Chöông 3

Löôïc söû ngheä thuaät

vöôøn
coâng vieân phöông Taây
KTS Baïch Anh Tuaán
 Löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông
Taây
Vöôøn Hy Laïp
• Söû duïng ñòa hình, caûnh quan thieân nhieân
• Duøng caùc yeáu toá hình khoái nhoû taïo troïng
taâm boá cuïc, yù töôûng, taïo söï haøi hoøa
giöõa khoâng gian beân trong vaø beân ngoaøi
• Söû duïng nhieàu voøi phun, maët nöôùc ñoäng.
• Vöôøn mang yù nghóa tín ngöôõng vaø xaõ hoäi
Vöôøn quoác gia Hy Laïp-1818-Oldenbourg
 löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông Taây
Vöôøn La Maõ
• Hình thaønh töø caùc vöôøn nhaø, quaûng tröôøng ñoâ thò,
khuoân vieân caùc coâng trình coâng coäng.
• Ñaëc ñieåm khoâng gian kín trong caùc nhaø hoøa vaøo khoâng
gian ñoâ thò.
• Boá cuïc khoâng gian vöôøn Perystyl laø duøng maët nöôùc laøm
trung taâm boá cuïc daïng hình hoïc vaø coù voøi phun maët
nöôùc, caây xanh ñöôïc caét xeùn phoûng theo hình khoái kieán
truùc coâng trình vaø ñöôïc phoái keát vôùi caùc parterre caân
xöùng.
• Taïo söï chuyeån ñoåi khoâng gian töø trong ra ngoaøi vaø ngöôïc
laïi

Vöôøn Tuscan
löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông Taây
- Vöôøn YÙ
• Vieâc söû duïng maët nöôùc vôùi nhieàu hình
daïng phong phuù vaø nhieàu ñoä cao khaùc
nhau ñeå taïo thaùc, nhaán truïc boá cuïc vöôøn
söû duïng tinh teá ôû YÙ, Phaùp.
• Boá cuïc caân xöùng, toå chöùc khoâng gian hình
hoïc, yeáu toá hình khoái ñoái xöùng qua heä
thoáng truïc boá cuïc, thöôøng aùp duïng treân
ñòa hình phaúng, caây xanh coù hình khoái hình
hoïc, caân xöùng caét xeùn taïo hình.
• Vöôøn Lante, treân ñòa hình phöùc taïp chæ xöû
lyù ñaêng ñoái treân 1 truïc.
• Vöôøn YÙ thôøi kyø Phuïc Höng: Bieät thöï Medici
ôû Roma, bieät thöï Este ôû Tivoli, Bieät thöï
Lante ôû Bagnaia, bieät thöï Aldobrandini ôû
Frascati vaø bieät thöï Farnese ôû Caprarola.
 löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông Taây
- Vöôøn YÙ
• Vöôøn YÙ thöôøng traûi roäng veà phía tröôùc, laáy
bieät thöï laøm truïc boá cuïc chính.
• Caùc yeáu toá hình khoái ñaêng ñoái qua truïc boá
cuïc naøy.
• Tröôùc nhaø thöôøng laø caùc parterre hoa vôùi caùc
haøng coät bao quanh laø nhöõng yeáu toá hình khoái
chính treân saân vöôøn.Kieán truùc bieät thöï , yeáu
toá hình khoái trung taâm noåi baät nhôø lieân hoaøn
vôùi caùc taàng baäc saân, caàu thang , töôøng
chaén. Ñòa hình doác ñöôïc söû duïng trieät ñeå, ñeå
taïo thaùc nöôùc.
löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông Taây
- Vöôøn YÙ
• Theá kyû XVI, Bramante thieát keá Vatican
thaønh moät quaàn theå thoáng nhaát.
• Saân vöôøn toå chöùc theo chieàu daøi treân
caùc coát khaùc nhau, ñöôïc xem laø ngheä
thuaät ñaëc tröng cho kieán truùc caûnh quan
YÙ.
löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông Taây
- Vöôøn YÙ
• Raphael 1483-1520 phaùt trieån thaønh nguyeân
taéc boá cuïc theo daûy vaø duøng töôøng caây
xanh caét xeùn ñeå phaân chia khoâng gian
vöôøn.
• Nguyeân taéc naøy ñöôïc söû duïng trong vöôøn
bieät thöï Madam 1527
löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông Taây
- Vöôøn YÙ
• Boá cuïc theo chieàu doïc söôøn ñoài chuyeån
sang chieàu ngang , môû caûnh xa nhö vöôøn
bieät thöï D’ Este , Lante…
VILLA LANTE -- BAGNAIA - The Villa Lante gardens in Bagnaia

Vöôøn Lante
Vöôøn Lante
Vöôøn Lante
Vöôøn bieät thöï D’ Este ôû Tyvoli
Vöôøn bieät thöï D’ Este ôû Tyvoli
Vöôøn bieät thöï D’ Este ôû
Tyvoli
villa.d‘Este
 Löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông
Taây - Vöôøn Phaùp
• Söï ñaêng ñoái trong boá cuïc
• Söû duïng chuû yeáu hình khoái taïo khoâng gian
treân neàn töông ñoái phaúng
• Vöôøn taïo saân cheânh coát ( nhö vöôøn Y Ù) nhöng
thaáp
• Caùc saân noái lieàn nhau taïo thaønh baäc lôùn, beân
treân coù maët nöôùc daïng hoà, keânh nöôùc, soâng
ñaøo…
• Maët nöôùc laø nhaân toá nhaán truïc boá cuïc cuûa
vöôøn.
• Tính chaát: tónh, vaø ñoäng.
 Löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông
Taây - Vöôøn Phaùp
• Söï ñaêng ñoái trong boá cuïc vaø söû duïng caùc
yeáu toâ’ hình hoïc chuû yeáu treân neàn töông
ñoái phaúng.
Bosquet: khoâng gian saân vöôøn bò chia caét baèng
töôøng caây xanh, taïo neân nhieàu khoâng gian
nhoû, kín.

Château of Amboise:
St-Germain, Fontainebleau, Luxembourg, Ruel Gardens
FONTAINEBLEAU—THE ORANGERY
Luxembourg
Luxembourg
löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông Taây
- Vöôøn Phaùp
Vöôøn Phaùp - Versaille
 Coâng vieân Versaille - Phaùp
Boá cuïc ñaêng ñoái
Keânh nöôùc hình chöû thaäp naèm treân truïc doïc
xuyeân
laâu ñaøi, noái tieáp söï ñaêng ñoái cuûa caùc
parterre, taïo
khoâng gian troáng treân toaøn boä maët ñöùng
laâu ñaøi.
Hai beân coù caùc bosquet hình hoïc, giôùi haïn vaø
chia
caét khoâng gian coâng vieân.
Invalides
St-Paul, Vence, La Colle
 Löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông
Taây - Vöôøn Anh
• Ñaàu theá kyû 17 – cuoái theá kyû 18, caùc nhaø
kieán truùc Anh phaù boû tính nghieâm tuùc hình
hoïc cuûa chuû nghóq coå ñieån Phaùp, keát hôïp
vôùi truyeàn thoáng ngheä thuaät vöôøn phöông
Ñoâng, taïo neân coâng vieân phong caûnh ( coù
boá cuïc töï do ).
 Löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông
Taây - Vöôøn Anh
• Gaén keát vôùi thieân nhieân, khoâng gian troáng
ñoùng vai troø chuû ñaïo, caùnh ñoàng coû bao
la, khoùm caây coû boá cuïc töï do taïo chieàu
saâu khoâng gian, hoà vaø thaùc nöôùc, ñöôøng
ñi… daïng töï nhieân.
 Löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông
Taây - Vöôøn Anh
• Naêm 1844, Quoác hoäi Anh thoâng qua vieäc
xaây döïng coâng vieân mang tính chaát coâng
coäng vaø caûi taïo caùc coâng vieân quí toäc
cuõ.
• Caùc coâng vieân thöôøng coù khoaûng röøng
thöa lôùn, vôùi maïng löùôi ñöôøng lieân tuïc, töï
do vaø nhieàu khu chöùc naêng.
Vöôøn Anh coâng vieân Stowe- William
Kent
löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông Taây – Vöôøn Nga

• Coâng vieân Nga coù boá cuïc caân xöùng vôùi ba xu

höôùng:
• Xu höôùng laõng maïn
• Chuû nghóa hieän thöïc
• Heä thöïc vaät coâng vieân.
 Löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông
Taây - Vöôøn Nga
• Coâng vieân vaên hoùa vaø nghó ngôi Gorki caïnh
soâng Maxcova laø coâng vieân coâng coäng ñaàu
tieân ôû Nga.
• Vôùi tính chaát nghó ngôi vaø vui chôi giaûi trí, coâng
vieân coù 3 loái vaøo, coång chính daãn thaúng vaøo
khu vöïc trung taâm coù beå nöôùc ñoäng hình
vuoâng, laøm ñieåm nhaán thò giaùc, traûi daøi xung
quanh laø maïng löôùi ñöôøng hình hoïc vôùi caùc
coâng trình bieåu dieãn, quaùn aên, giaûi khaùt…
 Löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông
Taây
Saint-Petesbourg
• Caûnh quan ôû Saint-Petesbourg maët nöôùc chieám
öu theá, höôùng ñi doïc keânh cho pheùp söû duïng
tính chaát thi giaùc, thuï caûm treân tuyeán keânh töø
trong ra ñeán vònh.
Löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông Taây
Coâng vieân muøa heø - Nga
Coâng vieân Kirop
Coâng vieân chieán thaéng
Maxcova
Ba Lan
Phaàn Lan
 Löôïc söû ngheä thuaät vöôøn coâng vieân phöông Taây -
UÙc - Canberra
• Cô caáu qui hoaïch TP Canberra 250.000 daân
thaønh 7 khu ñoâ thò ngaên caùch bôûi caây
xanh do KTS Griffin Myõ qui hoaïch.
Vöôøn quoác gia UÙc
Vöôøn Redbrow
Renzo Piano
• The Italian Garden draws its inspiration from famous Italian
Renaissance gardens such as those at the Villa Medici in Rome,
Villa d'Este in Tivoli, Villa Lante in Bagnaia, Villa Aldobrandini in
Frascati and Villa Farnese in Caprarola. These gardens provide the
context for this rich period of garden design. The famous
Renaissance architect-scholar Leone Battiste Alberti (1404-1472)
wrote: "There (the garden) you may sit and enjoy clear brilliant days
and beautiful prospects over wooded hills and sunlit plains, and
listen to the murmuring fountains among the tufted grass."
• This too will be your experience in the Italian Garden at The
Arboretum.
• All donations are 100% tax receiptable. Taxes are not included and
costs are subject to change. For more information please contact
Professor Alan Watson, Director.