VI. Cc bin php t v thng mi 1.

Khi nim, bn cht ca t v thng mi Hip nh GATT c nhiu iu khon lin quan n vn bin php t v, nhng iu khon ring v bin php t v l iu 19 ca GATT- iu khon ny cn c gi l iu khon gii thot v Hip nh v cc bin php t v. T v thng mi c php lut Vit Nam quy nh trong Php lnh v cc bin php t v thng mai. Theo quy nh ca iu 19 GATT, iu 2 Hip nh v cc bin php t v ca WTO, mt ngnh sn xut no ca mt bn k kt t nhin gp phi nhiu bin ng do nhp khu tng mnh, t gy ra nhng tn tht cho ngnh ny, th thnh vin k kt c th thi hnh vic hn ch nhp khu c tnh tm thi (hay cn gi l bin php t v). hn ch nhp khu c th p dng cc bin php thu quan nh tng cao thu nh theo gi tr, thu nh theo khi lng, thu phc hp, thu bi hon, thu ph gia; cng c th p dng cc bin php phi thu quan nh cm nhp khu, dng cp giy php hn ngch trn ton th gii, p dng ch giy php nhp khu c tnh hn ch, thu tin t cc nhp khu, trao quyrn nhp khu; cng c th kt hp s dng c hai bin php ni trn. Nhng bin php t v khng c s dng bo h cho cc nbh sn xut trong nc mt cch khng hn ch. Thi hn p dng cc bin php bo h thng l 3-4 nm. Trong thi gian p dng cc bin php t v, cc nc phi tin hnh iu chnh c cu cho ngnh sn xut. Lin quan n iu 19 ca GATT, c nhiu quan im tri ngc nhau. Mt s ngi cho rng, iu 19 khng ph hp vi mc ch c bn ca GATT, tc l t do ha thng mi. Tuy nhin c th ci y l mt ngoi l r rng i vi tinh thn chung ca GATT, l cnh tranh quc t lnh mnh, ch khng phi l hnh ng can thip ca chnh ph l yu t quyt nh kt qu-v iu ny l tng i ph hp vi thm quyn ca GATT. iu khon gii thot c coi l mang tnh bo h nhiu nht trong s tt c cc bin php khc phc, bi v bn nc ngoi han ton khng h c bt k hnh ng khng lnh mnh no. H khng bn ph gi, h cng khng h nhn c bt k khan tr cp no, h cng chng vi phm quyn s hu tr tu. Tt c nhng g m bn b n nc ngoi lm ch l h cnh tranh c hiu qu. Nh vy, t v thng mi c p dng khi khng h c hnh vi thng mi khng lnh mnh. 2. Mc ch ca vic p dng cc bin php t v thng mi: Theo quan im ca ti, i vi Vit Nam, vic p dng cc bin php t v thng mi l nhm hai mc ch c bn sau y:
1

1. Khi phc li kh nng cnh tranh. 2. S suy gim c trt t Cn i vi cc nc pht trin, v d, Hoa K th ngoi hai mc ch trn, vic p dng cc bin php t v thng mi cn nhm mc ch: 3. Van bo m an ton chnh tr 4. L thuyt v s la chn ca cng chng L thuyt v s la chn ca cng chng chnh l s iu chnh cc hnh vi chnh tr bng nhng cng c v m. L thuyt ny cho rng, vic lp cc chnh sch ca cc chnh ph dn ch phi da vo mi quan h qua li ca cc lc lng li ch trn th trng chnh tr. Khng nn qu tin tng vo vic cc qu trnh dn ch s gn mt cch c h thng vi nhng tiu chun hiu qu, bnh ng hoc nhng kt qu chnh xc bng bt k tiu chun l tng no c a ra nh gi s thnh cng v mt chnh sch. Nhng quan chc c bu c s theo ui nhng li ich ring ca h. H s a ra nhng sng kin chnh tr cho cc nhm c quyn li l nhng ngi i hi phi c sng kin ny, cng vi nhng gi tr ca th trng chnh tr bng nhng hnh thc thng qua phiu bu hoc s ng gp tranh c. Cui cng li ch ca nhng nhm c t chc tt-l nhng t chc gn cht vi hot ng vn ng hnh lang v c kh nng nht trong vic tr tin cho cc sng kin chnh tr-s c bo v, trong khi nhng nhm li ch c t chc km, lng lo s phi gnh chu hu qu. 3. iu kin p dng t v thng mi.Vic thi hnh cc bin php t v phi ph hp vi cc quy nh sau: 1. Trong hot ng xut nhp khu xut hin nhng vn bt thng, nh tng t bin s lng hng nhp khu, m vic tng nhp khu l do trong qu trnh pht trin khng d kin n, vic tng nhp khu gy ra nhng thn tht nghim trng hoc nhng e do nghim trng cho cc nh sn xut trong nc. - Tn tht nghim trng c hiu l s suy gim ton din ng k ti v tr ca ngnh cng nghip ni a. - e do gy ra tn hi nghim trng c hiu l tn hi nghim trng r rng s xy ra. Vic xc nh nguy c tn hi nghim trng phi da trn c s thc t m khng phi l s phng on, vin dn hoc kh nng. 2. Cc bin php t v ch c p dng trong thi gian v gii hn cn thit chm dt hoc gim nh cc tn tht hoc e do nghim trng, khng c thi hnh qu lu. Nu mt bin php hn ch nh lng c s dng, th bin php ny s khng
2

lm gim s lng nhp khu di mc trung bnh ca 3 nm i din gn nht c s liu thng k, tr khi c nhng l gii r rng rng, cn phi p dng mt mc khc ngn nga hoc sa cha thit hi nghim trng. 3. Bin php t v phi c p dng i vi tt c vic nhp khu mt mt hng nnht nh khng phn bit xut x, khng c p dng ring vi nc xut khu mt hng ny. 4. Phi tun th cc trnh t c lin quan ca GATT, nhng trnh t ny l: trc khi p dng cc bin php t v, phi thng bo bng vn bn cho Ban th k ca GATT, ng thi phi to c hi cho cc nc c lin quan li ch thc cht n mt hng ny tin hnh thng lng v cc hnh ng s c thc hin. Trong trng hp khn cp m nu ko di hoc tr hon thc hin th s gy ra nhng tn tht to ln , th cc bn k kt cng c th tm thi p dng bin php t v sau mi tin hnh thng lng. Nu khng t c s nht tr, nc nhp khu cng c th p dng cc bin php t v Trong trng hp ny, nhng nc gp phi nhng nh hng bt li i vi thng mi c th thc hin nhng hnh ng p li, ng thi dng nhng nhn nhng v cc ngha v khc i vi nc p dng cc bin php t v. Cc thnh vin ang pht trin: Cc bin php t v s khng c p dng nhm hn ch nhp khu hng ho c xut x t cc thnh vin ang pht trin, nu th phn hng ho ca thnh vin ny khng vt qu 3% tng s th phn nhp khu. Trong trng hp th phn ca mi thnh vin ang pht trin chim di 3% th tng th phn ca tt c cc thnh vin ang pht trin phi khng vt qu 9% tng kim ngch nhp khu. Ngoi ra mt thnh vin ang pht trin c quyn ko di thi hn p dng cc bin php t v trong mt thi hn khng qu 10 nm k t thi im bt u p dng..