‫‪3-1‬‬

‫‪‬شکل شناسی جلسه دوم‬

‫‪‬دسترسی پذیری و نفوذپذیری‬

‫‪‬یکی از مهم ترین معیارهای طراحی شهری نفوذ پذیری است که به وسیله ی الگوی‬
‫خیابان ها مصداق می یابد و نشان دهنده ی ویژگی شکلی دسترسی ها است‪ .‬نفوذ پذیری‬
‫به معنی اندازه ای است که محیط اجازه ی انتخاب مسیر را هم از طریق راه و هم در‬
‫درون راه به شخص می دهد‪ .‬در حقیقت نفوذ پذیری معیاری برای اندازه گیری فرصت‬
‫حرکت است که تنها به تعداد دسترسی ها بستگی ندارد ‪ ،‬بلکه شکل دسترسی ها نیز در‬
‫تعیین میزان نفوذ پذیری موثر است‪.‬‬

‫‪‬نفوذ پذیری معیاری است که در تعامل بین افراد و الگوی خیابان ها بدست می آید‪ .‬نفوذ‬
‫پذیری بصری اشاره به توانایی دیدن مسیر دارد ؛ در حالی که نفوذ پذیری کالبدی اشاره‬
‫به توانایی حرکت در محیط است‪.‬‬

‫‪‬ریزدانگی و درشت دانگی بافت در تلفیق با الگوی خیابان و اندازه ی بلوک ها نفوذ پذیری‬
‫را تعریف می کند‪ .‬دسترسی پذیری معیار مرتبط با نفوذ پذیری است که در عمل بدست‬
‫می آید‪ .‬هر چه محیطی ریزدانه تر باشد انتخاب های بیشتری را ممکن می کند‪ ،‬بنابراین‬
‫هم نفوذپذیری بصری و هم نفوذ پذیری کالبدی را افزایش می دهد‪ .‬همان گونه که تغییر‬
‫شکل در شبکه به صورت غیر منظم بدلیل کاهش نفوذ پذیری ‪ ،‬بصری پتانسیل های‬
‫حرکتی را کاهش می دهد (‪.)Carmona,2003:64‬‬

‫‪‬مزيت ها و معايب کوچه هاي بن بست‪.‬‬

‫‪‬شکل خیابان‬

‫‪‬تمایزات اساسی در الگوی کاداستر به وسیله شبکه منظم یا ایدهآل که به وسیله هندسه‬
‫منظم شکل میگیرد و شبکه ارگانیک یا دفرمه است که به وسیله هندسه نامنظم شکل‬
‫میگیرد‪.‬‬

‫‪‬در اغلب شهرهایی که سابقه طولنیتر شهرسازی وجود دارد‪ ،‬بیشتر شبکه به صورت‬
‫دفرمه هست که به آن ارگانیک میگویند؛ به دلیل آن که اغلب به صورت طبیعی شکل‬
‫گرفته است تا به هدفمند مصنوع گردد‪.‬‬

‫‪‬به دلیل آن که اغلب به صورت طبیعی شکل گرفته است تا به هدفمند مصنوع گردد‪.‬‬
‫اغلب بر اساس جریان حرکت پیاده و تحت تاثیر توپوگرافی زمین به صورت جزیی پیوسته‬
‫با نواحی همچوارش شکل گرفته است؛ نه به صورت راهی درون نواحی همجوار که به‬
‫تدریج تحت تاثیر استفاده تغییر و تحول یافته است‪.‬‬

‫‪‬هيلر معتقد است که حرکت شکل فضاي شهري را ديکته مي کند‪ .‬او بر رابطه بین حرکت‬
‫و تحولت شکلی شبکه بسیار کار گرده است‪.‬‬

‫شبکه منظم‪ :‬نیمه منظم ‪ ،‬شبکه شطرنجی‬

‫‪‬سابقه تاریخی‪ :‬یونان ‪ ،‬رم یا جدید توسط سردا در بارسلونا‪ ،‬واشنگتن ‪ ،‬واشنگتن‬

‫‪ .1‬نظم فضایی‬

‫‪ .2 ‬راحتي تفکيک و فروش‬

‫‪ .3‬بلوک مربع – مستطیل شکل‬

‫‪ .4‬يکنواختي و مونوتني بر عکس ‪deformed grid‬‬

‫سیته ‪ :‬تجربه ی منهتن به تغيير در ابعاد بلوک و ارتفاع قطعات‪ ،‬استفاده از میادین و فضاهای عمومی‬
‫جذاب‬

‫و تلفيق طبيعت با شبکه در لوس آنجلس سعی شده که اين مونوتونی از بين برود‪.‬‬

‫‪ .5‬نقش نمادین شبکه‬

‫‪3-2‬‬

‫‪ .6‬جدایی قدرت اجرایی و قانونی‬

‫شبکه نامنظم‪ ،‬ارگانیک‪ ،‬دفرمه‪ ،‬منحنی‬

‫‪ .1‬جذابيت بصری بالخص در تجربه دیدهای متوالی دارند‪.‬‬

‫جنبش شهر زيبا جان نش در لندن و المستد و واکس در شیکاگو مبدع طرحهای ‪ carved‬در‬
‫شهرسازی جدید بودند‪.‬‬

‫‪‬عدم تشویق برای حضور غريبه ها در فضا‪.‬‬

‫‪‬محرمیت فضایی‬

‫‪‬کاهش ترافيک ← بن بست ها و فضاهای سلسله مراتبی و سلسله مراتب حرکت ترافیک‬

‫‪‬بلوک‬

‫‪‬در ارتباط تنگاتنگ با تيپولوژي‪/‬کدها یا قوانين پارامتر ها کالبدي بلوک ها تعریف می شوند‪.‬‬

‫‪‬اندازه بلوک تحت تاثیر‪:‬‬

‫‪ .1‬اقليم و شرایط محیطی‬

‫‪ .2‬نياز کاربري‬

‫‪ .3‬الگوي موجود‬

‫‪ .4‬نیاز به دسترسی‬

‫‪ -1‬بلوک کوچک ‪ :‬سرزندگي‪ ،‬تنوع‪ ،‬کارايي حرکتی‪ ،‬نفوذ پذيري پياده ‪ ،‬خوانایی و جذابیت‬
‫بصری – جکوبز و کریر‬

‫‪ -2‬بلوک بزرگ ‪ :‬کارایی اقتصادی‪ ،‬پراکنش بهينه توده و فضای باز‬

‫‪‬بلوک ‪ m90‬در ‪: m90‬مي تواند شامل باغ خصوصي و عمومي باشد اقتصادي و چند‬
‫عملکردي باشد‪.‬‬

‫‪‬گونه شناسی‬

‫‪‬گونه واسطه اي است ميان صورت و گشتالت‪ .‬گونه از گشتالت ملموس تر است‪.‬اما به‬
‫خلف صورت طيفي از امکانها را در بر مي گيرد‪ .‬اگر گونه وجود نمي داشت هر اثري يکه‬
‫و از اين رو بي معنا مي شد و گشتالت آن بدين سان هرگز به شناخت در نمي آمد‪.‬‬

‫‪‬عناصر همنهشت(‪) compositional elements‬همگي به يک جنس ياژانر تعلق‬

‫دارند‪ .‬شناسي و ريخت شناسي به ابزارهايي مي پردازند که گشتالت و صورت را بهم‬
‫پيوند مي زند‪.‬‬

‫‪‬علقه به فهم رابطه میان محیط مصنوع و فضای تعریف شده توسط آن‪.‬‬
 ‫‪ Colin Rowe .1‬اولین رویکرد جدید به دیدگاههای شکلی پس از دوران مدرن را در‬
‫دانشگاه کرنل پایه گذاری کرد‪.‬ساختار تاریخی شهر و گونه شناسی سنتی فضای شهری‪(.‬‬
‫‪ )1960‬وی از تکنیک شکل زمین استفاده کرد تا به دانشجویان آموزش دهد که ساختمان‬
‫ها عناصر منفک روی سطح زمین نیستند‪ ،‬بلکه جزیی از توده بهم پیوسته بلوک ها هستند‪.‬‬

‫‪ Rowe & Koetter .2‬از نقشه معکوس فوق استفاده نمودند تا تعامل توده و فضا را‬
‫مطالعه نمایند‪.‬‬

‫‪ .3‬آلدو رسی گونه شناسی در معماری‬

‫‪ .4‬راب و باب کریر‬

‫‪‬گونه شناسی‬

‫‪‬تفاوت کرير درنگاه به فضاي شهري باسيته و زوکر آنست که زوکر و سيته بر جنبه هاي‬
‫زيباشناسي و بصري تاکيد دارند در حاليکه کرير با عناصر هندسي کارش را آغاز مي کند و‬
‫بر جنبه هاي شکلي تاکید میکند‪.‬‬

‫‪‬در استفاده از گونه ‪2‬بحث است‪:‬‬

‫‪-1‬کارايي گونه در زمانهاي مختلف و براي عملکرد هاي مختلف‬

‫‪-2‬تضاد ميان منحصر بفرد بودن(اصلي بودن) و خلقيت و گونه‪.‬‬

‫‪Socially-sanctioned type‬‬

‫‪‬چهارنوع فضای شهری کریر‬

‫‪ .1‬الگوي شبکه بلوک را تعریف می کند‪ .‬در این حالت شبکه دسته بندی گونه ای می‬
‫شود‪.‬‬

‫‪ .2‬شکل بلوک ها الگوی شبکه را تعریف می کند‪ .‬در این حالت بلوک ها دسته بندی گونه‬
‫ای می شوند‪.‬‬

‫‪ .3‬خيابانها و ميادين گونه هاي فرمال هستند‪ .‬در این حالت فضاهاي شهري قابل دسته‬
‫بندي گونه ای هستند‪.‬‬

‫‪ .4‬ساختمانهاي فرمال‬

‫‪‬بوچانان و اپلیارد‬

‫بوچانان ‪ :‬نواحی محیطی‬

‫‪‬خیابان های اصلی‬

‫‪‬سلسله مراتب خیابان‬

‫‪‬تفکیک های حاصل شده‬

‫اپلیارد‪ :‬مشابه در بسیاری موارد وتفادت در ترافیک‬

‫‪‬دسترسي پذيري را از ديدگاه حمل و نقل نيز مي توان بررسي کرد‪ .‬محيط دسترس‬
‫ناپذير خواهد بود‪ ،‬چنانچه استفاده از وابسته به ماشين شخصي باشد‪ .‬اگر چه حرکت با‬
‫ماشين حسن هاي نيز دارد و آن افزایش آزادي عمل با ماشين است‪ .‬اما حرکت سريع‪،‬‬
‫در هر زمان و به هر کجا را مي دهد‪ .‬همچنين امنيت و تا حدي احترام را به همراه دارد‪(.‬با‬
‫لخص براي زنان)‬
 ‫‪‬اگر چه سودمندي عمومي استفاده از سفر يکپارچه با آن است در عين حال که ايمني‬
‫شخصي باليي را فراهم مي آورد‪ .‬در حالي که در سفر با وسايل ديگر همواره فواصل‬
‫وجود دارند‪ .‬همواره فواصلی وجود دارد‪ .‬پياده روي تا ايستگاه اتوبوس‪ ،‬منتظر شدن در‬
‫ايستگاه از ايستگاه اتوبوس به ايستگاه قطار رفتن و بر سکوي ايستگاه معطل شدن‪ .‬هر‬
‫فاصله اي منبع بي اطميناني‪ ،‬ناراحتي‪ ،‬و حتي ممکن است خطر باشد‪Sheller and(.‬‬
‫‪)lrry,2000,p.745‬‬