao dch ien t trong tng lai,
phu hp vi thong le ke toan quoc te va Luat Ke toan, Che o ke toan doanh
nghiep lan nay cung quy nh ve he thong bieu mau chng t ke toan, kap
chng t ke toan, ky chng t ke toan, trnh t luan chuyen chng t ke toan,
dch chng t ke toan ra tieng Viet, s dung, quan ly, in va phat hanh bieu mau
chng t ke toan. Cac doanh nghiep co s dung chng t ien t cho hoat
ong kinh te, tai chnh va ghi so ke toan th phai tuan thu theo quy nh cua
cac van ban phap luat ve chng t ien t. Ngoai ra, chng t ke toan trong
cac doanh nghiep hien nay khong ch c lap tai Viet Nam ma con phat sinh
t cac nc vi nhieu ngon ng khac nhau. V vay, Che o ke toan doanh
nghiep mi quy nh la cac chng t ke toan ghi bang tieng nc ngoai, khi s
dung e ghi so ke toan Viet Nam phai c dch ra tieng Viet; nhng chng
t t phat sinh hoac nhieu lan phat sinh nhng co noi dung khong giong nhau
th phai dch toan bo noi dung chng t ke toan; nhng chng t phat sinh
nhieu lan, co noi dung giong nhau th ban au phai dch toan bo, t ban th
hai tr i ch dch nhng noi dung chu yeu nh: ten chng t, ten n v va ca
nhan lap, ten n v va ca nhan nhan, noi dung kinh te cua chng t, chc
danh cua ngi ky tren chng t...; ong thi, ngi dch phai ky, ghi ro ho ten
va chu trach nhiem ve noi dung dch ra tieng Viet va ban chng t dch ra tieng
Viet phai nh kem vi ban chnh bang tieng nc ngoai.
Th hai, So ke toan trong n v ke toan la phng tien e tong hp va he
thong hoa toan bo cac nghiep vu kinh te phat sinh tai n v, ong thi la c
s lap bao cao tai chnh va bao cao ke toan quan tr. Ngoai cac quy nh ve
Chng 2
so ke toan, che o ke toan doanh nghiep mi a tha nhan: Ke toan tren may
vi tnh la mot hnh thc ke toan mi khong phu thuoc vao 4 hnh thc ke toan
thng thc hien bang tay nh: Nhat ky chung, Nhat ky So Cai, Chng t ghi
so va Nhat ky - Chng t. Doanh nghiep c chon mot trong 5 hnh thc ke
toan tren.
Ke toan tren may vi tnh la phng thc hu hieu, thc hien c moi yeu cau
cua ke toan la: ay u, kp thi, ro rang, chnh xac, trung thc, co he thong va
thuan tien cho viec oi chieu, so sanh. Nha nc khuyen khch moi doanh
nghiep thc hien ke toan tren may vi tnh, la chon cac chng trnh phan mem
ke toan thoa man cac tieu chuan va ieu kien theo quy nh cua Bo Tai chnh
tai Thong t 103/2005/TT-BTC ngay 24/11/2005.
Che o ke toan doanh nghiep lan nay con quy nh mot iem het sc quan
trong oi vi doanh nghiep la thi iem sa cha sai sot tren so ke toan ghi
bang tay hoac ghi bang may vi tnh. Trng hp viec ghi so ke toan c thc
hien bang may vi tnh, khi cac sai sot c phat hien trc khi nop bao cao tai
chnh cho c quan nha nc co tham quyen th c sa cha trc tiep tren
so ke toan cua nam o tren may vi tnh; hoac neu sai sot c phat hien sau
khi a nop bao cao tai chnh cho c quan nha nc co tham quyen th c
phep sa cha trc tiep tren so ke toan cua nam phat hien ra sai sot tren may
vi tnh va ghi chu vao dong cuoi cua so ke toan nam co sai sot. Cac trng
hp sa cha khi ghi so ke toan bang may vi tnh eu c thc hien theo
Phng phap ghi so am hoac Phng phap ghi bo sung. Quy nh nay giup
cho doanh nghiep khong phai lap lai bao cao tai chnh cua nam hoac cua cac
ky sau khi phat hien ra sai sot.
Th ba, ve tai khoan ke toan, Che o ke toan doanh nghiep lan nay a
sa oi va bo sung mot so tai khoan ke toan cho phu hp vi cac hoat ong
kinh te- tai chnh phat sinh, nh: D phong giam gia hang ton kho, D phong
giam gia au t ngan han (dai han), D phong phai thu kho oi, au t chng
khoan ngan han, au t vao cong ty lien ket, au t vao cong ty con, Von gop
lien doanh, Chi ph thue thu nhap ... Hau het cac hoat ong kinh te - tai chnh
o eu c hng dan cu the trong Che o ke toan doanh nghiep mi nham
180
181
phu hp vi cac hoat ong kinh te, tai chnh phong phu cua nen kinh te th
trng nh hng xa hoi chu ngha.
Th t, ve bao cao tai chnh, Bao cao tai chnh la mot trong nhng ket qua
cuoi cung cua cong viec ke toan, so vi quy nh hien hanh a co nhng bc
oi mi can ban, nh theo quy nh mi th "Bao cao lu chuyen tien te" la mot
trong 4 mau bao cao ma bat ky doanh nghiep nao cung phai lap cho ky ke toan
nam theo phng phap trc tiep hoac gian tiep.
ong thi vi Quyet nh so 15/2006/Q-BTC ngay 30/3/2006 cua Bo trng
Bo Tai chnh neu tren, nam 2006 Bo Tai chnh cung ban hanh Thong t so
53/2006/TT-BTC ngay 12/6/2006 ve Hng dan ap dung ke toan quan tr trong
doanh nghiep. Muc ch cua thong t nay nham giup cac doanh nghiep san
xuat, kinh doanh to chc tot cong tac ke toan. Thong t 53/2006/TT-BTC ngay
12/6/2006 cung hng dan doanh nghiep to chc thc hien ke toan quan tr
theo cac noi dung: to chc van dung chng t ke toan, tai khoan ke toan, so
ke toan va to chc lap bao cao ke toan quan tr va to chc phan tch thong tin
kinh te, tai chnh. Mot so noi dung ke toan quan tr chu yeu cung c hng
dan, gom: (i) ke toan quan tr chi ph va gia thanh san pham, (ii) ke toan quan
tr ban hang va ket qua kinh doanh; (iii) phan tch moi quan he gia chi ph,
khoi lng va li nhuan; (iv) La chon thong tin thch hp cho viec ra quyet
nh; (v) Lap d toan ngan sach san xuat, kinh doanh; (vi) Ke toan quan tr mot
so khoan muc khac. ong thi, mot so noi dung hng dan to chc bo may
ke toan va ngi lam ke toan quan tr tai thong t nay cung la c s e ap dung
oi vi cac doanh nghiep, nhat la cac doanh nghiep mi thanh lap.
8.1.3. oi vi cac doanh nghiep, to chc co von au t nc ngoai tai Viet
Nam, Bo Tai chnh a ban hanh Thong t so122/2004/TT-BTC ngay
22/12/2004 ve Hng dan thc hien che o ke toan - kiem toan oi vi cac
doanh nghiep, to chc co von nc ngoai hoat ong tai Viet Nam. Noi dung
cua thong t nay quy nh viec to chc bo may ke toan, n v tien te, ch viet,
ky ke toanTrong o quy nh cu the mot so noi dung, nh: tai lieu e ngh sa
oi, bo sung che o ke toan; hoac cac trng hp sa oi, bo sung che o ke
toan phai c Bo Tai chnh chap thuan, nh: (i) bo sung, sa oi che o ke
Chng 2
toan ap dung, bao gom: sa oi noi dung va ket cau mau chng t ke toan bat
buoc; bo sung hoac sa oi tai khoan cap I hoac tai khoan cap II ve ten, ky
hieu va noi dung, phng phap hach toan cac nghiep vu kinh te phat sinh ac
thu; sa oi so ke toan ve noi dung, trnh t va phng phap ghi chep so ke
toan; sa oi ch tieu bao cao tai chnh hoac thay oi ket cau, phng phap lap
bao cao tai chnh; (ii) S dung n v tien te trong ke toan khong phai la ong
Viet Nam; (iii) ang thc hien che o ke toan Viet Nam nay can bo sung, sa
oi nh quy nh tai iem 1.1 khoan 1 muc II Thong t nay; (iv) oi vi cac
doanh nghiep, to chc a c chap thuan thc hien che o ke toan khac vi
che o ke toan doanh nghiep Viet Nam nay chuyen oi sang ap dung che o
ke toan Viet Nam co bo sung, sa oi theo quy nh tai iem 1.1 khoan 1
muc II Thong t so 122/2004/TT-BTC.
8.2. Ve Tai chnh doanh nghiep:
Theo Luat phap hien hanh, che o tai chnh doanh nghiep van con mot so s
khac biet gia cac cong ty nha nc vi cac doanh nghiep thuoc cac thanh
phan kinh te khac, cu the:
8.2.1. oi vi cac cong ty nha nc: Luat Doanh nghiep Nha nc 2003 a tao
ra bc chuyen bien manh me trong qua trnh nha nc quan ly va au t von
vao cac doanh nghiep hoat ong theo Luat Doanh nghiep 1999, Luat Khuyen
khch au t nc ngoai, Luat Hp tac xa. Luat DNNN 2003 a phan biet ro
rang, ay u quyen cua ai dien chu s hu vi quyen quan tr kinh doanh cua
doanh nghiep trong lnh vc tai chnh, m rong quyen han ong thi tang
cng trach nhiem, gan ngha vu vi quyen li cua ngi quan ly ieu hanh
doanh nghiep, quyen va ngha vu ve tai chnh cua chu s hu oi vi Cong ty
Nha nc.
Quan ie m m i cu a Lua t DNNN 2003 c the hie n ta i Ngh nh
199/2004/N-CP ngay 3/12/2004 cua Chnh phu ve ban hanh Quy che quan
ly tai chnh cua cong ty nha nc va quan ly von nha nc au t vao doanh
nghiep khac (sau ay goi tat la Quy che quan ly tai chnh), trong o co cac quy
nh ve au t von, ve quan ly von va tai san tai cac cong ty nha nc, quan
ly doanh thu - chi ph, trch lap cac quy va viec phan phoi li nhuan.
182
183
Ve au t von, Ngh nh nay cung quy nh viec cap va bo sung von ieu le cho
cac oi tng theo quy nh tai ieu 1 Quy che quan ly tai chnh ban hanh kem
theo Ngh nh so 199/2004/N-CP ngay 3/12/2004 cua Chnh phu, trong o nhan
manh en trach nhiem, ngha vu cua ai dien chu s hu c quy nh tai ieu
6, 7 Quy che quan ly tai chnh ban hanh kem theo ngh nh neu tren.
Ve Quy che quan ly von va tai san tai cac cong ty nha nc, Luat DNNN 2003
va cac ieu 9, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 20 tai Ngh nh so 199/2004/N-CP quy
nh tai ve Nguyen tac phan cap gia chu s hu vi doanh nghiep tren c s
gia tr va trach nhiem oi vi viec quyet nh au t, s dung von va tai san
cua doanh nghiep. Viec phan cap trach nhiem ro rang nham tao cho cac nha
quan ly, ieu hanh doanh nghiep c quyen chu ong va co trach nhiem oi
vi tng hoat ong tai chnh trong cac hoat ong kinh doanh cua doanh nghiep.
Ve quan ly doanh thu - chi ph Quy che quan ly tai chnh ban hanh kem theo
Ngh nh so 199/2004/N-CP ngay 3/12/2004 cua Chnh phu c ban van theo
nhng quy nh trong quy che tai chnh hien hanh cung nh trong chuan mc
ke toan ve doanh thu va chi ph. Tuy nhien, Quy che quan ly tai chnh ban hanh
kem theo Ngh nh so 199/2004/N-CP neu tren quy nh chi ph hoi hop, giao
dch, hoa hong moi gii, quang cao, tiep th, xuc tien thng mai c tnh theo
chi ph thc te phat sinh. Do o, ngi quan ly va ieu hanh doanh nghiep
c quyen quyet nh va chu trach nhiem trc tiep ve cac khoan chi ph lien
quan en doanh nghiep. Tren c s hieu qua va tang li nhuan, cong ty phai
quan ly chat che cac khoan chi ph e giam chi ph va gia thanh san pham
bang viec xay dng, ban hanh va to chc thc hien cac nh mc kinh te - ky
thuat phu hp vi ac iem kinh te - ky thuat, nganh, nghe kinh doanh, mo
hnh to chc quan ly, trnh o trang b cua cong ty. Theo o, cac nh mc c
cong bo cong khai cho moi oi tng e thc hien, kiem tra va giam sat. Ve
quan ly chi ph oi vi nhng doanh nghiep hoat ong trong lnh vc oc
quyen, ieu 24 Quy che quan ly tai chnh ban hanh kem theo Ngh nh so
199/2004/N-CP quy nh: hang nam, cac doanh nghiep nay phai bao cao vi
c quan ai dien chu s hu va c quan tai chnh tnh hnh thc hien chi ph
san xuat kinh doanh e bao am s kiem tra giam sat, tranh li dung bien oc
quyen Nha nc thanh oc quyen doanh nghiep. Trong o, noi dung bao cao
Chng 2
phai phan tch, so sanh gia thc hien va nh mc cac loai chi ph khau hao
tai san co nh, chi ph lao ong tien lng, chi ph nguyen, nhien, vat lieu, chi
ph quan ly doanh nghiep, trong o mot so khoan chi ph nh chi ph quang
cao, tiep th, giao dch, tiep khach, chi ph khac, xac nh ro nguyen nhan, trach
nhiem cua tap the, ca nhan oi vi viec thc hien vt nh mc.
Ve trch lap quy va phan phoi li nhuan, li nhuan thc hien cua cong ty sau
khi bu ap lo nam trc theo quy nh cua Luat thue thu nhap doanh nghiep
va nop thue thu nhap doanh nghiep c phan phoi nh sau: (i) Chia lai cho
cac thanh vien gop von lien ket theo quy nh cua hp ong(neu co); (ii) bu
ap khoan lo cua cac nam trc a het thi han c tr vao li nhuan trc
thue; (iii) trch 10% vao quy d phong tai chnh, khi so d quy bang 25% von
ieu le th thoi khong trch na; (iv) trch lap cac quy ac biet t li nhuan sau
thue theo ty le a c Nha nc quy nh oi vi cong ty ac thu ma phap
luat quy nh phai trch lap; (v) so con lai sau khi lap cac quy quy nh tai cac
quy nh tren, khoan nay c phan phoi theo ty le gia von nha nc au t
tai cong ty va von cong ty t huy ong bnh quan trong nam. Viec phan phoi
li nhuan cua Cong ty Nha nc se c phan phoi tren c s am bao hai
hoa gia li ch Nha nc, li ch cong ty va li ch ngi lao ong, trong o:
von do doanh nghiep t huy ong la so tien cong ty huy ong do phat hanh trai
phieu, tn phieu, vay ngan hang thng mai, cac to chc, ca nhan trong va
ngoai nc tren c s cong ty t chu trach nhiem hoan tra ca goc va lai cho
ngi vay theo cam ket. Tuy nhien, cac khoan von vay cua cong ty c Chnh
phu, Bo Tai chnh bao lanh, ho tr lai suat c vay vi lai suat u ai th
khong c tnh vao von do doanh nghiep t huy ong.
Phan li nhuan c chia theo von Nha nc au t c dung e tai au t
bo sung von nha nc tai cong ty nha nc. Trng hp khong can thiet bo
sung von nha nc tai cong ty nha nc, ai dien chu s hu quyet nh ieu
ong ve quy tap trung e au t vao cac cong ty khac theo quy nh.
Li nhuan c chia theo von t huy ong, cong ty c chu ong trch quy
au t phat trien, quy thng ban quan ly ieu hanh, quy khen thng, phuc
li. Mc trch cua phan li nhuan c chia theo von t huy ong vao Quy au
184
185
t phat trien toi thieu la 30%. ai dien chu s hu quyet nh ty le trch cu the
vao cac quy au t phat trien, quy khen thng ban quan ly ieu hanh cong ty
tren c s e ngh cua Hoi ong quan tr (oi vi cong ty co Hoi ong quan tr)
hoac Giam oc (oi vi cong ty khong co Hoi ong quan tr). Viec trch quy
khen thng, phuc li oi vi nhng cong ty con hoat ong co tnh chat Nha
nc ang gi oc quyen, cong ty c thanh lap mi va cong ty c thiet ke
thng xuyen, on nh cung cap cac san pham, dch vu cong ch c quy nh
cu the tai Quy che quan ly tai chnh ban hanh kem theo Ngh nh so
199/2004/N-CP. Cong ty chu ong trch lap cac quy khen thng, phuc li
sau khi tham khao y kien cua Cong oan nham ho tr, khuyen khch ngi lao
ong hoat ong hieu qua hn.
e hng dan chi tiet Ngh nh tren cua Chnh phu, Bo Tai chnh ban hanh Thong
t so 33/2005/TT-BTC ngay 29/4/2005 Hng dan mot so ieu tai Quy che tai
chnh cua cong ty Nha nc va quan ly von nha nc au t vao cac doanh
nghiep khac. Mot so noi dung chu yeu cua Thong t 33/2005/TT-BTC gom:
Th nhat, ve quan ly va s dung von tai cong ty: Thong t nay quy nh
mot so noi dung ve von ieu le, viec s dung von, quy hoac huy ong von.
Ve quan ly va s dung von ieu le, ai dien chu s hu phai xem xet, phe
duyet von ieu le cho cong ty nha nc gi 100% von theo tai Quyet nh so
155/2004/Q-TTg ngay 24/8/2004 cua Thu tng Chnh phu ve ban hanh tieu
ch, danh muc phan loai cong ty nha nc va cong ty thanh vien hach toan oc
lap thuoc tong cong ty nha nc. Theo o, viec phe duyet von ieu le ban au
hoac tang von ieu le cua tong cong ty, cong ty oc lap, cong ty me phai co y
kien bang van ban cua Bo Tai chnh. Cong ty co trach nhiem bao toan von nha
nc au t theo quy nh tai ieu 10 cua Quy che quan ly tai chnh ban hanh
kem theo Ngh nh so 199/2004/N-CP ngay 3/12/2004 cua Chnh phu, trong
Thong t nay cung hng dan chi tiet nh viec huy ong von, cach xac nh
he so am bao mc o bao toan von Rieng viec s dung von, quy cua cac
cong ty cung cap san pham, dch vu cong ch thc hien theo quy nh tai khoan
2 muc A Chng II Thong t so 33/2005/TT-BTC, gom ieu kien ieu ong va
tham quyen ieu ong von va tai san.
Th hai, ve quan ly va s dung tai san tai cong ty: Thong t nay cung
Chng 2
hng dan chi tiet ve cac tai san co nh, au t tai san co nh, quan ly hang
ton kho, quan ly cac khoan n phai thu, nh viec quan ly n phai thu thc hien
theo quy nh tai ieu 18 Quy che quan ly tai chnh ban hanh kem theo Ngh
nh so 199/2004/N-CP va cac quy nh cua phap luat hien hanh ve quan ly,
x ly n ton ong. Trong o, cong ty phai thng xuyen oi chieu cac khoan
phai thu vi khach n, phan loai n e co bien phap thu hoi n ung han, xac
nh nhng khoan n kho oi e trch lap d phong phai thu kho oi.
Th ba, ve quan ly doanh thu va chi ph: Viec quan ly doanh thu, chi ph
thc hien theo Quy che quan ly tai chnh ban hanh kem theo Ngh nh so
199/2004/N-CP ngay 3/12/2004, tuy nhien thong t nay cung hng dan ro
hn ve phng thc xac nh cu the mot so khoan doanh thu, nh oi vi hang
hoa ban tra gop th tnh vao doanh thu theo gia ban tra 1 lan (khong bao gom
lai tra cham) va lai tra cham phan bo vao doanh thu tai chnh hang nam; hoac
oi vi san pham giao khoan trong nong, lam trng, doanh thu la so tien phai
thu trong hp ong, trng hp thu bang san pham th ch tnh doanh thu sau
khi a ban san pham. Ngoai ra, viec xac nh gia thanh san pham, chi ph
dch vu tieu thu cung c hng dan cu the tai thong t nay.
Ve Li nhuan thc hien va phan phoi li nhuan: theo hng dan cua thong t
nay, th li nhuan thc hien cua cong ty sau khi bu ap lo nam trc theo quy
nh cua Luat thue thu nhap doanh nghiep va nop thue thu nhap doanh nghiep
c phan phoi theo quy nh tai ieu 27 Quy che quan ly tai chnh ban hanh
kem theo Ngh nh so 199/2004/N-CP, trong o: (i) von cong ty t huy ong
bnh quan trong nam tnh bang tong so d von huy ong cuoi moi quy chia cho
4 quy; (ii) tien lng lam c s trch quy khen thng, phuc li quy nh tai
khoan 7 ieu 27 Quy che quan ly tai chnh ban hanh kem theo Ngh nh so
199/2004/N-CP la tien lng thc te cua cong ty.
8.2.2. oi vi cac cong ty trach nhiem hu han 1 thanh vien thuoc s hu nha
nc, to chc chnh tr, to chc chnh tr - xa hoi, Bo Tai chnh ban hanh Thong
t so 49/2006/TT-BTC ngay 06/6/2006 sa oi, bo sung Thong t so
58/2002/TT-BTC ngay 28/6/2002 ve Hng dan quy che tai chnh cua cong ty
trach nhiem hu han 1 thanh vien thuoc s hu Nha nc, to chc chnh tr, to
186
187
chc chnh tr - xa hoi. Noi dung cua thong t nay am bao quyen cua ai dien
chu s hu, quyen chu ong trong hoat ong san xuat kinh doanh cua cac nha
quan ly doanh nghiep.
Theo quy nh tai Luat Doanh nghiep nam 2005 se ap dung chung cho cac
doanh nghiep khong phan biet thanh phan kinh te, cac cong ty trach nhiem
hu han 1 thanh vien thuoc s hu nha nc cung se phai chuyen oi sang
cac quy nh chung vi thi gian chuyen tiep la: trong thi han 4 nam ke t
ngay Luat doanh nghiep nam 2005 co hieu lc, cac cong ty nha nc thanh
lap theo quy nh cua Luat DNNN nam 2003 phai chuyen oi thanh cong ty
trach nhiem hu han hoac cong ty co phan theo quy nh cua Luat nay.
Luat Doanh nghiep nam 2005 cung a khang nh Nha nc thc hien cac
quyen cua chu s hu von cua Nha nc tai cac doanh nghiep theo cac
nguyen tac sau: (i) thc hien quyen cua chu s hu vi vai tro la ngi au t
von; (ii) bao toan va phat trien von nha nc; (iii) tach biet chc nang thc hien
cac quyen chu s hu vi chc nang quan ly hanh chnh nha nc; (iv) tach
biet thc hien quyen cua chu s hu oi vi quyen chu ong kinh doanh cua
doanh nghiep; ton trong quyen kinh doanh cua doanh nghiep; (v) thc hien
thong nhat va tap trung cac quyen va ngha vu cua chu s hu ve von. Ngoai
ra, nh ky hang nam, Chnh phu trnh Quoc hoi bao cao tong hp ve thc
trang kinh doanh von s hu nha nc, thc trang bao toan va phat trien gia
tr von au t va tai san s hu nha nc tai doanh nghiep. Hn na, doanh
nghiep do Nha nc thanh lap ke t ngay Luat doanh nghiep 2005 co hieu lc
phai c ang ky, to chc quan ly va hoat ong theo quy nh cua Luat nay
va phap luat co lien quan.
8.2.3. oi vi cac doanh nghiep thuoc cac thanh phan kinh te khac, Luat
Doanh nghiep nam 1999 va sau nay la Luat Doanh nghiep nam 2005 eu ch
quy nh ve hnh thc to chc, bo may, ieu kien thanh lap cua cac loai hnh
doanh nghiep ngoai quoc doanh. Ve tai chnh doanh nghiep, cac doanh nghiep
c quyen chu ong trong kinh doanh, Nha nc quan ly tai chnh cac doanh
nghiep chu yeu thong qua cac luat ve thue, trong o co Luat thue thu nhap
doanh nghiep. Tai Luat nay, cac quy nh lien quan en tai chnh doanh nghiep
Chng 2
co quy nh ve cac khoan chi ph c coi la chi ph hp ly, hp le tai Ngh nh
so 164/2003/N-CP ngay 22/12/2003 cua Chnh phu quy nh chi tiet thi hanh
Luat thue thu nhap doanh nghiep va Thong t so 128/2003/TT-BTC ngay
22/12/2003 cua Bo Tai chnh Hng dan thi hanh Ngh nh so 164/2003/N-
CP ve ngay 22/12/2003 cua Chnh phu quy nh chi tiet thi hanh Luat thue thu
nhap doanh nghiep.
Noi dung chu yeu lien quan en tai chnh doanh nghiep cua Ngh nh so
164/2003/N-CP ngay 22/12/2003 c the hien chu yeu thong qua cac khoan
chi ph c coi la hp ly va c tnh vao doanh thu, nh: Chi ph khau hao cua
tai san co nh s dung cho hoat ong san xuat, kinh doanh hang hoa, dch vu;
Chi ph nguyen lieu, vat lieu, nhien lieu, nang lng, hang hoa thc te s dung
vao san xuat, kinh doanh hang hoa, dch vu lien quan en doanh thu, thu nhap
chu thue trong ky; Tien lng, tien cong, phu cap phai tra cho ngi lao ong
theo quy nh cua Bo Luat Lao ong, tien an gia ca, tien an nh lng;.
Mot so noi dung chu yeu lien quan en tai chnh doanh nghiep cua cac doanh
nghiep a c hng dan cu the hn tai Thong t so 128/2003/TT-BTC ngay
22/12/2003 ve cac khoan chi ph c tnh vao thu nhap chu thue, nh: (i)
TSC nh c trch khau hao vao chi ph hp ly la cac tai san tham gia vao
san xuat, kinh doanh, co ay u hoa n, chng t va cac giay t hp phap
khac chng minh tai san co nh thuoc quyen s hu cua c s kinh doanh,
ong thi phai c quan ly, theo doi, hach toan trong so sach ke toan cua c
s kinh doanh theo che o quan ly va hach toan ke toan hien hanh; (ii) Chi ph
nghien cu khoa hoc, cong nghe (tr phan kinh ph do Nha nc hoac c quan
quan ly cap tren ho tr); chi thng sang kien, cai tien ma sang kien nay mang lai
hieu qua kinh doanh; chi ph cho ao tao lao ong theo che o quy nh; chi cho
y te trong noi bo c s kinh doanh; chi ho tr cho cac trng hoc c Nha nc
cho phep thanh lap va khi chi phai co hoa n, chng t theo che o quy nh.
Trong ieu kien chuyen oi t c che ke hoach hoa tap trung sang c che th
trng, s chuyen oi vai tro cua Nha nc trong ieu tiet v mo nen kinh te la
van e phc tap. Nha nc ong vai tro kep trong nen kinh te nhieu thanh
phan: mot mat, la ngi quan ly v mo he thong doanh nghiep thuoc nhieu
thanh phan kinh te, trong o doanh nghiep nha nc phai c oi x bnh ang
188
189
nh doanh nghiep thuoc cac thanh phan kinh te khac; mat khac, lai la ngi chu
s hu cac doanh nghiep nha nc, du nhieu hay t, Nha nc van muon danh
cho chung s quan tam rieng. Do o, e tao lap c moi trng kinh doanh that
s bnh ang cho cac doanh nghiep, viec ban hanh ong bo cac chnh sach ve
tai chnh doanh nghiep va ke toan - kiem toan cua cac doanh nghiep phu hp vi
s phat trien cua nen kinh te trong giai oan chuyen oi la het sc can thiet.
9. PHAP LUAT VE BAO VE MOI TRNG TRONG KINH DOANH
9.1. Mo i quan he gi a pha t trie n kinh te , thng ma i v i va n e ba o ve
mo i tr ng
e co the xem xet moi quan he gia cac hoat ong kinh te, thng mai vi van
e bao ve moi trng, trc het can nhan thc c moi trng la g va thanh
phan cua moi trng gom nhng yeu to nao. Theo Luat bao ve moi trng nam
2005 th "moi trng bao gom cac yeu to t nhien va vat chat nhan tao bao
quanh con ngi, co anh hng en i song, san xuat, s ton tai, phat trien
cua con ngi va sinh vat", con "thanh phan moi trng la yeu to vat chat tao
thanh moi trng nh at, nc, khong kh, am thanh, anh sang, sinh vat, he
sinh thai va cac hnh thai vat chat khac". Nh vay, e gi cho moi trng trong
lanh, sach ep, am bao phat trien ben vng can bao ve tat ca cac thanh phan
moi trng nh a c neu.
Theo quan iem ve phat trien ben vng th bao ve moi trng va tai nguyen
thien nhien la mot bo phan cau thanh khong the tach ri cua qua trnh phat
trien kinh te, san xuat ra cua cai vat chat. Trong hn mi nam qua, nen kinh
te nc ta lien tuc at mc tang trng cao (6-8% nam) a tao nhieu thuan li
cho qua trnh cong nghiep hoa, hien ai hoa at nc, xoa oi, giam ngheo va
thu hep khoang cach kinh te gia nc ta vi cac nc trong khu vc. Tuy
nhien, do qua trnh tang trng kinh te con da nhieu vao viec khai thac tai
nguyen thien nhien nen a gay tac ong rat ln en moi trng.
Ben canh viec ong gop san pham cho xa hoi, gop phan tang trng kinh te
th viec phat trien nhieu nganh san xuat, che bien, dch vu cung a gay ap lc
ln cho moi trng. Cac nganh cong nghiep che bien va san xuat hang xuat
khau ang c chu y phat trien nh ien t, det may, giay dep, che bien thc
Chng 2
pham, thuy san... Cac san pham cua nhng nganh cong nghiep nay tieu thu
nhieu nguyen lieu va trong qua trnh san xuat thng gay o nhiem moi trng
mc o cao. Cac khu cong nghiep tap trung c phat trien rat nhanh va
thng c xay dng ven ng quoc lo va gan khu dan c cung la mot trong
nhng nguyen nhan gay ach tac giao thong va o nhiem moi trng. Nguon
nhiet ien ot than, dau t cac nha may, x nghiep thai ra gay o nhiem manh
oi vi moi trng khong kh va moi trng nc. S gia tang phng tien giao
thong c gii tai cac o th trong nhng nam qua cung a lam tang o nhiem
bui, kh thai va tieng on do cac hoat ong giao thong gay ra.
Hoat ong san xuat nong nghiep cung tac ong tieu cc ti moi trng. Trong
trong trot nhieu loai thuoc hoa hoc bao ve thc vat va cac loai phan bon c
s dung tuy tien, khong tuan theo cac yeu cau ky thuat cung a gay nen nhng
tac ong sau sac en moi trng. Cac chat thai cua vat nuoi t cac chuong trai
khong c x ly thai ra moi trng gay o nhiem at, nc va khong kh.
Hoat ong nuoi trong thuy san phat trien manh a lam tang lng chat thai o
vao cac nguon nc. Viec khai thac thuy san qua mc va s dung cac bien
phap anh bat huy diet nh dung chat no, chat oc... a lam can kiet nguon
thuy san, co ni a pha huy moi trng song t nhien cua cac loai thuy san,
lam mat i cac he sinh thai ac thu nh san ho, co bien. Cac c s che bien
thuy san tao ra mot lng khong nho cac chat thai ran, nc thai, kh thai oc
hai nhng khong phai c s nao cung co he thong x ly chat thai, nc thai
nen lng cac chat thai, nc thai, kh thai oc hai c thai trc tiep ra moi
trng van la mot trong nhng tac nhan gay o nhiem moi trng at va nc
xung quanh khu vc che bien thuy san.
S phat trien ve du lch cung la mot trong nhng yeu to gay o nhiem moi
trng. Cac chat thai t nhieu khu nha ngh cha qua x ly c thai trc tiep
ra moi trng gay o nhiem moi trng xung quanh. Viec phat trien du lch cung
lam gia tang cac hoat ong san bat ong, thc vat hoang da, khai thac san
ho... lam o lu niem lam can kiet nguon tai nguyen thien nhien, giam a dang
sinh hoc.
Nen kinh te nc ta a va ang hoi nhap sau, rong vi nen kinh te khu vc va
190
191
the gii. Hoi nhap a mang lai nhng thanh tu to ln cho at nc ta, gop
phan giai quyet cac van e xa hoi nh xoa oi giam ngheo, tao cong an viec
lam va bao ve moi trng. Ben canh nhng li ch at c th qua trnh hoi
nhap kinh te quoc te cung gay nhieu ap lc oi vi moi trng, trong o phai
ke en nguy c gia tang o nhiem moi trng t ben ngoai. Viec nhap khau
hang hoa, vat t neu khong c kiem tra, giam sat chat che se dan en nguy
c Viet Nam tr thanh bai thai thiet b, cong nghe lac hau, thanh ni tieu thu
nhng hang hoa kem chat lng, khong am bao cac yeu cau moi trng.
Viec phat trien hang hoa xuat khau cua Viet Nam hien nay co nguy c lam
tang suy thoai moi trng, can kiet tai nguyen thien nhien v cac hang hoa xuat
khau cua nc ta chu yeu da vao khai thac cac loai tai nguyen thien nhien.
oi vi xuat khau nong san, thuy san tuy la mot li the cua nc ta, nhng neu
cac doanh nghiep xuat khau khong am hieu cac quy nh cua phap luat quoc
te (WTO, EU...) ve moi trng th rat de gia tang tranh chap.
9.2. Chnh sach, phap luat cua Nha nc Viet Nam, va phap luat quoc te
ve moi trng
9.2.1. Chnh sach cua Nha nc Viet Nam ve bao ve tai nguyen thien nhien
va moi trng
S dung hp ly tai nguyen thien nhien, bao ve moi trng song trong sach,
duy tr s can bang sinh thai t nhien la ieu kien can thiet e phat trien ben
vng kinh te - xa hoi, nang cao i song va sc khoe nhan dan. Nhan thc
c moi quan he gia phat trien ben vng va bao ve moi trng trong tien
trnh cong nghiep hoa, hien ai hoa at nc, ang va Nha nc ta rat quan
tam en viec khai thac hp ly va hieu qua cac nguon tai nguyen thien nhien,
bao ve va cai thien moi trng song.
Tai Ch th so 36-CT/TW ngay 25 thang 6 nam 1998 cua Bo Chnh tr, Ban chap
hanh trung ng khoa VIII ve tang cng cong tac bao ve moi trng trong thi
ky cong nghiep hoa va hien ai hoa at nc a xac nh muc tieu can at
c trong cong tac bao ve moi trng va phat trien ben vng la ngan nga o
nhiem moi trng, phuc hoi va cai thien moi trng cua nhng ni, nhng vung
a b suy thoai, bao ton a dang sinh hoc, tng bc nang cao chat lng moi
Chng 2
trng cac khu cong nghiep, o th va nong thon, gop phan phat trien kinh
te, xa hoi ben vng, nang cao chat lng cuoc song cua nhan dan. ai hoi
ang lan th IX a khang nh viec tiep tuc oi mi nen kinh te Viet Nam theo
hng cong nghiep hoa, hien ai hoa at nc, trong o "Tang trng kinh te i
lien vi phat trien van hoa, tng bc cai thien i song vat chat va tinh than cua
nhan dan, thc hien tien bo va cong bang xa hoi, bao ve va cai thien moi trng".
Ngay 15 thang 11 nam 2004 Bo Chnh tr a ban hanh Ngh quyet so 41/NQ-
TW ve bao ve moi trng trong thi ky ay manh cong nghiep hoa, hien ai
hoa at nc. Trong Ngh quyet nay co noi dung nhan nh rang e giai quyet
cac van e ve moi trng trong giai oan ay manh cong nghiep hoa, hien ai
hoa at nc can phai co s chuyen bien manh me ve nhan thc va hanh
ong, co s oi mi trong lanh ao, ch ao, ieu hanh va ac biet trong to
chc, trien khai thc hien cong tac bao ve moi trng trong toan ang va toan
xa hoi. Tren c s nhan thc nay, ngh quyet a a ra cac quan iem, muc
tieu, nhiem vu va cac giai phap chnh e ay manh hoat ong bao ve moi trng.
Ngh quyet so 41/NQ-TW cua Bo Chnh tr ve bao ve moi trng trong thi ky
ay manh cong nghiep hoa, hien ai hoa at nc a c the che hoa tai
Quyet nh so 34/2005/Q-TTg ngay 22 thang 02 nam 2005 cua Thu tng
Chnh phu ban hanh Chng trnh hanh ong cua Chnh phu thc hien Ngh
quyet nay. Trong noi dung chng trnh a a ra cac muc tieu, nhiem vu
chung cung nh giao nhiem vu cu the cho cac Bo, nganh trong viec thc hien
Ngh quyet so 41/NQ-TW cua Bo Chnh tr.
9.2.2. Cac van ban phap luat hien hanh cua Viet Nam ve bao ve moi trng
He thong van ban quy pham phap luat hien hanh ve bao ve moi trng gom co:
Hien phap
Ngay trong van ban phap luat cao nhat cua Nha nc ta la Hien phap a co
cac quy nh ve bao ve moi trng. ieu 29 Hien phap nam 1992 (a c sa
oi, bo sung theo Ngh quyet so 51/2001/QH10 ngay 25 thang 12 nam 2001
cua Quoc hoi khoa X, ky hop th 10) quy nh c quan nha nc, n v vu
trang, to chc kinh te, to chc xa hoi, moi ca nhan phai thc hien cac quy nh
192
193
cua Nha nc ve s dung hp ly tai nguyen thien nhien va bao ve moi trng.
Tuy nhien, ay ch la quy nh chung, la c s e xay dng cac van ban phap
luat chuyen nganh ve bao ve moi trng.
Luat bao ve moi trng va cac van ban hng dan thi hanh Luat bao ve
moi trng.
Luat Bao ve moi trng c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha
Viet Nam thong qua ngay 29 thang 11 nam 2005, co hieu lc ke t ngay
1 tha ng 7 na m 2006. Lua t Ba o ve mo i tr ng la a o lua t chung quy
nh toa n die n ve ba o ve mo i tr ng. Lua t na y quy nh ve hoa t o ng
ba o ve mo i tr ng; chnh sa ch, bie n pha p va nguo n l c e ba o ve mo i
tr ng; quye n va ngha vu cu a to ch c, ho gia nh, ca nha n trong ba o
ve mo i tr ng.
Ngh nh so 80/2006/N-CP ngay 9/8/2006 cua Chnh phu ve viec quy
nh chi tiet va hng dan thi hanh Luat Bao ve moi trng nam 2005 va
cac van ban hng dan thi hanh Luat Bao ve moi trng 2005 ang c
xay dng e trnh Chnh phu xem xet, ban hanh.
Cac van ban phap luat ve bao ve tng thanh phan cua moi trng va
cac van ban khac co lien quan en moi trng.
Luat Bao ve va phat trien rng c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu
ngha Viet Nam thong qua ngay 03 thang 12 nam 2004, co hieu lc ke t
ngay 01 thang 4 nam 2005; quy nh ve quan ly, bao ve, phat trien, s dung
rng va quyen va ngha vu cua cac chu rng trong bao ve va phat trien.
Luat Thuy san c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha Viet Nam
thong qua ngay 26 thang 11 nam 2003, co hieu lc t ngay 01 thang 7
nam 2004. Trong Luat nay co cac quy nh ve bao ve moi trng song
cua cac loai thuy san, bao ve moi trng trong hoat ong nuoi trong thuy
san, tieu chuan bao ve moi trng cua tau ca, bao ve moi trng trong
cac hoat ong che bien, mua ban, xuat khau, nhap khau thuy san...
Luat Khoang san c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha Viet
Nam thong qua ngay 20 thang 3 nam 1996, Luat sa oi, bo sung mot
Chng 2
so ieu cua Luat Khoang san c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu
ngha Viet Nam thong qua ngay 14 thang 6 nam 2005. Trong Luat nay
a quy nh rieng mot ieu (ieu 16) ve bao ve moi trng trong hoat
ong khoang san, quan iem bao ve moi trng a c the hien kha ro
trong Luat khoang san.
Luat Tai nguyen nc c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha
Viet Nam thong qua ngay 20 thang 5 nam 1998, co hieu lc t ngay 01
thang 01 nam 1999. Luat nay quy nh ve trach nhiem bao ve tai nguyen
nc, phong, chong suy thoai, can kiet nguon nc va o nhiem nguon;
ve viec xa nc thai vao nguon nc; ve viec khai thac, s dung tai
nguyen nc.
Ngoai cac luat neu tren, trong he thong cac van ban phap luat ve bao
ve moi trng con co cac luat khac cung co nhng ieu khoan ve bao
ve moi trng nh Bo luat Hang hai, Luat at ai, Luat Dau kh, Phap
lenh bao ve va kiem dch thc vat, phap lenh thu y..., cac Ngh nh cua
Chnh phu, quyet nh cua Thu tng Chnh phu va thong t cua cac Bo,
nganh hng dan thi hanh cac Luat noi tren.
Cac Cong c quoc te ve moi trng
T nhng nam 1980 Viet Nam a ky ket nhieu cong c quoc te ve moi trng.
Viec ky ket, tham gia cac cong c quoc te chng to Viet Nam a quan tam
va cam ket bao am thc hien bao ve moi trng toan cau. Di ay la danh
muc nhng cong c ma Viet Nam a ky ket, tham gia.
Cong c ve bao ve di san van hoa va t nhien the gii a ra cac ngha
vu va trach nhiem cua moi quoc gia co di san van hoa va t nhien trong
lanh tho cua mnh phai thc hien nhng bien phap thch hp ve phap ly,
khoa hoc, ky thuat, hanh chnh va tai chnh can thiet cho viec xac nh,
bao ve, bao ton trng bay va khoi phuc di san. Ngay 19/10/1987 Viet
Nam chnh thc phe chuan Cong c ve bao ve di san van hoa va t
nhien the gii.
Cong c 1971 ve cac vung at ngap nc co tam quan trong quoc te,
194
195
ac biet la ni c tru cua loai chim nc (Cong c RAMSAR). Cong c
nay nham bao ton ni c tru cua loai chim nc. Viet Nam tham gia Cong
c nay thang 9 nam 1989.
Cong c quoc te ve ngan nga o nhiem dau do tau bien a ra nhng
cam ket chung nham ngan nga o nhiem moi trng bien do viec thai ra
nhng chat co hai hoac nhng chat co cha cac chat co hai. Viet Nam
tham gia Cong c nay thang 8 nam 1991.
Cong c Vien 1985 ve bao ve tang o-zon xac lap s kiem soat ve cac
chat lam giam tang o - zon. Viet Nam gia nhap Cong c nay va Ngh
nh th Montreal (1987) vao thang 1 nam 1994.
Cong c 1973 ve buon ban quoc te nhng loai ong vat, thc vat co
nguy c b e doa tuyet chung (Cong c CITES). Cong c nay xac
nh nhng giong, loai b e doa tuyet chung, nhng giong loai co nguy
c b e doa tuyet chung va cac giong loai b e doa tuyet chung cap
quoc gia va cac bien phap e han che buon ban nhng loai ong, thc
vat hoang da nguy cap, co nguy c tuyet chung. Viet Nam gia nhap Cong
c nay thang 1 nam 1994.
Cong c Lien hp quoc ve Luat bien 1982 co quy nh cho phep cac
quoc gia tham gia hoac t co bien phap nham ngan chan, giam thieu va
kiem soat o nhiem moi trng bien. Viet Nam phe chuan Cong c nay
thang 7 nam 1994.
Cong c khung ve bien oi kh hau khong a ra cac bien phap kiem
soat quoc te, nhng cac quoc gia thanh vien can cam ket tch cc ieu
tra kh gay hieu ng nha knh, xay dng chien lc va chng trnh quoc
gia nham thch hp hoa vi s bien oi cua kh hau. Viet Nam phe chuan
Cong c nay ngay 16/11/1994.
Cong c a dang sinh hoc co muc tieu c ban la bao ve a dang sinh
hoc, chia se li ch co c t viec s dung nguon gen; cac quoc gia co
chu quyen khai thac tai nguyen cua mnh theo Hien chng Lien hp
quoc va phap luat quoc te e thc hien chnh sach moi trng cua mnh.
Tuy nhien, cac quoc gia can am bao cho cac hoat ong nay khong gay
Chng 2
nguy hai cho moi trng. Viet Nam phe chuan Cong c nay ngay
16/11/1994.
Cong c 1989 ve van chuyen qua bien gii cac chat oc hai va loai bo
chung (Cong c Basel) a ra mot pham vi rong nhng cam ket chung
cho cac nc thanh vien co the cam nhap cac chat thai oc hai va cac
chat thai khac. Viet Nam phe chuan Cong c nay thang 3 nam 1995.
9.3. Mot so van e chung ve phap luat moi trng lien quan en hoat ong
cua doanh nghiep
9.3.1. oi vi cac doanh nghiep bat au hoat ong au t san xuat kinh doanh
Khi lap d an e ngh c quan nha nc co tham quyen phe duyet, cap phep
au t, xay dng, san xuat, kinh doanh neu d an nam trong danh muc cac d
an phai lap bao cao anh gia tac ong moi trng cua Chnh phu, theo cac
tieu ch c neu ra di ay, th ong thi vi viec lap bao cao nghien cu
kha thi phai lap bao cao anh gia tac ong moi trng trnh c quan nha nc
co tham quyen phe duyet:
D an cong trnh quan trong quoc gia;
D an co s dung mot phan dien tch at hoac co anh hng xau en
khu bao ton thien nhien, vn quoc gia, khu di tch lch s - van hoa, di
san t nhien, danh lam thang canh a c xep hang;
D an co nguy c anh hng en nguon nc lu vc song, vung ven
bien, vung co he sinh thai c bao ve;
D an xay dng ket cau ha tang khu kinh te, khu cong nghiep, khu cong
nghe cao, khu che xuat, cum lang nghe;
D an xay dng o th mi, khu dan c tap trung;
D an khai thac, s dung nc di at, tai nguyen thien nhien quy mo ln;
D an co tiem an nguy c ln gay tac ong xau vi moi trng.
Cac d an neu tren ch c phe duyet, cap phep au t, xay dng, khai thac
sau khi bao cao anh gia tac ong moi trng a c phe duyet.
Cac c s san xuat, kinh doanh, dch vu quy mo ho gia nh va cac oi tng
196
197
khong thuoc cac trng hp phai lap bao cao anh gia tac ong moi trng
neu tren th phai co ban cam ket bao ve moi trng c ang ky vi c quan
nha nc co tham quyen va cac oi tng nay ch c trien khai hoat ong
san xuat, kinh doanh, dch vu sau khi a ang ky ban cam ket bao ve moi
trng vi c quan nha nc co tham quyen.
9.3.2. oi vi cac doanh nghiep ang hoat ong san xuat, kinh doanh, dch vu
Cac doanh nghiep ang hoat ong san xuat, kinh doanh, dch vu phai thc
hien ung, ay u cac noi dung bao ve moi trng neu trong bao cao anh gia
tac ong moi trng va cac yeu cau cua quyet nh phe duyet bao cao anh
gia tac ong moi trng hoac cac noi dung a ghi trong ban cam ket bao ve
moi trng va chu s kiem tra, giam sat cua c quan nha nc a phe duyet
bao cao hoac a ang ky ban cam ket bao ve moi trng va cua cong ong
dan c ni doanh nghiep hoat ong.
9.3.3. oi vi cac doanh nghiep hoat ong xuat khau
Cac doanh nghiep hoat ong xuat khau ngoai viec phai tuan thu cac tieu chuan
ve ve sinh, an toan thc pham cua Viet Nam can lu y en cac yeu cau ve moi
trng cua phap luat quoc te nh yeu cau ve moi trng cua WTO, EU...
Cac yeu cau ve moi trng trong khuon kho cua WTO, ac biet la cac quy nh
cua Hiep nh ve hang rao ky thuat trong thng mai (TBT) va Hiep nh ve
nhng bien phap ve sinh va ve sinh thc vat (SPS) va nhng yeu cau ve moi
trng cua EU co the gay kho khan oi vi cac nc ang phat trien trong viec
tm kiem va tham nhap th trng nc ngoai. V du, cac yeu cau ky thuat va
tieu chuan (v du nh yeu cau oi vi nganh det khong c s dung cac loai
thuoc nhuom khong than thien vi moi trng), yeu cau ve bao b, ong goi
than thien vi moi trng, yeu cau ve nhan sinh thai... co the anh hng en
viec xuat khau hang hoa cua doanh nghiep ti cac nc phat trien.
Tuy nhien, mot khi san pham cua doanh nghiep a ap ng c cac tieu
chuan san pham (v du c cap mot nhan hieu sinh thai tai th trng EU) th
a chng to c hnh anh ve chat lng va s than thien vi moi trng cua
doanh nghiep va san pham cua doanh nghiep o va san pham cua ho se co
nhieu kha nang at c c hoi e tham nhap vao cac th trng khac. Do o,
Chng 2
e bao am cho hoat ong xuat khau cua doanh nghiep phat trien th cac
doanh nghiep can thiet phai nghien cu, tm hieu ky cac quy nh ve moi
trng cua cac th trng ma doanh nghiep mong muon tham nhap.
10. CAC HNH THC GIAI QUYET TRANH CHAP TRONG KINH DOANH
10.1. Trong tai va giai quyet tranh chap bang trong tai
Trong tai phi chnh phu nc ta c thanh lap t thang 9 nam 1994, theo Ngh
nh so 116/ N CP ngay 5/9/1994 cua Chnh phu ve to chc va hoat ong
cua trong tai kinh te phi chnh phu (sau ay goi tat la Ngh nh 116). Khac
phuc nhng nhc iem cua Ngh nh 116, va e ap ng yeu cau cua tien
trnh hoi nhap nen kinh te quoc te, Uy ban Thng vu Quoc hoi a ban hanh
Phap lenh Trong tai nam 2003. ay la mot bc tien quan trong, m rong cac
hnh thc giai quyet tranh chap ben ngoai Toa an. Theo Phap lenh trong tai
nam 2003, moi tranh chap phat sinh trong hoat ong thng mai eu co the
a ra giai quyet tai trong tai. Cac phan quyet trong tai c bao am cng
che thi hanh theo quy nh cua phap luat.
Theo quy nh tai khoan 1 ieu 2 cua Phap lenh Trong tai nam 2003 th Trong
tai la phng thc giai quyet tranh chap phat sinh trong hoat ong thng mai
c cac ben thoa thuan va c tien hanh theo trnh t, thu tuc to tung do
Phap lenh nay quy nh.
Co nhieu phng thc giai quyet tranh chap ngoai con ng toa an nh
Thng lng, trung gian, hoa giai nhng so vi cac phng thc giai quyet
tranh chap tren th viec la chon phng thc giai quyet tranh chap bang trong
tai co mot so u iem nh:
Th nhat, tnh chung tham va hieu lc cua quyet nh trong tai oi vi viec
giai quyet tranh chap trong kinh doanh quoc te.
Tnh chung tham cua quyet nh trong tai khong ch co gia tr bat buoc oi
vi cac ben ng s ma no con khien cac ben khong the chong an hay
khang cao. Xet x tai trong tai ch co mot cap xet x. Khi tuyen phan quyet
xong, Uy ban Trong tai (Hoi ong trong tai) hoan thanh nhiem vu va cham
dt s ton tai cua mnh. ieu nay khac vi viec xet x tai toa an.
198
199
Hieu lc quyet nh cua trong tai
Quyet nh trong tai c tuyen mot nc, ve nguyen tac, ch co hieu lc oi
vi cac ben ng s nc o. Co ngha la quyet nh trong tai ch co hieu
lc phap ly trong pham vi lanh tho cua nc co trong tai. oi vi tranh chap co
yeu to quoc te, viec ra i cua Cong c New York nam 1958 ve cong nhan
va thi hanh quyet nh cua trong tai nc ngoai a tao c s phap ly thuan li
cho viec thi hanh hieu lc cua quyet nh trong tai nc ngoai.
Theo Cong c New-York, cac quyet nh cua trong tai cua bat ky nc thanh
vien nao cua Cong c, neu hoi u cac ieu kien, eu c toa an cua cac
nc thanh vien khac tha nhan va thi hanh thong qua cac thu tuc phap ly linh
hoat, mem deo va thien ch. en nay, a co tren 100 quoc gia, trong o co Viet
Nam, khap cac chau luc tren the gii tha nhan Cong c nay.
Th hai, tnh b mat
Trong tai la mot tien trnh giai quyet tranh chap co tnh rieng biet. Hau het phap
luat ve trong tai cua cac nc eu tha nhan nguyen tac trong tai x kn (in
camera) neu cac ben khong quy nh khac.
ay la u iem oi vi nhng doanh nghiep khong muon cac chi tiet trong vu
tranh chap cua mnh b em ra cong khai, tiet lo trc toa an (hoac cong
chung) - ieu ma cac doanh nghiep luon coi la toi k trong hoat ong kinh
doanh cua mnh.
Th ba, tnh lien tuc
Hoat ong trong tai dien ra lien tuc v Hoi ong trong tai (Uy ban trong tai) xet
x vu kien a c cac ben la chon, hoac c ch nh e giai quyet vu kien
o. Cac trong tai vien theo suot vu kien t au en cuoi, v vay, ho co c hoi
tm hieu tnh tiet vu viec. ieu nay co li ngay ca khi cac ben muon hoa giai
hoac giai quyet tranh chap thong qua am phan, trong tai co the ho tr cac
ben at ti mot thoa thuan. ieu nay thng khong xay ra toa an.
Th t, tnh linh hoat
Giai quyet tranh chap bang trong tai co tnh linh hoat, mem deo, nang ong va
Chng 2
de thch ng hn so vi toa an. Toa an, khi xet x phai tuan thu mot cach ay
u va nghiem khac (cng nhac) cac quy nh co tnh quy trnh, thu tuc, trnh t
... c quy nh trc o. ieu nay khong phai la hoan toan phu hp vi hoat
ong kinh doanh cua doanh nghiep.
Th nam, tiet kiem thi gian
Tnh lien tuc, toc o cua cac hoat ong kinh te va kinh doanh, ac biet hoat
ong kinh doanh quoc te oi hoi cac ben khong the lang ph thi gian, ieu ma
cac toa an se rat kho ap ng c do luon phai giai quyet nhieu tranh chap
cung mot luc gay ra kha nang ach tac ho s.
Giai quyet tranh chap bang toa an cho phep cac ben c quyen khang an
cung lam cho tien o b keo dai. Trong thc te, giai quyet tranh chap bang
trong tai, v du nh giai quyet tranh chap bang VIAC thng keo dai toi a la
6 thang, con tai toa an co the keo dai hang nam tri.
Th sau, duy tr c quan he oi tac
Viec xet x tranh chap bang trong tai co tnh b mat se tranh cho cac ben nguy
c lam ton thng en moi quan he hp tac. Trong khi o, xet x cong khai tai
toa an thng de lam cho cac ben ri vao tnh the oi ch nhau vi ket cuc la
mot ben c tha nhan nh la ngi chien thang, con ben kia thay mnh that
s nh mot ke thua cuoc.
Xet x bang trong tai se lam giam mc o xung ot cang thang cua nhng bat
ong tren c s nhng cau hoi gi m, trong mot khong gian kn ao nhe
nhang... o la nhng yeu to tao ieu kien e cac ben duy tr c quan he oi
tac, quan he thien ch oi vi nhau. Va ac biet, s t nguyen thi hanh quyet
nh trong tai cua mot ben se lam cho ben kia co s tin tng tot hn trong
quan he lam an trong tng lai.
Th bay, trong tai cho phep cac ben s dung c kinh nghiem cua cac
chuyen gia.
u iem nay the hien quyen c chon trong tai vien cua cac ben ng s,
ieu ma khong ton tai toa an.
200
201
Cac ben co the chon mot Hoi ong trong tai da tren nang lc, s hieu biet
vng vang cua ho ve phap luat thng mai quoc te, ve cac lnh vc chuyen
nganh co tnh chuyen sau nh chng khoan, licensing, leasing, XNK hang hoa
va dch vu, s hu tr tue...
10.1.1. To tung trong tai va mot so van e can lu y khi giai quyet tranh
chap bang trong tai tai Viet Nam.
a. La chon hnh thc trong tai
Cac ben co quyen la chon Trung tam trong tai hoac Hoi ong trong tai do cac
ben thanh lap e giai quyet tranh chap theo quy nh ve to tung trong tai c
quy nh trong Phap lenh Trong tai Viet Nam nam 2003.
b. n kien ra trong tai
e giai quyet tranh chap tai Trung tam trong tai, nguyen n phai lam n kien
gi Trung tam Trong tai. n kien t nhat phai co 6 noi dung chu yeu sau ay:
Ngay, thang, nam viet n;
Ten va a ch cua cac ben;
Tom tat noi dung vu tranh chap;
Cac yeu cau cua nguyen n;
Tr gia tai san ma nguyen n yeu cau;
Trong tai vien cua Trung tam trong tai ma nguyen n chon.
Kem theo n kien, nguyen n phai gi ban chnh hoac ban sao thoa thuan
trong tai, ban chnh hoac ban sao cac tai lieu, chng c. Ban sao phai co
chng thc hp le.
To tung trong tai bat au khi Trung tam Trong tai nhan c n kien cua
Nguyen n. Trong thi han nam ngay lam viec, ke t khi nhan c n kien,
Trung tam trong tai phai gi cho B n ban sao n kien cua Nguyen n va
nhng tai lieu theo quy nh neu tren.
c. Ph trong tai
Nguyen n phai nop tam ng ph trong tai, neu cac ben khong co thoa thuan
Chng 2
khac. Trong trng hp giai quyet vu tranh chap tai Trung tam trong tai th Ban
ieu hanh Trung tam trong tai an nh ph trong tai theo ieu le cua Trung tam.
Ben thua kien phai chu ph trong tai, tr trng hp cac ben co thoa thuan khac.
d. Thi hieu to tung
Co hai loai thi hieu khi kien la thi hieu khi kien do phap luat quy nh cho
tng loai tranh chap va thi hieu khi kien chung ke t ngay quyen va li ch
hp phap b xam hai.
Can chu y en dan oan thi hieu khi kien (tam dng thi hieu khi kien) va
t oan thi hieu khi kien (thi gian khong tnh vao thi hieu khi kien).
e. Van e luat ap dung
Luat ap dung lien quan en thu tuc to tung trong tai.
Luat noi dung c ap dung e giai quyet cac van e phap ly ve quyen va
ngha vu cac ben ang tranh chap.
f. Van e thi hanh quyet nh trong tai
Sau thi han 30 ngay ke t ngay het thi han thi hanh quyet nh trong tai neu
mot ben khong t nguyen thi hanh, cung khong yeu cau huy quyet nh trong
tai th ben c thi hanh quyet nh trong tai co quyen lam n yeu cau c
quan thi hanh an cap tnh ni co tru s, ni c tru hoac ni co tai san cua ben
phai thi hanh, thi hanh quyet nh trong tai.
Do quyet nh cua trong tai co gia tr chung tham nen no rang buoc cac ben
va ben thua kien phai co ngha vu thi hanh phan quyet.
oi vi cac phan quyet trong tai co yeu to nc ngoai, neu ben thua kien
khong t nguyen thi hanh, ben thang kien phai thong qua toa an cua nc ben
thua kien e am bao cho phan quyet cua trong tai c thi hanh. Ben thang
kien phai lam n yeu cau thi hanh phan quyet cua trong tai kem theo phan
quyet o gi ti toa an cua nc ben thua kien e nh toa an can thiep cho
phan quyet c thi hanh. Toa an nc ben thua kien se xem xet n yeu cau
o va co the ra menh lenh thi hanh phan quyet cua trong tai gi cho ben thua
kien e ben nay thi hanh. Neu ben thua kien van khong thi hanh phan quyet
202
203
th se ap dung thu tuc cng che thi hanh. Khi xem xet e ra menh lenh thi
hanh phan quyet trong tai, toa an da vao ieu c quoc te co lien quan gia
hai nc, hoac da vao luat cua nc mnh khi cha co ieu c quoc te co
lien quan.
10.1.2. Mot so iem can lu y khi giai quyet tranh chap trong ngoai thng
bang Trung tam Trong tai Quoc te Viet Nam ben canh Phong Thng
mai va Cong nghiep Viet Nam.
a. Tham gia to tung trong tai
Cac ben co the tham gia trc tiep hoac uy quyen cho ai dien tham gia to tung
trong tai. Trong trng hp co s uy quyen th viec quy quyen phai c lap
bang van ban, neu ro noi dung, pham vi, thi han uy quyen va thong bao cho
VIAC biet.
Trong vu tranh chap co yeu to nc ngoai, b n co the chon mot trong tai
vien co ten trong hoac ngoai Danh sach Trong tai vien hoac yeu cau Chu tch
VIAC ch nh mot trong tai vien cho mnh. Neu chon Trong tai vien ngoai Danh
sach Trong tai vien, b n phai thong bao cho VIAC ho ten va a ch lien lac
cua Trong tai vien ma b n chon. Trng hp b n yeu cau Chu tch VIAC
ch nh Trong tai vien, Chu tch VIAC se ch nh mot Trong tai vien co ten
trong Danh sach Trong tai vien.
b. Can c phap ly e giai quyet noi dung vu tranh chap
oi vi vu tranh chap co yeu to nc ngoai, Hoi ong Trong tai giai quyet noi
dung vu tranh chap can c vao cac ieu khoan cua hp ong, vao luat ap dung
do cac ben la chon, vao cac ieu c quoc te co lien quan va co tnh en cac
tap quan thng mai quoc te. Trong trng hp cac ben khong chon hoac
khong thong nhat c viec chon luat ap dung th Hoi ong Trong tai quyet nh
chon luat ap dung ma Hoi ong Trong tai cho la phu hp (ieu 19, khoan 2 Quy
tac to tung cua VIAC).
c. Cac bien phap khan cap tam thi
Trong qua trnh giai quyet tranh chap, neu thay quyen va li ch hp phap cua
mnh b xam hai hoac co nguy c trc tiep b xam hai, cac ben co quyen gi
Chng 2
n en toa an co tham quyen yeu cau ap dung bien phap khan cap tam thi
theo quy nh cua phap luat (ieu 26 Quy tac to tung cua VIAC).
Toa an co tham quyen trong trng hp nay la Toa an cap tnh, ni Hoi ong
trong tai thu ly vu tranh chap.
Cac bien phap khan cap tam thi gom:
Bao toan chng c trong trng hp chng c ang b tieu huy hoac co
nguy c b tieu huy;
Ke bien tai san tranh chap;
Cam chuyen dch tai san tranh chap;
Cam thay oi hien trang tai san tranh chap;
Ke bien va niem phong tai san ni gi;
Phong toa tai san tai ngan hang.
d. Hieu lc cua Quyet nh Trong tai
Quyet nh Trong tai co gia tr chung tham, co hieu lc ke t ngay cong bo.
Cac ben phai thi hanh Quyet nh Trong tai theo quy nh cua phap luat.
Sau thi han 30 ngay, ke t ngay het han thi han thi hanh Quyet nh Trong
tai, neu mot ben khong t nguyen thi hanh, cung khong yeu cau huy Quyet
nh th ben c thi hanh Quyet nh Trong tai co quyen lam n yeu cau c
quan thi hanh an cap tnh ni co tru s, ni c tru hoac ni co tai san cua ben
phai thi hanh, thi hanh Quyet nh Trong tai.
Trnh t, thu tuc va thi han thi hanh Quyet nh Trong tai c ap dung theo
quy nh cua phap luat ve thi hanh an dan s (ieu 57 Phap lenh Trong tai
Thng mai nam 2003).
10.2. Giai quyet Tranh chap hp ong trong hoat ong kinh doanh bang
Toa an Viet Nam
10.2.1. Khai quat ve tranh chap hp ong va giai quyet tranh chap hp ong
a. Tranh chap hp ong
204
205
Hp ong c giao ket hp phap tr thanh "luat" oi vi cac ben giao ket.
Cac ben phai nghiem tuc thc hien cac ngha vu phat sinh t hp ong. Nhng
trong qua trnh thc hien hp ong luon tiem an nguy c vi pham. o co the
la hanh vi khong thc hien hp ong hoac thc hien khong ung, khong ay
u cac ngha vu hp ong. He qua cua nhng vi pham nay la quyen va li ch
hp phap cua mot ben co the b xam hai va v the ma dan en tranh chap gia
cac ben.
Tranh chap hp ong la s mau thuan, bat ong y kien gia cac ben tham gia
quan he hp ong lien quan en viec thc hien (hoac khong thc hien) cac
quyen va ngha vu theo hp ong. Can phan biet vi pham hp ong va tranh
chap hp ong. Vi pham hp ong la hanh vi n phng cua mot ben a x
s trai vi cam ket trong hp ong con tranh chap hp ong la y kien khong
thong nhat cua cac ben ve viec anh gia hanh vi vi pham hoac cach thc giai
quyet hau qua phat sinh t s vi pham o. Tranh chap hp ong co cac yeu
to sau ay: (a) Co mot quan he hp ong ton tai gia cac ben tranh chap; (b)
Co s vi pham (hoac gia thiet la vi pham) ngha vu cua mot ben lam anh hng
ti li ch cua ben kia; (c) Co s bat ong y kien cua cac ben ve s vi pham hoac
x ly hau qua phat sinh t s vi pham. Nh vay, tranh chap hp ong bat nguon
t s vi pham nhng khong phai vi pham nao cung dan en tranh chap.
Tranh chap hp ong co cac ac iem:
(i) Phat sinh trc tiep t quan he hp ong bi vay luon thuoc quyen t
nh oat cua cac ben tranh chap;
(ii) Mang yeu to tai san va gan lien vi li ch cua cac ben tranh chap;
(iii) Nguyen tac giai quyet cac tranh chap hp ong la bnh ang, thoa thuan.
b. Giai quyet tranh chap hp ong
Tranh chap hp ong oi hoi phai c giai quyet thoa ang bang mot phng
thc nao o nham bao ve quyen va li ch hp phap cua cac ben; bao am trat
t phap luat va ky cng xa hoi; giao duc y thc ton trong phap luat cua cong
dan, gop phan ngan nga s vi pham hp ong. Xuat phat t y ngha nh vay
Chng 2
ma viec giai quyet cac tranh chap hp ong phai ap ng c cac yeu cau sau:
Nhanh chong, chnh xac, ung phap luat;
Quyet nh giai quyet phai co gia tr thi hanh cao;
Qua trnh giai quyet phai am bao tnh dan chu va quyen t nh oat
cua cac ben;
Chi ph giai quyet thap.
Tranh chap hp ong co the c giai quyet bang cac phng thc khac nhau:
Hoa giai, Trong tai, Toa an. Khi tranh chap phat sinh, cac ben co the la chon
mot phng thc giai quyet tranh chap hp ong phu hp hoac s dung phoi
hp nhieu phng phap. Cac yeu to chi phoi en viec cac ben la chon
phng thc giai quyet tranh chap co the ke en:
Nhng li the ma phng thc o co the mang lai cho cac ben;
Mc o phu hp cua phng thc o vi noi dung va tnh chat cua tranh
chap, vi thien ch cua cac ben;
Thai o cua Nha nc oi vi quyen la chon phng thc giai quyet cua
cac ben (v du, oi vi tranh chap hp ong gia cac cong dan vi nhau
khong c giai quyet tai Trong tai).
Trong ieu kien thc te Viet Nam th phan ln cac tranh chap hp ong, neu cac
ben khong thng lng, hoa giai vi nhau th c giai quyet bang Toa an.
10.2.2. Toa an - mot hnh thc giai quyet tranh chap hp ong quan trong
Viet Nam hien nay
Ben canh hnh thc trong tai, cac tranh chap hp ong con co the c giai
quyet bang Toa an. Trong c che kinh te ke hoach hoa tap trung, cac tranh
chap hp ong dan s c giai quyet bang Toa an con tranh chap hp ong
kinh te c giai quyet tai c quan Trong tai kinh te cac cap do Nha nc thanh
lap. Nhng t ngay 01/7/1994 he thong Trong tai kinh te a cham dt hoat
ong. Chc nang giai quyet tranh chap kinh te, trong o co tranh chap hp
ong kinh te c chuyen sang cho Toa an.
206
207
e ap ng cac yeu cau rieng cua viec giai quyet tranh chap kinh te, Toa kinh
te, vi tnh chat la mot toa chuyen trach a c thanh lap. Ve mat to chc,
Toa kinh te c thanh lap tai Toa an nhan dan toi cao va Toa an nhan dan
tnh, thanh pho trc thuoc Trung ng. Toa an nhan dan huyen, quan, th xa,
thanh pho thuoc tnh khong co phan toa kinh te ma ch co cac Tham phan
chuyen trach, co kha nang giai quyet cac tranh chap hp ong kinh te. T
ngay 1/7/1994 Toa an kinh te chnh thc i vao hoat ong.
Nh vay, khi tranh chap hp ong phat sinh, neu cac ben khong t thng
lng, hoa giai c vi nhau th co the c giai quyet tai Toa an. Trc ngay
01/01/2005, phu thuoc vao tnh chat cua hp ong la kinh te hay dan s ma
cac tranh chap phat sinh co the c Toa an giai quyet theo thu tuc to tung
kinh te hay thu tuc to tung dan s. C s phap ly cho hoat ong xet x tranh
chap hp ong cua Toa an la Phap lenh Thu tuc giai quyet cac vu an dan s ngay
29-11-1989 va Phap lenh Thu tuc giai quyet cac vu an kinh te ngay 16-3-1994.
T ngay 01/01/2005, Bo luat to tung dan s (BLTTDS) bat au co hieu lc
phap luat a thong nhat thu tuc giai quyet tranh chap hp ong, ke ca cac
tranh chap phat sinh t hp ong c cac doanh nghiep ky ket e phuc vu
muc ch kinh doanh thu li nhuan.
Giai quyet tranh chap hp ong qua Toa an co nhieu li the: Th nhat, Toa an
la c quan ai dien cho quyen lc t phap cua Nha nc nen cac quyet nh,
ban an cua Toa an mang tnh cng che thi hanh oi vi cac ben; Th hai, vi
nguyen tac hai cap xet x, nhng sai sot trong qua trnh giai quyet tranh chap
co kha nang c phat hien va khac phuc; Th ba, vi ieu kien thc te cua
Viet Nam th an ph Toa an thap hn le ph Trong tai. Ben canh o, viec giai
quyet tranh chap qua Toa an cung boc lo mot so han che nhat nh ma ang
ke nhat la thu tuc to tung Toa an qua chat che lam thi gian giai quyet tranh
chap thng b keo dai; kha nang tac ong len qua trnh to tung cua cac ben
la rat han che.
10.2.3. Tham quyen giai quyet tranh chap hp ong cua Toa an
a. Tham quyen theo vu viec
Tham quyen theo vu viec la pham vi cac tranh chap phat sinh t hp ong
Chng 2
trong hoat ong kinh doanh c phap luat xac nh thuoc quyen han giai
quyet cua he thong Toa an nhan dan. Tham quyen giai quyet tranh chap hp
ong c quy nh tai ieu 25 va ieu 29 Bo luat to tung dan s (BLTTDS).
Cac tranh chap hp ong c BLTTDS phan biet thanh tranh chap dan s
(ieu 25) va tranh chap ve kinh doanh, thng mai (Khoan 1 ieu 29). e
phan biet tranh chap hp ong nao la tranh chap dan s, tranh chap nao la
tranh chap thng mai, ngi ta thng s dung phng phap loai tr: Mot
tranh chap hp ong, neu khong c coi la tranh chap ve kinh doanh - thng
mai th se c coi la tranh chap ve dan s.
Theo khoan1 ieu 29 BLTTDS th cac tranh chap trong hoat ong kinh doanh,
thng mai phai ong thi thoa man 3 ieu kien sau:
La cac tranh chap phat sinh trong hoat ong kinh doanh, thng mai, bao
gom 14 lnh vc c liet ke tai khoan 1 ieu 29 BLTTDS nh: mua ban
hang hoa; cung ng dch vu; phan phoi; ai dien, ai ly; ky gi; thue, cho
thue, thue mua; xay dng; t van ky thuat; van chuyen hang hoa, hanh
khach bang ng sat, ng bo, ng thuy noi a; van chuyen hang
hoa, hanh khach bang ng hang khong, ng bien; mua ban co
phieu, trai phieu va giay t co gia khac; au t, tai chnh, ngan hang; bao
hiem; tham do, khai thac.
Cac ben tranh chap phai co ang ky kinh doanh. ay la cac to chc, ca
nhan a c cac c quan ang ky kinh doanh cap giay chng nhan
ang ky kinh doanh, bao gom: ca nhan, ho gia nh, to hp tac, cong ty
nha nc, hp tac xa, cong ty TNHH, cong ty co phan, cong ty hp danh,
doanh nghiep t nhan, doanh nghiep lien doanh, doanh nghiep 100% von
au t nc ngoai.
Cac ben eu co muc ch li nhuan khi tham gia quan he lam phat sinh
tranh chap. Muc ch li nhuan co the la trc tiep (v du, cong ty TNHH
kinh doanh thng mai mua hang ve e ban lai hang kiem li) hoac gian
tiep (v du, cong ty TNHH kinh doanh thng mai ky hp ong mua mot
208
209
chiec may tnh, khong phai e ban lai ma ch e lu gi thong tin can
thiet phuc vu cho hoat ong kinh doanh thng mai cua mnh).
b. Tham quyen cua Toa an cac cap
Cac tranh chap ve hp ong trong hoat ong kinh doanh co the c xet x
s tham Toa an cap huyen hoac Toa an cap tnh. Bi vay, can xac nh chnh
xac tranh chap thuoc tham quyen xet x s tham cua Toa an cap nao? Loai
tham quyen nay c BLTTDS goi la tham quyen cua Toa an cac cap va c
quy nh tai iem (b) khoan 1 ieu 29 BLTTDS.
Tham quyen xet x s tham tranh chap ve kinh doanh, thng mai gia Toa
an cap huyen va Toa an cap tnh c phan nh theo cac tieu ch ve tnh chat
tranh chap (loai tranh chap nao, n gian hay phc tap); yeu to nc ngoai
trong tranh chap va s can thiet phai uy thac t phap cho c quan lanh s quan
cua Viet Nam hoac cho Toa an nc ngoai.
Tham quyen cua Toa an cap huyen:
Theo ieu 33 BLTTDS th Toa an cap huyen co tham quyen giai quyet cac
tranh chap ve kinh doanh, thng mai khi ap ng cac ieu kien sau:
La cac tranh chap phat sinh trong hoat ong kinh doanh thng mai gia
cac ca nhan, to chc co ang ky kinh doanh vi nhau va eu co muc ch
li nhuan trong cac lnh vc: mua ban hang hoa, cung ng dch vu, phan
phoi, ai dien, ai ly, ky gi, thue, thue mua, xay dng, t van ky thuat,
van chuyen bang ng sat, ng bo, ng thuy noi a.
Khong co ng s hoac tai san nc ngoai. Ngh quyet so
01/2005/NQ-HTP ngay 31/3/2005 cua Hoi ong tham phan TAND toi
cao hng dan thi hanh mot so quy nh trong Phan th nhat Nhng quy
nh chung cua BLTTDS nam 2004 giai thch ng s nc ngoai bao
gom: (i) ng s la ca nhan khong phan biet la ngi nc ngoai hay
ngi Viet Nam ma khong co mat tai Viet Nam vao thi iem Toa an thu
ly vu viec; (ii) ng s la ngi Viet Nam nh c, lam an, hoc tap, cong
tac nc ngoai hoac ngi nc ngoai khong Viet Nam; (iii) ng
s la c quan, to chc khong phan biet la c quan, to chc nc ngoai
Chng 2
hay c quan, to chc Viet Nam ma khong co tru s, chi nhanh, van
phong ai dien tai Viet Nam vao thi iem Toa an thu ly vu viec.
Khong lien quan en tai san nc ngoai. Tai san nc ngoai la nhng
tai san ngoai bien gii lanh tho cua Viet Nam tai thi iem Toa an thu
ly vu viec.
Khong co nhu cau uy thac t phap cho c quan lanh s cua Viet Nam
nc ngoai, cho Toa an nc ngoai.
Can lu y rang gia tr tranh chap khong phai la can c e phan nh tham
quyen xet x s tham cua Toa an cap huyen va Toa an cap tnh nh trc ay.
Can lu y rang vao thi iem hien nay, khong phai Toa an cap huyen nao cung
c giai quyet tat ca cac tranh chap ve kinh doanh, thng mai theo tham
quyen. e xac nh Toa an cap huyen nao a c phan cap giai quyet cac
tranh chap ve kinh doanh, thng mai theo ung tham quyen quy nh tai
BLTTDS, can tham khao Ngh quyet so 742/2004/NQ-UBTVQH11 ngay
24/12/2004 cua Uy ban Thng vu Quoc hoi ve viec giao tham quyen giai
quyet cac vu viec dan s quy nh tai ieu 33 cua BLTTDS cho cac Toa an
nhan dan huyen, quan, th xa, thanh pho thuoc tnh.
Tham quyen cua Toa an cap tnh:
Theo ieu 34 BLTTDS th Toa an cap tnh co tham quyen giai quyet s tham
tat ca cac tranh chap ve kinh doanh, thng mai, tr nhng tranh chap thuoc
tham quyen giai quyet cua Toa an nhan dan cap huyen. Ngoai ra, Toa an nhan
dan cap tnh co the lay cac vu viec thuoc tham quyen cua Toa an cap huyen
len e giai quyet theo thu tuc s tham nhng tranh chap ve kinh doanh, thng
mai thuoc tham quyen giai quyet cua Toa an cap huyen trong nhng trng
hp can thiet. Cac trng hp can thiet ma Toa an cap tnh co the lay nhng
vu an kinh doanh thng mai thuoc tham quyen cua Toa an cap huyen len e
giai quyet la:
Khi vu an co nhieu tnh tiet phc tap;
Khi vu an co nhieu ng s tren a ban thuoc cac huyen khac nhau
va xa nhau;
210
211
Toa an cap huyen cha co tham phan e co the phan cong giai quyet
tranh chap ve kinh doanh, thng mai hoac co Tham phan nhng Tham
phan o phai thay oi ma khong co ngi khac e thay the.
c. Tham quyen theo lanh tho
Tham quyen theo lanh tho la viec xac nh mot tranh chap ve kinh doanh,
thng mai cu the thuoc tham quyen giai quyet cua Toa an a phng cu the
nao. Vao thi iem hien nay, he thong Toa an nhan dan cua Viet Nam c
to chc theo a gii hanh chnh, theo o moi tnh, moi huyen eu co Toa an.
Bi vay, viec xac nh tham quyen theo lanh tho co y ngha quan trong.
Tham quyen cua Toa an theo lanh tho c quy nh tai ieu 35 BLTTDS,
theo o Toa an co tham quyen xet x s tham cac tranh chap ve kinh doanh,
thng mai c xac nh nh sau:
a/ Toa an ni b n c tru, lam viec (neu b n la ca nhan) hoac co tru
s (neu b n la c quan, to chc).
b/ Neu cac ng s thoa thuan vi nhau bang van ban yeu cau Toa an
ni c tru, lam viec cua nguyen n hoac ni nguyen n at tru s th
Toa an theo s thoa thuan cua cac ben la Toa an co tham quyen giai
quyet tranh chap. ay la quy nh mi cua BLTTDS so vi Phap lenh
Thu tuc giai quyet tranh chap kinh te trc ay. Quy nh nay a thao
g cac vng mac a phat sinh tng oi pho bien trong thc te, o la
khi ky ket hp ong, cac ben thoa thuan la chon Toa an ni mot trong
cac ben giai quyet tranh chap nhng khi tranh chap xay ra th nguyen
n lai khi kien en Toa an khac yeu cau giai quyet lam cho Toa an
nay rat lung tung trong viec quyet nh thu ly hay khong thu ly vu kien.
c/ Toa an ni co bat ong san co tham quyen giai quyet nhng tranh chap
ve bat ong san. Trc ay, Phap lenh Thu tuc giai quyet tranh chap
kinh te quy nh rat ro rang tai ieu 14 rang: ... trong trng hp vu an
ch lien quan en bat ong san th Toa an ni co bat ong san giai quyet.
Con iem c khoan 1 ieu 35 BLTTDS ch quy nh chung chung la: Toa
an ni co bat ong san co tham quyen giai quyet nhng tranh chap ve
Chng 2
bat ong san. Quy nh cha thc s ro rang nay co the dan ti nhng
cach hieu khac nhau nh sau:
Toa an ni co bat ong san ch la mot trong cac Toa an co tham quyen
giai quyet tranh chap bat ong san va ngi khi kien co the nop n
kien en Toa an ni co bat ong san hoac Toa an ni co tru s, ni c
tru cua b n...
Tranh chap lien quan en nhieu noi dung khac nhau, trong o co noi
dung ve bat ong san th cung ch Toa an ni co bat ong san mi co
tham quyen giai quyet.
Mac du quy nh nay cha c Toa an nhan dan toi cao can co hng dan
cu the nhng can hieu la oi vi cac tranh chap ch lien quan en bat ong
san (nh tranh chap ve quyen s hu bat ong san, ve chat lng cong trnh
xay dng) th ch co Toa an ni co bat ong san mi co tham quyen giai quyet.
d. Tham quyen theo s la chon cua nguyen n
e tao thuan li cho nguyen n thc hien quyen khi kien cua mnh, BLTTDS
quy nh trong mot so trng hp, nguyen n c quyen la chon Toa an
e yeu cau giai quyet tranh chap kinh doanh, thng mai. So vi Phap lenh
Thu tuc giai quyet cac vu an kinh te trc ay th cac quy nh cua BLTTDS
ve can c la chon Toa an giai quyet tranh chap kinh doanh, thng mai khong
co cac iem khac biet ln. Tuy nhien, khi ap dung quy nh cua BLTTDS ve
tham quyen theo s la chon cua nguyen n cung can lu y mot so van e
sau ay:
Th nhat, iem (a) khoan 1 ieu 36 BLTTDS quy nh: Neu nguyen n
khong biet ni c tru, lam viec, tru s cua b n th co the yeu cau Toa an ni
b n c tru, lam viec, co tru s cuoi cung hoac ni b n co tai san giai
quyet. Quyen la chon Toa an cua nguyen n trong trng hp nay ch phat
sinh khi nguyen n khong biet ro ni c tru, lam viec, tru s cua b n. Neu
nguyen n biet ni c tru, lam viec, tru s cua b n th phai nop n khi
kien tai Toa an, ni b n c tru, lam viec hoac co tru s ch khong c
quyen nop n en Toa an, ni b n c tru, lam viec, co tru s cuoi cung
hoac ni b n co tai san.
212
213
Th hai, neu tranh chap phat sinh t hoat ong cua chi nhanh to chc th
nguyen n co the yeu cau Toa an ni to chc co tru s hoac ni to chc co
chi nhanh giai quyet. Tren thc te, mot doanh nghiep co the co nhieu chi
nhanh cac a phng khac nhau. Nhng nguyen n ch co the la chon
Toa an, ni co chi nhanh neu tranh chap lien quan en hoat ong cua chi
nhanh. Cac tranh chap ve kinh doanh, thng mai co lien quan en hoat ong
cua chi nhanh doanh nghiep thng la cac tranh chap phat sinh t nhng giao
dch do chi nhanh ng ra xac lap va thc hien tren danh ngha cua doanh nghiep.
Th ba, iem g khoan 1 ieu 36 quy nh: "Neu tranh chap phat sinh t
quan he hp ong th nguyen n co the yeu cau Toa an ni hp ong c
thc hien giai quyet". Mac du BLTTDS a s dung cum t "hp ong c thc
hien" thay cho cum t "thc hien hp ong" nhng van cha ro rang la neu
trong hp ong cac ben quy nh mot a iem thc hien hp ong nhng tren
thc te hp ong hoan toan khong c thc hien va gia cac ben co tranh
chap th Toa an cua a phng, ni cac ben thoa thuan thc hien hp ong
co tham quyen giai quyet tranh chap hay khong? Van e nay can c hng
dan cu the e ap dung thong nhat trong thc te.
10.2.4. Thi hieu khi kien tranh chap hp ong
Mot ieu kien e Toa an thu ly vu an la n kien phai c nop trong thi han
khi kien. Thi hieu khi kien la thi han do phap luat quy nh e cac ng
s thc hien quyen khi kien yeu cau Toa an bao ve quyen li hp phap cho
mnh; khi thi han nay ket thuc, ng s mat quyen khi kien.
Thi hieu khi kien c quy nh tai ieu 159, 160 BLTTDS va c hng
dan cach tnh tai Ngh quyet so 01/2005/NQ-HTP ngay 31/3/2005 cua Hoi
ong Tham phan TAND toi cao hng dan thi hanh mot so quy nh trong
Phan th nhat "Nhng quy nh chung" cua BLTTDS nam 2004.
Theo ieu 159 BLTTDS th trng hp phap luat co quy nh khac ve thi hieu
khi kien th phai ap dung quy nh cua phap luat. V du, Luat thng mai quy
nh thi hieu khi kien ap dung cho tat ca cac hanh vi thng mai la hai nam
ke t thi iem phat sinh quyen khieu nai, do o nhng tranh chap thng mai
thuoc tham quyen giai quyet cua Toa an theo thu tuc to tung kinh te se c
Chng 2
ap dung thi hieu khi kien la 2 nam.
Neu phap luat khong co quy nh khac th thi hieu khi kien tranh chap dan
s (trong o co tranh chap hp ong) la 2 nam, ke t ngay quyen va li ch
hp phap cua ca nhan, to chc b xam pham.
Cach tnh thi hieu khi kien a c hng dan cu the nh vay nhng trong
thc te xet x, viec tnh thi hieu het sc phc tap, khong thong nhat va de
nham lan oi hoi ngi ap dung phap luat phai van dung linh hoat quy nh
cua phap luat trong tng trng hp cu the.
10.2.5. Nhng ngi tham gia to tung va quyen, ngha vu cua ho:
Nhng ngi tham gia to tung bao gom:
Nguyen n: Nguyen n la ngi c gia thiet co quyen hoac li ch
hp phap b vi pham hay tranh chap va a khi kien tai Toa an.
B n: B n la ngi tham gia to tung theo yeu cau cua nguyen n do
gia thiet a vi pham quyen, li ch hp phap cua nguyen n hoac tranh
chap vi nguyen n.
Ngi co quyen li, ngha vu lien quan: La nhng to chc, ca nhan co lien
quan en tranh chap gia cac ben va tham gia vao vu an dan s, vu an kinh
te gia nguyen n va b n e bao ve quyen, li ch hp phap cua mnh.
Nguyen n, b n, ngi co quyen li, ngha vu lien quan phai la ca nhan
hoac phap nhan. Cac n v phu thuoc cua phap nhan nh Chi nhanh, Van
phong ai dien, ca hang, tram, trai, phan xng... khong phai la ng s
trong cac vu kien.
Khi tham gia to tung, ng s co quyen va ngha vu sau ay:
Ve quyen:
Nguyen n co quyen thay oi yeu cau cua mnh. B n co quyen phan
bac yeu cau cua nguyen n hoac e at yeu cau co lien quan en yeu
cau cua nguyen n. Ngi co quyen li ngha vu lien quan co the co yeu
cau oc lap hoac tham gia to tung vi ben ng s khac.
214
215
a ra cac chng c, c biet ve cac chng c ma cac ng s khac
a ra;
Yeu cau Toa an ap dung bien phap khan cap tam thi.
Tham gia phien toa;
Yeu cau thay oi Tham phan, Hoi tham, kiem sat vien, th ky phien toa,
ngi giam nh, ngi phien dch;
Hoa giai vi nhau;
Tranh luan tai phien toa;
Khang cao ban an, quyet nh cua Toa an;
Yeu cau ngi co tham quyen khang ngh ban an, quyet nh theo trnh t
giam oc tham, tai tham.
Ve ngha vu:
Cung cap ay u, kp thi nhng chng c can thiet lien quan en yeu
cau cua mnh;
Phai co mat theo giay trieu tap cua Toa an. B n a c trieu tap hp
le en lan th hai ma van vang mat khong co ly do chnh ang, th co the
b Toa an phat tien t nam mi en mot tram nghn ong;
ng s la ca nhan th t mnh hoac co the uy quyen cho ngi khac thc
hien cac quyen va ngha vu cua mnh trong qua trnh giai quyet vu an.
ng s la phap nhan th thc hien quyen, ngha vu to tung thong qua ngi
ai dien theo phap luat hoac theo uy quyen. Ngi c uy quyen khong c
uy quyen lai cho ngi khac tham gia to tung neu khong c ngi uy quyen
ong y bang van ban.
Ngi c uy quyen ch c thc hien nhng hanh vi trong pham vi uy
quyen. Viec uy quyen tham gia to tung phai lam thanh van ban.
ng s co the nh luat s, bao cha vien nhan dan hoac ngi khac bao ve
quyen va li ch hp phap cho mnh.
Chng 2
10.2.6. Thu tuc giai quyet tranh chap hp ong tai Toa an
a. Khi kien
Chuan b ho s khi kien:
e thc hien quyen khi kien cua mnh, ng s phai chuan b ho s khi
kien va nop tai Toa an co tham quyen. Ho s gom n khi kien va cac giay
t nop kem n kien.
n kien la mot c s phap ly quan trong e Toa an xem xet va giai quyet cac
yeu cau cua nguyen n. Bi vay, n kien phai c chuan b ky lng. n
kien phai ap ng c cac yeu cau sau ay:
Ve mat noi dung: n kien phai co ay u cac noi dung theo quy nh cua
phap luat nh thong tin ve cac ben ng s, noi dung vu kien, yeu cau cu the
cua nguyen n. Phan noi dung cua n kien phai trnh bay ay u, ngan gon,
ro rang, de hieu.
Ve mat hnh thc: n kien phai ghi ro ngay, thang, nam viet n; Ten Toa an
yeu cau giai quyet va ngi ky ten n kien phai ung tham quyen.
Ben canh n kien, ngi khi kien (nguyen n) con phai nop cho Toa an cac
tai lieu chng minh cho cac yeu cau cua mnh. Viec nop cac giay t, tai lieu co
lien quan nham hai muc ch:
Giup Toa an xem xet co c s e thu ly vu kien hay khong;
Tao nguon chng c ban au.
Trong to tung dan s, kinh te th ngha vu chng minh thuoc ve cac ng s.
Bi vay, e giup Toa an giai quyet tranh chap nhanh chong, chnh xac, ngay
t khi nop n kien nguyen n a phai xuat trnh ay u nhng giay t lien
quan. Nhng giay t nop kem n kien thng bao gom:
Van ban hp ong;
Cac phu luc hp ong (neu co);
Bien ban thanh ly hp ong;
Hoa n, ch ng t , gia y bie n nha n lie n quan e n ha ng hoa , dch vu
216
217
hoa c thanh toa n;
Bien ban cuoc hop cua cac ben e tien hanh thng lng, hoa giai;
Nhng giay t, tai lieu nham xac nh a v phap ly cua nguyen n nh
quyet nh (hoac giay phep) thanh lap phap nhan, giay chng nhan ang
ky kinh doanh, ieu le hoat ong cua phap nhan;
Nhng giay t nham xac nh t cach phap ly cua ngi ai dien cho
nguyen n nh quyet nh bo nhiem (hoac bien ban bau) ngi ai dien
theo phap luat, giay uy quyen, bien ban phan cong cong tac gia cac
chc danh quan ly phap nhan...
Nop ho s khi kien:
Ho s khi kien c nop tai Toa an co tham quyen giai quyet vu an. Sau khi
xem xet, neu thay co u cac ieu kien thu ly vu an th Toa an se thong bao
cho ngi nop n kien biet mc tam ng an ph phai nop. Ngi nop n phai
nop tien tam ng an ph tai c quan thi hanh an co tham quyen. Sau khi nop
tam ng an ph, ngi nop n xuat trnh cho Toa an bien lai nop tam ng an
ph; Toa an se thu ly vu an va ghi vao so thu ly. Vu an c a vao quy trnh
giai quyet cua Toa an.
b. Chuan b xet x
Trong giai oan to tung nay, Toa an se tien hanh cac hoat ong can thiet e
xay dng ho s giai quyet vu an. Cac ben ng s co the c Toa an yeu
cau thc hien cac cong viec sau ay:
(i) Yeu cau xuat trnh them cac giay t, tai lieu can thiet lien quan en vu viec;
(ii) Trieu tap len Toa an e lay li khai hoac e oi chat;
(iii) Trieu tap en phien hoa giai. Neu cac ben tranh chap hoa giai vi nhau
th Toa an se lap bien ban hoa giai thanh va ra quyet nh cong nhan
s thoa thuan cua cac ben ng s. Trng hp hoa giai khong thanh
th Toa an lap Bien ban hoa giai khong thanh va ra quyet nh a vu
an ra xet x s tham.
Chng 2
c. Phien toa s tham
Cong tac chuan b cho viec tham gia phien toa:
e viec tham gia phien toa at ket qua tot, nhng ngi lam ai dien cho
ng s tham gia to tung can chuan b ky lng cac noi dung sau ay:
Xac nh lai lan cuoi cung cac yeu cau cu the cua n v mnh. Neu can
thiet phai xin y kien lanh ao ve nhng noi dung co the phai nhng bo
vi oi phng e co the nhanh chong va chu ong quyet nh cac van
e phat sinh tai phien toa.
Nam vng cac tnh tiet lien quan en vu an e trnh bay mot cach chnh xac
va co li nhat cho n v mnh khi c yeu cau tai phien toa.
Chuan b ay u cac giay t, tai lieu co lien quan en vu an nh hoa n,
chng t, so sach ke toan... e kp thi xuat trnh cho Toa an khi c
yeu cau.
Chuan b ay u cac van ban phap luat quy nh ve cac van e ang
tranh chap e co the trch dan chnh xac, nhanh chong.
Tm hieu ky lng nhng chng c do oi phng xuat trnh. Trong trng
hp can thiet co the yeu cau Toa an cho xem nhng chng c o.
Kie m tra la i la n cuo i xem co ch ng c na o co gia tr cho vie c gia i
quye t vu a n cha c la m ro ; co ng i la m ch ng na o cha c
trie u ta p hay kho ng.
Xem xet kha nang tham gia phien toa. Trng hp can thiet co the yeu
cau Toa an hoan phien toa.
Chuan b ban luan c bao ve cho quyen va li ch hp phap cua n v mnh.
Tham gia phien toa: Cac ng s tham gia phien toa phai tuan thu
viec ieu khien cua Chu toa phien toa. Phien toa s tham c tien
hanh vi cac thu tuc sau:
Thu tuc bat au phien toa:
218
219
Thu tuc hoi tai phien toa;
Thu tuc tranh luan;
Thu tuc ngh an;
Thu tuc tuyen an.
10.2.7. Thi hanh ban an, quy nh cua Toa an
Ve nguyen tac, ban an, quy nh cua Toa an a co hieu lc thi hanh th cac
ben phai nghiem tuc thi hanh. Nhng tren thc te thng xay ra tnh trang
mot ben khong t nguyen thi hanh. Trong nhng trng hp o, ben c
thi hanh an co the yeu cau c quan thi hanh dan s ap dung cac bien phap
cng che thi hanh.
Ngi c thi hanh an co the yeu cau c quan thi hanh an dan s cap tnh
(oi vi viec thi hanh quyet nh, ban an co hieu lc phap luat do Toa an cap
tnh tuyen hoac thi hanh quyet nh cua trong tai thng mai) hoac cap huyen
(oi vi viec thi hanh quyet nh, ban an co hieu lc phap luat do Toa an cap
huyen tuyen).
Ngi c thi hanh an co the yeu cau c quan thi hanh an dan s, ni ngi
phai thi hanh an c tru (neu ngi phai thi hanh an la ca nhan) hay co tru s
hoac ni co tai san thi hanh an. ieu kien va thu tuc thi hanh an c quy nh
cu the tai Phap lenh thi hanh an dan s.
11. GIAI THE VA PHA SAN
11.1. Giai the
a. Giai the cong ty nha nc
79
Cong ty nha nc b xem xet giai the trong cac trng hp sau ay:
Het thi han hoat ong ghi trong quyet nh thanh lap ma cong ty khong
xin gia han;
Cong ty kinh doanh thua lo 03 nam lien tiep va co so lo luy ke bang 3/4
von nha nc tai cong ty tr len, nhng cha lam vao tnh trang pha san;
79
ieu 77, 78 Luat Doanh nghiep Nha nc 2003; Ngh nh so 180/2004/N-CP ngay 28/10/2004 ve thanh
lap, to chc lai va giai the cong ty nha nc
Chng 2
Cong ty nha nc khong thc hien c cac nhiem vu do Nha nc giao
trong thi gian 02 nam lien tiep sau khi a ap dung cac bien phap can thiet;
Viec tiep tuc duy tr cong ty la khong can thiet.
Trnh t va thu tuc thc hien quyet nh giai the cong ty nh sau:
Cong ty nha nc hoac C quan quyet nh thanh lap hoac cac c quan
chc nang khi thc hien nhiem vu theo tham quyen, phat hien cong ty nha
nc ri vao tnh trang phai giai the e ngh giai the cong ty nha nc.
Ngi quyet nh thanh lap cong ty nha nc co quyen quyet nh giai
the cong ty nha nc. Bo trng, Chu tch Uy ban nhan dan cap tnh
quyet nh giai the cong ty nha nc va cong ty thanh vien hach toan oc
lap thuoc tong cong ty nha nc do Thu tng Chnh phu quyet nh
thanh lap, sau khi co y kien chap thuan bang van ban cua Thu tng
Chnh phu.
Trong thi han 07 ngay lam viec, ke t ngay ra quyet nh giai the cong ty nha
nc, quyet nh nay phai c thong bao cho ngi lao ong trong cong ty va
c gi en: Ngi e ngh giai the cong ty nha nc; Cong ty nha nc b
giai the; C quan tai chnh doanh nghiep; C quan ke hoach va au t; C
quan thue trc tiep quan ly viec thu thue cong ty; Uy ban nhan dan cap tnh,
Cuc Thong ke, Phong ang ky kinh doanh cap tnh ni cong ty nha nc b giai
the at tru s chnh va phong ang ky kinh doanh ni at tru s chi nhanh, van
phong ai dien cua cong ty.
Ngi quyet nh giai the cong ty nha nc phai thanh lap Hoi ong giai
the cong ty nha nc. Hoi ong giai the co chc nang tham mu cho
ngi quyet nh giai the ve viec quyet nh giai the cong ty va to chc
thc hien giai the cong ty.
Hoi ong giai the gom ai dien cac c quan sau:
C quan quyet nh giai the (la Chu tch Hoi ong giai the);
Bo Tai chnh oi vi cong ty nha nc do Bo trng quyet nh giai
the, S Tai chnh - Vat gia oi vi cong ty nha nc do Chu tch Uy
ban nhan dan cap tnh quyet nh giai the;
220
221
S Ke hoach va au t, S Lao ong - Thng binh va Xa hoi oi
vi cong ty nha nc do Chu tch Uy ban nhan dan cap tnh quyet
nh giai the;
Cong oan cong ty nha nc b giai the;
Cong ty nha nc b giai the.
Tuy tng trng hp cu the, co the mi them can bo, chuyen gia cua c quan,
to chc khac tham gia Hoi ong giai the.
Hoi ong giai the co nhiem vu tham nh e ngh giai the cong ty nha nc
trnh ngi co tham quyen quyet nh giai the; Lap phng an giai the cong ty
nha nc trnh ngi co tham quyen phe duyet; To chc giai the cong ty nha
nc theo phng an c duyet.
Thi gian giai the cong ty nha nc khong qua 06 thang, ke t ngay
quyet nh giai the cong ty co hieu lc. Trng hp ac biet c ngi
quyet nh giai the cong ty ong y bang van ban, thi gian giai the cong
ty co the keo dai them khong qua 02 thang.
Khi co quyet nh giai the, cong ty nha nc b giai the phai ang bao hang
ngay cua Trung ng va a phng trong 03 so lien tiep ve viec giai the cong
ty nha nc. Cong ty nha nc b giai the co trach nhiem:
Cham dt cac hoat ong: kinh doanh, thanh toan cac khoan n phai
tra, cho thue, cho mn tai san, gi ho tai san;
Khoa so ke toan; kiem ke tai san; oi chieu cong n phai thu, phai tra;
lap bao cao tai chnh en thi iem quyet nh giai the co hieu lc;
Lap danh sach chu n va so n phai tra (chia ra n co bao am, n
co bao am mot phan, n khong co bao am); danh sach khach n
va so n phai thu (chia ra n co kha nang thu hoi va n khong co
kha nang thu hoi);
Trong vong 30 ngay lam viec, ke t khi quyet nh giai the co hieu
lc, cong ty phai ban giao cho Hoi ong giai the: Bao cao tai chnh,
so sach ke toan va cac tai lieu lien quan en giai the cua cong ty;
Chng 2
danh sach cac chu n, khach n cua cong ty; Toan bo tai san thuoc
quyen s hu, quan ly, s dung hp phap cua cong ty (ke ca tai san
cha thu hoi c), tai san nhan gi ho, i mn, i thue.
Trong thi han 07 ngay lam viec, sau khi ket thuc viec giai the, Hoi ong
giai the phai lap bao cao tai chnh ve giai the cong ty nha nc trnh
ngi quyet nh giai the cong ty; nop lai con dau cua cong ty nha nc
b giai the cho c quan Cong an va Giay chng nhan ang ky kinh doanh
cua cong ty nha nc b giai the cho Phong ang ky kinh doanh cap tnh,
ni cong ty a ang ky kinh doanh; ang bao hang ngay cua Trung ng
hoac a phng trong 03 so lien tiep ve viec ket thuc giai the cong ty
nha nc.
b. Giai the cac doanh nghiep hoat ong theo Luat Doanh nghiep 2005
80
ieu kien giai the
Doanh nghiep b giai the trong cac trng hp sau ay:
Ket thuc thi han hoat ong a ghi trong ieu le cong ty ma khong co
quyet nh gia han;
Theo quyet nh cua chu doanh nghiep oi vi doanh nghiep t nhan;
cua tat ca thanh vien hp danh oi vi cong ty hp danh; cua Hoi ong
thanh vien, chu s hu cong ty oi vi cong ty trach nhiem hu han; cua
ai hoi ong co ong oi vi cong ty co phan;
Cong ty khong con u so lng thanh vien toi thieu theo quy nh cua
Luat nay trong thi han sau thang lien tuc;
B thu hoi Giay chng nhan ang ky kinh doanh.
Doanh nghiep ch c giai the khi bao am thanh toan het cac khoan n va
ngha vu tai san khac.
Trnh t, thu tuc giai the doanh nghiep
Viec giai the doanh nghiep c thc hien theo quy nh sau ay:
222
80
ieu 157, 158, 159 Luat Doanh nghiep 2005
223
Doanh nghiep to chc thong qua quyet nh giai the doanh nghiep. Quyet
nh giai the doanh nghiep phai co cac noi dung chu yeu sau ay:
Ten, a ch tru s chnh cua doanh nghiep;
Ly do giai the;
Thi han, thu tuc thanh ly hp ong va thanh toan cac khoan n cua
doanh nghiep; thi han thanh toan n, thanh ly hp ong khong c
vt qua sau thang, ke t ngay thong qua quyet nh giai the;
Phng an x ly cac ngha vu phat sinh t hp ong lao ong;
Ho, ten, ch ky cua ngi ai dien theo phap luat cua doanh nghiep.
Trng hp doanh nghiep b thu hoi Giay chng nhan ang ky kinh
doanh, doanh nghiep phai giai the trong thi han sau thang, ke t ngay
b thu hoi Giay chng nhan ang ky kinh doanh. Sau thi han sau thang
quy nh tai khoan nay ma c quan ang ky kinh doanh khong nhan c
ho s giai the doanh nghiep th doanh nghiep o coi nh a c giai the
va c quan ang ky kinh doanh xoa ten doanh nghiep trong so ang ky
kinh doanh. Trong trng hp nay, ngi ai dien theo phap luat, cac
thanh vien oi vi cong ty trach nhiem hu han, chu s hu cong ty oi
vi cong ty trach nhiem hu han mot thanh vien, cac thanh vien Hoi ong
quan tr oi vi cong ty co phan, cac thanh vien hp danh oi vi cong
ty hp danh lien i chu trach nhiem ve cac khoan n va cac ngha vu
tai san khac cha thanh toan.
Trong thi han bay ngay lam viec ke t ngay thong qua, quyet nh giai
the phai c gi en c quan ang ky kinh doanh, tat ca cac chu n,
ngi co quyen, ngha vu va li ch lien quan, ngi lao ong trong doanh
nghiep va phai c niem yet cong khai tai tru s chnh va chi nhanh cua
doanh nghiep.
oi vi trng hp ma phap luat yeu cau phai ang bao th quyet nh giai the
doanh nghiep phai c ang t nhat tren mot t bao viet hoac bao ien t
trong ba so lien tiep.
Chng 2
Quyet nh giai the phai c gi cho cac chu n kem theo thong bao ve
phng an giai quyet n. Thong bao phai co ten, a ch cua chu n; so n,
thi han, a iem va phng thc thanh toan so n o; cach thc va thi han
giai quyet khieu nai cua chu n.
Ke t khi co quyet nh giai the doanh nghiep, nghiem cam doanh
nghiep, ngi quan ly doanh nghiep thc hien cac hoat ong sau ay:
Cat giau, tau tan tai san;
T bo hoac giam bt quyen oi n;
Chuyen cac khoan n khong co bao am thanh cac khoan n co bao
am bang tai san cua doanh nghiep;
Ky ket hp ong mi khong phai la hp ong nham thc hien giai the
doanh nghiep;
Cam co, the chap, tang cho, cho thue tai san;
Cham dt thc hien hp ong a co hieu lc;
Huy ong von di moi hnh thc khac.
Chu doanh nghiep t nhan, Hoi ong thanh vien hoac chu s hu cong
ty, Hoi ong quan tr trc tiep to chc thanh ly tai san doanh nghiep, tr
trng hp ieu le cong ty quy nh thanh lap to chc thanh ly rieng.
Cac khoan n cua doanh nghiep c thanh toan theo th t sau ay:
Cac khoan n lng, tr cap thoi viec, bao hiem xa hoi theo quy nh
cua phap luat va cac quyen li khac cua ngi lao ong theo thoa
c lao ong tap the va hp ong lao ong a ky ket;
N thue va cac khoan n khac.
Sau khi a thanh toan het cac khoan n va chi ph giai the doanh nghiep, phan
con lai thuoc ve chu doanh nghiep t nhan, cac thanh vien, co ong hoac chu
s hu cong ty.
Trong thi han bay ngay lam viec ke t ngay thanh toan het cac khoan
n cua doanh nghiep, ngi ai dien theo phap luat cua doanh nghiep
224
225
phai gi ho s giai the doanh nghiep en c quan ang ky kinh doanh.
Trong thi han bay ngay lam viec ke t ngay nhan u ho s hp le, c quan
ang ky kinh doanh xoa ten doanh nghiep trong so ang ky kinh doanh.
c. Giai the hp tac xa
81
Giai the t nguyen.
Trong tr ng h p gia i the t nguye n theo ngh quye t cu a a i ho i xa vie n,
h p ta c xa pha i g i n xin gia i the va ngh quye t cu a a i ho i xa vie n e n
c quan a ng ky kinh doanh a ca p gia y ch ng nha n a ng ky kinh doanh
cho h p ta c xa , o ng th i a ng ba o a phng ni h p ta c xa hoa t o ng
trong ba so lie n tie p ve vie c xin gia i the va th i ha n thanh toa n n , thanh ly
ca c h p o ng.
Trong th i ha n ba mi nga y, ke t nga y he t th i ha n thanh toa n n va
thanh ly ca c h p o ng, c quan a ng ky kinh doanh nha n n pha i ra tho ng
ba o cha p thua n hoa c kho ng cha p thua n vie c xin gia i the cu a h p ta c xa .
Trong th i ha n ba mi nga y, ke t nga y nha n c tho ng ba o cha p thua n
vie c xin gia i the cu a c quan a ng ky kinh doanh, h p ta c xa tie n ha nh x
ly vo n va ta i sa n cu a h p ta c xa . Sau khi thanh toa n he t ca c khoa n n va
ca c chi ph cho vie c gia i the h p ta c xa , vo n, ta i sa n cu a h p ta c xa c
x ly nh sau:
oi vi von va tai san chung do Nha nc tr cap, hp tac xa khong
chia cho cac xa vien ma chuyen giao cho chnh quyen a phng
quan ly.
oi vi von va tai san chung cua hp tac xa c hnh thanh t cac
nguon von va cong sc cua xa vien, qua bieu, tang cua cac to chc,
ca nhan trong nc va ngoai nc th do ai hoi xa vien quyet nh.
Von gop cua xa vien bang gia tr quyen s dung at va at do Nha
nc giao cho hp tac xa s dung c x ly theo quy nh cua phap
luat ve at ai.
81
Chng 2
Tra von gop va giai quyet cac quyen li khac co lien quan cua xa
vien theo quy nh cua ieu le hp tac xa
Giai the bat buoc:
Uy ban nhan dan ni cap giay chng nhan ang ky kinh doanh co quyen
quyet nh buoc giai the oi vi hp tac xa khi co mot trong cac trng
hp sau ay:
Sau thi han mi hai thang, ke t ngay c cap giay chng nhan
ang ky kinh doanh ma hp tac xa khong tien hanh hoat ong;
Hp tac xa ngng hoat ong trong mi hai thang lien;
Trong thi han mi tam thang lien, hp tac xa khong to chc c ai
hoi xa vien thng ky ma khong co ly do chnh ang;
Cac trng hp khac theo quy nh cua phap luat;
Trong trng hp khong ong y vi quyet nh cua Uy ban nhan dan ve viec
giai the hp tac xa th hp tac xa co quyen khieu nai en c quan nha nc
co tham quyen hoac khi kien tai Toa an theo quy nh cua phap luat.
Uy ban nhan dan ra quyet nh giai the lap Hoi ong giai the va ch nh
Chu tch Hoi ong e to chc viec giai the hp tac xa.
Ho i o ng gia i the h p ta c xa pha i a ng ba o a phng ni h p ta c xa hoa t
o ng trong ba so lie n tie p ve quye t nh gia i the h p ta c xa ; tho ng ba o trnh
t , thu tu c, th i ha n thanh toa n n , thanh ly h p o ng, x ly vo n, ta i sa n,
tra vo n go p va gia i quye t ca c quye n l i kha c co lie n quan cu a xa vie n theo
quy nh cu a ie u le h p ta c xa .
Th i ha n thanh toa n n , thanh ly ca c h p o ng to i a la mo t tra m ta m mi
nga y, ke t nga y a ng ba o la n th nha t;
Ke t ngay hp tac xa nhan c thong bao giai the, c quan ang ky
kinh doanh a cap giay chng nhan ang ky kinh doanh phai thu hoi giay
chng nhan ang ky kinh doanh va xoa ten hp tac xa trong so ang ky
kinh doanh; hp tac xa phai nop ngay con dau cho c quan nha nc co
tham quyen;
226
227
11.2. Pha san
a. oi tng ap dung thu tuc pha san
82
La doanh nghiep (cong ty nha nc, cong ty co phan, cong ty TNHH mot
thanh vien, cong ty TNHH hai thanh vien tr len, cong ty hp danh,
doanh nghiep t nhan) va hp tac xa, lien hiep hp tac xa c thanh
lap va hoat ong theo quy nh cua phap luat.
Doanh nghiep, hp tac xa khong co kha nang thanh toan c cac khoan
n en han khi chu n co yeu cau (b coi la lam vao tnh trang pha san).
b. oi tng yeu cau m thu tuc pha san
83
Chu n.
Khi nhan thay doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh trang pha san th cac chu
n khong co bao am hoac co bao am mot phan eu co quyen nop n yeu
cau m thu tuc pha san oi vi doanh nghiep, hp tac xa o.
Chu n co bao am la chu n co khoan n c bao am bang tai san
cua doanh nghiep, hp tac xa hoac cua ngi th ba.
Chu n co bao am mot phan la chu n co khoan n c bao am bang
tai san cua doanh nghiep, hp tac xa hoac cua ngi th ba ma gia tr
tai san bao am t hn khoan n o.
Ngi lao ong
Trong tr ng h p doanh nghie p, h p ta c xa kho ng tra c lng, ca c
khoa n n kha c cho ng i lao o ng va nha n tha y doanh nghie p, h p ta c xa
la m va o tnh tra ng pha sa n th ng i lao o ng c ng i a i die n hoa c tho ng
qua a i die n co ng oa n no p n ye u ca u m thu tu c pha sa n o i v i doanh
nghie p, h p ta c xa o .
ai dien cho ngi lao ong c c hp phap sau khi c qua na so ngi
lao ong trong doanh nghiep, hp tac xa tan thanh bang cach bo phieu kn
hoac lay ch ky; oi vi doanh nghiep, hp tac xa quy mo ln, co nhieu n v
82
ieu 2, 3 Luat Pha san 2004
83
ieu 13, 14, 15, 16, 17, 18 Luat Pha san 2004
Chng 2
trc thuoc th ai dien cho ngi lao ong c c hp phap phai c qua
na so ngi c c lam ai dien t cac n v trc thuoc tan thanh. Sau khi nop
n, ai dien cho ngi lao ong hoac ai dien cong oan c coi la chu n.
Doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh trang pha san
Khi nhan thay doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh trang pha san th chu
doanh nghiep hoac ai dien hp phap cua doanh nghiep, hp tac xa co ngha
vu nop n yeu cau m thu tuc pha san oi vi doanh nghiep, hp tac xa o.
Doanh nghiep, hp tac xa phai nop kem theo n yeu cau m thu tuc pha san
cac giay t, tai lieu sau ay:
Bao cao tnh hnh hoat ong kinh doanh cua doanh nghiep, hp tac xa,
trong o giai trnh nguyen nhan va hoan canh lien quan en tnh trang
mat kha nang thanh toan; neu doanh nghiep la cong ty co phan ma phap
luat yeu cau phai c kiem toan th bao cao tai chnh phai c to chc
kiem toan oc lap xac nhan;
Bao cao ve cac bien phap ma doanh nghiep, hp tac xa a thc hien,
nhng van khong khac phuc c tnh trang mat kha nang thanh toan
cac khoan n en han;
Bang ke chi tiet tai san cua doanh nghiep, hp tac xa va a iem ni co
tai san nhn thay c;
Danh sach cac chu n cua doanh nghiep, hp tac xa trong o ghi ro ten,
a ch cua cac chu n; ngan hang ma chu n co tai khoan; cac khoan
n en han co bao am va khong co bao am; cac khoan n cha en
han co bao am va khong co bao am;
Danh sach nhng ngi mac n cua doanh nghiep, hp tac xa trong o
ghi ro ten, a ch cua ho; ngan hang ma ho co tai khoan; cac khoan n
en han co bao am va khong co bao am; cac khoan n cha en han
co bao am va khong co bao am;
Danh sach ghi ro ten, a ch cua cac thanh vien, neu doanh nghiep mac
n la mot cong ty co cac thanh vien lien i chu trach nhiem ve nhng
khoan n cua doanh nghiep;
228
229
Nhng tai lieu khac ma Toa an yeu cau doanh nghiep, hp tac xa phai
cung cap theo quy nh cua phap luat.
Trong thi han ba thang, ke t khi nhan thay doanh nghiep, hp tac xa lam vao
tnh trang pha san, neu chu doanh nghiep hoac ai dien hp phap cua doanh
nghiep, hp tac xa khong nop n yeu cau m thu tuc pha san th phai chu
trach nhiem theo quy nh cua phap luat.
Chu s hu doanh nghiep nha nc
Khi nhan thay doanh nghiep nha nc lam vao tnh trang pha san ma doanh
nghiep khong thc hien ngha vu nop n yeu cau m thu tuc pha san th ai
dien chu s hu cua doanh nghiep co quyen nop n yeu cau m thu tuc pha
san oi vi doanh nghiep o.
n yeu cau m thu tuc pha san, cac giay t, tai lieu gi kem theo n yeu
cau c thc hien nh oi vi trng hp doanh nghiep, hp tac xa nop n
yeu cau m thu tuc pha san.
Cac co ong cong ty co phan
Khi nhan thay cong ty co phan lam vao tnh trang pha san th co ong hoac
nhom co ong co quyen nop n yeu cau m thu tuc pha san theo quy nh
cua ieu le cong ty; neu ieu le cong ty khong quy nh th viec nop n c
thc hien theo ngh quyet cua ai hoi co ong. Trng hp ieu le cong ty
khong quy nh ma khong tien hanh c ai hoi co ong th co ong hoac
nhom co ong s hu tren 20% so co phan pho thong trong thi gian lien tuc
t nhat 6 thang co quyen nop n yeu cau m thu tuc pha san oi vi cong ty
co phan o.
Kem theo n yeu cau m thu tuc pha san phai co:
Bao cao tnh hnh hoat ong kinh doanh cua doanh nghiep, hp tac xa,
trong o giai trnh nguyen nhan va hoan canh lien quan en tnh trang
mat kha nang thanh toan; neu doanh nghiep la cong ty co phan ma phap
luat yeu cau phai c kiem toan th bao cao tai chnh phai c to chc
kiem toan oc lap xac nhan;
Chng 2
Bao cao ve cac bien phap ma doanh nghiep, hp tac xa a thc hien,
nhng van khong khac phuc c tnh trang mat kha nang thanh toan
cac khoan n en han;
Bang ke chi tiet tai san cua doanh nghiep, hp tac xa va a iem ni co
tai san nhn thay c;
Nhng tai lieu khac ma Toa an yeu cau doanh nghiep, hp tac xa phai
cung cap theo quy nh cua phap luat.
Thanh vien hp danh cua cong ty hp danh
Khi nhan thay cong ty hp danh lam vao tnh trang pha san th thanh vien hp
danh co quyen nop n yeu cau m thu tuc pha san oi vi cong ty hp danh o.
n yeu cau m thu tuc pha san, cac giay t, tai lieu gi kem theo n yeu
cau c thc hien nh oi vi trng hp doanh nghiep, hp tac xa nop n
yeu cau m thu tuc pha san.
c. C quan tien hanh thu tuc pha san
Toa an nhan dan
84
C quan co tham quyen tien hanh thu tuc pha san la Toa an nhan dan, cu the:
Toa an nhan dan huyen, quan, th xa, thanh pho thuoc tnh (sau ay goi
chung la Toa an nhan dan cap huyen) co tham quyen tien hanh thu tuc
pha san oi vi hp tac xa a ang ky kinh doanh tai c quan ang ky
kinh doanh cap huyen o.
Toa an nhan dan tnh, thanh pho trc thuoc trung ng (sau ay goi
chung la Toa an nhan dan cap tnh) co tham quyen tien hanh thu tuc pha
san oi vi doanh nghiep, hp tac xa a ang ky kinh doanh tai c quan
ang ky kinh doanh cap tnh o.
Trong trng hp can thiet Toa an nhan dan cap tnh lay len e tien hanh thu tuc
pha san oi vi hp tac xa thuoc tham quyen cua Toa an nhan dan cap huyen.
Toa an nhan dan cap tnh ni at tru s chnh cua doanh nghiep co von
230
84
231
au t nc ngoai tai Viet Nam co tham quyen tien hanh thu tuc pha san
oi vi doanh nghiep co von au t nc ngoai o.
Viec tien hanh thu tuc pha san tai Toa an nhan dan cap huyen do mot Tham
phan phu trach, tai Toa an nhan dan cap tnh do mot Tham phan hoac To
Tham phan gom co ba Tham phan phu trach. Trong trng hp To Tham phan
phu trach tien hanh thu tuc pha san th mot Tham phan c giao lam To trng.
Tham phan hoac To Tham phan (sau ay goi chung la Tham phan) co
nhiem vu, quyen han giam sat, tien hanh thu tuc pha san. Trong qua
trnh tien hanh thu tuc pha san neu phat hien co dau hieu toi pham th
Tham phan cung cap tai lieu (ban sao) cho Vien kiem sat nhan dan cung
cap e xem xet viec khi to ve hnh s va van tien hanh thu tuc pha san
theo quy nh cua Luat nay.
Tham phan chu trach nhiem trc Chanh an va trc phap luat ve viec
thc hien nhiem vu, quyen han cua mnh.
To quan ly, thanh ly tai san
85
To quan ly, thanh ly tai san do Tham phan quyet nh thanh lap e lam nhiem
vu quan ly, thanh ly tai san cua doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh trang
pha san.
Thanh phan To quan ly, thanh ly tai san gom co:
Mot chap hanh vien cua c quan thi hanh an cung cap lam To trng;
Mot can bo cua Toa an;
Mot ai dien chu n;
ai dien hp phap cua doanh nghiep, hp tac xa b m thu tuc pha san;
Trng hp can thiet co ai dien cong oan, ai dien ngi lao ong, ai
dien cac c quan chuyen mon tham gia To quan ly, thanh ly tai san th
Tham phan xem xet, quyet nh.
85
ieu 10 Luat Pha san 2004
Chng 2
To quan ly, thanh ly tai san co nhiem vu, quyen han sau ay:
Lap bang ke toan bo tai san hien co cua doanh nghiep, hp tac xa;
Giam sat, kiem tra viec s dung tai san cua doanh nghiep, hp tac xa;
e ngh Tham phan quyet nh ap dung cac bien phap khan cap tam thi
e bao toan tai san cua doanh nghiep, hp tac xa trong trng hp can thiet;
Lap danh sach cac chu n va so n phai tra cho tng chu n; nhng
ngi mac n va so n phai oi cua doanh nghiep, hp tac xa;
Thu hoi va quan ly tai san, tai lieu, so ke toan va con dau cua doanh
nghiep, hp tac xa b ap dung thu tuc thanh ly;
Thc hien phng an phan chia tai san theo quyet nh cua Tham phan;
Phat hien va e ngh Tham phan ra quyet nh thu hoi lai tai san, gia tr
tai san hay phan chenh lech gia tr tai san cua doanh nghiep, hp tac xa
b ap dung thu tuc thanh ly a ban hoac chuyen giao bat hp phap;
Thi hanh quyet nh cua Tham phan ve viec ban au gia tai san cua
doanh nghiep, hp tac xa b ap dung thu tuc thanh ly theo ung quy nh
cua phap luat ve ban au gia;
Gi cac khoan tien thu c t nhng ngi mac n va t viec ban au gia
tai san cua doanh nghiep, hp tac xa vao tai khoan m tai ngan hang;
Thi hanh cac quyet nh khac cua Tham phan trong qua trnh tien hanh
thu tuc pha san.
d. Quyet nh m thu tuc pha san
Thu ly n yeu cau m thu tuc pha san
86
Sau khi nhan c n yeu cau m thu tuc pha san, Toa an co quyen
yeu cau ngi nop n sa oi, bo sung tai lieu; ngi nop n co trach
nhiem thc hien viec sa oi, bo sung trong thi han 10 ngay ke t ngay
nhan c yeu cau cua Toa an. Ngay Toa an thu ly n yeu cau m thu
tuc pha san c tnh la ngay ngi nop n xuat trnh bien lai nop tien
232
86
233
tam ng ph pha san hoac la ngay Toa an nhan c n trong trng
hp ngi nop n khong phai nop tien tam ng ph pha san.
Sau khi thu ly n yeu cau m thu tuc pha san n yeu cau m thu tuc
pha san ma ngi nop n khong phai la chu doanh nghiep t nhan hoac
ai dien hp phap cua doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh trang pha
san th Toa an co trach nhiem thong bao viec thu ly n yeu cau m thu
tuc pha san cho doanh nghiep, hp tac xa o biet trong thi han 5 ngay,
ke t ngay thu ly. Trong thi han 15 ngay, ke t ngay nhan c thong
bao cua Toa an ve viec thu ly n yeu cau m thu tuc pha san, doanh
nghiep, hp tac xa co trach nhiem xuat trnh cho Toa an cac giay t, tai
lieu sau:
Bao cao tnh hnh hoat ong kinh doanh cua doanh nghiep, hp tac xa;
Bao cao ve cac bien phap ma doanh nghiep, hp tac xa a thc hien
nhng van khong khac phuc c tnh trang mat kha nang thanh
toan cac khoan n en han;
Bang ke chi tiet tai san cua doanh nghiep, hp tac xa;
Danh sach cac chu n cua doanh nghiep, hp tac xa;
Danh sach nhng ngi mac n doanh nghiep, hp tac xa;
Danh sach thanh vien lien i chu trach nhiem ve nhng khoan n
cua doanh nghiep (neu co);
Cac tai lieu khac ma Toa an yeu cau doanh nghiep, hp tac xa cung
cap theo quy nh cua phap luat.
Trong trng hp doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh trang pha san la
ngi bao lanh cho ngi khac th trong thi han 15 ngay, ke t ngay nhan
c thong bao cua Toa an, doanh nghiep, hp tac xa co trach nhiem thong
bao viec mnh b yeu cau m thu tuc pha san cho nhng ngi co lien quan biet.
Tra lai n yeu cau m thu tuc pha san
87
Toa an ra quyet nh tra lai n yeu cau m thu tuc pha san trong nhng
87
Chng 2
trng hp sau:
Ngi nop n khong nop tien tam ng ph pha san trong thi han do Toa
an an nh, tr cac trng hp khong phai nop tam ng ph pha san.
Ngi nop n la ngi lao ong khong phai nop tam ng ph pha san.
Ngi nop n thuoc dien phai nop tam ng ph pha san nhng khong
co tien e nop nhng co cac tai san khac th ph pha san se do ngan
sach nha nc tam ng va c hoan tra t tai san cua doanh nghiep,
hp tac xa lam vao tnh trang pha san;
Ngi nop n khong co quyen nop n, tc la ngi nop n khong
thuoc mot trong so cac oi tng sau ay: chu n khong co bao am
hoac co bao am mot phan; ai dien cong oan hoac ai dien cua ngi
lao ong; chu doanh nghiep hoac ai dien hp phap cua doanh nghiep,
hp tac xa; ai dien chu s hu doanh nghiep nha nc; co ong hoac
nhom co ong cua cong ty co phan; thanh vien hp danh cua cong ty
hp danh.
a co Toa an khac m thu tuc pha san oi vi doanh nghiep, hp tac xa
lam vao tnh trang pha san;
Co can c ro rang cho thay viec nop n yeu cau m thu tuc pha san la
co chu y xau nham boi nho danh d, uy tn cua ngi quan ly, ieu hanh
doanh nghiep, hp tac xa hoac gay anh hng xau en hoat ong kinh
doanh cua doanh nghiep, hp tac xa hoac co s gian doi trong viec yeu
cau m thu tuc pha san;
Doanh nghiep, hp tac xa a chng minh c rang, mnh khong lam
vao tnh trang mat kha nang thanh toan n en han.
Ngi a nop n co quyen khieu nai vi Chanh an Toa an ve quyet nh o.
Viec khieu nai phai c thc hien trong thi han 10 ngay, ke t ngay nhan
c quyet nh cua Toa an. Trong thi han 7 ngay, ke t ngay nhan c n
khieu nai, Chanh an Toa an co trach nhiem tra li cho ngi khieu nai ve viec
giai quyet khieu nai. Khi giai quyet khieu nai ma xet thay quyet nh tra lai n
yeu cau m thu tuc pha san cua Toa an la co can c th Chanh an ra quyet
234
235
nh gi nguyen quyet nh tra lai n yeu cau m thu tuc pha san. Ngc lai,
neu xet thay viec ra quyet nh tra lai n yeu cau m thu tuc pha san la khong
co can c th Chanh an ra quyet nh huy quyet nh tra lai n yeu cau m
thu tuc pha san va thu ly n theo quy nh chung.
Quyet nh m hoac khong m thu tuc pha san oi vi doanh nghiep, hp tac
xa lam vao tnh trang pha san
88
.
Toa an co trach nhiem xem xet va ra quyet nh m hoac khong m thu
tuc pha san trong thi han ba mi (30) ngay, ke t ngay thu ly n yeu
cau m thu tuc pha san. Toa an ra quyet nh m thu tuc pha san khi co
cac can c chng minh doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh trang pha
san. Ngc lai, neu xet thay doanh nghiep, hp tac xa cha lam vao tnh
trang pha san th Toa an se ra quyet nh khong m thu tuc pha san va
gi cho ngi nop n.
Trong trng hp xet thay can thiet, Toa an co the trieu tap phien hop
vi s tham gia cua ngi nop n yeu cau m thu tuc pha san, chu
doanh nghiep hoac ai dien hp phap cua doanh nghiep, hp tac xa b
yeu cau m thu tuc pha san, ca nhan, to chc co lien quan e xem xet,
kiem tra, anh gia cac can c nham chng minh cho viec doanh nghiep,
hp tac xa a lam vao tnh trang pha san hay cha.
Trong thi han 7 ngay, ke t ngay ra quyet nh, Toa an co trach nhiem
gi Quyet nh m thu tuc pha san cho doanh nghiep, hp tac xa lam vao
tnh trang pha san, cho Vien Kiem sat cung cap va thong bao cho cac
chu n, nhng ngi mac n cua doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh
trang pha san. ong thi, Quyet nh m thu tuc pha san cung phai c
ang tren bao a phng ni doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh
trang pha san co a ch chnh va bao hang ngay cua Trung ng trong
3 so lien tiep.
Ngi nop n yeu cau m thu tuc pha san khong ong y vi Quyet nh cua
Toa an ve viec khong m thu tuc pha san co quyen khieu nai Chanh an Toa
an a ra quyet nh va Chanh an co trach nhiem giai quyet khieu nai nay trong
88
ieu 28, 29, 30, 32 Luat Pha san 2004
Chng 2
thi han 5 ngay, ke t ngay nhan c khieu nai. Khi giai quyet khieu nai oi
vi Quyet nh khong m thu tuc pha san, Chanh an co the ra mot trong cac
quyet nh sau: (1) gi nguyen quyet nh khong m thu tuc pha san hoac (2)
huy quyet nh khong m thu tuc pha san va ra quyet nh m thu tuc pha san.
Sau khi co quyet nh m thu tuc pha san th doanh nghiep, hp tac xa
lam vao tnh trang pha san van tiep tuc hoat ong mot cach bnh thng
nhng phai chu s giam sat kiem tra cua Tham phan va To quan ly,
thanh ly tai san. Trong trng hp xet thay ngi quan ly cua doanh
nghiep, hp tac xa khong co kha nang ieu hanh hoac neu tiep tuc ieu
hanh hoat ong kinh doanh se khong co li cho viec bao toan tai san cua
doanh nghiep, hp tac xa th theo e ngh cua Hoi ngh chu n, Tham
phan ra quyet nh c ngi quan ly va ieu hanh hoat ong kinh doanh
cua doanh nghiep, hp tac xa.
Ke t ngay nhan c quyet nh m thu tuc pha san, nghiem cam
doanh nghiep, hp tac xa thc hien cac hoat ong sau ay:
Cat giau, tau tan tai san;
Thanh toan n khong co bao am;
T bo hoac giam bt quyen oi n;
Chuyen cac khoan n khong co bao am thanh n co bao am bang
tai san cua doanh nghiep.
Sau khi nhan c quyet nh m thu tuc pha san, cac hoat ong sau
ay cua doanh nghiep, hp tac xa phai c s ong y bang van ban
cua Tham phan trc khi thc hien:
Cam co, the chap, chuyen nhng, ban, tang cho, cho thue tai san;
Nhan tai san t mot hp ong chuyen nhng;
Cham dt thc hien hp ong a co hieu lc;
Vay tien;
Ban, chuyen oi co phan hoac chuyen quyen s hu tai san;
236
237
Thanh toan cac khoan n mi phat sinh t hoat ong kinh doanh cua
doanh nghiep, hp tac xa va tra lng cho ngi lao ong trong
doanh nghiep, hp tac xa.
e. Thu tuc phuc hoi hoat ong kinh doanh cua doanh nghiep, hp tac xa
lam vao tnh trang pha san.
89
ieu kien tien hanh thu tuc phuc hoi doanh nghiep, hp tac xa.
Tham phan co trach nhiem trieu tap va chu tr Hoi ngh chu n lan th nhat e
lay y kien cua cac chu n ve viec thu tuc phuc hoi hay thu tuc thanh ly tai san
oi vi doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh trang pha san. Tai Hoi ngh chu
n lan th nhat, To trng To quan ly, thanh ly tai san se bao cao ve tnh hnh
kinh doanh, thc trang tai chnh cua doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh
trang pha san; doanh nghiep, hp tac xa phai e xuat phng an, giai phap to
chc lai hoat ong kinh doanh, kha nang va thi han tra n e Hoi ngh chu
n ban bac, quyet nh.
Tham phan ch ra quyet nh ap dung thu tuc phuc hoi hoat ong kinh doanh
sau khi Hoi ngh chu n lan th nhat thong qua Ngh quyet ong y vi cac giai
phap to chc lai hoat ong kinh doanh, ke hoach thanh toan n ma doanh
nghiep, hp tac xa lam vao tnh trang pha san a e xuat.
Phng an phuc hoi hoat ong kinh doanh.
Sau khi co quyet nh ap dung thu tuc phuc hoi hoat ong kinh doanh th doanh
nghiep, hp tac xa co ngha vu xay dng mot cach cu the, chi tiet phng an
phuc hoi hoat ong kinh doanh va chuyen cho Tham phan xem xet trc khi
trnh ra Hoi ngh chu n. Viec xay dng phng an phuc hoi hoat ong kinh
doanh phai c thc hien trong thi han 30 ngay hoac co the c keo dai
them khi co s ong y cua Tham phan nhng khong qua 60 ngay, ke t ngay
Hoi ngh chu n thong qua Ngh quyet. Trong thi han nay, bat ky chu n hoac
ngi nao nhan ngha vu phuc hoi hoat ong kinh doanh cua doanh nghiep,
hp tac xa eu co quyen xay dng d thao phng an phuc hoi hoat ong kinh
doanh cho doanh nghiep, hp tac xa va nop cho Toa an.
89
ieu 61, 64, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77 Luat Pha san 2004
Chng 2
Phng an phuc hoi hoat ong kinh doanh cua doanh nghiep, hp tac xa lam
vao tnh trang pha san phai neu ro cac bien phap can thiet e phuc hoi hoat
ong kinh doanh nh: Huy ong von mi; Thay oi mat hang san xuat, kinh
doanh; oi mi cong nghe san xuat; To chc lai bo may quan ly; sap nhap
hoac chia tach bo phan san xuat nham nang cao nang suat, chat lng san
xuat; Ban lai co phan cho chu n; Ban hoac cho thue tai san khong can thiet;
Cac bien phap khac khong trai phap luat. Trong phng an phuc hoi hoat ong
kinh doanh, con n cung phai neu ro ke hoach thanh toan cac khoan n cho
cac chu n.
Tham phan phu trach vu viec pha san phai xem xet phng an phuc hoi hoat
ong kinh doanh e quyet nh viec co a phng an o ra Hoi ngh chu n
hoac e ngh sa oi, bo sung phng an phuc hoi hoat ong kinh doanh neu
thay phng an o cha bao am cac noi dung theo quy nh. Trong thi han
10 ngay, ke t ngay quyet nh a phng an phuc hoi hoat ong kinh doanh
cua doanh nghiep, hp tac xa ra Hoi ngh chu n th Tham phan co trach
nhiem trieu tap Hoi ngh chu n e Hoi ngh chu n xem xet, thong qua phng
an phuc hoi. Ngh quyet ve phng an phuc hoi hoat ong kinh doanh cua
doanh nghiep, hp tac xa c thong qua khi co qua na so chu n khong co
bao am co mat ai dien cho t 2/3 tong so n khong co bao am tr len bieu
quyet tan thanh. Ngh quyet cua Hoi ngh chu n ve phng an phuc hoi hoat
ong kinh doanh ch c thc hien va co hieu lc oi vi cac ben co lien quan
sau khi c Tham phan ra quyet nh cong nhan. Toa an phai gi quyet nh
cong nhan Ngh quyet cua Hoi ngh chu n ve phng an phuc hoi hoat ong
kinh doanh cho doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh trang pha san va cac
chu n trong thi han bay ngay, ke t ngay ra quyet nh.
Thc hien phng an phuc hoi hoat ong kinh doanh.
Sau khi c Tham phan ra quyet nh cong nhan th Ngh quyet cua Hoi ngh
chu n ve viec thong qua phng an phuc hoi hoat ong kinh doanh co hieu
lc oi vi con n cung nh tat ca cac ben co lien quan. Doanh nghiep, hp
tac xa co trach nhiem thc hien phng an phuc hoi hoat ong kinh doanh
theo ung noi dung a c ghi nhan trong phng an o. nh ky 6 thang mot
238
239
lan, doanh nghiep, hp tac xa co trach nhiem bao cao vi Toa an ve tnh hnh
thc hien phng an phuc hoi hoat ong kinh doanh.
Thi han thc hien phng an phuc hoi hoat ong kinh doanh cua doanh
nghiep, hp tac xa toi a la 3 nam, ke t ngay cuoi cung ang bao quyet nh
cua Toa an cong nhan Ngh quyet cua Hoi ngh chu n ve phng an phuc hoi.
Trong qua trnh thc hien phng an phuc hoi, doanh nghiep, hp tac xa co
quyen thoa thuan vi cac chu n ve viec sa oi, bo sung phng an phuc hoi
nay. Thoa thuan ve viec sa oi, bo sung phng an phuc hoi hoat ong kinh
doanh c Hoi ngh chu n thong qua khi co qua na so chu n khong co bao
am ai dien cho t 2/3 tong so n khong co bao am tr len ong y va phai
c Tham phan quyet nh cong nhan th mi co gia tr thi hanh.
Tham phan ra quyet nh nh ch thu tuc phuc hoi hoat ong kinh doanh cua
doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh trang pha san neu co mot trong cac
trng hp sau ay:
Doanh nghiep, hp tac xa a thc hien xong phng an phuc hoi hoat
ong kinh doanh;
c qua na so phieu cua cac chu n khong co bao am ai dien cho
t hai phan ba tong so n khong co bao am tr len cha thanh toan
ong y nh ch.
Doanh nghie p, h p ta c xa c Toa a n ra quye t nh nh ch thu tu c phu c
ho i hoa t o ng kinh doanh se c coi la kho ng co n la m va o tnh tra ng pha
sa n va c tr la i hoa t o ng sa n xua t kinh doanh bnh th ng nh ca c
doanh nghie p kha c.
f. Thu tuc thanh ly tai san cua doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh
trang pha san.
90
ieu kien tien hanh thu tuc thanh ly tai san.
Thu tuc thanh ly c tien hanh trong nhng trng hp sau ay:
Doanh nghiep hoat ong kinh doanh thua lo va mac du a c Nha
nc ap dung cac bien phap ac biet e phuc hoi hoat ong kinh doanh
90
ieu 35, 37, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85 Luat Pha san 2004
Chng 2
nhng van khong phuc hoi c va khong thanh toan c cac khoan
n en han khi chu n co yeu cau. Trong trng hp nay, Toa an ra
quyet nh m thu tuc thanh ly ngay ma khong can trieu tap Hoi ngh
chu n e xem xet viec ap dung thu tuc phuc hoi;
Hoi ngh chu n khong thanh do khong co s tham gia Hoi ngh chu n
cua chu doanh nghiep t nhan hoac ai dien hp phap cua doanh
nghiep, hp tac xa hoac khong u so chu n theo quy nh;
Doanh nghiep, hp tac xa khong xay dng c phng an phuc hoi
hoat ong kinh doanh trong thi han quy nh;
Hoi ngh chu n khong thong qua phng an phuc hoi hoat ong kinh
doanh cua doanh nghiep, hp tac xa;
Doanh nghiep, hp tac xa thc hien khong ung hoac khong thc
hien c phng an phuc hoi hoat ong kinh doanh, tr trng hp
doanh nghiep, hp tac xa a thoa thuan c vi chu n ve viec nh
ch thu tuc phuc hoi.
Doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh trang pha san, cac chu n co
quyen khieu nai, Vien kiem sat nhan dan cung cap co quyen khang ngh
quyet nh m thu tuc thanh ly tai san. Nhng ngi mac n doanh
nghiep, hp tac xa co quyen khieu nai phan quyet nh m thu tuc thanh
ly tai san cua doanh nghiep, hp tac xa lien quan en ngha vu tra n
cua mnh. Thi han khieu nai, khang ngh la hai mi ngay, ke t ngay
cuoi cung ang bao ve quyet nh m thu tuc thanh ly tai san.
Trong thi han nam ngay, ke t ngay het thi han khieu nai, khang ngh, Toa
an a ra quyet nh m thu tuc thanh ly tai san cua doanh nghiep, hp tac xa
phai gi ho s ve pha san kem theo n khieu nai, quyet nh khang ngh cho
Toa an cap tren trc tiep e xem xet, giai quyet khieu nai, khang ngh quyet
nh m thu tuc thanh ly tai san.
Ngay sau khi nhan c ho s ve pha san kem theo n khieu nai, quyet nh
khang ngh, Chanh an Toa an cap tren trc tiep ch nh mot to gom ba Tham
phan xem xet, giai quyet khieu nai, khang ngh quyet nh m thu tuc thanh ly
240
241
tai san. Trong thi han sau mi ngay, ke t ngay nhan c ho s ve pha
san, To Tham phan phai xem xet, giai quyet khieu nai, khang ngh quyet nh
m thu tuc thanh ly tai san. To Tham phan co quyen ra mot trong cac quyet
nh sau ay:
Khong chap nhan khieu nai, khang ngh va gi nguyen quyet nh m thu
tuc thanh ly tai san cua Toa an cap di;
Sa quyet nh m thu tuc thanh ly tai san cua Toa an cap di;
Huy quyet nh m thu tuc thanh ly tai san cua Toa an cap di va giao
ho s ve pha san cho Toa an cap di tiep tuc thu tuc phuc hoi theo quy
nh cua Luat nay.
Quyet nh giai quyet khieu nai, khang ngh cua Toa an cap tren trc tiep la
quyet nh cuoi cung va co hieu lc phap luat ke t ngay ra quyet nh.
Tien hanh thu tuc thanh ly tai san cua doanh nghiep, hp tac xa.
To quan ly, thanh ly tai san la chu the co trach nhiem tien hanh thu tuc thanh
ly tai san cua doanh nghiep, hp tac xa. Sau khi co quyet nh ap dung thu tuc
thanh ly tai san, To quan ly, thanh ly tai san se trc tiep quan ly toan bo tai
san cua doanh nghiep, hp tac xa. To quan ly, thanh ly tai san thc hien viec
thu hoi va quan ly moi tai san, tai lieu, so sach va con dau cua doanh nghiep,
hp tac xa b ap dung thu tuc thanh ly. Tai san la hien vat cua doanh nghiep,
hp tac xa b m thu tuc thanh ly se c ban au gia theo quyet nh cua
Tham phan. Moi khoan tien thu c t viec ban au gia tai san va t viec thu
hoi c t ngi mac n se c gi vao tai khoan m tai ngan hang e thc
hien phan chia theo phng an do Tham phan quyet nh theo th t u tien
c quy nh tai Luat Pha san.
Viec thanh toan tai san cua doanh nghiep, hp tac xa nh sau:
oi vi chu n co bao am:
Cac khoan n co bao am bang tai san the chap, cam co cua doanh nghiep,
hp tac xa lam vao tnh trang pha san c xac lap trc ngay Toa an thu ly
n yeu cau m thu tuc pha san la cac khoan n c u tien thanh toan bang
chnh cac tai san o. Neu gia tr tai san the chap, cam co khong u e thanh
Chng 2
toan cho cac khoan n nay, th phan n con lai cua chu n co bao am se
c thanh toan t phan gia tr tai san con lai cua doanh nghiep, hp tac xa
nh khoan n cua cac chu n khong co bao am khac. Neu gia tr cua tai san
the chap, cam co ln hn khoan n phai thanh toan th phan gia tr con lai se
c nhap vao tai san pha san con lai cua doanh nghiep, hp tac xa e thanh
toan cho cac ngha vu tai san khac.
oi vi chu n khong co bao am:
Viec thanh toan cac ngha vu tai san khac cua doanh nghiep, hp tac xa, bao
gom ca ngha vu thanh toan cho chu n khong co bao am t gia tr tai san
con lai cua doanh nghiep, hp tac xa c thc hien theo th t sau ay:
Ph pha san;
Cac khoan n lng, tr cap thoi viec, bao hiem xa hoi theo quy nh cua
phap luat va cac quyen li khac theo thoa c lao ong tap the va hp
ong lao ong a ky ket;
Cac khoan n khong co bao am phai tra cho cac chu n trong danh
sach chu n theo nguyen tac: Neu gia tr tai san u e thanh toan cac
khoan n th moi chu n eu c thanh toan u so n cua mnh; neu
gia tr tai san khong u e thanh toan cac khoan n th moi chu n ch
c thanh toan mot phan khoan n cua mnh theo ty le tng ng vi
gia tr tai san con lai cua doanh nghiep, hp tac xa. Cac khoan n cha
en han vao thi iem m thu tuc thanh ly c x ly nh cac khoan n
en han, nhng khong c tnh lai oi vi thi gian cha en han.
Trng hp sau khi thanh toan u cac ngha vu tai san ma van con tha th
phan tai san con lai thuoc ve xa vien hp tac xa; chu doanh nghiep t nhan;
cac thanh vien cong ty; cac co ong cua cong ty co phan hoac chu s hu
doanh nghiep nha nc.
Tham phan ra quyet nh nh ch thu tuc thanh ly trong trng hp:
Doanh nghiep, hp tac xa khong con tai san e thc hien phng an
phan chia tai san;
242
243
Phng an phan chia tai san a c thc hien xong.
g. Thu tuc tuyen bo doanh nghiep, hp tac xa b pha san.
91
ieu kien tuyen bo pha san doanh nghiep, hp tac xa
Toa an ra quyet nh tuyen bo pha san doanh nghiep, hp tac xa trong
cac trng hp sau ay:
Co quyet nh cua Toa an ve viec nh ch thu tuc thanh ly tai san.
Khi doanh nghiep, hp tac xa khong con hoac con co qua t tai san
e chi ph cho viec tien hanh thu tuc pha san.
Quyet nh tuyen bo doanh nghiep, hp tac xa pha san phai co cac noi
dung chnh sau ay:
Ngay, thang, nam ra quyet nh;
Ten cua Toa an, ho va ten cua Tham phan phu trach tien hanh thu
tuc pha san;
Ten, a ch cua doanh nghiep, hp tac xa b tuyen bo pha san;
Can c cua viec tuyen bo pha san;
Quyen khieu nai, khang ngh va thi han khieu nai khang ngh.
Cam am nhiem chc vu sau khi doanh nghiep, hp tac xa b tuyen
bo pha san.
Trong thi han 15 ngay, ke t ngay ra quyet nh, Toa an co trach nhiem
gi Quyet nh tuyen bo pha san cho doanh nghiep, hp tac xa lam vao
tnh trang pha san, Vien Kiem sat cung cap va thong bao cho cac chu
n, nhng ngi mac n cua doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh trang
pha san. ong thi, Quyet nh tuyen bo pha san cung phai c ang
tren bao a phng ni doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh trang pha
san co a ch va bao hang ngay cua Trung ng trong 3 so lien tiep.
Quyet nh tuyen bo pha san cung phai c gi cho c quan ang ky
kinh doanh e xoa ten doanh nghiep, hp tac xa trong thi han 15 ngay
91
ieu 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 94 Luat Pha san 2004
Chng 2
hoac khong qua 25 ngay trong trng hp co khieu nai, khang ngh.
Doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh trang pha san, cac chu n, nhng
ngi mac n cua doanh nghiep, hp tac xa lam vao tnh trang pha san
co quyen khieu nai, Vien kiem sat nhan dan cung cap co quyen khang
ngh quyet nh tuyen bo doanh nghiep, hp tac xa b pha san. Thi han
khieu nai, khang ngh la hai mi ngay, ke t ngay cuoi cung ang bao
ve quyet nh tuyen bo doanh nghiep, hp tac xa b pha san. Quyet nh
tuyen bo doanh nghiep, hp tac xa b pha san khong b khieu nai, khang
ngh th co hieu lc phap luat ke t ngay het thi han khieu nai, khang ngh.
Trong thi han nam ngay, ke t ngay het thi han khieu nai, khang ngh, Toa
an a ra quyet nh tuyen bo doanh nghiep, hp tac xa b pha san phai gi ho
s ve pha san kem theo n khieu nai, quyet nh khang ngh cho Toa an cap
tren trc tiep e xem xet, giai quyet khieu nai, khang ngh quyet nh tuyen bo
doanh nghiep, hp tac xa b pha san.
Ngay sau khi nhan c ho s ve pha san kem theo n khieu nai, quyet nh
khang ngh, Chanh an Toa an cap tren trc tiep ch nh mot to gom ba Tham
phan xem xet, giai quyet khieu nai, khang ngh quyet nh tuyen bo doanh
nghiep, hp tac xa b pha san. Trong thi han bon mi lam ngay, ke t ngay
nhan c ho s ve pha san kem theo n khieu nai, quyet nh khang ngh,
To Tham phan phai xem xet, giai quyet khieu nai, khang ngh quyet nh tuyen
bo doanh nghiep, hp tac xa b pha san. To Tham phan co quyen ra mot trong
cac quyet nh sau ay:
Khong chap nhan khieu nai, khang ngh va gi nguyen quyet nh tuyen
bo doanh nghiep, hp tac xa b pha san cua Toa an cap di;
Huy quyet nh tuyen bo doanh nghiep, hp tac xa b pha san cua Toa
an cap di va giao ho s ve pha san cho Toa an cap di tiep tuc tien
hanh thu tuc pha san.
Quyet nh giai quyet khieu nai, khang ngh cua Toa an cap tren trc tiep la
quyet nh cuoi cung va co hieu lc phap luat ke t ngay ra quyet nh.
Hau qua cua viec tuyen bo doanh nghiep, hp tac xa b pha san.
Quyet nh tuyen bo doanh nghiep, hp tac xa b pha san khong mien
244
245
tr ngha vu ve tai san cua chu doanh nghiep t nhan, thanh vien hp
danh cua cong ty hp danh oi vi chu n cha c thanh toan n, tr
trng hp cac ben co thoa thuan khac hoac phap luat co quy nh khac.
Cac ngha vu ve tai san phat sinh sau khi co quyet nh tuyen bo doanh
nghiep, hp tac xa b pha san c giai quyet theo quy nh cua phap luat ve
thi hanh an dan s va cac quy nh khac cua phap luat co lien quan.
Tr trng hp doanh nghiep, hp tac xa b tuyen bo pha san v ly do bat
kha khang, ngi quan ly, ieu hanh doanh nghiep, hp tac xa b tuyen
bo pha san se b x ly nh sau:
Ngi gi chc vu Giam oc, Tong giam oc, Chu tch va cac thanh
vien Hoi ong quan tr cua cong ty, tong cong ty 100% von nha nc
b tuyen bo pha san khong c c am ng cac chc vu o bat
ky doanh nghiep nha nc nao, ke t ngay cong ty, tong cong ty nha
nc b tuyen bo pha san.
Ngi c giao ai dien phan von gop cua Nha nc doanh
nghiep khac ma doanh nghiep o b tuyen bo pha san khong c
c am ng cac chc vu quan ly bat ky doanh nghiep nao co
von cua Nha nc.
Chu doanh nghiep t nhan, thanh vien hp danh cua cong ty hp danh,
Giam oc (Tong giam oc), Chu tch va cac thanh vien Hoi ong quan
tr, Hoi ong thanh vien cua doanh nghiep, Chu nhiem, cac thanh vien
Ban quan tr hp tac xa b tuyen bo pha san khong c quyen thanh
lap doanh nghiep, hp tac xa, khong c lam ngi quan ly doanh
nghiep, hp tac xa trong thi han t mot en ba nam, ke t ngay doanh
nghiep, hp tac xa b tuyen bo pha san.
Tai lieu tham khao
- Hien phap Nc Cong hoa xa hoi chu ngha Viet Nam c Quoc hoi
nc Cong hoa xa hoi chu ngha Viet Nan khoa VIII, ky hop th 11 thong
qua trong phien hop ngay 15 thang 4 nam 1992.
- Bo luat Dan s c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha Viet Nam
khoa XI, ky hop th 7 thong qua ngay 14 thang 6 nam 2005, co hieu lc
t ngay 1 thang 1 nam 2006.
- Bo luat to tung dan s c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha
Viet Nam khoa XI, ky hop th 5 thong qua ngay 15 thang 6 nam 2004.
- Bo luat Lao ong nam 1994, c sa oi bo sung vao nam 2002.
- Bo luat Hang hai nam 2005 c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu
ngha Viet Nam khoa XI, ky hop th 7 thong qua ngay 14 thang 6 nam
2005, co hieu lc thi hanh t ngay 01 thang 01 nam 2006.
- Luat au t c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha Viet Nam
khoa XI, ky hop th 8 thong qua ngay 29 thang 11 nam 2005, co lieu lc
thi hanh t ngay 01 thang 7 nam 2006.
- Luat Doanh nghiep c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha Viet
Nam khoa XI, ky hop th 8 thong qua ngay 29 thang 11 nam 2005, co
hieu lc thi hanh t ngay 01 thang 7 nam 2006.
- Luat Doanh nghiep nha nc c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu
ngha Viet Nam khoa XI, ky hop th 4 thong qua ngay 26 thang 11 nam
2003, co hieu lc thi hanh t ngay 01 thang 7 nam 2004.
- Luat Hp tac xa c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha Viet Nam
- Luat Thng mai c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha Viet
Nam khoa XI, ky hop th 7 thong qua ngay 14 thang 6 nam 2005, co hieu
lc thi hanh t ngay 01 thang 01 nam 2006.
- Lua t S h u tr tue c Quo c ho i n c Co ng hoa xa ho i chu ngha
Vie t Nam khoa XI, ky ho p th 8 tho ng qua nga y 29 tha ng 11 na m 2005,
co hie u l c thi ha nh t nga y 01 tha ng 7 na m 2006.
246
247
- Luat Canh tranh c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha Viet
Nam khoa XI, ky hop th 6 thong qua ngay 03 thang 12 nam 2004, co
hieu lc thi hanh t ngay 01 thang 7 nam 2005.
- Luat cac to chc tn dung nam 1997, Luat sa oi, bo sung mot so ieu
Luat cac to chc tn dung nam 2004.
- Luat Hang khong dan dung Viet Nam c Quoc hoi nc Cong hoa xa
hoi chu ngha Viet Nam khoa XI, ky hop th 9 thong qua ngay 29 thang 6
nam 2006, co hieu lc thi hanh t ngay 01 thang 01 nam 2007.
- Luat ng sat c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha Viet Nam
- Luat Xay dng c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha Viet Nam
t ngay 01 thang 7 nam 2004.
- Luat au thau c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha Viet Nam
- Luat Chng khoan c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha Viet
Nam, khoa XI, ky hop th 9 thong qua ngay 29 thang 6 nam 2006, co hieu
lc thi hanh t ngay 01 thang 01 nam 2007.
- Luat at ai c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha Viet Nam
- Luat Pha san c Quoc hoi nc Cong hoa xa hoi chu ngha Viet Nam
Khoa XI, ky hop th 5 thong qua ngay 15 thang 6 nam 2004, co hieu lc
thi hanh ke t ngay 15 thang 10 nam 2004.
- Phap lenh Trong tai Thng mai cua Uy ban Thng vu Quoc hoi so
08/2003/PL-UBTVQH11 ngay 25 thang 02 nam 2003, co hieu lc ke t
ngay 01 thang 7 nam 2003.
- Cung cac Ngh nh, Thong t hng dan thi hanh cac Bo luat, Luat, Phap
lenh neu tren.
Vn phng GTZ H Ni
Tng 6, Hanoi Towers
49 Hai B Tr-ng, H Ni, Vit Nam
Tel: (84-4) 934 4951
Fax: (84-4) 934 4950
E-Mail: gtz-vietnam@ gtz.de
office.sme@ gtz-vietnam.com.vn
Website: www.gtz.de/vietnam
www.sme-gtz.org.vn
www.sme.com.vn
Uy nhiem thc hien bi
Bo T Phap
a ch: 56-58-60 Tran Phu - Ha Noi
Tel: (84) 8438847- (84) 7336213
Fax: (84) 8431431
Email: botuphap@ moj.gov.vn
Website: www.moj.gov.vn
D
e
s
i
g
n
e
d

b
y

G
o
l
d
e
n

S
k
y

C
o
.
,

L
t
d

T
e
l
:

8
4
-
4
-
8
6
3
4
0
3
0

E
m
a
i
l
:

i
n
f
o
@

g
o
l
d
e
n
s
k
y
v
n
.
c
o
m

Cẩm nang pháp luật cho dnnvv

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cẩm nang pháp luật cho dnnvv

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BO T PHAP

TRUNG TAM T VAN PHAP LUAT

You might also like