S LC LCH S ISLAM () (I CNG ISLAM)

ngha ca t ng Islam: Theo t ng Arab ni chung th ngha ca t Islam l s thun phc v hi lng thi hnh gio lut mt cch t nguyn. Nhng theo tn gio Islam ni ring th t ng Islam c ngha l mt danh t tn gio do Allah (Thng ca v tr) hi lng trong s hon tt s sng to ca Ngi v Ngi Mc Khi xung t trn tri cao cho ton nhn loi. Allah ch nh Muhammad con ca ng Abdulloh, mt ngi phm chn tht lm v Thin s cui cng ca Ngi hng dn truyn b tn gio Islam cho con ngi v ma qu. Allah phn lnh cho con ngi ch c tn th Ngi Duy Nht mt cch thnh tm tin tng s To Ha duy nht do Ngi to ra, tin tng tt c nhng danh tnh v t tnh tuyt i hon m nht ca Ngi. Allah to ra con ngi c b c khn ngoan, thng minh bit chn la s ng tht v chp nhn nhng g Ngi ra lnh phi trnh nhng g Ngi nghim cm, Ngi truyn xung b gio lut con ngi noi theo thi hnh trong gii hn phm vi ca Ngi cho php. Cho nn, con ngi phi lun thnh tm trung trc trong vic th phng, chp chnh trong tinh thn knh s Ngi hon thin v lun nhn thc l mi hnh o iu c Allah bit v thy d trong nhng trng hp no, v th con ngi phi chp chnh thi hnh theo nm nn tng cn bn chnh yu ca Islam, thi hnh theo su iu cn bn ca c tin, hnh o mt cch nghim chnh v tht tm trong s gim st ca Allah.

Chanlyislam

Nhng nhn vt quan trng trong Islam ()

iu cn bn ca Islam: Islam l tn gio ca Allah Mc Khi cho v S Gi cui cng Muhammad truyn b li cho nhn loi phi tn th Ngi, nh Ngi phn: . .)) (( : "V TA (Allah) to ha loi Jinn v loi ngi ch chng th phng TA." Surah 51:56. gii thch v hiu r vn m Allah gi xung nhng v s gi ca Ngi i truyn b tn gio cho qun chng, hy nhn li li phn ca Allah nh sau:

(( : .63 : .))..

V chc chn TA c mt Thin s n vi mi cng ng (bo): Hy th phng Allah v trnh xa qu thn. Bi th, trong h c k c Allah hng dn v c k khng trnh khi i lc. Do , hy i du lch trn tri t quan st kt cuc ca nhng k bi bc. S16 : 36. Nhng ri mi thi i, con ngi c gim chn vo con ng sai lm l t thay i nhng ni dung thin kinh ca Allah gi xung cho nhng v s gi ca Ngi vo nhng thi k trc kia, chng qua l do s thiu kin thc nn h tn dng v cao nhng v hc gi ri tr thnh nhng ngi phn li Allah (Shirk). Chnh v vy, Allah phi chn mt con ngi khc trn tc m nhn chc v S gi cui cng, l Thin s Muhammad c nhn Thin Ch truyn b tn gio Islam xung cho ton nhn loi cho n Ngy Tn Th, bi y l tn gio hon ho m Ngi rt hi lng. V vy, ch c tn gio Islam l tn gio duy nht c Ngi chp nhn nh Ngi phn: 91: .))... (( : Qu tht, Chnh o i vi Allah l Islam. S 3:19 Qua ngha ca dng thin kinh cao qu ny th c ngha l tt c nhng tn gio khc u khng c Ngi tha nhn v Ngi hy b tt c nhng tn gio trc kia, cho nn khng c tn gio no c Allah chp nhn ngoi tr Islam duy nht m thi nh Allah phn: 58: .)) (( : V ai tm kim mt tn gio khc Islam th iu s khng bao gi c chp nhn t y; v i sau y s l mt k thua thit. S 3:85
Chanlyislam 2

:
V truyn b: V Muhammad ibnu Abdulloh c Allah chn lm S gi cui cng ca Ngi i truyn b tn gio Islam ca Allah xung nhn loi mt cch hon ho m khng thiu xt iu g. Ngi hon tt s mng ca Allah giao ph mt cch hon chnh, Ngi truyn b t tng v L thuyt Tn th Duy nht (Tawhid) con ngi chp chnh thi hnh theo gio l ca Islam. Ngi nhn s mng truyn b tn gio Islam trong ch tm mun hng dn con ngi t ni ti tm tr v nh sng v Ngi hng thin con ngi t nhng s m qung lm ng lc li n con ng vinh quang v hnh phc. Ngi cu vt v gii phng nhng ngi th phng nhng bt tng, a thn hay v thn quay v tn th ng To Ha duy nht, Ngi ty sch nhng s h lu, m tn d oan ca x hi h n, v trt t v bt cng i ly s an bnh, thnh vng v cng bng. Islam mang ngha tng qut l tn gio ca tt c nhng v s gi ca Allah, c Ngi gi xung t khi khai thin lp a n v s gi cui cng, v tt c nhng s gi ca Ngi u l nhng ngi nhn lnh ca Ngi phi i ku gi nhn loi hy tn th ng Allah duy nht, v h hon tt s mng truyn b ca h, mc ch ca mi s gi u ging nhau l ku gi con ngi tr v con ng chn chnh ng tht, ging dy cho con ngi hiu thu v gi tr ca cuc sng trn trn gian v nht l cuc sng vnh cu bt dit vo Ngy Sau... S mng ko di cho n khi xut hin s gi cui cng l Thin s Muhammad n tng b lc hay tng vng hon chnh tt c nhng s mng ca nhng s gi trc kia, v hm nay s mng cui cng ca Thin s Muhammad n vi ton nhn gian l tn gio Islam m Allah tha nhn duy nht cho n Ngy Tn Th. Ngi Muslim hay ngi i theo tn gio Islam khng th tr thnh ngi Muslim hon ho c ngoi tr phi l ngi tin tng v chp nhn tt c nhng v s gi ca Allah, tin tng nhng thin kinh ca Ngi gi xung, tin tng c nhng v thin thn ca Allah, bi tt c nhng tn gio c Allah gi xung trc kia u cng ku gi nhn loi tn th Allah duy nht, v tt c nhng v s gi ca Allah, h l nhng v tin phong th phng Allah duy nht, v cng l mc ch ca s mng v trng trch m h m nhn vi Allah, s mng truyn b qung i c bt u t thin s Noah cho n v s gi cui cng (hay c gi l Rosul cui cng) ca Islam l Rosul Muhammad . Nh Allah phn: (( : 96:.))..

Ngi qui nh cho cc ngi tn gio m Ngi truyn xung cho Nuh v l ci m TA mc khi cho Ngi v cng l ci m TA truyn xung cho Ibrahim v Musa v 'Isa, phn bo: 'Hy thnh lp tn gio v ch phn chia thnh gio phi trong '. S 42:13
Chanlyislam 3

Dng kinh di y Allah gi Nabi Muhammad xung soi sng v cu vt con ngi v con ng chn chnh ng tht: (( : .)) Allah dng N (Qur'an) m hng dn tt c nhng ai tun theo s Hi lng ca Ngi hu i theo con ng an bnh (Islam) v a h ra khi tnh trng tm ti n nh sng vi s chp thun ca Ngi v hng dn h theo con ng ngay chnh. S 5:16. Tn gio Islam vch sn li sng i ny, n l con ng a n s thnh cng v hnh phc trn i ny v Ngy Sau. Tn gio Islam c gio lut v s gio dc nhn sinh, v t cch con ngi, v bn ng v s giao t... tt c u c vch sn trong thin kinh Quran v Sunnah ca Ros ul m con ngi khng cn phi xem xt li hay b tc hoc gim bt nh Allah phn: 986 : .)) (( : V rng y l con ng ngay chnh ca Ta. Hy theo n v ch theo cc con ng s a cc ngi lch khi con ng ca Ngi (Allah). Ngi ch th cho cc ngi nh th cc ngi tr thnh ngay chnh. S 6:153.

: Tm lc v s cao c ca Thin S Muhammad

Trong khun kh gii hn, chng ti xin tm lc vi chi tit quan trng lin quan n cuc i cao qu ca Thin s Muhammad nh sau: Thin s Muhammad sanh nm 571 AD, thn ph ca Ngi mt khi Ngi cn trong bng m, thn mu ca Ngi mt khi Ngi c khong 6 tui, Ngi c b nh mu tn l Halimah bintu Al Harith As Saady em v nui lc u th, v Allah che ch v chun b cho Ngi s tr thnh V chn chin sau ny, Ngi l v cao c v tt lnh hon thin nht trong nhn loi. Allah ra lnh cho thin thn m bng ca Ngi ly ra nhng git mu en xu trong con ngi ca Ngi, cho nn shaytan khng th m hi li cun c Ngi nh nhng ngi khc, Ngi tr thnh n l v l s gi cao c nht ca Allah trn trn gian ny. Thi u th, Ngi theo mt ngi anh em cng b chung dng sa i chn cu trong vng sa mc ca b tc Say. Ngi thch sng hon ton xa lnh nhng phong tc tp qun h lu n chi th trn xa hoa ca ngi Arab thi tin Islam, Ngi khng bao gi ngi nghe ca ht, nhy ma v cng khng bao gi tham gia vo nhng l lc tn gio ca nhng ngi a thn thi . Ngi tham gia vo nhng trn chin Harbul Al Fijar v Al Fudul gip nhng ch bc np cung bn tn. Ngi i bun Sham vi cu Maysaro ngi hu ca b ga ph Khoijah , trong cuc i bun Ngi to l i
Chanlyislam 4

nhun c gp i nhng ngi i bun cho b Khoijah . Ngi gii quyt mt cch thng minh sng sut cuc tranh chp gia b tc Quraish khi xy dng li n Kabah bng cch Ngi t cc en trn khn chon ca Ngi, ri mi gi tt c nhng lnh t ca Quraish n cng nhau khin cc en ln n v tr v ri chnh bn tay cao qu ca Ngi mt mnh khin n vo v tr c, chnh nh s gii quyt m trnh c cuc tranh chp mu, bi v lc ai ai cng dnh phn danh d khin cc en... (xem chi tit trong bi: Tiu s Nabi Muhammad ). Thc ra th s xut hin ca Nabi Muhammad c Allah mc khi trc mt cch r rng v c th trong thin kinh ca nhng ngi Do Thi gio v Thin Cha gio, nhng hai cun thin kinh ny b con ngi sa i che du s tht ny, mc d hai tn gio ny cng chung mt l thuyt tn th Duy Nht Allah, cho nn l ngi Muslim phi tuyt i tin tng tt c nhng v s gi ca Allah m khng b xt mt v s gi no. D vi hnh thc no trong thin kinh nu r vn ny m khng ai chi ci c. : Vi th d in hnh lin quan v cuc i cao c ca Thin S Muhammad : 1. T thi th u, Thin s Muhammad c Allah che ch v bo v t mi s bt lnh, bi Ngi l mt v tht th ngay thng c mi ngi mn trng, c tnh hon ho, t cch vn ton, thng minh hot bt, ng x t nh, lun lun l mt ngi chn chnh, xa lnh nhng iu xu xa ti bi... Cho nn, Nabi rt c mi ngi mn m v t cho Ngi mt bit danh l Al-Amine (c ngha l Ngi hin lnh, cht pht ngay thng). 2. Vo tui u th d Nabi khng c Cha M bn cnh chm sc nhng Ngi sinh ra c mt c tnh rt tt p, Ngi khng bao gi xa ng vo nhng con ng n chi h n, hay xa ng vo nhng s li cun ca tui th vi y dc tnh. 3. Vo tui 25, Nabi lp gia nh vi B Khoijah 40 tui (Ch nhn ca thnh ph Makkah). Vo tui 40 th Nabi c Allah giao cho s mng i truyn b tn gio Islam n nhn loi. Ngi c Allah che ch v bo v cho Ngi vt qua nhng kh i, trnh mi iu bt lnh t vn lin quan n c tin, l thuyt tn th, li n ting ni v t cch bn lnh ca Ngi. 4. Sau khi nhn s mng c vi nm th Allah ra lnh cho Ngi phi cng khai truyn b tn gio ca Allah cho tt c nhn loi... Vn l ngi c Allah cho sn tr thng minh, t cch t nh, li ni kho lo trong cch ng x v khn ngoan i ph mi vn cho m p th
Chanlyislam 5

chng bao lu Ngi cng thnh cng d rng trong thi gian truyn gio Ngi cng b qun chng x ui n p hay chng i th Ngi c ngh lc kin nhn, nhn nhc chu ng i ph vi mi tnh hung. Cho n 13 nm Makkah, Allah mi ra lnh cho Ngi di c cng vi ng Abu Bakar Assidiq v lnh nn v lp nghip o php ti AlMedinah Al Munawwaroh, ni tr thnh cn c v b ch huy, ri t Islam mi bnh trng ra khp no ng trn th gii. 5. Allah ban cho Ngi nhng s huyn b mu nhim khc ngi thng m t Arab gi l Al Muazijat, y l nhng hin chng m khng c ngi phm no khc c th lm c, vn ny c thin kinh Quran v nhng Hadith ca Ngui thut li nh sau: S thng thin ln tri nhn lnh s hnh l solah hay hnh l (Isro v Miarat), mt trng ch i. Nhng con mt n nhng vn kin ca dn Quraish giu kn trong n Kabah. Hin tng ch cc trong khi o chin ho Kandak v thy hin tng s xy ra tng lai i vi Quc Iran. Tht cu nng tm c ni chuyn vi Ngi. Cy ch l m Ngi thng ng c bi thuyt ging (Khutbah) cng bit ni chuyn vi Ngi. Cc cng cho salam (cho) vi Ngi. Ch c mt mm n m c trm ngi n v ni chuyn huyn thuyn. Ngi i p mt cch hng mnh vng chc mc d Ngi khng h bit c cng nh bit vit... iu ti quan trng v vng chc l thin kinh Quran, m Allah truyn xung qua trung gian ca Thin Thn n vi Ngi, m khng mt ai trn th gian ny c th to c d mt cu ngn v n cng khng b thay i thm bt cho n Ngy Tn th do s che ch v bo v ca Allah, nh Ngi phn: 9 : .)) (( : Qu tht, TA ban Thng ip nhc nh (Quran) xung v chnh TA s bo qun N. S. 15:9. 6. S gio hun ca Ngi i vi nhng bn hu ca Ngi t dn di c hay bn x (Al Muhaajirine v Al Ansar) l lun lun trung trc v thnh tm tn th Allah Duy Nht. H quyt tm bo v s mng ca Ngi d trong hon cnh no cho n khi thnh cng, h st sn tham gia vi Ngi trong nhng trn chin nh sau: Trn chin Badr, Uhud, Bani An Nadir, Khoibar, Bani Al Mustolaq, Al Ahzab, Khandak v Fathul Makkah... Tt c nhng trn chin l nhng trn chin cng bng chnh trc, v mc ch l bo v hay bo tn hoc ch v b ngn cn
Chanlyislam 6

khng c truyn b s mng ca Ngi ch khng phi v hn th hay li ch, m ch v quyn hn ca con ngi. 7. Thin s Muhammad t th vo ngy th hai nhm ngy 12 thng Robiul Awwal nm 11 Hidry (nhiu sch s ghi li ngy ny), th 63 tui. Thin S Muhammad c khng bit bao nhiu nh nghin cu t ngi Muslim hoc khng phi Muslim hay nhng nh nghin cu c lp tha nhn s cao c v ng tht chn chnh ca Ngi, Ngi em li nhiu hu ch cho nhn loi m con ngi khc khng lm c. Mt trong nhng s gia hay nh bc hc ni ting ca Hoa K l ng Maikal Haruth lit k danh tnh ca Thin s Muhammad trong danh sch Mt trm nhn vt bt hu ca ng, v ng cho rng Thin s Muhammad l mt v lnh o v tn gio cng nh chnh tr v lm Th lnh mt quc gia rt Cng bng v Bc i, ng vit: Ngi khng phi Isa hay Mark m l Thin s Muhammad l ngi ng u trong lch s con ngi. Nhng v tha k: 1. ng Abubakar Assiddiq (11-13H hay 632-634 AD): Sau khi Rosul mt, trong bui hp mt khu vc ca Bani Saadah (Medinah) th ng Abubakar Assiddiq c qun chng thi bu ln m nhn chc v ca Rosul lnh o qun chng. Mt trong nhng cng vic m ng Abubakar Assiddiq thi hnh trong lc nhm chc l: Cuc thanh trng nhng ngi phn lon chng ph Islam nh khng chu xut b th (Zakah) hay nhng ngi t xng l S gi..., y c gi l Al Murtadine. ng gom gp li thin kinh Quran. ng tun th theo lnh ca Rosul c ng Uthamah ibnu Zaid lm v ch huy mi khi xut qun chinh chin Iraq v Sham, nhng s phn ca ng Abubakar Assiddiq ch cm quyn c hai nm ba thng th ng cng t gi ci i. 2. ng Umar ibnu Al Khottob (13-23H hay 634-644 AD): ng Abubakar Assiddiq li di chc l sau khi ng cht th ng Umar ibnu Al Khottob l ngi k v lnh o Islam v ng c nhng s chin tch nh sau: Chin tch vo thi ng Umar lnh o l trn chin Al Qoisiyah ng giao cho ng Sadu ibnu Waqos nhim v v chin thng quc Pershi (Iran), v t Islam m rng n vng t Palastine v Ai Cp ang do ng Ammru ibni Al Aasy lnh o.

Chanlyislam

 ng Umar a ra ch lng bng cho qun i v cng chc, cng nh t chc h thng hnh chnh, ti chnh, ch nh nin lch Islam da vo nm m Rosul di c (Hijdri) n Al Medinah, v xy dng h tng c s, thnh ph lng mc, lp ra ta n v ng dy bu in (trm bu in, mi trm c ngi v nga ch sn thay nhau pht th). ng Umar ang lc lm Imam hng dn solah Fajar (bui sng) ti Masjid An Nabawy Al Medinah th bt ng ng Lua Lua ngi a thn gio (th la t Iran) cm dao m ln trng vo vng bng, th l ng Umar t gi ci i vo ngy 27 Zul Hajjah nm 23H nhm ngy 03 thng 11 nm 644 AD. ng gi chc lnh o cng ng Islam gn 10 nm. 3. ng Usman ibnu Affan (23-33H hay 644-656 AD): Sau khi ng Umar qua i th ng Usman thay th nhm chc lnh o. Trong thi gian ng Usman lnh o th ng cm qun tiu dit nhng m lon qun phn ng chng li Islam, v song song ng tip tc cho ngi truyn b Islam i n nhng vng quc ln cn. ng Abdulloh ibnu Abi As Saroh lnh o mt on qun Muslim sang Ai Cp, ng Abdulloh ibnu Abi Aamir lnh o on qun Muslim khc tin qua b sng Jihun v chim gi vng t y. ng Usman t chc mt qun i tinh nhu dng nhng con thuyn tin chim o Chypre v nhng vng Balkan nh Istanbul ngy nay, l trn chin As Sowary vo nm 31H hay 752 AD. ng Usman ra lnh cho ng Zaid ibnu Thabit vit li cun thin kinh Quran thnh mt b v cch c duy nht nh chng ta thy v c nh ngy hm nay. ng Usman b nhng ngi thot ly hng ng Muslim xut thn t Al Basro, Al Kufah (Iraq) v Ai Cp do k ngy thin gc Do Thi l ng Abudulloh ibnu Sabaa ch mu bao vy ri git ng vo nm 35H nhm nm 656 AD. ng Usman cng gi chc lnh o gn 10 nm. 4. ng Aly Ibnu Abi Talib (35-40H nhm 656-661AD): Sau khi ng Usman t trn th ng Aly ln k v, nhng bt u t c nhiu chuyn xy ra bt an v cng ng b xo trn... ri cui cng ng Aly cng b mt i quyn hnh lnh o v b ng Al Muaawuyah phn lon. Tnh hnh khng c tt p nn ng Aly quyt nh t b chc v v ra i gii quyt cuc sc ng v cuc chin xy ra vi nhm ngi Al Khowarid, y l cuc chin mu xy ra mt cch khc lit nht trong lch s Islam, trn chin xy ra Sofin v An Nahrowan, cui cng ng Aly cng b ng Abdurrohman ibnu Muljam git cht vo ngy 17 thng Ramadan nm 40H, ng Aly ch lnh o cng ng c bn nm v chn thng, thi hi ng Aly c chn ct Kufah (Iraq).
Chanlyislam 8

: Vi nhn vt quan trng m mang b ci Islam: Kholid Ibnu Walid : L mt anh hng bch chin bch thng, vi ti khn ngoan, kho lo lnh o i qun v s can m ca ng. ng lp cng trng ln lao trong trn chin Moutah nn c Rosul tng cho danh hiu l Saifulloh (Cy kim ca Allah). Sau khi chin thng trong trn phn nghch ny, ng Abubakar giao nhim v cho ng Kholid Ibnu Walid i Iraq k kt giao c Al Hiroh v cng i qun Muslim nh thng trn As Sawad. Sau tng Al Muthanna ibnu Harith thay th ng Kholid gi mt trn ti Iraq, cn ng Kholid c giao nhim v khc i chinh chin vng Sham v ng chin thng trn Al-Baizatine (Istanbul-Th nh K), v chin thng trn chin AlYarmouk, sau ng b bnh v cht Hamsoh (Syria ngy nay). ng Ubaiddah ibnu Al Jarah , ngi chin thng mt trn Damas, Hamsoh, Antaky v Halab. ng Sadu ibnu Abi Waqos , ngi m mang b ci vng t Farishi (Iran) v mt phn th Al Kufah. ng Uqubah ibnu Naafia Al Fahry , ngi xy ct m mang thnh ph Al Qoiruwan, v chim ly b bin Atlansy. ng Musa ibnu Nadir , ngi chin thng ton vng bc phi, ng gi ng Tarik ibnu Ziyad chim ly Ty ban Nha v ri xum hp vi ng v h chim n ni Al Bariniyah. ng Qutaibah ibnu Muslim Al Bajhaly , ngi nh chim vng ng v chim a phn Trung quc. ng Muhammad ibnu Al Qoshim As Saqofy , ngi c Allah hng dn vo Islam ri sau lnh o vng t n . ng Solahhuddin Ayyuby , ngi nh bi thp t qun trong trn chin Hutainy vo nm 583H (1187AD), v gii phng Baitul Al Maqis. ng Az Zohir Bibarsy Al Bandaqory , v ch huy trng ca vua Sultan Al Mamlauky chng li qun Mng C, v chin thng trong trn chin Aynun Julud nm 658H nhm nm 1260AD. ng Muhammad Al Faateh , ngi nh chim thnh ph AlQuisttantin (Istanbul) t bn tay Thp t qun vo nm 808H nhm nm 1453AD. : Nhng nhn vt quan trng khc trong Islam: Islam l tn gio lun em li kin thc hiu bit v l tn gio ca s vn minh tin b v pht trin, nhng danh nhn ni ting trong hng ng vn ho v tr thc c k nh sau: 1. Al-Figk (Gio lut hc Islam):
Chanlyislam 9

 Gm c ng Imam Abu Hanifah mt nm 150H, ng Imam Malik mt nm 179H, ng Imam As Shafi-y mt nm 204H v ng Imam Ahmad Hanbal mt nm 241H. H l bn v sng lp vin ca bn trng phi ca Ahlussunnah (i theo ng li ca Sunnah Rosul ), h l nhng v c bit nhiu nht trong mi v trng phi ca Ahlussunnah khc m t ai bit n. Nhng danh nhn khc na c bit n vi kin thc di do bc hc ca Islam l ng: Ibnu Hazam, Shiekh Islam ibnu Taymiyah v h c tr ni ting ca ng l ng ibnu Al Qoiyim, v khc na... H l nhng hc gi hy sinh cuc i ca h hc hi nghin cu v c kt ra nhng gio l hu ch cho Islam da theo thin kinh Quran v Sunnah ca Rosul , l mt iu tht ng khch l i vi s hc cao hiu rng. Mt trong nhng hc gi ci cch li da theo s ng tht ca Thin Kinh Quran v Sunnah ca Rosul b qun chng lu m l ng Shiekhul Islam Muhammad Ibnu Abdulwahab, ng chnh n li cch thc hnh gio l v nht l trn phng din l thuyt tn th to s ng tht cho ngi Muslim, ng ln n chng i mnh lit nhng iu hnh o a n s nhp nhn ng ng vi Allah trong s tn th v chng li nhng iu mi l (bidah) thm vo tn gio v cho l gio l, ng ci cch v em li s th phng nguyn thy cho cng ng Muslim sau nhng nm thng b phai lt. 2. Mn hc gii ngha ni dung thin kinh Quran (Tafsir Quran): Vo nhng ngy Islam mi xut hin gm c nhng ng Aly ibnu Abi Talib , ng Abdulloh Ibnu Abbas , ng Abdulloh Ibnu Umar , ng Abdulloh ibnu Masoud , ng Ubaid ibnu Kaabun , ng Zaid ibnu Thabit . Vo thi Tabiyn (sau thi i ca Rosul , gm c nhng ng: Said ibnu Jubair ibnu Hisham Al Kufy (r), ng Jaabir ibnu Yazid Al Jaafy (r), ng Mujahid ibnu Jabir Al Makky (r), ng Aatgo ibnu Abi Ribah (r) v ng Ikromah, ng Tgowus ibnu Kysany Al Yamany, ng Suffiyane ibnu Uyainah, ng Wakiau ibnu Al Jaraah, ng Ishak ibnu Rohawiyah v khc na t nhng hc gi chuyn v mn hc Hadith. Nhng cun kinh Tasir thin kinh Quran ni ting gm c: o Tafsir ca ng Muhammad ibnu Jariru At Tobbary mang tn l (AT Tafsir Al Kabir). o Tafsir ca ng Ibnu Majah. o Tafsir An Naysabaury. o Tafsir Al Quran Al Azim ca Ibnu Khathir v nhng cun tafsir khc na... 3. Hadith v Sunnan:

Chanlyislam

10

 Ngi ghi li nhiu Hadith nht t Rosul l ng Abu Hurairoh , b Ayshah (m ca nhng ngi tin tng), ng Abdulloh ibnu Umar , ng Anas ibnu Malik , Abdulloh ibnu Abbas . Cun kinh Hadith ni ting nht l cun (Al Jaamiul As Soheh) ca Imam Al Bukhory (r), Soheh Al Imam Muslim (r), Muwatta Al Imam Malik ibnu Anas, Musnad ca Al Imam Ahmad, Sunnan Abu Dawud, Sunnan Ibnu Majah, Sunnan At Tirmizy v nhng sch kinh hadith khc na. 4. Vn chng Arab (Lugot Arabiyah). Nhng hc gi ni ting v vn phm Arab gm c ng: Abu Aswad Ad Dualy, Al Kholil ibni Ahmad v ng Sibawaihi. V vn chng th ph gm c nhng hc gi nh sau: Hassan ibnu Thabit l mt nh th ni ting vo thi i ca Rosul . Vo thi i ca Al Umawiyah th c ng Nabiag Jarial, ng Al Furzak, ng Al Aktogal. Vo thi i Al Abbassiyah c ng Nabgo Abu Tamam, ng Al Buhtury, Abu Al Aala Al Maary ibnu Ar Roumy, ng Al Mutanabby. V b mn vn hc khc gm c ng Abdul Hamid ibnu Yahya, ng Abdulloh ibnu Al Magafa v ng Al Jahid. 5. Vn ha X hi: ng Muhammad Ishak mt nm 120H l ngi u tin vit cun tiu s ca Rosul . ng Al Balazary mt nm 279H vit quyn sch Futuh Al Bilad (M mang b ci). ng At Tgobary mt nm 310H vit cun sch Tarikh Al Ummu wa Muluk (Lch s v t nc v vua cha). ng Abu Al Fua-u mt nm 320H vit cun sch AlMukhtasar fi Tarikh Al Bashar (Lch s ca nhn loi). ng Al Mas-uy mt nm 346H vit cun sch Murud Azzahab. ng Ibnu Athir mt nm 630H vit cun Al Kaamil fi Tarikh (Lch s hon ho). ng Ibnu Kuldun vit li m u tht ni ting v cun sch ca ng l iwan Al Mubtaaa wa Al Khobar fi ayyam Al Arab wa al Ajam v Al Barrary (S khi u v tin tc v nhng ngy thng ca ngi Arab, ngi ngoi quc v dn tc Al Barrary). V mn a l c ng Yacut Al Humuwy vit v Muajam Al Buldan (a l nhng quc gia). ng Al Idresy vit cun Nazhah Al Mushtaqo. ng Al Khowarimy vit cun Surotul Al Arddu (Hnh nh ca tri t).
Chanlyislam 11

Do c bit ngi Muslim l nhng ngi u tin lp nn m hnh v mn hc v Lch s v x hi hc. 6. Thin nhin hc: ng Jabir ibnu Haiyan vit v L ha. ng Musa ibnu Shakir, ng Al Bairuny, ng Abbas ibnu Furnasy v C ng. ng Al Kany v Al Hassanh ibnu Al Haythim v ng Al Bairuny vit v mn Physic. 7. Ton hc: ng Al Khowarizymy v mn Al Jibry (ton). ng Al Hassan ibnu Al Haythim v ng Muhammad Al Bagdady v Al Handashy (o lng, k s). ng Nairuddin At Tagushy vit v tnh ton (phn chia phn nh 1/3). 8. Khng gian hc: Do ng Muhammad ibnu Ibrahim Al Fajary, ng Abu Ar Raihan Al Bairuny v Umar Al Khoyum. 9. Y Dc hc: C rt nhiu hc gi v bc hc v hai mn ny, nhng ngi ni ting nht l ng Ibnu Sina v ng Ar Rozy v khc na. Ngoi ra cn c nhng danh nhn ni ting v mn xy dng, kin thit, v g, gch v kin v cch phi hp nhng cht lm nh xi mng, trn mu nh ngy hm nay... Nh chng ta bit qua lch s chng minh v nn vn minh, tin b pht minh ca ngi Muslim ng gp rt nhiu s hu ch cho nn cn bn vn minh tin b ca loi ngi v mi kha cnh cho th gii ngy hm nay, cho nn nhng ngi Muslim l tin nhn ca s pht minh, tin b khng ngng cho th gian. l nhng nn tng cn bn li cho nn vn minh m ngi u Chu tn dng n t th k th by cho n ngy hm nay, ngi u Chu lun nh n cn bn hay nn tng vn minh m ngi Arab li trong tm thc hiu bit ca h ngy hm nay v lch s th khng bao gi qun c. Hin nay, nhiu trng i hc u chu dng nhng cun sch do nhng tc gi ngi Muslim vit bng ngn ng Arab li ri chuyn sang ngn ng Latin, sau h nghin cu v ng thun a vo lm sch gio khoa cho n ngy hm nay. Ngy xa nhng hc gi ca ngi Muslim ging dy v mn Trit hc ti nhng Masjid Isbilya, Qortuba v Gornada (thi k Ty ban Nha b Islam h). Nh m nhng trng i hc u chu c c nhng t liu qu gi lm ti liu dy cho con em ca h. Vi nhng nm m ngi Muslim h Ty Ban Nha, h du nhp s hiu bit hay kin thc ca h v nhiu mn hc nh Vn ha Vn chng, th ph... v ri ngi u n hc v thu thp kin thc t . V vy, lch s chng minh cho chng ta bit Islam l tn gio ca s vn minh, ca khoa hc, x hi hc
Chanlyislam 12

hay ngnh chuyn mn m ngy hm nay th gii ang theo ui, l tn gio ca Allah soi sng khp ni trn th gii v vn minh v l tn gio dy con ngi cch sng p i tt o. Nhng t tng v l thuyt quan trng: Islam l tn gio t trn nn tng tn th Allah duy nht hay c gi l At Tawhid c ngha l (c tn), qua l thuyt ny c da trn nhng nn cn bn ca nhng l thuyt ti cn nh sau: Nn tng cn bn ca Islam, nn tng cn bn ca c tin (iman) v Al Ehsan (s hon thin). 1)- Nn tng ca Islam gm c: Islam c dng ln trn nm nn tng cn bn chnh l: Shahaah: La ila ha illoh loh, Muhammad rosululloh (Chp nhn ch tn th Allah Duy Nht v Muhammad l s gi ca Allah; Solah (hnh l), Zakat (b th); nhn chay thng Ramadan; Hajj (hnh hng thnh a Makkah Saudi-Arabia) cho nhng ai c iu kin. a) As Shahadatainy: C ngha l chp nhn ch tn th Allah Duy Nht v c lp t mi s tn th ng ng hay bn cnh Ngi, v chp nhn Muhammad l n l v s gi cui cng ca Allah mang s mng truyn b Islam t Allah n. Khi ai tht ln chp nhn hai cu tuyn th ny th l cha kha vo Islam, t mi tr thnh ngi Muslim thn phc theo mi gio iu m Islam a ra. Chp nhn tn th Allah duy nht c ngha l chp nhn hon ton l thuyt tn th da theo cn bn ca Islam l chp nhn Allah l Ch nhn ca v tr, ch tn th Ngi duy nht, v chp nhn nhng danh tnh v t tnh tuyt i ca Ngi. b) As Solah hay hnh l: S hnh l qua th thc hay ng tc ca thn th mt cch nht nh no m Allah ra lnh cho ngi Muslim phi thi hnh trong mt ngy mt m nm ln. l si dy rng buc gia n l v Ch nhn lun thn phc v to s trong sch thn th, tm t t nhng ti li hay bt c nhng iu bt lnh khc lun lun c c mt tm hn trong sch s hi Allah, nh s lin h lin tc m n l lun sng trong khun kh tt lnh mong Ngi hi lng chp nhn m trnh xa khi ti li v ha ngc sau ny. Khi bc vo solah, n l lun trung trc khp mnh vi Allah m qun i cuc sng trn gian khi ting Takbir Allohu Akbar tri ln, v trong lc hnh l , n l lun thnh tm cu xin s tr gip v soi sng hng dn ca Ngi. S hnh l ny phi lun thi hnh ng theo nhng g m Rosul dy qua li ni ca Ngi nh sau: .) ( : Qua Hadith soheh m Rosul ni: Hy hnh l nh cc ngi thy Ta hnh l. S hnh l cng l dp ngi Muslim hiu bit v on kt thng nht vi nhau, v mi ngi Muslim u tun hnh chp chnh theo mnh lnh ca
Chanlyislam 13

Allah m h khng phn bit khi hin din lc solah tp th nm ln mi ngy m trong Masjid, ngy Jumat (Th Su) v hai ngy i L Aid (Idul Fitroh v Idul Adha), v nhng dp hp mt khc na. c) Az Zakat (b th): y l s hnh o c tnh cch v ti chnh, c ngha l ngi giu a bn tay rng ri ca h gip ngi ngho, gip h che lp phn no thiu thn hng ngy ca h. l s bt buc ngi giu c d gi tin ca ca h, gip ngi ngho kh thiu thn cn s gip do tin d gi ca ngi giu c d s tin tri qua thi gian l mt nm hay ma mn trng trt ca n, hoc nhng ti khon ca nhng thng bun kinh doanh d gi gip ngi ngho kh m ngi giu d gi cn ty sch bn thn v ca ci ca h v Allah. B th v tin bc ca ci hay bun bn th xut ra mt nm mt ln cn trng trt th xut ra ty vo ma ca n. S b th ny to s thanh khit trong lng ngi giu c t s keo kit h tin, trong sch thanh khit tm hn t s li cun th thch ca Shaytan, to s thng cm v trnh s ganh t him khch ca ngi ngho kh. d) Nhn chay thng Ramadan: y l nn tng cn bn th T trong Islam, c th hin bi s cm tuyt i; nhn n nhn ung v nhn c v sinh l hay giao hp vi v vo ban ngy, k t khi vo gi Solah Fajar (hng sng) cho n mt tri ln (Magrib), trong sut mt thng trn ch v thn phc mnh lnh ca Allah v tun theo s gio hun ca Rosul . V phng din tinh thn, to dng cho ngi Muslim bit nhn nhc, nhn ni trong lng thng cm v hiu thu c tnh ngi khi gp ngho kh thiu n thiu ung, rn luyn tm thn v tri tim c trong sch t s him khch ganh t, hc c bi hc chu ng v chia s tng thn tng tr ln nhau trong mi hon cnh tnh hung, to cho con ngi c tm hn lun bit nhn thc v chia s m bc ln nhau v trong mi hon cnh v mi lc. f) Hnh hng hay Hajjul Baitulloh Al Haram ( Makkah) cho ai c iu kin: l nn tng cn bn th Nm trong Islam, l nn tng i hi ngi Muslim phi th hin qua tri tim chn tht, thn th khe mnh v c tin ti trang tri vic hnh trnh. Ngi c kh nng hay iu kin phi thi hnh trong thi gian v a im nht nh t lng thn phc mnh lnh ca Allah vi trang phc n s khng c ng ch mai i vi nam gii nhn thc nh l mt mnh vi lim khi vnh bit cuc i ra i vi hai bn tay trng. Khi thi hnh ngha v thing ling ny, con ngi khng c lm phin phc gy rc ri vi nhng ngi anh em khc v c th vt cy ci . Th thc thi hnh n gm c nhng iu cn bn hay bt buc ca n m ngi i lm Hajj khng th thiu c, qua li ni ca Rosul nh sau: .) ( : ) Hy thi hnh Hajj nh Ta thi hnh). Hajj cng l mt dp hi hp ln nht trong th gii Islam, gia nhng anh ch em Muslim khp ni n t hp vi nhau ca mi thnh phn tr thc
Chanlyislam 14

trong x hi cng gp g quen bit v trao i kinh nghim hc hi vi nhau trong tinh thn huynh Islam. 2)- c tin (Iman): y l hnh thc hay gio l cao c nht trong tn gio Islam t trng tm vo tm linh hay linh hn ca ngi Muslim, n th hin trong tm no ca con ngi biu l qua hnh ng bn ngoi, c tin gm c hn by chc a v, a v cao c nht l La ila ha illolo Ch c Allah Duy Nht m thi, v thp nht trong hng ng ca c tin l vt b mt nhnh gai trn dc ng v s thn thng mc c cng l phn t trong c tin. Trong nn tng cn bn ca c tin gm c nhng iu kin sau y: Phi tin tng Allah Duy nht. Tin tng nhng thin thn, nhng sch kinh, nhng s gi ca Ngi gi xung trn. Tin tng ngy Cui cng. Tin tng s tin nh hay nh mnh an by ca Allah tt hay xu. Bng chng chng t bit c n l c c tin hay khng c th hin qua hnh o tt lnh ca h m chng ta c th hiu c qua li phn ca Allah lin quan gia c tin v s hnh o tt lnh nh Allah phn nh sau: 701 : .)).. (( : Qu tht! Nhng ai c c tin v lm vic thin th s c n thng cc Ngi vn hnh phc (Thin ng) lm ni gii tr. S 18:107. 3)- Al Ehsan ( S hon thin): y l mt a v kh cao trong hnh thc th phng trong Islam, v s hon thin y c ngha l n l bit t kim sot hnh vi hnh o, giao t ca mnh l lc no cng bit chc trong lng l Allah thy v bit mi hnh vi ca n l, hay ni r hn l mi hnh o ca n l u c Allah gim st, nu khng thy c Allah, n l lun bit chc l lc no Ngi cng thy v gim st mi hnh vi ca mnh. Tm li s hon thin y c ngha l: N l hnh o vi cm gic nh thy c Allah bn cnh, nu khng, th n l bit chc l Allah lun thy v gim st bn mnh (nn nh m t cnh gic v phng hnh pht ca Allah). L thuyt tn th v gio l: L thuyt tn th ca Islam l da vo l thuyt c tn hay ch tn th trc tip Allah Duy Nht, ch khng c nh cy nhng nh lnh o tinh thn hay trung gian qua ngi no , m con ngi t to dng trong tm mt cch trung trc, xa lnh t s ng ng hay trung gian ca mt v th hai hay th ba no , y l cnh ca m Islam ng chc li khng b lm lc qua t tng nh cy hay trung gian (ca ngi sng tha ti v t ngi cht
Chanlyislam 15

ban b), m con ngi t mnh lin h trc tip vi ng To Ha, t m ng ch li cho n l lun st cnh bn cnh Allah cng nhau khuyn nh lm vic thin lnh, trnh xa vic bt lnh v lun tham kho nhc nh nhau khng cn trung gian hay do v lnh o tinh thn no biu quyt mi c lm. S quan trng trong l thuyt tn th ca Islam l: Bc b nhng iu h hu khng thc t, tn km, hoang ng, ch bit nh cy hay ph thc cho nhng ngi cho rng h l ngi c th trung gian hay lin h gim vi Allah nh nhng kinh Sch trc kia b thay i, ri tt c nhng s hnh o u l thuc hay trung gian vi nhng v chc sc tinh thn trong nh th hay thnh tht ca h m mn khng c t ch ly bn thn khi cu nguyn, v iu khc na l l thuyt tn th ny ng li cnh ca a con ngi n s ng ng nhng thn linh hay con ngi vi Thng , l do s thiu hiu bit ca con ngi b u c bi t tng th phng trung gian hay nh cy t con ngi hay ma qu m ra. Al Quran v Sunnah: Thin kinh Quran v Sunnah ca Rosul l hai nn tng cn bn chnh m ngi Muslim phi da vo trn mi hnh thc ch khng c t nng nhng iu lut do con ngi lm ra, tuy (iu lut ) hp thi ngy hm nay nhng ri ngy mai li b li thi, nn ngi Muslim phi tuyt i tun theo thin lnh ca Allah khng bao gi thay i d trong thi gian hay hon cnh no. iu quan trng na, nhng ngi Muslim khng c thot ly khi nhng gio l do nhng v hc gi hay Ulama Muslim a ra, v ngi Muslim tun theo s gio hun ca Nabi Muhammad khng bao gi hp nht nhau lm nhng iu bt lnh khng ng n. Cng vy, s nghin cu tm hiu su sc da theo thin kinh Quran v Sunnah l iu cn thit, nu khng tm thy li thot th nhng nh hc gi Muslim c th nghin cu su sc hn vo nhng t liu do s li ca nhng v tha k Rosul hay nhng hc gi sau , nh hadith ca ng Muaz ibnu Jabal khi Rosul gi ng ta i lm thm phn Yemen (khng tm thy t Kinh Quran hay Sunnah ca Rosul , th ngi Muslim da vo s hiu bit hnh o ca nhng bn hu ca Rosul v nhng hc gi chn chnh trung trc ca Islam vi bng chng c th. S cao qu v cn bn ca Islam: : -)7 1. Islam l tn gio do ng To Ha Allah truyn xung, bao gm nhng gio lut hay nhng gio l ph hp vi mi thi i mi hon cnh p ng v tng ng vi mi nhu cu cn thit ca con ngi. L tn gio vi nn cn bn lin h trc tip gia n l vi Ch Nhn (Allah) m khng cn qua trung gian ca mt ai hay vt g c, cng khng cn n c nhn no xin x ti hay tha th cho, l tn gio em li s tt lnh v
Chanlyislam 16

lun to c hi tt trong mi thi i. Tn gio Islam lun cao n tnh nhn loi gia con ngi v tng i bnh ng gia mi ngi, khng c s thay i bin ha trong s hnh o. Tn gio t nn tng trn s ng tht, cng bng bc i, chnh trc trong tinh thn huynh anh em vi s tng thn tng tr, tham kho ln nhau, tn gio t nn tng trn quyn hn hay nhn quyn, to mi cng n vic lm v bo v an ninh trt t cho mi c nhn. Islam l tn gio lun t trng trch trn danh d v tn trng quyn hn ca mi c nhn, nht l a v ca ph n, v mi ngi u xut thn t t tin duy nht l Nabi Adam , v l tn gio lun cao t cch bn lnh ca con ngi l phi tn trng v thi hnh ng li ha v nhng giao c hay hip nh, l iu m ngi Muslim phi chp chnh thi hnh v phi tn trng quyn hn hay s hu ca nhng ngi khng phi i theo Islam hay khng phi l Muslim. L mt tn gio ca s hiu bit chn tht, lun ph nhng t tng hay hnh ng h lu, t oan x hi, khng em li s ch li lnh mnh cho cng ng qua s thiu hiu bit ca h. Islam lun ku gi ngi Muslim phi thi hnh ng theo ngha v m Islam a ra, nht l trn thc h v s tn th m khng c b tha d mt nn tng hay gio l no Islam i hi phi thi hnh. : -)2 2. Nhng cn bn m Islam a ra v con ngi, v tr v i sng: hiu bit r rng v thuc tnh ca ng To Ha m Islam a ra vi nhng tiu chun cn bn qua li phn ca Allah nh sau: .77 : .)) (( : ...Khng c ci g ging Ngi c... S 42:11 3: .)) (( : Ngi l ng u Tin v l ng Cui Cng; v l ng Biu Hin v l ng n Tng... S 57:3 Khng c mt ai c th hp tc trong s hin hu ca Ngi, Allah l ng Tn Ti khng c mt ai c th hp tc trong s Tn Ti Bt Dit ca Ngi. 23 : ( .)) (( : Ngi (Allah) s khng b ai cht vn v vic Ngi lm, ngc li chng s b (Ngi) cht vn (v iu chng qui cho Ngi. S 21:23. Khng mt ai c th hp tc chia s trong s Cai Qun, Lnh o, Quyn Lc ca Ngi. 22 : .)) (( : Allah l ng to ha tt c vn vt... S 39: 62. Khng mt ai c th chia s hay hp tc trong s phn chia phn lc lng thc ca Ngi.
Chanlyislam 17

 22 : .)) (( : ...V Allah bit s (Tht) trong lc cc ngi khng bit. S 3:66. Khng mt ai c th chia s s hiu bit ca Ngi. 4 : .)) (( : V khng mt ai (ci g) c th so snh vi Ngi ng. S 112:4. Khng mt ai c th so snh th d tng t nh Ngi c. 27 : .)) (( : ((Hoc phi chng h c nhng k hp tc (thn linh) thit lp cho h mt tn gio m Allah khng chp thun?..)) S 42:21. Khng mt ai c th chia s hp tc vi Ngi trong vic thit k hay a ra nhng gio l gio lut cho con ngi p dng nh Ngi c. l nhng iu t bit tuyt i ca ng To Ha khng ai (vt g) so snh hay ng ng vi Ngi c. Con ngi l n l m Allah to ra trong v tr hin hnh ny, c iu Allah an by xp t cho, c iu con ngi t chn la ly, n l khng th chia s vi Ch Nhn trong quyn hn ca ng Ch cng nh trong s c bit no do Ch Nhn c c m thi... khng ging nh nh th ni v Al-Mashieh (Nabi Isa ) l do thin nhin hay c quyn hn hay vai tr tng ng ngang hng vi ng To Ha ch nhn ca tt c, tng ny ty theo trng phi ca Thin Cha gio a ra. Tt c nhng gio l trong Islam u l thuc vo Allah ch khng c mt ng phi no hay qun chng no x l theo s hiu bit ca h m tt c u phi da vo gio l ca Allah p dng v x l. ng li hay tn ch ca Islam bao gm nhng gio l c tnh cch tng qut, c ngha l Islam khng phi ch l tn gio da theo l thuyt hnh o hay tm linh khng thi, hoc ch a ra ng li v kinh t thng mi, x hi hay chnh tr khng thi, m n l tn gio dy con ngi v cch hnh o cho ng vi l thuyt tn th m Allah nh, bn cnh n bao gm nhng gio lut lin quan v tt c nhng g rng buc v quan h trc tip vi cuc sng trn i ny k c v tm linh v phng thc hnh o v cch sng cho hon thin trn trn gian ny. Islam a ra mc ch hay tiu chun cn bn cho con ngi hay to ha trong v tr ny l hin din tn th v thn phc Allah duy nht, qua li phn ca Ngi nh sau: .62 : .)) (( : V TA to ra loi Jinn v loi ngi ch th phng TA. S 51:56. Con ngi xut thn t t tin duy nht v cng chm dt nh nhau, cho nn trn kha cnh ny, con ngi u bnh ng v gi tr nh nhau, ch khc nhau l s trung trc s hi ni Allah v hnh ng tt lnh ch

Chanlyislam

18

Islam khng trng con ngi ch v sc dn mu da, giu sang ph qu hay g khc trn tri t ny. Islam l tn gio c nh khng thay i gio l ca n, nhng n thay i trong cuc sng hng ngy ca con ngi: L thuyt th phng hay t cch ca con ngi theo Islam khng thay i th cht nguyn thy ca n, nhng trn hnh thc giao t nh cuc sng lin quan n kinh t thng mi, x hi chnh tr n lun thay i ty theo mi trng, thi i hay cuc sng ca n, nh Rosul ni vi nhng bn hu ca Ngi lin quan v cuc sng nh sau: ) ( ) Cc ngi hiu bit v cuc sng ca cc ngi hn Ta). l l thuyt cn bn ca Islam lin quan v i v o (hay c ngha l v o ngi Muslim ch hnh o theo gio l n nh, cn v i ty bin chuyn ca n m sng). Islam lun da vo tnh th m p dng theo nhu cu cuc sng trn trn gian ch khng t vo khun kh duy nht no thch ng vi lut l hin hnh m sng cho hp tnh hp l, im ny cho thy l Islam lun m cnh ca bn bc tho lun vi nhau v m rng cnh ca c gng nghin cu to s thch hp cho cuc sng m khng nht thit c nh ( tin nghi thch ng vi cuc sng hin hnh). Nhng ai tn th Allah m khng thi hnh theo ng gio l ca Allah a ra, khng theo ng con ng hay Sunnah ca Thin S Muhammad ch dy v khng thi hnh p dng theo bn v Kholifah tha k, th tt c nhng g thm vo u l bidah hay i mi trong tn gio (khng chp nhn c). Cuc i l chn th thch v hnh ng, cn ngy Sau l cuc sng ca s thng pht, tt c nhng g xy ra u do Allah an by. Cuc sng trn tri t ny ch l cuc sng tm thi ch khng phi vnh vin, ngc li ngy Sau mi l cuc sng tht th da vo nhng cng vic tt hay xu ca mnh trn i ny lm. Cuc sng ca ngi Muslim c vch ra trong ng li hay s sng c nh, h c i hi phi thi hnh trong kh nng c th ca con ngi. Cng th, bt buc ngi Muslim phi trnh xa tt c nhng g Islam cm, h phi thi hnh nhng g tt lnh v trnh xa nhng g bt lnh m Allah cm ngi Muslim khng t m tm hiu xu xa hn nhng g m con ngi khng th hiu ht c nhng g ngoi kh nng ca hai s th trn, nh m Islam cm ngi Muslim gii thch hay bin i, bin lun thay i nhng g khng th lm c ngoi s th m Allah cho hiu bit khng gy ra ti li. Bn cht ca con ngi c to ra t bit t xng mu, tht v nhng g khc na ca con ngi, gm c tr tu, linh hn... con ngi c dc vng v nhu cu cn thit nn c th xy ra nhng iu bt tun v ti li, nhng cnh ca n nn sm hi lc no cng m rng n tip quay tr v cho n Ngy cui cng.
Chanlyislam 19

 S pht trin ca Islam: nh sng ho quang ca Islam xut x t hang ni Gora Hiroh ti Makkah, l trung tm ca bn o Arab trong mt m huyn b vo thng Ramdan... Ch trong mt phn ba ca th k m quc gia Islam c thnh hnh mt cch hng mnh di nhng bn tay ca nhng v bn hu ca Rosul hy sinh ng gp m thnh. Lch s chng minh u thnh cng v vang ny do s hng dn o to ca Rosul m nhng v bn hu ca Ngi tip tc con ng truyn b v bo v Islam cho ton th gii, cho n ngy hm nay m ai ai cng bit n. Rosul suy ngh v c bnh trng Islam ra khi bn o Arab, nn gi nhng thng ip ca Ngi n mi gi nhng nh Vua hay i cng quc nh Hong Hirqal ca Roman. Hong Kasry Nh ca nc Al Furs hay Ba T v An Najash. Hong ca x Ethopia, Vua Al Harith ibnu Abi Shamro Al Gassanny, Vua ca Al Gazzasanah, v Sharhabil Al Gazzanny lnh o Al Balqo... Rosul mi gi h vo Islam. Vo thi ca Kholifah Ar Rosidien (do ng Abuabakr, ng Umar, ng Usman v ng Aly lnh o), nhng nh lnh o ca Islam m mang b ci Islam n Iraq, Ba t (Farishy), Khorosan v ng Sajastan, min bc ca Sham (Syria), Ai Cp, Lybia, Tunis, Ty Marokis (Maroc). X An Nubah v min nam Sudan. Vo thi i Ummawiyah lnh o, Islam m rng b ci n Andalolus (Ty ban Nha), pha ty ca Php, v nhng vng Trung ca Trung quc. Vo thi i ca Al Abbassy Islam truyn b v n khp vng Nam chu v a s phn lnh th ca Al Baizatin, m rng n Chypris, h i bng ng b t n Italy v chin thng on qun ca Roman. Vo thi i ca Al Uthamany, chim ly Al Quistantany, mt phn vng lnh th Balkan, Al Bany v hai qun o l Rudissy v Karit thuc o quc. V qua con ng truyn b ca thng bun, Islam truyn b n khp ni trn a cu. Cho nn qua nhng din bin ca lch s, Islam pht trin v truyn b i n khp ni trn th gii, v tr thnh tn gio c dn s ng th nh sau Thin Cha gio. Da theo t liu cui cng ca y hi quc t kim k cho bit con s ngi theo o Islam hin nay l 1 t 2 trm triu ngi, a s ngi Muslim khong 9 trm triu ngi sng trn 80 quc gia, cn li khong 3 trm triu ngi Muslim sng ri rc trn khp ni trn th gii. Do Ibnu Hosen chuyn ng t sch: Al Mousuat Fi Al Addan wa Al Mazahib wa Ahzab Al Maasir, quyn 1, trang 22-35, pht hnh ln th 5, nm 1424H-2003DL, do c quan WAMY pht hnh nhn 25 nm thnh lp. Riyad Saudi Arabia.
Chanlyislam 20