TRUYN TI HVDC 1.

INTRODUCTION Truyn ti cao p mt chiu (HVDC) c cng nhn rng ri l thun li cho ng di, chuyn giao s lng ln nng lng, kt ni khng ng b, cp xuyn bin vi khong cch di. ng dy HVDC v cp t tn km v c tn tht thp hn so vi truyn ti ba pha AC. ng dy HVDC in hnh s dng mt cu hnh lng cc vi hai cc c lp v c th c so snh vi ng dy mch i xoay chiu. Do lin kt HVDC c kh nng iu khin, chng c th cung cp cng sut n nh khng b gii hn bi tc nghn mng hoc loop trn nhng ng dy song song. So vi truyn ti AC, truyn ti HVDC c th truyn ti cng sut cao hn trn mt khong cch di hn vi t ng dy v cp hn. H thng HVDC tr thnh thc t v kh nng thng mi vi s ra i ca van h quang thy ngn in p cao trong nhng nm 1950. Van thyristor rn c gii thiu trong nhng nm 1960 cui nm dn n thit k chuyn i n gin vi chi ph hot ng v bo tr thp hn v ci thin tnh sn sng. Vo cui nm 1990 ca mt s cng ngh chuyn i mi c gii thiu cho php s dng rng ri truyn ti HVDC trong cc ng dng m c th khng c nu khng c xem xt. 2. APPLICATIONS S gia tng ng k truyn ti HVDC c th l do mt hoc nhiu hn nhng l do sau: 2.1 Kinh t H thng truyn ti HVDC truyn ti cho ng di thng c chn do kinh t hn so vi in xoay chiu, chuyn giao s lng ln nng lng t cc ngun ti nguyn xa nh pht trin thy in, nh my in ti m (m than ) hoc my pht gi quy m ln. Bt c khi no truyn dn khong cch di c tho lun, khi nim khong cch ha vn thng xuyn pht sinh. y l im m cc khon tit kim trong chi ph ng dy v chi ph vn do cc tn hao thp hn b p li chi ph cho trm bin i cao hn. Tuyn HVDC lng cc ch s dng hai b cch in cho dy dn ch khng phi l ba nh trong AC. Kt qu l thp truyn dn nh hn c hng hp hn v tn hao thp hn so vi dng in

xoay chiu cng sut tng ng. c cc khon tit kim trong xy dng ng dy l 30%. Mc d khong cch ha vn b nh hng bi chi ph v xy dng ng dy v quyn u tin vi gi tr tiu biu ca 500 km, khi nim t n b nhm ln bi v trong nhiu trng hp nhiu ng dy xoay chiu l cn thit cung cp cng cng sut trong cng mt khong cch do n nh hn ch ca h thng. Hn na, ng dy xoay chiu khong cch di thng yu cu cc trm trung chuyn v b cng sut phn khng. V d, u ra ca cc my pht in truyn ti thay th cho d n Square Butte 250 kV, 500 MW l hai ng dy ti in xoay chiu 345 kV b ni tip. Tng t, D n Intermountain Power (IPP) 500 kV, 1600 MW AC thay th bao gm hai ng dy 500 kV xoay chiu. D n IPP li dng tnh cht mch kp ca dng lng cc v bao gm mt n cc lin tc qu ti 100% ngn hn v 50%. 6000 MW giai on u tin ca d n truyn ti cho d n Tam Hip Trung Quc s c yu cu 5 x 500 kV ac i ngc vi 2 x 500 kV, 3.000 MW ng dy HVDC lng cc .

i vi h thng cp ngm di t hoc ngm di bin tit kim ng k chi ph lp t cp v chi ph tn tht truyn ti vi HVDC. Ty thuc vo mc nng lng c truyn i, cc khon tit kim c th b p chi ph trm bin i cao hn khong cch 40 km hoc hn. Hn na, c s st gim nhanh trong nng lc cp vi truyn ti ac qu khong cch do cc thnh phn phn khng ca dng in np. Mc d iu ny c th c b p bng b ngang trung gian cho cp ngm nhng khng thc t lm nh vy cho cp ngm di bin. i vi

mt din tch dn cp, tn tht ng dy vi cp HVDC c th c t hn mt na so vi cc loi cp AC. iu ny l do s dng nhiu dy dn, phn phn khng ca dng in, hiu ng b mt v dng gy ra trong v cp v o gip. Functional Nng lc kim sot v bn cht khng ng b ca truyn HVDC cung cp mt s li th nht nh cho cc ng dng truyn ti. Kh nng truyn ti HVDC l bn vng v thng s dng chy cao hn do kh nng kim sot ca mnh. iu ny l do s tc nghn hoc dng chy vng lp trn ng truyn song song khng lm cho phi ct gim k hoch gim ti. Vi h thng cp, ti trng i xng hoc nguy c qu ti sau bin c bt thng l kt qu trong vic s dng kt ni ni tip my bin p dch pha. Nhng vn ny khng tn ti vi mt h thng cp HVDC c kim sot. Vi h thng truyn ti HVDC, cc mi lin kt c th c thc hin gia cc mng khng ng b hot ng ng tin cy v kinh t hn. Cc kt ni khng ng b cho php cc mi lin kt cng c li m cn cung cp mt vng m gia hai h thng. Thng th nhng mi lin kt s dng b chuyn i back-toback khng c ng dy truyn ti. Cc lin kt khng ng b hot ng nh mt "bc tng la" hiu qu i vi cng tc ngn chn s c lan trong mt mng qua mng khc. Nhiu lin kt khng ng b tn ti Bc M gia h thng kt ni pha ng v pha Ty, gia Electric Reliability Council of Texas (ERCOT) v cc bang ln cn, tc l, Mexico, Southwest Power Pool (SPP) v cc kt ni pha Ty, v gia Quebec v vng k cn nh l New England v Maritimes. Thng 8 nm 2003 mt in cung cp v pha ng bc l mt v d v "bc tng la" chng li s c in lan ta do c cung cp bi cc mi lin kt khng ng b. Khi cp lan ra xung quanh khu vc Great Lakes v thng qua Ontario v New York n d ng li giao din khng ng b vi Quebec. Quebec l khng b nh hng, cc mi lin kt yu AC gia New York v New England nh ra nhng cc lin kt HVDC t Quebec tip tc cung cp nng lng cho New England. 2.2 V mi trng HVDC cho php cung cp cng sut cao hn vi t ng y hn v khong cch hng hp hn. iu ny c bit quan trng trong c gng khai

thc ti nguyn a dng cc a im xa, ni ng dy c th i qua khu vc nhy cm v mi trng hoc danh lam thng cnh. Khng c cm ng in hoc in t trng thay i t ng truyn HVDC. Khng c hn ch vt l v gii hn khong cch cho cc loi cp ngm. Cp ngm c th c s dng trn tuyn chia s vi cc cng ty tin ch khc m khng nh hng n tin cy lin quan n s dng hnh lang chung. Tn hao cp thp hn ci thin hiu qu v kt qu l t nung nng trong t hn. HVDC qui c S truyn ti HVDC thng thng s dng line-commutated, bin i ngun dng. B chuyn i nh vy i hi mt ngun in p ng b hot ng. Cc khi xy dng c bn c dng chuyn i HVDC l ba pha, cu ton sng c gi l cu 6 xung hoc cu Graetz. Thut ng 6 xung l do s c trng cc gn sng hi trong in p u ra DC l bi s ca 6 ln so vi tn s c bn. Mi cu 6 xung bao gm 6 linh kin chuyn i kim sot hoc cc van thyristor. Mi van bao gm mt s thyristor kt ni ni tip t c mc in p DC mong mun. u cui dc ca hai cu 6 xung vi ngun in p ac pha thay i 30 c th c kt ni ni tip khi hot ng 12-xung. Trong hot ng 12-xung c tnh hi dng v p c tn s tng ng 12N 1 v 12N. Chuyn pha 30 c th d dng t c bng cch u ni mt cu qua cun th cp mt bin p u Y v cu cn li u cun th cp ca bin p u tam gic. S truyn ti HVDC hin i nht s dng b chuyn i 12-xung gim cc yu cu lc cc hi b sung cn thit cho hot ng 6 xung, v d nh hi bc 5, 7 pha ac v bc 6 bn DC. iu ny l bi v mc d cc dng iu ha vn chy qua cc van v cc cun dy bin p, chng c gc pha 180 v b loi b t pha s cp.

A 12-pulse HVDC converter using thyristor valves

3.1 Cu hnh h thng v m hnh hot ng H thng n cc c ni t l h thng n gin v t tn km chuyn ti cng sut va phi v ch c hai b chuyn i v c yu cu mt cp cch in hoc dy dn. H thng nh vy thng c s dng vi in cc ng dy c in p thp v in cc l bin mang dng in tr li trong cp ngm xuyn bin.

mt s vng c iu kin khng thun li cho t n cc hoc ng tr li t bin. y c th l trng hp nhng vng trong khu vc b tc nghn, cp ngm qua vng nc ngt hoc cc khu vc vi in tr t cao. Trong trng hp ny cp in kim loi trung tnh hoc in p thp c s dng cho ng tr li v mch dc s dng tham chiu mt t a phng n gin. Trm back-to-back c s dng cho kt ni mng khng ng b v s dng dng in xoay chiu kt ni hai bn. Trong h thng nh vy chuyn ti cng sut b hn ch bi nng lc tng i ca cc h thng ac lin k ti cc im kt ni.

Nh mt s thay th kinh t cho mt h thng n cc vi h thng ng v dy kim loi, trung im ca mt chuyn i 12-xung c th c kt ni vi t trc tip hoc thng qua mt tr khng v hai na dy cp in p hoc dy dn c th c s dng. B chuyn i ch hot ng ch 12-xung do khng c dng t. Cu hnh ph bin nht trn ng dy truyn ti HVDC hin i l lng cc vi mt b chuyn i 12-xung duy nht cho mi cc ti mi thit b u cui. iu ny cho php hai mch dc c lp mi bn c kh nng vi mt na cng sut. i vi vn hnh cn bng bnh thng khng c dng t. Vn hnh n cc dng quay li qua t, thng c cng sut qu ti, c th c s dng trong thi gian s c ca cc i din. Vn hnh dng quay li qua t c th c gim thiu trong thi gian mt n cc bng cch s dng ng dy cc ngc li cho dng quay v qua dy dn kim loi qua cc/chuyn i qua chuyn mch mi u. iu ny i hi mt cng tc chuyn kim loi, tr li trong dng in mt t ti mt trong nhng thit b u cui dc commutate dng in t sc khng tng i thp ca tri t vo ca ng dy dn dc. Kim loi nng lc hot ng tr li c cung cp cho hu ht cc h thng truyn ti dc. iu ny khng ch c hiu qu trong thi gian cp chuyn i nhng cng khi c s c cch in ng, ni sc mnh cch cn li l chu c in p thp gim in tr trong con ng tr v kim loi. B tr trm B tr trm chuyn i ph thuc vo mt s yu t nh cu hnh trm, tc l n cc, lng cc hoc back-to-back lin kt khng ng b, thit k van, h thng kt ni ac, yu cu lc, yu cu n b cng sut phn khng, qu t v mi trng a phng. Trong hu ht cc trng hp, cc van thyristor l loi cch in khng kh, lm mt bng nc v t trong mt ta nh chuyn i thng c gi l mt phng ln van. Cho mi quan h back-to-back vi c trng in p dc thp, van thyristor c th c t trong cu kin c sn thng in trong trng hp ny mt phng van l khng cn thit. c c mt thit k trm nh gn hn v gim s lng cc cch in ng lt tng cao p, bin p bin i thng c t lin k vi phng van vi van ng lt quanh co nh ra thng qua cc bc tng xy dng kt ni vi van. Gp i hoc bn ln van cu trc

module van nh c s dng trong phng van. Hm van nm ngay cnh cc van. Trong nh chuyn i ni t s dng ng c c s dng cho an ton c nhn trong qu trnh bo tr. H thng lm mt van vng lp ng c s dng lu thng cc phng tin lm mt thng qua cc van thyristor trong nh v i truyn nhit n thp lm mt kh hoc lm mt bay hi nm ngoi tri. 3.3 cng ngh v Cu hnh thay th 3.4 Voltage Source Converter (VSC) Based HVDC Transmission