Pht trin nng lc t duy sng to cho hc sinh chuyn ton trung hc ph thng thng qua ging dy chuyn

"Php bin hnh trong mt phng"

Nguyn Hong Cng
Trng i hc Gio dc Lun vn ThS. ngnh: L lun v phng php dy hc (B mn Ton hc) M s: 60 14 10 Ngi hng dn: GS.TS. Nguyn Hu Chu Nm bo v: 2010
Abstract. Trnh by nhng vn l lun v t duy sng to v vai tr ca dy hc hiu qu chuyn "Php bin hnh trong mt phng" trong vic pht trin nng lc t duy sng to cho hc sinh khi chuyn Ton. Nghin cu thc trng vic ging dy chuyn Php bin hnh trong mt phng cho hc sinh chuyn Ton mt s trng Trung hc ph thng chuyn. a ra mt s bin php nhm kch hot, nng cao nng lc t duy sng to cho hc sinh chuyn Ton. Keywords. Phng php ging dy; T duy sng to; Hnh mt phng; Hc sinh; Ph thng trung hc

Content 1. L do chn ti 1.1. Rn luyn kh nng sng to cho hc sinh l mt nhim v quan trng ca nh trng ph thng. 1.1.1. Ngh quyt Hi ngh ln th t Ban Chp hnh Trung ng ng Cng sn Vit Nam kha VII v tip tc i mi s nghip gio dc v o to nhn nh: Con ngi c o to thng thiu nng ng, chm thch nghi vi nn kinh t x hi ang i mi, t nu r mt trong nhng quan im ch o i mi s nghip gio dc v o to l phi pht trin gio dc nhm nng cao dn tr, o to nhn lc, bi dng nhn ti, o to nhng con ngi c kin thc vn ha, khoa hc, c k nng ngh nghip, lao ng t ch, sng to v c k lut, giu lng nhn i, yu nc, yu ch ngha x hi, sng lnh mnh, p ng nhu cu pht trin t nc trong nhng nm 90 v chun b cho tng lai. Khi ra cc ch trng chnh sch v bin php ln, Ngh quyt trn ch r cn phi i mi phng php dy v hc tt c cc cp hc, bc hc p dng nhng phng php gio dc hin i bi dng cho hc sinh nng lc t duy sng to, nng lc gii quyt vn , ch bi dng nhng hc sinh c nng khiu. [22] Ngh quyt Hi ngh ln th II Ban chp hnh Trung ng ng Cng sn Vit Nam (kho VIII, 1997) tip tc khng nh: Phi i mi phng php gio dc o to, khc

phc li truyn th mt chiu, rn luyn thnh np t duy sng to ca ngi hc. Tng bc p dng cc phng php tin tin v phng tin hin i vo qu trnh dy hc, m bo iu kin v thi gian t hc, t nghin cu cho hc sinh, nht l sinh vin i hc [31, tr.87]. Trong giai on hin nay, trc nhng thi c v th thch to ln, trnh nguy c b tt hu, vic rn luyn kh nng sng to cho th h tr cng cn thit v cp bch hn bao gi ht. 1.1.2. Cc nh l lun dy hc ngy nay tng kt cc thnh phn ca ni dung hc vn ph thong v chc nng ca tng thnh phn i vi hot ng tng lai ca th h tr. l: - H thng tri thc v t nhin, x hi, t duy, k thut v phng php nhn thc gip hc sinh nhn thc th gii. - H thng k nng, k xo gip hc sinh ti to th gii. - H thng kinh nghim hot ng sng to gip pht trin th gii. - Thi chun mc i vi th gii v con ngi gip hc sinh xy dng v pht trin quan h lnh mnh vi th gii xung quanh. Nh vy, hot ng sng to l mt trong bn thnh phn khng th thiu ca ni dung hc vn m nh trng cn gio dc cho hc sinh. 1.1.3. Xut pht t nhng yu cu x hi i vi s pht trin nhn cch ca th h tr, t nhng c im ca ni dung mi v t bn cht ca qu trnh hc tp buc chng ta phi i mi phng php dy hc theo hng bi dng v pht trin nng lc t duy sng to cho hc sinh. Vic hc tp t gic tch cc, ch ng v sng to i hi hc sinh phi c thc v nhng mc tiu t ra v to c ng lc trong thc y bn thn h t duy t c mc tiu . 1.2. Trong vic rn luyn t duy sng to cho hc sinh trng ph thng, mn Ton ng vai tr rt quan trng. Bi v, Ton hc c mt vai tr to ln trong s pht trin ca cc ngnh khoa hc v k thut; Ton hc c lin quan cht ch v c ng dng rng ri trong rt nhiu lnh vc khc nhau ca khoa hc, cng ngh, sn xut v i sng x hi hin i; Ton hc cn l mt cng c hc tp v nghin cu cc mn hc khc. T nm 1960, ng v Nh nc ta rt quan tm n vic bi dng nng khiu Ton hc cho hc sinh trong biu hin c bn l suy ngh v vn dng t duy sng to trong khi hc Ton. H thng cc lp chuyn Ton, cc lp chn ngy cng c pht trin rng ri trong phm vi c nc. Trong nhng nm qua, cc trng chuyn, lp chn t c nhiu thnh tu ng k, o to v bi dng c ngy cng nhiu hc sinh gii Ton, gp phn pht hin v bi dng nhiu ti nng Ton hc, nhiu cn b khoa hc, k thut c cht lng cao cho t nc. Tuy nhin, vn cn nhng tn ti v phng php ging dy. Cn c tnh trng qu thin v k nng gii ton, nng v cng lao ng m nh v rn luyn t duy, nht l t duy sng to. Hc sinh lun trng thi qu ti, hc ton theo kiu si kinh nu s. Cch hc lm cho hc sinh t c iu kin pht trin nng lc t duy, nng lc t duy c lp v sng to b hn ch. Thc t i hi phi tm ra phng php dy hc thch hp vi hc sinh kh v gii Ton, gip cc em hc tp thoi mi v hng th, pht huy cao tim lc sn c ca hc sinh, gp phn thc hin mc tu bi dng nhn ti ca cc lp chuyn Ton. 1.3. Vn bi dng t duy sng to cho hc sinh c nhiu tc gi trong v ngoi nc quan tm nghin cu. Vi tc phm "Sng to ton hc" ni ting, nh ton hc kim tm l hc G.Polya nghin cu bn cht ca qu trnh gii ton, qu trnh sng to ton hc. ng thi trong tc phm "Tm l nng lc ton hc ca hc sinh", Krutecxki nghin cu cu trc nng lc

ton hc ca hc sinh ng thi cng nu bt phng php bi dng nng lc ton cho hc sinh. Cc cng trnh ca cc nh tm l hc M Guilford v Torrance nghin cu su v nng lc sng to, bn cht ca s sng to, khi nim, cu trc, c ch v phng php chn on nng lc sng to ni chung trong cc lnh vc khc nhau. nc ta, cc tc gi Hong Chng, Nguyn Cnh Ton, Phm Vn Hon, Nguyn B Kim, V Dng Thy, Tn Thn, Phm Gia c, Trn Lun, Phm c Quang c nhiu cng trnh gii quyt nhng vn v l lun v thc tin vic pht trin t duy sng to cho hc sinh. Bn cnh mt s cng trnh nghin cu khc cng cp n vic pht trin nng lc t duy sng to cho hc sinh nh lun n Ph tin s khoa hc ca TS Tn Thn - Vin Khoa hc Gio dc nm 1995 vi ti: Xy dng cu hi v bi tp nhm bi dng mt s yu t ca t duy sng to cho hc sinh kh v gii Ton trng Trung hc c s Vit Nam; lun vn Thc s ca T Hu Sn - i hc Vinh nm 2004 vi tiu : "Gp phn bi dng mt s yu t c trng ca t duy sng to l thuyt th"; lun vn ca tc gi Phm Xun Chung nm 2001: "Khai thc sch gio khoa hnh hc 10 THPT hin hnh qua mt s dng bi tp in hnh nhm pht trin nng lc t duy sng to cho hc sinh"; lun vn ca tc gi Bi Th H i hc Vinh nm 2003, trong lun vn ca mnh vi ti: "Pht trin t duy sng to cho hc sinh ph thng qua dy hc bi tp nguyn hm, tch phn". Trong chng trnh Hnh hc ca lp chuyn Ton trong cc trng chuyn, chuyn Php bin hnh trong mt phng l mt trong nhng chuyn kh. Trong chuyn ny, hc sinh bt u lm quen v luyn tp s dng cng c l cc php di hnh, php ng dng gii quyt cc dng bi tp rt phong ph. K nng ny c chun b tng bc, t ch c yu cu tr li cu hi V sao? n ch c yu cu chng minh; t k nng thc hin mt bc suy lun n k nng thc hin mt dy suy lun; t k nng s dng mt php bin hnh n vic phi kt hp nhiu php bin hnh trong cng mt bi ton v hn na l vic sng to tm ti ra cc bi ton mi nh s dng cng c l cc php bin hnh. i vi hc sinh chuyn Ton th nhim v ny ht sc cn thit v quan trng. Nh vy, vic bi dng v pht trin t duy sng to trong hot ng dy hc ton c rt nhiu nh nghin cu quan tm. Tuy nhin, vic bi dng t duy sng to cho hc sinh chuyn Ton thng qua dy gii cc bi tp hnh hc chuyn : Php bin hnh trong mt phng trng THPT th cc tc gi cha khai thc v i su vo nghin cu c th. Vi nhn thc , ti chn ti nghin cu ca lun vn ny l: "Pht trin nng lc t duy sng to cho hc sinh chuyn Ton Trung hc ph thng thng qua vic ging dy chuyn Php bin hnh trong mt phng. 2. Mc ch nghin cu Xc nh cc bin php rn luyn t duy sng to cho hc sinh chuyn Ton v xut cc bin php kch hot nng lc t duy sng to ca hc sinh chuyn Ton thng qua vic ging dy chuyn Php bin hnh trong mt phng. 3. Khch th nghin cu Cng tc bi dng v pht trin nng lc t duy sng to cho hc sinh khi chuyn Ton ca trng THPT chuyn L Hng Phong, Nam nh v mt s trng THPT chuyn cc tnh ln cn. 4. i tng nghin cu - Hc sinh cc lp 10 chuyn Ton, 11 chuyn Ton trng THPT chuyn L Hng Phong, Nam nh. - Hc sinh cc lp 10 chuyn Ton, 11 chuyn Ton cc trng THPT chuyn Bin Ho, H Nam - Hc sinh trong i tuyn hc sinh gii ca tnh d thi hc sinh gii Quc gia mn Ton. 5. Gi thuyt nghin cu

Trn c s chng trnh ca khi chuyn Ton v sch gio khoa hin hnh, nu xy dng cc bin php theo hng pht huy tnh c lp sng to ca hc sinh v c phng php ging dy thch hp th s gp phn pht trin nng lc t duy sng to cho hc sinh chuyn Ton cc trng THPT chuyn. 6. Phm vi nghin cu - Nghin cu cc ng dng ca php bin hnh theo chng trnh sch gio khoa Hnh hc 11 sch nng cao (NXB Gio dc - nm 2008) v ti liu gio khoa chuyn Ton phn Hnh hc (NXB Gio dc - nm 2009). - Thi gian: nm hc 2009 - 2010. 7. Nhim v v ni dung nghin cu *) Nhim v nghin cu: - H thng li v lm su sc thm mt s vn c lin quan ti khi nim t duy sng to, cu trc v cc yu t ca t duy sng to, cc phng php bi dng v pht trin nng lc t duy sng to cho hc sinh, c bit l hc sinh khi chuyn Ton. - Xc nh thc trng dy chuyn Php bin hnh trong mt phng cho hc sinh khi chuyn mt s trng THPT chuyn. - xut mt s bin php kch hot v nng cao nng lc t duy sng to ca hc sinh khi chuyn Ton. *) Ni dung nghin cu: - T duy sng to; cu trc ca t duy sng to - Vn bi dng v pht trin nng lc t duy sng to cho hc sinh khi chuyn Ton thng qua vic ging dy chuyn Php bin hnh trong mt phng. - Thc trng vic ging dy chuyn Php bin hnh trong mt phng cho hc sinh chuyn Ton mt s trng THPT chuyn. - Cc bin php nhm kch hot, nng cao nng lc t duy sng to cho hc sinh chuyn Ton. 8. Phng php nghin cu 8.1. Nghin cu l lun - Nghin cu cc ti liu v gio dc hc mn ton, tm l hc, l lun dy hc mn ton. - Cc sch bo, cc bi vit v khoa hc ton phc v cho ti. - Cc cng trnh nghin cu c cc vn lin quan trc tip n ti. 8.2 iu tra x hi hc - D gi, quan st vic dy ca gio vin v vic hc ca hc sinh cc lp chuyn Ton trong chuyn Php bin hnh trong mt phng v trong qu trnh pht trin nng lc t duy sng to ca hc sinh. - Mu iu tra: +) Hc sinh lp 10 chuyn Ton, 11 chuyn Ton trng THPT chuyn L Hng Phong, Nam nh. +) Hc sinh trong i tuyn hc sinh gii tnh Nam nh d thi hc sinh gii Quc gia. +) Hc sinh lp 10 chuyn Ton, 11 chuyn Ton trng THPT chuyn H Nam. 8.3. Thc nghim s phm - Tin hnh thc nghim s phm vi lp hc thc nghim v lp hc i chng trn cng mt lp i tng. - Thc nghim i chng - nh gi ca gio vin, hc sinh v tc dng ca cc php bin hnh trong vic pht huy nng lc t duy ca hc sinh. - nh gi s tin b ca hc sinh sau khi nghin cu v p dng cc php bin hnh trong vic gii cc bi ton hnh hc.

9. Cu trc lun vn Ngoi phn m u, kt lun, ti liu tham kho , ni dung chnh ca lun vn c trnh by trong 3 chng Chng 1: C s l lun Chng 2: Thc trng dy hc pht trin t duy sng to cho hc sinh chuyn Ton mt s trng THPT chuyn Chng 3: Mt s bin php nhm nng cao nng lc t duy sng to ca hc sinh khi chuyn Ton v thc nghim s phm

References TING VIT 1. B Gio dc v o to - Chng trnh chuyn su mn Ton 2. Nguyn Hu Chu. Nhng vn c bn v chng trnh, qu trnh dy hc. 3. Nguyn Hu Chu. Mt xu th ca gio dc th k XXI. Thng tin KHGD, S 84, thng 3 4/2001; S 85, thng 5 - 6/2001. 4. Hong Chng. Rn luyn kh nng sng to ton hc trng ph thng. NXB Gio dc, H.1969. 5. Crutexki V.A (1980). Nhng c s ca Tm l hc s phm. NXB Gio dc. 6. Crutexki V.A (1973). Tm l nng lc Ton hc ca hc sinh. NXB Gio dc. 7. V Vn Dn. V vic pht trin t duy ca hc sinh trong hot ng hc tp. Nghin cu Gio dc, H.2 - 1995. 8. Nguyn Vit Hi. Cc php bin hnh trong chng trnh hnh hc cp 2. V gio vin - B Gio dc v o to, 1993 9. Phm Gia c, Phm Vn Hon. Rn luyn k nng cng tc c lp cho hc sinh quan mn Ton. NXB Gio dc, 1967 10. G. Polya (1968). Ton hc v nhng suy lun c l. NXB Gio dc. 11. G. Polya (1978). Sng to ton hc, NXB Gio dc. 12. Phm Vn Hon. Rn luyn tr thng minh qua mn Ton v pht hin bi dng hc sinh c nng khiu ton cp I. NXB Gio dc, H., 1969. 13. Phm Vn Hon, Nguyn Gia Cc, Trn Thc Trnh (1981). Gio dc hc mn Ton. NXB Gio dc. 14. Omizumi Kagayaki. Phng php luyn tr no. NXB Thng tin, H., 1991 15. Nguyn B Kim, V Dng Thu. Mt s nghin cu pht trin l lun dy hc ton hc. HSP H Ni I, 1989. 16. Nguyn B Kim, V Dng Thu. Phng php dy hc mn Ton. NXB Gio dc, H., 1992 17. Nguyn Thi Ho (2001). Rn luyn t duy qua vic gii bi tp ton, NXB Gio dc. 18. Thi Vn Long (1999). Khi dy v pht huy nng lc t hc, sng to ca ngi hc trong gio dc o to. Nghin cu Gio dc. 19. Trn Lun (1995). Dy hc sng to mn Ton trng ph thng. Nghin cu Gio dc. 20. Trn Lun (1995). Pht trin t duy sng to cho hc sinh thng qua h thng bi tp Ton. Nghin cu Gio dc. 21. Ha Mng. Phng php pht trin tr tu. NXB Thng tin, H., 1991 22. Ngh quyt Hi ngh ln th t BCH TW ng Cng sn Vit Nam kha VII v tip tc i mi s nghip gio dc v o to. Nghin cu gio dc, H. 2 -1994 23. Pht hin, bi dng nng khiu hc sinh. Vin Khoa hc Gio dc, H., 1990 24. Nguyn ng Pht. Php bin hnh trong mt phng. 25. V.v. Praoxolov. Cc bi ton v hc phng. NXB Hi Phng, 1994

23. Nguyn Vn Quang. Hnh thnh v rn luyn t duy sng to cho hc sinh trung hc c s thng qua dy hc ch a gic. Vin chin lc v chng trnh gio dc - 2004 27. on Qunh, Vn Nh Cng, Trn Nam Dng, Nguyn Minh H, Thanh Sn, L B Khnh Trnh. Ti liu gio khoa chuyn Ton Hnh hc 10. NXB Gio dc - 2009 28. on Qunh, Vn Nh Cng, Phm Khc Ban, Nguyn ng Pht, L B Khnh Trnh. Ti liu gio khoa chuyn Ton Hnh hc 11. NXB Gio dc -2010 29. M.N. Scacp. T duy ca hc sinh. NXB Gio dc, H., 1970 30. Thanh Sn. ng dng cc php bin hnh trong mt phng. 31. Ti liu bi dng gio vin thc hin chng trnh SGK lp 11 THPT mn Ton hc. B Gio dc v o to, NXB Gio dc, H.,2006. 32. Tn Thn (1995). Xy dng cu hi v bi tp nhm bi dng mt s yu t ca t duy sng to cho hc sinh kh v gii Ton trng Trung hc c s Vit Nam. Vin Khoa hc Gio dc. 33. Nguyn Cnh Ton (1997). Phng php lun duy vt bin chng cng vi vic hc, dy, nghin cu Ton hc. NXB i hc Quc gia H Ni. [21] 34. Nguyn Cnh Ton. Tp cho hc sinh gii Ton lm quen dn vi nghin cu ton hc. NXB Gio dc. H. , 1992. 35. Nguyn Cnh Ton. Son bi dy trn lp theo tinh thn dn dt hc sinh sng to, t ginh ly kin thc. Nghin cu Gio dc, H.1 - 1995. 36. Trn Thc Trnh, Thi Sinh. Mt s vn rn luyn t duy sng to trong vic dy b mn Hnh hc. NXB Gio dc, H. 1995. 37. Thi Duy Tuyn. Mt s vn hin i l lun dy hc. Vin Khoa hc Gio dc, H., 1992. TING ANH 38. Eric Jensen. Teaching with the brain in mind, ASCD book; 2005