Architectural Acoustics Poit2003

NOÄI DUNG MOÂN HOÏC
- CHÖÔNG I :
NHÖÕNG KHAÙI NIEÄM
VAØ NGUYEÂN LYÙ CÔ BAÛN VEÀ AÂM THANH
- CHÖÔNG II :
VAÄT LIEÄU VAØ KEÁT CAÁU HUÙT AÂM
- CHÖÔNG III :
THIEÁT KEÁ CHAÁT LÖÔÏNG AÂM NGOAØI TRÔØI, TRONG PHOØNG
VAØ TIEÂU CHUAÅN ÑAÙNH GIAÙ CHAÁT LÖÔÏNG AÂM.
- CHÖÔNG IV :
HEÄ THOÁNG ÑIEÄN THANH
- CHÖÔNG V :
NGUOÀN OÀN, LAN TRUYEÀN TIEÁNG OÀN TRONG COÂNG TRÌNH
KIEÁN TRUÙC VAØ CAÙCH XÖÛ LYÙ
1
I – DAO ÑOÄNG
1 – Dao ñoäng cô ñieàu hoøa – Heä dao ñoäng ñôn
Dao ñoäng cô ñieàu hoøa laø dao ñoäng khoâng ñoåi theo thôøi
gian, laø daïng dao ñoäng lyù töôûng vaø ñôn giaûn nhaát.
Moät heä dao ñoäng bao goàm 2 nhaân toá vaät lyù :
Loø so ñaøn hoài, coù heä soá ñaøn hoài K
Phaàn töû dao ñoäng, coù khoái löôïng m
2 – Khaûo saùt dao ñoäng cô ñieàu hoøa

Ñeå khaûo saùt vaø thieát laäp phöông trình cuûa heä dao
ñoäng ñieàu hoøa, ta chuyeån töø dao ñoäng thaúng thaønh
dao ñoäng troøn. baùn kính a = K Xmax
ω0 =
m
Vôùi vaän toác goùc ( taàn soá goùc )
02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ 2

ω0

3 – Caùc ñaëc tröng cuûa dao ñoäng
- Bieân ñoä dao ñoäng ( a ): laø ñoä dôøi cöïc ñaïi coù theå coù
cuûa phaàn töû dao ñoäng keå töø vò trí caân baèng (m)
a = Xmax
- Chu kyø ( T ): laø thôøi gian caàn thieát ñeå m thöïc hieän ñöôïc
moät dao ñoäng toaøn phaàn (s)
ω 0 .T = 2π → T = 2π / ω 0
- Taàn soá dao ñoäng ( f ) : laø soá dao ñoäng toaøn phaàn thöïc
hieän ñöôïc trong 1 giaây
1
f =
T (Hz)
Caùc quan heä caàn chuù yù

ω0 K 1 K K
f= ω0 = = 2π . f f = . T = 2π .
2π m 2π m m
Quaõng ñöôøng dich chuyeån

X = a.sin 2π / t

Vaän toác dao ñoäng quanh vò trí caân baèng cuûa phaàn töû m
V = – a. ω 0 . cos. ( ω 0.t + ϕ )
4 – Heä dao ñoäng phöùc taïp
Heä dao ñoäng treân chuùng ta xeùt laø moät heä dao ñoäng ñôn,
chæ coù moät taàn soá dao ñoäng ƒ . Thöïc teá dao ñoäng phöùc
taïp hôn nhieáu nhö : töôøng, saøn nhaø ...
Xeùt söï dao ñoäng cuûa moät daây ñaøn : moãi ñoaïn nhoû treân
daây ñaøn ñeàu coù khoái löôïng vaø tính ñaøn hoài bieåu hieän
ôû khaø naêng co daõn ñöôïc. Vaäy moãi ñoaïn nhoû cuûa daây
ñaøn laø moät heä dao ñoäng.
Khi dao ñoäng treân toaøn chieàu daøi, taàn soá dao ñoäng ƒ 0 laø
thaáp nhaát, aâm cuûa noù phaùt ra traàm nhaát goïi laø aâm cô
baûn, taàn soá ƒ 0 goïi laø taàn soá cô baûn.
Neáu dao ñoäng cuûa daây ñaøn thaønh nhöõng phaàn nhoû, thì
taàn soá dao ñoäng töông
02/04/09 ñöông
NGUYỄN baèng 2ƒ 0 , 3ƒ 0 , 4ƒ 0 ... ñeàu laø
TĂNG VŨ 6
dao ñoäng cuûa moät daây ñaøn
5 – Naêng löôïng cuûa dao ñoäng cô ñieàu hoøa

Moâi phaàn töû coù khoái löôïng m khi dao ñoäng vôùi vaän toác
v coù ñoäng naêng Eñ vôùi ñoä dòch chuyeån X coù theá
naêng laø Et .
Naêng löôïng toaøn phaàn cuûa heä dao ñoäng :
02/04/09 E = Eñ NGUYỄN
+ Et TĂNG
= VŨ( m.v2 + K.X2 ) = K.a2 7
6 – Dao ñoäng taét daàn
Trong thöïc teá do toàn taïi löïc caûn, neân naêng löôïng cuûa heä
nhaän ñöôïc ban ñaàu phaûi söû duïng ñeå thaéng löïc caûn. Keát
quaû bieân ñoä dao ñoäng giaûm daàn theo thôøi gian trong quaù
trình dao ñoäng, do vaäy naêng löôïng cuõng giaûm daàn.
Khaûo saùt dao ñoäng taét daàn cho thaáy : khi thôøi gian t → ∞
thì bieân ñoä dao ñoäng a → 0 thöïc teá chæ trong khoaûnh
khaéc a → 0
Dao ñoäng taét daàn do hai nguyeân nhaân :
- Do löïc ma saùt, naêng löôïng dao ñoäng chuyeån daàn thaønh

nhieät naêng
- Naêng löôïng dao ñoäng khueách taùn ra moâi tröôøng xung
quanh do töông taùc giöõa
02/04/09 caùcTĂNG
NGUYỄN phaàn
VŨ töû trong moâi tröôøng 8
7 – Dao ñoäng cöôõng böùc
Ñeå duy trì dao ñoäng ta taùc ñoäng vaøo heä moät löïc tuaàn
hoaøn F1 goïi laø löïc cöôõng böùc. Nhö vaây dao ñoâng thöïc
hieän döôùi 3 löïc taùc ñoäng ñoàng thôøi laø :
- Löïc ñaøn hoài : F = – K.X
- Löïc caûn Fc = – r. v
- Löïc cöôõng böùc F1 = H.cos ωt.
Toång hôïp caùc löïc taùc duïng vaøo heä cöôõng böùc laø :
Ftp = m.W = – K.X – r. v + H.cos ωt
8 – Phaân tích toång hôïp dao ñoäng

Vaät lyù chöùng minh ñöôïc raèng : moät dao ñoäng phöùc taïp,
chu kyø T coù theå phaân tích thaønh nhöõng dao ñoäng ñieàu
hoøa ñôn giaûn coù chu kyø T0 , T/2 , T/3 , taàn soá : f , f1 , f2 ,
taàn soá goùc : ω , ω 1 , ωNGUYỄN
02/04/09 2 ... TĂNG
vaø VŨ
ngöôïc laïi nhieàu dao ñoäng 9
II – SOÙNG CÔ
1 - Söï hình thaønh soùng trong moâi tröôøng ñaøn hoài
Moâi tröôøng ñaøn hoài : laø moâi tröôøng lieân tuïc goàm nhöõng
phaàn töû lieân keát chaët cheõ vôùi nhau, ôû traïng thaùi bình
thöôøng moãi phaàn töû coù moät traïng thaùi caân baèng beàn.
Caùc moâi tröôøng ñoù laø : loûng , raén , khí
Soùng cô khoâng truyeàn ñöôïc trong moâi tröôøng chaân

khoâng.
Soùng cô cuõng mang theo naêng löôïng, naêng löôïng naøy seõ
10
giaûm daàn trong tröôøng soùng
02/04/09
cho ñeán khi taét haún.
NGUYỄN TĂNG VŨ
2 - Moät soá khaùi nieäm veà soùng
 Tia soùng : laø phöông truyeàn soùng
 Maët soùng : laø maët chöùa nhöõng ñieåm (phaàn töû ) coù
cuøng pha dao ñoäng, hay maët soùng laø quyõ tích nhöõng
ñieåm dao ñoäng coù cuøng giaù trò pha. Tia soùng luoân vuoâng
goùc vôùi maët soùng.
 Maët ñaàu soùng : laø maët soùng giôùi haïn giöõa phaàn
moâi tröôøng soùng ñaõ truyeàn qua vaø moâi tröôøng chöa bò
kích ñoäng.
 Soùng lan truyeàn trong moâi tröôøng coù 3 daïng soùng
khaùc nhau :
- Soùng caàu : maët soùng laø nhöõng maët caàu phaân boá ñeàu
trong khoâng gian, taâm laø nguoàn soùng. Trong moâi tröôøng
ñoàng chaát vaø ñaúng höôùng seõ coù soùng caàu. Ñoái vôùi
soùng caàu tia soùng truøng vôùi baùn kính maët caàu.
-02/04/09
Soùng phaúng : maët soùng laø
NGUYỄN nhöõng
TĂNG VŨ maët phaúng song song 11
Maët
soùng Maët soùng
SOÙNG SOÙNG
CAÀU PHAÚNG
- Soùng truï : maët soùng laø nhöõng maët truï, do moät doøng
xe coä noái ñuoâi nhau treân ñöôøng gaây ra

Theo phöông dao ñoäng cuûa caùc phaàn töû moâi tröôøng
ngöôøi ta chia ra thaønh : soùng doïc, soùng ngang.
Soùng doïc : laø soùng trong ñoù caùc phaàn töûõ moâi tröôøng
dao ñoäng quanh vò trí caân baèng theo phöông truøng vôùi
phöông tia soùng (phöông truyeàn soùng). Trong moâi tröôøng
chaát khí vaø loûng chæ coù soùng doïc truyeàn ñöôïc.
Soùng ngang : laø soùng trong ñoù caùc phaàn töû moâi tröôøng
dao ñoäng quanh vò trí caân baèng theo phöông vuoâng goùc
vôùi tia soùng. Soùng ngang khoâng truyeàn ñöôïc trong moâi
tröôøng chaát loûng vaø khí. Trong moâi tröôøng chaát raén coù
theå soùng doïc, ngang ñeàu truyeàn ñöôïc.

3 – Caùc ñaëc tröng cuûa soùng

- Vaän toác truyeàn soùng ( vaän toác aâm ) C
Laø quaõng ñöôøng lan truyeàn dao ñoäng trong moät ñôn
vò thôøi gian.
C = X/ t (m/s )
Trong khí quyeån, vaän toác truyeàn soùng phuï thuoäc vaøo
nhieät ñoä cuûa khoâng khí
C = 330 + 0,6.t
330 m/s laø vaän toác truyeàn soùng ôû 0oC
- Böôùc soùng ( λ )
Laø quaõng ñöôøng lan truyeàn soùng sau thôøi gian baèng
moät chu kyø T.
Nhö vaäy λ laø khoaûng caùch nhoû nhaát giöõa caùc phaàn
töû dao ñoäng cuøng pha
λ = C.T ( meùt )
- Chu kyø vaø taàn soá
Chu kyø T : laø thôøi gian caàn thieát ñeå soùng truyeàn ñöôïc moät
böôùc soùng
Taàn soá ƒ : laø soá chu kyø thöïc hieän ñöôïc trong moät giaây
1 C
f = (Hz) λ= (m)
T f
- Bieân ñoä dao ñoäng

Laø ñoä rôøi lôùn nhaát cuûa caùc phaàn töû so vôùi vò trí caân
baèng. Bieân ñoä theå hieän ñoä maïnh, yeáu cuûa aâm thanh,
bieân ñoä caøng lôùn aâm thanh caøng maïnh.

o S
4 - Nguyeân lyù HUY – GHEN

Quan saùt nhieàu soùng coù daïng baát kyø cho thaáy neáu treân
ñöôøng lan truyeàn gaëp vaät caûn A soùng seõ phaûn xaï laïi.
Neáu treân A coù moät loã nhoû a , kích thöôùc nhoû hôn böôùc
soùng λ ( a< λ ) soùng seõ truyeàn qua loã a, maët soùng laø
nhöõng baùn caàu, taâm taïi a nhö moät taâm dao ñoäng môùi,
töø ñoù caùc dao ñoäng truyeàn
02/04/09
tôùi theo moïi höôùng.
NGUYỄN TĂNG VŨ 16
Hiện tượng này chứng tỏ rằng: moãi moät ñieåm cuûa moâi
tröôøng treân maët ñaàu soùng ñeàu coù theå xem nhö
moät nguoàn dao ñoäng môùi, phaùt nhöõng soùng goïi
laø soùng thöù caáp.
5 - ÖÙng duïng nguyeân lyù

- Vẽ mặt sóng cầu
- Hiện tượng nhiễu xạ sóng
6 – Naêng löôïng soùng

Khi dao ñoäng soùng truyeàn ñi, caùc phaàn töû moâi tröôøng
nhaän naêng löôïng töø nguoàn lan truyeàn tôùi neân dao ñoäng,
do ñoù coù ñoäng naêng, ñoàng thôøi phaàn töû naøy dôøi khoûi
vò trí caân baèng cuûa noù neân coù theá naêng. Vì vaäy khi dao
ñoäng soùng truyeàn ñi thì naêng löôïng cuõng truyeàn ñi lieân
tieáp töø lôùp naøy sang lôùp khaùc trong moâi tröôøng.
02/04/09
E= Eđ TĂNG
NGUYỄN
+ VŨEt 17
8 – Söï giao thoa cuûa soùng
Laø söï gaëp nhau cuûa nhieàu soùng
Trong tröôøng giao thoa caàn löu yù :
– Tính ñoäc laäp cuûa caùc soùng goïi laø nguyeân lyù ñoäc laäp
cuûa soùng.
– Söï toång hôïp cuûa caùc soùng.
Quan troïng nhaát laø caùc nguoàn thöïc hieän dao ñoäng cuøng
taàn soá, cuøng phöông vaø cuøng pha hay coù hieäu soá
pha khoâng ñoåi, goïi laø caùc nguoàn keát hôïp, khi ñoù taïi
moãi ñieåm cuûa moâi tröôøng, dao ñoäng toång hôïp coù bieân
ñoä dao ñoäng khoâng ñoåi theo thôøi gian vaø phuï thuoäc vaøo
khoaûng caùch töø ñieåm naøy ñeán caùc nguoàn dao ñoäng.
Caùc nguoàn keát hôïp coù cuøng bieân ñoä, cuøng pha
goïi laø caùc nguoàn ñoàng boä. Nghe aâm phoùng ñaïi qua 18
02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ
9 – Söï khuùc xaï, phaûn xaï soùng
a - Khuùc xaï Laø söï ñoåi phöông truyeàn soùng

– Hieän töôïng khuùc xaï soùng khi nhieät ñoä moâi tröôøng
bieán thieân.
Vaän toác truyeàn soùng C phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä moâi
tröôøng C = 330 + 0,6.t
– Khuùc xaï soùng do gioù
Truyeàn aâm trong moâi tröôøng coù gioù seõ taêng leân khi
cuøng chieàu gioù vaø giaûm ñi khi ngöôïc gioù.

b – Söï phaûn xaï cuûa soùng
Theo vaät lyù : khi soùng tôùi treân moät beà maët seõ coù
moät boä phaän bò haáp thu, moät boä phaän xuyeân qua vaø
moät boä phaän phaûn xaï laïi. Soùng phaûn xaï coù theå ñònh
höôùng hoaëc khueách taùn tuøy kích thöôùc vaø tính chaát cuûa
maët phaûn xaï.
Khi kích thöôùc cuûa maët phaûn xaï lôùn hôn chieàu daøi böôùc
soùng cuûa soùng tôùi, soùng phaûn xaï ñònh höôùng vaø tuaân
theo ñònh luaät quang hình hoïc.
Nhôø ñònh luaät naøy ñeå thieát keá maët phaûn xaï aâm
vaø xöû lyù hình daùng, caáu truùc trang aâm cho caùc
beà maët phoøng.

λ/2 λ/2
10 – Soùng ñöùng
Soùng ñöùng laø moät tröôøng hôïp ñaëc bieät veà söï giao thoa
cuûa hai soùng.
Thöôøng soùng ñöùng hình thaønh do söï choàng leân nhau cuûa
hai soùng phaúng coù bieân ñoä vaø taàn soá nhö nhau, truyeàn
theo cuøng phöông nhöng ngöôïc chieàu nhau, caùc phaàn töû
dao ñoäng coù cuøng vò trí caân baèng.
Soùng ñöùng laø cô sôû ñeå NGUYỄN
02/04/09 thieátTĂNG
laäp
VŨ taàn soá dao ñoäng 21
III – SOÙNG AÂM
1 - Dao ñoäng aâm vaø söï truyeàn dao ñoäng aâm

Soùng aâm laø soùng cô (soùng ñaøn hoài) coù bieân ñoä dao
ñoäng thính giaùc nhaän bieát ñöôïc. Trong khoâng khí cuõng nhö
chaát khí khaùc, nhöõng dao ñoäng ñaøn hoài truyeàn ñi döôùi
daïng soùng doïc, khi ñeán tai ngöôøi, nhöõng dao ñoäng ñaøn
hoài coù taàn soá töø 16 ÷ 20.000 Hz seõ gaây caûm giaùc ñaëc
bieät veà aâm.
Caùc dao ñoäng ñaøn hoài taàn soá f > 20.000 Hz laø soùng
sieâu aâm
Caùc dao ñoäng ñaøn hoài taàn soá f < 16 Hz laø soùng haï
aâm.
Soùng sieâu aâm vaø haï aâm ñeàu khoâng nghe ñöôïc.
R+τ +α =
1
2 – Söï phaûn xaï vaø haáp thu soùng aâm
– Heä soá xuyeân qua τ soá phản xạ R – Heä soá haáp thu α
Heä
Eτ ER Eα
τ = R = α =
E E E
4 – Tính ñònh höôùng cuûa nguoàn aâm

Moïi nguoàn aâm ñeàu coù tính böùc xaï ñònh höôùng. Tính ñònh
höôùng chæ söï phaân boá naêng löôïng aâm do nguoàn böùc xaï
trong khoâng gian töï do. Nguoàn aâm khaùc nhau phaân boá
naêng löôïng aâm trong khoâng gian cuõng khaùc nhau. Noù coù
tính chaát nhö sau :
– Chieàu daøi böôùc soùng cuûa soùng aâm lôùn hôn raát nhieàu so
vôùi kích thöôùc nguoàn aâm, naêng löôïng aâm do nguoàn böùc
xaï coi nhö phaân boá ñeàu trong khoâng gian.
– Khi chieàu daøi cuûa böôùc soùng cuûa soùng aâm nhoû hôn raát
nhieàu so vôùi kích thöôùc cuûa nguoàn aâm, phaàn lôùn naêng
löôïng aâm do nguoàn böùc xaï chæ taäp trung quanh truïc böùc
xaï cuûa nguoàn thaønh moät
02/04/09 chuøm
NGUYỄN tia raát heïp. Taàn soá caøng 23
TĂNG VŨ
Heä soá ñònh höôùng G
Ph
G = Lh − Ltb = 10 lgQ = 20 lg
Ptb
Chỉ số đặc trưng Q Ph2
Q= 2
Ptb
Lh : Muùc aùp suaát aâm taïi ñieåm tính toaùn treân höôùng khaûo saùt
Ltb : Möùc aùp suaát aâm taïi ñieåm ñoù, ño treân moïi höôùng.
5 – Ñaïi löôïng vaø ñôn vò aâm

Ñaïi löôïng aâm vaø ñôn vò aâm laø cô sôû ñeå phaân tích, ñaùnh
giaù chaát löôïng aâm khi thieát keá nghe nhìn.
Caàn phaân bieät hai loaïi ñaïi löôïng aâm :
– Ñaïi löôïng aâm khaùch quan : nhöõng ñaïi löôïng aâm thuaàn
tuùy vaät lyù
– Ñaïi löôïng aâm chuû quan : nhöõng ñaïi löôïng taâm lyù, vaät
lyù phuï thuoäc ñaëc
02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ ñieåm sinh lyù
24
5.1 – ÑAÏI LÖÔÏNG VAØ ÑÔN VÒ AÂM KHAÙCH QUAN ( thuaàn tuùy
vaät lyù )
AÙp suaát aâm ( P )
Khi soùng aâm tôùi treân beà maët naøo ñoù, dao ñoäng cuûa caùc
phaàn töû moâi tröôøng taùc ñoäng leân beà maët ñoù moät aùp
2 suaát dö do soùng aâm gaây ra
suaát. AÙp suaát ôû ñaây laø aùp
P = P
treân aùp suaát khí quyeån. 2 max
Ñôn vò ño aùp suaát aâm

1 Bar = 105 N/m2 = 1at 1Bar = 1000 mBar = 106µBar
AÙp suaát aâm trong khoaûng nghe ñöôïc töø : 2.10−4 ÷

2.102 µBar
Cöôøng ñoä aâm ( I )
Cöôøng ñoä aâm ôû moät ñieåm
02/04/09 naøo
NGUYỄN TĂNG VŨ ñoù treân ñaõ cho trong 25
- Ñoái vôùi soùng phaúng
E P2 P AÙp suaát coù ích taïi ñieåm
khaûo saùt I = S.t = ρ.C
ρ Khoái löôïng rieâng cuûa moâi
tröôøng
C Vaän toác truyeàn soùng
- Ñoái vôùi soùng caàu

Nguoàn aâm ñieåm phaân boá naêng löôïng ñeàu treân moïi
höôùng trong khoâng gian, do ñoù cöôøng ñoä aâm ôû moät thôøi
ñieåm baát kyø caùch nguoàn aâm r meùt baèng :
I = W/4.π.r2 ( W/m2 )

Trong ñoù W : coâng suaát cuûa nguoàn aâm (Watt ).
Nhö vaäy ñoái vôùi soùng phaúng, cöôøng ñoä aâm khoâng
- Maät ñoä naêng löôïng aâm E
Laøø naêng löôïng chöùa trong ñôn vò theå tích moâi tröôøng coù
soùng ( J/m3 )
5. 2 – ÑAÏI LUÔÏNG AÂM CHUÛ QUAN (taâm lyù vaät lyù)

Tai ngöôøi nhaän bieát ñöôïc nhöõng soùng aâm coù taàn soá töø
16 ñeán 20.000 Hz.
AÂm thanh laø moät hieän töôïng taâm lyù vaät lyù, khoâng phaûi
baát cöù soùng aâm naøo tôùi tai cuõng gaây caûm giaùc aâm thanh
nhö nhau, aâm coù taàn soá khaùc nhau gaây caûm giaùc maïnh yeáu
khaùc nhau.
Cöôøng ñoä aâm nhoû nhaát cuûa soùng aâm naøo ñoù ñuû ñeå tai
ngöôøi nghe thaáy ñöôïc, goïi laø NGÖÔÕNG NGHE. AÂm coù taàn soá
khaùc nhau thì giaù trò ngöôõng nghe cuõng khaùc nhau. Tai ngöôøi
nhaïy nhaát vôùi aâm coù taàn NGUYỄN
02/04/09 soá TĂNG 1000 ÷ 3000 Hz , trong phaïm
f = VŨ 27
Ñoái vôùi aâm chuaån, cöôøng ñoä, aùp suaát ôû
ngöôõng nghe baèng :

I0 = 10 -12 W/m2 P0 = 2.10 -5 N/m2 E0 = 3.10 -15 J/m3
Cöôøng ñoä aâm lôùn nhaát tai ngöôøi coù theå chòu ñöôïc, goïi laø
NGÖÔÕNG CHOÙI . Vôùi aâm chuaån, ngöôõng choùi baèng :

I = 10 -4 W/m2 P = 2.10 N/m2 E0 = 3.10 -3 J/m3
– Möùc aâm – Ñôn vò Decibel ( dB )

Möùc aâm : laø ñôn vò ñaùnh giaù aâm thanh theo thang Loâgarit
(cô soá 10) cuûa tyû soá giöõa aùp suaát hoaëc cöôøng ñoä aâm caàn
ño vôùi cöôøng ñoä hay aùp suaát aâm laáy laøm chuaån so saùnh.
I0 = 10 -12 W/m2 P0 = 2.10 -5 N/m2 E0 = 3.10 -15 J/m3
Bel laø ñôn vò bieåu thò baèng thang ño lg cuûa tyû soá giöõa 2
– Möùc cöôøng ñoä aâm ( LI)
I0 10 −12
Möùc Zerolg = 10 lg −12 = lg1 = 0 Bel
I0 10
Neáu I laø cöôøng ñoä aâm cuûa aâm ñang xeùt, I0 laø cöôøng
ñoä aâm ôû möùc zeâroâ quy öôùc cuûa aâm chuaån, möùc cöôøng
ñoä aâm baèng : I
LI = 10lg
IO
(dB)
– Möùc aùp suaát aâm ( Lp ) P

LP = 20lg
PO
(dB)
Möùc aùp suaát aâm khi noùi chuyeän bình thöôøng

Lp = 30 dB,
noùi chuyeän to Lp =
29
70 dB
– Möùc naêng löôïng ( LE )
E
LE = 10lg (dB)
EO
– Möùc coâng suaát ( LW )
W
LW = 10lg (dB)
WO
6 – Quaõng ñoä cao (quaõng taàn soá, oác ta, baùt ñoä) (sound
frequency bands)
Quaõng taàn soá cuûa 2 aâm laø khoaûng caùch taàn soá cuûa 2
aâm ñoù.
Neáu moät aâm taàn soá f1 moät aâm taàn soá khaùc f2 ( f2 > f1 )
f2
= 2X
f1

f2
Khi x = 1 → = 2X = 2 Goïi laø moät quaõng taàn soá
(hay 1oácta f1
1quaõng
f2
ñoä cao ) = 2X
f1
Khi x = 1/2 → = 1,41 Goïi laø moät nuûa oác ta
f2
= 2X
f1
Khi x = 1/3 → = 1,26 Goïi laø 1/3 oác ta.
Möùc aùp suaát aâm cuûa moät oác ta baèng moät phaàn hai
( 1/2 ) oác ta coäng 3dB
Möùc aùp suaát aâm cuûa moät oác ta baèng moät phaàn ba
(1/3 ) oác ta coäng 5dB.

Vì quaõng taàn soá cuûa moät aâm quy ñònh ñoä cao cuûa aâm
ñoù neân coøn goïi laø quaõng ñoä cao. Theo aâm nhaïc quaõng ñoä 31
Taàn soá trung bình cuûa moät quaõng ñoä cao
f tb = f 1 .f 2 (Hz)
Taàn soá trung bình cuûa 1 oác ta ñuû tö caùch ñaïi dieän cho tính
chaát cuûa aâm trong daûi oác ta noù.
Trong thöïc teá gaëp nhieàu aâm raát phöùc taïp bao goàm nhieàu
taàn soá. Taäp hôïp taát caû nhöng taàn soá caáu taïo trong moät aâm
goïi laø TAÀN PHOÅ CUÛA AÂM ñoù, taàn phoå coù theå giaùn ñoaïn
hay lieân tuïc. Moät aâm coù taàn phoå lieân tuïc, ñaëc tröng
baèng MÖÙC TAÀN PHOÅ B, vôùi ñònh nghóa möùc taàn phoå
laø möùc aùp suaát trong chieàn roäng cuûa daûi taàn soá
baèng 1Hz .
Moät möùc taàn phoå B khoâng ñoåi vôùi moïi taàn soá goïi laø
aâm traéng. Moät aâm coù taàn phoå giaùn ñoaïn ñaëc tröng 32
7 – Ñaïi löôïng aâm thuaàn tuùy taâm lyù (Möùc to, ñoä to,
möùc aâm caûm giaùc)

Möùc to, ñoä to cuûa moät aâm laø söùc maïnh caûm giaùc do aâm
thanh gaây ra trong tai ngöôøi, khoâng nhöõng phuï thuoäc vaøo aùp
suaát aâm maø coøn phuï thuoäc vaøo taàn phoå cuûa aâm ñoù
– Möùc to (loudness level)
Möùc to cuûa aâm thanh ño baèng Foân ( F ) vôùi ñònh nghóa :
Foân laø möùc to cuûa aâm P P möùc aùp suaát baèng
chuaån, coù
1dB . L = 20 lg = 20 lg −5
P0 2.10
(Fon)
P : aùp suaát aâm coù ích cuûa nguoàn aâm chuaån

( N/m2 )
P0 = 2.10 -5 N/m2 aùp suaát ôû ngöôõng nghe cuûa
aâm chuaån.
Baèng thöïc nghieäm, caùc oâng Robinson vaø Dadson ñaõ laäp
ñöôïc bieåu ñoà caùc ñöôøng ñoàng möùc to (Equal loudness
contours).Ta duøng bieåu ñoà naøy ñeå xaùc ñònh möùc to.
– Ñoä to (loudness)
Khi so saùnh aâm naøy to hôn aâm kia bao nhieâu laàn duøng ñaïi
löôïng S “Ñoä to“ ñôn vò “ Soân “
Quan heä möùc to F vaø ñoä to 0,1.(
S F − 40)
S= 2
– Möùc to cuûa moät aâm phöùc taïp
ST = SM + 0,3.(∑S – SM )
Trong ñoù ST toång ñoä to (Soân )
SM chæ soá ñoä to lôùn nhaát trong caùc quaõng taàn
soá.
∑S toång chæ soá ñoä to cuûa caùc quaõng taàn soá
0,3 haèng soá vôùi daûi taàn ño 1 oác ta.
02/04/09 Neáu chieàu roäng daûi taàn
NGUYỄNbaèng
TĂNG VŨ 1/2 hoaëc 1/3 oác ta thay 34
– Möùc aâm caûm giaùc
Möùc to cuûa moät aâm phöùc taïp hoaëc tröôøng aâm khoâng chu
kyø coù theå xaùc ñònh baèng caùch so saùnh vôùi aâm chuaån 1000
Hz. Söï so saùnh ñöôïc theå hieän baèng maùy ño.
Ñeå phaûn aùnh gaàn ñuùng ñaëc tính sinh lyù cuûa tai ngöôøi,
ngöôøi ta maéc theâm moät maïch ñieän vaøo maùy ño möùc aùp
suaát aâm.
Thöïc teá thöôøng söû duïng maïch höôûng öùng taàn soá ño
tröôøng aâm coù möùc to nhoû hôn 30 Foân, töông ñöông vôùi ñöôøng
ñoàng möùc to 20 Foân, soá ñoïc cuûa maïch naøy ñôn vò (dB – A). Soá
ño tính baèng (dB – A) .Goïi laø möùc aâm caûm giaùc.
Söï sai khaùc giöõa möùc aâm caûm giaùc vôùi möùc aùp suaát
aâm (dB ) ño treân maùy ño aùp suaát thoâng thöôøng, phuï thuoäc
vaøo taàn soá, taàn soá caøng thaáp sai khaùc caøng lôùn. Söï thuoäc
vaøo
02/04/09taàn soá nhö vaäy goïi laø NGUYỄN
ñaëc TĂNG
tínhVŨtaàn soá cuûa möùc aâm 35
8 – AÂm ñieäu vaø aâm saéc (tune & timbre)

– AÂm ñieäu (Tune)
Chæ aâm cao hay thaáp, traàm hay boång, thuaàn tuùy töø caûm
nhaän chuû quan.
AÂm ñieäu chuû yeáu phuï thuoäc vaøo taàn soá cuûa aâm. Taàn
soá caøng cao, aâm nghe caøng cao, taàn soá caøng thaáp aâm nghe
caøng traàm.
– AÂm saéc (Timbre)

Chæ saéc thaùi cuûa aâm, du döông hay thoâ keäch, thanh hay
reø, trong hay ñuïc.
AÂm saéc phuï thuoäc vaøo caáu taïo cuûa soùng aâm phuï hoïa
bao phuû quanh aâm cô baûn. Soá löôïng aâm phuï hoïa caøng nhieàu,
caáu truùc lieân tuïc ñeàu ñaën quanh aâm cô baûn, aâm nghe du
02/04/09 36
döông. AÂm saéc coù quan heä NGUYỄN
maätTĂNG VŨ
thieát vôùi cöôøng ñoä, aâm
9 – Thính giaùc
– Khaû naêng ñònh vò ( nghe hai tai )
Do coù khaû naêng ñònh vò, neân khi nghe aâm tai coù theå taäp
trung chuù yù vaøo nguoàn aâm caàn nghe, boû qua moät caùch töï
nhieân nhöõng aâm khoâng caàn nghe. Nhôø hieäu quaû naøy tieáng
oàn bò phuû laáp hoaëc giaûm nhoû moät caùch töï nhieân.
– Khaû naêng löu aâm töông töï nhö khaû naêng löu aûnh cuûa
maét, tai ngöôøi cuõng coù khaù naêng löu aâm.
Thöïc nghieäm cho thaáy : neáu hai aâm nhö nhau ñeán tai ngöôøi
caùch nhau nhoû hôn 50ms , tai ngöôøi khoâng phaân bieät ñöôïc,
nghe nhö moät aâm duy nhaát.
Trong phoøng soùng aâm phaûn xaï qua laïi nhieàu laàn giöõa
caùc beà maët seõ lieân tuïc ñeán tai ngöôøi vôùi khoaûng caùch thôøi
gian < 50 ms seõ gaây caûm giaùc aâm vang, neáu khoaûng caùch
thôøi gian giöõa caùc aâm phaûn xaï naøy ñeán tai ngöôøi > 50 ms , 37
IV - AÂM VAÄT LYÙ VAØ AÂM HÌNH HOÏC

1 – AÂm vaät lyù ( coøn goïi laø aâm dao ñoäng )
Lyù thuyeát nghieân cöùu baûn chaát dao ñoäng cuûa soùng aâm
thanh goïi laø aâm vaät lyù.
Vaän duïng aâm vaät lyù ñeå phaân tích seõ cho keát quaû töông
ñoái chính xaùc , nhöng daãn tôùi nhöõng pheùp tính coàng keành
phöùc taïp, hieän nay chöa aùp duïng ñöôïc.
2 – AÂm hình hoïc ( tia böùc xaï aâm )

AÂm hình hoïc nghieân cöùu tính chaát cuûa aâm thanh baèng
phöông phaùp tia aâm. aâm hình hoïc coi soùng truyeàn ñi trong
khoâng gian nhö nhöõng tia böùc xaï, töông töï nhö tia saùng.
Khi aùp duïng phöông phaùp aâm hình hoïc ñeå nghieân cöùu tính
chaát cuûa tröôøng aâm trong phoøng, döïa vaøo giaû thuyeát sau :
–02/04/09
Nhöõng tia aâm böùc xaï töøNGUYỄN
nguoàn, qua nhieàu laàn phaûn xaï 38
TĂNG VŨ
– AÂm hình hoïc boû qua söï toàn taïi taàn soá dao ñoäng rieâng vaø
hieän töôïng coäng höôûng cuûa phoøng, tính chaát khueách taùn cuûa
tröôøng aâm trong phoøng.
Khi chieàu daøi böôùc soùng cuûa soùng aâm nhoû hôn raát nhieàu
so vôùi kích thöôùc phoøng, aâm hình hoïc môi cho keát quaû gaàn
ñuùng thöïc teá, phuø hôïp vôùi aâm vaät lyù. Ña soá caùc phoøng aâm
hình hoïc chæ thích hôïp vôùi taàn soá f > 250 Hz. Phoøng lôùn hôn
coù theå thích hôïp vôùi aâm coù taàn soá thaáp hôn.
3 – Cô sôû aâm hình hoïc

AÂm vaät lyù duøng khaùi nieäm soùng khi nghieân cöùu tính chaát
phaøn xaï vaø khueách taùn aâm treân caùc beà maët giôùi haïn cuûa
phoøng.
AÂm hình hoïc duøng phöông phaùp tia aâm, coi tia aâm truyeàn
trong khoâng gian nhö tia saùng, khi tôùi treân caùc beà maët, tia aâm
coù theå phaûn xaï ñònh höôùng, coù theå phaûn xaï taùn xaï
– Kích thöôùc beà maët phaûn xaï lôùn hôn chieàu daøi böôùc soùng
cuûa soùng aâm tôùi, tia phaûn xaï ñònh höôùng vaø tuaân theo ñònh
luaät quang hoïc.
Ñònh luaät quang hình hoïc : Goùc tôùi baèng goùc phaûn xaï i
= i/
Nguyeân lyù aâm hình hoïc
Nguyeân lyù aâm hình hoïc : nguoàn aûo ? Maët phaûn xaï ?
Định luật quang hình học
i
i/
– Thieát keá maët phaûn xaï aâm

5 – Yeâu caàu ñoái vôùi maët phaûn xaï aâm
° Veà maët aâm thanh
– Taêng cöôøng aâm phaûn xaï cho nhöõng choã ngoài xa ñeå boå
sung cho aâm bò taét daàn
quaù nhanh theo khoaûng caùch tôùi nguoàn.
– Ñaûm baûo naêng löôïng aâm phaân boá ñeàu treân toaøn vuøng
choã ngoài.
– Caáu truùc aâm phaûn xaï coù ích toát nhaát phuø hôïp vôùi aâm
nhaïc vaø lôøi noùi.
° Veà qui moâ vaø phaåm chaát cuûa maët phaûn xaï
– Kích thöôùc cuûa maët phaûn xaï ñuû lôùn so vôùi chieàu daøi
böôùc soùng cuûa soùng aâm caàn phaûn xaï. Theo kinh nghieäm :
maët phaûn xaï ôû traàn thöôøng lôùn hôn 3 – 3,5m vaø suoát caû
chieàu roäng phoøng. Maët phaûn xaï ôû töôøng hai beân mieäng saân
khaáu neân roäng 5 – 6m vaø suoát caû chieàu cao phoøng.
I – Khaùi nieäm chung
Khi soùng aâm tôùi beà maët keát caáu hay vaät theâå baát kyø,
naêng löôïng aâm seõ phaân thaønh 3 boä phaän :
Phaûn xaï trôû ra ER , vôùi heä soá phaûn xaï R
Toån thaát trong vaät lieäu Eα vaø heä soá haáp thu α
Xuyeân qua keát caáu Eτ vaø heä soá xuyeân qua τ .
♣ Khaû naêng huùt aâm cuûa haàu heát VLXD

döïa vaøo tính roãng cuûa noù.
VLXD thoâng thöôøng ñeàu coù ñoä roãng chæ
khaùc nhau ôû möùc ñoä.

Soùng aâm tôùi gaây ra moät aùp löïc treân beà maët keát caáu,
aùp löïc naøy ñaåy khoâng NGUYỄN
02/04/09 khí daoTĂNGñoäng
VŨ lui tôùi trong khe roãng,42
♣ Khi tôùi treân keát caáu deã uoán, soùng aâm cöôõng böùc
keát caáu dao ñoäng uoán cong, trôû löïc uoán cong caøng lôùn, naêng
löôïng aâm tieâu hao caøng nhieàu.
Do ñoù thöôøng duøng vaät lieäu roãng, keát caáu deã uoán ñeå
huùt aâm. Ngoaøi ra coøn nhöõng vaät lieäu ñaëc cheá chuyeân duøng
huùt aâm.
♣ Nguyeân nhaân gaây toån thaát naêng löôïng aâm trong

vaät lieäu vaø keát caáu :
– Do ma saùt : naêng löôïng aâm bieán thaønh naêng löôïng

nhieät.
– Do khoâng khí bò neùn : naêng löôïng aâm bieán thaønh
naêng löôïng nhieät.
– Caùc thaønh loã bieán daïng bò noùng leân : naêng löôïng
1 – Heä soá huùt aâm.
Heä soá huùt aâm α laø tyû soá giöõa naêng löôïng toån thaát vaø
naêng löôïng ñeán
Eα + E τ
α=
E
Heä soá haáp thu α phuï thuoäc raát nhieàu yeáu toá, thöôøng
xaùc ñònh baèng thöïc nghieäm.
Söï phuï thuoäc vaøo taàn soá cuûa soùng aâm, thöïc nghieäm
xaùc ñònh giaù trò α ñoái vôùi 6 loaïi taàn soá : 125 , 250 , 500 ,
1000 , 2000 , 4000 Hz.
Söï phuï thuoäc vaøo phöông tôùi cuûa soùng aâm, khaéc
phuïc baèng thöïc nghieäm trong tröôøng khueách taùn aâm.
Nhö vaäy heä soá huùt aâm, veà giaù trò laø löôïng trung bình ñoái
2
Do ñoù löôïng huùt aâm cuûa keát caáu baèng :
A = Sα (m2 hay Sabin)
Trong ñoù S – Dieän tích beà maët cuûa vaät lieäu hay keát
caáu ( m2 )
2 – Nguyeân lyù huùt aâm
α – Heä soá huùt aâm cuûa 1m2 vaät lieäu hay keát
caáu Soùng
ñoù. aâm tôùi beà maët keát caáu seõ gaây ra moät aùp löïc,
cöôõng böùc keát caáu dao ñoäng uoán cong, naêng löôïng aâm phaûi
tieâu hao ñeå thaéng söùc caûn cuûa keát caáu ñeå duy trì dao
ñoäng. Keát quaû naêng löôïng aâm bieán thaønh naêng löôïng cô.
Neáu vaät lieäu keát caáu roãng, soùng aâm xuyeân qua vaøo
loã roãng phaûi söû duïng naêng löôïng thaéng trôû löïc ma saùt vaø
tính nhôùt cuûa khoâng khí, gaây cho caùc sôi xô vaø khoâng khí dao
ñoäng tôùi lui trong khe roãng, keát quaû bieán naêng löôïng aâm
thaønh
02/04/09
naêng löôïng nhieät. NGUYỄN TĂNG VŨ 45
3 – Thöïc nghieäm xaùc ñònh heä soá huùt aâm α cuûa vaät
lieäu
Coù hai phöông phaùp
– Thöïc nghieäm ño trong phoøng thôøi gian aâm vang, heä soá huùt
aâm α T thöôøng duøng trong thieát keá.
II – PHAÂN LOAÏI VAÄT LIEÄU VAØ KEÁT CAÁU HUÙT AÂM
– Thöïc nghieäm ño trong oáng heä soá huùt aâm α 0 thöôøng duøng
Vaät lieäu
trong nghieân vaøñaùnh
cöùu, keát caáu
giaù huùt
saûn aâm
phaåm . αcaùc
goàm 0 < αT .
loaïi sau :
– Vaät lieäu xoáp roãng : thaønh loã cöùng ( beâ toâng boït…) vaø
thaønh loã meàm (sôïi, vaûi…)
– Baûn moûng dao ñoäng coäng höôûng huùt aâm.
– Loï khoâng khí, baûn ñuïc loã, khoâng khí dao ñoäng coäng höôûng
huùt aâm.
– Keát caáu huùt aâm hoãn hôïp : keát hôïp 3 loaïi treân, phaïm vi
huùt aâm ñöôïc môû roäng
Tuøy
02/04/09theo thöïc teá thieát keá, yù ñoàTĂNG
NGUYỄN toåVŨchöùc noäi oác maø löïc choïn
46
1 – Vaät lieäu xoáp roãng
Vaät lieäu xoáp roãng caáu taïo bôûi nhöõng thaønh cöùng vaø caùc
khe hôû, loã hôû chöùa ñaày khoâng khí. Khaùc vôùi vaät lieäu caùch
nhieät, caùc khe hôû khoâng bò ñoùng kín maø ñöôïc thoâng ra maët
ngoaøi cuûa vaät lieäu.
Caùc loaïi boâng khoaùng boâng thuûy tinh, caùc cheá phaåm töø
sôïi laø loaïi vaät lieäu huùt aâm maïnh ôû taàn soá cao.
 Khi Nguyeân lyù huùt
chieàu daøy vaät aâm
lieäu taêng leân, khaû naêng huùt aâm cuõng
taêng
Khaû leân, nhöng
naêng huùtchuû
aâmyeáu
cuûaôû taàn
vaät soá roãng
lieäu thaáp.phuï thuoäc vaøo tính
roãng cuûa noù.
Khi soùng aâm tôùi, khoâng khí trong khe roãng dao ñoäng, naêng
löôïng aâm duøng choáng laïi taùc duïng ma saùt vaø tính nhôùt cuûa
khoâng khí dao ñoäng giöõa caùc vaùch roãng, moät phaàn naêng
löôïng aâm seõ xuyeân qua vaät lieäu, do ñoù khaû naêng huùt aâm
cuûa
02/04/09vaät lieäu phuï thuoäc vaøo söùcTĂNG
NGUYỄN caûn
VŨ doøng khoâng khí dao 47
 Caáu taïo vaät lieäu roãng
Vaät lieäu roãng cheá taïo thaønh nhöõng taám cöùng, coù theå
hoaëc boá trí tröïc tieáp treân neàn cöùng hay treân heä söôøn caùch
töôøng 5 – 10 cm.
Vaät lieäu roãng daïng boït nhö vöõa xoáp, beâ toâng boït ... ñaët
nhöõng vaät lieäu naøy caùch töôøng 5 – 10 cm seõ taêng khaû naêng
huùt aâm taàn soá thaáp. Khoái löôïng thöôøng töø 1000 – 1200 Kg/m3
Vaät lieäu roãng daïng sôïi nhö taám boâng amiaêng, taám sôïi goã,
taám raêm baøo ... vöøa reû, nheï, khoái löôïng töø 200 – 250 Kg/m3.
2 – Baûn moûng dao ñoäng coäng höôûng huùt aâm
Coù khaû naêng huùt aâm taàn soá thaáp vaø khueách taùn aâm
toát.
Baûn coäng höôûng coù caáu taïo : goàm moät baûn moûng
coù theå baèng goã daùn, caùc toâng, amiaêng ... ñaët coá ñònh treân
heä khung goã gaén treân töôøng, lôùp khoâng khí giöõa baûn vaø
töôøng ñeå troáng hoaëc nhoài vaät lieäu roãng.
Tường
m
Joan nổi Joan chìm

– Nguyeân lyù huùt aâm
Do caáu taïo, baûn moûng coù taùc duïng nhö moät vaät naëng
khoái löôïng m, lôùp khoâng khí trung gian nhö moät loø so ñaøn hoài
hình thaønh neân moät heä dao ñoäng ñôn giaûn.
Khi taàn soá cuûa soùng aâm tôùi xaáp xæ baèng taàn soá dao
ñoäng rieâng cuûa baûn, dao ñoäng uoán cong cuûa baûn lôùn nhaát –
coäng höôûng, naêng löôïng aâm tieâu hao nhieàu nhaát.
Taàn soá dao ñoäng rieâng cuûa baûn khaù thaáp do ñoù duøng ñeå
huùt aâm taàn soá thaáp.
Taàn soá cuûa soùng aâm tôùi cao hôn taàn soá dao ñoäng rieâng
cuûa baûn, khaû naêng huùt aâm cuûa baûn giaûm roõ reät.
Taàn soá dao ñoäng rieâng cuûa baûn (coøn goïi laø taàn soá coäng
600
höôûng) f0 f0 =
m.δ
Trong ñoù : m – khoái löôïng beà maët cuûa baûn ( Kg/m2 ) 50

δ – Chieàu daøy lôùp khoâng khí sau baûn (cm).
Thay ñoåi m, chieàu daøy lôùp khoâng khí trung gian, seõ coù
nhieàu loaïi taàn soá dao ñoäng rieâng cuûa baûn f0 khaùc nhau. Phaân
coâng moãi loaïi keát caáu ñaûm nhaän moät phaïm vi taàn soá naøo
ñoù, toång hôïp laïi seõ ñöôïc moät phaïm vi taàn soá roäng nhö mong
muoán.
Thoâng thöôøng thieát keá caùc loaïi baûn moûng coù taàn soá
dao ñoäng rieâng cuûa baûn f0 baèng 1/2 quaõng taàn soá : 125 ,
187 , 250 Hz ...
3 – Loï khoâng khí dao ñoäng coäng höôûng huùt aâm ( coøn
goïi laø loï Heùmohol )
– Caáu taïo
Caáu taïo nhö nhöõng loï thöôøng thaáy, buïng loï kín coù theå
troøn, vuoâng, ña giaùc. Coå loï coù chieàu daøi nhaát ñònh, khoâng khí
trong mieäng loï thoâng vôùi khoâng khí trong phoøng qua mieäng loï.
Theå tích buïng loï beù, loï choân trong töôøng, traàn, mieäng loï nhìn
51
vaøo
02/04/09
phoøng. NGUYỄN TĂNG VŨ
– Nguyeân lyù huùt aâm Caáu taïo loï
Khi chieàu böôùc soùng cuûa

soùng aâm tôùi lôùn hôn kích
thöôùc cuûa loï, soùng aâm kích V a = 2R
ñoäng caùc phaàn töû khoâng
khí trong coå loï dao ñoäng tôùi
lui nhö moät piston. Khoâng khí
trong mieäng loï khoâng thoaùt
l
ra ñöôïc vaø theå tích lôùn hôn
coå loï raát nhieàu neân coù m
taùc duïng nhö moät loø so ñaøn
hoài K, co daõn theo dao ñoäng K
tôùi lui cuûa coät khoâng khí
Nguyeân lyù huùt aâm
trong coå loï. 52
Taàn soá cuûa soùng aâm tôùi xaáp xæ taàn soá dao ñoäng rieâng
cuûa loï f0 , xuaát hieän coäng höôûng, khaû naêng huùt aâm cuûa loï

lôùn nhaát vì khi ñoù ma saùt giöõa coät khoâng khí vaø thaønh coå loï
maõnh lieät nhaát. Trong ñoù C = 34000cm/s vaän toác aâm
S = π.R2 dieän tích tieát dieän ngang
C S coå loï (cm2)
f0 =
l
2π K V R Baùn kính coå loï (cm) = 3 ÷ 4cm
V Theå tích buïng loï (cm3)
lK l Chieàu
Chieàu daøiích
daøi coù coå loï thöïc
cuûa buïngteá
loï (cm)
(cm)
Loï coù theå söû duïng
πR
ñoäc laäp baèng caùch lK =l+
choân trong töôøng, traàn, 2
ñaûm baûo khoaûng caùch
hôïp lyù, vì moãi loï coù
moät vuøng taùc duïng
4 – Baûn ñuïc loã khoâng khí dao ñoäng coäng höôûng huùt
aâm.

Loaïi keát caáu naøy thöïc chaát laø toå hôïp caùc loï Heùmohol söû
duïng raát phoå bieán vaø phaùt trieån nhanh thaønh nhieàu daïng
khaùc nhau :
– Baûn ñuïc loã laøm taám oáp ngoaøi vaät lieäu xoáp huùt
aâm
– Baûn ñuïc loã khoâng khí dao ñoäng coäng höôûng huùt aâm
– Baûn moûng dao ñoäng coäng höôûng huùt aâm, ñuïc theâm
moät soá loã ñeå taêng khaû naêng huùt aâm taàn soá
cao. C S
f0 =
2π lK V
Taàn soá coäng höôûng f0 cuûa khoâng khí trong caùc loã ñuïc
töông töï nhö taàn soá coäng höôõng
02/04/09
cuûa loï Heùmohol
NGUYỄN TĂNG VŨ 54
5 – Caùc loaïi huùt aâm khaùc
 Choûm huùt aâm : thöôøng gaén treân traàn ñeå huùt aâm gaàn
nguoàn.
 Khe hôû khoâng khí dao ñoäng coäng höôûng huùt aâm : khe
hôû heïp chaïy suoát chieàn daøi buïng khoâng khí. Nguyeân lyù huùt
aâm gioáng nhö loï Heùmohol.
 Keát caáu huùt aâm di ñoäng : trong nhöõng phoøng vaïn
naêng, do coù nhieàu muïc ñích söû duïng khaû naêng khaùc nhö hoøa
nhaïc, ca kòch, chieáu phim, hoäi hoïp … thöôøng duøng keát caáu huùt
aâm di ñoäng cho phuø hôïp vôùi töøng loaïi chöùc naêng.
 Löôïng huùt aâm cuûa ngöôøi vaø gheá :
– Löôïng huùt aâm cuûa khaùn giaû trong phoøng baèng soá
löôïng khaùn giaû coù maët nhaân vôùi heä soá ñôn vò huùt aâm cuûa
moãi ngöôøi coäng vôùi choã ngoài. 55
III – XÖÛ LYÙ KIEÁN TRUÙC VAÄT LIEÄU HUÙT AÂM

1 – Löïa choïn vaø boá trí vaät lieäu huùt aâm.

Vieäc löïa choïn vaø phöông thöùc boá trí vaät lieäu huùt aâm aûnh
höôûng raát lôùn ñeán tính naêng huùt aâm cuûa vaät lieäu. Cuøng
moät loaïi vaät lieäu nhöng daùn saùt töôøng hoaëc caùch töôøng moät
khoaûng troáng khoâng khí, khaû naêng huùt aâm khaùc nhau raát
nhieàu.
Khi boá trí vaät lieäu huùt aâm chuù yù tôùi tính chaát vaät lyù cuûa
vaät lieäu ( co daõn, khaû naêng huùt aâm, daãn nhieät keùm, ñaëc
bieät ñeà phoøng hieän töôïng ngöng tuï nöôùc trong vaät lieäu ).
56
2 – Nguyeân taéc boá trí vaät lieäu vaø keát caáu huùt aâm
 Boá trí vaät lieäu vaø keát caáu huùt aâm treân nhöõng beà maët
tieáp xuùc vôùi tröôøng naêng löïong aâm, nhaän ñöôïc nhieàu aâm
phaûn xaï. Thoâng thöôøng phaûn xaï cuûa traàn vaø neàn nhieàu
gaáp ñoâi so vôùi töôøng beân, do ñoù trong phoøng chieáu phim, ñaët
vaät lieäu huùt aâm treân toaøn boä traàn.
 Trong nhaø haùt, phoøng hoøa nhaïc söû duïng traàn ñeå phaûn xaï
aâm, vaät lieäu huùt aâm neân boá trí ôû nhöõng beà maët deã tieáp
xuùc vôùi soùng aâm ñeå taän duïng khaû naêng huùt aâm tröïc tieáp.
 Taän duïng töôøng vaø traàn gaàn mieäng saân khaáu phaûn xaï
aâm, boá trí vaät lieäu coù heä soá huùt aâm beù ñeå ñöa aâm phaûn
xaï ñaàu tieân ra phía sau, taêng cöôøng cho aâm tröïc tieáp.
Ñeå traùnh aâm phaûn xaï voâ ích töø töôøng sau tôùi vaø ôû phaàn
treân cuûa töôøng beân, neân boá trí vaät lieäu coù khaû naêng huùt
aâm cao ( α = 0,7 ) . Phaàn treân
02/04/09 cuûa
NGUYỄN TĂNGtöôøng
VŨ beân ( keå töø ñoä cao57
 Phaân boá vaät lieäu huùt aâm phaân taùn ñoàng ñeàu treân caùc
beà maët trong phoøng, khoâng boá trí taäp trung cuïc boä. Boá trí

ñoàng ñeàu vôùi yù nghóa ñeå cho naêng löôïng aâm cuûa caùc taàn
soá taét daàn treân moïi höôùng trong phoøng xaáp xæ nhau.
Phaûi coù quan ñieåm toaøn dieän khi boá trí löïa choïn vaät lieäu
trang aâm, khoâng nhöõng bieát söû duïng maø coøn phaûi saùng taïo
vaø laøm ñeïp vaät lieäu khi thieát keá noäi oác.



A – THIEÁT KEÁ CHAÁT LÖÔÏNG AÂM NHAØ HAÙT NGOAØI
TRÔØI

I – Ñaëc ñieåm aâm thanh cuûa nhaø haùt ngoaøi trôøi
Ñaëc ñieåm aâm thanh cô baûn cuûa nhaø haùt ngoaøi trôøi laø söï
lan truyeàn aâm trong khoâng gian töï do, chòu aûnh höôûng cuûa caùc
ñieàu kieän töï nhieân : söï bieán thieân nhieät ñoä, gioù, söï huùt aâm
cuûa khoâng khí, söông muø ... vaø khoâng coù caùc beà maët giôùi
haïn phaûn xaï aâm.
1 – Truyeàn aâm trong khoâng gian töï do
Nguoàn aâm ñieåm phaùt soùng caàu, cöôøng ñoä aâm ( I ) tyû leä
nghòch vôùi bình phöông khoaûng Wcaùch r tôùi nguoàn aâm. Coâng
I=
suaát nguoàn aâm W, taïi ñieåm4π r2 nguoàn r (m), coù cöôøng ñoä
caùch
aâm I baèng :

2 2

Möùc cöôøng ñoä aâm taïi A vaø

B cheânh leäch nhau ∆L (dB )
IA IB
ΔL = LI.A − LI.B = 10 lg − 10 lg (dB)
I0 I0
IA r2
ΔL = LI.A − LI.B = 10 lg = 20 lg (dB)
IB r1
2 – Truyeàn aâm trong moâi tröôøng coù gioù
Vaän toác gioù taêng theo chieàu cao caùch maët ñaát. Phöông
truyeàn aâm xuoâi theo chieàu gioù, vaän toác truyeàn aâm baèng
toång hai vaän toác. Khi truyeàn aâm ngöôïc chieàu gioù, vaän toác
truyeàn aâm baèng hieäu hai vaän toác.
vgió
Khuùc xaï trong moâi

tröôøng coù gioù

3 – Truyeàn aâm trong tröôøng nhieät ñoä bieán thieân
Vaän toác truyeàn aâm trong khí quyeån C = 330 + 0,6.t

Trong ñieàu kieän coù böùc xaï maët trôøi, nhieät ñoä khoâng khí
giaûm theo chieàu cao caùch maët ñaát, ban ñeâm ngöôïc laïi, nhieät
ñoä taêng theo chieàu cao caùch maët ñaát, do tính chaát haáp thu vaø
taûn nhieät cuûa maët ñaát. Ñaëc ñieåm naøy daãn tôùi hieän töôïng
khuùc xaï soùng.
Nóng
Lạnh
Lạnh Nóng
Khuùc xaï soùng trong tröôøng nhieät

ñoä bieán thieân
4 – Söï huùt aâm cuûa khoâng khí

Khi choïn ñòa ñieåm xaây döïng nhaø haùt ngoaøi trôøi, phaûi tìm

giaûi phaùp xöû lyù ñeå khaéc phuïc nhöõng hieän töôïng sau :
– Hieän töôïng aâm bò meùo do aâm vang, tieáng doäi tieâu ñieåm
aâm ...
– Söï xaâm nhaäp cuûa caùc nguoàn oàn beân ngoaøi, ñaûm baûo
möùc oàn trong khu vöïc khaùn giaû ≤ 40 dB.
– Traùnh höôùng gioù thoåi töø khaùn giaû ñeán saân khaáu, baûo
ñaûm toác ñoä gioù treân khu vöïc khaùn giaû ≤ 4 m/s.
– Trong khu vöïc hoaëc laân caän nhaø haùt khoâng coù vuøng ñaát
bò böùc xaï maët trôøi nung noùng quaù maïnh gaây hieän töôïng aâm
thaêng giaùng.
5 – Lan truyeàn soùng aâm qua caùc beà maët huùt aâm

Neáu khaùn giaû ngoài treân maët phaúng khi nguoàn aâm ôû ñoä

cao 60 ÷ 90 cm nhöõng khaùn giaû ngoài caùch nguoàn aâm 15m seõ
nhaän ñöôïc möùc aâm beù hôn nhieàu so vôùi tröôøng hôïp khaùn giaû
ngoài treân maët neàn 90 ÷ 120 cm. Nguyeân nhaân do khaùn giaû huùt
aâm raát nhieàu.
Do ñoù muoán giaûm bôùt toån thaát naêng löôïng aâm, khoâng
nhöõng naâng cao nguoàn aâm maø coøn phaûi naâng cao hôïp lyù ñoä
doác baäc ngoài.

II – Ñoä roõ cuûa tieáng noùi ngoaøi trôøi
Ñoä roõ chæ möùc ñoä nghe roõ vaø hieåu ñöôïc trong nhöõng ñieàu
kieän nhaát ñònh, laø cô sôû xaùc ñònh quy moâ nhaø haùt ngoaøi
trôøi.
Ñaùnh giaù ñònh löôïng tieáng noùi cuûa ñoä roõ baèng soá phaàn
traêm aâm tieát nghe roõ vaø hieåu ñöôïc trong toång soá caùc aâm
tieát khoâng coù lieân quan veà yù nghóa vaø taäp tính, do moät ngöôøi
xöôùng ñoïc goïi laø ñoä roõ aâm tieát (A)
Trong ñieàu kieän ngoaøi trôøi :

– Ñoä roõ aâm tieát A = 85%  Ñieàu kieän nghe toát.
– Ñoä roõ aâm tieát A = 75%  Ñieàu kieän nghe thoûa
maõn.
– Ñoä roõ aâm tieát A = 65%  Ñieàu kieän nghe khoù
khaên.
Keát quaû thöïc nghieäm cho thaáy nhaø haùt ngoaøi trôøi neân
xaây döïng ôû nôi laëng gioù, neáu khoâng laáy höôùng gioù thöôøng 70
III – Thieát keá nhaø haùt ngoaøi trôøi
Nhaø haùt ngoaøi trôøi thöïc teá laø coâng trình ña naêng, ñeå
bieåu
dieãn ca nhaïc, ca vuõ kòch, ñaïi hoäi quaàn chuùng ... Söùc
chöùa lôùn coù theå töø 600 ÷ 5000 ngöôøi.
Thieát keá nhaø haùt ngoaøi trôøi goàm nhöõng böôùc

sau :
– Löïa choïn ñòa ñieåm phuø hôïp vôùi nhöõng ñieàu

kieän nghe aâm ngoaøi trôøi.
– Löïc choïn maët baèng vaø ñoä doác baäc ngoài
– Thieát keá hoäp saân khaáu
– Thieát keá maët phaûn xaï aâm saân khaáu.
– Thieát keá heä thoáng ñieän thanh.

1 – Löïc choïn ñòa ñieåm, toå chöùc maët baèng baäc ngoài.
– Ñòa ñieåm phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm truyeàn aâm ngoaøi trôøi
( tieåu khí haäu, ñòa hình, oâ nhieãm tieáng oàn ...)

– Coù theå lôïi duïng söôøn doác töï nhieân taïo baäc ngoài, chung
quanh nhaø haùt troàng caây xanh ñeå caùch ly tieáng oàn beân
ngoaøi vaø chaén gioù.
– Xaùc ñònh möùc oàn treân toaøn khu vöïc xaây döng, xaùc ñònh
möùc oàn lôùn nhaát vaø beù nhaát, trung bình, taàn soá vaø thôøi gian
xuaát hieän ñaûm baûo tieáng oàn ≤ 40 dB. Neáu möùc oàn ngaãu
nhieân ≥ 60 dB xuaát hieän hai ba laàn trong moät giôø, maët baèng
ñoù khoâng ñaït yeâu caàu.
– Ñeå moïi choã ngoài nhaän ñöôïc aâm tröïc tieáp, ñoä doác baäc
ngoài ≥ 120 Ñoä nghieâng cuûa töôøng vaø maùi phaûn xaï aâm xaùc
ñònh theo nguyeân lyù aâm hình hoïc, ñaûm baûo phaân boá ñeàu aâm
treân toaøn vuøng choã ngoài.
Nhaø haùt ngoaøi trôøi duøng bieåu dieãn kòch noùi khoâng coù
thieát bò taêng aâm, muoán cho khaùn giaû nghe thoaûi maùi, dieãn
vieân khoâng nhoïc söùc, söùc chöùa chæ neân 600 choã, töông öùng
cöï ly 24 m chieàu roäng toái ña 27 m. nhaø haùt ngoaøi trôøi bieåu

dieãn ca nhaïc söùc chöùa coù theå lôùn hôn, vì coâng suaát aâm cuûa
nhaïc cuï lôùn hôn coâng suaát aâm cuûa dieãn vieân. Coù theå duøng
gaïch atphan moûng laùt loái ñi hoaëc söû duïng vaät lieäu meàm naøo
ñoù ñeå giaûm nhoû tieáng oàn ñi laïi.
2 – Thieát keâ hoäp saân khaáu phaûn xaï aâm
Muïc ñích :
– Ñöa aâm phaûn xaï boå xung cho aâm tröïc tieáp ôû nhöõng choã
ngoài xa, ñaûm baûo tröôøng aâm phaân boá ñeàu treân toaøn vuøng
choã ngoài.
– Ñeå dieãn vieân nhaïc coâng nghe aâm cuûa nhau, phoái hôïp hoøa
aâm.
– Toå chöùc chieáu saùng saân khaáu, ñònh vò heä thoáng ñieän 73
Maët phaûn xaï saân khaáu ñôn giaûn nhaát, chæ döïng moät maët
töôøng cao phía sau saân khaáu. Nhôø maët phaûn xaï coù theå taêng
gaáp ñoâi cöôøng ñoä aâm cho thính giaû. Neáu thieát keá töôøng ñoâi
beân ñeå taêng phaûn xaï aâm tôùi khaùn giaû, khoâng neân thieát
hai
keá song song nhau, ñeå traùnh hieän töôïng phaûn xaï qua laïi nhieàu
laàn giöõa hai böùc töôøng naøy.
3 – Yeâu caàu ñoái vôùi maët phaûn xaï saân khaáu
– Veà kích thöôùc

Lôùn hôn chieàu daøi böôùc soùng cuûa soùng aâm phaûn xaï
Phuø hôïp vôùi dieän tích cung caáp aâm phaûn xaï.
– Veà vaät lieäu caáu taïo

Coù khaû naêng phaûn xaï cao ñoái vôùi moïi taàn soá vaø goùc tôùi.
Ñuû ñoä cöùng treân maët caét
Toaøn boä keát caáu chaéc chaén, oån ñònh khoâng bò gioù vaø
nguoàn
02/04/09 aâm kích ñoäng. NGUYỄN TĂNG VŨ 74

THEATER AT EPIDAURUS

HOLLYWOOD BOWL


B – THIEÁT KEÁ CHAÁT LÖÔÏNG AÂM TRONG PHOØNG
I – Hieän töôïng coäng höôûng cuûa phoøng.
1 – Khaùi nieäm

Do caùc beà maët giôùi haïn cho neân tröôøng aâm trong phoøng
laø tröôøng aâm giao thoa cuûa caùc nguoàn keát hôïp : nguoàn töï
nhieân, nguoàn phoøng ñaïi vaø caùc nguoàn phaûn xaï töø caùc beà
maët giôùi haïn cuûa phoøng.
Moät vò trí trong phoøng ñoàng thôøi nhaän ñöôïc hai
naêng löôïng aâm :
– Naêng löôïng aâm tôùi tröïc tieáp töø nguoàn töï nhieân,
nguoàn phoùng ñaïi.
– Naêng
Trong löôïng
phoøng aâm phaûn
khi nguoàn aâmxaï tôùiduïng
taùc töø caùc
seõbeà
kíchmaët giôùi
ñoäng caùc
phaàn
haïn cuûatöûphoøng.
khoâng khí trong phoøng dao ñoäng, taàn soá cuûa nhöõng
dao ñoäng naøy goïi laø taàn soá dao ñoäng rieâng cuûa phoøng.
Neáu taàn soá moät soùng aâm naøo ñoù cuûa nguoàn xaáp
xæ baèng taàn soá dao ñoäng rieâng cuûa phoøng, aùp suaát

aâm cuûa taàn soá ñoù taêng leân gaáp boäi. Hieän töôïng nhö
vaäy goïisoá
2 – Taàn laø coäng
hieän höôûûng
töôïng coäng
cuûahöôûng
phoøngcuûa phoøng.
Taàn
Ta soá
xeùt dao ñoäng
soùng rieâng cuûa
aâm truyeàn trongphoøng goïi hai
moät oáng laø ñaàu
taàn soá
bòt coäng
kín, töông
höôûng
töï cuûa phoøng.
nhö tröôøng hôïp soùng ñöùng ñaõ bieát. Neáu soùng aâm xuaát
hieän taïi moät ñaàu oáng, coøn ñaàu kia bòt kín baèng moät böùc
töôøng cöùng nhaün, khi chieàu daøi L cuûa oáng baèng λ/2 cuûa
soùng aâm thì hai ñaàu oáng seõ laø hai nuùt soùng, taïi ñaây caùc
phaàn töû khoâng khí ñöùng yeân khoâng dao ñoäng, caùc phaàn töû
khí ôû giöõa hai nuùt dao ñoäng taêng leân gaáp boäi.
Do söï giao thoa cuûa soùng aâm tôùi vaø soùng phaûn xaï laøm
xuaát hieän hieän töôïng soùng ñöùng. Neáu chieàu daøi L cuûa oáng
baèng moäât soá nguyeân n (λ/2 ) cuõng xaûy ra hieän töôïng töông
töï.
λ/2 λ/2

λ/2 λ/2 λ/2
Vaäy ta coù : vaø

λ 2.L C C  n
L = n. → λ = = f = . 
2 n f 2  L
Trong ñoù n = 0, 1,2 ,3 ...
f : taàn soá dao ñoäng rieâng treân phöông L
cuûa oáng
λ : böôùc soùng cuûa taàn soá dao ñoäng
rieâng
02/04/09 ( f ) NGUYỄN TĂNG VŨ 82
Trong phoøng hình hoäp khoâng gian ba chieàu : vôùi chieàu daøi
L , chieàu roäng B chieàu cao H , vôùi moãi caëp song song xuaát
hieän
soùng ñöùng :
C  n1  C  n2  C  n3 
f 1 = .  f 2 = .  f3 = . 
2 L 2 B 2  H
Taàn soá dao ñoäng rieâng toång hôïp cuûa phoøng hình hoäp xaùc
ñònh baèng coâng thöùc :
2 2 2
C  n1  n  n 
f =   + 2 + 3
2  L  B  H
ÖÙng vôùi moãi nhoùm ( n1 , n2 , n3 ) cho ta moät taàn soá dao
ñoäng rieâng töông öùng cuûa phoøng. Chieàu daøi böôùc soùng cuûa
taàn soá dao ñoäng rieâng thaáp nhaát baèng hai laàn kích thöôùc daøi
nhaát L cuûa phoøng. Khi n2 = n3 = 0 vaø n1 = 1 thì :
C n  2.L
f = . 1  λ = → λ = 2L
2 L n1
Trong phoøng hình hoäp coù ba nhoùm soùng ñöùng cô baûn
 Nhoùm 1 : n1 laø moät soá nguyeân döông, n2 = n3 = 0

soùng phaúng truyeàn theo phöông song song vôùi truïc
doïc phoøng
laø soùng ñöùng giöõa töôøng tröôùc vaø töôøng sau.
 Nhoùm 2 : n2 laø moät soá nguyeân döông , n1 = n3 = 0

laø soùng ñöùng giöõa hai töôøng hai beân.
 Nhoùm 3 : n3 laø moät soá nguyeân döông , n1 = n2 = 0

laø soùng ñöùng giöõa traàn vaø neàn nhaø.

3 – Soá löôïng, söï phaân boá taàn soá dao ñoäng rieâng cuûa
phoøng

Neáu phoøng coù theå tích V(m3), soá löôïng taàn soá dao
ñoäng rieâng N cuûa phoøng keå töø taàn soá thaáp nhaát ñeán taàn
soá fC naøo ñoù, coù theå tính gaàn 3ñuùng :
4V  f C 
N ≈  
3  C  soá löôïng taàn soá dao
ñoäng rieâng
Muoán ñaûm baûo tính chaát thaät cuûa aâm thanh, thaønh phaàn
taàn soá dao ñoäng rieâng cuûa phoøng phaûi xaáp xæ baèng taàn soá
cuûa nguoàn aâm, khi ñoù moïi taàn soá cuûa nguoàn aâm môùi ñöôïc
dao ñoäng rieâng cuûa phoøng höôûng öùng. Cho neân söï phaân boá
taàn soá dao ñoäng rieâng cuûa phoøng laø cô sôû quan troïng ñeå
4 – Phaân boá möùc aùp suaát aâm trong phoøng
xaùc ñònh hình daùng phoøng.
Taàn soá dao ñoäng rieâng cuûa phoøng caøng nhieàu, tröôøng aâm
caøng ñoàng ñeàu, naêng löôïng aâm khueách taùn caøng toát.

5 – Söï khueách taùn naêng löôïng aâm trong phoøng.
Khi tröôøng aâm trong phoøng hoaøn toaøn khueách taùn, aâm nghe
ñoàng ñeàu töø moïi höôùng neân hoaøn toaøn seõ maát caûm giaùc
laäp theå, khoâng bieát aâm töø ñaâu tôùi. Chæ caàn moät möùc
khueách taùn nhaát ñònh, ñuû ñaûm baûo phaân boá ñeàu aùp suaát

aâm, naêng löôïng aâm taêng tröôûng vaø taét daàn töông ñoái trôn tru,
lieân tuïc.
Trong phoøng naêng löôïng aâm khueách taùn do nhöõng nguyeân
nhaân sau :
•– Caùc beà maët giôùi haïn cuûa phoøng khoâng quy taéc, phaûn xaï
vaø haáp thu ñoàng ñeàu vôùi moïi taàn soá.
•– Nhöõng vaät theå trong phoøng phaùt taùn aâm ra moïi höôùng.
Baøn gheá, phoâng maøn, nhöõng beà maët töôøng, coät loài loõm,
goà gheà, beà maët traàn nghieâng, gaõy ... ñeàu coù taùc duïng
khueách taùn aâm toát.
Khueách taùn naêng löôïng aâm toát chæ khi naøo kích
thöôùc caùc yeáu toá taïo hình baèng hoaëc lôùn hôn chieàu
daøi böôùc soùng cuûa voâ soá
02/04/09 soùng
NGUYỄN TĂNG VŨ tôùi. 86
II – HÌNH DAÙNG PHOØNG
Hình daùng phoøng, tyû leä kích thöôùc hình hoïc cuûa phoøng
ñaûm baûo thoûa maõn caùc ñieàu kieän sau :
– Taäân duïng aâm tröïc tieáp phaân boá ñeàu treân toaøn vuøng choã
ngoài. Noäi dung naøy bao haøm ñöa aâm phaûn xaï ra phía sau ñeå
boå sung cho aâm tröïc tieáp bò suy yeáu do taét daàn treân ñöôøng
lan truyeàn. Tröôøng aâm khueách taùn phuø hôïp, ñaûm baûo tyû leä
toát nhaát giöõa aâm tröïc tieáp vaø aâm phaûn xaï coù ích.
– Traùnh tieáng doäi treân toaøn vuøng choã ngoài.
– Khoâng neân thieát keá 3 kích thöôùc ( cao, roäng, daøi ) cuûa
phoønh cheânh leäch nhau quaù nhieàu, cuõng khoâng neân baèng
nhau, hoaëc moät kích thöôùc lôùn hôn 2 kích thöôùc kia raát nhieàu.
Neáu moät phoøng coù 2 kích thöôùc baèng nhau seõ toàn taïi nhöõng
caëp taàn soá dao ñoäng rieâng baèng nhau, laøm giaûm khaû naêng
phaân boá ñeàu tröôøng aâm trong
02/04/09 NGUYỄNphoøng.
TĂNG VŨ 87
III – TRÖÔØNG AÂM TRONG PHOØNG
1 – Moät soá khaùi nieäm

1.1 – Thôøi gian trung bình, quaõng ñöôøng töï do trung bình
giöõa hai laàn phaûn xaï lieân tieáp cuûa soùng aâm.
Nguoàn aâm S . Khi aâm thanh

phaùt ra soùng aâm seõ phaûn xaï
qua laïi nhieàu laàn giöõa caùc beà l4
l2
maët trong phoøng, hình thaønh
moät ñöôøng gaáp khuùc, caùc l5
l3
ñoaïn gaáp khuùc coù chieàu daøi :
l1, l2, l3 ... moãi ñoaïn laø moät
quaõng ñöôøng töï do cuûa soùng
giöõa hai laàn phaûn xaï lieân tieáp,
roõ raøng caùc quaõng ñöôøng töï
Quaõng ñöôøng töï do trung bình giöõa hai laàn phaûn xaï lieân
tieáp baèng :
l1 + l2 + l3 + ... + ln
l =
tb
n
Theå tích phoøng V (m3),vaän toác truyeàn soùng C (m/s) dieän tích beà
maët phoøng laø S (m2).
Ta coù :
– Thôøi gian trung bình giöõa hai laàn phaûn xaï lieân tieáp baát kyø
cuûa soùng aâm baèng : 4.V
τ= (giaây )
C .S
Soá laàn phaûn xaï trung bình trong moät giaây baèng :
1 C .S
n= = (laàn )
τ 4.V
– Quaõng ñöôøng töï do trung bình giöõa hai laàn phaûn xaï lieân
tieáp baát kyø baèng :

ltb = C. τ ( meùt ).
1.2 – Toång löôïng huùt aâm trong phoøng A ( m2 )
 Heä soá huùt aâm trung bình

α
Heä soá haáp thu α bieåu thò phaàn naêng löôïng soùng aâm bò
haáp thu sau moät laàn phaûn xaï so vôùi naêng löôïng cuûa soùng aâm
tôùi. Theo nghóa ñoù naêng löôïng aâm toån thaát sau moät laàn phaûn
xaï Eh bao goàm phaàn naêng löôïng bò haáp thu Eα vaø phaàn naêng
löôïng xuyeân qua Eτ sau moät laàn phaûn xaï :
Eh
α =
Eh = Eα + Eτ Evaø
ñ

Thöïc teá khaû naêng huùt aâm cuûa vaät lieäu coøn phuï thuoäc
goùc tôùi cuûa soùng aâm, soùng aâm tôùi vôùi nhöõng goùc khaùc
nhau giaù trò cuûa α cuõng khaùc nhau, cho neân giaù trò α ñoái
vôùi moät vaät lieäu xaùc ñònh luoân thay ñoåi, phuï thuoäc goùc tôùi

cuûa soùng aâm. Heä soá huùt aâm nhö vaäy khoâng ñaëc tröng cho
khaû naêng huùt aâm cuûa vaät lieäu, vì vaäy thöôøng duøng heä
soá huùt aâm khueách taùn, laø heä soá aâm chuùng ta söû
duïng.
Heä soá huùt aâm khueách taùn thöôøng bieåu thò tyû soá
giöõa phaàn naêng löôïng aâm Eh bò maát trong vaät lieäu vôùi
naêng löôïng aâm tôùi khueách taùn ( tôùi töø moïi höôùng coù theå
treân beà maët cuûa vaät lieäu ).
Heä soá huùt aâm trung bình

α 1 + α 2 + α 3 + ...+ α n
 Coù n loaïi vaät αlieäu,
= beà maët coù tính chaát vaät lyù khaùc
nhau töông öùng vôùi heä soá huùt aâm n α 1 ; α 2 ; α 3 ; .... α n
 Neáu trong phoøng coù n beà maët baèng nhöõng vaät lieäu khaùc
nhau, dieän tích caùc beà maët naøy laø : S1 ; S2 ; S3 ; ... Sn ( m2 )
töông öùng vôùi heä soá huùt aâm α 1 ; α 2 ; α 3 ; .... α n

α1 S1 + α 2 S2 + α 3 S3 + ... + α nSn 1n A
α = = ∑ α i Si = cñ
S1 + S2 + S3 + ... + Sn S i =1 S
Löôïng huùt aâm coá ñònh ( Acñ ), löôïng huùt aâm thay
ñoåi ( Atñ )

 Löôïng huùt aâm coá ñònh Acñ : laø löôïng huùt aâm coá ñònh trong
phoøng, do vaät lieäu xaây caát vaø vaät
n lieäu trang trí taïo neân
A cñ = ∑ α i Si
i =1

 Löôïng huùt aâm thay ñoåi ( Atñ )
Löôïng huùt aâm cuûa ngöôøi vaø gheá ngoài goïi laø löôïng huùt
aâm thay ñoåi ( Atñ ).

Löôïng huùt aâm thay ñoåi Atñ baèng löôïng huùt aâm cuûa gheá
coù ngöôøi coäng vôùi löôïng huùt aâm cuûa gheá troáng.
Heä soá huùt aâm töông ñöông cuûa gheá vaø ngöôøi vaø cuûa
gheá ñoäc laäp, xaùc ñònh baèng hai caùch :
 Caùch 1 : Xaùc ñònh baèng soá ñôn vò huùt aâm cuûa moät
ñoái töôïng.
Trong phoøng coù N1 ngöôøi, heä huùt aâm töông ñöông cuûa
moãi ngöôøi ngoài treân gheá laø α 1 vaø coù N2 gheá ñoäc laäp, heä
soá aâm töông ñöông cuûa moät gheá ñoäc laäp laø α 2 . Khi ñoù löôïng
huùt aâm thay ñoåi Atñ baèng :

02/04/09 Atñ = N1 ×NGUYỄN
α 1 +TĂNG
N2VŨ× α 2 ( m2 ) 93
 Caùch 2 : Xaùc ñònh baèng soá ñôn vò huùt aâm treân moät
m2 choã ngoài.
Trong phoøng coù N1 ( m2 ) choã ngoài coù caû ngöôøi vaø gheá,
heä
huùt aâm töông ñöông cuûa moãi ( m2 ) choã ngoài laø α 1 vaø coù
N2 ( m2 ) chæ coù gheá troáng, heä soá aâm töông ñöông cuûa moät
( m2 ) ñaët gheá troáng laø α 2 . Khi ñoù löôïng huùt aâm thay ñoåi Atñ
baèng :
Atñ = N1 × α 1 + N2 × α 2 ( m2 )
 Toång löôïng huùt aâm (A ) trong phoøng baèng :
A = Acñ + Atñ

A cñ
 Heä soá huùt aâm trung + Acuûa
bình tñ phoøng xaùc ñònh
baèng bieåu thöùc α=
S
2 – Naêng löôïng aâm trong phoøng
Khi coù moät tín hieäu aâm phaùt ra trong phoøng, naêng löôïng
aâm
phaùt trieån qua 3 giai ñoaïn :
• Naêng löôïng aâm taêng daàn (tröôûng thaønh)
• Naêng löôïng aâm ñaït tôùi traïng thaùi oån ñònh, aâm thanh
khueách taùn.
• Naêng löôïng aâm taét daàn hình thaønh aâm vang.
E
t (giây)
Döôùi taùc ñoäng cuûa tín hieäu aâm, nhöõng phaàn töû khí trong
phoøng ñoàng thôøi thöïc hieän hai dao ñoäng :
- Dao ñoäng rieâng
- Dao ñoäng cöôõng böùc theo taàn soá cuûa nguoàn aâm.
Do löïc caûn neân dao ñoäng rieâng taét daàn raát nhanh, cuoái
cuøng khi ñaït traïng thaùi oån ñònh chæ coøn dao ñoäng cöôõng böùc
theo taàn soá cuûa nguoàn aâm.
Söï giao thoa giöõa caùc dao ñoäng rieâng vaø dao ñoäng cöôõng
böùc naêng löôïng aâm taêng daàn gaäp gheành khi thaêng khi giaùng.
Neáu coù nhieàu dao ñoäng rieâng cuûa phoøng bò kích ñoäng,
naêng löôïng aâm seõ phaân boá töông ñoái ñoàng ñeàu treân caùc
höôùng trong phoøng, khi ñoù nhöõng keát quaû phaùn ñoaùn theo aâm
hình hoïc seõ gaàn ñuùng vôùi aâm vaät lyù, vì keát quaû nhaän ñöôïc
theo aâm hình hoïc treân cô sôû thöøa nhaän trong phoøng chæ coù dao
ñoäng cöôõng böùc theo taàn soá cuûa nguoàn aâm, naêng löôïng aâm
hoaøn toaøn khueách taùn.
 Naêng löôïng aâm theo WALLCASE CLEMENT SABIN
The father of
modern
architectural
acoustics is an 97
 NAÊNG LÖÔÏNG AÂM THEO
W.C.SABIN
 Giai ñoaïn taêng daàn
Sabin thöøa nhaän raèng : naêng
löôïng aâm trong phoøng hoaøn toaøn
khueách taùn, töùc laø naêng löôïng
aâm bò haáp thu lieân tuïc treân caùc
beà maët trong phoøng, ñoàng thôøi
caùc beà maët naøy cuõng lieân tuïc
nhaän ñöôïc naêng löôïng aâm töø
Theo ñònh luaät baûo toaøn naêng löôïng, ta coù : naêng löôïng
nguoàn tôùi.
aâm taêng leân trong phoøng baèng hieäu soá cuûa naêng löôïng do

nguoàn böùc xaï W vôùi naêng löôïng bò haáp thu Wh trong ñôn vò thôøi

gian. Treân cô sôû naøy, Sabin chöùng minh raèng :
4W  −
C.A 
t 
E = 1− e 4.V
C.A  
 
 Giai ñoaïn oån ñònh
Khi ñaït tôùi traïng thaùi oån ñònh, naêng löôïng aâm trong phoøng
khoâng ñoåi theo thôøi gian.

Maät ñoä naêng löôïng aâm ôû giai ñoaïn oån ñònh
4W
Eoâ =
C.Acuûa soùng aâm phaûn xaï vaø
Trong phoøng do söï choàng chaát
soùng aâm tröïc tieáp taïo cho tröôøng aâm phaân boá ñeàu hôn. Taàn
soá dao ñoäng rieâng cuûa phoøng bò kích ñoäng caøng nhieàu, naêng
löôïng aâm phaân boá caøng ñoàng ñeàu, tröôøng aâm caøng khueách
taùn.
Möùc naêng löôïng aâm ôû giai ñoaïn oån ñònh LE

Eoâ W
LE = 10.lg = 10.lg + 166 ( dB )
E0 A
 Giai ñoaïn naêng löôïng aâm taét daàn, hình thaønh aâm
vang.
Tôùi traïng thaùi oån ñònh, nguoàn aâm ngöøng taùc duïng. Soùng
aâm phaûn xaï qua laïi nhieàu laàn giöõa caùc beà maët trong phoøng,

moãi laàn phaûn xaï moät boä phaän naêng löôïng aâm bò haáp thu,
cho neân naêng löôïng aâm taét daàn khi khoâng coøn nghe thaáy. Do
nguyeân nhaân naøy, neân nguoàn aâm ngöøng taùc duïng vaãn
coøn nghe aâm keùo daøi trong moät vaøi giaây, hieän töôïng
naøy goïi laø aâm vang.
Moät nguyeân nhaân nöõa gaây taét daàn : do caùc phaàn töû
khoâng khí dao ñoäng tieâu hao naêng löôïng ñeå thaéng löïc caûn cuûa
moâi tröôøng. Quaù trình taét daàn (cuõng nhö taêng daàn) do toång
hôïp caùc dao ñoäng rieâng vaø dao ñoäng cöôõng böùc coøn dö, naêng
löôïng aâm thöïc teá taét daàn khi thaêng khi giaùng.
CA CA
Phöông trình ñaëc tröng 4naêng
W − 4löôïng
t aâm− trong
t giai ñoaïn taét daàn.
Bieåu thò ñoaïn C treân = thò.e
E ñoà V = Eoâe 4 V
CA
 Naêng löôïng aâm theo
C.F.EYRING

 Giai ñoaïn taêng daàn
Eyring xaùc ñònh söï haáp thu
naêng löôïng aâm trong quaù trình
taêng daàn vaø taét daàn khoâng
dieãn ra lieân tuïc trôn tru maø nhö
hình baäc thang, trong ñoù moãi
baäc thang xaùc ñònh baèng thôøi
gian trung bình ( τ ) giöõa hai laàn
phaûn xaï lieân tieáp treân cô sôû
giaû thieát cuûa Sabin veà tröôøng S.ln(1- α ) 
4W  − t 
E = toaøn.1 − e
aâm khueách taùn hoaøn 4.V

C.A 
 
 Giai ñoaïn ổn định
Khi t → ∞ → S.ln(1 − α) → ∞ . khi ñoù tröôøng aâm ñaït tôùi

t
traïng thaùi oån ñònh4V
4W
E = Eoâ =
C.A
 Giai ñoaïn tắt dần
Sau khi nguoàn aâm ngöøng taùc duïng, naêng löôïng aâm phaûn xaï
qua laïi nhieàu laàn giöõa caùc beà maët cuûa phoøng vaø taét daàn
theo quy luaät :
Sln(1− α )
t
E = Eoâe 4V

C – TIEÂU CHUAÅN ÑAÙNH GIAÙ ÑÒNH LÖÔÏNG
CHAÁT LÖÔÏNG AÂM TRONG PHOØNG
Cho ñeán nay tieâu chuaån ñaùnh giaù ñònh löôïng chaát löôïng
aâm trong phoøng laø thôøi gian aâm vang, moät tieâu chuaån ñaëc
tröng tính chaát aâm hoïc toång hôïp cuûa phoøng, ngoaøi ra coøn söû
duïng hai tieâu chuaån cuïc boä vaø tieâu chuaån boå sung :
 Ñoä roõ cuûa tín hieäu.

 Möùc ñoä khueách taùn cuûa tröôøng aâm, thoâng qua möùc aùp
suaát aâm phaân boá trong phoøng.
 Moät soá tieâu chuaån boå sung : dao ñoäng cuûa aùp suaát aâm
vaø cöôøng ñoä aâm töø moïi höôùng tôùi caùc vò trí trong phoøng,
tieâu chuaån böùc xaï cuûa nguoàn aâm ...
Xöû lyù caùc maët phaûn xaï hôïp lyù, taän duïng naêng löôïng aâm
phaûn xaï coù ích boå sung cho aâm tröïc tieáp, ñoàng thôøi giaûm 103
I – MÖÙC ÑOÄ KHUEÁCH TAÙN CUÛA TRÖÔØNG AÂM
Ñaùnh giaù möùc ñoä khueách taùn cuûa tröôøng aâm thoâng qua
vieäc xaùc ñònh möùc naêng löôïng aâm ( LE ) phaân boá trong phoøng
taïi 15 vò trí ñaëc tröng :
• ÔÛ taàng treät goàm 9 vò trí : 3 vò trí ôû haøng gheá ñaàu, 3 vò trí

ôû haøng gheá giöõa vaø 3 vò trí ôû haøng gheá cuoái.
• Treân bancon goàm 6 vò trí : 3 vò trí haøng gheá ñaàu, 3 vò trí
haøng gheá cuoái.  
 1 4 
LE = 10.lgW. +  + 120dB
2 A
 4.π.r (1 − α )
Thoâng thöôøng, muùc aùp suaát phaân boá trong phoøng cao
hôn möùc oàn trong phoøng töø 10 – 15 dB môùi ñaûm baûo nghe
roõ.
Trong phoøng khaùn giaû noùi
02/04/09
chung, möùc aùp suaát aâm yeâu104
NGUYỄN TĂNG VŨ
α –
Ñaët R = A / (1 ) goïi laø haèng soá cuûa phoøng ( m2 )
 1 4
LE = 10.lgW + 10lg. 2
+  + 120dB
 4.π.r R
Khi r ñuû lôùn 1/4.π.r2 → 0 khi ñoù möùc aâm nghe ñöôïc chæ
coù aâm
eáu xeùt tính phaûn xaï
ñònh höôùng Q cuûa nguoàn aâm
 Q 4
LE = 10.lgW + 10lg. 2
+  + 120dB
 4.π.r R 
Giaù trò Q coù theå : 1; 2; 4 vaø 8 tuøy vò trí

nguoàn
Neáu keå aâmduïng huùt aâm cuûa khoâng khí :
tôùi taùc
 4.mV 
S.α − 
 S  m : Heä soá huùt aâm
R =
 4.mV  cuûa
1 − α+ 
 S  khoâng khí – Tra
bieåu ñoà 105
1 – Caáu taïo khueách taùn aâm
Ñeå taêng khaû naêng khueách taùn naêng löôïng aâm, tröôøng aâm
phaân boá ñoàng ñeàu trong phoøng, thöôøng taïo moät soá yeáu toá
kieán truùc treân caùc beà maët trong phoøng theo moät tyû leä löïa
choïn thích hôïp vaø keát hôïp vôùi vieäc boá trí vaät lieäu huùt aâm.
Caùc yeáu toá hình truï, laêng truï, hieäu quaû khueách taùn aâm
taàn soá trung toát, nhöõng yeáu toá goùc vuoâng khueách taùn aâm
taàn soá thaáp toát.
Neáu vaät lieäu huùt aâm ñöôïc chia thaønh caùc daûi nhoû vaø boá
trí phaân taùn ñeàu treân caùc beà maët, thì tröôøng aâm trong phoøng
seõ taét daàn moät caùch ñeàu ñaën, bieåu hieän cuûa tröôøng aâm
khueách taùn cao.
(Xem bieåu ñoà trang 113)

2 – Yeâu caàu ñoái vôùi caáu truùc caùc aâm phaûn xaï ñaàu
tieân
Ñaûm baûo ñöôïc caáu truùc caùc aâm phaûn xaï ñaàu tieân seõ
taêng ñoä khueách taùn, ñoä roõ, ñoàng thôøi chaát löôïng aâm nghe
seõ phong phuù hôn.
Khi nguoàn aâm ngöøng taùc duïng, nhöõng aâm phaûn xaï tôùi
moät ñieåm naøo ñoù trong phoøng sau aâm tröïc tieáp trong voøng
50ms goïi laø nhöõng aâm phaûn xaï ñaàu tieân.
Neáu aâm phaûn xaï laàn thöù nhaát, thöù hai ... ñeàu sau aâm tröïc
tieáp trong voøng 50ms nhöng möùc aùp suaát beù hôn möùc aùp
suaát aâm tröïc tieáp quaù 10 dB seõ khoâng nghe thaáy, khoâng coù
Caáu truùc cuûa aâm phaûn xaï goàm 2 yeáu
taùc duïng hoã trôï cho aâm tröïc tieáp, khoâng gaây ra hieäu quaû aâm
toá :
vang.  Cheânh leäch thôøi gian
 Cheânh leâïch möùc aùp suaát aâm.

Theo Katrerovit, caáu truùc aâm toát nhaát nhö hình veõ sau :
≤ 2 dB ≤ 2 dB
≤ 1,5 - 2 ≤ 1,5 - 2
≤ 1,5 - 2 ≤ 1,5 - 2
15 - 20 15
5 - 10 5

II – AÂM VANG – THÔØI GIAN AÂM VANG (reverberation time)
1 – AÂm vang
ÔÛ traïng thaùi oån ñònh, nguoàn aâm ngöøng taùc duïng, soùng
aâm lieân tuïc phaûn xaï qua laïi nhieàu laàn giöõa caùc beà maët trong
phoøng, moãi laàn phaûn xaï moät phaàn naêng löôïng aâm bò haáp
thu vaø taét daàn cho ñeán khi khoâng coøn nghe thaáy, vì vaäy khi
nguoàn aâm ngöøng taùc duïng vaãn coøn nghe aâm keùo daøi trong
vaøi giaây, hieän töôïng naøy goïi laø aâm vang.
Khi xuaát hieän aâm vang cuõng laø khi caùc phaân töû khí dao
ñoäng theo taàn soá rieâng cuûa noù. Neáu phoøng coù nhieàu phaàn
töû töï do dao ñoäng vôùi taàn soá rieâng phuø hôïp vôùi taàn soá
nguoàn aâm vaø phaân boá ñeàu trong phoøng thì seõ coù tröôøng
aâm taét daàn töông ñoái ñoàng ñeàu, quaù trình aâm vang treân caùc
phöông xaáp xæ nhau. Nhö vaäy neân choïn tyû leä kích thöôùc hình
hoïc phoøng hôïp lyù, hình daùng
02/04/09 beàTĂNG
NGUYỄN maët
VŨ trong phoøng khoâng quy109
2 – Thôøi gian aâm vang ( T )
Thôøi gian aâm vang raát quan troïng trong vieäc thieát keá chaát
löôïng aâm trong phoøng.
Phoøng coù muïc ñích khaùc nhau, yeâu caàu thôøi gian aâm vang
khaùc nhau.
Khi thieát keá trang aâm thöôøng laáy thôøi gian aâm vang toái öu
cuûa taàn soá 500 Hz, vì taàn soá naøy laø taàn soá giôùi haïn giöõa
aâm traàm vôùi aâm trung vaø cao cho neân coù tính ñaïi dieän nhaát
ñònh cho hai mieàn taàn soá naøy.
 Thôøi gian aâm vang tieâu chuaån

Sabin xaùc ñònh thôøi gian aâm vang laø thôøi gian caàn thieát ñeå
möùc aùp suaát aâm cuûa moät taàn soá naøo ñoù ôû traïng thaùi oån
ñònh tieâu chuaån 60 dB giaûm xuoáng ñeán khi khoâng coøn nghe
ñöôïc (0 dB).
Hay thôøi gian aâm vang chuaån laø thôøi gian caàn thieát ñeå
naêng löôïng cuûa moät aâm naøo ñoù töø traïng thaùi oån ñònh tieâu
chuaån EOÂC taét daàn coøn baèng 10- 6 EOÂC . Nhö vaäy khi naêng 110
E
L
Mức áp suất âm ổn định

Eôc
t t
Neáu EOÂC : naêng löôïng aâm ôû traïng thaùi oån ñònh tieâu
chuaån.
EO : naêng löôïng aâm khi khoâng coøn nghe thaáy
Ta coù EO = EOÂC.10– 6
 Thôøi gian aâm vang toái öu (Töu ) – optimum revereration
time
Sabin chöùng minh ñöôïc raèng : phoøng muïc ñích söû duïng khaùc
nhau, söùc chöùa khaùc nhau, toác ñoä taét daàn trung bình toái öu
cuûa naêng löôïng aâm töông öùng vôùi thôøi gian aâm vang toái öu.
Coù theå duøng coâng thöùc kinh nghieäm cuûa I. I Clavin ñeå xaùc
ñònh thôøi gian aâm vang toái öu :
Ttö500 = K.lgV
Trong ñoù V (m3)

K heä soá muïc ñích phoøng
Phoøng ca nhaïc K = 0,41
Phoøng kòch noùi K = 0,36
Phoøng yeâu caàu ñoä roõ K = 0,29.

Sabin chöùng minh ñöôïc raèng : phoøng muïc ñích söû duïng khaùc
nhau, söùc chöùa khaùc nhau, toác ñoä taét daàn trung bình toái öu
cuûa naêng löôïng aâm töông öùng vôùi thôøi gian aâm vang toái öu.
Coù theå duøng coâng thöùc kinh nghieäm cuûa I. I Clavin ñeå xaùc
ñònh thôøi gian aâm vang toái öu :
Ttö500 = K.lgV
Trong ñoù V (m3)

K heä soá muïc ñích phoøng
Phoøng ca nhaïc K = 0,41
Phoøng kòch noùi K = 0,36
Phoøng yeâu caàu ñoä roõ K = 0,29.

Thôøi gian aâm vang toái öu cuûa caùc taàn soá khaùc xaùc
ñònh nhö sau :

Ttöƒ = R. Ttö500 (s)

R : Heä soá hieäu chænh xaùc ñònh theo baûng tra (trang
Phöông trình aâm vang cuûa Sabin vaø Ering ( thôøi gian
152)
aâm vang thieát keá )
PHÖÔNG TRÌNH AÂM VANG CUÛA W.C. SABIN 29/10/ 1898
V V
T60 = 0,161 = 0,161. (s)
A S.α
Keå tôùi taùc duïng huùt aâm cuûa khoâng khí
0,161.V
T60 = (s)
S.α + 4.m.V
PHÖÔNG TRÌNH AÂM VANG CUÛA EYRING
0,161.V 0,161.V
T60 = = (s)
− S.ln(1 − α )  1 
S.ln  
1− α 
Keå tôùi taùc duïng huùt aâm cuûa khoâng khí
0,161.V
T60 = (s)
− S.ln(1 − α ) + 4.m.V
•Khi xeùt tôùi taùc duïng huùt aâm cuûa khoâng khí, chæ xeùt ñoái vôùi
taàn soá ƒ > 2000 Hz.
•AÂm taàn soá caøng cao, taùc duïng huùt aâm cuûa khoâng khí caøng
taêng. α ≤
•Khi tính toaùntrình
Phöông : phöông
Eyringtrình
söû cuûa
duïngSabin
cho ñöôïc
α tính vôùi
baát kyø 0,2

 Ñaëc tính chung cuûa thôøi gian aâm vang
 Thôøi gian aâm vang phuï thuoäc taàn soá
Khaû naêng huùt aâm cuûa vaät lieäu vaø khoâng khí khoâng
gioáng nhau ñoái vôùi caùc loaïi taàn soá, do ñoù aâm taàn soá khaùc
nhau, toác ñoä taét daàn khaùc nhau, keát quaû thôøi gian aâm vang
cuûa caùc aâm taàn soá daøi ngaén khaùc nhau.
Söï phuï thuoäc cuûa thôøi gian aâm vang vaøo taàn soá nhö vaäy
goïi laø “ ñaëc tính taàn soá cuûa thôøi gian aâm vang “.
 Thôøi gian aâm vang phuï thuoäc vaøo theå tích phoøng
 Thôøi gian aâm vang vaø chaát löôïng aâm.
Phoøng coù thôøi gian aâm vang thích hôïp, bao goàm thôøi gian
aâm vang toái öu vaø ñaëc tính taàn soá toát, khi ñoù aâm vang coù
taùc duïng taêng cöôøng cho aâm tröïc tieáp, hoã trôï tieáng noùi cuûa
dieãn vieân, aâm nghe ñaày ñaën trôn tru, roõ raøng, ngöôøi bieåu
dieãn khoâng nhoïc söùc.
Vì vaäy thôøi gian aâm vang thích hôïp laø ñieàu kieän coù tính
chaát quyeát ñònh chaát löôïng aâm trong phoøng.
III – ÑOÄ ROÕ
1 – Chæ tieâu ñoä roõ aâm tieát PA
Ñoái vôùi tieáng noùi, ñaùnh giaù ñònh löôïng baèng ñoä roõ aâm
tieát PA (%), giaù trò (%) bieåu thò möùc ñoä nghe roõ töøng aâm
tieát, möùc ñoä hieåu ñöôïc töøng lôøi noùi
Soá
löôïngaâmtieát
thínhgiaûnghechínhxaùc
PA = × 100%
PAToång
= soá aâmtieát
96.K .Kphaùt
. Kra
.K (%)
S l r n

Ks : heä soá giaûm ñoä roõ do hình daùng phoøng gaây ra
Coù theå laáy Ks = 1; Ks = 0,9 ; Ks
= 1,06
Kl : heä soá giaûm ñoä roõ do möùc aâm trong phoøng gaây
ra ( tra bieåu ñoà )
Kr : heä soá giaûm ñoä roõ do thôøi gian aâm vang trong
phoøng gaây ra (bieåu ñoà)
K : heä soá giaûm ñoä roõ do möùc oàn trong phoøng gaây
2 – Nhöõng nhaân toá aûnh höôûng tôùi ñoä roõ

Nhoùm nhaân toá chuû quan : thaønh phaàn taàn soá cuûa
tieáng noùi, toác ñoä noùi . Noùi chung aâm taàn soá cao deã
nghe roõ hôn aâm taàn soá thaáp, toác ñoä noùi chaäm deã
nghe roõ hôn noùi nhanh.
Nhoùm nhaân toá khaùch quan ( nhaân toá thieát keá )

Thôøi gian aâm vang trong phoøng,
Möùc oàn trong phoøng
Ñoä to cuûa aâm caàn nghe
Hieän töôïng nhieãu loaïn cuûa tieáng doäi do hình daùng
phoøng gaây ra.
Ngöôøi nghe nhaän ñöôïc caøng nhieàu aâm tröïc tieáp vaø aâm
phaûn xaï sau aâm tröïc tieáp trong voøng 35 – 50ms, ñoä roõ caøng
taêng, maëc duø thôøi gian aâm vang keùo daøi.

a – Thôøi gian aâm vang vaø ñoä roõ
Trong phoøng thôøi gian aâm vang thích hôïp seõ taän duïng
ñöôïc aâm phaûn xaï ñaàu tieân boå sung cho aâm tröïc tieáp, taêng
cöôøng ñoä roõ. Neáu thôøi gian aâm vang quaù daøi, ñoä roõ giaûm
xuoáng raát nhanh, khi ñoù aâm phaûn xaï coù haïi quaù nhieàu, möùc
oàn trong phoøng taêng leân, aâm vang cuûa aâm tröôùc che laáp aâm
sau.
Theåà tích phoøng → thôøi gian aâm vang : daøi, ngaén → ñoä
roõ
Múc áp suất âm (dB)
τ Múc áp suất âm (dB) τ Thời gian âm vang

b – Ñoä roõ vaø möùc oàn trong phoøng
Trong phoøng do ñieàu kieän töï thaân vaø nguoàn oàn töø ngoaøi
xaâm nhaäp, taïo neân moät neàn oàn trong phoøng thöôøng töø 40 –
45 dB, do ñoù möùc aâm phaûi lôùn hôn töø 10 – 15 dB ( phuï thuoäc
vaøo taàn soá ) môùi ñaûm baûo ñuû ñoä roõ. Do ñoù khi thieát keá
caàn löu yù xöû lyù caùch aâm.
Caên cöù vaøo keát quaû thöïc nghieäm H. Fletcher laäp bieåu ñoà
quan heä giöõa ñoä roõ A vôùi möùc aâm caàn nghe, möùc oàn trong
phoøng vaø ngoaøi trôøi.
c – Ñoä roõ vaø ñoä to cuûa aâm caàn nghe trong phoøng.
Ñaûm baûo möùc aâm ñuû to cho moãi choã ngoài trong phoøng laø
ñieàu kieän cô baûn ñeå nghe roõ. Neáu khoâng coù heä thoáng taêng
aâm neân haïn cheá theå tích phoøng vaø aùp duïng caùc bieän phaùp
taêng cöôøng aâm phaûn xaï ñaàu tieân boå sung cho aâm tröïc tieáp.
02/04/09 (Xem caùcNGUYỄN
bieåu ñoà
TĂNG VŨ trang 148, 149) 120
D – THIEÁT KEÁ CHAÁT LÖÔÏNG AÂM TRONG PHOØNG
KHAÙN GIAÛ
I – NHÖÕNG YEÂU CAÀU CHUNG
Phoøng khaùn giaû cuûa nhaø haùt, phoøng hoøa nhaïc, ca kòch,
giaûng ñöôøng, phoøng hoïp ... muïc ñích söû duïng khaùc nhau, yeâu
caàu chaát löôïng aâm khaùc nhau. Caùc phoøng khaùn giaû ñeàu
xuaát phaùt töø muïc ñích ñaûm baûo cho thính giaû nghe ñöôïc aâm
coù chaát löôïng toát nhaát, cho neân nhöõng yeâu caàu chung gioáng
nhau veà chaát löôïng aâm xuaát phaùt töø söï ñaùnh giaù chuû quan
cuûa ngöôøi nghe.

1 – Ñieàu kieän nghe toát vaø nhaân toá aûnh höôûng
– AÂm ñuû to
Ñaûm baûo moïi choã ngoài trong phoøng ñeàu nhaän ñöôïc möùc
aâm to nhö nhau. Möùc aâm ñuû to, coâng suaát nguoàn aâm ñuû lôùn,
tieáng oàn trong phoøng ñuû beù. Trong phoøng khaùn giaû möùc oàn
thöôøng vaøo khoaûng 40 dB, muoán nghe ñöôïc möùc aâm caàn nghe
phaûi lôùn hôn 60 dB, neáu coâng
02/04/09 suaát
NGUYỄN nguoàn aâm beù phaûi duøng
TĂNG VŨ 121
– AÂm ñuû roõ
Ñeå nghe vaø hieåu. Ñoái vôùi tieáng noùi, ñoä roõ ñaùnh giaù
baèng ñoä roõ aâm tieát. Ñoái vôùi aâm nhaïc, ñoä roõ chæ möùc ñoä
nghe roõ töøng tieát taáu cuûa caùc loaïi nhaïc cuï. AÂm thính giaû
nghe ñöôïc trong phoøng goàm 3 phaàn : aâm tröïc tieáp, aâm phaûn
xaï ñaàu tieân vaø aâm vang sau aâm phaûn xaï ñaàu tieân. Tyû leä
toång hôïp 3 loaïi aâm naøy veà cöôøng ñoïâ, thôøi gian aûnh höôûng
tröïc tieáp tôùi chaát löôïng aâm ( ñoä to, ñoä roõ )
– Möùc phong phuù cuûa aâm :

Ñoái vôùi aâm nhaïc vaø tieáng haùt, ngoaøi yeâu caàu nghe roõ
coøn yeâu caàu nghe hay, aâm thanh du döông, aám aùp ngoït ngaøo
... ñuû söùc laøm rung caûm. Töùc laø aâm thanh phaûi coù ñoä phong
phuù nhaát ñònh, haøi hoøa caân ñoái khoâng maát thaät.
Ñoä phong phuø coøn phuï thuoäc vaøo ñaëc tính taàn soá cuûa aâm
vang.
– Möùc ñoä nhieãu loaïn cuûa tieáng oàn :

02/04/09 122
Tieáng oàn do caùc thieát bòNGUYỄN
trongTĂNG VŨ
phoøng gaây ra.
2 – Trình töï thieát keá chaát löôïng aâm
•Löïa choïn ñòa ñieåm, aùp duïng caùc giai phaùp choáng oàn hoaøn
caûnh, nghieân cöùu toå hôïp toång maët baèng, caùc quan heä trong
toång maët baèng.
•Xaùc ñònh yeâu caàu veà chaát löôïng aâm, söùc chöùa, theå tích
phoøng, döï kieán coâng suaát nguoàn aâm, xaùc ñònh coù duøng heä
thoáng ñieän thanh hay khoâng.
•AÙp duïng nguyeân lyù aâm hình hoïc thieát keá hình daùng phoøng :
maët baèng, maët caét.
•Choïn thôøi gian aâm vang toái öu, löïa choïn boá trí vaät lieäu huùt
aâm.
•Choïn boá trí heä thoáng ñieän thanh.
•AÙp duïng caùc giaûi phaùp khöû hieän töôïng nhieãu loaïn cuûa
tieáng oàn, kieåm tra caáu truùc aâm phaûn xaï ñaàu tieân.
•Ñaùnh giaù ño ñaïc trong thi coâng ñeå ñieàu chænh .
3 – Xaùc ñònh theå tích phoøng khaùn giaû : theo cöôøng ñoä aâm
vaø thôøi gian aâm vang
3. 1 – XAÙC ÑÒNH THEÅ TÍCH PHOØNG THEO CÖÔØNG ÑOÄ AÂM
 Ñoái vôùi giaûng ñöôøng, phoøng hoïp ... ngöôøi noùi chuyeän
noùi trong thôøi gian daøi, coâng suaát vì vaäy khoâng taêng to ñöôïc.
Neáu theå tích > 2800 m3 phaûi duøng heä thoáng taêng aâm.
 Phoøng kòch noùi : coâng suaát aâm cuûa dieãn vieân lôùn hôn
noùi bình thöôøng, nhöng khoâng ñeå dieãn vieân gaéng söùc aûnh
höôûng ñeán dieãn xuaát. Phoøng kòch noùi thöôøng yeâu caàu choã
chöùa khoâng quaù 1500 ngöôøi, vaäy thieát keá kieán truùc toát coù
theå khoâng caàn heä thoáng ñieän thanh.
 Phoøng bieåu dieãn ca nhaïc, vuõ kòch, giao höôûng : coâng
suaát aâm cuûa nhaïc cuï vaø ngöôøi bieåu dieãn töông ñoái lôùn, neân
neáu thieát keá kieán truùc toát söùc chöùa coù theå leân tôùi 3000
ngöôøi , theå tích khoâng vöôït quaù 20.000 m3 khoâng duøng heä
thoáng taêng aâm vaãn nghe toát.
 Phoøng ña duïng : theå tích phoøng khaùn giaû theo tieâu chuaån
bieåu dieãn.
3. 2 – XAÙC ÑÒNH THEÅ TÍCH THEO YEÂU CAÀU THÔØI GIAN AÂM VANG
HÔÏP LYÙ
Thieát keá sao cho thôøi gian aâm vang daøi hôn giaù trò toái öu moät
chuùt, sau ñoù duøng vaät lieäu huùt aâm ñeå ñieàu chænh.
Chæ tieâu theå tích choã ngoài M (m3/ngöôøi) bieåu thò moái quan
heä giöõa theå tích vaø söùc chöùa
Theå
tíchphoøng
M=
Toång
söùc
chöùa
(Tham khaûo baûng chæ tieâu M cuûa caùc phoøng trang

159)

4 – Yeâu caàu ñoái vôùi hình daùng phoøng khaùn giaû
Hình daùng phoøng khaùn giaû raát quan troïng ñoái vôùi chaát
löôïng aâm, thieát keá khoâng toát chaát löôïng aâm keùm.
HÌNH DAÙNG PHOØNG TOÁT KHI ÑAÏT NHÖÕNG YEÂU CAÀU
SAU :

1) Taän duïng ñöôïc naêng löôïng aâm coù ích trong phoøng :
Ñoái aâm tröïc tieáp vaø aâm phaûn xaï.
2) Chaát löôïng aâm ôû moãi choã ngoài trong phoøng ñeàu nhö
nhau :
Tröôøng aâm phaân boá ñeàu vaø Soá löôïng vaø caáu truùc
aâm phaûn xaï xaáp xæ nhau.
3) Traùnh xuaát hieän nhöõng aâm coù haïi do hình daùng phoøng
gaây ra:
Hieän töôïng tieâu ñieåm aâm vaø hieän töôïng tieáng doäi.
4) Vò trí nguoàn aâm
5 – Thieát keá hình daùng phoøng khaùn giaû

1) Maët baèng taàng döôùi
2) Traàn treân mieäng saân khaáu, töôøng hai beân gaàn
mieäng saân khaáu
3) Töôøng hai beân
4) Traàn
5) Töôøng sau
6) Traàn ban coâng, chieàu saâu ban coâng
7) Lan can ban coâng
8) Ñoä doác maët neàn
9) Beå nhaïc

II– THIEÁT KEÁ CHAÁT LÖÔÏNG AÂM CAÙC PHOØNG KHAÙN GIAÛ
THEO MUÏC ÑÍCH SÖÛ DUÏNG
Phoøng chaát löôïng aâm toát khi ñaït nhöõng ñieàu

kieän sau :
1) Taát caû moïi choã ngoài ñeàu nhaän ñöôïc möùc aâm to xaáp xæ
nhö nhau.
7)Tröôøng aâm trong phoøng ñaït möùc ñoä khueách taùn nhaát ñònh,
loaïi tröø nhöõng khaû
naêng sinh ra hieän töôïng tieáng doäi, tieâu ñieåm aâm ...
9)Khi phoøng chöùa ñaày khaùn giaû, thôøi gian aâm vang xaáp xæ
thôøi gian aâm vang
toái öu.
•Nhöõng ñieàu kieän treân ñaûm baûo thoûa maõn khi choïn nhöõng
giaûi phaùp kieán truùc phoøng hôïp lyù.
•Ngoaøi nhöõng tieâu chuaån veà vaät lyù, chaát löôïng aâm trong
phoøng coøn ñöôïc ñaùnh giaù töø hieäu quaû caûm thuï aâm chuû
quan cuûa con ngöôøi, nhaát laø
02/04/09 ñoáiTĂNG
NGUYỄN vôùi
VŨ nhöõng phoøng bieåu dieãn
141
I – CAÁU TAÏO VAØ TAÙC DUÏNG CUÛA HEÄ THOÁNG ÑIEÄN
THANH
Caáu taïo cuûa heä thoáng ñieän thanh goàm 3 boä phaän
cô baûn sau
• Boä phaän thu ( Micro )
• Boä phaän khueách ñaïi ( ampli )
• Boä phaän phaùt ( loa ) vaø thieát bò keùo daøi thôøi gian.
Coù 4 tröôøng hôïp phaûi duøng heä thoáng ñieän thanh :
 AÂm cuûa nguoàn töï nhieân khoâng ñuû to, möùc oàn quaù lôùn.
 Khi chaát löôïng aâm trong phoøng khoâng coù lôïi ñoái vôùi aâm töï
nhieân do hình
daùng phoøng (nhaát laø nhöõng phoøng khaùn giaû ña chöùc
naêng).
 Phoøng bieåu dieãn aâm nhaïc theå tích lôùn hôn 20.000m3, phoøng
hoïp, giaûng
ñöôøng theå tích lôùn hôn 1400 – 2800 m3 caàn söû duïng heä thoáng
ñieän thanh.
 Nhöõng phoøng theå tích nhoû, nhöng xöû lyù kieán truùc khoâng
toát cuõng phaûi duøng
II – YEÂU CAÀU CÔ BAÛN ÑOÁI VÔÙI HEÄ THOÁNG ÑIEÄN THANH
Heä thoáng ñieän thanh toát neáu ñaûm baûo cho moïi thính giaû
ñeàu nhaän ñöôïc aâm ñuû to, ñuû roõ, aâm saéc haøi hoøa khoâng bò
meùo, caûm giaùc laäp theå toát, moïi choã ngoài ñeàu caûm giaùc aâm
ñeán töø nguoàn thaät chöù khoâng phaûi ñeán töø loa.
1 – AÂm ñuû roõ, naêng löôïng aâm phaân boá ñeàu

Khi bieåu dieãn aân nhaïc tröôøng aâm ñoàng ñeàu, caân ñoái möùc
aùp suaát aâm 80dB, ñoä khoâng ñoàng ñeàu cuûa tröôøng aâm cho
pheùp 5dB. Khi noùi chuyeän möùc aùp suaát aâm 70dB, ñoä khoâng
ñoàng ñeàu cho pheùp 3dB. Trong phoøng khaùn giaû lôùn khoù ñaït
ñöôïc yeâu caàu ñoù.
Ñoái vôùi tieáng noùi, yeâu caàu heä thoáng ñieän thanh coù theå laäp
laïi ñöôïc aâm trong daûi taàn soá töø 400 – 8000 Hz, khi phoâng oàn vaø
aâm vang trong daûi taàn soá naøy coù möùc aâm thaáp hôn möùc aâm
tröïc tieáp trung bình 10dB, ñoä khoâng ñoàng ñeàu cuûa tröôøng aâm
2 – Phaïm vi höôûng öùng taàn soá ñuû roäng, aâm saéc khoâng
bò meùo
Phaïm vi taàn soá cuûa tieáng haùt vaø caùc loaïi nhaïc cuï raát
roäng. Muoán baûo ñaûm aâm saéc khoâng maät thaät, phaïm vi höôûng
öùng taàn soá cuûa heä thoáng ñieän thanh töø
40 – 10.000 Hz. Ñoái vôùi tieáng noùi yeâu caàu ñoä cao roõ vì thaønh
phaàn chuû yeáu cuûa tieáng noùi laø aâm trung taàn, aâm thaáp taàn
khoâng coù taùc duïng hoã trôï maø coøn gaây nhieãu, laøm phaûn quy,
neân thöôøng loaïi boû. Phaïm vi höôûng öùng taàn soá töø 300, 400
ñeán 7000. 8000 Hz.

3 – Khoâng phaûn quy, nhöõng giaûi phaùp khoáng cheá aâm
phaûn quy

Hieän töôïng phaûn quy laø hieän töôïng aâm thanh do loa thoaùt ra,
trôû laïi maùy thu qua maùy khueách ñaïi vaø laïi ra loa. quaù trình tuaàn
hoaøn
02/04/09
naøy neáu toác ñoä nhanh seõ taïo neân aâm choùi tai, chaäm 144
NGUYỄN TĂNG VŨ
4 – Ñaûm baûo caûm giaùc thaät veà aâm thanh
Caûm giaùc thaät veà aâm bao goàm 2 yeâu caàu : aâm saéc
(thaønh phaàn taàn soá), caûm giaùc laäp theå. Caûm giaùc laäp theå
laø caûm giaùc thoáng nhaát giöõa nhìn vaø nghe, aâm ñeán töø nguoàn
thaät khoâng phaûi töø loa. Thöôøng deã phaân bieät aâm taàn soá cao,
phöông vò traùi phaûi. Khoù phaân bieät aâm taàn soá thaáp, phöông vò
tröôùc sau cao, thaáp.
Neáu coù 2 loa truyeàn aâm cuûa dieãn giaû, aâm töø loa 1 ñeán
chaäm hôn aâm töø loa 2 khoâng quaù 10 – 20 ms, töông ñöông 6 – 8 m,
möùc aâm cheânh leäch khoâng quaù 6 – 8 dB seõ nghe nhö moät aâm
duy nhaát.
5 – Phoái hôïp chaët cheõ vôùi xöû lyù chaát löôïng aâm kieán
truùc
Muoán coù chaát löïông aâm toát, tröôùc heát phaûi xöû lyù toát aâm
kieán truùc. Khi thieát keá caùc maët phaûn xaï thöôøng maâu thuaãn
vôùi vieäc söû duïng heä thoáng ñieän thanh. Nhöõng maët phaûn xaï
thöôøng
02/04/09 gaây baát lôïi, khi ñoù maùy
NGUYỄN thu thu ñöôïc nhieàu naêng löôïng
TĂNG VŨ 145
III – SÔ LÖÔÏC VEÀ MAÙY THU ( MICRO )
Coù hai loaïi maùy thu cô baûn :
• Maùy thu khoâng ñònh höôùng : ñoä nhaïy nhö nhau ñoái vôùi
aâm thanh ñeán töø moïi höôùng.
• Maùy thu ñònh höôùng : chæ nhaïy vôùi aâm thanh ñeán töø moät
hay moät soá höôùng naøo ñoù.
IV – SÔ LÖÔÏC VEÀ LOA
(Ñoïc saùch trang 202, 203)

III – SÔ LÖÔÏC VEÀ MAÙY THU ( MICRO )
Coù hai loaïi maùy thu cô baûn :
• Maùy thu khoâng ñònh höôùng : ñoä nhaïy nhö nhau ñoái vôùi
aâm thanh ñeán töø moïi höôùng.
• Maùy thu ñònh höôùng : chæ nhaïy vôùi aâm thanh ñeán töø moät
hay moät soá höôùng naøo ñoù.
IV – SÔ LÖÔÏC VEÀ LOA
(Ñoïc saùch trang 202, 203)

V – BOÁ TRÍ LOA
Chaát löôïng aâm cuûa heä thoáng ñieän thanh phuï thuoäc vaøo vò
trí loa. Vò trí loa xaùc ñònh theo nguyeân lyù aâm hình hoïc.
Trong phoøng khi coù heä thoáng ñieän thanh, thính giaû nhaän
ñöôïc ít nhaát 2 aâm ñoàng thôøi tôùi töø nguoàn aâm töï nhieân ñeán
töø dieãn giaû vaø nguoàn phoùng ñaïi ñeán töø loa. AÂm töï nhieân
ñeán tröôùc hay aâm töø loa ñeán tröôùc tuøy thuoäc vò trí töông ñoái
giöõa dieãn giaû vaø loa. So vôùi aâm töï nhieân möùc aâm ñeán töø loa
thöôøng lôùn hôn. Neáu coù nhieàu loa thính giaû coù theå ñoàng thôøi
nhaän ñöôïc nhieàu aâm nhö nhau ñeán töø nhöõng loa khaùc nhau, khi
ñoù cheânh leäch ñoä to vaø thôøi gian ñeán cuûa caùc aâm coù yù
nghóa quan troïng. Muoán nghe nhö moät aâm duy nhaát döôøng nhö
ñeán töø dieãn giaû caàn coù nhöõng ñieàu kieän sau :
• Cheânh leäch thôøi gian giöõaø caùc aâm ñeán töø nhöõng nguoàn
khaùc nhau khoâng quaù 35ms. Khi ñoù nghe nhö moät aâm duy nhaát,
taêng ñöôïc ñoä to.
• Thoûa maõn hieäu öùng Hass, neáu aâm ñaàu tieân vaø nhöõng
aâm laëp laïi coù cuøng ñoä to, ñeán lieân tuïc sau aâm ñaàu tieân trong
voøng 25ms seõ nghe nhö aâm ñeán töø höôùng cuûa aâm ñaàu tieân

Architectural Acoustics Poit2003

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Architectural Acoustics Poit2003

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

NOÄI DUNG MOÂN HOÏC

2 – Khaûo saùt dao ñoäng cô ñieàu hoøa

02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ 2

02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ 3

Caùc quan heä caàn chuù yù

Quaõng ñöôøng dich chuyeån

5 – Naêng löôïng cuûa dao ñoäng cô ñieàu hoøa

Dao ñoäng taét daàn do hai nguyeân nhaân :

- Do löïc ma saùt, naêng löôïng dao ñoäng chuyeån daàn thaønh

8 – Phaân tích toång hôïp dao ñoäng

Soùng cô khoâng truyeàn ñöôïc trong moâi tröôøng chaân

02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ 12

02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ 13

- Bieân ñoä dao ñoäng

02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ 15

4 - Nguyeân lyù HUY – GHEN

5 - ÖÙng duïng nguyeân lyù

6 – Naêng löôïng soùng

a - Khuùc xaï Laø söï ñoåi phöông truyeàn soùng

02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ 19

02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ 20

1 - Dao ñoäng aâm vaø söï truyeàn dao ñoäng aâm

4 – Tính ñònh höôùng cuûa nguoàn aâm

5 – Ñaïi löôïng vaø ñôn vò aâm

Ñôn vò ño aùp suaát aâm

AÙp suaát aâm trong khoaûng nghe ñöôïc töø : 2.10−4 ÷

- Ñoái vôùi soùng caàu

5. 2 – ÑAÏI LUÔÏNG AÂM CHUÛ QUAN (taâm lyù vaät lyù)

– Möùc aâm – Ñôn vò Decibel ( dB )

– Möùc aùp suaát aâm ( Lp ) P

Möùc aùp suaát aâm khi noùi chuyeän bình thöôøng

02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ 30

P : aùp suaát aâm coù ích cuûa nguoàn aâm chuaån

– AÂm saéc (Timbre)

2 – AÂm hình hoïc ( tia böùc xaï aâm )

3 – Cô sôû aâm hình hoïc

Định luật quang hình học

– Thieát keá maët phaûn xaï aâm

♣ Khaû naêng huùt aâm cuûa haàu heát VLXD

khaùc nhau ôû möùc ñoä.

♣ Nguyeân nhaân gaây toån thaát naêng löôïng aâm trong

– Do ma saùt : naêng löôïng aâm bieán thaønh naêng löôïng

A = Sα (m2 hay Sabin)

02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ 49

Trong ñoù : m – khoái löôïng beà maët cuûa baûn ( Kg/m2 ) 50

Khi chieàu böôùc soùng cuûa

02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ 58

02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ 63

Möùc cöôøng ñoä aâm taïi A vaø

Khuùc xaï trong moâi

02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ 66

Vaän toác truyeàn aâm trong khí quyeån C = 330 + 0,6.t

Khuùc xaï soùng trong tröôøng nhieät

02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ 69

Trong ñieàu kieän ngoaøi trôøi :

Thieát keá nhaø haùt ngoaøi trôøi goàm nhöõng böôùc

– Löïa choïn ñòa ñieåm phuø hôïp vôùi nhöõng ñieàu

02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ 71

2 – Thieát keâ hoäp saân khaáu phaûn xaï aâm

3 – Yeâu caàu ñoái vôùi maët phaûn xaï saân khaáu

– Veà kích thöôùc

– Veà vaät lieäu caáu taïo

02/04/09 NGUYỄN TĂNG VŨ 76