Professional Documents
Culture Documents
mch khuch i thut ton (KTT) trong cc mch khuch i, tnh ton, iu khin, to hm. Kho st cc mch cng, tr, nhn chia, khai cn, mch khuch i loga v i loga, mch vi, tch phn, PD, PID, mch chnh lu chnh xc, mch so snh tng t... 1.1 Khi nim chung Hin nay, cc b khuch i thut ton (KTT) ng vai tr quan trng v c ng dng rng ri trong k thut khuch i, tnh ton, iu khin, to hm, to tn hiu hnh sine v xung, s dng trong n p v cc b lc tch cc... Trong k thut mch tng t, cc mch tnh ton v iu khin c xy dng ch yu da trn b KTT. Khi thay i cc linh kin mc trong mch hi tip ta s c c cc mch tnh ton v iu khin khc nhau. C 2 dng mch tnh ton v iu khin: tuyn tnh v phi tuyn. Tuyn tnh: c trong mch hi tip cc linh kin c hm truyn t tuyn tnh. Phi tuyn: c trong mch hi tip cc linh kin c hm truyn phi tuyn tnh. V mt k thut, to hm phi tuyn c th da vo mt trong cc nguyn tc sau y: 1. Quan h phi tuyn Volt - Ampe ca mt ghp pn ca diode hoc BJT khi phn cc thun (mch khuch i loga) 2. Quan h phi tuyn gia dc ca c tuyn BJT lng cc v dng Emit (mch nhn tng t). 3. Lm gn ng c tuyn phi tuyn bng nhng on thng gp khc (cc mch to hm dng diode). 4. Thay i cc tnh ca in p t vo phn t tch cc lm cho dng in ra thay i (kho diode, kho transistor). 1.2 Cc mch tnh ton v iu khin 1.2.1 Mch cng o p dng phng trnh cn bng dng in dng ti nt N ta c :
vin1 vin 2 v v + + ... + inn + out = 0 R1 R2 Rn RN
2
RN RN RN vout = R vin1 + R vin 2 + ... + R vinn 2 n 1
R1 vin1 R2 vin2 vinn Rn Hnh 1.1 S mch cng 1.2.2 Mch khuch i o vi tr khng vo ln
RN RN
vout
R1 vin R2 R3
v3
vout
Hnh 1.2 S mch khuch i o c tr khng vo ln Vit phng trnh cn bng dng in ti nt N:
R vin v3 + = 0 suy ra v3 = N vin R1 RN R1
M vout =
R2 + R3 v3 R3
( vi iu kin RN >> R3 )
RN R ( 1 + 2 )vin R1 R3
RN R (1 + 2 ) R1 R3
vout =
Trng hp yu cu h s khuch i ln th phi chn R1 nh. Lc tr khng vo ca mch ZV = R1 nh. C th khc phc nhc im bng cch chn R1 = RN ln. Do K ch cn ph thuc vo (1 +
R2 ) , c th tng t s ny ty m vn R3
R N RP = =a R1 R2
(1)
in p ca vo o:
v N = (vin1 vout ) RN R RN + N a + vout = avin1 vout + a +1 a +1
(2)
Vy
4 vin1-vin2 = nvin2 +
vout vin 2 =0 K
Kvin1 - (n + 1) Kvin2 + vout - vin2 = 0 vout = vin2 + K(n + 1) vin2 -Kvin1 vout = (1 + K + nK) vin2 -Kvin1
H s ca Vin2 lun lun ln hn h s ca Vin1 ( mch khng to c in p ra c dng : K (Vin2 -Vin1). Tr khng vo ca ca P ln (Zv = rd), nn khng yu cu ngun vin2 c cng sut ln.
vin1
v3
R3
N1
R3 R2
N2
R1 R2 vout
vin2
Hnh 1.4.b mch in c tr khng vo ln c hai ca vo Hnh 1.4.b trnh by mch in c tr khng vo ca c hai ca (ca vin1 v vin2) u ln. Vit phng trnh dng in nt cho N1 v N2 ta c :
v3 vin1 vin 2 vin1 vin1 + + =0 R R1 R2 3 v3 vin 2 + vout vin 2 + vin1 vin 2 = 0 R2 R1 R3
Suy ra:
vout = ( 1 + R2
R2 0, R3 nn K > 1
R1
R2
Ta c:
VN =
VP = qVin
V:
VP = V N
Khi thay i tip im trn chit p R2 ta c h s ca Vin lc dng, lc m. Khi q = 1/2 (Vout = 0 mc d Vin 0 ) Khi q > 1/2 ( Vout v Vin cng pha) Khi q < 1/2 ( Vout v Vin ngc pha) 1.2.6 Mch tch phn o
iC
R vin
i1
vout
vin dv + C out = 0 R dt
t
Suy ra
vout =
6 vout (t = 0) l iu kin u, khng ph thuc vo in p vo vin. Nu vin l in p xoay chiu hnh sin: vin = Vin sin t th:
vout = V 1 Vin.sint.dt = in .cost = Vout cost RC RC
Mch c gi l mch tch phn trong mt phm vi tn s no nu trong phm vi tn s c tuyn bin - tn ca n gim vi dc 20dB/decade. gim nh hng ca dng tnh It v in p lch khng c th gy sai s ng k cho mch tch phn, ca thun ca b KTT ngi ta mc thm mt in tr thay i c R1 v ni xung masse. C R vin vout
R1
Hnh 1.6.b Mch tch phn o c in tr R1 b dng lch khng
iu chnh R1 sao cho R1 R th gim c tc dng ca dng in lch khng Io = IP - IN 1.2.7 Mch tch phn tng
R1 vin1 vin2 vinn Rn RP R2 vout C
Hnh 1.7 S mch tch phn tng Dng phng php xp chng v vit phng trnh dng in nt i vi nt N ta tm c:
vout =
1.2.8 Mch tch phn hiu
vin1
R1 vout R2 CP
vin2
(1) (2)
i vi nt P :
vin 2 v P dv CP . P = 0 R2 dt
Bin i v cho vN = vP, R1CN = R2CP = RC (1) vin1 - vN = - R1CN (2) vin2 - vP = R2CP Suy ra:
dv dvout + R1C N N dt dt
dvP dt
dvout dt
8 vout = - RNC1 Gi thit: vin = Vinsint vout = -RNC1Vincost = -Voutcost c tuyn bin - tn s ca mch tch phn:
Vout = f ( ) = RC c dc 20dB/decade. Vin
dvin dt
Vy : Mch c gi l mch vi phn trong mt phm vi tn s no nu trong phm vi tn s c tuyn bin - tn ca n tng vi dc 20dB/decade. 1.2.10 Mch PI (Proportional Integrated) RN v1 C i1 vin R1 N iN vout
Hnh 1.9 S mch PI Mch thng c s dng trong cc mch iu khin. Mch c in p ra c biu din theo dng: vout = A.vin + B vin dt p dng phng trnh cn bng dng ti N: i1 + iN = 0 i N = i1 = Mt khc:
vout = vC + v1 =
RN R1 vin R1
(1) (2)
vin = Vincost
+1 2 2 C
t: o =
Suy ra c tuyn bin tn s c dc -20dB/decade (tng ng khu vc I) Suy ra s lm vic nh mt mch tch phn
log K
I
log
RN R1
P
-20dB/decade
o =
1 RN C
log
khu vc P). Khu vc trung gian l khu vc chuyn tip. 1.2.11 Mch PID (Proportional Integrated Differential)
C1
RN v1 iN
cN
Vin R1
Vout
Hnh 1.11.a S mch PID PID cng l mch hay c s dng trong k thut iu khin m rng phm vi tn s iu khin ca mch v trong nhiu trng hp tng tnh n nh ca h thng iu khin trong mt di tn s rng. in p ra c dng: vout = A.vin + B vin dt + C T phng trnh dng in nt ti N:
dvin dt
vin dv + C1 in + i N = 0 R1 dt 1 i N dt V phng trnh in p ra trn nhnh ra: vout = i N RN + CN
(1) (2)
Suy ra:
(*)
10
1 th thnh phn tch phn trong (*) chim u th. RN C N 1 th thnh phn vi phn trong (*) chim u th. * tn s cao >> N = R1C1
* tn s thp << N =
I P
log
1.3 Cc mch khuch i v tnh ton phi tuyn lin tc 1.3.1 Mch khuch i Loga D R vin vout
Hnh 1.12.a S mch khuch i Loga dng Diode to mch khuch i loga, mc diode hoc BJI mch hi tip ca b KTT. Mch in dng diode (1.12.a.) c th lm vic tt vi dng in I nm trong khong nA mA Dng in qua diode v in p t ln diode c quan h :
vD iD = I o exp v T
Trong : iD, vD : dng in qua diode v ip p t ln diode. cho php. Io: dng in ban u, c tr s bng dng qua diode ng vi in p ngc vT : in p nhit. nhit bnh thng th vT= 26mV
11
vout v D = vT ln
v iD = vT ln in Io RI o
R vin vout
Hnh 1.12.b S mch khuch i Loga dng BJT Mch (1.12.b.) lm vic tt vi dng in trong khong pA pA Dng Colect iC ph thuc vo in p Baz - emit theo quan h :
VBE vT
iC = AN iE = AN I Ebh (e
IEbh: l dng in emit trng thi bo ha. Khi Ta c: M vout =-vBE; vin=RiC
e
v BE vT
1)
1 >> 0 e
VBE vT
>> 1
iC = AN I Ebh (e
vout = vT ln
Mch ch lm vic vi in p vo dng (do mi ni p-n) Mun lm vic vi in p m th ta thay BJT npn bng BJT pnp. 1.3.2 Mch khuch i i Loga
R D vin vout
V:
vD = vin nn vout = RI o e
12 R vin
vout
iC = AN I Ebh e
VBE VT
= AN I Ebh e
Vin VT
Vin VT
ln
K1ln(vxvy/K22)
ln(vxvy/K22)
vZ = K3vxvy/K22
Tng vy ln
K1ln(vy/K2)
Ki 1/K1
exp
Hnh 1.14. Mch nhn dng nguyn tc khuch i Loga v i Loga Cc mch khuch i loga v i loga c th dng mch nh xt mc trn. Coi mch tng c th dng mt khuch i tng KTT. Mch nhn ny c sai s khong 0,25% n 1% so vi gi tr cc i ca tn hiu vo. Mch ch lm vic c vi cc tn hiu vx, vy > 0 (do tnh cht hm loga). Mch nhn 4200 l mt trong nhng mch tiu biu c ch to theo nguyn tc ny. 1.3.4 Mch lu tha bc hai u hai u vo ca mch nhn vi nhau ta s c mch ly tha: vx K
Hnh 1.15. S mch lu tha bc hai
vZ
13 c th dng mch ly tha bc hai nhn tn s. 1.3.5 Mch chia theo nguyn tc nhn o a. Mch chia thun
Kvxvy
Mch nhn K>0
vx
vZ
Ta c ti ca thun : vN = KvX vY vP = vZ m vP = vN
vZ Kv X
vZ = KvXvY vout = vY =
b. Mch chia o
Kvxvy R vZ
R
K>0
vx
vy
Trong cc biu thc trn vZ c th ly du ty , cn vX lun lun dng. Nu vX < 0 th hi tip qua b nhn v u vo b KTT l hi tip dng, lm cho mch chuyn sang trng thi bo ha gy mo ln. vX > 0 ch ng vi mch nhn thun (K > 0) vX < 0 ch ng vi mch nhn i du (K < 0) 1.3.6 Chia mch dng khuch i loga v i loga
14
vZ
ln
Hiu
exp
vx
ln
K1ln(vx/K2)
Hnh 1.18. Mch chia tng t dung nguyn tc khuch i Loga v i Loga
A = K1 ln vY = K 3 e
ln
v vz v K1 ln x = K1 ln z K2 K2 vx
= K3 v vz =K z vx vx
vz vx
iu kin : vZ, vX, vY : ch ly gi tr dng 1.3.7 Mch khai cn Mch khai cn c thc hin bng cch mc vo mch hi tip ca b KTT mt mch ly tha.
Kvx2
K
R
vZ
vx= vy
2 v Z Kv x + =0 vP = vN = 0 2 2 2 2 2 = vY = vout = vX
vZ K
vout =
1 ( vZ ) vi vZ < 0 K
15 Kvx2
K
R
vZ
Hnh 1.19.b. mch khai cn thun
vx = vy
Ta c: M
vZ = vN
2 2 2 v N = Kv X = KvY = Kvout
2 Kvout = v N vout =
vZ vi vZ 0 K
Mch in hnh 1.19.a ch lm vic vi in p vo vZ < 0, cn mch in hnh 1.19.b th vZ > 0. Trong trng hp ngc li th mch s c hi tip dng lm mch b kt. ngn nga ngi ta mc thm diode (mi mch mt diode) u ra ca b KTT nh hnh v. 1.4 Cc mch phi tuyn khng lin tc 1.4.1 Nguyn tc thc hin cc mch phi tuyn khng lin tc v cc phn t c bn ca n Cc phn t c bn dng to hm phi tuyn khng lin tc l cc b so snh tng t v diode l tng. Diode l tng c cu to bng cch mc vo mch hi tip ca b KTT mt diode thc. Ta so snh nguyn l lm vic v sai s trong trng hp dng diode thc v diode l tng. vD
vin ~
vout
Hnh 1.20.a. Mch phi tuyn khng lin tc dng diode thc vout = vin - vD - Khi vin < vng th mch khng lm vic, vout = 0 - Khi vin > vng th vout 0 mch in dng diode thc c in p ngng vng nn khng th lm vic vi in p vo b c.
16
vD vo vout vin ~ Hnh 1.20.b. Mch phi tuyn khng lin tc dng diode l tng vo = AOLvD = AOL (vin -vout) vD + vout = AOL (vin -vout) vi AOL >> 1 R
vout vin -
vD AOL
in p ngng: v'ng =
vng AOL
Vi AOL c 104 105 v vng 0,6V th mch in ny c th chnh lu c in p c mV. 1.4.2 Mch chnh lu chnh xc c dng ch yu trong cc b ngun cung cp, trong cc my o. Phn loi mch chnh lu: - Mch chnh lu na sng. - Mch chnh lu ton sng : gm chnh lu cn bng v chnh lu cu. 1.4.2.1 Mch chnh lu na sng R D1 v0 vout vout
vin vin Hnh 1.24. Mch chnh lu na sng Khi vin < 0 th vo < 0 D1 tt vout = 0 Khi vin > 0 th vo > 0 D1 m vout = vo Mt khc : v N =
vout = vin vout = 2 vin 2
17 1.4.2.2 Mh chnh lu ton sng dng s cu: (chnh lu gi tr trung bnh s hc) Khi vin > 0 iin =
vin chy qua R1, diode D1, in tr ti (dng c o), diode D3 R1
ri n u ra b KTT v v t. Khi vin < 0 ( iin chy t u ra b KTT, qua D2, qua dng c o, qua diode D4, qua R1 ri tr v u vo. Do dng in qua dng c o bng:
iin = vin R1
D1 D4 vin R1
D2 D3 vout
Hnh 1.25. Mch chnh lu ton song dung s cu vout = vt (trn c cu o) = vin (ly N lm mc). 1.4.2.3 Mch chnh lu gi tr hiu dng Khi mc thm vo ca o mch ni tip R2, C2 th ta c mt mch chnh lu gi tr hiu dng. D2 D1 C2 R2 D4 D3 Vout
R1
Vin
18 Ta bit:
I Sh
1 = I sin t dt T0
T T
I Sh
2I 2 2I sin t dt = = T 0
T
I hd
I 1 1 T /2 = = ( I sin t ) 2 dt = I T T 0 2
2 2
ln.
Lc in p mt chiu th R2, C2 khng c tc dng. Lc in p xoay chiu th R2, C2 tham gia vo in tr R1 di dng R1 // R2. ng h ch gi tr hiu dng th ta phi c :
R1 R2 2 2 2 2 = R1 R2 = R1 R1 + R2 2 2
T C2 phi chn sao cho tr khng ca n i vi thnh phn xoay chiu khng ng k, nu khng h p trn n s gy ra sai s o. Gi thit sai s o cho php l 1% ng vi tn s vo thp nht fmin bng cch tnh ton tr khng Z ca R1 // (R2 + 1/j(C2) ta c th tm c gi tr C2. C2 = 1.4.2.4 Mch chnh lu gi tr nh vin A1 K D vC C A2 vout
0,32 2f min R1
iC
v vout vin t
19
Khi vin > 0 v vin > vc th diode thng v dng ra ca b KTT A1 np in cho t C cho ti khi bng in p cc i ca tn hiu vo (in p nh): vc Vinmax. Nu sau vin gim th D ngt, t C phng in qua in tr ngc ca diode v to dng ti it. Nu in tr ngc ca diode v in tr vo A1 ln in p trn t C l in p nh c gi tr n nh. Nu i chiu diode D th in p trn t C l in p nh m A2 l mch lp in p lm tng m tng tr khng ti cho mch chnh lu. Kha K to ng x cho t khi cn o gi tr mi. 1.4.2.5 Mch so snh tng t Mch so snh tng t c nhim v so snh mt in p vo vin vi mt in p chun Vch. Tn hiu vo dng tng t s c bin thnh tn hiu ra di dng m nh phn. Ngha l u ra hoc mc thp (L) hoc mc cao (H). N l mch ghp ni gia ANALOG v DIGITAL. c im: Phn bit gia b KTT thng thng vi b so snh chuyn dng (m thc cht cng l mt b KTT). - B so snh c tc p ng cao hn thi gian xc lp v phc hi nh. - L KTT lm vic trng thi bo ha nn mc ra thp (L) v mc ra cao (H) ca n l mc dng v mc m ca ngun. Cc mc ny phi tng ng vi mc logic. vout vP
vN vout
1.4.2.5.1 c tuyn truyn t tnh ca b so snh vP - vN > 0 vout = vRH : in p ra ng vi mc cao. vP - vN < 0 vout = vRL : in p ra ng vi mc thp. 1.4.2.5.2 c tuyn truyn t thc
20 vout vout
CHA B LCH KHNG
vP - vN
C B LCH KHNG
vout
v v0
Hnh 1.29. c tuyn truyn t thc v: c trng cho b nhy ca b so snh vo: in p lch khng. 1.4.2.5.3 c tnh ng ca b so snh vin = vP - vN 1 t vin = 20mV vout vin = 1mV tc t
Hnh 1.30. c tnh ng ca b so snh tc 10ns : gi l thi gian cht. Sn dc ca c tuyn ra t l thun vi bin vin. B so snh yu cu phi c nhy cao : p ng nhanh. tc nh v phi c dc ln : vng khuch i b. 1.4.2.5.4 B so snh khng c tr vin Vch vin vout V Vch R1 R2 +
Vo
vout
21
(a)
(b)
vin =
R1 R1 Vch + Vo + I N R1 1 + R R2 2